Macht in de opvoeding Dit artikel is een bewerkte vertaling van “Power in raising children” van Theo Joosten, gepubliceerd in Year Book 2010 van de Adleriaanse vereniging in the United Kingdom. ( ISBN 978-0-905860-17-6)
In eerste instantie zijn we geneigd te denken dat ouders macht hebben in het opvoeden van kinderen. In veel landen vinden we in wetten deze aanname ook terug in de term “ouderlijke macht”. ( parental authority) Dit is een juridische benadering en deze bijdrage zal vooral gaan over de dagelijkse “macht” van ouders in het omgaan met hun kinderen. In welke zin is sprake van macht en de uitoefening ervan en is daarmee iets mis? En zo ja, waarom dan? Overigens hebben niet alleen ouders macht maar ook de kinderen; en voor een aantal ouders wel meer dan hun lief is. En wellicht omdat het hun machtsidee aantast! Vanaf de geboorte van een kind is het hulpeloos en op ouderlijke zorg aangewezen. Een zorg die wordt opgewekt door Zärtlichkeitsbedürfnis. ( need for tendens) Een prachtige omschrijving van Adler (1908) als basis van een waardevolle relatie die nodig is om kinderen te laten groeien. We zouden dit ook kunnen interpreteren als het ontwikkelen van Gemeinschaftsgefühl. (social feeling). En ook is vanaf de geboorte duidelijk dat de ouder t.o.v. het kind biologisch veel verder is. Hij is groot en sterk en fysiek tot veel in staat. Ook in het sociale contact is hij toegerust met allerlei vaardigheden (o.a.: spreken, luisteren) voor een goede wijze van samenleven. . Uit deze “sterke positie” kan gemakkelijk een meerderwaardigheidsgevoel ontstaan: een idee van machtig zijn t.o. v. een kind, dat juist al deze sterke kanten nog niet heeft. Anders gezegd: in het gegeven van “een nog niet kunnen” van het kind ligt een mogelijkheid tot het ontwikkelen van een gevoel van macht (superioriteit) bij de opvoeder. Een ander verklaring voor “een gevoel van macht” is gelegen in de cultuur van het met het met elkaar omgaan. Indien daarin macht, de baas zijn van groot belang is om zaken voor elkaar te krijgen, zal dit in de opvoedingsrelatie ook een rol gaan spelen. Het lijkt de norm in zo’n samenleving: de baas zijn is van belang want dan kun je iets gedaan krijgen. Een dergelijke samenleving wordt gekarakteriseerd als een autoritaire. Opvoedingstijlen die dwingen, die opleggen, die straffen, komen hieruit voort en zijn dan ook te typeren als autoritaire opvoedingsstijlen. In combinatie met het gevoel van persoonlijke meerwaarde èn een culturele machtscontext is een dagelijks gebruik van macht in het grootbrengen wel te begrijpen. De vraag rijst nu of en wat hiermee verkeerd wordt gedaan? Beantwoording van deze vraag hangt sterk van de uitgangpunten die men hanteert voor de wijze waarop de menselijke samenleving wordt gezien. In de Individualpsychologie wordt uitgegaan van een mensvisie die is gebaseerd op menselijke waardigheid en gelijkwaardigheid. De mens als zodanig doet er toe door het pure gegeven van mens –zijn. Mensen zijn van gelijke waarde ondanks hun verschillen. Verschillen in vaardigheden, in grootte in intelligentie,in kleur doen niets af aan zijn waarde als mens. Mensen zijn ook sociale wezens, ze zijn zijnop elkaar aangewezen. Gelijkwaardigheid is dan ook altijd een sociale gelijkwaardigheid. In de omgang met elkaar is dat een dragend uitgangspunt. Dat houdt onder meer in dat anderen met respect worden benaderd, evenals de
ander dat jou doet. Wederzijds respect is een gevolg van de fundamentele positie van sociale gelijkwaardigheid. In dit mensbeeld - verwoord door Adler en Dreikurs - is een ander uitgangspunt dat van de menselijke verantwoordelijkheid. Ieder geeft antwoord op zijn eigen wijze op hetgeen in zijn context plaatsvindt. Een mens is creatief in het maken van zijn eigen keuzes om met de wereld om hem heen om te gaan. Hij heeft een zekere vrijheid in het bepalen van zijn eigen gedragingen. Terecht wordt dit een democratische levensstijl genoemd. Een manier van leven waarin een gerichtheid op het welbevinden voor allen centraal staat. Een coöperatieve levenshouding waarin mensen als sociale partners elk-een en het geheel tot hun recht laten komen. Sleutelrol om dit te realiseren is een bemoedigende houding. Een houding die uitgaat van eigen krachten van een mens, van zijn vermogen zelf te kiezen en waarin het maken van fouten normaal wordt gevonden. Deze zijn eerder leermogelijkheden dan strafmomenten.
Met de boven kort weergeven kijk op het menselijk samen leven wordt ook op een eigen manier tegen de opvoeding van kinderen aangekeken. Natuurlijk blijft de volwassene degene die een voorsprong op vele terreinen heeft, maar hij gebruikt die niet om het kind mee te kleineren of te controleren. Aan de basis van zijn omgaan met kinderen ligt respect voor de eigen ontwikkeling van het kind. De opvoedingsstijl die wordt gehanteerd is een democratische. Een manier van omgaan die ook als hand als ”joined hands” zou kunnen worden getypeerd (Albert 1989). Een democratisch opvoeding kenmerkt zich door de volgende praktijken: • bemoedigen • respectvol communiceren • toepassen van natuurlijk en logische gevolgen • het bieden van keuzes • het stimuleren van deelnemend gedrag • vertrouwen in anderen • bedoelingen van gedragingen trachten te begrijpen Dat opvoeders een zekere macht hebben is duidelijk, maar de wijze waarop die wordt aangewend is bepalend. Wordt die op een autoritaire manier gebruikt dan zullen kinderen daarnaar worden gevormd. D.w.z. de kans is groot dat ze leren dat macht hebben/de baas zijn van groot belang is om iets gedaan te krijgen. Ze zullen ernaar streven zelf ook dergelijke machtsmiddelen te hanteren om hun zin te krijgen. In dergelijke situatie kan al gauw een machtsstrijd tussen opvoeder en kind ontstaan. Voor opvoeders die leven in een samenleving met sterk autoritaire kenmerken zal het niet eenvoudig zijn om hun opvoedingsgedrag te veranderen. Immers men is zo groot gebracht en de omgeving handelt ook de gehele dag zo. Een verandering naar een democratische opvoedingsstijl slaat bij de wens daartoe dan ook gauw om in een laissez- faire stijl. Helaas wordt deze dan vaak begrepen als democratisch! Is verandering dan niet mogelijk? Ja zeker wel. In de theorie en toepassingen gebaseerd op de Adleriaanse psychologie zijn goede hulpmiddelen te vinden. Belangrijk uitgangspunt is daarbij te leren inzien dat veranderingen bij jezelf beginnen. Wil je dat een ander andere gedragingen gaat vertonen dan zul jij met ander gedrag moeten beginnen. Bovendien is het van belang te leren dat veranderingen met kleine stapjes gaan; en dat het vanaf het begin niet
perfect behoeft te gaan. Zich een nieuw opvoedingsrepertoire eigen maken, gaat met vallen en opstaan, en vraagt zeker doorzettingsvermogen. Een geloof in eigen kunnen dat het anders kan; vormt misschien wel de basis van zelfbemoediging. En alleen een moedig mens kan anderen bemoedigen. Dus de essentie van macht in de opvoedingscontext is een bemoedigend persoon zijn voor je kinderen.
Literatuurverwijzingen
Adler, A. ( 1908) Das Zärtlichkeitsbedürfnis des Kindes. Ansbacher, Heinz L., Ansbacher Rowena R.(1982). Alfred Adlers Individualpschylogie, Basel. Albert, L. W. Roy & LePage, A. (1989) A Teacher’s Guide to Cooperative Discipline: How to Manage your Classroom and Promote Self-Esteem. Circle Pines, MN: American Guidance Service. Cassel, P., Corsini, R. (1990) Coping with teenagers in a democracy. Dinkmeyer, D., McKay, G., Dinkmeyer, D. Jr. ( 1980). STET Teacher’s handbook. Dinkmeyer, D., Dreikurs, R.( 1963). Encouraging children to learn. Dreikurs, R. (1971). Social equality: the challenge of today. Walton, F. (1974). Winning children over.
Theo Joosten, focuses on the optimistic approach of the theory of Individual Psychology, which is based on a vision of human dignity and equality and in which power is conceptualised as strength and not as control over others. Democratic families and educational systems should encourage strength and participatory behaviour in order to prevent addiction to power. POWER IN RAISING CHILDREN We tend to think that parents have power in raising children. In many countries, there are laws in which this assumption is reflected in the term “parental authority”. This contribution will not focus on that legal approach. Instead, it will address the daily “power” of parents in dealing with their children. What is it about power and its applications? Is it a problem? If so, why? It is not only parents who have power but also children. Some parents may wish that this not be the case, because it undermines their belief that only they have power. From birth a child is helpless and dependent on appropriate parental care, referred to as Zärtlichkeitsbedürfnis (need for tenderness), which is Adler’s (1908) description of the valued relationship needed for children to grow. We could also interpret it as helping to develop Gemeinschaftsgefühl (social or community feeling). It is evident that from birth the child’s parents are developmentally much more advanced than the newborn child. They are physically bigger, stronger and more capable in dealing with the daily challenges of the world. In their social interactions, they are better equipped with various skills (e.g., speaking, listening) and for getting along well (Dreikurs, 1971). These superior skills may be perceived as a sign of strength. This “assumption of strength” can easily create a sense of superiority over the child: an idea of power over the child who does not yet have the same strengths or abilities. In other words, because the child “cannot yet”, there is an opportunity for a parent or other adult to develop a feeling of “power over.” Another explanation for the “power idea” is located in the culture of the interactions between people. If a person believes that being in a position of power, or being the boss, is very important to get things done, then that notion of power is also likely to play a role in the educational relationship. A society where being the boss is considered the norm because you can then have your own way, can be characterised as authoritarian. It tends to be marked by authoritarian parenting styles that use force, impose threats and apply punishment. Combined with a sense of a personal superiority and a cultural context in which power plays an important role, a daily use of power in raising children becomes standard practice. The question then arises as to what is wrong with such standard practice in families and schools? The answer to that question depends heavily on the person’s view on the nature of a human being in particular, and human society in general. Individual Psychology is based on a vision of human dignity and equality. Men and women count by the mere fact of being human beings People are of equal value, despite their differences. Differences in skills, intelligence, race, or colour, do not change one’s value as a human being. People are social beings; they need each other. Equality, therefore, always entails social equality. In dealing with each other, this conclusion is crucial. Social equality includes that
others be treated with respect, and that others treat you respectfully. Mutual respect arises from the fundamental starting point of social equality. In this view of humankind - as expressed by Adler and Dreikurs - there is another basic concept: human responsibility.Everyone responds in his or her own way to what occurs in his or her social context. A person from early childhood is creative in making his or her own choices within the world around them. The person has a certain freedom of choice in determining his or her own behaviour, his or her Life Style. The resulting way of life is rightly described as a democratic Life Style when the central focus is on the wellbeing of all. This is characterised by a co-operative attitude in which people are seen as social partners, each one and the whole participating to full advantage. A key aspect in assisting children to achieve this is by developing an encouraging attitude based on a belief in the strengths of oneself and others. This mindset includes the ability to make choices and making mistakes is seen as normal. Mistakes are regarded as learning opportunities rather than punishing moments. The above brief look at human life and society provides a framework for the task of bringing up children. Although the adult has an advantage in many areas, he or she does not use this to belittle or control a child. It is more about developing a sense of responsibility through the power of encouragement. The basis for dealing with children becomes one of respect for them and their healthy development into adulthood. The parenting style that can best achieve this goal is a democratic education. “The democratic process demands leadership. Parents and teachers can no longer function as bosses but they must acquire the skill of being democratic leaders” (Dreikurs, 1971, p. 106). Albert (1989) suggested that this way of dealing with children might be typified as “hands-joined”. A democratic education is characterised by the following practices: • • • • • • •
encouragement respectful communication applying natural and logical consequences providing choices encouraging participatory behaviour trust in others and in oneself understanding the goal of behaviour.
It is obvious that educators have a certain amount of power. How that power is exercised is an important issue. If power is used in an authoritarian way, children will learn the autocratic use of power. The probability is high that they will learn that using power, being the boss, is important to achieve their aims. They will endeavour to use power resources to get their own way. In such a situation, it is easy to understand that power struggles could occur between adults and children. For educators or parents who live in a society with strong authoritarian features, it will not be easy to change their attitudes and behaviour towards their children, since they would have been raised themselves in such an authoritarian culture and family atmosphere A desire to change into a democratic parenting style too quickly may inadvertently lead to a laissez-faire attitude since “laissez-faire” is often confused with democracy. Is change therefore possible? Yes, it certainly is. The theory and applications based on Adlerian Psychology offer valuable and useful insights and tools for implementation.
An important starting point is to learn that change starts first with oneself. Do you want a different behaviour from your child? If so, you must start with a different behaviour yourself. It is also important to learn that lasting change is made through small steps. What you have learned over many years cannot be completely changed in one day, or after one attempt. One needs to realise from the beginning that developing a different behaviour is not a smooth process and does not need to go perfectly. To create a new educational repertoire, one goes through trials and errors, and this certainly requires perseverance and the willingness to accept mistakes. This will be supported by an encouraging belief in your own abilities that things can change. Only a courageous man or woman can encourage others. So the main essence of power in this context is that of being an encouraging adult for your children. References
Adler, A. ( 1908) Das Zärtlichkeitsbedürfnis des Kindes. Ansbacher, Heinz L., Ansbacher Rowena R.(1982). Alfred Adlers Individualpschylogie, Basel. Albert, L. W. Roy & LePage, A. (1989) A Teacher’s Guide to Cooperative Discipline: How to Manage your Classroom and Promote Self-Esteem. Circle Pines, MN: American Guidance Service. Cassel, P., Corsini, R. (1990) Coping with teenagers in a democracy. Dinkmeyer, D., McKay, G., Dinkmeyer, D. Jr. ( 1980). STET Teacher’s handbook. Dinkmeyer, D., Dreikurs, R.( 1963). Encouraging children to learn. Dreikurs, R. (1971). Social equality: the challenge of today. Walton, F. (1974). Winning children over.
Theo Joosten Co-chair Icassi. Jan 2010
