Hoe financiële opvoeding integreren in een (overvol) curriculum?
1
Wie is wie? A l b e r i k
V e r a
P i e t e r
P a t
2
Overzicht workshop 1. Comeniusproject – Werkwijze Comeniusproject: doel en fasen – Invulling door internationale partners: Graz, Riga en Zweibrücken – Project vertaald naar België • Waarom? • Inhoud & werkwijze • Resultaten 2. Duurzaamheid van het project 3. Discussieronde
3
Doel van Comeniusproject • Stelling: Leerlingen die de humaniora verlaten moeten een notie hebben van financiële thema’s gezien de crisis van 2008 • Vaststelling: leerlingen binnen het ASO missen financiële kennis. (internationaal gegeven) • Doel van het Comeniusproject: – Zoeken naar methodes om financiële geletterdheid te integreren in het curriculum bij ASO leerlingen – Schoolmanagers en leerkrachten steunen bij het invoeren van werkmethodes om dit gesteld doel te realiseren
4
Bewust van de noodzaak
?
Beschikbaar materiaal Financiële geletterdheid
5
Riga
Leuven
Zweibrücken
Graz
6
Academic Partner
Grammar School
vanaf 2014
7
Opbouw van project Graz
• Kick-Off : Kennismaking, bespreking verwachtingen van het project, budgetbeheer & tijdspad • Opdracht: Needs & gaps analysis bij financiële vorming in eigen land
• Bepalen van de financiële thema’s die minstens aan bod moeten komen • Thema’s: begrip geld, sparen, budgetbeheer, verzekeringen, pensioenen Zweibrücken • Opdracht: Lesmateriaal uitwerken voor eigen land
Leuven
• Samenkomst met alle partners (schooldirecties & leerkrachten) • Bespreking van het ontwikkelde lesmateriaal • Opdracht: zoeken naar methodes om ontwikkeld lesmateriaal te implementeren (pilootfase)
8
Opbouw van project Riga
Graz
Graz
• Reflecteren op de pilootfases in de verschillende landen • Reacties van leerkrachten en leerlingen in beeld brengen • Opdracht: mogelijkheden voor disseminatie onderzoeken
• Slotconferentie met alle partners • Evaluatievergadering + budgetbespreking
• Congres: • Nut van project toegelicht door lid van de Nationale Bank van Oostenrijk • Panelgesprek met leerlingen van het Gymnasium in Graz • Voorstelling van de resultaten van de verschillende landen/partners
9
Slotconferentie te Graz
10
Resultaten partners Graz
Riga
• Cursusmateriaal ontwikkeld voor integratie in verschillende vakken: Duits, Geschiedenis, Geografie en Filosofie
• Lesmateriaal (CD rom) ontwikkeld samen met Bank of Letland, commerciële banken, centrum voor educatie • Medewerking van 4 humaniora’s en een hogeschool. • Test afgenomen voor en na het doceren van lesmateriaal • Opm: invoering van € in 2014 als focus
Zweibrücken • Ingezoomd op het thema ‘sparen’ in functie van pensioenen • Concrete opdrachten • Bezoek aan een financiële instelling
11
Leuvense aanpak
12
Doelgroepen: • De 12- tot 18-jarige leerlingen die geen financiële opvoeding in hun opleidingsprogramma hebben. • Leerkrachten zonder economische opleiding
13
Pilootfase deel 1: Leerlingen van de eerste graad (12-13 jaar)
Pilootfase deel 2: Leerlingen van de derde graad (16-18 jaar)
14
Pilootfase deel 1 (november 2013) Leerlingen van de eerste graad 2de jaar Latijn (12-13 jaar) Leerkrachten (titularissen) Latijn, Nederlands, Technologie
15
OPBOUW PILOOTFASE 1
1
• CRASH COURSE ontwikkeld door KHLeuven met St. Pieterscollege • Inhoud: verschillende thema’s: sparen, uitgaven, aankopen van specifieke producten , de geschiedenis van het geld….
2
• Verschillende werkvormen geïntroduceerd: kennis, feiten en cijfers, opdrachten voor thuis en op school, een kwis, actuele artikels ivm financiën, filmpjes, ...
3
• Workshop georganiseerd bij collega’s niet economisten die de cursus zouden geven
16
Voorbeeld workshop
17
Pilootfase: deel 1
Lesmateriaal
18
I.
Vooronderzoek .................................................................................................................................. 4 I.1 Inkomsten ....................................................................................................................................... 4 I.2 Uitgaven .......................................................................................................................................... 5
Inhoud van crash course opdrachten en theorie: overleg met thuis zowel klassikale als individuele taken
II.
Definities, functies en soorten van geld ........................................................................................... 6 I.1
Definitie van geld ........................................................................................................................ 6
I.2
Functies van geld ......................................................................................................................... 8
I.3
Soorten van geld.......................................................................................................................... 8
I.4
Actualiteit ..................................................................................................................................12
III.
Budget = een overzicht van alle inkomsten en alle uitgaven....................................................... 14
II.1
Inkomsten ................................................................................................................................ 14
II.2
Uitgaven ...................................................................................................................................14
IV.
Sparen ...........................................................................................................................................18
III.1
Definitie van sparen ................................................................................................................ 18
III.2
Vormen van sparen................................................................................................................. 19
V. Kredieten = leningen ...................................................................................................................... 24 IV.1
Consumptiekrediet ................................................................................................................. 24
IV.2
Hypothecair krediet ................................................................................................................ 25
IV.3
Actualiteit ................................................................................................................................ 28
VI.
De werking van de bank als persoon tussen spaarders = investeerders en kredietnemers .........30
VII.
TEKST voor discussie .................................................................................................................... 31
VIII.
GELDTEST: Welk geldtype ben jij? .............................................................................................. 32
IX.
BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................ 37
BIJLAGE 1 Financieel dagboek.........................................................................................................38 BIJLAGE 2 Quiz: De slimste leerling in geldzaken
19
Opbouw pilootfase 1
4 5
• Crash course onderwezen gedurende 3 uren • Organisatie van een event voor geïnteresseerden van het werkveld met getuigenissen van leerkrachten, partners project, leerlingen • Evaluatie van de crash course bij leerlingen & leerkrachten & het management
20
Reacties leerlingen Reacties leerkrachten
21
Pilootfase deel 2: Leerlingen van de derde graad 6de jaar Humane wetenschappen (17-18 jaar) Titularis (gedrags- en cultuurwetenschappen) met steun van leerkracht economie
22
23
GESELECTEERDE CASUSSEN: Sparen en kosten financiële instelling Cardstop Studentenarbeid - arbeidsovereenkomst afsluiten Van brutoloon naar nettoloon (studentenjob) Consumentenkrediet Zoomit Pensioensparen Tax-on-Web
24
EXTRA OPDRACHTEN Groepswerk Presentatie Discussie (actuele artikels) THEMA’S Aankoop auto met beperkt budget Pensioensparen Studentenarbeid
25
Reflectie op het project +
-
• Actueel thema • Stabiliteit medewerkers • Veel informatie/aandacht voor • Afhankelijkheid van goodwill thema schoolpartner • Goede samenwerking hoger onderwijs en secundair onderwijs • Positieve reacties van leerlingen, van niet-economisch geschoolde leerkrachten voor dit project
26
DUURZAAMHEID VAN HET PROJECT … Sint-Pieterscollege
? KSLeuven ? Andere scholen ?? Verplichting (leerplan) 27
Duurzaamheid in het St. Pieterscollege
• Anno 2014-15: herhaling van fase 1 bij leerlingen van de eerste graad – tweede jaar Latijn • Lichte aanpassing van de crash course • Medewerking van de meeste leerkrachten uit de pilootfase
28
Evaluatie van crash course 2de jaargang van het project anno 2015
29
Enquête: leerlingen (13-14j) (n=67) – geen leerkrachten • • • •
1. 2. 3. 4. 5.
TOEPASSING/NUT van de cursus INTERESSE voor de financiële wereld INHOUD van de cursus KWALITEIT van de cursus
21 VRAGEN
DOELSTELLINGEN Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties
30
NUT Vraag 1: Ik heb het gevoel dat ik nu meer weet over: sparen, beleggen, inkomen, …. 72%
80%
Vraag 2: Nu kan ik het financiële nieuws beter volgen 50%
30%
40%
20% 13%
10%
4%
0%
10%
9%
6%
0% Helemaal eens
Eens
Oneens
Volledig oneens
Helemaal eens
Vraag 3: Ik durf nu zelf ook geldverrichtingen te doen 50%
42%
45%
30% 10%
10%
3%
0% Helemaal eens
Eens
Oneens
Eens
Oneens
Volledig oneens
Vraag 5: Ik heb iets geleerd voor het leven
40%
20%
45%
40%
60%
20%
40%
Volledig oneens
70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
63%
28% 4% Helemaal eens
4% Eens
Oneens
Volledig oneens
31
NUT • • • •
82% geeft aan nu meer te weten over … 46% kan het nieuws BETER volgen 52% durft zelf ook verrichtingen te doen 67% heeft iets geleerd voor het leven DOELSTELLINGEN
1. 2. 3. 4. 5.
Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties
32
INTERESSE Vraag 8: Nu vind ik deze financiële onderwerpen interessanter dan voorheen 60% 49%
50%
40% 31% 30% 18%
20% 10% 1%
0% Helemaal eens
Eens
Oneens
Volledig oneens
DOELSTELLINGEN
1. 2. 3. 4. 5.
Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties
33
INHOUD • 75% van de inhoud is nieuw NUT!! • 90% van de leerlingen begrijpt de inhoud • 73% van de leerlingen vindt de cursus compleet
1. 2. 3. 4. 5.
DOELSTELLINGEN Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties
34
KWALITEIT • • • •
73% vindt cursus overeenstemmen met voorkennis 73% vindt vooropdrachten goed geformuleerd 81% vindt instructies duidelijk 33% meer interesse in financiën na de cursus Is dit voldoende? Hoe meer prikkelen? Moet dat? Is kennis op zich geen doel?
35
CURSUS IN DE SCHOOL Vraag 18: Nu versta ik beter het belang van bv. Berekenen van %, geschiedenis van geld, de werking van markten … omdat het verband werd gelegd met financiële topics 60%
55%
50% 40% 31% 30% 20% 10%
7%
4%
1%
0% Helemaal eens
Eens
Oneens
Volledig oneens
(leeg)
• Nut van andere vakken: waarvoor dienen wiskunde, Nederlands, geschiedenis, … • Tijd en omvang van cursus voor leerlingen. Als voldoende ervaren (85%)
36
ALGEMEEN BESLUIT van enquête 2015 • • • •
NUT INTERESSE INHOUD KWALITEIT DOELSTELLINGEN
Financiële kennis overbrengen Financiële actualiteit beter leren begrijpen Veiliger en doordachter beslissingen nemen Interesse voor financiële onderwerpen aanwakkeren Leerlingen kritischer leren kijken naar commerciële acties 37
Toekomst project?
Pilootfase
• Crash course • 2013-2014
Vervolg
• Aangepaste crash course in 2 Latijn • 2015
Integreren in curriculum?
• Vast topic als crash course? • OF • Integreren in de week van het geld? • 2016
38
Algemeen besluit • Financiële geletterdheid zeker een plaats geven in het curriculum & leerlingen bewust maken van hoe ze moeten omgaan met geld. • Financiële topics zijn verwant met andere inhouden van vakken => linken bekijken en maken • Alternatief : deelname aan ‘de week van het geld’ en dit als een vakoverschrijdend project. 39
http://financial-education.fh-joanneum.at/
40
Dank voor jullie aandacht en tijd voor discussie en vragen!
41
