Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder- & Jeugdpsycholoog
1
Vragen • Wie vindt dat zijn kind voldoende weerbaar is? • Wie zou graag zien dat zijn kind wat weerbaarder is?
2
Wat is weerbaar? • Wat verstaan jullie onder “weerbaar”? • Definitie woordenboek: – “In staat tegenstand te bieden” – “Zich kunnende weren”
• Definitie in dagelijks gebruik: – “In verschillende situaties kunnen aangeven wat je wel en niet wilt en voor jezelf opkomen” – maar: wel op een manier die respectvol is naar anderen
We spreken van weerbaarheid wanneer een kind op een passende manier voor zichzelf op durft te komen, zonder daarbij anderen te schaden of respectloos te behandelen. Een kind dat weerbaar is, is in staat zijn of haar grenzen te bewaken. En het kind kan zichzelf verdedigen en durft een eigen mening te hebben. Ook zien we dat kinderen die goed weerbaar zijn, ook voor anderen durven op te komen, zelfstandig zijn maar ook om hulp durven te vragen, om kunnen gaan met kleine tegenslagen en hun eigen grenzen kennen en respecteren. Maar het meest belangrijk voor de weerbaarheid van een kind is het zelfvertrouwen. Een kind dat weerbaar is heeft een goed gevoel van eigenwaarde en is zich bewust van zijn of haar eigen gevoelens en die van anderen. Er is ook sprake van een wisselwerking tussen weerbaarheid en zelfvertrouwen. Een kind dat weinig weerbaar is en niet voor zichzelf durft op te komen zal soms negatieve ervaringen hebben. Dit zorgt voor een negatief zelfbeeld, wat het zelfvertrouwen geen goed doet. En dit zelfvertrouwen heeft weer invloed op de weerbaarheid. Zo kan een kind met weinig zelfvertrouwen in een negatieve spiraal terecht komen. Hieruit voortvloeiend zijn er dus een aantal signalen die een vermoeden kunnen doen ontstaan dat een kind te weinig weerbaar is. We zien bij kinderen die weinig weerbaar zijn dat ze weinig zelfvertrouwen hebben, hun eigen grenzen niet goed kunnen aangeven en gemakkelijk over zich laten lopen. Deze kinderen zijn over het algemeen snel gekwetst door kritiek en vinden het moeilijk zelf situaties op te lossen, ze vragen al snel om hulp van buitenaf. In het contact met leeftijdgenoten zien we vaak dat ze het moeilijk vinden aansluiting te vinden, vaak niet mee durven doen of voortdurend vragen of ze mee mogen doen, terwijl de situatie ze alle mogelijkheid biedt om gewoon mee te doen. Ook in hun houding zien we dat ze weinig ontspannen zijn en ze vermijden vaak oogcontact. Kinderen die weinig weerbaar zijn hebben er ook moeite mee een eigen mening te hebben, gevoelens te uiten en vinden het moeilijk om 'nee' te zeggen uit angst af gewezen te worden. Niet-weerbare kinderen kunnen hierdoor soms ook 'meelopers'
3
Weerbaarheid • Hot topic: J/M Magazine van oktober • Belangrijkste doel in opvoeding voor bijna de helft van de ouders * • 25% van de ouders maakt zich zorgen over weerbaarheid van zijn kind * • Grote hoeveelheid cursussen, o.a. Rots en Water-trainingen, Kanjertrainingen •
* J/M Magazine oktober 2013
4
Wat bepaalt weerbaarheid? • Belangrijkste factor: zelfvertrouwen! • Maar ook: – Sociale vaardigheden – Veerkracht – Positief karakter – Vermogen tot empathie
• Deels aangeboren, deels aan te leren • Maar: niet elk kind is hetzelfde!
5
Zelfvertrouwen • Wat verstaan jullie onder zelfvertrouwen? • Wie vindt dat zijn kind voldoende zelfvertrouwen heeft? • Wie zou graag zien dat zijn kind wat meer zelfvertrouwen zou krijgen?
6
Zelfvertrouwen • Hoe ontwikkel je zelfvertrouwen bij je kind? – – – – –
Geef erkenning: je mag er zijn, zoals je bent Geef complimenten, vooral voor inzet Geef grenzen en kaders aan Ondersteun bij lastige situaties Geef ruimte om te experimenteren en…. fouten te mogen maken – Heb vertrouwen in je kind – Bevorder de zelfstandigheid van je kind – Leef het voor!
Zelfstandigheid • Wie hangt de jas en tas van zijn kleuter op? • Wie laat zijn kind wel eens een boodschap doen? • Wiens kind mag zelfstandig naar de sportschool/naar huis fietsen? • Vind je dat kinderen uit groep 8 klaarover kunnen zijn? • Als je kind zijn gymtas vergeet, breng je die dan na?
8
Zelfstandigheid • Waarom zo belangrijk? – Geeft vertrouwen: dat kan ik! – Laat zien dat je ouders vertrouwen in je hebben – Laat je ervaren en leren van lastige situaties – Stimuleert de zelfredzaamheid – Geeft gevoel van autonomie
9
Quiz! • Kinderen van 3 kunnen zichzelf aankleden • Kinderen van 4 kunnen zelf hun rits dicht doen • Kinderen van 5 kunnen de telefoon opnemen en een boodschap aannemen • Kinderen van 6 kunnen een uur alleen thuis zijn • Kinderen van 7 kunnen zelf hun boterhammen smeren • Kinderen van 8 kunnen zelf een logeertas inpakken • Kinderen van 9 kun je om een eenvoudige boodschap sturen • Kinderen van 12 kunnen hun eigen bed verschonen
10
Bevorderen zelfstandigheid • Wat kan je redelijkerwijs verwachten van je kind? • Bespreek je verwachtingen met je kind • Maak een plan van aanpak • Steun je kind, maar grijp niet direct in als het niet gaat zoals jij het graag ziet • Bespreek hoe het is gegaan met je kind • Heb vertrouwen!
11
Terug naar weerbaarheid
12
Hoe bevorder ik de weerbaarheid van mijn kind? • Bespreek lastige situaties met je kind • Laat je kind oplossingen bedenken • Probeer je kind niet voor alles te behoeden: het leven is niet altijd leuk • Steun je kind in wie hij of zij IS en bespreek wat hij of zij anders kan DOEN • Leef het voor!
Voorbeeld 1 • Sander, 9 jaar, zit in groep 5 en wordt gepest door een groepje van 3 jongens uit zijn klas. Er zijn al gesprekken geweest met de leerkracht en de betrokken jongens, maar de ouders van Sander merken dat hij daar nog steeds veel last van heeft. • Hoe kunnen zijn ouders hem helpen om wat weerbaarder te worden?
Voorbeeld 2 • Julie, 6, groep 3, is een verlegen meisje dat zich vaak terug trekt. Ze speelt weinig met andere kinderen en als ze dat wel doet, wil ze dat het liefst bij haar thuis. Ze vindt nieuwe dingen vaak spannend en het kost haar ouders soms moeite om haar over te halen aan dingen mee te doen (zoals een partijtje, of mee op schoolreisje). • Hoe kunnen ouder Julie helpen wat zekerder te worden?
Vragen?
16
