Hoe bereik je ouders met een lage sociaaleconomische status? Een kennissynthese

Wassenaarseweg 56 Postbus 2215 2301 CE Leiden www.tno.nl

TNO-rapport

T +31 71 518 18 18 F +31 71 518 19 10 [email protected]

KvL/P&Z/2008.075

Hoe bereik je ouders met een lage sociaaleconomische status? Een kennissynthese

Datum

15 juli 2008

Auteur(s)

Weber, S.L. Crone, M.R.

Opdrachtgever

STIVORO

Projectnummer

031.12815/01.01

Aantal pagina's Aantal bijlagen

96 (incl. bijlagen) 5

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan.

© 2008 TNO

TNO-rapport | KvL/P&Z/2008.075/ maart 2008

2


3

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen................................................................. 5 Interventiestrategieën....................................................................................................... 5 Settings, intermediairs en materialen............................................................................... 7 Effectiviteit ...................................................................................................................... 7 Aanbevelingen ................................................................................................................. 8

2 2.1 2.2

Inleiding ........................................................................................................................ 11 Aanleiding...................................................................................................................... 11 Doelstelling.................................................................................................................... 11

3 3.1

Methode ........................................................................................................................ 13 Selectieprocedure........................................................................................................... 13

4 4.1 4.2 4.3

Beschrijving van het aanbod gericht op ouders met een lage SES .......................... 15 Beschrijving van preventieprogramma’s gericht op gezondheid en welzijn ................. 15 Beschrijving van preventieprogramma’s gericht op meeroken van het kind................. 20 Algemene informatie uit de overzichtsstudies ............................................................... 21

5 5.1 5.2 5.3

Beschrijving van interventies...................................................................................... 25 Save As Houses Project ................................................................................................. 25 Ambiente Fresco II.: para nuestros hijos ....................................................................... 25 Boekenpret..................................................................................................................... 26 Literatuurlijst............................................................................................................... 29

D

Safe As Houses Project ................................................................................................ 71

E

Ambiente Fresco II ...................................................................................................... 79 Bijlage(n) A Preventieprogramma’s B Overzichts- en verkennende studies C Niet geïncludeerde of niet verkregen preventieprogramma’s D Safe As Houses Project E Ambiente Fresco II


4


1

5

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

In 1997 is STIVORO voor een Rookvrije Toekomst gestart met de campagne ‘Roken? Niet waar de kleine bij is!’. Het doel van de campagne was het voorkomen dat kinderen van 0-4 jaar worden blootgesteld aan tabaksrook. In de periode van 1996 tot 1999 (de periode waarin het programma ingevoerd werd) bleek de prevalentie van de blootstelling aan tabaksrook bij kinderen van 0 tot 10 maanden gedaald te zijn van 41% naar 18%. De prevalentie van het meeroken werd wel weer hoger bij de kinderen van 4 maanden en ouder (Crone, 2003). Er zijn meer rokers onder laagopgeleiden. Terwijl 31% van de lager opgeleiden rookt, rookt 22% van de hoger opgeleiden (Stivoro, 2006). Ook het (laten) roken in het bijzijn van kinderen komt vaker voor bij rokende ouders en bij ouders met een lagere sociale economische status (SES) (Crone, 2003). Vandaar dat het huidige onderzoek als doel heeft het in kaart brengen van de mogelijkheden om ouders met een lage SES te bereiken als het gaat om meeroken van het kind. Dit is nagegaan met de volgende vraagstellingen: • Zijn er in de literatuur preventieprogramma’s bekend die gericht zijn op ouders met een lage SES? • Zijn er in de literatuur preventieprogramma’s gericht op diverse gedragingen, zowel op gezondheidsgebied als op welzijnsgebied? • Zijn er in de literatuur preventieprogramma’s gericht op roken en vooral meeroken door kinderen? • Wat zijn de interventiestrategieën, settings, intermediairs en materialen die gebruikt worden in deze verschillende preventieprogramma’s gericht op lage SES? • In hoeverre is er iets bekende over de effectiviteit van deze preventieprogramma’s gericht op lage SES?

Aan de hand van een literatuuronderzoek is antwoord gezocht op deze vraagstellingen. Hieronder wordt samengevat wat de belangrijkste bevindingen hiervan zijn. De gevonden interventiestrategieën, settings, intermediairs en materialen van de geselecteerde preventieprogramma’s gericht op lage SES gezinnen worden gepresenteerd.

1.1

Interventiestrategieën

De studies die zijn bekeken in deze kennissynthese laten verschillende combinaties van strategieën zien die in meer of mindere mate effectief zijn in het veranderen van het gezondheidsgedrag van ouders met lage SES. De meest voorkomende strategieën worden hieronder apart besproken, maar zijn in de interventies in combinatie met elkaar gebruikt. In veel gevallen wordt er gebruik gemaakt van individuele counseling waarbij de ouders begeleid worden bij het bekijken van de huidige thuissituatie en de mogelijkheden voor verandering. Tijdens de counseling worden de risico’s van het gedrag besproken en worden mogelijkheden om deze te voorkomen voorgelegd. Over het algemeen worden de counselingsessies zoveel mogelijk op maat gemaakt. Specifieke stadia van ouders op het gebied van eigen doelen en motieven worden bekeken en het doel van de interventie wordt soms op dit stadium aangepast (dit


6

wordt ook wel motivationele counseling genoemd). Ook wordt er tijdens de counseling zoveel mogelijk rekening gehouden met cultuuraspecten. In één studie werd er een op maat gemaakt veiligheidsrapport gegenereerd met behulp van vragenlijsten. Er werd een plan opgesteld waarin besproken werd hoe de situatie nu was en wat de ouders van plan zijn te gaan doen om de veiligheid in huis te verbeteren. Een kopie van dit plan werd aan de ouders gegeven samen met een checklist waarmee kon worden nagegaan hoe veilig het huis was. De counseling wordt in de meeste gevallen thuis gegeven, zowel met face-to-face gesprekken als met telefonische gesprekken. In een aantal gevallen is er sprake van groepscounseling sessies, waarin discussies gehouden worden, informatie overdracht plaatsvindt zowel mondeling als met videofragmenten en leeractiviteiten gehouden worden. Incentives ofwel beloningen worden in veel studies gebruikt. In sommige interventies zijn de incentives specifiek gericht op het gedrag in kwestie (tandenborstels, kinderstoeltje etc.) en zijn in die zin vooral gericht op het vergroten van de motivatie om het gedrag te veranderen. Andere incentives zijn vooral gericht op het vergroten van de motivatie om deel te nemen aan het programma. Deze incentives kunnen specifiek gerelateerd zijn aan het gezondheidsgedrag, maar dat hoeft niet: zoals financiële incentives, kaartjes voor een voetbalwedstrijd, kapper. Incentives worden in alle gevallen in combinatie met andere strategieën gebruikt. In verschillende studies naar roken en meeroken wordt aan de ouders feedback gegeven over het nicotinegehalte in het haar van het kind of in het huis, het cotininegehalte in de urine van het kind en het koolstofmonoxide gehalte in het huis. De metingen worden gedaan in het eerste bezoek waar vaak ook een motivatiegesprek of counseling plaatsvindt. De resultaten van de metingen worden teruggekoppeld aan de ouders en maken deel uit van de interventie. De kinderen in deze studies zijn 2-11 jaar oud. In alle studies wordt er in meer en mindere mate effect gevonden op de mate waarin ouders roken in het bijzijn van het kind (metingen van het cotinine, nicotine of koolstofmonoxide gehaltes van het kind of in de lucht tonen dit aan). Bij het geven van deze feedback moet er wel rekening gehouden worden met de manier waarop deze gebracht wordt, aangezien onderzoek ook laat zien dat waarschuwingen en moraliserende en beangstigende opmerkingen eerder een negatief effect kunnen hebben. In meerdere studies is er herhaaldelijk contact met de ouder tijdens de interventie. Aanmoediging en sociale steun tijdens de interventie (na dat een eerste gesprek geweest is) gebeurt meestal via telefonische gesprekken. Ouders worden herinnerd aan hun doelen en afspraken en krijgen de mogelijkheid vragen te stellen. Het monitoren van ouders blijkt in vele gevallen een positief effect te hebben op het gedrag van de ouder. Het monitoren van ouders kan een zeer arbeidsintensieve taak zijn, maar media zoals telefoon, sms en internet zijn mogelijkerwijs een effectieve en minder intensieve manier. Zoals al vermeld, wordt er in meerdere studies gebruik gemaakt van herhaaldelijke contact momenten die tevens dienen voor sociale steun naar de ouders toe. In één studie naar borstvoeding wordt voor deze sociale steun de partner actief betrokken bij de counseling en het vervolg van de interventie door middel van een twee uur


7

durende counseling en het geven van incentives (in dit geval kregen de partners van de vrouwen kaartjes voor een voetbalwedstrijd). Resultaten laten zien dat de moeder zich meer gesteund voelt door de partner en de partner voelt zich meer betrokken bij het proces.

1.2

Settings, intermediairs en materialen

In het geval van individuele counseling, vindt de interventie meestal plaats in het huis van de betreffende familie. Er vindt of een face-to-face gesprek plaats in het huis of er vindt een telefonisch gesprek plaats. Verschillende locaties voor groepscounseling sessies worden gerapporteerd: een zorgcentrum (Martignon et al., 2006), gemeenschapsfaciliteit (Horodynski &Stommel, 2005), locatie volwassenenonderwijs (Albright et al., 2005), locatie van taalcursus (Fitzgibbon et al, 1996) en consultatiebureau (Sciacca et al., 1995). Dit zijn over het algemeen wel locaties die vaak door ouders met een lage SES bezocht worden. In de meeste gevallen wordt de interventie uitgevoerd door gezondheidsmedewerkers (10 studies) en verpleegsters/artsen (9 studies). In één onderzoek wordt gebruik gemaakt van ervaren moeders. De overige studies worden uitgevoerd door onderzoekers, onderzoeksassistenten en getrainde interviewers. Het is hier niet geheel duidelijk wie de onderzoekers precies zijn. Dat vooral gebruik gemaakt wordt van gezondheidszorgmedewerkers heeft er mee te maken dat ouders – dus ook lage SES ouders - voor hun kind regelmatig de gezondheidszorg bezoeken. Daarnaast is uit onderzoek bekend dat de arts-patiënt relatie een belangrijke rol speelt bij de mate waarin iemand een boodschap over in dit betreffende onderzoek de risico’s van overgewicht overtuigend vindt (ten Broeken, 2006). Dit maakt deze intermediairs belangrijk bij het bereiken van deze doelgroep. Onderzoek laat wel zien dat het effectief kan zijn wanneer intermediairs (zoals verpleegsters/artsen) zelf getraind worden. Zo kan een speciale training over roken tijdens de opleiding van kinderartsen of een training in het geven van feedback zinvol zijn. De materialen die gebruikt of genoemd worden lopen uitéén van brieven, checklists, folders, video tot computers. Over interventies die gebruik maken van nieuwe media zoals sms en mms wordt nog weinig gepubliceerd. We zijn in de literatuur tot nu toe één onderzoek tegengekomen waarbij de mobiele telefoon gebruikt werd bij het bevorderen van de geletterdheid van kinderen. Deze interventie lijkt veelbelovend, maar dit waren echter pas de eerste resultaten. Verkennend onderzoek laat ook zien dat personen met een lage SES geïnteresseerd zijn in online interventies.

1.3

Effectiviteit

Bijna alle studies die zijn besproken in deze kennissynthese zijn in meer of mindere mate effectief in het veranderen van gedrag en/of attitude en het vergroten van kennis. Slechts een enkele studie laat zien dat bepaalde methoden niet werken, zoals het vergemakkelijken van tekst op informatiefolders om kennis van ouders te vergroten. Het is raadzaam in acht te houden dat ook uit niet-effectieve studies


8

nuttige informatie te halen valt. Helaas is er hier sprake van een publicatiebias, omdat niet-effectieve studies vaak niet gepubliceerd worden.

1.4

Aanbevelingen Het stroomschema “Roken? Niet waar de kleine bij is” bestaat op dit moment uit drie fases: nagaan rookprofiel, bespreken van gezondheidsrisico’s en bespreken van huisregels. Voor een belangrijk deel wordt hierbij al gekeken naar de motivatie en doelen van de ouders, wordt gebruik gemaakt van Motivational Interviewing en worden de ouders ook herhaaldelijk op het meeroken gewezen. De voorlichting wordt bovendien door een arts of verpleegkundige gegeven, ook tijdens het huisbezoek aan ouders net na de bevalling. Tevens geeft de kraamverzorgende net na de bevalling aandacht aan het onderwerp. Verder richt het zich vooral op de gevaren van roken voor het kind en niet op de gevaren van het roken voor de ouders. Ook is er voor de JGZ medewerkers de mogelijkheid om een training te volgen. Dit zijn alle belangrijke aspecten voor een interventie die effect wil hebben bij de groep van lage SES ouders.

Mogelijke aanvullingen aan het huidige programma zijn een combinatie van activiteiten: 1. Actieplan met kopie aan ouders: het opstellen van een actieplan samen met de ouders en hiervan een kopie meegeven 2. Cotininemeting: het geven van feedback over het meeroken door het kind (cotinine/nicotine etc….). Cotininemetingen zouden vooral een belangrijke aanvulling kunnen zijn bij de oudere kinderen, want dan beginnen ouders de overtuiging te missen dat het ongezond is om in het bijzijn van hun kind te roken. Hierbij is het goed om zich te beperken tot die gezinnen waarin meeroken daadwerkelijk een probleem is. 3. Incentives: incentives of beloningen kunnen belangrijke motivaties zijn om gedrag te veranderen, vooral als het incentives zijn die met het gezondheidsgedrag te maken hebben. 4. Betrekken van vaders: voor de sociale steun kan het belangrijk zijn om vaders te betrekken in de counseling. Dit laatste is echter niet eenvoudig. Het enige, tot nu toe, gevonden onderzoek dat expliciet geprobeerd heeft om de vaders met een lage SES bij een voorlichting te betrekken, heeft vrij kostbare beloningen ingezet om vaders te motiveren om met hun partner naar een counseling te komen. 5. Meer aandacht voor vervolgcontacten: vervolgcontacten waarin de uitvoering van het actieplan en mogelijke belemmeringen tijdens de uitvoering besproken worden zijn belangrijk, ook voor de sociale steun aan ouders. Veel van de interventies die in dit literatuuronderzoek gevonden zijn, besteden 10 à 30 minuten (en ook langer) aan de counseling van en de follow-up contacten met de ouders. Nieuwe mediatechnieken zoals SMSberichten kunnen een aanvullende rol hebben in deze vervolgcontacten. 6. Huisbezoek: het huisbezoek wordt regelmatig als manier genoemd om ouders/moeders met een lage SES te bereiken. Vooral voor het eerste gesprek wordt een huisbezoek gebruikt. Voor de vervolgcontacten wordt vaak de telefoon gebruikt. In de JGZ wordt een huisbezoek twee weken na de bevalling gegeven, hierin wordt ook het meeroken besproken. In die periode wordt tevens door de kraamzorg het meeroken besproken. Na dit eerste huisbezoek heeft de JGZ nog maar beperkte tijd om op het


9

onderwerp terug te komen. Een jaar na de bevalling is het aantal kinderen dat meerookt dan ook weer gestegen, vooral bij de lage SES ouders. Dit pleit er voor om bij de ouders met een lage SES (en vooral degenen die roken) omstreeks één jaar het meeroken nogmaals uitgebreid te bespreken (liefst tijdens een huisbezoek). Moeders Informeren Moeders (MIM) kunnen hier mogelijk een rol in spelen. In de regio’s waar zij werkzaam zijn, zien zij regelmatig moeders in achterstandswijken. Onderzoek laat bovendien zien dat hun informatie effect heeft op gezondheidsgedragingen zoals het geven van borstvoeding. Verder onderzoek naar de effectiviteit van MIM’s is echter wel noodzakelijk. 7. Training: een goede training van hulpverleners blijft verder belangrijk. Bij “Roken? Niet waar de kleine bij is” wordt daar al aandacht aan besteed door trainingen voor JGZ-medewerkers te organiseren. Een belangrijke aanvulling hierop zou kunnen zijn de training van artsen en verpleegkundigen in opleiding. In deze training zou ook aandacht besteedt kunnen worden aan de rol van artsen en verpleegkundigen bij het stoppen met roken. Ook al is stoppen met roken niet het primaire doel van “ Roken? Niet waar de kleine bij is”, kan het wel gebeuren dat ouders aangeven dat ze willen stoppen met roken. In die gevallen is het belangrijk dat de hulpverleners weten wat ze kunnen doen om deze ouders te ondersteunen en naar wie ze de ouders kunnen doorverwijzen. Kortom “Roken? Niet waar de kleine bij is” zou voor de lage SES ouders (maar ook voor niet lage SES) gemakkelijk aangevuld kunnen worden met een Actieplan: samen met ouders een plan opstellen om meeroken te voorkomen en een kopie van dit plan aan de ouders meegeven naar huis. Bij ouders met een lage SES is het daarnaast belangrijk om een aantal extra activiteiten uit te voeren: bijvoorbeeld het geven van beloningen/incentives om ouders te motiveren en de partner erbij te betrekken, het inzetten van nieuwe mediatechnieken zoals SMS-berichten om ouders op het gezondheidsprobleem te blijven attenderen. Bij de ouders die ook nog roken en waar de huisregels verwateren of niet ingesteld worden, zou na 1 jaar nog eens uitgebreider het roken besproken moeten worden: cotininemeting feedback zou een onderdeel van dit consult kunnen zijn. Groupscounseling lijkt verder vooral zinvol indien de counseling plaats vindt op een locatie waar ouders toch al zijn en/of indien ouders zelf het probleem duidelijk inzien. Als dit niet het geval is en er geen afdoende beloning voor deelname tegenover staat, zal het moeilijk zijn om ouders te motiveren om naar de groepscounseling te komen.


10


2

Inleiding

2.1

Aanleiding

11

Uit de literatuur blijkt dat het meeroken door kinderen een risicofactor is voor verschillende gezondheidsproblemen. Kinderen die meeroken hebben onder andere een hoger risico op onderste luchtweginfecties en oorontstekingen. Indien kinderen astma hebben, wordt door het meeroken de frequentie en ernst van astma-aanvallen verhoogd. Blootstelling aan tabaksrook leidt tot een verhoogd risico op wiegendood. Tenslotte hebben kinderen met ouders die roken een hogere kans om zelf in de toekomst te roken, vooral als ouders geen huisregels wat betreft roken hebben ingesteld (Cook, 1999; WHO, 1999; Wakefield, 2000) . In 1997 is STIVORO voor een Rookvrije Toekomst daarom gestart met de campagne ‘Roken? Niet waar de kleine bij is!’. Het doel van de campagne was het voorkomen dat kinderen van 0-4 jaar worden blootgesteld aan tabaksrook en het bestaat uit een handleiding voor gezondheidszorgmedewerkers, een folder voor ouders en massamediale voorlichting (o.a. TV-spot). In de periode van 1996 tot 1999 bleek de prevalentie van de blootstelling aan tabaksrook bij kinderen van 0 tot 10 maanden gedaald te zijn van 41% naar 18%. De prevalentie van het meeroken werd wel weer hoger bij de kinderen van 4 maanden en ouder (Crone, 2003). Er zijn meer rokers onder laagopgeleiden. Terwijl 31% van de lager opgeleiden rookt, rookt 22% van de hoger opgeleiden (Stivoro, 2006). Ook het (laten) roken in het bijzijn van kinderen komt vaker voor bij rokende ouders en bij ouders met een lagere sociale economische status (SES) (Crone, 2003).

2.2

Doelstelling Er zijn in de afgelopen jaren veel interventies ontwikkeld op het terrein van leefstijlfactoren. Deze initiatieven hebben over het algemeen goede resultaten bij de hoge sociaaleconomische groepen, maar blijken bij groepen met een lage sociaaleconomische status niet goed aan te slaan (de Haes e.a., 2001). Het is daarom van belang deze groep met een lage SES te bereiken. Vandaar dat het huidige onderzoek als doel heeft het in kaart brengen van de mogelijkheden om ouders met een lage SES te bereiken als het gaat om meeroken van het kind. Dit is nagegaan met de volgende vraagstellingen: • Zijn er in de literatuur preventieprogramma’s bekend die gericht zijn op ouders met een lage SES? • Zijn er preventieprogramma’s gericht op diverse gedragingen, zowel op gezondheidsgebied als op welzijnsgebied? • Zijn er preventieprogramma’s gericht op roken en vooral meeroken door kinderen? • Wat zijn de interventiestrategieën, settings, intermediairs en materialen die gebruikt worden in deze verschillende preventieprogramma’s gericht op lage SES? • In hoeverre is er iets bekende over de effectiviteit van deze preventieprogramma’s gericht op lage SES?


12


3

13

Methode

Welke methoden zijn effectief gebleken bij het bereiken van lage SES ouders en welke methoden zijn veelbelovend op het gebied van gezondheidszorg en welzijn? In dit onderzoek is via een kennissynthese nagegaan wat er in de literatuur bekend is over strategieën, settings, intermediairs en materialen die (potentieel) geschikt zijn voor het bereiken van ouders met een lager SES als het gaat om het voorkomen van meeroken door hun kinderen.

3.1

Selectieprocedure

Het onderzoek omvat een literatuuronderzoek naar studies over preventieprogramma’s op het gebied van gezondheidsgedragingen, en specifiek (mee)roken, bij ouders met een lage SES. Het literatuuronderzoek is uitgevoerd op basis van zoektermen. De volgende termen zijn geselecteerd en gebruikt in verschillende combinaties: - Low SES, low education, low income - Parents - Health education, health promotion - Intervention - Smoking behavior, passive smoking Er is gezocht via: - Cochrane Library - Pubmed - ScienceDirect - PICARTA - Psychinfo - Referenties in geselecteerde artikelen Door middel van deze zoekacties zijn in eerste instantie 163 abstract geselecteerd. De samenvattingen van de gevonden manuscripten zijn zorgvuldig gelezen en aan de hand van een van tevoren vastgestelde selectieprocedure (populatie -alleen westerse landen-, interventie –gericht op lage SES ouders/families-, vergelijking – referentiegroep of veranderingen over tijd-, uitkomstmaat –veranderingen in kennis, attitudes en gedrag) zijn 65 relevante manuscripten geselecteerd. Aangezien het gaat om het bereiken van ouders en gezinnen met een lage SES is dit als randvoorwaarden beschouwd bij het includeren van de artikelen. De interventie moet verder gericht zijn op het gebied van gezondheidszorg en/of welzijn. Indien een preventieprogramma interessant is in het kader van dit onderzoek en het betreffende manuscript nog onvoldoende duidelijkheid geeft over de inhoud van het programma dan is het programma aangevraagd bij de ontwikkelaars.


14


4

15

Beschrijving van het aanbod gericht op ouders met een lage SES De 65 manuscripten zijn verwerkt in een overzicht waarbij gekeken is naar: - Soort preventieprogramma - Doelgroep - Doelstelling - Methode en strategie - Setting en plaats - Intermediairen - Effect Van de 65 manuscripten ging het in 30 gevallen om een effectstudie (bijlage A) en in 25 gevallen om overzichtsstudie of verkennend onderzoek d.m.v. focus groepen (bijlage B). De overige 10 manuscripten zijn niet ontvangen, gingen niet over lage SES ouders of gingen over zieke kinderen. Deze zijn niet opgenomen in de beschrijving. Uit bestudering van de 65 manuscripten zijn 3 studies geselecteerd die zeer interessant zijn in het kader van dit onderzoek. Deze worden in het volgende hoofdstuk verder besproken.

4.1

Beschrijving van preventieprogramma’s gericht op gezondheid en welzijn

In het huidige literatuuronderzoek zijn preventieprogramma’s gevonden die betrekking hebben op verschillende gezondheidsgebieden en op welzijn. In totaal zijn er 8 verschillende gebieden bekeken. Hieronder worden de meest effectieve methoden, die gebruikt worden in de verschillende gezondheidspreventie programma’s, besproken. Algemene veiligheid Bestudering van de studies op het gebied van algemene veiligheid, laat zien dat het genereren van een op maat gemaakt veiligheidsrapport, waarin rekening gehouden wordt met de praktische en persoonlijke situaties in het huishouden, effectief is op het gebied van correct gebruik van veiligheidsmaatregelen voor het kind in en om het huis (Gielen et al.,2007). Een studie van Hendrickson (2005) laat zien dat het begeleiden van moeders bij het plaatsten en corrigeren van veiligheidsitems én de verstrekking van deze veiligheidsitems een positief effect heeft op de eigen doeltreffendheid van de moeder (Hendrickson, 2005). Tijdens de huisbezoeken werden de moeders begeleid op een manier die past bij hun cultuur. Moeders die een hogere eigen doeltreffendheid op het gebied van het voorkomen van ongelukken ervaren, zagen vaak minder obstakels bij het in de toekomst voorkomen van deze ongelukken. Deze moeders hadden minder ongelukken in huis. Een recent onderzoek naar voorlichting over veiligheidsmaatregelen laat zien dat voorlichting over veiligheid deels bijgedragen heeft aan het verminderen van sociale ongelijkheid voor veiligheidsmaatregelen, vooral in het gebruik van traphekjes (Kendrick e.a. 2008). Deze voorlichting bestond uit een gestandaardiseerd veiligheidsconsult door een gezondheidsmedewerker. Tijdens dit


16

consult vulde de ouders een vragenlijst in over de veiligheidsbehoefte van hun gezin. De gezondheidsmedewerker besprak de antwoorden met de ouders. Hierbij (1) gaf hij/zij positieve feedback door het bekrachtigen van de op dat moment aanwezig veiligheidsmaatregelen, (2) besprak hij/zij veiligheidsmaatregelen die nog niet uitgevoerd waren, (3) barrières bij de invoering van maatregelen en mogelijke oplossing. Ook gaf hij/zij gratis of goedkopere veiligheidsproducten. De ouders en de gezondheidsmedewerkers maakten samen een plan om het huis veiliger te maken en de ouders kregen een kopie van dit plan. Ouders ontvingen ook een checklist waarmee ze konden nagaan of hun huis veiliger was geworden. Traphekjes, rookalarm, kastsloten en raamsloten werden gratis aangeboden en geïnstalleerd bij ouders met een laag inkomen. In het stimuleren van het gebruik van een telefoonlijn (Poison Control Centre, PCC) die ondersteuning en eerste hulp biedt bij ongelukken met giftige stoffen in huis, blijkt het aanbieden van video-informatie in de moedertaal (dit geval Spaans) en stickers met het telefoonnummer van de centrale, effectief te zijn ten aanzien van het gebruik van de hulplijn (Kelley et al., 2003). In vergelijking met een poster heeft het tonen van een voorlichtingsvideo een positief effect op het wassen van de handen door ouders voordat ze de intensive care betreden waar hun kind ligt. (Chen & Chiang, 2007). Kinderstoelgebruik in auto Meerdere studies naar veilig gebruik van kinderstoelen in de auto, laten zien dat counseling en voorlichting in combinatie met het geven van incentives in de vorm van een kinderstoel, die op de juiste wijze in de auto wordt geïnstalleerd door een techneut, een positief effect heeft op de mate van gebruik en het correct gebruik van de stoel (Gittelman, Pomerantz & Laurence, 2006; Martin et al., 2006; Apsles et al., 2003). Een review door Ehiri et al. (2006) naar interventies ter bevordering van het gebruik van een kinderstoel in de auto, laat zien dat interventies die alleen gebruik maken van voorlichting minder effectief zijn in het veranderen van gedrag dan interventies die zowel van voorlichting als beloningen gebruik maken. Mondgezondheid Effectieve studies die als doel hebben het bevorderen van de mondgezondheid van kinderen, maken vaak gebruik van voorlichting in combinatie met incentives in de vorm van fluoridenflesjes (Gagnon et al., 2007), tandenborstels (Martignon et al., 2006; Wennhall et al., 2005) en fluoridentabletten (Wennhall et al., 2005). Deze voorlichting is vaak gericht op het geven van instructies voor het correct tandenpoetsen van het kind. Het geven van een workshop waarin verschillende onderwerpen over mondgezondheid worden besproken in combinatie met het uitvoeren van activiteiten, waarin de nieuwe kennis wordt toegepast, heeft een positief effect op tandplak scores van kinderen (Martignon et al., 2006). Een studie van Kowash et al. (2000) laat zien dat herhaaldelijke counseling sessies van 15 minuten (elke 3 maanden in eerste 2 jaar, elk half jaar in 3de jaar), die gericht zijn op eetgewoontes, mondhygiëne instructies en het gebruik van fluoride, effectief zijn in het verminderen van gaatjes bij kinderen. Vaccinatie Aangezien informatie over vaccinatie vaak slecht wordt onthouden door ouders met een lage SES, heeft Wilson et al. (2006) onderzocht of het vergemakkelijken van de


17

tekst op folders een positief effect heeft op de toename van kennis over vaccinatie. Dit was niet het geval; de kennis van de ouder over vaccinatie was voor beide folders hetzelfde. De ouders die de vergemakkelijkte folder gelezen hebben verschilden na het lezen niet van de ouders die de niet-vergemakkelijkte folder hebben gelezen. Dit suggereert dat het in dit geval vooral belangrijk is dat ouders de folder lezen als het gaat om kennis over vaccinatie. Een studie van Campbell et al. (2004) laat zien dat moeders met een leesniveau lager dan groep 8 een consent formulier wel beter begrijpen wanneer ze deze te zien krijgen met makkelijker taalgebruik. Borstvoeding Een consult aan de kinderarts vóór de geboorte van het kind, waarin attitudes van de moeder ten aanzien van het geven van borstvoeding en de voordelen van het geven van borstvoeding worden achterhaald en besproken, heeft een positief effect op de mening van de moeders over het geven van borstvoeding (Serwint et al., 1996). Een studie van Sciacca et al. (1995) laat zien dat het toevoegen van stimulerende factoren die de deelname en toewijding aan het programma vergroten, ook de effectiviteit van het programma vergroten. Het basisprogramma in de studie bestaat uit: 1) 5 sessies van 1 uur waarin vrouwen worden voorbereid op de geboorte, (2) attenderen op een programma voor verhuur van een borstpomp, (3) t-shirts met borstvoedingberichten voor vrouwen die borstvoeding geven, (4) introductie in het Bosom Buddy programma waar WIC (Woman Infants and Children centrum) moeders als rolmodel kunnen dienen en (5) 15 minuten voorlichting over het geven van borstvoeding. De interventie is bedoeld om het basisprogramma te ondersteunen en bestaat uit: (1) vrouw krijgt samen met partner een 2 uur durende les over borstvoeding, waarin angsten van beide worden besproken (vrouwen die meedoen, ontvangen een tas vol met baby spullen en een borstpomp, de partners krijgen 2 kaartjes voor een voetbalwedstrijd), (2) extra stimulans om mee te doen aan de 5 sessies uit het basisprogramma werd gegeven in de vorm van gratis lunch, tegoedbonnen in kledingzaak, gratis knipbeurt e.d., (3) vrouwen kregen automatisch een Buddy toegewezen en werden beloond met luiers wanneer ze een afspraak maakten met deze buddy, (4) vrouwen die na 3 maanden aangaven borstvoeding te geven kregen een tas vol luiers. Het bevorderen van steun van de partner en het geven van incentives blijkt een positief effect te hebben op kennis en attitudes ten aanzien van borstvoeding. Ook het daadwerkelijk geven van borstvoeding en steun van de partner, is hierdoor toegenomen. Een Nederlands programma getitel Moeders Informeren Moeders heeft ook een effect op het borstvoedingsgedrag van vrouwen (Hanrahan-Cahuzak, 2002). Moeders die aan dit programma meedoen geven vaker en langer borstvoeding. Moeders Informeren Moeders is een programma voor gezinsondersteuning waarbij opvoedingsondersteuning en gezondheidsvoorlichting door middel van huisbezoeken centraal staan. Het programma vormt een aanvulling op de ouder- en kindzorg. Het komt er op neer dat vrouwen die voor het eerst moeder zijn geworden maandelijks bezoek van een ervaren moeder uit de buurt krijgen (de zogenoemde bezoekmoeder). Tijdens de huisbezoeken is er aandacht voor algemeen verzorgende aspecten, psychologische en pedagogische elementen in de ontwikkeling van het kind en de situatie van de moeder zelf. Moeders Informeren Moeders is een methodiek die aansluit bij de belevingswereld van moeders. De discussie tussen de moeders wordt gevoed door een beeldverhaal. Dit zijn tekeningen, in de vorm van een strip, van herkenbare situaties over de ontwikkeling, verzorging en opvoeding van kinderen. Er zijn zeven categorieën gespreksonderwerpen:


18

sociaal-emotionele ontwikkeling, denken, taal, lichamelijke ontwikkeling, voeding, spelen en veiligheid. Deze onderwerpen zijn verwerkt in 48 verschillende beeldverhalen. Uiteindelijk zijn bij dit programma vooral effecten gevonden bij voeding, maar op de anders aspecten zijn geen significante effecten gevonden. Volgens het NJI is de effectiviteit dan ook nog niet voldoende aangetoond. Voorleesgedrag Voorlezen aan baby’s en peuters blijkt een heel goede manier te zijn om ontluikende geletterdheid van kinderen te stimuleren. Ouders met een lager opleidingsniveau lezen minder vaak voor dan ouders met een hoger opleidingsniveau. Er zijn daarom verschillende interventies hiervoor opgezet. In Nederland bestaat het Boekenpret leesbevorderingsprogramma. Dit leesbevorderingsprogramma wordt ingezet in gezinnen met weinig leescultuur. Boekenpret bestaat uit een verzameling afzonderlijk uit te voeren deelprojecten voor ouders en hun kinderen (0-6 jaar). Er is gekozen voor een longitudinaal traject, te beginnen thuis, doorlopend in kinderdagverblijf/ peuterspeelzaal tot en met de eerste twee jaren van het basisonderwijs. In een onderzoek is gekeken of de JGZ een rol kan spelen bij dit Boekenpret programma. Via de JGZ worden ouders geworven voor Boekenpret (gezinnen met slecht leesklimaat) en het eerste jaar krijgen deze ouders intensieve begeleiding in de vorm van tweewekelijkse huisbezoeken door speciaal hiervoor opgeleide Boekenpretwijkverpleegkundigen. In twee jaren worden de verschillende Boekenpret onderdelen met ouders doorgenomen. De gezinnen die deelgenomen hebben aan het programma hebben na het programma een significant betere kwaliteit van het literaire gezinklimaat. Ook is na het langere termijn effect gekeken. Het positieve effect op gezinsklimaat bleek nog steeds merkbaar (Bos, 2002). Een andere interventie gericht op geletterdheid van kinderen was een interventie waarin de mobiele telefoon gebruikt werd als belangrijk educatief instrument. In het onderzoek werd nagegaan of het verspreiden van Sesamstraat educatieve materialen via mobiele telefoons ouders aanmoedigt en overtuigt om hun kinderen te betrekken in activiteiten die de geletterdheid stimuleren. In het onderzoek deden 80 ouders mee waarvan 50% een inkomen had onder de armoedegrens. Ouders die meededen ontvingen een telefoon met video mogelijkheid. Ouders en hun kinderen ontvingen gedurende 8 weken SMSberichten, audioberichten voor ouders en voor kinderen en videoberichten voor kinderen. SMS-berichten werden gestuurd om 7:00 uur ’s ochtends op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag om ouders naar de audio en videoberichten te leiden. Elke week werden in die berichten drie à vier letters uit het alfabet besproken. Materialen werden vaker doordeweeks dan in het weekend bekeken. Pieken van kijken zijn er ’s ochtends en tussen 17 en 19 uur. Deelnemers in hoog en laag inkomens initeerden vaker letter herkenningsactiviteiten en lage inkomens deden vaker letter geluid activiteiten. Voor bijna alle kinderen was de mobiele telefoon gemakkelijk te gebruiken. Volgens 75% van de lage inkomens en 50% van de gemiddelde inkomens hielpen de video’s over het alfabet bij het leren van letters. Volgens 75% geloofde ook dat op deze wijze de mobiele telefoon een goed educatief instrument kan zijn.

Voeding en bewegen Voeding educatie gericht op peuters (NEAT) bestaat uit 4 groepslessen van 90 minuten die wekelijks worden aangeboden, waarin discussies worden gevoerd met 4-5 andere deelnemers en videobeelden worden getoond. Daarnaast moeten er 18 individuele (praktijkgerichte) activiteiten worden uitgevoerd. Dit programma laat


19

positieve effecten zien op de toename van kennis van ouders over het voeden van peuters, maar laat geen effecten zien op het voedingsgedrag van de ouders (Horodynski & Stommel, 2005). In een studie van Albright et al. (2005) wordt er gekeken naar 2 aanvullende strategieën die naast het IMPACT (Increasing Motivation for Physical Activity) programma worden aangeboden. Alle vrouwen volgden de IMPACT lessen; 8 lessen gedurende 2 maanden, 1 uur per week, waarin vrouwen worden gemotiveerd meer te bewegen. Dit programma is cultuurgevoelig en op maat gemaakt voor de Latino populatie. Daarnaast werden de vrouwen opgedeeld in een van de twee condities: (1) vrouwen ontvingen korte gestructureerde counseling va de telefoon (wekelijks, 4 weken lang) en email (maandelijkse nieuwsbrieven). Daarnaast kregen ze een stappenteller met feedback en een whiteboard om hun scores op bij te houden, of (2) maandelijks kregen de vrouwen nieuwsbrieven met een zelftest gericht op barrières. Ook zij kregen een stappenteller, maar geen feedback. Het volgen van de IMPACT lessen in combinatie met de eerste conditie (counseling en feedback), heeft een positief effect op de toename van lichamelijke beweging van vrouwen 10 maanden later. Een studie waarin moeder en kind 12 weken lang 11 groepslessen van 1 uur volgen (moeder en kind kregen $5 per les) is gericht op het vergroten van kennis over voeding en het aanmoedigen van het eten van minder vet en meer granen. Deze lessen zijn cultuur specifiek (gelet op Mexicaans eten). Deze interventie ter bevordering van gezond eten, die gebruik maakt van cultuurgevoelige voedingsadviezen en incentives in de vorm van geld, blijkt een positief effect te hebben op het eetgedrag en kennis over voeding van ouders en kind (Fitzgibbon et al., 1996). Roken Counseling, proactieve begeleiding, sociale steun en cultureel op maat gemaakte adviezen, laten positieve resultaten zien op de onthouding van roken van Spaanstalige moeders in de VS (Wetter et al., 2007). Daarnaast laat een studie van Yilmaz et al. (2006) zien dat een programma dat zich richt op de gevaren van roken voor het kind effectiever is dan een programma dat zich richt op de gevaren voor de ouder. STOP (Stop Tobacco Outreach Program) is een programma gebaseerd op het geven van incentives in de vorm van nicotinevervangers (pleister of kauwgum) en counseling. Dit programma is effectief gebleken in het stoppen met roken of serieuze pogingen hiertoe (Winickhoff et a;., 2003). In een studie naar het effect van een counseling methode ‘rookvrije kinderen’ is gebleken dat wanneer verpleegsters, die deze counseling geven, getraind worden in het geven van feedback aan ouders, deze counseling methode effectief is in het verlagen van het cotinine level van de ouder (Fossum, Aborelius & Bremberg, 2004). In een ander onderzoek is gekeken naar de effecten van het trainen van kinderartsen in opleiding. Hierbij kreeg een groep artsen de standaard opleiding over roken en de andere groep artsen kreeg een speciale opleiding over roken. Deze speciale opleiding bestond uit CD-ROM/Web site. De website lijkt op een normaal leerboek met hoofdstukken over interviewen en counseling, meeroken, preventie van het beginnen met roken, preventie van terugval na de zwangerschap, stoppen met roken, andere vormen van tabaksgebruik. De website heeft ook www-links, een pagina met abstracts met recente artikelen. De CD-rom bevat rollenspellen waarin artsen met patiënten en ouders motivationele interviews houden en counseling


20

geven. De effecten laten zien dat alle artsen die getraind zijn vaker aangeven dat ze roken aan bod laten komen. De artsen met de speciale training lieten echter vaker significante positieve verschillen zien met wat ze eerst deden, dus deden in vergelijking met voor de training meer aan roken en hadden naar hun gevoel ook betere vaardigheden (Hymowitz et al 2006). 4.2

Beschrijving van preventieprogramma’s gericht op meeroken van het kind

Er zijn verschillende interventies op het gebied van meeroken door kinderen van lage SES ouders gevonden. In het overzicht zijn ook interventies meegenomen die gericht waren op specifieke minderheidsgroepen, zoals Spaanstalige populaties in de Verenigde Staten. In deze paragraaf worden een aantal interventies verder uitgelicht. Effectieve programma’s Het meeste recente artikel over een interventie op het gebied van meeroken is het artikel van Woodruff et al. (2007) naar het effect van een interventie om meeroken te voorkomen bij kinderen in huis van Spaanstalige ouders waarvan in ieder geval één ouder in huis rookt. De interventie duurde 13 weken en ouders kregen $30 voor deelname. Projectmedewerkers van gemeenschapscentra in San Diego hebben ouder-kind koppels geworven. In het huisbezoek werd het haar van het kind onderzocht op nicotine en kregen de ouders counseling en tips over hoe ze het meeroken kunnen verminderen. De uitslag van het haar werd verwerkt in de feedback sheets: (1) een vergelijkende grafiek, waarin het nicotinegehalte werd afgezet tegen dat van andere deelnemende kinderen, kinderen van ouders die niet roken en kinderen die wel worden blootgesteld aan rook, maar waarvan de ouders niet roken, (2) een simpele grafiek, waarin wordt aangegeven hoe ernstig het nicotinegehalte van het kind is met minimaal, significant en ernstig, of (3) een geschreven brief. Deze feedback werd naar de ouders gemaild op twee verschillende tijden. Tussentijds werden ouders gebeld voor extra steun. Een vrouwelijke promotor gaf ondersteuning. Uit het verslag van de ouders en de uitslag van de haarmonsters was te zien dat de mate waarin het kind meerookte in huis drastisch was verminderd. Alle drie de feedback manieren werden gewaardeerd, al vonden ouders de vergelijkende grafiek het best. In een onderzoek van Wakefield et al. (2002) werd ook feedback gegeven over het cotininegehalte in de urine van het kind; hierbij ging het om ouders met een lage SES die een kind hebben met luchtwegproblemen. Ouders ontvingen een brief, samengesteld door een studie coördinator, met feedback over het cotininegehalte in de urine van het kind. Ook werd er minimaal feedback gegeven dat op maat gemaakt was naar het, tijdens de intake aangegeven, verbod op roken in huis. Een folder waarin de risico’s van meeroken door een kind met astma en mogelijke manieren om niet te roken in huis en auto staat beschreven, werd meegestuurd. De ouders werden gebeld één week en één maand na ontvangst van de brief om de ouders extra te stimuleren en adviseren. Een andere groep ouders kreeg de reguliere informatie van verpleegkundigen en artsen. Na 6 maanden werd een verschil gevonden tussen de groep die wel en geen feedback over het cotininegehalte gekregen hadden. De groep die feedback had gekregen had vaker het roken uit de woonkamer verbannen. Dit effect na 6 maanden was in vergelijking met de voormeting niet significant. Op de langere termijn was er echter geen verschil meer.


21

Emmons e.a. (2001) hebben ook gebruikt gemaakt van feedback (in dit geval koolstof monoxide en nicotinelucht in huis) maar hebben daarnaast gebruik gemaakt van een motivationele interventie om het meeroken door kinderen van ouders met een lage SES te verminderen. De ouders in de groep van de motivationele interventie ontvingen thuis een interview van 30-45 minuten gevolgd door vier follow-up telefonische counselinggesprekken (van elk 10 minuten). De interventie was op maat gemaakt naar de doelen van de ouders; stoppen met roken of meeroken door kind verminderen. Ouders kregen feedback over nicotinelucht en koolstof monoxide gehalte in hun huis, dat vastgesteld werd tijdens het eerste bezoek. Een andere groep ouders ontving per e-mail een zelfhulpgids ‘stoppen met roken, een stencil met tips hoe je passief roken kan verminderen en informatie over hulpmiddelen. Follow-up in beide groepen is gedaan na 1, 3 en 6 maanden. Na 6 maanden was het nicotinegehalte in de huizen van ouders uit de motivationele interventiegroep significant lager dan in de zelf hulp groep. Trends over tijd zijn gevonden tussen nulmeting en follow-up metingen binnen de twee groepen; in de motivationele interventie groep is het nicotinegehalte omlaag gegaan en in de zelfhulpgroep is het nicotinegehalte omhoog gegaan. Echter beide trends zijn niet significant. In het artikel van Hovell et al. (2000) wordt een intensieve counseling besproken om het meeroken door kinderen van ouders met een lage SES te voorkomen. Hier werd geen gebruik gemaakt van feedback (aan de hand van bijv. cotininegehalte in de urine van het kind, deze werd hier gebruikt als uitkomstmaat) maar de ouders ontvingen wel 7 counseling sessies (3 face-to-face en 4 telefonisch) verspreid over 3 maanden. De counselsessies duurde 12-28 minuten. In de eerste sessie werden lange termijn doelen gesteld die in de sessies erna werden aangehaald. ‘ No Smoking’ stickers werden uitgedeeld als cue in huis. Een andere (controle) groep kreeg de gebruikelijke counseling over voeding samen met een kort advies om te stoppen met roken en hun kinderen niet bloot te stellen aan rook. Beide groepen ouders werden gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek als ze bij het consultatiebureau kwamen voor het 9 maandelijkse periodieke gezondheidsonderzoek: hiervoor ontvingen ze $60-$90. In vergelijking met een controlegroep rookten de moeders in de interventiegroep minder vaak na de interventie ook verminderde het cotininegehalte in de urine van het kind enigszins terwijl die in de controlegroep steeg.

4.3

Algemene informatie uit de overzichtsstudies

Hieronder wordt in het kort algemene informatie die uit de overzichtsstudies naar voren komt, beschreven. Er is onderscheid gemaakt tussen literatuur die ingaat op de interventiestrategieën en literatuur die ingaat op methoden en materialen. Interventiestrategieën Een verkennende studie laat zien dat ouders met een laag inkomen gemotiveerd worden door interventies die duidelijke en concrete informatie gaven over het riemgebruik (in de auto) van hun kind (Winston, Erkoboni, & Xie, 2007). Ook gaven ouders de voorkeur aan ‘echte’ verhalen, zoals een situatie waarin een auto ongeluk plaatsvindt en het kind zwaar letsel op loopt, maar waar tegelijkertijd ook tips gegeven worden hoe dit ongeluk voorkomen had kunnen worden.


22

In focusgroepen met ouders van kinderen op de kleuterschool kwam vooral naar voren dat het houden van groepsdiscussies en ‘peer’ education, dat cultuur- en taalgevoelig is, als succesvolle strategieën worden gezien (Taveras et al., 2006). Via groepsdiscussies met moeders die roken werd de taalgevoeligheid nogmaals benadrukt; door waarschuwingen en moraliserende opmerkingen van vroedvrouwen gaven moeders aan niet minder te gaan roken (Arborelius & Nyberg, 1997). Een beschrijvend onderzoek door Garvey et al. (2006) laat zien hoe de deelname van ouders bij een preventieve oudertraining voor families en een laag inkomen eruit ziet. De resultaten suggereren dat ouders, die deelnamen, een lagere opvoedingseigen effectiviteit hadden, meer problemen bij hun kinderen zagen, en al eerder aan een oudertraining deelgenomen hadden. Deelname aan de eerste bijeenkomst was verder essentieel voor de verdere deelname. Niet deelname aan de oudertraining werd vooral veroorzaakt doordat het tijdstip van de training niet uitkwam (ivm werk en school). Methoden en materialen Polivka et al. (2006) heeft met behulp van een vragenlijst vast gesteld hoe ouders met een lage SES informatie over loodvergiftiging het liefst ontvangen; Folders en discussies met gezondheidsmedewerkers hebben de voorkeur. Onder minderheidsgroepen zijn vooral video’s, billboards en huisbezoeken geliefd. Een anders verkennend onderzoek laat zien dat moeders met een laag inkomen behoefte hebben aan en geïnteresseerd zijn in een interventie die on-line gegeven wordt over voeding, lichamelijke beweging en het behouden van een voedingsbudget (Atkinson et al., 2007). Een onderzoek van Spittaels & De Bourdeaudhuij (2007) laat echter ook zien dat moeders meer interesse tonen en eerder meedoen aan een online onderzoek dan vaders. Hoge SES ouders en het hebben van een baan waren gerelateerd aan interesse, maar niet aan daadwerkelijke deelname aan het programma. Een beschrijving van het gebruik en toegang van internet en computers om gezondheidsinformatie te vinden onder lage SES ouders in de Verenigde Staten wordt gegeven in het onderzoek van Kind et al. (2005); 58% heeft een computer en 41% heeft internet thuis. 52% gebruikt internet voor het zoeken van gezondheidsgerelateerde informatie. 93% vindt dat er waardevolle gezondheidsinformatie te vinden is op het internet. 92% zou hierover willen praten met een professional. Een overzichtsstudie van Lashuay et al. (2000) naar de mate van blootsteling aan berichten over inenting via de media laat verder zien dat 88% van de Afrikaans Amerikaanse gezinnen in de Verenigde staten aangaf berichten over inenting via media te hebben opgevangen; via TV (63%), billboards (51%) en radio (42%). Een recent onderzoek naar het stoppen met roken toont wel aan dat sommige media campagnes minder effectief zijn in het stimuleren van, in dit geval, het stoppen met roken door volwassenen met lager opleidingsniveau dan met een hoger opleidingsniveau (Niederdeppe et al., 2008). Een campagne met de boodschap dat stoppen met roken moeilijk is maar dat dit met hulp mogelijk is, was effectiever bij volwassenen met een hoog opleidingsniveau dan met een laag opleidingsniveau. Een campagne met de boodschap dat meeroken de gezondheid van anderen schaadt had geen effect op het stoppen met roken, en hierin was ook geen verschil naar


23

opleidingniveau. De volwassenen die zich deze laatste campagne herinnerden vonden wel vaker dat meeroken ongezond was. De auteurs suggereren dan ook dat een campagne met de boodschap dat meeroken schadelijk is steun kan genereren voor rookvrije ruimtes, wat vervolgens weer kan leiden tot een vermindering sigarettenconsumptie en een stijging van het aantal stoppogingen (Niederdeppe et al., 2008). In een meta-analyse naar het effect van massa mediale interventies op het stoppen met roken door volwassenen (Bala et al., 2008) wordt door de auteurs uiteindelijk geconcludeerd dat er geen eenduidige relatie geobserveerd is tussen de effectiviteit van een campagne en opleidingsniveau.


24


5

25

Beschrijving van interventies We hebben vijf interventies opgevraagd. Van drie interventies hebben we materialen binnengekregen. Twee van de aangevraagde interventies hebben reeds een aantal jaren geleden plaatsgevonden. De auteurs van de artikelen geven aan dat de interventies niet meer beschikbaar zijn (Emmons et al., 2001, Sciacca et al. 1995) .

5.1

Save As Houses Project

In het vorige hoofdstuk is een recent onderzoek beschreven naar voorlichting over veiligheidsmaatregelen. Dit onderzoek laat zien dat voorlichting over veiligheid deels bijgedragen heeft aan het verminderen van sociale ongelijkheid voor veiligheidmaatregelen, vooral in het gebruik van traphekjes (Kendrick et al. 2008). Deze voorlichting bestaat uit een gestandaardiseerd veiligheidsconsult door een gezondheidsmedewerker. Stap 1: bepalen van veiligheidsbehoefte. Tijdens dit consult vult de ouders een vragenlijst in over de veiligheidsbehoefte van hun gezin. In deze vragenlijst worden vragen gesteld over risicoperceptie en de mate waarin men op dat moment probeert te voorkomen dat het kind valt, zich verbrandt, zichzelf snijdt, zichzelf vergiftigt en stikt (zie bijlage D). Stap 2: bespreken van veiligheidsbehoefte De gezondheidsmedewerker bespreekt vervolgens de antwoorden met de ouders. Hierbij (1) geeft hij/zij positieve feedback door het bekrachtigen van de op dat moment aanwezig veiligheidsmaatregelen, (2) bespreekt hij/zij veiligheidsmaatregelen die nog niet uitgevoerd zijn, (3) bespreekt hij/zij barrières bij de invoering van maatregelen en mogelijke oplossingen. Ook geeft hij/zij gratis of goedkopere veiligheidsproducten. Stap 3: opstellen veiligheidsplan De ouders en de gezondheidsmedewerkers maken samen een plan om het huis veiliger te maken en de ouders krijgen een kopie van dit plan (bijlage D). In dit plan wordt van 8 veiligheidsonderwerpen aangegeven wat al gedaan is, wat nog gedaan gaat worden en ook wat niet van toepassing is bij dit gezin. In dit plan wordt ook aangeven wie van de gezinsleden en wanneer (datum) gaat checken of het huis veiliger is geworden. Hiervoor ontvangen ouders ook een checklist (bijlage D): hiermee kunnen ze nagaan of hun huis veiliger is geworden. Ouders krijgen ook een folder mee waarin ze de informatie nog eens na kunnen lezen. Andere activiteiten Traphekjes, rookalarm, kastsloten en raamsloten worden gratis aangeboden en geïnstalleerd bij ouders met een laag inkomen. 5.2

Ambiente Fresco II.: para nuestros hijos

Een ander onderzoek dat in het vorige hoofdstuk beschreven wordt, betreft het effect van een interventie om meeroken te voorkomen bij kinderen van Spaanstalige ouders Woodruff et al. (2007) . Deze interventie bestaat uit vier activiteiten die een periode van vijf weken plaats vinden.


1. 2. 3. 4.

26

Activiteit 1- face to face huisbezoek Activiteit 2 – mailing Activiteit 3 – telefonisch contact Activiteit 4 - mailing

Voorafgaand aan het huisbezoek wordt een haarsample van het kind genomen en wordt het nicotinegehalte gemeten. Huisbezoek Het huisbezoek heeft als doel de ouders realistische doelen te laten stellen om het meeroken van hun kind te voorkomen. Tijdens het huisbezoek wordt de uitslag van de nicotinemeting besproken: in dit geval zijn daar drie soorten feedback sheets opgesteld: (1) een vergelijkende grafiek, waarin het nicotinegehalte werd afgezet tegen dat van andere deelnemende kinderen, kinderen van ouders die niet roken en kinderen die wel worden blootgesteld aan rook, maar waarvan de ouders niet roken, (2) een simpele grafiek, waarin wordt aangegeven hoe ernstig het nicotinegehalte van het kind is met minimaal, significant en ernstig, of (3) een geschreven brief. Een vrouwelijke “promotor” gebruikt bij het bespreken van de feedback de instructie die bij elke feedbackvorm geschreven is (zie bijlage E). Hierbij horen bij alle counseling versies de volgende stappen: • Geef de deelnemer de kaart met interventiebeschrijving. • Presenteer en interpreteer de feedback van de feedback sheet. • Bespreek de factsheet over tabak. • Geef de deelnemer de folder “Senales de Humo”. • Vul de Donde esta el Humo worksheet in: deze worksheet helpt bij het identificeren van de settings waarin, de tijden van de dag waarop, en de activiteiten waarbij het kind blootgesteld wordt aan tabaksrook in huis of in de auto. • Vraag hoeveel sigaretten de deelnemer op dit moment rookt en geef ideeën hoe hij/zij het meeroken van het kind kan verminderen. Aan het einde van het huisbezoek wordt de feedback sheet, een factsheet over tabak, een magneet, het visitekaartje van de ‘promotor” en een thermosfles bij de ouders achtergelaten. Mailings De feedback wordt in de mailing nogmaals gegeven maar dan (ivm het onderzoek) in afwisselende versies van de feedback. Telefonisch contact Het telefonische contact (in de vierde week van de interventie) is gericht op de sociale steun aan de ouder(s). In dit gesprek herinnert de interventiecoördinator de ouders van het nicotinegehalte in het haar van het kind, vraagt naar de voortgang en moeilijkheden, bekrachtigt de voortgang en moedigt aan om nieuwe doelen te stellen indien de vorige doelen niet gehaald zijn.

5.3

Boekenpret In Nederland is ook een programma ontwikkeld, getiteld Boekenpret, om het voorlezen te stimuleren. Boekenpret is een leesbevorderingproject voor de voorschoolse periode, dus voor kinderen van 0 tot 6 jaar. De achtergrond van Boekenpret heeft 4


27

doelstellingen: 1. Verbetering van de materiele leesomgeving van het kind, 2. Opvoeders bewust maken van het belang van lezen, 3. De kwaliteit van interacties tussen opvoeder en kind verhogen, 4. Het leesgedrag van de opvoeders positief beïnvloeden. Alle 4 de doelstellingen moeten leiden tot een betere leescultuur die jonge kinderen omgeeft. De focus van deze doelstellingen ligt op attitude en gedragsaspecten van de opvoeders. Het eigen leesplezier van ouders, het belang dat zij hechten aan lezen en hierdoor het leesklimaat dat zij thuis scheppen heeft een significante relatie met de taalvaardigheid en geletterde vaardigheden van kinderen. Boekenpret is vooral gericht op autochtone en allochtone gezinnen waar weinig aandacht is voor (voor) lezen. Ouders van kinderen in de leeftijd van 0-6 jaar worden via de beroepskrachten, verbonden aan instellingen voor kinderopvang, bibliotheken en scholen, gestimuleerd om thuis voor te lezen. Leren om interactief voor te lezen heeft dan ook een centrale plaats in het programma Boekenpret. Daarnaast krijgen ouders veel praktische tips, zoals hoe ze thuis voorleesroutines kunnen opbouwen en waar ze geschikte boeken voor hun kind kunnen vinden, bijvoorbeeld bij de bibliotheek. Het programma bestaat onder andere uit een tippenboek voor ouders, voorleesboekjes, een boekenbeer, speelontdekboeken en een handleiding voor organisaties die met boekenpret gaan werken. Op dit moment wordt Boekenpret gebruikt door bibliotheken, kinderopvang en ook door consultatiebureaus. Een locatie is pas een Boekenpretlocatie als voldaan is/wordt aan de volgende zes basisvoorwaarden: 1. er scholing aan de professionals plaatsvindt 2. ouders voorlichting over doelstellingen Boekenpret ontvangen 3. de centrum-gezin-centrum gerichte aanpak is gekozen 4. per leeftijdsgroep de herkenbare materialen van Boekenpret gebruikt worden 5. de jeugdbibliotheek een duidelijke rol heeft 6. er een doorgaande lijn middels samenwerking tussen tenminste twee organisaties (consultatiebureaus , speelzalen, basisscholen, bibliotheek) voor verschillende leeftijdsniveaus (baby, peuter, kleuter) tot stand is gekomen. Boekenpretwijkverpleegkundigen In het onderzoek van Bos (2002) zijn wijkverpleegkundigen ingezet bij de uitvoering van de activiteiten van Boekenpret ten behoeve van 0 tot 2-jarigen. Voor dit onderzoek zijn er vier wijkverpleegkundigen uit één JGZ-organisatie opgeleid tot Boekenpretwijkverpleegkundigen. De begeleiding c.q. scholing bestaat uit bijeenkomsten bij de JGZ-organisatie met lijnfunctionarissen en met leesconsulenten 06 jarigen. Deze bijeenkomsten worden ongeveer elke twee maanden georganiseerd binnen de JGZ-organisatie. Daarnaast worden de wijkverpleegkundigen begeleid door middel van Video-Interactie Begeleiding. Dit betekent dat een video-opname gemaakt wordt van een huisbezoek in een Boekenpretgezin. Deze opname wordt vervolgens tijdens een groepsbijeenkomst nabesproken. Voor de Somalische en Marokkaanse Boekenpretgezinnen in deze regio is een speciaal hiervoor opgeleide Marokaanse buurtmoeder ingezet. Dit bleek echter niet helemaal naar wens te verlopen en daarom is een medewerker Eigen Taal en Cultuur opgeleid om deze gezinnen te begeleiden.


28

Huisbezoeken Boekenpretgezinnen worden door de wijkverpleegkundigen geselecteerd als zij direct na de geboorte van een kind bij het gezin thuis komen. Een gezin is geschikt om deel te nemen aan het project als het beantwoordt aan de selectiecriteria voor Boekenpret. Gedurende het eerste jaar krijgen de Boekenpretgezinnen ongeveer iedere twee weken bezoek van de wijkverpleegkundige. Tijdens de huisbezoeken krijgt ieder gezin een aantal babyboekjes en cassettebandjes (nu cd’s) met kinderliedjes, die aansluiten bij de inhoud van het Opgroeiboek. Het Opgroeiboek is een werkboek voor ouders ter ondersteuning van het voorlezen thuis. Het Opgroeiboek bestaat uit vier delen. De eerste drie delen zijn gericht op ouders van 0-2 jarigen en het laatste deel op ouders van 2 tot 4 jarigen. Het eerste deel is gericht op de moeder en op de wijze waarop zij kan inspelen op haar kind. Het tweede deel is al wat meer op het kind gericht. Ouders krijgen hierin suggesties om op een speelse manier met hun baby om te gaan door samen te zingen, te spelen, te praten en voor te lezen. In deel 3 ligt de nadruk meer op boekjes en voorlezen en in deel 4 op de interacties tussen moeder en kind aan de hand van liedjes, spelletjes en vooral voorlezen. Groepsbijeenkomsten Naast huisbezoeken worden er om de paar maanden groepsbijeenkomsten op het consultatiebureau georganiseerd. Deze worden verzorgd door de Openbare Bibliotheek van de regio. In het tweede jaar worden de ouders en hun kinderen alleen begeleid door middel van groepsbijeenkomsten (georganiseerd door de bibliotheek). Vervolgens wordt de doorgaande lijn gewaarborgd door peuterspeelzalen en groep één en twee van de basisscholen. In een eerder onderzoek naar Boekenpret in deze regio zijn al een aantal aanbevelingen gemaakt voor verbetering van Boekenpret. Deze zijn in het onderzoek van Bos (2002) meegenomen. Een aantal belangrijke aanbevelingen waren: • Het versoepelen van de selectie van de doelgroep. • Het peilen van de motivatie van de ouders. • Het aanpassen van de scholing: meer aandacht voor de vertaling van de theorie naar de praktijk. Dit is gedaan door invoeren va video-interactie begeleiding.


29

Literatuurlijst ALBRIGHT CL, PRUITT L, CASTRO C, GONZALEZ A, WOO S, KING AC. Modifying physical activity in a multiethnic sample of low-income women: oneyear results from the IMPACT (Increasing Motivation for Physical ACTivity) project. Ann Behav Med 2005;30(3):191-200. APSLER R, FORMICA SW, ROSENTHAL AF, ROBINSON K. Increases in booster seat use among children of low income families and variation with age. Inj Prev 2003;9(4):322-5. ARBORELIUS E, NYBERG K. How should midwives discuss smoking behaviour in pregnancy with women of low educational attainment? Midwifery 1997 ;13(4):210-5. ATKINSON NL, BILLING AS, DESMOND SM, GOLD RS, TOURNAS-HARDT A. Assessment of the nutrition and physical activity education needs of low-income, rural mothers: can technology play a role? J Community Health 2007;32(4):245-67 BALA M, STRZESZYNSKI L, CAHILL K. Mass media interventions for smoking cessation in adults (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1. Art. No.:CD004704. BOS JPMJ. Boekenpret opgegroeid?! Een effecten evaluatieonderzoek van Boekenpret Tilburg in 2000, het verschil met Boekenpret 1997 en de Boekenpretgezinnen van 1997 anno 2001. Scriptie doctoraal examen in de pedagogische wetenschappen en de Nederlands taal- en letterkunde. Universiteit Nijmegen, 2002. BROEKE A ten. The effect of role and indirectness on the perceived face threat and perceived persuasiveness of anit-obesity messages. Master thesis, University of Twente, 2006. BROWN R, BRATTON SL, CABANA MD, KACIROTI N, CLARK NM. Physician asthma education program improves outcomes for children of low-income families. Chest 2004;126(2):369-74.

BROWN RM, CANHAM D, CURETON VY. An oral health education program for Latino immigrant parents. J School Nurs 2005;21(5):266-71. BROWNER CH, PRELORAN M, PRESS NA. The effects of ethnicity, education and an informational video on pregnant women's knowledge and decisions about a prenatal diagnostic screening test. Patient Educ Couns 1996;27(2):135-46. BULLER DB, BURGOON M, HALL JR, LEVINE N, TAYLOR AM, BEACH BH, MELCHER C, BULLER MK, BOWEN SL, HUNSAKER FG, BERGEN A. Using language intensity to increase the success of a family intervention to protect children from ultraviolet radiation: predictions from language expectancy theory. Prev Med 2000;30(2):103-13.


30

CAMPBELL FA, GOLDMAN BD, BOCCIA ML, SKINNER M. The effect of format modifications and reading comprehension on recall of informed consent information by low-income parents: a comparison of print, video, and computerbased presentations. Patient Educ Couns 2004;53(2):205-16. CHAMPION VL, SPRINGSTON JK, ZOLLINGER TW, SAYWELL RM JR, MONAHAN PO, ZHAO Q, RUSSELL KM. Comparison of three interventions to increase mammography screening in low income African American women. Cancer Detect Prev 2006;30(6):535-44. CHEN YC, CHIANG LC. Effectiveness of hand-washing teaching programs for families of children in paediatric intensive care units. J Clin Nurs 2007;16(6):11739. CHOI J, STARREN JB, BAKKEN S. Web-based educational resources for low literacy families in the NICU. AMIA Annu Symp Proc 2005;922. COHALL AT, COHALL R, DYE B, DINI S, VAUGHAN RD. Parents of urban adolescents in Harlem, New York, and the Internet: a cross-sectional survey on preferred resources for health information. J Med Internet Res 2004 Dec 3;6(4):e43. COOK DG, STRACHAN DP. Health effects of passive smoking -10: summary of effects of parental smoking on the respiratory health of children and implications for research. Thorax 1999;54:357-66. CRONE MR, REIJNEVELD SA, WILLEMSEN MC, SING RA. Parental education on passive smoking in infancy does work. Eur J Public Health 2003 ;13(3):269-74. EHIRI JE, EJERE HO, HAZEN AE, EMUSU D, KING WD, OSBERG SJ. Interventions to increase children's booster seat use: a review. Am J Prev Med 2006 ;31(2):185-92. EMMONS KM, HAMMOND SK, FAVA JL, VELICER WF, EVANS JL, MONROE AD. A randomized trial to reduce passive smoke exposure in lowincome households with young children. Pediatrics 2001;108(1):18-24. FISHER EB, STRUNK RC, SUSSMAN LK, SYKES RK, WALKER MS. Community organization to reduce the need for acute care for asthma among African American children in low-income neighborhoods: the Neighborhood Asthma Coalition. Pediatrics 2004;114(1):116-23. FITZGIBBON ML, STOLLEY MR, AVELLONE ME, SUGERMAN S, CHAVEZ N. Involving parents in cancer risk reduction: a program for Hispanic American families. Health Psychol 1996;15(6):413-22. FOSSUM B, ARBORELIUS E, BREMBERG S. Evaluation of a counseling method for the prevention of child exposure to tobacco smoke: an example of client-centered communication. Prev Med 2004;38(3):295-301.


31

FOWLES ER, HENDRICKS JA, WALKER LO. Identifying healthy eating strategies in low-income pregnant women: applying a positive deviance model. Health Care Women Int 2005;26(9):807-20. GAGNON F, CATELLIER P, ARTEAU-GAUTHIER I, SIMARD-TREMBLAY E, LEPAGE-SAUCIER M, PARADIS-ROBERT N, MICHEL J, LAVALLIERE A. Compliance with fluoride supplements provided by a dental hygienist in homes of low-income parents of preschool children in Quebec. J Public Health Dent 2007;67(1):60-3. GARVEY C, JULION W, FOGG L, KRATOVIL A, GROSS D. Measuring participation in a prevention trial with parents of young children. Res Nurs Health 2006;29(3):212-22. GIELEN AC, MCKENZIE LB, MCDONALD EM, SHIELDS WC, WANG MC, CHENG YJ, WEAVER NL, WALKER AR. Using a computer kiosk to promote child safety: results of a randomized, controlled trial in an urban pediatric emergency department. Pediatrics 2007;120(2):330-9. GITTELMAN MA, POMERANTZ WJ, LAURENCE S. An emergency department intervention to increase booster seat use for lower socioeconomic families. Acad Emerg Med 2006;13(4)396-400. HAES WFM de, VAANDRAGER L. Bevorderen van gezond gedrag bij lage SESgroepen. In: STRONKS K, HULSHOF J, redactie. De kloof verkleinen: theorie en praktijk van de strijd tegen sociaal-economische gezondheidsverschillen. Assen: Van Gorcum, 2001.

HANRAHAN-CAHUZAK M. Mum to Mum. An evaluation of a community-based health promotion programme for first-time mothers in the Netherlands. Proefschrift Wageningen Universiteit, 2002 HARTLEY BM, O'CONNOR ME. Evaluation of the 'Best Start' breast-feeding education program. Arch Pediatr Adolesc Med 1996;150(8):868-71. HENDRICKSON SG. Reaching an underserved population with a randomly assigned home safety intervention. Inj Prev 2005t;11(5):313-7. HORODYNSKI MA, STOMMEL M. Nutrition education aimed at toddlers: an intervention study. Pediatr Nurs 2005;31(5):364, 367-72. Erratum in: Pediatr Nurs 2006;32(1):96. HOVELL MF, ZAKARIAN JM, MATT GE, HOFSTETTER CR, BERNERT JT, PIRKLE J. Effect of counselling mothers on their children's exposure to environmental tobacco smoke: randomised controlled trial. BMJ 2000 5;321(7257):337-42. HYMOWITZ N, SCHWAB J, HADDOCK CK, PYLE S, MESHBERG S. The pediatric resident training on tobacco project: interim findings. J Nat Med ASS 2006;98(2):190-203.


32

ISMAIL AI. Prevention of early childhood caries. Community Dent Oral Epidemiol 1998;26(1 Suppl):49-61. KELLY NR, HUFFMAN LC, MENDOZA FS, ROBINSON TN. Effects of a videotape to increase use of poison control centers by low-income and Spanishspeaking families: a randomized, controlled trial. Pediatrics 2003;111(1):21-6. KIND T, HUANG ZJ, FARR D, POMERANTZ KL. Internet and computer access and use for health information in an underserved community. Ambul Pediatr 2005 ;5(2):117-21. KOWASH MB, PINFIELD A, SMITH J, CURZON ME. Effectiveness on oral health of a long-term health education programme for mothers with young children. Br Dent J 2000;188(4):201-5. LASHUAY N, TJOA T, ZUNIGA DE NUNCIO ML, FRANKLIN M, ELDER J, JONES M. Exposure to immunization media messages among African American parents. Prev Med 2000;31(5):522-8. LOCARD E, MAMELLE N, MUNOZ F, REMONTET L, CAVELIER R, LAFONT S. Is it possible to improve sleep in children? A research on health education in nursery schools. Arch Pediatr 1997;4(12):1247-54 LU MC, LANGE L, SLUSSER W, HAMILTON J, HALFON N. Provider encouragement of breast-feeding: evidence from a national survey. Obstet Gynecol 2001;97(2):290-5. MARTIGNON S, GONZÁLEZ MC, SANTAMARÍA RM, JÁCOME-LIÉVANO S, MUÑOZ Y, MORENO P. Oral-health workshop targeted at 0-5-yr. old deprived children's parents and caregivers: effect on knowledge and practices. J Clin Pediatr Dent 2006;31(2):104-8. MARTIN M, HOLDEN J, CHEN Z, QUINLAN K. Child passenger safety for inner-city Latinos: new approaches from the community. Inj Prev 2006 Apr;12(2):99-104. NIEDERDEPPE J, FIORE MC, BAKER TB, SMITH SS. Am J Public Health 2008; 98(5): 916-24. NOAR SM, BENAC CN, HARRIS MS. Does tailoring matter? Meta-analytic review of tailored print health behavior change interventions. Psychol Bull 2007;133(4) 673-693. PERCIVAL J. Smoking: tackling the silent epidemic. J Fam Health Care 2007;17(4):109-10. PERCY MS, MCINTYRE L. Using Touchpoints to promote parental selfcompetence in low-income, minority, pregnant, and parenting teen mothers. J Pediatr Nurs 2001;16(3):180-6.


33

POLIVKA BJ. Needs assessment and intervention strategies to reduce leadpoisoning risk among low-income Ohio toddlers. Public Health Nurs 2006 ;23(1):52-8. PORR C, DRUMMOND J, RICHTER S. Health literacy as an empowerment tool for low-income mothers. Fam Community Health 2006;29(4):328-35. POWELL EC, TANZ RR, UYEDA A, GAFFNEY MB, SHEEHAN KM. Injury prevention education using pictorial information. Pediatrics 2000;105(1):e16. RAY BJ, METCALF SC, FRANCO SM, MITCHELL CK. Infant sleep position instruction and parental practice: comparison of a private pediatric office and an inner-city clinic. Pediatrics 1997;99(5):E12. REVELLE G, REARDON E, MAYS GREEN M, BETANCOURT J, KOTLER J. The use of mobile phones to support children’s literacy learning. Persuasive 2007; lncs 4744:253-8. ROBINSON TN, KRAEMER HC, MATHESON DM, OBARZANEK E, WILSON DM, HASKELL WL, PRUITT LA, THOMPSON NS, HAYDEL KF, FUJIMOTO M, VARADY A, MCCARTHY S, WATANABE C, KILLEN JD. Stanford GEMS phase 2 obesity prevention trial for low-income African-American girls: design and sample baseline characteristics. Contemp Clin Trials 2008;29(1):56-69. Epub 2007 May 25. SCHWARTZ L, HOWLAND MA, MERCURIO-ZAPPALA M, HOFFMAN RS. The use of focus groups to plan poison prevention education programs for lowincome populations. Health Promot Pract 2003;4(3):340-6. SCIACCA JP, DUBE DA, PHIPPS BL, RATLIFF MI. A breast feeding education and promotion program: effects on knowledge, attitudes, and support for breast feeding. J Community Health 1995;20(6):473-90. SERWINT JR, WILSON ME, VOGELHUT JW, REPKE JT, SEIDEL HM. A randomized controlled trial of prenatal pediatric visits for urban, low-income families. Pediatrics 1996;98(6 Pt 1):1069-75. SPITTAELS H, DE BOURDEAUDHUIJ I. Who participates in a computer-tailored physical activity program delivered through the Internet? A comparison of participants' and non-participants' characteristics. Int J Behav Nutr Phys Act 2007 19;4:39. TAVERAS EM, LAPELLE N, GUPTA RS, FINKELSTEIN JA. Planning for health promotion in low-income preschool child care settings: focus groups of parents and child care providers. Ambul Pediatr 2006;6(6):342-6. TRIFILETTI LB, SHIELDS WC, MCDONALD EM, WALKER AR, GIELEN AC. Development of injury prevention materials for people with low literacy skills. Patient. Educ Couns 2006;64(1-3):119-27.


34

VINEIS P, RONCO G, CICCONE G, VERNERO E, TROIA B, D'INCALCI T, GOGLIANI F. Prevention of exposure of young children to parental tobacco smoke: effectiveness of an educational program. Tumori 1993;79(3)183-186. WAKEFIELD MA, CHALOUPKA FJ, KAUFMAN NJ, ORLEANS CT, BARKER DC, RUEL EE. Effect of restrictions on smoking at home, at school, and in public places on teenage smoking: cross sectional study. BMJ 2000;321:333-7. WAKEFIELD M, BANHAM D, MCCAUL K, MARTIN J, RUFFIN R, BADCOCK N, ROBERTS L. Effect of feedback regarding urinary cotinine and brief tailored advice on home smoking restrictions among low-income parents of children with asthma: a controlled trial. Prev Med 2002;34(1):58-65. WENNHALL I, MÅRTENSSON EM, SJUNNESSON I, MATSSON L, SCHRÖDER U, TWETMAN S. Caries-preventive effect of an oral health program for preschool children in a low socio-economic, multicultural area in Sweden: results after one year. Acta Odontol Scand 2005;63(3):163-7. WETTER DW, MAZAS C, DAZA P, NGUYEN L, FOULADI RT, LI Y, COFTAWOERPEL L. Reaching and treating Spanish-speaking smokers through the National Cancer Institute's Cancer Information Service: a randomized controlled trial. Cancer 2007;109(2 Suppl):406-13. WHO Division of Noncommunicable diseases. Tobacco free initiative: international consultation on environmental tobacco smoke and child health. WHO report on tobacco smoke and child health 1999. www.ash.org/who-ets-rpt.html. WHO, 1999 WILLIAMSON DL, DRUMMOND J. Enhancing low-income parents' capacities to promote their children's health: education is not enough. Public Health Nurs 2000 17(2):121-31. WILSON FL, BROWN DL, STEPHENS-FERRIS M. Can easy-to-read immunization information increase knowledge in urban low-income mothers? J Pediatr Nurs 2006;21(1):4-12. WINICKOFF JP, HILLIS VJ, PALFREY JS, PERRIN JM, RIGOTTI NA. A smoking cessation intervention for parents of children who are hospitalized for respiratory illness: the stop tobacco outreach program. Pediatrics 2003;111(1):1405. WINICKOFF JP, MCMILLEN RC, CARROLL BC, KLEIN JD, RIGOTTI NA, TANSKI SE, WEITZMAN M. Addressing parental smoking in pediatrics and family practice: a national survey of parents. Pediatrics 2003;112(5):1146-51. WINSTON FK, ERKOBONI D, XIE D. Identifying interventions that promote beltpositioning booster seat use for parents with low educational attainment. J Trauma 2007;63(3 Suppl):S29-38. WINZENBERG TM, OLDENBURG B, FRENDIN S, WIT L de, JONES G. A mother-based intervention trial for osteoporosis prevention in children. Prev Med 2006;42(1):21-6.


35

WOODRUFF SI, CONWAY TL, ELDER JP, HOVELL MF. Pilot study using hair nicotine feedback to reduce Latino children’s environmental tobacco smoke exposure. Am J Health Promot 2007;22(2):93-7. YILMAZ G, KARACAN C, YÖNEY A, YILMAZ T. Brief intervention on maternal smoking: a randomized controlled trial. Child Care Health Dev 2006 32(1):73-9.


36

A

kind (tussen 211 jaar) blootstellen aan meer dan 6 sigaretten per week.

Feedback van

nicotine in het

haar van het

kind,

counselsessies

en tips werden

2

roken en hun

design.

giftige (2) kinderstoel

maanden).

rapport.

opbergen van producten,

Ouders van

veiligheids-

(1) het veilig

(4-66

families.

afhankelijk van

van:

Het vergroten

huis.

kinderen in

meeroken van

van het

verminderen

Het

Doelstelling

jongen kinderen

stedelijke

setting/situatie

Laag inkomen,

1. Persoonlijk,

Gielen et

al., 2007

gegeven.

ouders die

Spaanstalige

Eén groep,

post- pretest

Woodruff

et al., 2007

Doelgroep

1

Interventie

Titel

Nr

Preventieprogramma’s


Interme-

turele

multicul-

tweetalig /

uit. Een

interventie

voerde de

promotor

lijke

Vrouwe-

diair

minuten durende beoordeling.

Beide groepen kregen aan het einde een 12

persoonlijk veiligheidsrapport genereert.

1. Een vragenlijst op de computer die een

voorkeur voor feedback gemeten.

Ook werd met een korte vragenlijst de

werd er weer een haarmonster afgenomen).

tweetalige techneut werd afgenomen (ook

kinderen.

hulp voor

van de eerste

wachtkamer

viewers.

en besproken hadden waren

die het hele rapport gelezen

veiligheid. Lage SES ouders

giftige stoffen en totale

brandalarm, het opbergen van

blinde inter-

kennis over gebruik van

1. Deze groep had meer

grafiek het best.

ouders de vergelijkende

gewaardeerd, al vonden

feedback manieren werden

was verminderd. Alle drie de

meerookt in huis drastisch

de mate waarin het kind

haarmonsters was te zien dat

en de uitslag van de

Uit het verslag van de ouders

Effect

recruiter /

Studie

ouders gebeld voor extra steun. De posttest

in een

pretest.

feedback werd gemaild. Tussentijds werden was een vragenlijst die thuis door een

deed de post- en

simpele grafiek en geschreven brief. Deze

techneut

Computerkiosk

Thuis

Setting / Plaats

feedback sheets: vergelijkende grafiek,

De uitslag van het haar werd verwerkt in de

hoe het meeroken te verminderen en tips.

kind onderzocht en kregen ze counseling

In het eerste bezoek werd het haar van het

ouder-kind koppels geworven.

gemeenschapscentra in San Diego hebben

Projectmedewerkers van

kregen $30 voor deelname.

De interventie duurde 13 weken en ouders

Methode/strategie

Onder-

kind.

voor het

-regelen

heidsmaat

Veilig-

omgeving

thuis-

in hun

kinderen

van

Meeroken

werp

2. Er wordt een presentatie gehouden over

ouders voordat zij de intensive care opgaan (naar hun kind).

voorlichtings-

programma en

discussie/

mogelijkheid

tot vragen

2007

4

belang van elke handeling.

wassen van

een

Chiang,

Pediatric

Verpleeg-

en tussen 18-21 maanden (V3). Elk bezoek duurt 40 minuten. Bij elk bezoek werden er verschillende folders gelezen en besproken met de ouders. De ouders krijgen een flesje floride met instructies hoe vaak deze toe te

houden aan het geven van fluoridesupplementen aan hun kinderen.

een laag inkomen.

thuisbezoeken.

ouders zich

maanden(V1), tussen 12-15 maanden (V2)

deelname 3x op thuisbezoek; tussen 6-9

hun mondhygiëniste. Deze kwam bij

kinderen met

design; 3

mate waarin

kleuterschool-

measures

Ouders werden gevraagd mee te doen door

al., 2007

Meten van de

video.

een poster met dezelfde informatie als op de

ingegaan op definities en de mate van

om handen te wassen, waarbij wordt

Repeated

Ouders van

van handen

Gagnon et

illustratie.

2. Poster met

verpleegster.

stellen aan een

algemeen.

situaties in het

veiligheids-

+rapport over

Thuisbezoeken

units (PICU)

intensive care

hygiëniste

Mond-

het PICU.

sters in

geven.

dagelijks de supplementen te

48% van de ouders gaf aan

ouders wel de supplementen.

bezoeken gaf 73% van de

supplementen. Na de 3

ouders hun kind fluoride

Op V1 gaf geen van de

video hadden gezien.

toegenomen in families die de

van handen wassen was

De mate van en de manier

was groter in de videogroep.

positief effect zien, maar deze

Beide groepen lieten een

voor bij de hoge SES ouders.

vragenlijst

stoel gebruik kwam vaker

producten veilig op te bergen

Meer geneigd om giftige

Effect

groep krijgt een

1. De video laat meerdere technieken zien

Intermediair

2. Controle-

Het bevorderen

Setting / Plaats

dan controlegroep. Veilige

Geen lage SES.

1. Video met

Chen &

Methode/strategie

interview

brandalarm.

Gebruik (3) van

Doelstelling

3

N=901

Follow-up:

telefonisch

Doelgroep

Interventie

Titel

Nr


Onder-

inname.

ment-

supple-

Fluoride-

kinderen.

care voor

intensive

van een

betreden

voor het

wassen

Handen

werp

helft onder armoedegrens.

interventie via

inkomes en 50% van de

stimuleren.

zijn.

goed educatief instrument kan

wijze de mobiele telefoon een

75% geloofde ook dat op deze

het leren van letters. Volgens

de video’s over het alfabet bij

gemiddelde inkomens hielpen

Volgens 75% van de lage

Voor bijna alle kinderen was gemakkelijk te gebruiken.

het alfabet besproken.

hun kinderen te

letter geluid activiteiten.

en lage inkomens deden vaker

de geletterdheid

werden in die berichten drie à vier letters uit

overtuigt om

letterherkenningsactiviteiten

inkomens initeerden vaker

Deelnemers in hoog en laag

tussen 17 en 19 uur.

kijken zijn er ’s ochtends en

weekend bekeken. Pieken van

doordeweeks dan in het

Materialen werden vaker

betrokkenheid werkt.

persoonlijke professionele

in combinatie met

financiële en fysieke barrières

Het verwijderen van

Effect

de mobiele telefoon

te leiden. Gedurende 8 weken. Elke week

aanmoedigt en

Intermediair

activiteiten die

om ouders naar de audio en videoberichten

ouders

Thuis

Setting / Plaats

betrekken in

maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag

telefoons

telefoon.

SMS werden gestuurd om 7:00 uur op

mobiele

kinderen.

audioberichten voor kinderen en video voor

SMS, audiobericthen voor ouders,

telefoon met video mogelijkheid.

Ouders die meededen ontvingen een

dienen aan hun kinderen.

Methode/strategie

mobiele

materialen via

educatieve

Sesamstraat

4 jaar voor de

voorlees-

bevorderende

Nagaan of het

Doelstelling

verspreiden van

kregen

al., 2007

Ouders van

Doelgroep

kinderen van 3-

1 Ouders

Revelle et

5

Interventie

Titel

Nr


Onderwerp

rokers met een heel lage SES.

werden rokers

overgehaald te

‘feiten en advies om te stoppen met roken’, ‘Jij kan stoppen met roken’, en ‘ Kanker

roken’ dienst van de CIS. 2. Evalueren van de doelmatigheid van de op cultuur

‘stoppen met

roken’

counseling

2. Adios

klinische trial;

a. Standaard

advies/coun-

telefoongesprekken, 1 (16min), 2 (15min) en 4 (14min) weken na het eerste tel.gesprek met de CIS. Inhoud: Praktische counseling, sociale steun, coping strategieën, cultureel op maat gemaakt.

gedragsbehandeling van de CIS onder Spaanstalige rokers.

advies/counseli

ng (EC).

media thuis bezorgd.

nulmeting telefonisch afgenomen.

verschillende

werden via

interventies

Beide

Adios.

te doen aan

gevraagd mee

werden

roken’ dienst

‘stoppen met

CIS voor de

belden naar de

2. Mensen die

Service (CIS).

Informatie

Kanker

de Nationale

verzorgd door

betaalde T.V.

ging d.m.v.

1. De werving

Setting / Plaats

Een follow-up werd 5 en 12 weken na de

b. EC: SC + 3 pro-actieve

feiten’ werden gemaild.

gebaseerd, pro-actieve

seling (SC)

b. Uitgebreid

zoals ‘handboek om te stoppen met roken’,

CIS + zelf hulp materialen in het Spaans,

afgenomen bij het telefoongesprek naar de

a. SC: een counselsessie die ook werd

nulmeting afgenomen.

mondelinge ‘informed consent’ en een

2. Een week na toezegging werden

‘stoppen met

CIS voor

naar de CIS te vergroten.

achternamen, is getracht het aantal belletjes

e-mails naar families met Spaanse

1. Via radio, kranten, televisie en directe

Methode/strategie

Spaanstalige

van een

van het bereik

1. Het vergroten

Doelstelling

bellen naar de

Spaanstalige

1. Via T.V

Wetter et

al., 2007

Doelgroep

6

Interventie

Titel

Nr


Interme-

-ers.

onderzoek

de

de CIS en

lors van

Counse-

2.

e-mails.

kranten en

radio,

zoals T.V,

media,

Betaalde

1.

diair

van roken.

het gebied van onthouding

resultaten zien dan de SC op

2. ??? De EC liet betere

ging van 0.39 naar 17,8.

de CIS ontving in een maand

1. Het aantal telefoontjes dat

Effect

Onder-

lage SES.

een zeer

groep met

talige

Spaans-

ventie bij

inter-

met roken

Stoppen

werp

in lage SES wijken.

2. Voorlichting

/ training

3. Voorlichting

/ training en

gratis

&

Laurence,

2006

8

de eerste hulp

groep

Het vinden van

- Multi diensten centra in een `midwestern’ city - op een

3. Vrouwen deden een interactief touchscreen programma (20-40 min.) dat op maat gemaakt was (naar de individuele ideeën en gedachten over mammografie) voor de deelneemster.

vrouwen.

kanalen:

meerdere

verliep via

De werving

aangemoedigd om zich te laten screenen.

doelgroep waarin vrouwen worden

2. Een video (20 min.) toegespitst op de

buurt.

buurt.

achtergestelde

mammografie-

mogelijkheden voor screening bij hun in de

laten screenen en ze krijgen een lijst met

promoten bij

maat gemaakt

routinematige

methoden om

centra in de

Gezondheids-

de computer.

inkomen.

3. Interactief op

Vrouwen worden aangemoedigd om zich te

1. Flyers werden per e-mail verstuurd.

programma via

een laag

gevoelige video

effectieve

screening te

vrouwen met

2. Cultuur-

maand na aanvang.

techneuten

specialisten /

kinderstoel

Officiële

Setting / Plaats

instructie

Americaanse

1. Flyer, folder

Champion

et al., 2006

ervan. Follow-up vond telefonisch plaats een

met een gratis kinderstoel, die tevens op de juiste manier wordt bevestigd in de auto.

installatie

correcte gebruik ervan.

het belang van de kinderstoel en het

m.b.v. hand-outs en een video met info over

door een officiële autostoelentechneut.

2. Voorlichting / instructie van vijf minuten

instructie.

1. Controlegroep; standaard ontslag

Methode/strategie

3. Zelfde voorlichting als in 2, maar dan

Africaans-

voorlichting.

kinderstoel

meten van

Effectiviteit

Doelstelling

kinderstoel en

langskomen op

de 4-7 jaar die

kinderen tussen

Families met

1. Controle-

Gittelman,

Pomerantz,

Doelgroep

7

Interventie

Titel

Nr


Interme-

centra.

heids-

gezond-

van

werkers

mede-

Project-

centre)

trauma

level 1

ment,

cy depart-

(emergen-

hulp

Eerste

diair

papier of video.

dan doelgerichte berichten op

interventies zijn effectiever

Op maat gemaakte

toewijding aan mammografie.

effectief in het verkrijgen van

programma was het meest

gemaakte instructie-

Het interactieve op maat

juiste wijze.

later de kinderstoel op de

groep 3 gebruikt een maand

98,2% van de families in

tussen groep 1 en 2.

groep. Er was geen verschil

significant beter in de 3de

Kinderstoelgebruik was

Effect

Onder-

screening

grafie-

Mammo-

gebruik

stoel-

Kinder-

werp

16 jaar.

stoppen met

10

kind onder de

interventie; Een

Ouders met

2. Risico’s voor de moeder werden

1. Risico’s voor het kind werden uitgelegd

ter bevordering van

5 jaar met een laag inkomen in

2. Controle

groep;

et al., 2006

een workshop

kinderen van 0-

1. Testgroep;

krijgen beide groepen een tandplak

omtrent mondgezondheid. In de tweede fase

vragenlijst over kennis en gewoontes

Beide groepen krijgen in de eerste fase een

centra

getrainde

door

onderzoek

was: status van roken (verandering van plek

groep.

Martignon

telefonisch interview. De uitkomst maat

3.Controle

en kennis).

stoppen met roken moet

werden de moeders gebeld voor een

de moeder.

bij de controlegroep. Ook

kinderen van de testgroep dan

werden gevonden bij de

Lagere tandplakscores

van het kind

risico’s voor de gezondheid

vooral gebaseerd zijn op de

Educatie voor moeders hoe te

verbetering van kennis).

interventiegroep (ook

het grootste in de Kind-

controle moeders. Dit effect is

gekozen om te roken dan de

vaker een andere plek

niet konden stoppen, hebben

in de interventie groepen, die

in de controle groep. Moeders

met roken na 6 maanden dan

waren meer moeders gestopt

In beide interventiegroepen

Follow-up: 6 maanden na interventie

Tandplak-

ster

Verpleeg-

Effect

gezondheid van

Dag ‘care’

Ankara Turkije

ziekenhuis,

centre; kinder-

Tertiary refferal

- kerken.

laag inkomen

mensen met een

Intermediair

gevaren voor de

Het effect van

roken.

2. Een stoppen

werd gegeven.

het stoppen met

het kind.

stoppen met roken’ boekje.

gericht op de

invloed is op

gezondheid van

kreeg de groep een schriftelijk ‘hoe te

over de gezondheidsrisico’s van roken en

kreeg de hele groep 10 min. voorlichting

Voordat de interventie groepen begonnen

inclusie.

een vragenlijst voor de nulmeting en

3. Algemene persoonlijke gezondheidsinfo

de moeder van

gevaren voor de

medische

interventie.

interventie,

gezondheid van

gericht op de

- een algemene

interventie en time 3 6 maanden na de

uitgelegd

het kind i.t.t.

interventie,

doelgroep

nulmeting, time 2 een maand na de

Na controle van het kind kreeg de moeder

congres voor de

3 metingen worden verricht: time 1 op de

kliniek voor

Setting / Plaats

Methode/strategie

met roken

gezondheid van

gericht op de

interventies

Vaststellen of

Doelstelling

roken

Moeders met

1. Kind-

Yilmaz et

al., 2006

Doelgroep

9

Interventie

Titel

Nr


Onder-

kennis en

ren van de

bevorde-

Het

roken.

met

stoppen

om te

moeders

voor

Educatie

werp

inkomen / opleidingsniveau

het kind m.b.v.

een video en

een ‘office

12

een laag

vervoeren van

een laag inkomen waarvan de

groep; folder

met standaard

vaccinatie

al., 2006

Moeders met

1. Controle

Wilson et

demonstrator’.

families met

veilig

al., 2006

Mexicaanse

Presentatie door een moderator , de‘reinfor

waarin een presentatie en interactieve activiteiten plaatsvinden. Na ieder onderwerp werd er gedurende 5 min. in subgroepen ‘reinforcement’ activiteiten uitgevoerd. Aan het einde krijgt iedereen een folder.

zoeksassis

na één maand en na 6 maanden.

ter bevordering

een interventie

effecten van

kind na de vaccinatie zich kan voelen en

2. Folder met meer informatie over hoe het

statements (VIS).

1. Folder met vaccinatie informatie

binnen de gemeenschap.

de actie d.m.v. mond-op-mond reclame

Ouders worden op de hoogte gebracht van

CSB kopen (er zijn 8000 uitgedeeld).

in de auto.

auto. Ouders die hebben meegedaan aan de

bevestigen van de veiligheidsstoel in de

instructies en oefeningen in het correct

min. Een ‘office demonstrator’ gaf ouders

26 min. En video’s van botsingen van 15

klinieken

Vaccinatie

centre

community

Latino

Bonifacio,

onder-

bestaat uit een evaluatie van de workshop

Onder-

sters

Verpleeg-

waargenomen. Dus het

kennis over vaccinatie

geen significante toename van

informatie

tie

Vaccina-

auto. technici.

in de

kinderen

voor

heidsstoel

veilig-

van een

gebruik

Beter

tandplak.

van

aanzien

ten ten

gewoon-

werp

als

Er werd in beide gevallen

gebruik na de interventie.

zijn goed bevestigd) stoel

goede kant op en de riempjes

verhouding, kind kijkt de

Ja, beter (gewicht/hoogte

maanden).

1 maand) en 2 (na 6

toegenomen op tijdstip 1 (na

ouders in de test groep is

aanzien van tandplak bij

de nulmeting. De kennis ten

maanden) in vergelijking met

tandplak scores (na 1 en 6

hadden de kinderen lagere

Effect

getraind

schap zijn

gemeen-

een Latino

-ers van

medewerk

heids

Gezond-

tenten.

ten door

tandenborstels uitgedeeld. De derde fase

Een video ‘het beschermen van je baby’ van

activitei-

Beide groepen krijgen na afloop

cement’

-ers.

‘blinde’ onderzoek

training kunnen een veiligheidsstoel van

Studie naar de

Intermediair

fase) wordt gegeven die 40 min. duurt,

Centro San

Setting / Plaats

1. Een voorlichtingsworkshop (in de tweede

onderzoek.

Methode/strategie

voor kinderen

veiligheidsstoel

een

gebruiken van

juiste manier

van het op de

Het vergroten

heid.

Colombia.

1. Training

Mondgezond-

Bogotá,

Martin et

Doelstelling

Doelgroep

11

Interventie

Titel

Nr


4-8 jaar).

Cochrane

methode.

14

kinderen (van

Review:

gebruik in auto.

veranderen van gedrag dan

stoelminder effectief in het

Kinder-

Interventies die alleen gebruik

huishouden, het geven van

rom bevat rollenspellen. Zij kregen ook ondersteuning bij het materiaal voor in de

krijgt standaard

training.

stoppen met roken, d en het ondersteunen bij het stoppen met roken.

2. Standaard training: achtergrond informatie over klinische richtlijn, behandelen van tabaksgebruik en verslaving, een handleiding getiteld ‘Clincial interventions to prevent tobacco.

materialen over meeroken, preventie van roken en

wachtkamer.

het creëren van een rookvrij

ondersteunen van ouders bij

eerst deden; vooral in het

met abstracts met recente artikelen. De Cd-

kinderartsen

verschillen zien met wat ze

website heeft ook www-links, een pagina

significante positieve

training lieten vaker

artsen met de speciale

dat ze iets met roken doen. De

andere vormen van tabaksgebruik. De

naar de zwangerschap, stoppen met roken,

website

2 Groep

van artsen.

training over

beginnen met roken, preventie van terugval

counseling, meeroken, preventie van het

site- leerboek over interviewen en

Alle artsen geven vaker aan

gebruik maken.

roken.

vaardigheden

effecten van

speciale

opleiding training op

kinderartsen in

et al 2006).

Studie naar de

opleiding krijgt

1 Groep

voorlichting als beloningen

(Hymowitz

Onderwerp

maken van voorlichting zijn

interventies die zowel van

Cd-rom/

n.v.t.

vergroten.

ouderlijke kennis te

tekst is niet genoeg om

vergemakkelijken van de

Effect

in de auto. Opleiding

Intermediair

een kinderstoel

1 Speciale training: Cd-rom/website. Web

n.v.t.

Setting / Plaats

studies.

Kinderartsen in

n.v.t.

quiz.

tekeningen toegevoegd en aan het einde een

wat te doen in een noodgeval. Ook zijn er

Methode/strategie

het gebruik van

bevordering van

interventies ter

Review naar

folders.

vaccinatie

begrip van

leesbaarheid /

van de

Doelstelling

Overzicht van 5

Ouders en

klinieken.

informatie over

Ehiri et al.,

stedelijke

lezen

2006

publieke,

makkelijker te

13

ingeënt in

met

vaccinaties.

(jonger dan 2 jaar) worden

groep; folder

kinderen

.informatie.

2. Interventie

Doelgroep

Interventie

Titel

Nr


peuter van 11 tot 25 maanden zonder vastgesteld eetprobleem.

educatie gericht

op peuters

(NEAT).

1. Intake, 4

groepslessen

over voeding en

18 individuele

i, &

Stommel,

2005

Interme-

s van ‘County Extension

worden wekelijks aangeboden. Een groep bestaat uit 4-5 mensen. Instructeurs leiden discussies, laten videobeelden zien en geven praktijkgerichte leeractiviteiten.

enige

behandeling.

a’s. Individuel e activiteite n:

wordt er voedsel, klaargemaakt en geproefd. - Individuele activiteiten vinden plaats na de lessen over een periode van 6 maanden. Voeding, het voeden,het opvoeden, en positieve interactie tussen ouders en peuter worden behandeld.

bezoekers

voormeting, een meting 4 weken na de individuele activiteiten zijn uitgevoerd.

groepslessen en 6 maanden nadat alle 18

EHS Er worden 3 metingen verricht; een

getrainde

’ programm

Daarna wordt de peuter erbij gehaald en

nstructeur

voedingsi

getrainde

- Groepslessen: duren elk 90 min. en

gebeuren thuis.

een 24 uur ‘diet recall’.

sen:

Groepsles

-

ars

verzamela

data

Getrainde

- Intake:

1. NEAT

diair

groep zonder

activiteiten

- Individuele

van de EHS

een centrum

vinden plaats in

- Groepslessen

familie.

thuis bij de

- Intake gebeurt

Setting / Plaats

2. Controle

pakket waar alle zelf rapportage materialen

- Intake: interview met een vragenlijst

1. NEAT

aanbiedt.

families kind-familie ontwikkelingadvies

‘Early Head start’ (EHS) programma dat

Werving van families gebeurt via een

tabakpreventie.

artikel over de beste benadering voor

use by children and Adolescents; en een

Methode/strategie

in zitten, observaties tijdens een maaltijd en

gezond eten.

bevordering van

tie ter

voedingsinterac

van ouder-kind

Het versterken

Doelstelling

activiteiten.

inkomen en een

een laag

Families met

Voeding

Horodynsk

Doelgroep

15

Interventie

Titel

Nr


in de interventiegroep.

gedragsverandering gevonden

conditie. Er werd geen

dan ouders in de controle

over het voeden van peuters

groep hadden meer kennis

Ouders in de interventie

Effect

Onder-

educatie

Voeding

werp

veiligheid in

Texas met een meerderheid van Spaanstalige migranten.

cultuurgevoelig

e huisbezoeken;

counseling,

bepaling van

veiligheidsmaat

17

moeders om

bevolking in

interventie met

huis. Moeders met een hogere eigen doeltreffendheid en

2. 2 bezoekjes thuis, 1ste een week na de werving, 2de na 6 weken.

van veiligheids

items.

en gratis

fluoride tabletten uitgedeeld. Het

voor tandenpoetsen. Ook worden er gratis

Referentiegroep

2. 1 en 2. Een klinisch onderzoek vond plaats

mnd; 27, 30, 33 mnd; 36 mnd.

in Zweden.

poets instructie

1. Voorlichting aan ouders en instructie

voor het kind van 18 mnd.

tandenborstels.

gebied wonen

voorlichting,

dsprogramma.

kindgezondheidszorg voor tandadviezen

uitnodiging naar een centrum voor

verschillende leeftijden van het kind: 24

en lage SES

met interview +

mondgezondhei

effect van een

programma vond plaats gedurende vijf

multiculturele

onderzoeken

tabletten en

die in een

klinische

et al., 2005

fluoride

peuters (2 jaar)

1. Interventie: 2

bij een tandarts.

vonden plaats

onderzoeken

Klinische

voorlichting.

voor ouder

dienstverlening

uitgebreide

n.

assistente

tandarts

getrainde

referentiegroep.

interventiegroep en 15% in de

kinderen was 37% in de

percentage gaatjesvrije

leeftijd minder gaatjes, het

had deze groep op 3 jarige

voor het slapen gaan. Ook

tussendoortjes en frisdranken

groep aten minder

Kinderen in de interventie

risico’s / ongelukken in huis.

obstakels, hadden minder

groep.

Wennhall

minder waargenomen

2. Controle

Werving gebeurt via schriftelijke

veiligheidsgedragingen in het

letsels onderstreept..

op het gebied van

die het belang van het voorkomen van

eigen doeltreffendheid zien

de interventie een hogere

verstrekking

moeders een gevaar / risico corrigeren. En

optioneel foto’s gemaakt van poses waarin

gebruik.

fluoride

tsen en

tandenpoe

ng

Voorlichti

huis.

cultuur van de moeder, zijn

corrigeren van veiligheidsitems, (2) worden

2 speciaal

moeder in effectief. Moeders lieten na

elen van

weken. Tijdens deze bezoeken: (1) kregen

de leeftijd van het kind en de

dsmaatreg

Veilighei

combinatie met huisbezoeken

Veiligheidsitems in

Onderwerp

moeders begeleiding bij het plaatsen en

Faciliteit met

Onderzoe kers

Effect

moeder en

Studie naar het

Intermediair

(3) wordt een folder ‘Safekids’ uitgedeeld

Ouders van

3 huisbezoeken

Setting / Plaats

die op maat gemaakt zijn naar

werving, 2de na 1-2 weken en 3de na 4-6

1. 3 huisbezoeken. 1ste een week na de

groepslessen worden vergoed door EHS.

Transportkosten en kindopvang tijdens de

ieder $10 en bij de laatste meting $20.

Ouders krijgen bij de eerste twee metingen

Methode/strategie

regelen van de

waarborgen.

huis te

vermogen van

van het

Het verbeteren

on, 2005

Plattelands

1. Veiligheids

Doelstelling

Hendricks

Doelgroep

16

Interventie

Titel

Nr


(vrouwen) met een lage SES, die een zittend leven leiden en meedoen aan een door de regering gefinancierd beroepstraining sprogramma.

counseling

conditie;

telefoon

gesprekken met

counseling +

informatie +

feedback via

nieuwsbrieven

via de mail.

2. Email

19

minderheden

telefoon

Lage versus

hoge risico

et al., 2004

laag inkomen,

onderzoeken

1. Via de telefoon (wekelijks, 4weken lang)

Campbell

maanden.

via de mail.

programma’s (dit programma is uitsluitend

Werving verliep via de ‘Two head Start’

maar geen feedback.

barrières. Ook zij krijgen een stappenteller,

nieuwsbrieven met een zelftest gericht op

2. Maandelijks kregen de vrouwen

whiteboard om hun scores op bij te houden.

stappenteller met feedback en een

counseling. Daarnaast krijgen ze een

krijgen de vrouwen korte gestructureerde

en email (maandelijkse nieuwsbrieven),

van de lessen, 6 maanden na de lessen en 12

nieuwsbrieven

Klinische onderzoeken en beoordelingen

gemaakt voor de Latino populatie.

programma is cultuurgevoelig en op maat

worden gemotiveerd meer te bewegen. Dit

maanden, 1 uur per week, waarin vrouwen

Activity) lessen; 8 lessen gedurende 2

(Increasing Motivation for Physical

Alle vrouwen kregen de IMPACT

voor volwassenenonderwijs.

werden uitgevoerd 10 weken na aanvang

Het

Werving van de vrouwen verliep via beroepstrainingsprogramma op locaties

conditie;

Ouders met een

type 2.

en en diabetes

hartklachten/fal

van

ter voorkoming

een lage SES

vrouwen met

beweging onder

lichamelijke

van

Het bevorderen

support

Etnische

1. Email en

Albright et

al., 2005

18

van vragenlijsten en kregen ze een boekje met illustraties en foto’s.

werden ouders geïnterviewd aan de hand

met interview.

Methode/strategie

onderzoeken

Doelstelling op de nulmeting en een jaar later. Hier

Doelgroep

: 2 klinische

Interventie

Titel

Nr


de

Ruimtes waar

Thuisbasis

Setting / Plaats

Interme-

locale

Getrainde

en

ksassistent

Onderzoe

diair

niveau lager dan groep 8,

Bij ouders met een lees

conditie

vrouwen in de email support

significant groter dan de

counseling conditie

vrouwen in de email+telefoon

energie verbruik van de

Na 10 maanden was het

Effect

Onder-

k naar de

Onderzoe

beweging.

ke

lichamelij

van

vergroten

Het

werp

1. Interventie;

counseling

methode

‘Rookvrije

kinderen’ +

Fossum,

Arborelius,

&

Bremberg,

2004

20

Ouders in

Cotinine levels werden opgenomen voor de geboorte en wanneer het kind 3 maanden is. 1. De verpleegsters die de counseling geven, kregen een 2-daagse training en een follow-up sessie waarin rollenspelen (op

die een training

kregen.

2. Controle

conditie,

1-4 weken oud moet in Zweden

Het rookgedrag van ouders met baby’s van

‘Rookvrije kinderen’ wordt gegeven.

gebieden waar de counseling methode

gezondheidscentra in verschillende

health nurses)

kinderen’.

‘Rookvrije

interventie

counseling

van een

geregistreerd worden door de CHN’s.

baby’s.

pasgeboren

roken met

Zweden die

Werving van de ouders ging via de

(CHN: child

verpleegsters

computer

presentatie op

4. Powerpoint

boodschap

Het evalueren

3. video met gesproken boodschap, lezen is

in eigen tempo bekeken kan worden.

begrepen.

(makkelijker

taalgebruik)

2. verbeterde formulieren (makkelijker

4. PowerPoint presentatie op computer die

goed wordt

formulieren

gesproken

info minder

2. verbeterde

1. originele geschreven formulieren

3. video met

dat risicovolle

formulieren

wacht).

niet nodig.

benadrukken

geschreven

persoon helpt terwijl deze op een hart

van een implantaat bij het hart die de

gewicht) en hoge risico info (het plaatsten

verzamelen over kinderen met laaggeboorte

informatie (consent geven voor info

verschillende condities; 4 met lage risico

voor lage SES families). Er zijn 8

Methode/strategie

taalgebruik)

ouders en het

informatie laag geschoolde

ouders.

voor een

manier van

effectieve

1. originele

alleenstaande

van consent

hun kinderen +

dan 10 jaar of

m.b.t. het geven

van de meest

overdracht aan

een kind jonger

informatie

Doelstelling

onderzoek met

Doelgroep

Interventie

Titel

Nr


tra.

gezondheidscen

Thuis en in

settings

Geen klinische

plaatsvinden.

Start’

van ‘Two Head

programma’s

Setting / Plaats

Interme-

methode.

kinderen’

‘rookvrije

g van de

counselin

die de

Nurses)

Health

ters (Child

Verpleegs

a’s.

programm

head start’

‘Two

ars van de

verzamela

data

diair

de controle conditie.

meer te roken dan ouders in

inventieconditie aangaven

dat ouders in de

Uit de zelfreports bleek juist

ophoog was gegaan.

in de controle conditie

terwijl het level van cotinine

conditie was omlaag gegaan,

ouders in de interventie

Het level van cotinine van

risico informatie.

beter onthouden dan de hoge

werd de lage risico informatie

informatie. In alle condities

herinneren zich meer

computerversie; ouders

werken dan de video of de

schriftelijke versie (2) beter te

bleek de verbeterde

Effect

Onder-

kind.

voor het

omgeving

rookvrije

een

ng van

bevorderi

g ter

counselin

gerichte’

van ‘klant

Evaluatie

formats.

nde

verschille

via

informatie

lage risico

risico vs.

van hoge

geheugen

begrip en

mate van

werp

de hoogte

al., 2003

de ouders die meededen met de training gratis kinderstoeltjes en parkeer kaarten met daarop nogmaals de noodzaak van een kinderstoel.

over de

noodzaak van

kinderstoelgebr

uik in de auto.

wettelijk verplicht is een stoeltje te

In 7 dagcentra werd benadrukt dat het

kinderstoelgebruik in de auto. Ook kregen

voorlichten

curriculum. 2. Ouders voorlichten over de noodzaak van

SES families.

curriculum.

1. Kinderen op de hoogte brengen van het

geworven.

Ouders zijn via dagzorginstellingen

komen (ramen open e.d.).

de mogelijkheid voor de rook om weg te

locatie van de roker, locatie van het kind en

bij houden waarin gevraagd wordt naar de

48 uur (als ze minder roken) een zelfreport

dan 10 sigaretten per dag roken) of om de

Ouders moesten om de 24 uur (als ze meer

2. Verpleegsters kregen geen training.

doelen.

voorgesteld in het rookgedrag en mogelijke

2. Ouders

gebruik in lage

van kinderstoel

brengen van het

lage SES

Het verhogen

heeft gerookt in de nabijheid van het kind,

training.

Ouders met

vragenlijst was uitgevoerd, of de ouder

zonder de

1. Kinderen op

ouder een vragenlijst invullen over: of de

Apsler et

CHN’s moesten na elke counseling met een

verpleegsters

21

van de ouders’ eigen doeltreffendheid) .

kinderen’ +

of de moeder veranderingen heeft

behandeld werden (als doel het versterken

‘Rookvrije

Methode/strategie

methode

Doelstelling video) en het geven van feedback

Doelgroep

counseling

Interventie

Titel

Nr


Dagzorg centra

Setting / Plaats

Interme-

ers

medewerk

dagzorg

Getrainde

diair

waarde.

hadden geen toegevoegde

financiële tegemoetkomingen

wettelijke verplichtingen en

Het benadrukken van

verlaagd van 56% naar 26%.

gebruiken van de stoel

3% naar 38% en het niet

stoelgebruik verhoogd van

Na de interventie was het

Effect

Onder-

auto.

in de

el gebruik

Kindersto

werp

blemen.

ziekenhuis

lage SES (voornamelijk Spaanstalige gezinnen) met kinderen jonger dan 6 jaar die ingeroosterd waren voor een WIC

1. Videogroep

die de video

‘Making the

right call: the

Poison Control

Centre’ te zien

kregen.

2. Reguliere

voorlichting in

een “Woman,

Kelly et

al., 2003

Ouders met

ademhalingspro

(STOP)’ in een

23

‘stoppen met

voor

Program

setting.

van een

het ziekenhuis

Outreach

ouders regels hebben opgelegd die verbieden in huis te roken is verhoogd van 29% naar 71%.

na het motivatiegesprek en na 2 maanden. - brief aan de huisarts met stadia van roken. - verwijzing naar Massachusetts ‘Smoker’s Quitline’ voor onophoudelijke counseling.

advies geven

telefonisch

Centers) die

Control

PCC’s (Poison

het gebruik van

bevordering van

interventie ter

een video-

aanbevelingen van PCC. Ze

(Poison

PCC’s

PCC en het aannemen van afgenomen.

van

aanzien van het spreken met

van het

dering

is. De 2de en 3de werden telefonisch

werknemers, zien. Ze voelen

ers.

bevor-

ventie ter

inter-

Een video

voorgelezen, omdat het leesniveau zeer laag

kwalificaties van

medewerk

openingstijden en

kennis van PCC,

gezien, laat een verhoging in

huis.

zieken-

voerd in

ma uitge-

program-

met roken

Stoppen

gebruik

California.

WIC-

tenten en

WIC centra in Noord

zoeksassis

verschillende

Onderwerp

zich zelfverzekerder ten

De eerste vragenlijst werd in de klas

het afronden van het telefonische interview.

deelname aan de voorlichting en nog $10 na

ontvingen $10 voor de eerste vragenlijst en

gevolgd door een telefonisch interview. Zij

tijden; nulmeting, 2 en 4 weken later,

De groep die de video heeft

huisarts. De mate waarin

counseling van 15 minuten, 5 en 10 dagen

In 2

afspraak gemaakt bij de eigen

Deelnemers vulden een vragenlijst in op 3

hebben gebruikt. 38% had een

- 2 follow-up telefoongesprekken /

Evaluatie van

aan nicotinevervangers te

gerookt te hebben en 27% gaf

aan de laatste 7 dagen niet

duurde dan 24 uur. 21% gaf

hebben stoppen dat langer

gaf 49% aan geprobeerd te

heeft gevolgd. Na 2 maanden

waarvan 80% alle counseling

56% deed mee aan de studie,

(kauwgum of pleisters).

Onder-

lors

Counse-

Effect

- 1 week gratis nicotine vervangers

plaats.

Intermediair

motivatiegesprek.

vond thuis

interventie

rest van de

ziekenhuis. De

plaats in het

gesprek vond

Motivatie-

Setting / Plaats

setting.

maat gemaakt n.a.v. eerste

- schriftelijke materialen over roken op

min.)

- een motivatie gesprek, counseling (20

aan STOP;

hun kind werden gevraagd deel te nemen

Ouders die in de wachtkamer zaten voor

de stoeltjes gebruikten.

financiële tegemoetkomingen wanneer ze

In 4 van de 7 centra’s kregen ouders

op de boetes als dit niet gebeurde.

gebruiken en werden ouders geattendeerd

Methode/strategie

een ziekenhuis

programma in

roken’

implementatie

opgenomen in

de

Tobacco

Evaluatie van

kind is

het ‘Stop

Ouders wiens

Evaluatie van

Winickoff

et al., 2003

Doelstelling

Doelgroep

22

Interventie

Titel

Nr


25

24

Nr

Cahuzak, M. 2002

Hanrahan-

2002

Bos JPMJ

Titel

Effect van

MIM op

eerstgeboren kind.

die CB

bezoeken

ontwikkeling, verzorging en opvoeding van kinderen. Er zijn zeven categorieën

gezondheid kind, competentie

Informeren

Moeders.

van herkenbare situaties over de

zijn tekeningen, in de vorm van een strip,

moeder,

Moeders

wordt gevoed door een beeldverhaal. Dit

gezondheid

belang zijn. De discussie tussen de moeders

onderwerpen besproken die voor haar van

van de interventiemoeder allerlei

krijgen

geestelijke

naar effect

een

groep: moeders

1.Tijdens de bezoeken worden op initiatief

Huisbezoeken

grond.

achter-

bare

vergelijk-

met

Moeder

effect op gezinsklimaat bleek

van groepsbijeenkomsten. Moeders met

effect gekeken. Het positieve

1.Interventie-

Ook is na het langere termijn

Tweede jaar alleen begeleid door middel

borstvoeding en aten meer

Baby’s kregen vaker

gezondheid moeder beter.

consultatiebureau Algemene

en de tevredenheid met het

competentie bij het opvoeden

Kleine toename van de

gezondheid van de moeder.

Geen effect op de geestelijke

nog steeds merkbaar.

van het literaire gezinklimaat.

significant betere kwaliteit

hebben na het programma een

Groepsbijeenkomsten op het wiijkbureau.

-igen

pleegkund

hebben aan het programma

De gezinnen die deelgenomen

ramma.

wijkbureau.

bijeenkomsten

wijkver-

Getrainde

Opgroeiboekje krijgen ze een aantal

twee weken. Naast informatie uit

en

Huisbezoeken

aanwezig in huis.

correct nummer van PCC

oplegt. Ook was er vaker een

verwaarlozing van de moeder

zijn minder bang dat PCC

Effect

babyboekjes en cassettebandjes met liedjes,

Effectevaluatie

Eerste jaar twee wekelijks bezoek van een boekenpret wijkverpleegkundige iedere

Intermediair

Boekenpretprog

leesklimaat.

boekenpret op

snacks.

door WIC; info over inentingen en gezonde

2. Reguliere voorlichting die gepland staat

telefoonnummer van PCC.

2 telefoonstickers met het gratis

een folder met algemene info over PCC en

de telefoon. Verder kregen de deelnemers

Setting / Plaats

krijgen het

leesklimaat.

een slecht

leesklimaat

Gezinnen met

een slecht

vergiftigingscenario’s worden getoond die

kind.

1 Gezinnen met

personeel van PCC worden behandeld. 2

ventie voor het beide door de PCC behandeld worden over

openingstijden en kwalificaties van het

Engels als in Spaans te krijgen. De functie,

vergiftigingspre

1. De video duurt 9 minuten en is zowel in

managen van

t.a.v. het thuis

Methode/strategie

(WIC) kliniek.

voorlichting.

Infant and

Doelstelling

Children’

Doelgroep

Interventie


Onder-

en

moeder

tie

competen

heid en

gezond-

lijke

Geeste-

gedrag

Voorlees-

Centers)

Control

werp

ieder geval één roker) met lage SES en een kind met astma tussen de 1 en 11 jaar die een ‘pediatric outpatient clinic’ bezoeken.

over cotinine

levels aanwezig

in de urine van

het kind,

folders met info

en 2

telefoongesprek

ken die een

rookverbod in

huis stimuleren.

27

(waarvan in

groep; feedback

nicotinelucht en koolstofmonoxide levels in hun huis, dat vastgesteld werd tijdens het

het passief roken van gezinsleden kan

kinderen hebben jonger dan 3 jaar en zijn geworven via de basiszorg

From Smoke)

1. Motivatie

interview (MI)

conditie

rokende ouders,

gericht op

interventie-

motivationele

roken en

Infants Safe

verminderen. Ouders kregen feedback over

stoppen met roken of meeroken door kind

maat gemaakt naar de doelen van de ouders;

ieder 10 minuten). De interventie was op

telefonische counseling gesprekken (van

interview van 30-45 minuten en 4 follow-up

een

lage SES die

(Keeping

al., 2001

roken van verpleegsters en artsen. 1. MI conditie bestaat uit een motivatie

Project KISS

Emmons et

2. Ouders ontvingen regulier advies over

stimuleren en adviseren.

en een maand erna om de ouders extra te

gebeld één week na ontvangst van de brief

en auto, werd meegestuurd. De ouder werd

mogelijke manieren om niet te roken in huis

door een kind met astma bespreekt en

Een booklet die de risico’s van meeroken

aangegeven verbod op roken in het huis.

gemaakte feedback gegeven t.a.v.

het kind. Ook werd er minimale op maat

zorg. Vaststellen of

astma.

het kind met

in de urine van

levels aanwezig

over cotinine

van feedback

over de level van cotinine in de urine van

2. Reguliere Ouders met een

2.3 Krijgen standaard begeleiding via CB.

bezoeken. 1. Ouders ontvingen een brief met feedback

voor zuigelingen.

een ander CB

naar het geven

zijn gelijk aan die van het consultatiebureau

3. Moeders die

Effectstudie

verschillende beeldverhalen. De thema's

Ouders

1. Interventie

Wakefield

et al., 2002

26

Deze thema's zijn verwerkt in 48

ontwikkeling, voeding, spelen en veiligheid.

ontwikkeling, denken, taal, lichamelijke

hetzelfde CB

CB.

moeders die

gespreksonderwerpen: sociaal-emotionele

Methode/strategie

bezoeken

tevredenheid

Controlegroep:

Doelstelling moeder,

Doelgroep

2.

Interventie

Titel

Nr


Thuis

ken.

telefoongesprek

brieven en

Thuis via

Setting / Plaats

Interme-

mail.

2. Via de

lichters.

heidsvoor-

gezond-

Getrainde

1.

tenten

zoeksassis

Onder-

diair

gegaan over tijd en in de SH

is het level nicotine omlaag

beide groepen; in de MI groep

follow-up metingen voor

gevonden tussen nulmeting en

dan de SH groep. Trends zijn

MI groep significant lager

nicotine level in huis van de

Na 6 maanden was het

gevonden tussen de groepen.

werden geen verschillen

groep. Bij de follow-up

tegen 41,9% van de controle

de woonruimte gebannen

de interventie groep roken uit

Na 6 maanden had 49% van

eiwit dan vet

Effect

Onder-

met lage

gezinnen

in

kinderen

van

meeroken

en van

verminder

Het

astma.

met

kinderen

van

meeroken

Roken en

heid kind.

gezond-

werp

begeleidin g deden de counselin g sessies.

werden gedaan na 3, 6 en 12 maanden. 1. 7 counseling sessies zijn gegeven verspreid over 3 maanden. De counselsessies duurde 12-28 minuten. In de eerste sessie werden lange termijn doelen gesteld die in de sessies erna werden

ng ter vermindering van het meeroken door jonge kinderen.

een lage SES en kinderen jonger dan 4 jaar die hun kind blootstellen aan rook in huis.

2. Controle-

groep

gedragscounseli

een

Effectstudie van

controle groep.

laten meeroken.

roken en te stoppen met hun kinderen te

centrum en een kort advies te stoppen met

voedingsadvies programma in het WIC

groep en vermeerderde in de

2. Controle groep kreeg het reguliere

van het kind verminderde

Het level cotinine in de urine

over tijd waren significant.

verschillen tussen de groepen

aantallen: 24,6; 12,1; 8,4. De

controle conditie waren deze

en 3,7 na 12 maanden. In de

nulmeting, 4,5 na 3 maanden

groep was 27 op de

gerookt was in de counseling

over het aantal sigaretten dat

uitgedeeld als cue in huis.

en actieve

training

uur

met 20

studenten

Eindejaars

Het verslag van de moeders

enigszins in de counseling

telefoon.

en 4 over de

thuis uitgevoerd

sessies zijn

1.

zijn niet significant.

gegaan. Echter beide trends

is het nicotine level omhoog

Effect

aangehaald. ‘ No Smoking’ stickers werden

deelname. Follow-up metingen/interviews

kregen tussen de $60-$90 voor hun

mee te doen aan de studie. Deze gezinnen

een voedingsadvies kregen en gevraagd

gezinnen benaderd, die in het WIC centrum

Na 9 maanden screenen in WIC centra zijn

Follow-up is gedaan na 3 en 6 maanden.

tijdens een follow-up.

level in het huis gemeten en teruggekoppeld

verspreidingsmonitor heeft het nicotine

handleiding. Een passieve

verminderen en een hulpmiddel

1. 3 counseling

groep

Moeders met

‘stoppen met roken’ handleiding, een stencil met tips hoe je passief roken kan

2. SH conditie ontvingen via de email een

eerste bezoek.

al., 2000

Intermediair

1. Counseling-

Setting / Plaats

Hovell et

Methode/strategie

referentiegroep

verminderen.

Doelstelling

28

Doelgroep

(SH)

2. Zelf hulp

Interventie

Titel

Nr


Onder-

gezinnen.

lage SES

in huis in

aan rook

kinderen

ng van

blootstelli

van

verlagen

Het

SES

werp

wonen in een lage SES wijk waar kinderen veel gaatjes hebben (Leeds, UK).

Education)

gericht op een

dieet.

2. DHE gericht

op

mondhygiëne-

30

kinderen die

Health

al., 2000

Evaluatie van

(tussen 8-28 weken) met een lage SES.

groep; afspraak

met kinderarts

vóór de

geboorte van

noodgevallen. Ook had de arts meer het gevoel de

herinnering. 2. Geen afspraak aangeboden vóór de geboorte van het kind.

gepland vóór de

geboorte.

minder vaak voor

interventiegroep kwamen

voorafgaand aan de afspraak gebeld ter

Moeders in de

geven van borstvoeding.

positiever geworden over het

14% van de controlegroep

afspraak

moest plaatsvinden tussen 32-36 weken

kinderarts werd via de mail verstuurd. Deze

1. Een afspraak vóór de geboorte met een

van de interventiegroep en

aan het onderzoek.

Van de moeders die

groep met gaatjes na drie jaar.

18 kinderen in de controle-

(2 kinderen in groep a) tegen

enkel kind gaatjes na drie jaar

interventiegroepen had geen

controlegroep. In de

aanzienlijk minder dan in de

kinderen (en hun moeders)

was het aantal gaatjes bij

In de interventiegroepen (a-d)

zwangerschap. Vrouwen werden 24-48 uur

kinderafdeling.

de prenatale

counseling) aan

(met

Kinderarts

ers

voorlicht-

heids-

gezond-

mond-

Getrainde

Effect

borstvoeding gaven, zijn 45%

In de kliniek

Intermediair

kinderarts, werden gevraagd mee te doen

Vrouwen die zich wilden inschrijven bij een

Thuis bezoeken

Setting / Plaats

2. Er werd geen

het kind.

vrouwen

1. Interventie-

Serwint et

al., 1996

DHE.

groep zonder

5. Controle-

minder frequent

4. Idem groep3,

dieet en OHI.

3. DHE d.m.v.

tandpasta.

de bezoeken

na de drie jaar onderzocht).

gebruik van

fluoride

(behalve de controlegroep, die werd alleen

(OHI) met

gedurende de drie jaar. Elk jaar werden alle

kreeg de DHE en OHI 1 keer per jaar

jaar en 2 keer in het derde jaar. Groep d

duurde, elke 3 maanden in de eerste twee

interviews en counseling dat 15 minuten

en c kregen DHE d.m.v. gestructureerde

(Office of Population Statistics). Groep a,b

Moeders werden direct benaderd via OPCS

Methode/strategie

kinderen onderzocht op gaatjes e.d.

Zwangere

programma.

voorlichtings-

gezondheids-

een mond-

Effectstudie van

Doelstelling

instructies

Moeders met

1. DHE (Dental

Kowash et

Doelgroep

29

Interventie

Titel

Nr


Onder-

gedrag

gezond

ing van

bevorder-

kind ter

van het

geboorte

vóór de

kinderarts

aan

Bezoek

tie.

interven-

heid

gezond-

mond-

Een

werp

kind tussen 712 jaar oud met een laag inkomen, die een taalcursus volgen.

ouderlijke steun

d.m.v. 11

groepslessen.

2. Controle-

groep;

wekelijkse

32

moeders en

interventie;

meedoen aan een speciaal voedingsaanvul lings programma in het WIC centrum.

groep; partner

support en een

op stimulans

gebaseerd

voorlichtings-

programma.

2. Gebruikelijk

borstvoedings-

al., 1995

programma.

vrouwen die

1. Interventie-

Effectstudie

borstvoeding.

het geven van

bevordering van

interventie ter

naar een

voor kind) en een gezondheid screening

voeding.

Sciacca et

Beoordelingen ($20 voor moeder en $10

informatie en

shirts met borstvoedingberichten voor

voor verhuur van een borstpomp, (3) T-

geboorte, (2) Attenderen op een programma

waarin vrouwen worden voorbereid op de

1. Basis programma; (1) 5 sessies van 1 uur

producten zouden ontvangen.

vrouwen en partners verschillende

interventiegroep dat voor deelname de

centrum onder vermelding bij de

Vrouwen werden geworven in het WIC

per post verzonden naar de moeders.

voeding werden wekelijks via de mail en

2. Standaard folders over gezond gedrag en

moesten worden uitgevoerd.

cultuur specifiek (gelet op Mexicaans eten).

gezondheids-

kennis en het aanmoedigen van het eten van

les), die gericht zijn op het vergroten van

van 1 uur (moeder en kind kregen $5 per

1. In 12 weken volgen moeders 11 lessen

worden in beide groepen uitgevoerd.

en na metingen bestaan uit vragenlijsten en

gevraagd mee te doen aan de studie. Voor

Families die een taalcursus volgen, werden

centrum

Children)

Infants and

WIC (Woman,

werkers

ingsmede-

Voorlicht-

?

steun dan de partners in de

interventiegroep gaven meer

de interventie. Partners in de

gaven vaker borstvoeding na

onafhankelijk van de intentie,

borstvoeding. Vrouwen,

van kennis en attitudes over

veranderingen ten aanzien

ondervond positieve

De interventiegroep

eetgewoontes gevonden.

veranderingen in

voeding. Hier werden geen

toename in kennis over

folders gezorgd voor een

controleconditie hebben de

aanwezigheid in de les. In de

kennis over voeding en

veranderingen in eetgedrag,

groep) is gerelateerd aan

Ouderlijke steun (interventie-

verdwenen.

Een brochure met gepaste gezondheidszorg

taalcursus.

de verschillen tussen groepen

werd meegestuurd.

dagen na de interventie waren

telefoonnummer van de gekozen kinderarts.

Effect

welkomstbrief met naam en

Locatie van de

Intermediair moeder te kennen. 30-60

Setting / Plaats

Alle vrouwen een afspraakkaart en een

Methode/strategie

minder vet en meer granen. Deze lessen zijn

Zwangere

van kanker.

risicofactoren

van de

vermindering

ter

een interventie

Effectstudie van

Doelstelling

folder met

Spaanstalige

1. Actieve

Fitzgibbon

et al., 1996

Doelgroep

31

Interventie

Titel

Nr


Onder-

ing.

borstvoed

van

het geven

ing van

bevorder-

tie ter

Interven-

lage SES.

met een

moeders

talige

Spaans-

een groep

eten in

gezond

ing van

bevorder-

tie ter

Interven-

moeder.

van de

werp

Nr

Titel

Interventie

Doelgroep

Doelstelling


2. Alleen het basisprogramma.

kregen een tas vol luiers).

die na 3 maanden borstvoeding gaven,

borstvoeding na 3 en 6 maanden (vrouwen

buddy, (4) Zelf report over het geven van

wanneer ze een afspraak maakten met deze

toegewezen en werden beloond met luiers

vrouwen kregen automatisch een Buddy

kledingzaak, gratis knipbeurt e.d., (3)

van gratis lunch, tegoedbonnen in

basisprogramma werd gegeven in de vorm

mee te doen aan de 5 sessies uit het

voetbalwedstrijd), (2) extra stimulans om

partners krijgen 2 kaartjes voor een

vol met baby spullen en een borstpomp, de

(vrouwen die meedoen, ontvangen een tas

angsten van beide worden besproken

durende les over borstvoeding, waarin

(1) Vrouw met partner krijgt een 2 uur

het geven van borstvoeding. + Interventie;

dienen and (5) 15 minuten voorlichting over

waar WIC moeders als rolmodel kunnen

Introductie in het Bosum Buddy programma

vrouwen die borstvoeding geven, (4)

Methode/strategie

Setting / Plaats

Intermediair controlegroep.

Effect

Onderwerp

B

meisjes (van 810 jaar) met hun ouders in gebieden met lage inkomens

informatie over

baseline

gegevens van

een interventie

ter

2

Amerikaanse

alleen

die voedingsbonne n ontvangen en kinderen hebben op de basisschool.

onderzoek

d.m.v.

1. telefonische

interviews

geassisteerd

door de

computer

groepen

2. focus

laag inkomen,

Verkennend

et al., 2007

e.

Atkinson

Moeders met

technologie.

beweging en

lichamelijke

voeding,

aan advies over

hun behoefte

moeders is over

wat de visie van

Onderzoeken

Studies)

van

gewichtstoenam

Multi-site

Enrichment

GEMS (Girls

de Standford

gegevens van

en baseline

van het design

Een overzicht

Doelstelling

vermindering

Afrikaans-

Dit artikel geeft

Robinson

et al., 2007

Doelgroep

1

Interventie

Titel

Nr

Overzichts- en verkennende studies


Interme-

getrainde moderator en en

(duurde ± 15 min). 2. focus groepen (N = 56), waarin voeding, lichamelijke beweging en technologie

samen

kers

Onderzoe

2.

rs

interviewe

he

telefonisc

Getrainde

1.

diair

met

departement.

Health

centra en de

non-profit

bibliotheken,

zoals,

gemeenschap

de

2. Locaties van

1.Thuis

Setting / Plaats

technologie, en informatie voorziening

voeding, lichamelijke inspanning,

bestaande uit 130 vragen, aangaande

1. Telefonisch interview (N = 146)

werker werden ingezet).

ontwikkelaar en een voedingsbonnen

services) hielp bij de werving (een baan

sociale dienst (departement of social

gegevens van deze moeders opgevraagd. De

Department of Human Resources) zijn

D.m.v een landelijke database (Maryland

Amerikaanse meisjes.

gewichtstoename onder Afrikaans -

en familie ter vermindering van

interventie gebaseerd op de gemeenschap

de werving van de doelgroep voor een

De GEMS wordt gebruikt (en nu getest) bij

Methode/strategie

voedingsbudget.

behouden van een

lichamelijke beweging en het

gegeven wordt over voeding,

een interventie die on-line

aan en zijn geïnteresseerd in

De moeders hebben behoefte

gepubliceerd wordt.

dus afwachten wanneer dit

kunnen zeer informatief zijn

Resultaten over de interventie

gegevens zijn gepresenteerd.

besproken. Allen baseline

uitgevoerd, wordt hier niet

De interventie die is/wordt

Effect

Onderwer

ie

technolog

en

beweging

ke

lichamelij

Voeding,

e

interventi

ng

erminderi

gewichtsv

voor

werving

bij

gebruik

GEMS

p

5

4

3

hun kind

vragenlijst

3. On-line

huij, 2007

methode is?

2. korte

een dure

Bourdeaud

aangezien het

rag.

De

meest geschikt

gezondheidsged

ool in België.

kleuter/basissch

kinderen in de

participanten

kenmerken

welke

doen aan een lichamelijke activiteiten kaart) kwamen bij ouders terecht dmv hun

programma + advies op maat (respons

uitgedeeld.

school

worden op

2.

kers

Onderzoe

1.

zijn ze het

van

1. Brochures

materialen e.d.

het veranderen

1. Brochures met de vraag of men mee wilt

doelgroepen,

als doel hebben

Achterhalen

onderwerpen,

interventies die

Ouders van

gebaseerd op 4-5 theoretische

voor welke

maat gemaakte

1. brochures

(7) op maat gemaakt

interventies en

‘tailored’ op

Spittaels &

huishoudens i.p.v. klinieken,

gemaakte

schriftelijke

Het sterkste effect wordt

Hoge SES en werkzaam

vaders.

en doen eerder mee dan

Moeders tonen meer interesse

SCT en TTM.

gedragstheorie, zoals TPB,

maakt gebruik van een

demografische aspecten, (8)

concepten, gedrag en

werving loopt via

interventies en follow-up, (6)

US, (5) korte periodes tussen

(4) deelnemers komen niet uit

(3) meer dan een keer contact,

of magazines (met plaatjes),

screening, (2) flyers, kranten

gericht op preventie of

bereikt met: (1) interventies

zijn op maat

besproken.

liep, uitgebreid wordt

zwaar letsel dat een kind op

waarin het voorkomen van

voorkeur aan ‘echte’ verhalen

gebruik. Ook gaven ze

informatie gaven over het

duidelijke en concrete

door interventies die

Ouders waren gemotiveerd

review over

n.v.t.

kers

Meta-analytisch n.v.t.

notulisten. Onderzoe

2007

n.v.t.

vorige focusgroepen) achterhaald worden.

?

Noar et al.,

Hoe effectief

de auto bevorderen.

(in de auto) van

n.v.t.

kinderstoel in

het riemgebruik

stoppen.

2: 20 focusgroepen waarin de reactie op

van een

vroegtijdig met nieuwe interventies (ontwikkeld a.h.v.

kinderstoel in de auto.

achterhaald over het gebruik van een

die het gebruik

waarom ouders

2007

voordelen en angsten van ouders worden

van interventies

redenen

& Xie,

identificeren

laag

Stap 1: 10 focus groepen waarin barrières,

gerelateerde vragen werden gesteld.

u

studie naar de

Erkoboni,

Het

Ouders met een opleidingsnivea

Verkennende

Winston,


lichamelij

gemaakte

maat

Een op

es

interventi

gemaakte

maat

van op

Het effect

auto

l voor de

kinderstoe

een

riem in

en van de

positioner

correct

Het

8

7

6

een on-line assessment doen.

laag begrip voor taal in een stedelijke wijk

van

kleuterschool

ter bevordering

aan de

kinderopvang.

van materialen

voorafgaande

werken bij de

al., 2006

die in settings

verzorgers die

Ouders met een

van kinderen

gaan en

Ontwikkeling

bijdrage.

de gezondheid

kinderopvang

van methoden

ontwikkeling

van de

Beschrijving

bevorderen.

zitten, te

Ouders en verzorgers kregen $40 voor hun

stimulatoren om

de

- discussie opgenomen op tape.

- 90 min per focus groep

een ‘open’ vragen

- Structurele discussies die begonnen met

via de opvangcentra.

kinderen naar

ouders door folders en opgeef formulieren

strategieën, barrières en

waarvan de

van succesvolle

laag inkomen

Trifiletti et

al., 2006 en follow-up telefoontjes, werving van

en

moderator

ele

letselpreventie stil te staan bij

ter bevordering van

ontwikkeling van methoden

Advies om bij de

ouders en verzorgers.

kunnen zijn volgens de

succesvolle strategieën

taalgevoelig zijn zouden

education die cultureel- en

Groepsdiscussies en ‘peer’

kinderen”.

Het vaststellen

plaatsen

Taveras et

hanteren om controle te

en vaardigheden kunnen

gezondheid van hun Profession

“Geef moeders gereedschap waarmee ze de nodige kennis

krijgen over hun leven en de

?

n.v.t.

‘literacy’ in een

Werving van verzorgers verliep via brieven

n.v.t.

deelname aan het programma.

breder kader te

medewerkers

gezondheids-

gedaan.

computer

3. Assessment

uitgedeeld.

3. Internet

interesse, maar niet met

waren gerelateerd met

2006

Ouders met

3. Via internet vanuit huis konden ouders

onderzoek?

n.v.t.

deelnemers)

een on-line

Een advies aan

achter de

ingevuld door scholieren (kinderen van de

meedoen aan

school

kers

Onderzoe

om gezondheid

inkomen

een laag

Moeders met

werd thuis

van (niet)deelnemers te achterhalen werden

er eerder

werden ook op

2. 2000 korte vragenlijsten om kenmerken

mensen zullen

2. Vragenlijsten

kind.

bezitten. Welke

Richter,

6 focus groepen

onderzoek

Drummon

d, &

Literatuur

Porr,

assessment.


huidig

g op

toepassin

Niet van

inkomen.

met laag

ouders

van

kinderen

ering van

idsbevord

Gezondhe

literacy

ids

Gezondhe

computer.

a op de

programm

n

activiteite

ke

11

10

9

loodvergiftiging .

met laag inkomen, die ingeschreven zijn bij

loodvergiftiging

het liefst

ontvangen.

een laag begrip van computers

krijgen dezelfde

informatie

mogelijkheden.

Bakken,

2005

gezondheid en

een slechte

deelnemers

Starren, &

Families met

Alle

Choi,

Medicaid.

manier van het

de 1-2 jaar oud

informatie over

1. 11 weken, 2 uur durende groepsessies, Dagopvang

Getrainde

Computer

gebruiken

g

handleidin

eenzelfde

ers die

groepsleid

gedragsproblemen hebben.

kinderen meerdere

ouders aangeven dat hun

de ouders, (3) de mate waarin

van eigen doelmatigheid van

bij de nulmeting (2) de mate

samen met: (1) aanwezigheid

Deelname van ouders hangt

3. Evaluatie met een korte quiz met ‘waar’ en ‘niet waar’ opties.

via de computer

baby’s (NICU).

care voor

de intensive

voor de familie en het voorbereiden op het ontslag van de baby.

ruimte binnen

Een kleine

2. Klinische info zoals medicatie, steun

1. Demografische informatie

de deelnemers.

Vragenlijsten werden rond gemaild onder

worden betaald. computer

meegedaan krijgen $120.

geregistreerd. Naast de 3-D

wanneer een ‘touch’ is

meteen feedback te geven

namelijk dat het belangrijk is

gebruik van een touch screen,

Geeft voorwaarden voor het

thuisbezoeken geliefd.

vooral video’s, billboards

minderheidsgroepen zijn

hebben de voorkeur. Onder

gezondheidsmedewerkers

Folders en discussies met

bijeenkomst.

de ouder op de eerste

hulp en de aanwezigheid van

Ouders die alle 4 de metingen hebben

Kinderopvang, avondeten en taxiritten

deelname afhangt van de behoefte van de ouder voor

de interventie, na 6 maanden en na één jaar.

De resultaten suggereren dat

Thuis via

Chicago

centra in

4 metingen zijn afgenomen; nulmeting, na

opfrissessie.

Twee maanden later krijgen de ouders een

jonge kinderen.

op alledaagse situaties van ouders met

krijgen en bespreken die betrekking hebben

waarin ouders videofragmenten te zien

mogelijkheden

van educatie

implementeren

ontwikkelen en

Het

informatie over

ontvangen van

analyse naar de

Behoefte

kinderen tussen

ouders

Ouders met

Vaststellen hoe

Polivka et

al., 2006

families.

inkomen

voor lage

sessies.

ouders is bij een oudertraining

inkomen

videofragmente

deelname van

kind speel

een laag

en

laat zien hoe de

preventieve

de 2-4 jaar met

1.Vragenlijsten

onderzoek dat

Beschrijvend

n van ouder-

kinderen tussen

oudertraining.

Families met

Preventieve

materialen.

begrip van taal.

Garvey et

ouders en inhoud van de

met een laag

leescapaciteit / niveau van de

voor mensen

met lage inkomens

al., 2006

letselpreventie.


gebruik

screen

Touch

tiging.

loodvergif

ht over

eoverdrac

Informati

ing.

oudertrain

ve

preventie

aan een

ouders

van

Deelname

.

onderzoek

14

13

12

identificeren

van gezonde

eetgewoontes.

& Walker,

2005

6 kleine groepen zijn geïnterviewd en

Ruimtes waar

die kinderen uit families met lage SES behandelen.

over astma

2. Geen

onderwijsprogr

amma

al., 2004

Kinderartsen

vragenlijsten.

1. 2 seminars

kinderen op de pediatrie

studie d.m.v.

Brown et

lage SES met

Een

beschrijvende

2005

Ouders met een

Een vragenlijst is afgenomen, waarin

Interviewe

Kinderarts

van 2-3 uur beide. Patiëntenvoorlichting en

bezoeken aan de arts gevolgd door een interview met de ouder. Kinderen werden gedurende 12 en 24 maanden gevolgd.

families met lage SES.

Binnen 22 maanden na de seminar werden

preventie werden besproken.

op kinderen uit

effect hebben

een positief

de seminars ook

pediatrie

en

hulp of ziekenhuis.

opgenomen bij een eerste

seminar conditie minder vaak

werden de kinderen in de

groepen gevonden. Wel

verschillen tussen beide

Er zijn geen significante

praten met een professional. Afdeling

ouders. 1. Seminars werden gegeven in 2 sessies

92% zou hierover willen

lage SES Onderzoeken of

vinden is op het internet.

waardevolle

vinden onder

gemeenschap

gezondheidsinf

informatie. 93% vindt dat er

gezondheidsgerelateerde

zoeken van

gebruikt internet voor het

41% heeft internet thuis. 52%

58% heeft een computer en

/

gezondheidsinformatie te

SES

computers om

n.

sassistente

onderzoek

Getrainde

n

sassistente

onderzoek

rs /

ormatie te

tra voor de lage

internet en

in

van de pediatrie

Wachtkamer

gezondheidscen

en gebruik van internet en computers.

ouders gevraagd worden naar hun toegang

en toegang van

van het gebruik

beschrijving

worden

n ontvangen

klassen gehouden

Een

Zie interventie. zwangerschaps

touch screen).

aanzien van de

opgenomen

‘click’ bij aanraking van het

vergroten ten

voedingsbonne

lage SES die

vrouwen met

Zwangere

Kind et al.,

interventie.

Geen

Het

Fowles,

Hendricks,

nodig (het horen van een

het begrip te

nieuwe baby.

knop zijn geluidsresponse ook

/ internet om zo


Geen

uit lage

kinderen

om zo

kinderarts

de

den van

vaardighe

kennis en

van

Vergroten

lage SES.

met een

ouders

onder

internet

tie via het

dsinforma

gezondhei

van

bereik

Het

e.

interventi

17

16

15

ogramma ‘Roken? Niet waar de kleine bij is’.

10 maanden zijn opgenomen in de effectstudie.

van focus

meedoen aan

gifpreventie

werden random gebeld, maar er is uiteindelijk

zorgsettings.

dan 5 jaar.

onderzoek

York Poison

hebben jonger

binnen

hotline (New

kinderen

et al., 2003

NYC PCC

programma en

Gezinnen

bellen naar de

Children)

Vergelijkend

aanzien van het

Infants and

Winickoff

ondervinden ten

(Woman,

over roken en

de voorlichting

vergelijken hoe

Vaststellen en

iets voordoet.

wanneer zich

Control Centre)

groepen welke barrières ouders

het WIC

door middel

over

Achterhalen

lage SES die

2 focus groepen

Schwartz

et al., 2003

Ouders met een

voorlichtingspr

vragenlijsten.

naar het

moeders van baby’s van 0-

d.m.v.

Een effectstudie

al., 2003

Alleen de

Effectstudie

Crone et


‘Roken?

mma

ngsprogra

voorlichti

ie naar het

Effectstud

n.

meet overtuigingen, gedragingen en kennis

werden afgenomen via de telefoon. Deze

Climate Survey of Tobacco Control’)

Verschillende vragenlijsten (‘the Social

telefoonstickers mee.

zien over gifpreventie en kregen ze info en

ouders een 15 minuten durende video te

durende discussies. Na afloop kregen

De focus groepen bestonden uit 90 minuten

$10 en een gratis lunch.

programma. Ouders die meededen kregen

het ziekenhuis die kwamen voor het WIC

Ouders zijn geworven via wachtkamers in

telefoon

Thuis via de

New York City

ziekenhuis in

kers

Onderzoe

kers

bij een huisarts. Ongeveer de

kinderarts geweest en 38%

afgelopen jaar bij een

62% van de kinderen was het

iemand naar hun huis komt.

artsen, en willen dat er

meer vertrouwen hebben in

gevaar zou zijn, omdat ze

volgens hun het kind in

de NYC PCC wanneer

eerder 911 zouden bellen dan

vergelijke

jkheden

ngsmogeli

Voorlichti

ie.

gifprevent

t.a.v.

groepen

Focus

bij is’.

de kleine Ouders gaven aan dat ze

voorlichtingsprogramma.

18% na de uitvering van het

verminderd van 41% naar

waar de kleine bij is, was

De mate waarin ouders roken

kunnen geven). Onderzoe

erkers

idsmedew

Gezondhe

Niet waar

Het Bellevue

worden

ingevuld

konden thuis

Vragenlijsten

om op maat gemaakte voorlichting te

gezondheidsprofessionals (met 5 stappen

ouders en een handleiding voor

kleine bij is’ bestaat uit een folder voor de

Het programma ‘Roken? Niet waar de

geworven om een vragenlijst in te vullen.

Via thuiszorg instanties zijn ouders

begeleide

kunnen

beter te

families

SES

19

18 tienermeisjes van 15-19 jaar met een laag inkomen.

kind

ontwikkeling

van één

semester op een

2001

van opvoeding wil vergroten.

school die

tienermoeders

artsen/verpleegs ters

borstvoeding te

de mate waarin moeders door

verpleegsters of

onderzoek naar

motiveren

dan 3 jaar.

de mate waarin

artsen, moeders

kinderen jonger

- Overzicht naar

Lu et al.,

2001

Nationaal

op het gebied

opvangt.

tienermoeders

van

zelfvertrouwen

aangemoedigd / ontmoedigd zijn om

Moeders werden gevraagd in hoeverre ze

elkaar 26 minuten duren.

kregen de moeders enkele vragen, die bij

mee te doen aan een onderzoek. Telefonisch

Ouders werden via de telefoon gevraagd

sterke kanten van de moeder.

Touchpoints richtte de les zich vooral op de

informatieverstrekking. Met het gebruik van

uit discussies en aan de hand daarvan

De lessen bestaan voor het grootste gedeelte

Tevens zorgt de school voor kinderopvang.

deelnemers krijgen cadeaubon van $10.

werden de eerste en laatste les ingevuld. De

Opvoedingscompetentie vragenlijsten

week 1 uur (15 weken lang).

cursus duurt één semester en duurt iedere

benaderd om mee te doen aan de studie. De

interventie die het

hadden opgegeven voor de cursus werden

Moeders/zwangere tienermeisjes die zich

vrienden, opleiding).

verschillende settings (werk, familie,

t.a.v. roken en meeroken (door het kind) in

naar een

Effectstudie

zorginstanties.

twee

middelbare

Moeders met

meeroken wordt benut binnen

alternatieve

zwangere

van een cursus

Tienermoeders /

Effectstudie

kinderen.

2. Huisarts

Percy, &

ouders met

(pediatrician)

McIntyre,

gekeken naar de

1. Kinderarts


telefoon

Thuis via

ondersteunen.

willen

tienermoeders

school die

middelbare

alternatieve

gegeven op een

De klas wordt

Inc.

DataStat

ers van

medewerk

Getrainde

sassistent.

onderzoek

ker en een

Onderzoe

n en

en meeroken in verschille nde zorginstel lingen.

huisarts (29%). Minder dan de helft van de ouders die roken gaven aan voorgelicht te zijn over de gevaren van roken en meeroken. Ook minder dan de helft was

75 % borstvoeding gegeven

arts/verpleegster (73%), had

aangemoedigd te zijn door

moeders die aangaven

borstvoeding. Van de

Meer dan 34% gaf zelf geen

op het gebied van opvoeding.

ouders waren zelfverzekerder

opvoedingscompetentie;

gebied van

voor en na meting op het

significant verschil tussen

Na de cursus was er een

ing

borstvoed

geven van

n van het

Bevordere

vergroten

ders

tienermoe

entie van

gscompet

Opvoedin

van roken

de huiskamer dan bij de

geadviseerd te stoppen.

aanzien

voor een verbod van roken in

ten

bekijken

gevraagd (38%) naar regels

Bij de kinderarts werd vaker

rookgedrag van gezinsleden.

helft is gevraagd naar het

22

21

20

ingeschreven staan voor de ‘Head Start’ Programma’s.

vast te stellen

t.a.v. het

vergroten van

1. Pictoial

anticipatory

al., 2000

ouders met een

Spaans talige

van twee

Het vergelijken

van het kind.

Powell et

de gezondheid

v.h. kind.

bevordering van

t.a.v. de

van ouders

beperkingen

barrières en

van behoeftes,

Het achterhalen

berichten over

aan media

de gezondheid

die

laag inkomen

beperkingen

inenting.

d, 2000

gedachten t.a.v.

mogelijke

attitudes en

groepen om

werd per telefoon in de computer ingevoerd

Vaststellen van

per jaar.

Drummon

groepen) zijn toegevoegd. De vragenlijst

informatie (3)

geboortecijfer

n, &

specifieke vragen (verkregen uit focus

inenting

hoogste

Ouders met een

media berichten over inenting. Cultureel

de bron van

wijken met het

media.

10 focus

en gedrag en mate van blootstelling aan

vaststellen van

de 10 jaar uit

berichten via de

Williamso

inentingen, kennis over inenting, attitudes

inenting (2)

kinderen onder

inenting

blootstelling

ouders het PAG sheet en in de middag het

In de wachtkamer kreeg in de ochtend de

uitgewerkt.

Deze discussies werden opgenomen en

gezondheidsbevordering van hun kind.

vragen te stellen om het gebied van

focus groepen kregen ouders te kans al hun

ouders opvoedingsvoorlichting. Tijdens de

Gedurende deze oudergroep sessies krijgen

vanuit het ‘ Head Start’ Programma.

oudergroep sessies die gegeven worden

De focus groepen zijn gepland tijdens de

en bijgehouden.

diensten, barrières voor het verkrijgen van

gezondheidszorg toegang, adequaatheid van

De vragenlijst bestaat uit 50 items en meet:

familie.

geprobeerd contact op te nemen met de

bedrijf verkregen. Er werd 6 keer

via een steekproef van een commercieel

gezinnen met

van de mate van

Amerikaanse

e naar

Telefoonnummers van deelnemers werden

blootsteling aan

effect heeft.

borstvoeding.

gekregen.

hoe lang het kind zelf borstvoeding had

al., 2000

hoeverre dit

van (1) Het schatten

geven en in

op het geven

Afrikaans

borstvoeding te

deze motivatie

verpleegster. Daarna werden ze gevraagd

borstvoeding te geven door hun arts of

Overzichtsstudi

worden

- Effect van

Lashuay et

gestimuleerd

geven.


wachtkamer

In de

ruimtes

‘ Head Start’

telefoon

Thuis via de

g en

Counselin

er

verpleegst

ds

gezondhei

Publieke

Diego

t in San

universitei

van de

psafdeling

wetenscha

sociale

rs van de

interviewe

getrainde

eel

Profession

hebben niet bijgedragen aan

Beide sheets met informatie

zoveel van belang als kennis.

en geen vervoer waren net

inkomen, geen zorgdekking

Beperkingen zoals laag

van het kind te vergroten.

genoeg om de gezondheid

Voorlichting bleek niet

dat inenting gratis kan zijn.

geloofden minder (26%) snel

geld als barrière te zien,

Deelnemers die aangaven

een barrière om in te enten.

naalden en 19% vond de pijn

besmet te raken door de

inenting, 27% was bang HIV

ziektes over te houden aan

(42%). 62% dacht milde

billboards (51%) en radio

opgevangen via TV (63%),

inenting via media te hebben

88% gaf aan berichten over

aangemoedigd.

moeders die niet waren

in vergelijking met 43% door

vergemak

Het

kind.

ng van het

bevorderi

ds

gezondhei

voor de

factoren

ende

Belemmer

gezinnen.

nse

Amerikaa

Afrikaans

van

bereik

ng van het

bevorderi

ter

inenting

voor

aandacht

Media

24

23

het gevaar van roken tijdens de zwangerschap begrijpen en waarnemen.

bevallen zijn en hebben gerookt gedurende de zwangerschap.

slaapligging van het kind in lage en hoge SES klinieken.

gemiddeld

inkomen

2. Laag

inkomen

(nonprone) instructies over

dan 4 maanden

groepen:

onderzoek naar

Vergelijkend

1. (boven)

een kind jonger

verschillende

1997

Moeders met

Survey in twee

Ray et al.,

deze moeders

krijgen hoe

geleden

laag inkomen die een maand

Het in beeld

discussies

kliniek hadden.

sheet.

opgenomen

gezondheidzorg

Program (TIPP)

ongelukken.

1997

het kind in een

Prevention

van

voorkoming

studie d.m.v.

afspraak voor

2. The Injury

sheets ter

& Nyberg,

jaar die een

taalgebruik)

Moeders met

jonger dan 6

(makkelijker

informatie

verschillende

Kwalitatieve

met kinderen

(PAG) sheet

Arborelius,

laag inkomen

guidance


opgevolgd. Er werd in 60% van de lage SES huishoudens

het ziekenhuis.

deze instructies heeft

SES en 54% va de lage SES

waarvan 72% van de hoge

48% van de lage SES

van de hoge SES ouders en

waren ontvangen door 72%

ouders hadden meegegeven bij ontslag uit

gevraagd naar de instructies die ze de

De verpleegsters werden informeel

kliniek en roken in het huis.

kind, voorlichting gekregen vanuit de

antwoorden over de slaappositie van hun

te vullen met MC vragen en korte

Nonprone slaapinstructies

ne

pasgebore

ng van

slaapliggi

correcte

voor

Instructies

foetus.

moeders niet minder te gaan

kers

door de

vroedvrouwen zeggen de roken.

meeroken

opmerkingen van

Onderzoe

van

en moraliserende

Ouders werden gevraagd een vragenlijst in

gevaren

de

chap over

zwangers

tijdens de

die roken

moeders

lage SES

en van

Opvatting

recall.

ng van

bevorderi

sheets ter

informatie

k op

taalgebrui

van het

kelijken

kind. Door waarschuwingen

zich een ‘slecht mens’, ook

voelt zich schuldig en voelt

baby’s baren. Het merendeel

moeders die roken gezonde

velen gaven aan dat ook

was voor de foetus, maar

ervan bewust dat roken slecht

Alle vrouwen waren zich

de ouders.

de kennis overgehouden door

vrouwen om te stoppen met roken.

interviews

van

houden

voor het

waren

getraind

uwen die

Vroedvro

er gedaan.

verpleegst

werd door

van sheet

uitdelen

deels door het gevaar voor het

Thuis

Huisbezoeken.

gedaan.

via de telefoon

Posttest werd

sheets.

kregen ze de

niet gericht op het beïnvloeden van deze

deze vrouwen dachten over roken’ en was

minuten en was gericht op de vraag ‘Hoe

geïnterviewd. Dit interview duurde 45-60

Alle 13 moeders werden één keer

gevraagd mee te doen en vervolgens gebeld.

tijdens de zwangerschap, werden per brief

en waarvan bekend was dat ze rookten

Moeders, die geregistreerd zijn in de kliniek

herinneren.

hoeveel van de informatie ze konden

bezoek werden ouders gebeld en gevraagd

verpleegster. 14-28 dagen na het kliniek

ongelukken werd gegeven door

TIPP sheet. Counseling ter voorkoming van

25

aangeboren afwijking.

effecten van

etniciteit,

opleiding en

& Press,

1996

school niet hadden afgemaakt scoorden samen met de

pilot uitgevoerd.

laagst.

Mexicaanse immigranten het

Vrouwen die de middelbare

Voorafgaand aan de interviews is er een

screening.

konden zich meer herinneren.

manier waarop zij zijn ingelicht over prenatale screening.

rondom

prenatale

die de video hadden gezien,

goed onthouden, maar degene

vrouwen had deze informatie

zien gekregen. Geen van de

vrouwen had een video te

ontvangen, de helft van de

prenatale screening

informatieboekje over

Alle vrouwen hadden een

SES.

mogelijke afwijkingen, opvoeding en de

rs

interviewe

getrainde

kers en

Onderzoe

beslissingen

en duren 1,5-4 uur. Hierin wordt gevraagd

Interviews worden face-to-face afgenomen

Thuis

naar de mening over huidige zwangerschap,

screening.

te doen aan het onderzoek.

worden ze gevraagd binnen 3 maanden mee

vrouwen prenatale screening is aangeboden,

Maintenance Organisation (HMO). Nadat

Vrouwen werden geworven via Health

gerookt tegen 12% in de hoge

kennis en

over prenatale

video op de

beslissingen

van kennis en

determinanten

onderzoek naar

Verkennend

een informatie

risico voor een

vrouwen zonder

gekeken naar de

Preloran,

Zwangere

Er wordt

Browner,


en

afwijking

n

aangebore

van

screenen

geboorte

de

Het vóór

C

3

2

stoppen met

2007

2. Osteoporose preventie en de zelf Management cursus duurde 8 uur en richt zich op het vergroten van kennis, zelfvertrouwen, bewustwording en leefstijl.

vergroten van lichamelijke beweging en calcium-

beweging gemeten gemeten.

tot) de calciuminname en mate van

Na 1 jaar en na 2 jaar werden (voornemen

calcium inname.

ing).

lijke

lichame-

mate van

inname en

(calcium-

kinderen

van

gedrag

preventief

rose

Osteopo-

SES

Geen lage

werp

Onder-

beweg-

kind.

verhoogt calciuminname van

inspanning van moeder,

kinderen. Verhoging fysieke

meer calciuminname door

Ja, beide interventies werken;

Effect

kenmerken en mate van beweging en

?

diair

Interme-

Nulmeting voor de demografische

?

Setting / Plaats

& Cureton,

verkregen

inname.

beweging en calcium inname aan.

middel van het

Australië.

geeft het de ideale mate van lichamelijke

kinderen door

hebben in

factoren die van invloed kunnen zijn. Ook

gedrag in

osteoporose en een overzicht van leefstijl

1. Folder met een beschrijving van

osteoporose

van preventief

Het vergroten

Methode/strategie

Niet

2. Groeples.

2006

kinderen die

Moeders met

Doelstelling

Brown,

folder.

Geen lage SES.

Doelgroep

Canham,

1. Informatie-

Winzen-

berg et al.,

groepen.

verschillende

roken voor

Stappen om te

Percival,

1

Interventie

Titel

Nr

Niet geïncludeerde of niet verkregen preventieprogramma’s


6

5

4

Nr

1. Kinderen (hun ouders) die opgenomen

Methode/strategie

Thuis

Setting / Plaats

Interme-

Getrainde

diair

Deelnemers hebben zich niet

Effect

Onderwerp

kinderarts

Thuis

bezochten in de kliniek voor

1. Deductieve

versus

berichten met

dat informatie /

de hypothese

Het testen van

verminderen).

kunnen

verzorging

acute

ontvangen iedere 2 weken een mail met een

tips naar de deelnemers gemaild. Ze

nieuwsbrieven, brochures en kaarten met

Zonbeschermende informatie werd via

Professio-

ers

interview-

nele

verbeteren en

Ouders die hun

astma

hulp vallen.

ende nformatie.

omgaan met

onder de NAC-

Zonbescherm-

veranderen, het

buurten die niet

Buller et

kunnen

groep uit

al., 2000

t.o.v. attitude en acute hulp.

attitudes

2. Controle-

de behoefte aan

met positieve veranderingen

vergroten,

hulp.

wanneer het bericht deductief

bescherming werkt beter

Krachtige taal over zon-

De hypothese is bevestigd;

programma was geassocieerd

Deelname aan het NAC-

cijfers.

hadden wel lagere acute hulp-

bestempeld als NAC ‘hoog’

Deelnemers die werden

het aantal acute hulp.

astma kan

gevonden tussen groepen op

individuele

status van het kind werd bijgehouden.

interview iedere 3 maanden waarin de

(doel: het

Er werden geen verschillen

doelgroep te bereiken.

de mogelijkheid heeft om de

hoe een programma als NAC

resultaten alleen aangeven

volgen. Vandaar dat de

het NAC-programma te

vastgelegd om daadwerkelijk

bewustzijn van

voor een telefonisch interview en een

bewoners

buurt -

activiteiten en

gemeenschap.

geïntegreerd is;

Vervolgens werden ouders 2 keer gebeld

verkregen via medische rapporten.

onderzoek. Telefoonnummers werden

werd gevraagd mee te doen aan het

buurt wonen waar het NAC gegeven wordt,

de eerste hulp terecht kwamen en in een

werden voor behandeling van astma of op

bevorderings-

een

gemeenschap

aan een gebaseerd is op

SES families.

programma

om mee te doen interventie die

astma uit lage

een onderwijs-

een lage SES

van ouders uit

gehele

kinderen met

groep uit

buurten waar

al., 2004

(NAC) in de

Amerikaanse

1. Interventie-

Fisher et

SES

Geen lage

eren.

vermind-

en te

patiënt-

van astma

acute hulp

tie om

Interven-

verkregen Het bereiken

Doelstelling

Niet Afrikaans-

Doelgroep

Cohall et

Interventie

al., 2004

2005

Titel


vroege screening zijn van belang.

cariës.

10

9

8

preventieprogramma’s en

interventies ter

preventie van

Niet verkregen

Vineis et

al., 1993

1996

verkregen

O'Connor,

verkregen Niet

al., 1997

Hartley, &

Niet

Voorlichting alleen is niet

Onderwerp

Locard et

materialen op de attitudes en gedrag meten.

specifieke.

algemene kennis naar

wordt verwoord, dus van

voldoende, professionele

kunnen worden.

gebracht

taal.

minuten duurde en het effect van de

via telefonische interviews, die zo’n 23

maanden. Post en pretest werd afgenomen

totaal van 10 e-mails verspreid over 6

meerdere

Effect

1998

Intermediair

Review van

Setting / Plaats

Ismail,

Methode/strategie

7

redenering

taal beter met

versus zwakke

5-11 jaar.

redenering.

zeer krachtige een deductieve

kinderen tussen

inductieve

Doelstelling

2. Krachtige

Doelgroep

Interventie

Titel

Nr




D

Safe As Houses Project









E

Ambiente Fresco II


Intervention Procedures What is the goal of the intervention: To help families keep secondhand smoke away from their children by providing feedback and counseling about the amount of nicotine in the child’s hair. Where does this take place: In the homes of the families, over the phone, and through the mail. When does it take place: There are four intervention events over a 5-week period: 1. 2. 3. 4.

Event 1 – face to face visit Event 2 – mailer Event 3 – phone call Event 4 – mailer

How does it work: The intervention coordinator will prepare and deliver feedback about the child’s hair nicotine level and provide counseling in a face-to-face visit in the home. Mailers will provide the feedback in alternate versions. A phone call will provide additional support.


Preparing the Tailored Feedback Forms (see attached examples): Once Julia Klein has given us the results of a hair nicotine test, modify all three versions of the feedback forms for the participant. One feedback form will be used in the face-to-face visit, and the other two will be mailed (the Intervention and Measurement Schedule on the wall shows which version is done when). For version A (Comparative chart), modify four areas: (1) the parent’s name where it says, Querida … (2) the first bar of the chart, putting in the correct value (3) the child’s correct name under the bar (4) you might have to change the blue section. If the child nicotine level is 0-.32, change the last sentence to, “These results suggest that your child’s nicotine level is low. Congratulations and keep up the good work.” For Version B (simple chart), modify five areas,: (1) the parent’s name where it says, Querida … (2) the child’s name on the chart, example, Resultados de Jaime, (3) the hair nicotine value on the chart where is says Nicotina de pelo = xx.xx ng/mg (4) the X on the line of the chart, using the following cutpoints as guidelines, Mínimo = 0 ng/mg (or non-detectable) to .32 ng/mg Significativo = > .32 ng/mg to <2.00 ng/mg Excesivo = 2.00 ng/mg or higher (5) you might have to change the blue section. For example, change the word “excesiva” to “significativa.” If you change the word to “mínima”, you’ll have to change the last part of that sentence and change the last sentence to “Your child’s nicotine level is already low. Congratulations.” For Version C (letter format), modify five areas: (1) (2) (3) (4) (5)

the date the parent’s name, where it says Querida … the child’s name in the 2nd paragraph the child hair nicotine level in the 2nd paragraph you may have to change the words “moderado” and “mas alto” in the in the 2nd paragraph and modify the sentences.

After preparing all 3 versions for a participant, have Terry or Susan check to make sure you haven’t forgotten to change something.

After finalizing the 3 versions, make a copy of each and place in a participant file.

Put a yellow sticky on each version indicting the order it will be presented (see schedule chart on wall), label “face to face”, 1st mailer, or 2nd mailer.


Counseling Approach In your role as intervention coordinator, you will be working with your families to interpret the hair nicotine results, communicate facts about secondhand tobacco smoke exposure, and discuss ways to reduce the child’s exposure. But before you can begin working with your families to change behavior, we know that you first have to gain their trust. Some of the first home visit will be spent establishing rapport and gaining the family member’s trust. You were selected to do this because you display the ability to listen, empathize, communicate, and motivate. All of these skills can be practiced and strengthened. Listening to others is an especially important skill. It lets the other person know that you care about what is important to them and that you’re trying to understand what is going on in their lives. One good way to listen to another person is to use “reflective listening.” When you are listening this way, you do the following:

• • • • • • •

make eye contact let the other person finish her sentence paraphrase or put into your own words what you just heard restate, without being judgmental, what you think they are feeling try to get the participant herself to set goals for reducing the child’s exposure use positive reinforcement to build confidence. If the participant says, “I think I can go outside to smoke my evening cigarette,” you might say, GOOD IDEA I’LL BET YOU CAN TOO. Help the parent set an obtainable, realistic goal with which the parent feels comfortable (e.g., reducing exposure by 5 cigarettes a day).


Face-to-Face Visit Materials for the Face-to-Face Visit The following materials are to be taken to the face-to-face home visit: 1. Version A, B, or C of the feedback form that has been tailored based on the child’s nicotine level. The Intervention and Measurement Schedule on the wall tells you which version of the feedback form is to be presented at the home visit, and it should be marked as such with a yellow sticky. 2. Intervention description card ?? 3. Aspectos Básicos del Tabaco fact sheet (Basics about Tobacco) 4. Señales de Humo brochure 5. Donde esta el Humo worksheet 6. Refrigerator magnet 7. Thermos 8. Receipt of money form for signature

Counseling Protocol for the Face-to-Face Visit 1.

Introduce yourself to establish rapport

2.

Present version A, version B, or version C of the feedback form.

3.

In the face to face visit, let the feedback form guide you. When in doubt of what to say or do, just read and follow the feedback form.

4.

Counseling steps for all Versions: 1. Give participant Intervention description card ?? 2. Present and interpret feedback on the feedback form 3. Go over Aspectos Básicos del Tabaco fact sheet (Basics about Tobacco) 4. Discuss health effects on children from the feedback form 5. Give participant the Señales de Humo brochure 6. Complete the Donde esta el Humo worksheet and talk about ways to reduce ETS 7. Ask the participant about the number of cigarettes they currently smoke to help come up with ideas on how to reduce ETS. 8. Remind the participant about the follow-up hair collection visit and that we’ll be able to tell them if there were reductions in the child’s hair nicotine.

5.

The following pages describe the face-to-face counseling for versions A, B, and C. Most of the steps and information are the same for all 3 versions. Susan and Terry will help practice each one before you have to do it.


Presenting Version A (comparative chart) in the Face-to-Face Visit Read or paraphrase the first few sentences on the feedback form. You might say, or simply read, “remember when one of our staff took a hair sample from your child to test it for nicotine? I have the results here.” First, focus on the Dear Parent section portion of the feedback form, reading, “Nicotine coming from adult’s cigarette smoke gets into children’s hair, so hair nicotine can be used to measure how much tobacco smoke a child is exposed to. The closer to zero, the better.” a.

Version A is the most challenging of the 3 feedback forms. For interpreting version A (comparison chart) you might say…

“The first bar of this graph shows the amount of nicotine found in your child’s hair due to exposure to secondhand smoke. The second bar shows the amount in some Latino children in the San Diego area who are exposed to secondhand smoke—see, it’s about 1.00. The third bar shows the amount of nicotine among children not exposed—see, it’s very close to zero. The fourth bar shows the amount found in exposed adults and children reported in lots of different studies throughout the world.” At this point, you’ll need to interpret the feedback accurately, without scaring the participant. Examples are: “As you can see, the amount of nicotine in your child’s hair is….” Example: “… about the same as other local Latino children exposed to secondhand smoke, higher than children not exposed to secondhand smoke, but not as high as the amount reported in other studies of exposed individuals.” OR Example: “ … about the same as local Latino children who are exposed to secondhand smoke, a little bit higher than children who are not exposed to secondhand smoke, and lower than other people in other studies who are exposed to secondhand smoke.” OR Example: “…very low. Lower than local Latino children exposed to secondhand smoke, lower than people in other studies, and about as low as that among children who have not been exposed.” Unless the child’s value is zero, make a suggestion for reduction of exposure, by saying, “These results suggest that…your child’s nicotine level could be lower, and his/her health would benefit.” If the child’s value is zero (below detectable levels), you can say…


“Your child’s nicotine level is already very low. Congratulations. We’ll talk about ways to keep it that way.” b. Proceed with the Aspectos Básicos del Tabaco fact sheet. Read over the sheet with them, adding other facts that you think are important, such as: • Tobacco smoke contains more than 50 chemicals that cause cancer. • Secondhand smoke is the single most important source of harmful indoor air pollution. • When children are around smoke, they breathe the same dangerous substances as the smoker. • Secondhand smoke kills more than 6,000 children a year. • Children exposed to secondhand smoke get sick more often and for longer periods of time than other children. c.

Next, return to the feedback form and name some of the effects of secondhand smoke on children. At this point, say, “Here’s a little brochure to read on your own that talks a little more about the health effects on children,” and give them the Señales de Humo brochure.

d. Complete the “Donde esta el Humo” worksheet together. The Donde esta el Humo worksheet helps identify the places, times of day, and activities in which the child is exposed to ETS in the home or car. This exercise will be useful for identifying opportunities for ETS reduction. Say, “This is a useful exercise to help find out where your child is usually exposed to secondhand smoke. Write in the places where your child is exposed to cigarette smoke. Where’s the main place, would you say? Where else? What about the car? What time of the day is this, usually?” e.

Once the worksheet is completed, brainstorm/discuss potential ways to reduce secondhand smoke in the home and car. To help come up with ideas, ask about number of cigarettes smoked around the child (or check the baseline survey before the visit). You might say, “The survey you filled out a few weeks ago says you smoke about ___ cigarettes around the child per week. Is that still about right? Even if you could reduce his/her exposure by just a few cigarettes, your child’s health would probably benefit. How do you think you might be able to do that?” Try to get the participant to come up with her own goal or strategy to reduce ETS that is realistic and comfortable for her.


Here are a couple of examples: Example: Parent F explains to the intervention coordinator that she has already started reducing ETS in the TV room (where the child often plays) by smoking only during commercials. When probed, she decides that she probably abides by the rule about 75% of the time. The intervention coordinator gives her verbal praise for her actions thus far, and points out that she has already been able to reduce ETS. Parent F expresses concern about the level of nicotine in her child’s hair, and she and the intervention coordinator discuss a next logical step towards further reducing ETS. Parent F decides that she wants to try to smoke only during commercials 100% of the time, and that she is going to ask her husband to do the same. The intervention coordinator suggests that Parent F place a sign in the family room to remind her of her goal.

Example: Parent H states to the intervention coordinator that she wants to get her child’s hair nicotine level to zero. She would like to quit smoking altogether, but she doesn’t think this is realistic right now. She does think that limiting her smoking to her own bedroom where the child rarely plays is possible. The intervention coordinator reinforces Parent H’s statements about restricting her smoking to one room, and suggests she use personal “rewards” (e.g., purchasing a new magazine) to reinforce her progress. f. Next, discuss the “tips” at the end of the feedback form under the section, “How can I protect my child from cigarette smoke.” These are suggestions to help reduce the child’s exposure. These include: 1. Keep smoke away from the child by smoking outside or in another room. 2. Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. 3. Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. 4. Tell your child to avoid cigarette smoke. 5. Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. 6. Consider quitting smoking—call 1-800-45-no-fume 7. Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke. g. Leave all materials including the feedback form, tobacco fact sheet, Donde esta el Humo, magnet, your card, intervention description card, and thermos with participant. h. Remind the participant that she’ll receive two mailers and a phone call over the next 4 weeks, and follow-up measurement visit in about 6 weeks.


Presenting Version B (simple chart) in the Face-to-Face Visit Read or paraphrase the first few sentences on the feedback form. You might say, or simply read, “remember when one of our staff took a hair sample from your child to test it for nicotine? I have the results here.” First, focus on the Dear Parent section of the feedback form, reading, “Nicotine coming from adult’s cigarette smoke gets into children’s hair, so hair nicotine can be used to measure how much tobacco smoke a child is exposed to. The closer to zero, the better.” a.

For interpreting version B (simple chart), tailor what you say based on what the actual value is in the chart, and where the X is. For example, you might say,

“This chart shows the amount of nicotine found in your child’s hair due to exposure to secondhand smoke. You can see that the value of hair nicotine is 2.1, which indicates somewhat heavy secondhand smoke exposure.” OR “This chart shows the amount of nicotine found in your child’s hair due to exposure to secondhand smoke. You can see that the value of hair nicotine is 1.2, which indicates medium or moderate secondhand smoke exposure.” OR “This chart shows the amount of nicotine found in your child’s hair due to exposure to secondhand smoke. You can see that the value of hair nicotine is .24, which indicates minimal secondhand smoke exposure.” Unless the child’s value is zero, make a suggestion for reduction of exposure, by saying, “These results suggest that…your child’s nicotine level could be lower, and his/her health would benefit.” If the child’s value is zero (below detectable levels), you can say… “Your child’s nicotine level is already very low. Congratulations. We’ll talk about ways to keep it that way.” b. Proceed with the Aspectos Básicos del Tabaco fact sheet. Read over the sheet with them, adding other facts that you think are important, such as: • Tobacco smoke contains more than 50 chemicals that cause cancer.


• Secondhand smoke is the single most important source of harmful indoor air pollution. • When children are around smoke, they breathe the same dangerous substances as the smoker. • Secondhand smoke kills more than 6,000 children a year. • Children exposed to secondhand smoke get sick more often and for longer periods of time than other children. c.


d. Complete the “Donde esta el Humo” worksheet together. The Donde esta el Humo worksheet helps identify the places, times of day, and activities in which the child is exposed to ETS in the home or car. This exercise will be useful for identifying opportunities for ETS reduction. Say, “This is a useful exercise to help find out where your child is usually exposed to secondhand smoke. Write in the places where your child is exposed to cigarette smoke. Where’s the main place, would you say? Where else? What about the car? What time of the day is this, usually?” e. Once the worksheet is completed, brainstorm/discuss potential ways to reduce secondhand smoke in the home and car. To help come up with ideas, ask about number of cigarettes smoked around the child (or check the baseline survey before the visit). You might say, “The survey you filled out a few weeks ago says you smoke about ___ cigarettes around the child per week. Is that still about right? Even if you could reduce his/her exposure by just a few cigarettes, your child’s health would probably benefit. How do you think you might be able to do that?” Try to get the participant to come up with her own goal or strategy to reduce ETS that is realistic and comfortable for her. Here are a couple of examples: Example: Parent F explains to the intervention coordinator that she has already started reducing ETS in the TV room (where the child often plays) by smoking only during commercials. When probed, she decides that she probably abides by the rule about 75% of the time. The intervention coordinator gives her verbal praise for her actions thus far, and points out that she has already been able to reduce ETS. Parent F expresses concern about the level of nicotine in her child’s


hair, and she and the intervention coordinator discuss a next logical step towards further reducing ETS. Parent F decides that she wants to try to smoke only during commercials 100% of the time, and that she is going to ask her husband to do the same. The intervention coordinator suggests that Parent F place a sign in the family room to remind her of her goal.

Example: Parent H states to the intervention coordinator that she wants to get her child’s hair nicotine level to zero. She would like to quit smoking altogether, but she doesn’t think this is realistic right now. She does think that limiting her smoking to her own bedroom where the child rarely plays is possible. The intervention coordinator reinforces Parent H’s statements about restricting her smoking to one room, and suggests she use personal “rewards” (e.g., purchasing a new magazine) to reinforce her progress. f. Next, discuss the “tips” at the end of the feedback form under the section, “How can I protect my child from cigarette smoke.” These are suggestions to help reduce the child’s exposure. These include: 1. Keep smoke away from the child by smoking outside or in another room. 2. Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. 3. Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. 4. Tell your child to avoid cigarette smoke. 5. Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. 6. Consider quitting smoking—call 1-800-45-no-fume 7. Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke. g. Leave all materials including the feedback form, tobacco fact sheet, Donde esta el Humo, magnet, your card, intervention description card, and thermos with participant. h. Remind the participant that she’ll receive two mailers and a phone call over the next 4 weeks, and follow-up measurement visit in about 6 weeks.


Presenting Version C (Letter) in the Face-to-Face Visit You might start by saying, “Remember when one of our staff took a hair sample from your child to test it for nicotine? I have the results here. I’d like to just read the letter to you. Will you follow along?” a.

Now, just read the letter, giving her a copy to follow or have her look on with you. Because the letter presents and interprets the results, it is relatively straightforward.

b. Proceed with the Aspectos Básicos del Tabaco fact sheet. Read over the sheet with them, adding other facts that you think are important, such as: • Tobacco smoke contains more than 50 chemicals that cause cancer. • Secondhand smoke is the single most important source of harmful indoor air pollution. • When children are around smoke, they breathe the same dangerous substances as the smoker. • Secondhand smoke kills more than 6,000 children a year. • Children exposed to secondhand smoke get sick more often and for longer periods of time than other children. c.


d. Complete the “Donde esta el Humo” worksheet together. The Donde esta el Humo worksheet helps identify the places, times of day, and activities in which the child is exposed to ETS in the home or car. This exercise will be useful for identifying opportunities for ETS reduction. Say, “This is a useful exercise to help find out where your child is usually exposed to secondhand smoke. Write in the places where your child is exposed to cigarette smoke. Where’s the main place, would you say? Where else? What about the car? What time of the day is this, usually?” e. Once the worksheet is completed, brainstorm/discuss potential ways to reduce secondhand smoke in the home and car. To help come up with ideas, ask about number of cigarettes smoked around the child (or check the baseline survey before the visit). You might say,


“The survey you filled out a few weeks ago says you smoke about ___ cigarettes around the child per week. Is that still about right? Even if you could reduce his/her exposure by just a few cigarettes, your child’s health would probably benefit. How do you think you might be able to do that?” Try to get the participant to come up with her own goal or strategy to reduce ETS that is realistic and comfortable for her. Here are a couple of examples: Example: Parent F explains to the intervention coordinator that she has already started reducing ETS in the TV room (where the child often plays) by smoking only during commercials. When probed, she decides that she probably abides by the rule about 75% of the time. The intervention coordinator gives her verbal praise for her actions thus far, and points out that she has already been able to reduce ETS. Parent F expresses concern about the level of nicotine in her child’s hair, and she and the intervention coordinator discuss a next logical step towards further reducing ETS. Parent F decides that she wants to try to smoke only during commercials 100% of the time, and that she is going to ask her husband to do the same. The intervention coordinator suggests that Parent F place a sign in the family room to remind her of her goal.

Example: Parent H states to the intervention coordinator that she wants to get her child’s hair nicotine level to zero. She would like to quit smoking altogether, but she doesn’t think this is realistic right now. She does think that limiting her smoking to her own bedroom where the child rarely plays is possible. The intervention coordinator reinforces Parent H’s statements about restricting her smoking to one room, and suggests she use personal “rewards” (e.g., purchasing a new magazine) to reinforce her progress. f. Next, discuss the “tips” at the end of the feedback form under the section, “How can I protect my child from cigarette smoke.” These are suggestions to help reduce the child’s exposure. These include: 1. Keep smoke away from the child by smoking outside or in another room. 2. Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. 3. Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. 4. Tell your child to avoid cigarette smoke. 5. Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. 6. Consider quitting smoking—call 1-800-45-no-fume


7. Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke. g. Leave all materials including the feedback form, tobacco fact sheet, Donde esta el Humo, magnet, your card, intervention description card, and thermos with participant. h. Remind the participant that she’ll receive two mailers and a phone call over the next 4 weeks, and follow-up measurement visit in about 6 weeks.

Conducting the Supportive Phone Call One of the participant’s contact with the intervention coordinator will be over the telephone, in the fourth week of intervention phase. This call will generally provide social support for the parent. 1.The intervention coordinator will pull a copy of the two feedback forms the participant has already seen to remind her of the child’s nicotine level. Parents will have received two feedback forms at the time of the phone call, and content of those will be useful for providing discussion points. 2.The intervention coordinator will remind the parent of the child’s hair nicotine level, ask about the participant’s progress and challenges, verbally reinforce progress, and provide encouragement to set a new goal if setbacks have occurred.


VERSION A

Exposure to Tobacco Smoke

Expuesto a la Nicotina (ng/mg)

3.5

3.2

3 2.5 2 1.5

1.37 1.01

1 0.5

0.1

0 Jose

(a) Niños de la Región Expuestos

(b) Niños No Expuestos

(c) Otros Individuos Expuestos

Dear Mrs. Hernandez, You probably remember when project Ambiente Fresco II took a hair sample from your child to test it for secondhand tobacco smoke exposure. Nicotine coming from adults’ cigarette smoke gets into children’s hair, so hair nicotine can be used to measure how much smoke a child is exposed to. The lower the level, the better. The results of your child’s hair sample are shown in the graph. Your child’s hair nicotine level is compared to (a) other San Diego children exposed to secondhand smoke, Secondhand smoke exposure can cause (b) children not exposed to secondhand these problems in children: smoke, and (c) other studies of adults and Asthma children exposed to secondhand smoke. Colds and coughs These results suggest that your child’s Sudden Infant Death Syndrome nicotine level could be lower, Ear infections and his/her health may benefit Sore throat in the short and long term. Bronchitis


How can I protect my child from cigarette smoke? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Keep smoke away from the child by smoking outside or in another room. Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. Tell your child to avoid cigarette smoke. Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. Consider quitting smoking—call 1-800-45-no-fume for free help to quit. Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke.


Exposure to Tobacco Smoke VERSION B

Dear Mrs. Cortez,

Jaime’s Results:

Minimal Heavy

Significant

Hair nicotine=2.1 ng/mg You probably remember when project Ambiente Fresco II took a hair sample from your child to test it for secondhand tobacco smoke exposure. Nicotine coming from adults’ cigarette smoke gets into children’s hair, so hair nicotine can be used to measure how much smoke a child is exposed to. The lower the level, the better. The results of your child’s hair sample are shown in the box. The hair nicotine value indicates Heavy secondhand smoke exposure. Steps to decrease your child’s exposure to cigarette smoke may benefit his/her health in the short and long term.

Secondhand smoke exposure can cause these problems in children: Asthma Colds and coughs Sudden Infant Death Syndrome Ear infections Sore throat

How can I protect my child from cigarette smoke? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Keep smoke away from the child by smoking outside or in another room. Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. Tell your child to avoid cigarette smoke. Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. Consider quitting smoking—call 1-800-45-no-fume for free help to quit. Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke.

X


VERSION C San Diego State University, 9245 Sky Park Court, Suite 120, San Diego, CA 92123 ~ (619) 594-0668

Date Dear Sra. Martinez, You probably remember when project Ambiente Fresco II took a hair sample from your child to test it for secondhand tobacco smoke exposure. Nicotine coming from adults’ cigarette smoke gets into children’s hair, so we are able to measure nicotine in hair to see how much tobacco smoke a child has been exposed to. The lower the level of nicotine, the better. Marisol’s hair nicotine level was .70 ng/mg. This indicates a moderate level of exposure, and generally is higher than the level you would see in children living in homes where no one smokes around them. An excellent score would be around 0. Secondhand smoke exposure can cause health problems for a child, such as asthma, colds, coughs, Sudden Infant Death Syndrome (SIDS), ear infections, sore throats, bronchitis, reduce lung function, and poorer school performance. Because breathing even small amounts of other people’s smoke can cause health problems for a child, we encourage you to only allow smoking outside your home or car, away from your child. Here are a few more tips for reducing your child’s exposure: - Open the doors and windows to circulate the air in your home and car. - Encourage family, friends, and babysitters not to smoke around your child. - Tell your child to avoid cigarette smoke. - Remind yourself about the reasons to smoke away from your child. - Be kind to yourself…don’t give up. Keep trying to reduce secondhand smoke. Following these tips could reduce your child’s exposure to 0. Of course, quitting smoking is the best way a parent can reduce children’s exposure to smoke. By calling 1-800-45-no-fume, you can receive free help to quit smoking. If you have any questions, please feel free to ask us at any time by calling (619) 5940668. Sincerely,

Hoe bereik je ouders met een lage sociaaleconomische status? Een kennissynthese

Recommend Documents