Hoe Herman Ze German Engeland verovert

WEEK

49

En verder:

03 09

Ec

on om ie

Po lit ie k

02

/Technologie ‘Recht om te worden vergeten’ werkt ook met nieuwe EU-regels niet

p

/Hoe Herman Ze German Engeland verovert

10

/Leven Amerikaanse toestanden: Arm en rijk in Nederland

05

Cu

Sp

ltu

or

t

ur

07

/Royalactine, wie is er niet groot mee geworden

/Dertig verdwenen woorden die we weer zouden moeten gebruiken

/Rutger krijgt koekje van eigen deeg nu doek valt voor PowNews

n ve

ve

n

12

Le

M

ed

ia

08

04

Le

/Binnenkant jas

‘

W et

en

sc

ha

/Vier vragen over de toenemende Europese steun voor Palestina

11

/Schone schijn: het barre leven van een model

/Schaamrood door ‘Zwart als roet’

Terug naar de eerste pagina

1

Vier vragen over de toenemende Europese steun voor Palestina

Waarom vindt deze opleving in Europa juist nu plaats?  Het (wederom) vastgelopen vredesoverleg voor het conflict in het Midden-Oosten lijkt Europese politici steeds meer te frustreren. Decennialang proberen Israël en Palestina al nader tot elkaar te komen, maar vaak worden gesprekspogingen ruw

/Politiek 3 december 2014 door Carlijn Teeven

S

teeds meer Europese steun voor Palestina, kopt Trouw woensdag. De aanleiding is het nieuws dat Frankrijk zich dinsdag als vijfde Europese land binnen korte tijd heeft uitgesproken voor erkenning van de Palestijnse staat. Woensdagochtend schreef Le Soir dat ook België

zich zou voorbereiden op deze stap. Wat speelt er precies, waarom en wat zijn de standpunten? Een overzicht. Welke landen erkennen Palestina?  Zweden was op 3 oktober de eerste van een reeks Europese landen die zich uitspraken voor de erkenning van Palestina. Op die dag kwam Stockholm met een intentieverklaring, die op 30 oktober werd gevolgd door de officiële erkenning. Vooralsnog is Zweden het eerste Europese land dat tijdens het EU-lidmaatschap Palestina heeft erkend. Andere Europese landen die datzelfde hebben gedaan, zijn Cyprus, Malta en een paar voormalige Oostbloklanden, zoals Hongarije, Polen en Slowakije, maar zij gingen over tot erkenning van de Palestijnse staat voordat ze toetraden tot de EU. Behalve Zweden stemden ook de parlementen van

Groot-Brittannië, Ierland en Spanje onlangs voor de erkenning van Palestina. Het verschil is dat deze stemmingen symbolisch waren en de landen tot niets verplichtten. In Frankrijk gebeurde dinsdag hetzelfde. Woensdagochtend berichtte het Franstalige Belgische dagblad Le Soir dat de Belgische regeringspartijen een akkoord zouden hebben gesloten, en dat het parlement mogelijk volgende week al stemt over erkenning. België zou dan het tweede grote EU-land zijn dat de Palestijnse staat officieel erkent. 135 van de 193 VN-staten erkennen Palestina, maar die zijn dus vrijwel allemaal nietEuropees. Overigens zouden naar verluidt ook Denemarken, Italië, Slovenië en Finland binnenkort een besluit nemen over de kwestie.

verstoord door geweld. Ook de laatste tijd is het op zijn zachtst gezegd onrustig. Meerdere malen hebben regeringsleiders, de VN en Amerikaanse presidenten zich in de kwestie gemengd, maar nooit met (blijvend) succes. Nu is het tijd voor een krachtig signaal, menen voorstanders. Het erkennen van Palestina zou kunnen helpen om de impasse te doorbreken. Op die manier zouden de Palestijnen zien dat diplomatie iets oplevert, en wordt tegelijkertijd de druk op Israël opgevoerd om de bezetting en kolonisatie te beëindigen. Het feit dat Zweden begin oktober een eerste stap nam, heeft andere Europese landen ongetwijfeld ook aan het denken gezet. Wat zegt Nederland over het erkennen van Palestina?  Een dag nadat Zweden met zijn intentieverklaring kwam, liet PvdA-Kamerlid Michiel Servaes weten dat hij er ‘geen moeite mee zou hebben’ om de Palestijnse staat te erkennen. Volgens Kamerlid Gerard Schouw zou ook D66 voorstander zijn. Eind oktober riep Harry van Bommel (SP) minister Koenders van Buitenlandse Zaken op om Palestina te erkennen. Koenders verklaarde op 19 november


02

dat daarvan voorlopig nog geen sprake zal zijn, maar dat het kabinet erkenning op den duur wel mogelijk wil maken. Dat moet gebeuren op een ‘strategisch moment’ als het ‘effectief en reëel’ is in het vredesproces tussen Israël en de Palestijnen, aldus de minister. Wel is er sinds 1993 een Nederlandse vertegenwoordiging voor de Palestijnse Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever, waar acht Nederlanders en zes Palestijnen werkzaam zijn. En wat is het standpunt van Europa?  Over twee weken, op woensdag 17 december, stemt het Europees Parlement naar verwachting over het al dan niet erkennen van Palestina. De uitkomst van deze stemming zal mogelijk een belangrijke indicator zijn voor de Europese landen die zich nog niet hebben uitgesproken. In principe is de Europese Unie voorstander van een tweestatenmodel voor Israël en Palestina, en wordt dat gezien als een vreedzame, politieke oplossing voor het conflict. Een belangrijke rol is zonder twijfel weggelegd voor Federica Mogherini, de vorige maand aangestelde Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de EU. Haar eerste officiële bezoek ging naar het Midden-Oosten, waar ze Tel-Aviv, Jeruzalem, Gaza en Ramallah bezocht, en de Israëlische minister-president en de Palestijnse president ontmoette. Ze maakt er geen geheim van dat zij graag zou zien dat de hele EU Palestina erkent./

Hoe Herman Ze German Engeland verovert /Economie 1 december 2014 door Peter Blasic

D

uitsers zijn trots op hun worsten. En blijkbaar terecht, want een Duits koppel laat zien hoe je met de Duitse currywurst (en bratwurst en bockwurst) Londen culinair kan veroveren.

Azadeh Falakshahi en Florian Frey komen uit het Zwarte Woud. Eigenlijk wilden ze in Londen iets met fotografie gaan doen, maar het liep anders. Onlangs openden ze in het Londense stadsdeel Fitzrovia al hun derde Duitse worst-restaurant. En bij hun mini-keten, Herman Ze German, loopt het rond lunchtijd storm. Bratwurst, bockwurst en natuurlijk de Berlijnse currywurst behoren tot het assortiment, evenals als sauerkraut en bier. Uiteraard gebrouwen volgens het Duitse Reinheitsgebot. En de Britten smullen ervan. Vooral de currywurst, verkrijgbaar met vier verschillende pikante sauzen,


03

is bij de Londense cliëntèle een groot succes. De uitbaters hebben naar eigen zeggen dan drie jaar aan de receptuur gewerkt, totdat de sauzen perfect waren. Hoewel Londen over een keur aan eetgelegenheden beschikt, zijn ze bij Herman Ze German niet bang voor de concurrentie. Duitsland is hot in Engeland. Modellen als Claudia Schiffer en Heidi Klum, automerken als VW en Audi, maar ook de stabiele economie dragen bij aan de Duitse populariteit. Bovendien blijken beide landen qua eetcultuur helemaal niet zo ver uit elkaar te liggen. Kijk maar naar de overeenkomsten tussen het English breakfast met sausages en de Duitse worsten, of tussen de Engelse pint of ale en het Duitse Maß Bier. In hun etablissementen spelen Falakshahi en Frey graag met stereotypen en slagen ze er tegelijkertijd in een hip sfeertje te creëren. De gasten zitten op kermisbankjes, de muren zijn versierd met gehaktmolens, en op de toiletten kan er naar Duitse sprookjes worden geluisterd. Op de kaart staan gerechten als Schni-Po-Sa (Schnitzel, Pommes, Salat) en het koolhydraatvrije No carbs Fräulein. De bedrijfsnaam is ontleend aan een vriend die in zijn studententijd door zijn Engelse medestudenten steevast Herman the German werd genoemd, en het lidwoord is fonetisch gespeld volgens de Duitse uitspraak. De meeste Britten stellen het wel op prijs dat deze twee Duitsers hun humor kunnen waarderen. Regelmatig blijven voorbijgangers staan om

gniffelend een foto van het logo te maken. Op een bord bij het raam staat ‘Yes, we really are German’. Veel klanten twijfelden aanvankelijk aan hun herkomst, omdat Falakshahi en Frey niet aan het standaardbeeld van de Duitser voldoen. Niet zo vreemd, want Falakshahi is van Iraanse oorsprong, al kwam ze reeds op jonge leeftijd naar Duitsland. Voorlopig gaat de groei van Herman Ze German nog wel even door. Het paar, dat de eerste zaak begon uit onvrede over de Engelse worsten, die ze lang niet zo lekker vonden als die uit de Heimat, is van plan binnenkort nog meer filialen te openen. En misschien gaan hun worsten ook de Britse supermarkten veroveren, die al belangstelling zouden hebben getoond./

Schaamrood door ‘Zwart als roet’ /Leven 2 december door Lisa Bouyeure

I

n de houten nissen van mijn op drie geadopteerde Chinezen na volledig blanke basisschool, stonden white power-symbolen gekrast. “Wat betekent dat?” vroeg ik aan het jongetje dat naast me in zijn bureautje zat te kerven. “Dat je tegen negers bent,” antwoordde hij, alsof tegen negers zijn net zoiets was als meisjes stom of spruitjes vies vinden.

Zoals vrijwel iedereen begeef ik me onbewust tussen mensen die qua opvattingen, opleidingsniveau en culturele achtergrond op mij lijken. Blanke basisschool werd blanke middelbare school werd blanke kunstacademie en universiteit. Hoewel ik volgens de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek onder de noemer allochtoon val, ben ik nog nooit in mijn leven zo genoemd. Ga terug naar je eigen land? Je bent hier te gast? NoordFrankrijk is geen Noord-Afrika, zo blijkt. Om het collegegeld voor mijn studie Nederlandse taal & cultuur bij elkaar te sprokkelen, schrobde ik als thuishulp vloeren en wc’s van Marokkanen, Turken, Javanen, Antillianen, Hindoestanen en ras-Utrechters. In mijn koffiepauze at ik baklava, bananenchips of appelflappen en luisterde naar de meest uiteenlopende verhalen van mensen bij wie ik normaal nooit over de vloer zou komen. Zo zat ik eens op de skailederen bank van een kettingrokend echtpaar dat een wedstrijdje deed wie het hardst naar de hond kon schreeuwen. “Hmmgh, vuile roetmop!” gromde de man eens naar het televisiescherm toen Tania Kross in een ochtendprogrammazong. De man rekte het woord ‘vuile’ zo lang mogelijk op, om ‘roetmop’ er als een kanonskogel achteraan te knallen. “Ja, ga weg. Al kan ze wel mooi zingen,” voegde zijn vrouw eraan toe. Haar lekkende stoma werd een klein feestje vergeleken bij het gif dat uit hun frontale kwabben sijpelde.


04

werd met rust gelaten of zelfs geholpen, bij de andere twee kwam de politie eraan te pas. Dit tafereel speelde zich niet in een Drents dorpje maar in het Amsterdamse Vondelpark af. De donkerste van de drie mannen vertelde eerder in de documentaire dat hij mensen op straat soms groet, zodat ze niet bang hoeven te zijn dat hij ze gaat beroven. “Ondanks mijn huidskleur bedoel ik het wel goed,” is de gedachte achter zijn

Beeld via npo.nl

andelwijze. Een ander vertelde dat hij zijn BMW h had weggedaan omdat hij in een half jaar tijd 32 keer was aangehouden. Schuldig tot het tegendeel bewezen is. “Het helpt ook niet altijd om man te zijn van middelbare leeftijd,” kreeg Lennart van der Meulen, algemeen directeur van de secon- VPRO, uit zijn strot.

Confrontaties met expliciet racisme – Facebookfurie en reaguurdersrazerNa 26 nij daargelaten – zijn voor de meeste den heb je mensen zonder donkere huidskleur eigenlijk het Na afloop regende het steunbetuigineen zeldzaamheid. Wat niet letterlijk hele nummer gen. Bergman werd bedankt voor haar wordt uitgesproken, blijft voor die al gehoord. documentaire en op Piet-gerelateerde groep zelfs grotendeels onzichtbaar. En dan moet Facebookpagina’s schreven mensen dat Tot gisteravond dan, toen de documenje nog ruim je ze de bezwaren tegen de zwarte knecht taire Zwart als roet van Sunny Bergman nog ruim zes eindelijk snappen. De usual suspects op primetime zijn tv-première beleefde minuten. noemden haar natuurlijk een vooringeen de vinger op de zere plek legde. nomen subsidieslurper en Zwart als roet Vooral het fietsexperiment zorgde voor een eenzijdig prul van een egodocument. Want die grote ogen en open monden. Te zien was hoe drie vinger op de zere plek, dat doet pijn. identiek geklede mannen – blank, licht getint en donker – op klaarlichte dag het slot van een damesEn nu doordrukken. Heel hard doordrukken./ fiets probeerden door te zagen. De blanke jongen

Dertig verdwenen woorden die we weer zouden moeten gebruiken /Cultuur 1 decemer 2014 door Nick Muller

C

lownspiet, kalifaatganger of stemfie? Over twee weken weten we welk woord door de bezoekers van de website van woordenboekenuitgever Van Dale is verkozen tot Woord van het Jaar 2014. Maar met het verschijnen van nieuwe woorden verdwijnen er oude woorden. Simpelweg omdat de betekenis van het woord niet meer bestaat, maar ook omdat woorden uit de mode raken. En juist daarom, in een tijd van moestuinsocialisme en dagobertducktaks, moeten we gaan hergebruiken. Geen nieuwe woorden produceren, maar in onbruik geraakte woorden recupereren. Wij selecteerden daarom dertig onmodieuze woorden die nog maar nauwelijks worden gebruikt, maar die nog wel degelijk een functie hebben in het dagelijks leven. Iets wat we van veel Woord van het Jaar-woorden niet kunnen zeggen, trouwens. De selectie is afkomstig uit het Verdwijnwoordenboek van Ton den Boon, dat hier te koop is.


05

Achterkousigheid: onoprechtheid. Een roos om het goed te maken? Laat me niet lachen. Van die achterkousigheid houd ik niet.  Avondkout: informeel, ontspannend gesprek in de avond. Hij nodigde me uit om de zaak in een avondkout te bespreken.  Bedsermoen: Terechtwijzing van een vrouw aan haar man, terwijl ze samen in bed liggen. Ook wel: ‘gordijnpreek.’ Nadat ik de belofte aan mijn vrouw niet was nagekomen, voorzag ik een bedsermoen. Besjoechelen: belazeren. De televisie die ik kocht blijkt kapot. Ik voel me besjoecheld. Dame du ton: een chique, modieuze vrouw. Neelie Kroes is een dame du ton.  Echtkoets: het huwelijksbed. Na een lange dag stapten we samen in de echtkoets.  Geitenfuif: een feest van meisjesstudenten. Met haar medebewoonsters organiseerde Stella een geitenfuif. Jongens waren niet welkom.  Geldgier: een hebzuchtig mens.

Hij geeft alweer geen rondje. Wat een geldgier.  Gladbek: vlasbaard, jongeman die nog geen baard heeft. Die zeventienjarige gladbek van hiernaast heeft m’n autospiegel gemold.  Hemelvlam: dichterlijke benaming voor de zon. Nu de klok is verzet, gaat de hemelvlam steeds vroeger op de dag uit.  Huisduif: iemand die altijd thuiszit. Sinds Jasper geen werk meer heeft, is hij een echte huisduif geworden. IJlebenen: haastig lopen. Omdat ik al laat was, ijlebeende ik naar mijn werk.  Jegenswoordig: tegenwoordig. Ik werk jegenswoordig weer bij de krant. Kantoorheer: iemand die op kantoor werkt. De trein zat vanochtend weer vol met kantoorheertjes.  Kinderbewaarplaats: kleuterschool. Voordat ik naar het werk ga, breng ik mijn dochter naar de kinderbewaarplaats.  Kromtong: iemand die gebrekkig praat. Die kromtong kan ik niet verstaan.  Labberlottig: lamlendig. Mijn zoon is al even labberlottig als zijn vrienden.  Lettervrucht: iets wat geschreven is. Tweets zijn allemaal kleine lettervruchtjes.  Mahomedaan: moslim. Afgeleid van Mahomed, tot in de twintigste eeuw een variant van Mohammed. Ook wel: muzelman. In de moskee komen de mahomedanen bijeen. 

Natgierig: verlangen naar een alcoholische drank. Als ik thuiskom van mijn werk word ik natgierig.  Pantoffelregiment: gezin waar de vrouw de baas is. Zij heeft hem onder haar pantoffel; daar heerst een pantoffelregiment.  Pekelveld: dichterlijke benaming voor de zee. Mijn hotelraam kijkt uit over het pekelveld.  Poëtesse: dichteres. Anne Vegter is een ware poëtesse.  Saffiaantje, of: saffie: sigaret. In het café is het sinds kort verboden een saffiaantje op te steken. Schendekeuken: iemand die ondanks goed eten en drinken toch mager en bleek blijft. Haar man is nogal zwaarlijvig; zijzelf is maar een schendekeuken.  Suzannaboef: wellustige oude man. Mijn opa, die oude suzannaboef, hield er verschillende vriendinnen op na. T Reurgeestig: weemoedig, melancholiek. Wanneer hij moest lachen, was het zo treurgeestig, dat men dacht dat hij moest huilen. Vuilbaard: geile man. Die vuilbaard kijkt elke dag ontuchtige filmpjes op het internet. Wervelziek: licht in het hoofd, duizelig. Het beklimmen van de Eiffeltoren zou mij wervelziek maken. Zuurmuil: onvriendelijk, nors mens. Iemand die zuur kijkt. Wat een zuurmuil is jouw baas, zeg./


06

Binnenkant jas /Sport 3 december 2014 door Frank Heinen

O

p een dag dat het al maar niet licht had willen worden, begon het nu ook nog te schemeren. De wind wrong zich in bochten, de regen vlaagde je in het gezicht, het kwik deed zijn uiterste best om zijn hoofd boven nul te houden en ergens in het holst van de stad werd een meisje ten huwelijk gevraagd.

Buiten liep een jongetje, en nog een jongetje. Twee jongetjes. Allebei hielden ze een regenjack onder hun arm. Eentje droeg er keeperhandschoenen, en allebei droegen ze een korte broek, waar van de kou rood uitgeslagen kuiten uit staken. Wangen als tomaten. Nog een paar jaar en dan zou

de puberteit hun kinderhoofden vernielen en er brute jongemannenkoppen van boetseren, maar nu piepten hun kinderstemmetjes nog opgewonden door de straat.

Naast hem stond een mok waar koffie in gezeten had. ‘Hij zat wel!’ “Papa!” gilde het keepertje. riep het ene “Martijn!” gilde het modemannetje. jongetje. De ander zei De vader was het soort man dat eerst niets. ‘Binnen- zijn artikel moet uitlezen voor hij aan Hun discussie werd ritmisch begeleid het sociale verkeer kan deelnemen. De kant paal,’ door het stuiten van een bal op de jongetjes schoven zwijgend aan zijn tafel ging de ene stenen. en wachtten geduldig tot de man opdoor. “Hij zat wel!” riep het ene jongetje. keek. ‘Nietes!’ De ander zei niets, hij sloeg de bal met Na ongeveer anderhalve minuut zei hij: zijn vlakke hand op de keien. “Ja?” “Binnenkant paal,” ging de ene door. Zijn haar Het keepertje: “We hebben gevoetbald!” kwam rechtstreeks uit een folder voor de duurdere Het modemannetje: “En ik heb gewonnen!” kindermode en zijn uitspraak zou hem tot het gym“Niet!” nasium brengen, en vermoedelijk nog veel verder. “Wel!” Het keepertje hield op met stuiteren. Hij drukte de Hierna begonnen ze steeds schriller door elkaar bal nu tussen zijn twee handpalmen en staarde in te praten. De woorden ‘binnenkant’, ‘paal’ en ‘dan de verte, waar hij een argument hoopte te treffen moet je je jas maar anders neerleggen’ vielen veeldat de discussie zou beslechten. Ook zoog hij invuldig. gespannen op een van de touwtjes die aan zijn trui Je kon zien hoe in de man een melancholisch verhingen. langen opwelde naar de tijd dat er in zijn leven nog Ten slotte zei hij: “Nee hoor.” geen jongetjes waren, dat er alleen mooie (en steeds “Jawel hoor,” zei het modemannetje. wisselende) vrouwen hem kwamen storen als hij Dat leek het laatste woord te zijn: het keepertje in het café de krant zat te lezen. Hij was al wat rende zonder iets te zeggen het café binnen waar ze ouder, Martijn, het grijs, dat een paar jaar geleden langs liepen en het modemannetje huppelde achter nog slechts een subtiel intellectueel accentje op de hem aan. flanken van zijn hoofd was geweest, was voortgeBinnen was het behaaglijk warm, zo warm dat het woekerd en had van hem in korte tijd een man op al weer bijna onbehaaglijk werd. In een hoek van leeftijd en een oudere jonge vader gemaakt. het café zat een man ingespannen de krant te lezen. Zelf kon hij zich nog maar vaag herinneren volgens


07

welke patronen de discussies over binnenkant en buitenkant paal verliepen: zijn jas had al zeker veertig jaar niet als doelpaal gediend. “Willen jullie warme chocolademelk?” vroeg hij. “Jaaaaaa!” riepen de jongetjes. De chocolademelk arriveerde bijna ogenblikkelijk, het meisje van de bar had er ongevraagd een royale klodder slagroom opgespoten. Daarna keerde de stilte in het café terug. Martijn begon aan het volgende artikel, het barmeisje ging verder met het vouwen van servetten en ook ik toog weer aan het werk. In de verte klonk de geruststellende tune van Arrow Classic Rock. Tussen twee slokken door mompelde het modemannetje: “En toch zat-ie.”/

kenen: PowNews stopt ermee, althans, met de uitzendingen op dagelijkse basis. Politici kunnen opgelucht ademhalen. Maar de kijker ook? De overvaltactiek met draaiende camera en vervelende vragen – politici werden er behoorlijk geïrriteerd en angstig van. Voor de kijker waren zulke vraaggesprekjes meer dan eens vermakelijk. Beroemde fragmenten van PowNews zijn er genoeg: de minister-president die de vraag kreeg of hij ‘nog geneukt’ hadt, Job Cohen die het verzoek kreeg

om bier te halen, diplomaten die op de huid werden gezeten, wat soms eindigde in een schermutseling. De kijker vond het geweldig of walgde ervan. Nu heeft omroep PowNed besloten dat De kijker het tijd wordt om meer geld in andere vond de programma’s te steken. En met het einde zuigende van PowNews in zicht vond EenVandaag vragen van het tijd worden om de beroemdste verRutger slaggever van het programma, Rutger Castricum Castricum, eens aan de tand te voelen, geweldig, of op een wijze waarop hij dat zelf graag walgde er doet. juist van.

Rutger krijgt koekje van eigen deeg nu doek valt voor PowNews /Media 4 december 2014 door Sjoerd Hartholt

N

ederlands meest bijdehante verslaggever Rutger Castricum, die stamelend en vragen ontwijkend voor een draaiende camera verschijnt. Dat kan maar één ding bete-


08

‘Recht om te worden vergeten’ werkt ook met nieuwe EU-regels niet /Technologie 3 december 2014 door Geert Poorthuis

D

at Google en andere zoekmachines het ‘recht om te worden vergeten’ tot dusver vooral in de openbaarheid hanteerden, dat vinden ze bij de Europese Commissie maar niks. Als Google het verwijderen van een link meedeelt aan de eigenaar van een site, dan ‘trekt dat maar extra aandacht die niet gewenst is’. Dat staat in de nieuwe richtlijnen die deze week vanuit Brussel zijn verstuurd.

En dan voltrekt zich er een schouwspel waarbij het einde van PowNews behalve in letterlijke, ook in figuurlijke zin te zien is. De vlotgebekte en als ad rem bekend staande Castricum, die normaal gesproken zijn geïnterviewden angst inboezemt, heeft niet zelf de microfoon in handen, maar staat er deze keer —tegenover. Hij lijkt zelfs de nodige moeite te hebben met de gestelde vragen, wat tot de nodige hilariteit leidt bij veel twitteraars.

Wanneer de vraag ‘hoeveel geld verdien je bij PowNews’ wordt gesteld, is zijn lot als onzekere vragenontwijker, het type dat hij de afgelopen jaren zo heeft aangepakt, dan toch echt bezegeld. De rollen zijn compleet omgedraaid. Rutger Castricum, stamelend en vragen ontwijkend als een slachtoffer van een zuigende verslaggever. Veel symbolischer kan het einde van PowNews niet in beeld gebracht worden./

Sinds Europa eerder dit jaar het ‘recht om te worden vergeten’ invoerde, heeft vooral Google honderdduizenden verzoeken gekregen, waarvan bijna de helft is gehonoreerd. Google heeft voor het verwerken van al die verzoeken een speciaal team geformeerd, dat ze beoordeelt en vervolgens de verzoekers (doorgaans personen) en de beheerders van de betreffende sites informeert over het verwijderen van een link. Daar wil de Europese Commissie nu van af, zo blijkt. In de loop van dit jaar zijn er al heel wat stukken verschenen over dat verwijderen van die links, doorgaans als gevolg van woede van


09

machine met specifieke landextensies als .de, .nl of .fr. Het probleem zal wel zijn dat de extensie .com bij uitstek wereldwijd wordt gebruikt. Als Google ook links naar sites met die extensie gaat verwijderen, zou Europa de invloed van de nieuwe wet tot ver buiten het werelddeel kunnen doen gelden. Bovendien gaat dan een fraaie omweg verloren voor de handige internetter: die kan via Google.com nog wel degelijk alles zien. Dat kon tot dusver ook nog gewoon via andere zoekmachines, zoals Bing (van Microsoft) en Yahoo, hoewel die in Europa maar zeer mondjesmaat worden gebruikt. Zoals eerder deze maand al aan de orde kwam, heeft Google in Europa een marktaandeel van zo’n 92 procent. Maar nu beginnen ook de twee genoemde zoekmachines zich naar de wil van Europa te voegen.

de sitebeheerder. De onderliggende rel of roddel kwam daarbij nog eens nadrukkelijk voorbij, wat zo ongeveer het tegendeel was van wat de EU met de nieuwe maatregel had beoogd. Verder vraagt de EU aan onder meer Google om voortaan ook links vanuit de extensie .com weg te halen. Google deed dat niet, omdat die extensie volgens het bedrijf in Europa nauwelijks wordt gebruikt, hetgeen ons onzin lijkt. Google verwijdert nu alleen links bij zoekopdrachten vanuit de zoek-

Het is ons een raadsel waar dat moet eindigen, want er zijn natuurlijk nog veel meer zoekmachines te vinden dan deze drie. Sommige zijn zelfs tot ongeveer dezelfde resultaten in staat als Google, en sommige zijn zo decentraal georganiseerd dat ambtenaren van de EU er maar moeilijk vat op zullen kunnen krijgen. Bovendien wordt de situatie er voor degene die vergeten wil worden steeds onoverzichtelijker op. De waarheid is natuurlijk dat het ‘recht om te worden vergeten’ vooral een papieren maatregel is, zeker zolang de informatie zelf nog gewoon online staat. De goede zoeker zal die altijd kunnen vinden, met of zonder de EU./

Royalactine, wie is er niet groot mee geworden /Wetenschap 2 december 2014 door EOS

R

oyalactine in koninginnegelei verlengt niet alleen het leven van bijenkoninginnen, maar ook van rondwormen.

Koninginnegelei is het mengsel waarmee honingbijen hun larven voeden. De larve die zal opgroeien tot toekomstige koningin, krijgt er veel meer van dan de andere larven. Ook tijdens de rest van haar leven krijgt de koningin – in tegenstelling tot de andere bijen – koninginnegelei te eten. Vermoedelijk leeft een koningin dankzij dit mengsel van water, eiwit, suiker, vet en verscheidene vitamines, mine-


10

ralen en hormonen veel langer dan een werkbij: ongeveer vijf jaar tegenover enkele maanden. Onderzoekers ontdekten al eerder welk eiwit in koninginnegelei precies verantwoordelijk is voor de koninginnevorming: ze doopten het stofje in 2011 royalactine. Maar of royalactine ook de oorzaak is van de lange levensduur van koninginnen was tot nu toe onduidelijk. Toen onlangs werd aangetoond dat royalactine ook de fruitvlieg Drosophila melanogaster langer liet leven, besloot de Belgische onderzoeker Wouter De Haes uit te zoeken of het eiwit ook bij andere organismen dan insecten de levensduur zou kunnen verlengen. Hij gaf het stofje aan de rondworm Caenorhabditis elegans en stelde vast dat ook die twintig tot dertig procent langer bleef leven. Bovendien bleef het wormpje op hoge leeftijd veel beweeglijker, wat bewijst dat het beestje niet alleen ouder werd, maar ook langer gezond bleef. De Haes ontdekte verder dat zowel de epidermale groeifactor LIN-3 als zijn receptor LET-23 in dat proces een cruciale rol spelen./

/Arm & rijk

Amerikaanse toestanden door Renate van der Zee illustraties Matthias Giesen

O

ver oorzaken en oplossingen verschillen deskundigen van mening. Maar dát de financiële ongelijkheid in Nederland toeneemt, lijdt geen twijfel, zeggen experts. ‘Er zijn groepen in de maatschappij waarover je je kunt verbazen dat ze zich nog zo rustig houden.’ Afgelopen zomer verschenen er alarmerende berichten in de media. ‘Kloof tussen arm en rijk groeit’ en ‘Ongelijkheid tussen arm en rijk verrassend groot in Nederland’, kopten de kranten. Aanleiding was een opmerkelijke publicatie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Daarin viel te lezen dat het verschil tussen arm en rijk in Nederland groter is dan we tot nu toe dachten. Vooral als het gaat om vermogen, blijkt er een fikse kloof tussen arm en rijk te bestaan. Even wat

cijfers: de rijkste één procent in Nederland bezit bijna een kwart van het totale vermogen, de armste zestig procent bezit daar samen maar één procent van. En de rijkste drie Nederlanders bezitten meer dan de helft van wat alle Nederlandse huishoudens bij elkaar bezitten. “De armste huishoudens krijgen steeds meer schulden, terwijl de vermogens aan de top toenemen,” zegt Bas van Bavel, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. “Meer dan de helft van de Nederlanders heeft nauwelijks of geen vermogen. Dat is een uitzonderlijke situatie. In andere Europese landen kunnen veel meer inwoners wel terugvallen op spaargeld in moeilijke tijden.” Wat is er aan de hand? Stevenen we af op Amerikaanse toestanden? “De verzorgingsstaat is hier sterker, maar de private vermogensongelijkheid in Nederland is inderdaad te vergelijken met die in de Verenigde Staten,” zegt Van Bavel. “Dat realiseerden we ons tot voor kort niet, maar nieuwe cijfers wijzen daarop.” De discussie over de kloof tussen arm en rijk in Nederland is hoog opgelaaid. Was ongelijkheid tot voor kort nauwelijks een issue, het is nu onmiskenbaar een hot topic. Dat merkt ook sociaal wetenschapper Monique Kremer, die meewerkte aan de WRR-publicatie. “Ik herinner me dat er een paar jaar geleden een debat over ongelijkheid was in De Balie. Daar kwam toen geen hond op af,” vertelt ze. “En toen ik twee jaar terug werkte aan een artikel


11

over de kloof tussen arm en rijk, moest Bureau voor de Statistiek (CBS) is de inik echt even goed nadenken over welke komensongelijkheid in Nederland laag. ‘De laagste deskundigen ik voor dat stuk kon beMaar die CBS-cijfers geven geen cominkomens naderen.” blijven achter. pleet beeld. Als je de cijfers gedetailNu wordt ze veel gevraagd om te koleerder bekijkt, blijkt dat de kloof tussen Terwijl aan men spreken over ongelijkheid. Er is, de grootste en de kleinste verdieners in de top de ook internationaal, een stroom van Nederland wel degelijk groter is geworsalarissen publicaties over dit onderwerp op gang den, zegt Wiemer Salverda, hoogleraar steeds gekomen. Iedereen heeft het er over: arbeidsmarkt en ongelijkheid aan de hoger zijn economen, sociologen, politici, zelfs de Universiteit van Amsterdam. “De bruto geworden.’ paus. inkomens aan de onderkant en aan die Een belangrijke rol in het debat speelt aan de top lopen steeds verder uit elkaar. de Franse econoom Thomas Piketty, die in zijn voDe laagste inkomens blijven achter: de CAO-lonen rig jaar verschenen, bijna duizend pagina’s tellende zijn bijvoorbeeld sinds de jaren tachtig niet meer bestseller Le capital au XXIe siècle een angstaantoegenomen in koopkracht. Dat geldt ook voor de jagend toekomstbeeld schetst, waarin de rijkaards uitkeringen,” zegt hij. “Terwijl aan de top de salavan de wereld een steeds groter deel van het totale rissen steeds hoger zijn geworden. Er komen ook vermogen verwerven. Volgens Piketty krijgen we steeds meer tweeverdieners.” in de toekomst een rentenierssamenleving naar Een voorbeeld. In 1990 verdiende een topbestuurnegentiende-eeuws model. De superrijken gaan dan der in iets meer dan twee weken hetzelfde als iede samenleving regeren. mand met het minimumloon in een heel jaar. In Piketty’s gedachtegoed heeft enorme opgang ge2011 had hij daar nog maar een week voor nodig. maakt. Hij wordt zelfs geplaatst in het rijtje van De ongelijkheid in inkomen heeft te maken met grote economische denkers als Adam Smith, Karl technologische ontwikkelingen: hoogopgeleiden Marx en John Maynard Keynes. Onlangs werd hij, werken met computers, laagopgeleiden worden na een toernee langs tal van westerse machtscentra, door computers vervangen. Ook globalisering heeft in het Nederlandse parlement ontvangen. er invloed op: veel werk wordt tegenwoordig uitbeMaar er is niet alleen ongelijkheid in Nederland als steed in lagelonenlanden. het gaat om vermogen. Er is ook wat aan de hand met de inkomens. Op het eerste gezicht lijken er Het volledige artikel is te lezen in HP/De Tijd 10/11, weinig problemen: volgens cijfers van het Centraal die nu in de winkel ligt.

/Het barre leven van een model

Schone schijn door Irene de Zwaan

beeld Martyn F. Overweel

D

e droom van ieder jong meisje valt in werkelijkheid vaak vies tegen. Journalist Irene de Zwaan kluste zes jaar bij als fotomodel, voor soms niet meer dan 110 euro per maand. Bericht uit de keiharde wereld van patsers, pillen en paparazzi. De eerste aanblik van het modellenappartement in Istanbul riep een gevoel van herkenning op. Kledingstukken en schoenen lagen over de vloer verspreid alsof ze in alle haast waren uitgetrokken en neergegooid. Op de tafel van de woonkamer stond een overvolle asbak. In de keuken vormden aangekoekte pannen een aanzienlijke toren en in de badkamer puilde het prullenbakje uit van de gebruikte wattenstaafjes, gezichtsdoekjes en tampons. In de slaapkamer een viertal stapelbedden, behangen met kleffe foto’s van vriendjes en het thuisfront. De andere buitenlandse appartementen waar ik had vertoefd gedurende mijn zes jaar als model, hadden er ook zo uitgezien. En ze roken net zo muf. Er was niemand. Ik bekeek de kleren op de vloer – bontjasjes (nep, zo te voelen), gewaagde jurkjes met glitters, torenhoge pumps – en probeerde me een voorstelling te maken van de meisjes die ze droe-


12

gen. Pas diep in de nacht ontmoette ik mijn huisgenoten. Drie meisjes uit Amerika, twee uit Spanje en een uit Oekraïne. Met veel kabaal kwamen ze binnengestormd. Ze waren uit geweest, maakte ik op uit hun alcoholwalm. Met z’n allen stonden ze om mijn bed. In stilte vroegen ze zich hetzelfde af: zou deze nieuweling een concurrente zijn? De volgende dag, na bestudering van mijn portfolio, zouden ze die vraag pas goed kunnen beantwoorden. Want zo ging het steeds, had ik geleerd. Terwijl ze je foto’s bekeken, was het zaak om goed op hun

gezichten te letten. Daarop viel hun oordeel af te lezen: opluchting als ze vaststelden dat jij minder goede foto’s had dan zij. Of jaloezie als het tegenovergestelde het geval was. Razendsnel gingen ze je maten na, de vorm van je lippen, het volume van je haar. Je uiterlijk bepaalde je positie binnen de groep. Vanaf dat moment hoefde je je alleen nog aan te passen. Deed je dat naar behoren, dan was je binnen een mum van tijd een van de meiden. Maar je bleef op je hoede – één verkeerd woord en de

ling zijn op mijn schrale studiebeurs – ik studeerde journalistiek. Het liep anders. Drie maanden na mijn inschrijving had ik nog niets verdiend. Sterker nog, ik had een schuld opgebouwd van bijna duizend euro. Standaardkosten waren dat, heette het. Ze bestonden onder meer uit een ‘testshoot’, die het bureau organiseerde om te kijken of je fotogeniek was en om een portfolio aan te leggen. Verder waren er kosten voor het plaatsen van die nieuwe foto’s op de web-

groep kon zich tegen je keren. Dat we zo snel en gemakkelijk met elkaar optrokken – hier in Istanbul, maar ook eerder in München, Milaan en Madrid – kwam waarschijnlijk doordat we lot-genoten waren: op een goede dag waren we van de straat geplukt door een scout, of we waren door vrienden aangespoord om ons bij een modellenbureau in te -schrijven. We waren niet uitzonderlijk mooi, maar we hadden de juiste maten en de vereiste hoge jukbeenderen, volle lippen en scherpe kaaklijn. Dankzij deze uiterlijke kenmerken hadden we de sleutel in handen gekregen die ons toegang bood tot een exclusieve wereld.

site van het bureau. Kosten voor het afdrukken van de foto’s. Kosten voor het portfolio, een duur woord voor het mapje waarin de foto’s werden gestoken. Kosten voor de ‘setcards’, kaarten met een selectie van je foto’s die je na een casting bij een potentiële opdrachtgever kon achterlaten, zodat die kon onthouden wie jij ook alweer was. Kosten voor de koerier die je portfolio op aanvraag bij een klant bezorgde. En ga zo maar door. Zelfs postzegels werden in rekening gebracht. De schuld was geen reden tot paniek, verzekerde het modellenbureau me. -Standaardkosten hoorden er gewoon bij. Ik zou ze afbetalen met het geld dat ik ging verdienen. Maar dan moest ik wel eerst naar het buitenland om mijn portfolio uit te breiden en zo mijn kans op werk te vergroten. Een bestemming was snel geregeld: Madrid. Ik twijfelde geen moment, schortte mijn studie op en vertrok. Alles was geregeld: een vliegticket, een -appartementje in het centrum en een abonnement bij de sportschool. Bij aanvang moest ik meteen een con-

Het was 2005. Ik was achttien en had op goed geluk wat foto’s opgestuurd naar Paparazzi Models, het Amsterdamse bureau dat ook topmodel Doutzen Kroes vertegenwoordigt. Tot mijn verbazing kreeg ik een contract -aangeboden. Mijn enige reden om modellenwerk te doen, was het vele geld dat ik dacht te gaan verdienen. Dat zou een goede aanvul-


13

tract ondertekenen; de tekst las ik vluchtig door. abonnement voor de sportschool en de ‘standaardHet zou wel goed zitten, dacht ik in mijn naïviteit. kosten’ die ik al uit Nederland kende. De bedragen Bovendien: iedereen tekende, ook de modellen die waren totaal oncontroleerbaar. Zo stond er voor al jaren in het vak zaten. honderd euro aan kopieerkosten op de factuur, Ze waren aardig, de meisjes met wie ik maar wat er precies gekopieerd was, het appartement deelde. Niet gemeen stond er niet bij. Toch liep alles volgens en achterbaks, zoals je in de modelhet contract. Dat stond, bij nadere beVan wat ik lenprogramma’s op tv ziet. Wel draaide studering, vol financiële verplichtingen verdiende alles – geheel volgens het cliché – om ging ruim de waaraan het model diende te voldoen. uiterlijk, calorieën tellen, uitgaan en helft naar de Over rechten geen woord. Als er meer mannen. Veel verder reikten de intereskosten waren dan opbrengsten, had je modellenses niet. Toen ik had gehoord dat de dat simpelweg te accepteren. bureaus. Er Iraakse dictator -Saddam Hussein zou waren meer worden opgehangen en ik dat uitgelaTerug in Nederland werd ik regelmatig kosten dan ten aan mijn huisgenoten vertelde, zei opbrengsten. gebeld door Paparazzi Models over het er een schaapachtig: “Saddam Husséén? plaatsen van ‘opties’. Een opdrachtgever Is he a fashion designer?” had mij en een aantal andere modellen dan geselecteerd, mogelijk zou ik geboekt worden Ik werkte veel, deed shoots voor allerlei tijdschrifvoor een shoot. Ik was dus min of meer gereserten en oogstte lof met mijn cover-shoot voor het veerd, met de mogelijkheid tot annulering. Vaak prestigieuze modeblad La Moda. In gedachten kreeg ik de middag of avond ervoor pas te horen of hoorde ik de kassa al rinkelen. Maar toen ik na een de optie doorging, wat meestal niet het geval was. maand huiswaarts keerde en mijn financiën bekeek, In een week of drie, vier kreeg ik zo een paar opwas die kassa zo goed als leeg. Van al mijn verdiendrachten en mijn schuld slonk gaandeweg, maar sten ging de helft naar het bureau in Madrid en werd nooit helemaal afgelost. Er waren altijd weer ook nog een klein percentage naar mijn bureau in nieuwe kostenposten. Toch kwam de gedachte om Nederland. Van wat er overbleef, werden – alweer te stoppen niet bij me op. Eerst moest ik in mezelf – de ‘kosten’ afgetrokken, en dat waren er nogal investeren, later zou ik daarvan de vruchten plukwat. Van het vliegticket tot de extreem hoge huur ken. Dat verhaal krijgt ieder beginnend model van van het appartement – 700 euro per maand, terwijl haar bureau te horen. ik mijn slaapkamer met drie meisjes deelde – het Daarna vertrok ik naar Milaan. Ik had een contract

gekregen bij een Italiaans bureau. De eigenaar was speciaal naar Amsterdam overgevlogen om meisjes te kiezen. Het Milanese bureau mailde dat ze me voor vijftig euro wel van het treinstation wilden komen ophalen. Ik koos voor een goedkopere manier: een metroticket van een euro. Het appartement lag in een grauwe buitenwijk. Ik deelde het met meisjes van vijf nationaliteiten, onder wie een Siberische, met wie ik meteen een klik had. Dunya heette ze. Ze had lang, sluik zwart haar, felgroene ogen, heupmaat 92, taille 65 en borstomvang 86. Als huisgenoten wist je elkaars maten. Dunya studeerde Frans. Ze wist wie Saddam Hussein was. Werk was er door de moordende concurrentie niet veel, deelde Dunya me direct mee. Maar dat was niet zo belangrijk, want het uitgaansleven in Milaan was goed. “Gratis drank, mooie mannen, hippe clubs,” vatte ze samen. De baas van het modellenbureau woonde boven ons en, vertelde ze er meteen maar even bij, was ‘a first class prick’. Het was een kleine man die altijd met zijn gezicht weggedoken in zijn kraag het pand verliet. Hij was getrouwd met een Russische, die ooit als model voor zijn bureau had gewerkt. Elke ochtend moesten we ons melden op zijn kantoor, op tien minuten loopafstand van het appartement, om een rondje te paraderen, zodat hij ons goed in zich op kon nemen. Altijd zei hij hetzelfde, al had hij dat waarschijnlijk zelf niet door. “Je kleding, daar moet je echt wat aan doen, darling. Het is zo onflatteus, je figuur komt er niet goed in uit. En wat is er met je haar gebeurd? Niet


14

gekamd? Doe het eens in een staart. Ja, zo ja. Veel beter. Loop nog eens een rondje, wil je?” Na die keuring – soms werden we terug naar ons appartement gestuurd voor een andere outfit – kregen we een lijst met de castings die voor die dag waren gepland. Het waren er meestal zo’n vijf, op drukke dagen wel tien. We gingen er met het openbaar vervoer naartoe. Onderweg kwamen we tientallen modellen tegen van verschillende bureaus, die allemaal naar hetzelfde adres gingen. Ze droegen hun portfolio onder de arm en keken stuk voor stuk nors en verveeld voor zich uit. In een lange rij stonden we voor het castingadres. Een uur wachten was geen uitzondering. Als je eenmaal aan de beurt was, wierp de klant een vluchtige blik in je portfolio en gaf het meestal ongeïnteresseerd terug. Soms keken ze wat nauwkeuriger en moest je enkele kledingstukken aantrekken. Dan had je even hoop. Om dat éne gezicht te zijn dat zij zochten. Negen van de tien castings leverden niets op. Al snel had ik dezelfde houding als mijn huisgenoten: fuck het werk, we vermaken ons toch wel. In het appartement hingen we eindeloos op de bank voor de tv, terwijl we – ondanks ons door het -bureau opgelegde dieet – repen chocola, zakken chips en Haribo-snoepjes naar binnen werkten. De plastic verpakkingen lieten we achter op de tafel, we hadden -immers een schoonmaakster. Die uiteraard in rekening werd gebracht, bovenop de huur (650 euro, en ditmaal deelde ik mijn kamer met vier

meisjes). om de volgende ochtend met rooddoorlopen ogen ’s Avonds gingen we uit. Bij de castings overdag terug te keren met tassen vol kleren of een duur hadden ze al klaargestaan: -proppers van nachthorloge om haar pols. Ze showde ons haar nieuwe clubs die je kaartjes toestopten met een naam en aanwinsten en eerlijk is eerlijk: we waren allemaal telefoonnummer. We hoefden maar te bellen en een beetje jaloers, ook al wisten we dat ze er haar binnen een half uur stond er een glimmende auto lichaam voor had moeten geven. Ten minste één voor de deur om ons naar een van de clubs te vervan ons ging niet met lege handen naar huis. voeren, waar we via de vip-ingang naar binnen werden geloodst. Drank was gratis, Uitgaan was min of meer verplicht. Ging coke ook. De mannen – stuk voor stuk je niet mee, dan was je saai. Door te feesWe raakten rijk, van die types die hun grijze haren ten doorbraken we de dagelijkse sleur aan de praat van de castings. Op een nacht belandde kleurden om jong te lijken – drentelden met beroem- ik met mijn Siberische huisgenote op om ons heen. de voetballers een afterparty van de voetbalclub Inter Na mijn eerste uitgaansnacht werd ik en belandden Milan. Het was in een van de chicste hogebeld door ene Giacomo, werkzaam met een van bij het Italiaanse modebedrijf Diesel tels van de stad, pal naast de wereldbehen in het (of zei hij dat alleen maar om indruk roemde Duomo. Op de bovenste etage, bubbelbad. te maken?). Hij had mijn nummer van met uitzicht over de hele stad, gingen mijn huisgenootje gekregen, vertelde schalen met kreeften en andere lekkerhij. Had ik zin om komend weekend met hem mee nijen rond. De champagne-flessen stonden voor te gaan naar zijn vakantiehuisje in de bergen? Ik het grijpen in grote bakken met ijs. Het was zes uur stond versteld. Die hele Giacomo was me ‘s nachts ’s ochtends, maar het feest leek pas net begonnen. niet opgevallen. Het leek me niet meer dan logisch In een hoek van de hotelkamer liet de Braziliaanse om te weigeren. sterspeler Adriano zich op een goudkleurige troon Maar zo logisch was het niet voor de modellen uit druiven voeren door een paar graatmagere modelarmere landen, die – stelde ik me voor – een familie len. Dunya, een voetbalfan, fluisterde de namen van hadden die hoopvol wachtte op de terugkeer van de spelers in mijn oor. Ik herkende alleen die van hun -succesvolle dochter. Zij konden het zich niet Ibrahimović. We raakten aan de praat met Patrick permitteren om zonder geld thuis te komen. Mijn Vieira en belandden met hem in het bubbelbad. Russische huisgenote, die van het platteland kwam, Zijn bodyguard vergezelde ons. De volgende dag verdween geregeld de hele nacht naar een ‘adresje’, belde Vieira, die Dunya haar telefoonnummer had


15

afgetroggeld, met de vraag of we hem wilden verper week. Een tijdschriften-shoot leverde gemidgezellen naar een nachtclub. Zijn bodyguard, die deld driehonderd euro op, dus dat afbetalen schoot tevens dienst bleek te doen als chauffeur, haalde nauwelijks op. ons op. Bij de discotheek werden we De week voor mijn geplande verovervallen door paparazzi-fotografen. trek naar Nederland werd ik geboekt Ongemakkelijk liepen we over de rode voor een zeven-daagse ‘showroom’ Het werken loper; vervolgens stonden we de hele van het Italiaanse kledingmerk als levende nacht met Vieira achter een dik touw Dolce&Gabbana. Voor -afnemers uit de paspop was dat ons om veiligheidsredenen scheidhele wereld moest ik de nieuwe winafzien: te de van de andere bezoekers van de club. strakke kleren tercollectie showen. Ik hield halt voor Ik voelde me als een aap in een kooi de aanwezige klanten, die hun ogen en onmogeen keek jaloers naar de mensen aan de lijke schoenen nauwlettend over de kleding lieten andere kant van het touw, die zichtbaar gaan en vervolgens op een blaadje aanaan, tot meer plezier hadden. bloedens toe. kruisten of ze die wilden kopen. Het Na deze avond belandde Dunya een werken als levende paspop was afzien: aantal keren bij Vieira in bed. Hij was de hele dag moest ik te strakke klegetrouwd en zwoer dat het de eerste keer was dat ding aan- en uittrekken en onmogelijke schoenen hij vreemdging. Toen Dunya terug was in Siberië dragen, tot bloedens toe. Iedereen was nerveus en liet hij haar geregeld stiekem overvliegen naar Misnauwde elkaar af. laan, tot hij besloot dat de geheime affaire hem te Maar het allerergste was de gedachte dat ik aan dit veel energie kostte. geestdodende werk niet eens iets zou overhouden. De 250 euro die ik per dag verdiende ging linea Financieel gezien was ik in Milaan niet -beter af recta naar het bureau, om mijn schuld af te betalen. dan in Madrid, zelfs nog slechter. De kosten in De enige die beter werd van mijn werk voor D&G Milaan waren nóg hoger, waardoor het bijna onwas de baas van het modellenbureau. Die gedachte mogelijk was geld te verdienen. Ik moest voor vond ik zo ondraaglijk dat ik na drie dagen mijn zeker vierduizend euro aan opdrachten binnenhaontslag indiende bij de manager van de showroom. len, wilde ik er iets aan overhouden. Het Milanese De eigenaar van het modellenbureau was woedend. bureau schoot mijn verblijfskosten voor, die ik met Ik moest de misgelopen inkomsten zelf betalen of de verdiensten van opdrachten zou terugbetalen. langer in Milaan blijven om meer geld te verdienen. Voor kleine uitgaven kreeg ik vijftig euro zakgeld Uiteindelijk smeekte ik mijn vader een vliegticket

voor me te kopen, zodat ik naar huis kon. Eigenlijk had het bureau dat moeten -betalen, maar dat kon ik wel vergeten. Dunya, die zich één keer had verslapen voor een boeking, kon ook naar haar ticket fluiten. Maar zij had geen vader die het voor haar kon betalen. Ze bleef alleen achter in het appartement, waar ze een eenzame Kerst uitzat. Terug in Nederland ging het een stuk beter met mijn modellenwerk. Met mijn inmiddels flink uitgebreide portfolio sleepte ik de eerste commerciële -klussen binnen, onder meer voor catalogi van V&D, Wehkamp, de Bijenkorf en de Duitse postordergigant Otto. Ik deed een reclamespotje voor het make-upmerk Max Factor en voor crackers, de Lu Cracottes. Zo nu en dan werd ik voor een shoot een dagje overgevlogen naar München of Hamburg. De dagen waren weliswaar saai en lang, maar eindelijk verdiende ik goed. Met een dagprijs van tussen de achthonderd en tweeduizend euro had ik niet te klagen. De hotels waar ik tijdens een buitenlandse boeking verbleef waren mooi, met als klapper het hotel waar ik logeerde voor een shoot voor een welnessmagazine. Mijn kamer had twee hemelbedden, een jacuzzi, een woonkamer met drie sofa’s en een massagestoel met uitzicht op zee. Overdag werden foto’s gemaakt terwijl ik in het zwembad dobberde, me liet masseren, in een sauna vertoefde en mezelf insmeerde met kruidig ruikende modder. “Doe maar net alsof de camera er niet is!” riep de fotograaf telkens. “Geen probleem!” riep ik terug.


16

’s Avonds dineerden we in een restaurant met verse vis en de beste wijnen. Bruto verdiende de klus 750 euro per dag. We bleven vijf dagen. Dat waren de mooie momenten, maar het waren helaas uitzonderingen. -Alleen de wereldtop – vrouwen als Doutzen Kroes – wordt permanent in de watten gelegd. Toch bepalen zij het beeld dat de buitenwereld heeft van modellenwerk. De media volgen de Doutzens, Kates en Giseles, en zo ontstaat de indruk dat alle modellen in luxe en rijkdom baden. Ook programma’s als Holland’s Next Top Model dragen bij aan het creëren van dat beeld: de deelneemsters worden verwend met tassen vol gratis kleding, beautycases met make-up, vliegreizen naar exotische bestemmingen en overnachtingen in dure hotels. Bij elke nieuwe verrassing kraaien ze het uit van plezier: hier droomden ze als kind al van. Dat het modellenleven ook hard kan zijn, zie je in afleveringen waarin de meisjes een bikinishoot in de sneeuw moeten doen of hun haar wordt afgeknipt. Dan huilen ze tranen met tuiten. Maar wat het modellenwerk écht zwaar maakt, dat wordt allemaal verzwegen. De concurrentie, de dwang om je te conformeren aan een ideaalbeeld en de onzekerheid die daarvan het gevolg is. De teleurstelling omdat jij die ene opdracht niet hebt binnengesleept, het gevoel van vernedering als je weer eens wordt afgebrand omdat je niet de juiste kleren draagt. De torenhoge kosten die het in het buitenland bijna onmogelijk maken om iets te verdienen.

Van alle meisjes die aan Holland’s Next Top Model hebben meegedaan, heeft maar een enkeling het ver geschopt. Kim Feenstra en Sylvia Geersen kunnen leven van hun modellenwerk. Van de rest hoor je vrijwel niets meer, of ze moeten een rechtszaak tegen het programma winnen omdat ze niet de beloofde opdrachten hebben gekregen ter waarde van 75.000 euro – zoals Ananda Marchildon, die door haar modellen-bureau ‘te dik’ werd bevonden. De anderen zijn even gemiddeld als 95 procent van hun collega-modellen. Hun vliegtickets moeten ze zelf betalen, kleding krijgen ze nooit gratis en de dagen dat ze niet hoeven te werken, zwoegen ze in de sportschool om de maten te houden die de modellen-bureaus eisen. Ik was er na mijn eenjarige experiment als fulltime model helemaal klaar mee. Als ik een jaar langer was blijven werken, had ik waarschijnlijk aardig wat kunnen verdienen – in elk geval genoeg om rond te komen. Maar zeker is dat niet. Ik had ook zomaar een maand of langer geen werk kunnen hebben. Het werk zelf schonk bovendien weinig voldoening. Ik besloot mijn studie weer op te pakken. Wel bleef ik ingeschreven bij een modellenbureau. Paparazzi Models had ik verruild voor Touché Models, in de hoop meer commerciële klussen binnen te slepen, maar ze belden bijna nooit. Het was inmiddels 2009. De crisis had ook in de modewereld harde klappen uitgedeeld. Er was minder werk en de -dagprijzen waren gekelderd.

Steeds vaker wisten fotografen modellen gratis voor hun camera te krijgen. Daar viel altijd wel een jong model voor te strikken dat nog bezig was met het opbouwen van haar portfolio. De tijd van hotelkamers met jacuzzi was voorbij. Vaak kwam je de dag van de boeking aan en vloog je dezelfde avond weer terug. De Europese modehoofdsteden – Parijs, Milaan en Londen – waren passé. De nieuwe modemarkten lagen in Azië, en steeds meer modellen vertrokken naar Tokio, Seoul of Shanghai. Ook Istanbul was in opkomst. Toen ik vorig jaar na mijn afstuderen een tijd weinig journalistiek werk had, stelde Touché Models voor me een maand in Istanbul te stationeren. Hoewel ik inmiddels wist hoe het wereldje in elkaar steekt, bloeide toch weer even die hoop op. Wie weet zou het deze keer wel goed uitpakken? Volgens de Turkse eigenaar van het bureau waar ik werd ingeschreven, had ik een goede kans van slagen, zo deelde hij me bij aankomst mee. “Ze houden van blond in Istanbul.” Er viel veel geld te verdienen, zei hij. “Een Tsjechisch model heeft laatst twintigduizend euro mee naar huis genomen. En ze was hier maar een maandje!” Het verhaal kwam me al snel onwaarschijnlijk voor. De tarieven voor klussen waren laag en bleken mondeling anders te zijn dan in werkelijkheid – corruptie is de Turken niet vreemd. De werkwijze van de Turkse opdrachtgevers was ook verre van professioneel. Vaste werktijden kenden ze niet. Als ik moest werken, werd ik standaard een uur of twee


17

uur te laat opgehaald. Het was ook niet ongebruikelijk dat ik vervolgens urenlang op de set moest wachten alvorens ik voor de camera kon verschijnen. Kleren moesten soms nog worden aangeschaft als ik al lang en breed in de studio zat. Voor een tvcommercial, waarvan niemand me had verteld voor welk product die zou zijn, werd ik een keer ’s ochtends om zeven uur opgehaald en pas de volgende ochtend weer thuis afgezet. Ik had achttien uur moeten wachten op dat ene uurtje dat ik voor een bijrolletje in een spotje voor elektriciteit de set op kon. Daarna moest ik nog eens vijf uur wachten voordat ik weer thuis werd afgezet. Honderd euro leverde die klus op. In Istanbul werkte elk model net zo lang totdat haar schuld was afbetaald. Daarna was je voor het bureau niet meer interessant. De opdrachten werden toegewezen aan meisjes die net waren gearriveerd en nog een flinke schuld hadden. Met mijn huisgenoten, die mij die eerste nacht in mijn bed zo nieuwsgierig -hadden gadegeslagen, had ik het ook niet erg getroffen. Een Amerikaans model kampte met een eetprobleem en struinde ’s nachts de koelkasten af op zoek naar voedsel, waardoor wij ‘s ochtends geregeld zonder ontbijt zaten. Een ander, ook een Amerikaanse, gebruikte zo veel medicijnen – van antidepressiva tot extreem zware slaap-pillen – dat ze zichzelf niet meer onder controle had. Ze begon soms zomaar ineens te gillen. De Oekraïense leek te lijden aan chronische verveling en lag de hele dag in bed. De Spaanse mo-

dellen trokken alleen met elkaar op en gingen elke nacht uit met Turkse voetballers. Het werd een lange maand, met zo nu en dan een vrolijke uitgaansnacht. Bij terugkeer naar Nederland nam ik, cash in een envelopje, 110 dollar voor mezelf mee en 308 dollar aan bemiddelingskosten voor Touché Models. Dit keer was ik er niet -verbolgen over. Ik had me erop ingesteld. Laatst had ik een etentje met een -vriendin, die ook al jaren als model werkt. Ze vliegt de hele wereld over, verdient lekker, maar – zo vertelde ze – ook zij stuit elke keer weer op onredelijke kosten die de bureaus in rekening brengen. Vijftig euro aan chauffeurskosten voor een auto die ongevraagd voor haar klaar stond toen ze in Londen aankwam. “Als ik had geweten dat ik ervoor moest betalen, had ik gewoon de metro gepakt,” zei ze. Of 1600 euro voor een advocaat in New York die zonder overleg was ingezet om haar visumaanvraag te versnellen. Maar het meest verbaasd was ze toen ze afgelopen Kerst een mailtje ontving van een medewerker van haar bureau in New York. Alle ingeschreven modellen hadden het gekregen. Hij vroeg of de modellen hem met de feestdagen ‘een extraatje’ wilden toestoppen, hij had immers zo hard gewerkt. Een dagprijs – duizend euro – was gebruikelijk, schreef hij. Zijn verzoek ondertekende hij met zijn rekeningnummer./

COLOFON /Directeur J. De Leeuw /Uitgever Marianne Verhoeven /Chef webredactie Edwin van Sas /Eindredactie Cecilia Tabak /Art director Ellen van Rossum /Aan dit nummer werkten mee Lisa Boyeure, Peter Blasic, EOS, Matthias Giesen, Sjoerd Hartholt, Frank Heinen, Nick Muller, Martyn F. Overweel, Geert Poorthuis, Carlijn Teeven, Renate van der Zee, Irene de Zwaan /Marketing & Advertentie-exploitatie Marlou van Uden (chef) [email protected] /Contact HP/De Tijd [email protected]

Meld u nu aan voor de nieuwsbrief en ontvang tevens het weekblad in uw mailbox! Sluit hier een abonnement af op HP/De Tijd

Dit artikel verscheen eerder in het januarinummer van HP/De Tijd in 2012.


18

Hoe Herman Ze German Engeland verovert

Recommend Documents