HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST

HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST In chtich ma moaie dei

Zaterdag 29 augustus 11.00 - 17.00 uur Klameare te Workum

Voorwoorden Baken in een veranderende maatschappij Onze gemeente Súdwest-Fryslân behoort met 586 gebouwde rijksmonumenten tot de top 15 van grootste monumentengemeenten. Dit rijke historische bezit en ons prachtige cultuurlandschap met dorpen en steden bepalen het silhouet van onze gemeente. Ons erfgoed draagt bij aan de aantrekkingskracht van onze gemeente. Als gemeente hebben we dit vastgelegd in beleid, maar… erfgoed en historie is van iedereen, van ons allemaal, en moet door ons allemaal levend worden gehouden. Het doet me bijzonder veel plezier dat de vereniging Warkums Erfskip hier zo prachtig inhoud aan weet te geven door een Historisch Festival te organiseren. Dankzij de inzet van vele vrijwilligers zorgt Warkums Erfskip er voor dat de historie van ons gebied op een toegankelijke manier onder de aandacht van de mensen wordt gebracht. Historische verenigingen en instellingen zorgen ervoor dat iedereen zich bewust wordt van het verleden en dat besef met zich meedraagt op de weg naar de toekomst. Het past precies in de visie die Súdwest-Fryslân heeft op cultureel erfgoed: het is “een baken in een veranderende maatschappij”. Mirjam Bakker, wethouder gemeente Súdwest-Fryslân

Met samenwerking kom je verder Het Historisch Festival Workum dat op zaterdag 29 augustus 2015 wordt gehouden, is het resultaat van heel veel samenwerking. De organisatie is namelijk in handen van de Bert Wolters van de Vereniging Warkums Erfskip, Johan Wagenaar van “It âlders erf” en Alice Booij. Maar het Historisch festival zou niet door zijn gegaan zonder al die enthousiaste en betrokken deelnemers die u willen laten horen, zien en proeven van de rijke historie die in Friesland, en dan met name Zuidwest Friesland, aanwezig is. Zij zullen een tipje van de sluier oplichten aan al die bezoekers die geïnteresseerd zijn in geschiedenis in al zijn facetten, maar ook aan elkaar. Het belooft een onvergetelijke historische dag te worden. De organisatie van het Historisch Festival wenst iedereen dan ook een prachtige dag toe. Bert Wolters, Warkums Erfskip Johan Wagenaar, eigenaar “It âlders erf” Drs. Alice Booij

Presentaties in De Klam Tresoar - de schatkamer van Fryslân Tresoar is een bibliotheek, een archief en een museum onder een dak. Een bijzonder studie- en documentatiecentrum met informatie van bijna twaalf eeuwen over de geschiedenis en cultuur van de provincie Fryslân. Van unieke boeken tot de complete burgerlijke stand van Fryslân en van archieven van provinciale instellingen tot kaarten, afbeeldingen en foto’s. Tresoar is daarmee het centrum voor Friese historie en letterkunde. Niet zonder redden wordt het ook wel ‘de schatkamer’ van het geschreven Friese erfgoed genoemd. [email protected] • www.tresoar.nl

Bibliotheken Mar & Fean De Stichting Bibliotheken Mar en Fean bestaat sinds januari 2013 en heeft als werkgebied de gemeenten De Friese Meren, Heerenveen, Littenseradiel en Súdwest-Fryslân. De stichting heeft 14 bibliotheek- vestigingen. Daarnaast zijn er schoolmediatheken en Lytse Byb’s. De bibliotheek kan een goede opstap voor u zijn om de juiste informatie en verenigingen te vinden om uw hobby op te starten. Op het Historisch festival zal Bibliotheek Workum aanwezig zijn met boeken over de historie van Workum en een laptop waarop u de mogelijkheden van de bibliotheekwebsite kunt uitproberen. Ook zal een ‘historisch’ spel gespeeld kunnen worden waarbij een leuke beloning te verdienen is. www.bibliothekenmarenfean.nl

lameare Fries Scheepvaart Museum - Sneek In het Fries Scheepvaart Museum worden de verhalen verteld van de geschiedenis van de Friese zeevaart, visserij en binnenvaart. Ook de pleziervaart komt uitgebreid aan bod. Workum is een havenstad en daarom is er in het museum veel over de Workumer geschiedenis terug te vinden: gravures, kaarten, maar ook een scheepsmodel van de palingaak Stad Workum en een model van het stoombeurtscheepje met dezelfde naam. Dat de lokale historie van de stad Sneek en wijde omgeving ruim aandacht krijgt in het museum, is misschien minder bekend. In de stijlkamers van het museum ervaart de bezoeker hoe onze voorouders woonden en werkten. In een van deze kamer is een kastenwand uit Workum te zien. En in de depots vinden we vele tientallen foto’s en ansichtkaarten uit Workum. Tijdens de historische markt presenteren we een aantal van deze Workumer voorwerpen uit de collectie van het Fries Scheepvaart Museum. www.friesscheepvaartmuseum.nl

De rijke cultuur van Hindeloopen Museum Hindeloopen, de Vereniging Vrienden Museum Hindeloopen en de Folkloristische Zang- en dansgroep Aald Hielpen laten u kennismaken met de rijke cultuur van Hindeloopen. Museum Hindeloopen geeft een beeld van de bijzondere woon- en leefcultuur in de 18e-eeuw, de gouden eeuw voor dit Zuiderzeestadje. Hindelooper schilderwerk, afbeeldingen van het interieur, schilderijen, handelsreizen naar de Oostzee... De Vereniging Vrienden heeft verschillende werkgroepen, die het museum ondersteunen d.m.v. lezingen, kinderactiviteiten, rondleidingen, stadswandelingen en historisch onderzoek. Ook doet zij aankopen voor de museumcollectie. Aald Hielpen brengt het Hindelooper kostuum tot leven. Deze kleurrijke dracht kent een rijke symboliek in de vorm van kleur of kleding-onderdelen. De leden vertellen hier graag over. Op verschillende manieren brengt Aald Hielpen ook de Hindelooper cultuur voor het voetlicht. www.museumhindeloopen.nl

6 - HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST

Kazemattenmuseum - Beleef geschiedenis op de Afsluitdijk Op Kornwerderzand bij de Afsluitdijk, enkele kilometers uit de Friese kust, liggen de beroemde kazematten. Het is de enige plek in Europa waar in de meidagen van 1940 de Duitse Blitzkrieg vastliep. Slechts 225 Nederlandse soldaten wisten ruim 15.000 Duitsers tegen te houden. Een verhaal om trots op te zijn. Ervaar ook de heldhaftige rol van de marine. De kanonneerboot Hr. Ms. Johan Maurits van Nassau wist met slechts 98 gerichte schoten de Duitse artillerie op de Friese kust uit te schakelen. Een aantal kazematten is ingericht in de stijl van die tijd. Te zien zijn o.a. wapens, slaapplaatsen, telefooncentrale, keuken en de uitzichtposten. Kom langs en beleef het indrukwekkende verhaal opnieuw. Verplaats je in de spanning die de Nederlandse soldaten hebben gevoeld en de teleurstelling dat ze zich moesten overgeven na enkele dagen vechten zonder verslagen te zijn. BELEEF GESCHIEDENIS OP DE AFSLUITDIJK! Open: mei t/m oktober elke woensdag en zaterdag van 10.00 - 17.00 uur. In juli en augustus ook zondag’s van 13.00 - 17.00 uur. Afsluitdijk 5, Kornwerderzand • www.kazemattenmuseum.nl www.facebook.com/Kazemattenmuseum

Het Jopie Huisman Museum Het Jopie Huisman Museum is gewijd aan het werk en de filosofie van de Friese autodidacte schilder Jopie Huisman. Jopie Huisman wordt ook wel de schilder van het mededogen genoemd. Zijn stillevens zijn in de loop van de jaren haast universele levenslessen geworden: ‘Wat als oud vuil is afgedankt, verandert in iets dat kan ontroeren. De mensen herkennen zich in mijn schilderijen en vinden zichzelf erin terug’. Van de geboorte van Jopie als kunstenaar tot zijn helden en inspiratiebronnen, het museum maakt de bezoeker deelgenoot van zijn paradijs. ‘Voorbij de horizon van Workum houdt de aarde op’ want, zo zei hij: ‘De hemel kan voor mij nooit mooier zijn dan dit’. Workum is zijn hemel op aarde en zijn museum is een weerslag daarvan. Wolkom yn Jopie’s Paradys! [email protected] • www.jopiehuismanmuseum.nl

HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST - 7

Museum kerkelijke Kunst Daarnaast nog: * Collectie kerkelijke kunst * Bulthuiscollectie (houtsnijwerk) * Schilderijen van Pastoor H.Janning * Poppenhuis Open: ma/ za van 11 tot 16 uur. www.kerkelijkekunst.workum.nl

Jan Murk de Vries

Museum kerkelijke kunst, Noard 173, Workum van 2 mei tot 12 september

Museum Warkums Erfskip In museum Warkums Erfskip, gevestigd in het oude waaggebouw op de Merk kunt u op de eerste verdieping de tentoonstelling: “De wezen van Workum” bezoeken. Op de zolder van het monumentale gebouw kunt u luisteren naar het spannende verhaal over de kofschipper uit de 18e eeuw: Huijte Fookles. Schuin tegenover het museum, in It Pottebakkershûs, is een interessante expositie over de geschiedenis van het Workumer aardewerk. In de zijmuur van dit museumrestaurant bevindt zich de gevelstenenmuur, die ook zeker de moeite waard is om te bekijken. www.warkumserfskip.nl


Stichting Stadsherstel Workum De Stichting Stadsherstel Workum is opgericht om de waardevolle elementen in het straatbeeld van Workum te bewaren en waar mogelijk te verbeteren. Het doel is ook om bij de bevolking het besef levend te houden dat het stadsgezicht een belangrijke culturele waarde heeft en daardoor een grote aantrekkingskracht heeft voor bezoekers. Zie de foto voor een goed straatbeeld in Workum. Sinds 1984 is de Stichting aan het werk. Bouwaanvragen voor panden in het oudste gedeelte van Workum worden sindsdien voorzien van commentaar. Verder worden aan particulieren adviezen gegeven bij restauraties of verbouwingen. Voor zover mogelijk wordt ieder jaar een premie uitgereikt aan hen die naar het oordeel van de Stichting op zorgvuldige manier het uiterlijk van hun huis en/of stoep hebben gerestaureerd.

PR commissie Sint Gertrudiskerk De grootste laatgotische kruiskerk van Friesland staat op de Merk in Workum, de St. Gertrudiskerk. De huidige kerkt dateert uit 1480 en heeft de grootste ramen van de provincie. Ieder jaar worden er duizenden toeristen verwelkomt in deze bijzondere kerk met zijn unieke lichtinval. De grootste trekpleister is de permanente tentoonstelling van de twaalf zeldzame doodsbaren: onder meer de kinderbaar St-Josephgilde (1693), de bakkersbaar (1606) en de timmerliedenbaar (1791). Andere historische trekpleisters zijn: • Kunstzinnig houtsnijwerk 1523-1718 • Monumentale grafstenen uit de 16e eeuw • Preekstoel met vijf evangelie verhalen • Het monumentale Jan Harmens orgel (1697) en Künckelorgel uit 1784. Nieuwsgierig geworden naar deze rijke historie, kom dan langs op 29 augustus, u bent van harte welkom!


De Workumer Krant Friso De Workumer Krant Friso bestaat al heel veel jaren. De eerste uitgever was de firma Brandenburg. Toen deze drukkerij verhuisde naar Sneek werd de Friso overgenomen door drukkerij Kuipers in Workum. Later kwam Tsjerk Gaastra (geboren in 1870) in beeld, deze verzorgde jarenlang de uitgave van deze krant. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Bouke. De drukkerij was in de boekhandel aan het Noard. In het jaar 1937 besloten de zwagers Hendrik Hunia en Bouke Kemker een familiebedrijf op te zetten. Vanaf dat jaar begon Hunia’s drukkerij in Workum te draaien. Rond het jaar 1966 werd het drukken van de Friso overgenomen van Gaastra. Hunia’s Drukkerij is nog altijd een toonaangevende drukkerij in de stad Workum. Dat de eigenaren Kemker en Hunia zich ook altijd betrokken voelen bij deze stad blijkt weer uit het feit, dat ons Historisch Festival ook door hen gesponsord wordt! www.huniadrukkerij.nl

Stichting Nooitgedagt IJlst De grootste schaatsenmaker van IJlst en misschien ook wel van Nederland, is Nooitgedagt uit IJlst. Een eeuw lang heeft Nooitgedagt schaatsen geproduceerd. De bekendheid van Nooitgedagt is vooral ontstaan door de productie van deze schaatsen, hoewel ze slechts een bijproduct waren. Het belangrijkste product van Nooitgedagt was (timmer) gereedschap. Ook werd er enkele decennia houten speelgoed gemaakt. Een omvangrijke collectie gereedschap, schaatsen, houten speelgoed, foto’s en reclamemateriaal is te zien in het Museum Nooitgedagt aan de Sudergoweg 1a in IJlst. Op het Festival worden stukken uit de collectie van Nooitgedagt, evenals documentatiemateriaal getoond.


Nationaal Modelspoormuseum Treinen groot en klein! Jong en oud kunnen in het historische station van Sneek kijken, genieten en treinen laten rijden. Van stoom tot stroom en van traag tot super snel. Ontdek het toen en nu van het spoorbedrijf. • Zelf treinen laten rijden • Genieten van Zwitserse bergen • Fraaie modelbanen en modellen • Kleuren, puzzelen en lezen Tijdens het Historisch festival in Workum zijn we met: • Een fraai Fries schaats diorama • Grote en kleine locomotieven • Ons museum wagonnetje Een van onze bouwers bouwt het station van Sneek en u kunt deze winnen! In ons museum krijgen 65+, museum jaarkaart en Biebpas houders korting op de entree. We zien u graag in ons museum! NS-station Sneek • Dr. Boumaweg 17b • 8601 GM Sneek • Tel. 0515-430021 www.modelspoormuseum.nl

Stichting Bolswards Historie De Stichting Bolswards Historie is opgericht in 1952 en heeft al verscheidene doelen bereikt. Zo heeft de stichting oude gebouwen in Bolsward opgekocht en zorg gedragen voor de restauratie ervan. Op deze manier zijn verschillende historische elementen in de stad behouden. Ook beheert SBH de Oudheidkamer in het stadhuis van Bolsward. Sinds 1985 reikt SBH, indien mogelijk elk jaar, een ‘waarderingstegel’ uit aan een particulier die naar het oordeel van de stichting de mooist geslaagde restauratie of renovatie heeft uitgevoerd aan zijn of haar eigen woning. De stichting heeft een werkgroep die de archieven van de stichting inscant, daarmee een digitaal archief aanlegt en op die manier informatie en foto’s veilig stelt voor verlies. Sinds november 2011 geeft de stichting het magazine “Bolswards Historie” uit met een frequentie van 2x per jaar. Elk nummer staat bol van diverse historische wetenswaardigheden over Bolsward. www.stichtingbolswardshistorie.nl


Stichting de Friese Elfsteden Rijwieltocht Al ver voor 1912 werden er individuele elfstedentochten op de fiets gereden. Van enige organisatie was in die periode geen sprake. De elfstedentocht op de schaats van 7 februari 1912 was aanleiding voor het organiseren van een fietselfstedentocht. De geestelijke vader van de fietselfstedentocht was de Bolswarder huisarts Henricus Beekhuis. Hij maakte deel uit van de controlecommissie in Bolswardop de dag van de schaatselfstedentocht van 1912. Het was deze commissie die tot de conclusie kwam dat wat in de winter per schaats kon, in de zomer ook per fiets mogelijk moest zijn. In deze 100 jaar is de tocht rond 80 keer officieel georganiseerd. Eind jaren twintig/begin jaren dertig een aantal keren vanuit Leeuwarden. Alle overige versies startten en finishten in Bolsward. Sinds 1947 is er sprake van één lange reeks van tochten met alleen een afgelasting van de tocht 2001 in verband met de MKZ-crisis in dat jaar. De tocht van Pinkstermaandag 28 mei 2012 was dus de 65e tocht in de reeks sinds de herstart in 1947. www.11steden.nl

Stichting Historische Kring Woudsend De Stichting Historische Kring Woudsend heeft als doel de boeiende geschiedenis van Woudsend en omstreken te onderzoeken, vast te leggen en voor iedereen toegankelijk te maken. Via onze website www. historiewoudsend.nl krijgt u toegang tot ons digitale archief waarin al vele foto’s zijn ondergebracht. De ontwikkeling van Woudsend is te danken aan de ligging van het dorp aan de eertijds belangrijke vaarverbinding tussen Zuiderzee en Middelsee. Nog altijd is het water belangrijk voor het dorp. Was het in het verleden voor de scheepsbouw en de handelsvaart, nu is Woudsend een echt watersportdorp in het Friese merengebied. En met de aanleg van een rondweg met nieuwe brug over de Welle is Woudsend de belangrijkste toegangspoort tot de Zuidwesthoek geworden. Secretariaat: Siemon de Vries, A.H. Trompstrjitte 18, 8551 NV Woudsend, 0514-591951, [email protected]


Vereniging Historisch Sneek en Stichting Oud Sneek De Vereniging Historisch Sneek en omstreken (1998) is een bloeiende vereniging met meer dan duizend leden in en buiten de Waterpoortstad. In de verenigingsruimte ‘De Waag’, in de kelder van de bibliotheek in Sneek, zijn iedere week veel vrijwilligers bezig om oud en nieuw binnengekomen materiaal te verwerken en te digitaliseren. Ook worden hier bezoekers ontvangen die iets over de historie van Sneek willen weten. Twee filmploegen zetten oude films van Sneek op DVD. Verder verzorgt de VHS een aantal keren per jaar een thema-avond over uiteenlopende onderwerpen. Deze avonden worden druk bezocht. Tevens verschijnt er 4x per jaar een mooi verenigingsblad, uiteraard de Waag geheten. De Stichting Oud Sneek (1964) houdt zich bezig met de bebouwde omgeving van Sneek. Zij koopt oude historische panden op, knapt ze op en verkoopt ze weer. Ook verschaft zij aan particulieren een kleine financiële bijdrage als zij hun pand opknappen, de zogenaamde kleine initiatieven. Hieronder vallen ook de gevelstenen en de muurschilderingen. Samen met de VHS verzorgt de SOS lezingen en cursussen in Sneek over de historie van Sneek en de restauratie van historische panden. Beide organisaties vullen elkaar goed aan en werken uitstekend samen. www.vhsneek.nl • www.oudsneek.nl

Het Archeologisch Steunpunt Sneek Het ASP-Sneek is een archeologische werkgroep, bestaand uit enthousiaste amateur archeologen afkomstig uit de gemeente Súdwest-Fryslân. Wordt er ergens gebouwd of gegraven dan houden ASP leden, in overleg en samenwerking met de gemeente, dit in de gaten. Ook verlenen we ondersteuning bij opgravingen binnen de gemeente. Tevens zijn we verantwoordelijk voor de ondersteuning en onderhoud van het Archeologisch Steunpunt in de Openbare Bibliotheek Sneek. Leden van de werkgroep hebben met hun vondsten al een aantal maal het nieuws gehaald. Zoals met een Vikingring, en een muntschat. Deze zijn op dit historisch festival te bewonderen.


Afron De Fryske feriening foar histoaryske lânbou AFRON, dat stiet foar ‘Agrarisch Friesland Oud en Nieuw’, is yn 1984 oprjochte. Har wichtichste doelstelling is it sammeljen, it bewarjen, it registrearjen en it eksposearjen fan âlde agraryske wurktugen, âld ark en dokumintaasjemateriaal troch partikulieren en organisaasjes te befoarderjen. As ûnôfhinklike feriening hopet se yn Fryslân in stimulearjende en koördinearjende rol te ferfoljen. Ek de lânboumusea yn Fryslân (Feankleaster, Earne wâld, Damwâld, Makkingea, Berltsum, Sondel, Skylge en Wommels) binne lid en wurkje mei de AFRON gear oan eksposysjes en publikaasjes. Op it Histoarysk Festival Súdwest sille se wat nijsgjirrich ark sjen litte fan leden en fierders de publikaasjes dy ‘t de AFRON yn ‘e rin fan de jierren publisearre hat. Ek ha se dan in trochrinnende presintaasje fan foto’s fan lânbou-ark dêr ‘t men eartiids mei wurke. www.afron.nl

Nederlandse Genealogische Vereniging (Afdeling Friesland) De NGV is een landelijke vereniging met ongeveer 8000 leden. Onderzoek concentreert zich meestal in een regio. Zo’n 400 leden hebben speciaal belangstelling voor Friese families. In 1971 ontstond zo de Afdeling Friesland. Omdat de meeste mensen met Friese voorouders niet Friestalig meer zijn is de voertaal Nederlands. Wie Friese voorouders heeft of belangstelling heeft voor de Friese geschiedenis, kan bij de NGV Afdeling Friesland zijn hart ophalen. Bij de stand kunt u terecht voor allerlei informatie, ook liggen er boeken ter inzage en folders om mee te nemen. U krijgt advies op genealogisch gebied. Speciale aandacht krijgt het op internet vinden van informatie, niet alleen over familierelaties, maar ook over de registratie van binnenvaartuigen, skûtsjes e.d. Er is een database waarin staat welk lid onderzoek doet naar welke familie. Familieadvertenties kunnen gegevens opleveren die niet in de registers van de burgerlijke stand en het bevolkingsregister voorkomen. Naast deze algemene zaken is er speciale aandacht voor de Zuidwesthoek en Workum. Zo is er een onderzoeker die studie heeft gemaakt van leden van het stadsbestuur van Workum in voorbije eeuwen. Er zijn contacten met familieleden die de streek verlaten hebben en die nu elders in Nederland en overzee gezocht moeten worden. U kunt al uw vragen op dit gebied stellen, dan krijgt u meestal een antwoord dat u verder op weg helpt. www.ngv.nl


Historisch Tijdschrift Fryslân ‘Fryslân’ is als geschiedenistijdschrift een getrouwe afspiegeling van onze provincie: een eigengereid verleden, rijk gedocumenteerd, uitbundig geïllustreerd en zorgvuldig gearchiveerd. Aan de redactie van Fryslân de schone taak aan dat boeiende verleden een publieksvriendelijk gezicht te geven. Dat lukt prima, nu al vijf jaar achtereen. Elke uitgave bevat zo’n acht artikelen, vaak in aansprekende thema’s met een actuele link, plus acht rubrieken met boekbesprekingen, kalender, column en doorlopende korte artikelen. Fryslân verschijnt zesmaal per jaar en wordt uitgegeven door het Koninklijk Fries Genootschap en Van der Let & Partners. Hoofdredactie: Siebrand Krul, eind- en beeldredactie Marijke de Boer. www.historischtijdschriftfryslan.nl

Maikel Galama Genealogie en graf- en gevelsteenfotografie Sinds maart 2011 woon ik in een monumentenpand met achtergelegen loods in Workum. In de loods staan duizenden ordners met foto’s van graf- en gevelstenen (ruim 300 duizend), bidprentjes, familieadvertenties, persoonskaarten en andere zaken die met familieonderzoek te maken hebben. Alles is geordend op familienaam en daarbinnen op persoonsnaam en geboortejaar. De laatste jaren neemt de computer een steeds belangrijkere plaats in. Inmiddels omvat de digitale collectie graf- en gevelstenen ook alweer ruim 150 duizend stuks. Ik help de beginnende familieonderzoeker graag bij het zetten van de eerste stappen op het gebied van de genealogie. Meestal gratis, soms tegen een kleine bijdrage om alle kosten te bestrijden. Soms gaan we samen meteen aan de slag, soms vertel ik over familieonderzoek in de vorm van een kleine cursus! Ik verkoop ook (2e hands) boeken (vnl. genealogie en geschiedenis), Elpees en Cd’s (vnl. Folk, Country en 70er jaren muziek). Mijn adres: Maikel Galama, Dwarsnoard 3 (tegenover de katholieke kerk), 8711 AP Workum, tel. 0515-857922, e-mail: [email protected]. P.s. Ik ben niet altijd aanwezig, het is verstandig eerst even te bellen…


Melle van der Goot - ZWH bus Ik verzamel al jaren van alles wat met busmaatschappij de ZWH te maken heeft. Dit heeft zich in de loop der tijd uitgebreid naar van alles over het openbaar vervoer in Friesland. Dit heeft geleid tot het uitgeven van inmiddels 2 boeken van mijn hand. Graag toon ik u een deel van mijn verzameling, o.a. chauffeurspak, bushalte, foto’s, documenten, etc. Melle van der Goot

It âlders erf Een nieuw bedrijf dat richt zich op het cultureel erfgoed. Daarbij valt te denken aan: - het inrichten van tentoonstellingen; - historisch en genealogisch onderzoek; - uitgeven van publicaties; - organiseren van historische activiteiten; - educatieve activiteiten en projecten ontwikkelen voor musea en instellingen gericht op geschiedenis; - presentaties; - lezingen; - praatboeken over uw leven; - restaureren van oude foto’s; - scannen van dia’s en negatieven. Onlangs is er een samenwerking aangegaan met Gasthuisproducties. Onder de naam “Erfgasten” ontwikkelen zij multi media programma’s voor diverse platforms. www.italderserf.nl


Anne de Jager - transport van de ‘gewone’ man Anne de Jager verzameld middelen van transport die de ‘gewone’ man in de twintigste eeuw tot zijn beschikking had. In het begin van deze eeuw werden vele goederen in deze streek vervoerd met fietsen en karren. Zijn verzameling begon met een bakfiets, vervolgens kwamen er een melkwagentje, een transportfiets met 26” wielen, nog een transportfiets met 28” wielen, een bakkersbakfiets, een herenrijwiel, een kruiwagen met gereedschapskist, en een handkar bij. Op zich niets ongewoons aan. maar veel van de objecten die vandaag getoond worden zijn gerestaureerd en gedocumenteerd. Daar waar mogelijk wordt gezocht om informatie over het object op allerlei wijze. Dit levert vaak weer contacten en verhalen op van mensen die zich ook met de historie bezighouden. Of dit nu verzamelaars zijn of gewoon geïnteresseerden, zij hebben de zelfde passie. Ook worden er goederen toegevoegd die het beeld compleet maken. Op een melkwagentje horen nou eenmaal melkbussen. Maar ook een theems met watten, melkemmer, thule, vacuüm emmer, enz. Ook de mand op de transportfiets is gevuld met boodschappen uit die tijd. De verhalen die mensen er over kunnen vertellen, omdat ze het zelf nog weten of die het van hun ouders hebben gehoord, maken het compleet.

Folklore Fryslân Wij, Laura van der Weide en Jan Tolsma, twee folkloristen pur sang, zullen bij het Historisch Festival op 29 augustus a.s. in Workum aanwezig zijn in historische kledij. Op deze dag dragen wij de Victoriaanse kleding uit ca. 1860. Deze mode was de stadse tegenhanger van de Friese boerenmodedracht, (met oorijzer, chatelaine en beugeltas) uit dezelfde periode. Omdat de notabelen uit de stad zich niet wilden vereenzelvigen met deze boerenstand werd het Victoriaans de modedracht van de gegoede burgerij. Onze doelstelling is het zo laagdrempelig mogelijk uitdragen, uitleggen en presenteren van historische kleding. U komt ons zeker tegen tijdens dit Historisch Festival! www.folklorefryslan.nl


Werkgroep Oer de Gaastmar De Werkgroep Oer de Gaastmar bestaat sinds 2011 en houdt zich bezig met alles wat met Gaastmeer te maken heeft. In de eerste plaats betreft dat de rijke geschiedenis van het dorp. Zo deed de werkgroep onderzoek naar de visserij, de befaamde palinghandel op Londen, het boerenleven in het dorp en verzorgde ze hierover een tentoonstelling en een publicatie. Ook presenteerde de werkgroep zich op open dagen, o.a. rond de bekende Wildschut-helling te Gaastmeer, die van 1857 tot 1953 bestond. Vier generaties van de familie Wildschut bouwden er schepen, waarvan een aantal nog steeds vaart. En elke zomer kunnen bezoekers een historische rondwandeling maken langs 23 fotoborden, met in het boekje ‘Rinne troch de tiid’ aanvullende informatie. Op de foto: palingaken aan de kade in Gaastmeer in 1925.

Lezingen 11.30 uur

Theo Kuipers Over Pottjebier en de registratie van familienamen in 1811

Poepjes, Piest, Haweniks, Zingzang en profeet van Sijon. Dit zijn zomaar wat familienamen die in 1811 in Friesland zijn aangenomen. Waarom koos iemand voor zo’n naam? Hoe werd die registratie georganiseerd? En werd er wel door iedereen aan meegewerkt? Waarom eindigen zoveel Friese familienamen op -sma en -stra? Waarom werkten de inwoners van Gaasterland niet mee? En welke familienamen zijn er nu in Workum aangenomen? Op dit soort vragen geeft Theo Kuipers van Tresoar een antwoord tijdens zijn lezing over de registratie van familienamen in Friesland.

12.30 uur

Geartsje Postma-Krikke Nationaal Landschap ZWF en archeologische vondsten

Het gebied van Zuidwest-Fryslân is een gebied met bijzondere landschappelijke kwaliteiten. Vandaar dat het in 2005 door de rijksoverheid is aangewezen als Nationaal Landschap. Voor dit prachtige landschap is een landschapsontwikkelingsvisie gemaakt, waarin de ontwikkeling van het landschap en water nu nog van te zien is, centraal staat. Geartsje Postma-Krikke is Grut Ambassadeur van het Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân en vertelt over de rijkdom en het bijzondere ervan. Daarnaast laat ze archeologische vondsten zien die in 2012 zijn gedaan bij haar boerderij op Arkum bij Tjerkwerd.

14.30 uur

Siem van der Woude Workumer schippers in de Sonttolregisters

De Sontolregisters vormen een belangrijke bron voor de economische en maritieme geschiedenis van Nederland en heel Europa. Ze worden bewaard in het Deens Nationaal Archief in Kopenhagen. Ze vormen de registratie van de tol die de koning van Denemarken hief op alle schepen die de Sont passeerden van en naar de Oostzee. Ze zijn bewaard gebleven van de 15de eeuw tot 1857. Siem van der Woude is werkzaam bij Tresoar en projektleider van het projekt Sonttolregisters Online. Hij gaat in op de achtergrond van de Sonttolregisters en vertelt over het grote aandeel van de Republiek en de Zuidwesthoek in het bijzonder in de scheepvaart tussen Oost- en West-Europa. Uiteraard komt ook de rol van de Workumer schippers aan de orde.

15.30 uur

Wytze Stellingwerf Opgravingen in It Heidenskip en archeologie NOBA-terrein

Drie jaar geleden werden bij It Skar aan de Fluessen ten behoeve van het natuurproject “De Wolvetinte” graafwerkzaamheden verricht. Bij het afgraven van een laag veen kwamen de restanten van een oude structuur en tienduizenden scherven aan het oppervlak. Het bleek te gaan om overblijfselen van een boerderij die de naam “De Wolvetinte” droeg en dit jaar precies anderhalve eeuw geleden is gesloopt. De plek is daarvoor meer dan honderd jaar bewoond geweest door leden van de destijds welvarende boerenfamilie De Wolff. Uit onderzoek dat Auke Bult en Wytze Stellingwerf verrichten kwam ook naar voren dat It Skar al veel eerder bewoond is geweest. Wytze Stellingwerf neemt jullie mee naar de tastbare geschiedenis van deze plek met vondsten die er gedaan zijn uit verschillende tijden. Ook gaat hij kort in op de bevindingen van het archeologisch onderzoek dat in de zomer van 2014 is gedaan op het NOBA-terrein in Workum.

Activiteiten rond De Klam De Smidte Temperatuur 950 tot 1350 graden Celsius in de “ De Begine Smidte” Workum. Wanneer de vrijwilligers willen gaan smeden in de Smidte in de Begine nr. 17 maken zij de vuren zo heet, zodat zij het ijzer kunnen smeden. Ook dan zijn de oude vertrouwde geluiden weer te horen tot in de straat. Een groep enthousiaste mensen uit Workum en omstreken geven het oude ambacht weer zijn kleur door in de vernieuwde Smidte op de oude manier te werken. Kom eens langs wanneer zij daar bezig zijn. U bent van harte welkom! Open: iedere eerste zaterdag van de nieuwe maand, bij Workumer evenementen en op afspraak. www.smederij-workum.nl

Blazeraak WK1 Stadt Workum De blazer WK 1 is het enige schip in haar soort. Daarom alleen al is het de moeite waard om haar te behouden. Op 23 maart 2004 is daartoe de “Stichting Historische Scheepvaart Workum” opgericht. Sinds 2004 vaart de WK 1 bijvoorbeeld als vissersschip mee met de Visserijdagen Workum, in de herfstvakantie. In 2011 zelfs met een geheel nieuwe bemanning van vrijwillige schippers en maten die ook graag vissen onder zeil willen leren. De WK 1 is ook geregeld bij diverse evenementen te bewonderen, zoals de botterdagen in Den Helder, Kampen, Enkhuizen, Harderwijk, Elburg en natuurlijk op het Historisch Festival in Workum aan de steiger bij De Klameare.

ameare Korneliske Ykes II De palingaak Korneliske Ykes II, het enige schip dat bestaat van dit type, is sinds 2009 nieuwgebouwd in de vaart en vertelt het verhaal van de vroegere palinghandel en het vervoer van levende paling over zee vanuit Heeg en omgeving. De Korneliske Ykes II is een reconstructie van de oude palingaken, waarbij de oorspronkelijke Korneliske Ykes (in 1872 door Eeltsje Holtrop van der Zee gebouwd) door haar fraaie voorkomen tot voorbeeld heeft gediend. Stichting De Palingaak is eigenaar en heeft behalve het onderhouden en het beheer van het schip als doelstelling een zo breed mogelijk publiek kennis te laten maken met de palingaak en de historie van de palinghandel vanuit Súdwest Fryslân op Londen. De organisatie bestaat volledig uit vrijwilligers. www.palingaak.nl • [email protected]

T-Ford Fokke van den Akker Fokke van den Akker toont op het voorplein van De Klameare zijn schitterend gerestaureerde T-Ford uit 1924. Hij heeft deze Ford zelf geïmporteerd uit California en thuis in Workum helemaal van A-Z nagekeken. Het is een plaatje van een auto geworden. Het grote reclame bord boven op de truck en is exact gelijk aan dat op de T-Ford die Van den Akkers grootvader ook in bezit had. Pake Van den Akker was namelijk ‘karrider’. Het nummerbord van de T-Ford begint met een B. Dat was vroeger zo bij alle auto’s uit Friesland. Verder heeft de wagen heeft houten spaken. Op het dak liggen twee reservebanden. Die zorgden er voor dat de Ford altijd weer thuis kwam als er lek werd gereden en dat gebeurde nogal eens.


Scheepstimmerwerf de Hoop Het oudste schriftelijke bewijs van een Workumer scheepswerf stamt uit 1626 , maar ook in de eeuwen daarvoor waren er al veel werven. Workum was een belangrijk verkeersknooppunt. Het had intensieve verbindingen met alle steden en stadjes die rond de Zuiderzee lagen: Hoorn, Enkhuizen Medemblik Kampen etc. Belangrijkste verbinding was uiteraard met Amsterdam. Dagelijks voeren meerdere beurtvaarders tussen Workum en Amsterdam. Vanuit Workum was vrijwel heel Friesland bereikbaar met trekschuiten en veerboten. Al die schepen moesten worden onderhouden en waar nodig gerepareerd. Gedurende de achttiende eeuw waren er minstens tien werven actief in Workum en niet alleen daar. Ieder dorp of streek had zijn eigen werf. Het meest favoriete vrachtschip uit de achttiende eeuw was het kofschip. Andere favoriete scheepstypes waren de smak en de fluit. In 1693 mocht Juntien Reiners van het Workumer stadsbestuur een werf beginnen op de Rippertspoel, een strookje land pal naast de sluis. In de loop der eeuwen breidden de scheepstimmerbazen hun bedrijf langzaam uit. De timmerloods stamt uit 1780. In de negentiende eeuw was het gedaan met de meeste van de Workumer werven. Een voor een hielden ze er mee op. De werf bij de sluis bouwde nog slechts vissersschepen voor Texelse en Wieringer vissers. Rond 1900 was er nog een kleine opleving. Ulbe Zwolsman had grote plannen met de werf. Hij bouw in de jaren 1914 – 1918 een drietal coasters, maar rond 1920 was het definitief gedaan met de Workumer scheepsbouwactiviteiten zoals we die kennen uit de 18de eeuw. Het werfterrein raakte in verval, maar alles bleef zoals het was. In het huis naast de werf woonde de zoon van Ulbe Zwolsman en die stond niet toe dat alles werd afgebroken om plaats te maken voor een parkeerterrein. In 1974 werden er plannen gemaakt voor de restauratie. In 1976 begon het tweede ( of derde?) leven van de werf. Tegenwoordig worden er aken, botters, blazers, en jollen gerepareerd en onderhouden. G. Groenhof


Fries Film Archief in het Filmtheater In het Filmtheater Workum aan de Emmabuert 16 presenteren Fries Film Archief (FFA) en het filmtheater de hele dag door historische beelden van Workum en omgeving. Al meer dan 25 jaar verzamelt en beheert het FFA het filmische erfgoed fan Fryslân. De collectie bestaat inmiddels uit duizenden films, video’s en dvd’s. De beelden zijn allemaal gerelateerd aan Fryslân en grotendeels gemaakt door amateurfilmers uit Fryslân. Vanwege de ligging aan Zuiderzee/IJsselmeer was Workum een populaire plaats om te filmen. Watersporters waren vermogend genoeg om een filmcamera te hebben en legden hun verblijf in Workum vast. Maar ook door de veemarkten en de Elfstedentochten zijn er bijzondere historische beelden in Workum gemaakt. Natuurlijk kunt u zelf ook filmen videomateriaal aanmelden. Er is apparatuur aanwezig om uw materiaal te vertonen en er zijn medewerkers van het FFA om de kwaliteit en historische waarde van het materiaal te beoordelen. www.friesfilmarchief.nl • www.filmtheaterworkum.nl

HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST

Het Historisch Festival Workum is een initiatief van de Vereniging Warkums Erfskip. Het Festival is mede mogelijk dankzij subsidie van de gemeente Súdwest-Fryslân en dankzij sponsoring van Hunia’s Drukkerij en FrieslandCampina.

Het Festival is organisatorisch mogelijk gemaakt door de inzet van meer dan tientallen vrijwilligers, de hulp van bestuursleden en vrijwilligers van de Vereniging Warkums Erfskip en It âlders erf.

Zuivelfabriek De Goede Verwachting, ca. 1905.

HISTORISCH FESTIVAL SÚDWEST

Recommend Documents