Vereniging Historisch
Purmerend
Kanaaldijk 10 1441 LA Purmerend
Aan het College van Burgemeester en Wethouders Gemeente Purmerend Purmerend, 15 juli 2015 Betreft: aanvraag toekenning gemeentelijke monumentenstatus voor de panden Tramplein 8 en 9 , 1 4 4 1 GP Purmerend , . .- . . ^ , .. Geacht college, Hierbij verzoek ik u de monumentenstatus toe te kennen aan de panden gelegen aan Tramplein 8 en 9 , 1 4 4 1 GP Purmerend, c.q. de daartoe benodigde procedure in gang te zetten en daarbij de urgentie in aanmerking te nemen die voortvloeit uit de huidige plannen om een van beide panden te slopen. De Vereniging Historisch Purmerend is van' mening dat de afzonderlijke panden, maar zeker ook in gezamenlijkheid, een zeer beeldbepalende factor hebben bij de entree van het historisch centrum van de stad, en daardoor van grote waarde zijn. Tot onze verbazing zijn beide panden nooit meegenomen in de Monumenten Inventarisatie Projecten zoals deze door de gemeente Purmerend zijn uitgevoerd in 1998 en in 2011. Dit, terwijl beide panden wel aan de criteria daarvoor voldoen: beide panden dateren van eind 19e eeuw, rond 1875. Panden die gebouwd waren tussen 1950 en 1940 werden meegenomen in de IVIIP.. Waarom er dus niet gekeken is naar Tramplein 8 en 9 is niet duidelijk. ' ' Voor informatie over de beide panden voor wat betreft de geschiedenis en de bewoners/gebruikers ervan verwijzen wij naar bijgaande hoofdstukken uit het boek van Ber de Lange "Purmerend en zijn historische etablissementen". Ook het door wethouder J. Krieger geschreven voorwoord bevelen wij van harte bij u aan. Momenteel is Intermaris, Maelsonstraat 12,1624 NP Hoorn eigenaar van Tramplein 9, Purmerend. Wie de huidige eigenaar vah Tramplein 8 is, is ons niet bekend. Wij hopen op een positieve beslissing inzake de toekenning van de gemeentelijke monumentenstatus voor Tramplein 8 en voor Tramplein 9, Purmerend. Het zal een sieraad voor de stad zijn. Met vriendelijke groet, Hoogachtend,r-
68.19.13.002 NL93INGB 0681 9130 02 INGBNL2A 40624631
^
'
..
Tel. 0299-434750 Tel. 06-48040742 E-mail
[email protected] www.vereniRinghistorischpurmerend.nl
VOORWOORD
Ten tijde van het schrijven van het voorwoord voor deze geschiedschrijving over de etablissementen in Purmerend floreert de Horeca als nooit tevoren. Door de groei van onze stad naar inmiddels al weer 70.000 inwoners en de toenemende welvaart wordt van iedere gulden een steeds groter deel uitgegeven aan eten en drinken buiten de deur Zal de huidige café- en restaurantbezoeker wel eens stil staan bij het roemruchte verleden van al die gelegenheden die onze stad rijk is geweest? Wie weet er nog iets van de sfeer in Café Tante Ma, Veilingcafé Tuinders Welvaren of in het dinsdagscafé De Kleine Big? Mijn eerste Horecaervaring dateert uit het begin van de jaren zeventig toen wij in de vrije uren die de RSG ons bood onder het genot van een goed glas bier gebruik maakten van het biljart van het café van Marrees in de Willem Eggertstraat. Nadat iemand voor het eerst de techniek van het masseren wilde toepassen en daarbij een scheur van zo'^n 10 centimeter in het groene laken wist te bewerkstelligen werd besloten de keu^s voorzichtig en vooral stilletjes neer te leggen en werd het etablissement met stille trom voorgoed de rug toegekeerd. De sfeer die daar hing en die zo kenmerkend was voor de cafés in die jaren blijft voor altijd op het netvlies gegrift. Zoals we van hem gewend zijn is Ber de Lange er op zeer gedetailleerde wijze in geslaagd het sfeerbeeld van de etablissementen-te schetsen dat onlosmakelijk verbonden is met de geschiedenis van onze stad. Ik zie dit boek dan ook als een waardevolle toevoeging aan het nog steeds groeiende bewustzijn over de rijke historie van Purmerend, kortom een must voor iedere Purmerender
Hans Krieger Wethouder Stadsontwikkeling
van het Willem Eggert Centrum. Hierbij stonden middenstanders en bewoners recht tegenover het gemeentebestuur en projectontwikkelaars. In 1978 werd de exploitatie overgenomen door Rens Rouwendaal en zijn vrouw Ria. Zij kregen het moeilijk de zaak goed te blijven runnen vanwege de geluidsoverlast en de concurrentie van het in 1978 geopende culturele centrum 'De Koepelkerk'. Voor het Heerenlogement viel, na een grote belastingsachterstand, in 1985 het doek. Het gebouw werd in 1987 gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Echter blijft het een feit, dat het jammer is dat het Heerenlogement er niet meer is, want het was toch een gezellig gebouw. Wie heeft in zijn tijd daar geen gezellige avonden meegemaakt?
Zo zag de nieuwe ^moderne ^
Restaurant Amsterdamsche Poort
gevel er sinds 1956 uit.
Op de hoek Gouw \ Tramplein, waar thans een makelaardij is gevestigd, was voorheen restaurant Amsterdamsche Poort te vinden. Eerder was het een hotel-café restaurant met stalhouderij. Tot 1910 was het hotel in het Gouw gevestigd en de stalhouderij op het Tramplein (thans Van Overbeek^s hoofdgebouw) en een stal daar achter (thans Carex). De stal was een doorloopstal. Op de Gouw er in en de andere zijde er weer uit. Stalbaas hier was Kenus Groot. De heer Jan Dekkers vertelde me dat zijn vader hem had verteld dat rond 1900 de diligencedienst, die liep van Hoorn via Purmerend naar Amsterdam, in de stalhouderij van de Amsterdamsche Poort zijn paarden wisselde. De paarden die gelopen hadden konden daar eten en weer tot rust komen. 'Verse' paarden werden ingezet om de De Amsterdamscfie Poort met tiet café-restaurant en terras aan de voorzijde. Daaractiter de staliiouderij met daarboven hotelkamers. Vervolgens de stalhouderij van Het Heerenlogement en Het Heerenlogement
98
Hotel - Caié - Restaurant
.Amsterdamsche Poort' P u r m e i e n d - Telef. 101
JAN D E
J O N G
STALLING & AUTOGARAGE Bondshotel ANWB - KNMV Aonbeveknd, JAN DEJONG
reis te vervolgen. Bij hoefsmid Dekkers, die zijn smederij op de hoek Nieuwstraat / Hoogstraat had, werden de paarden veelal van nieuwe hoefijzers voorzien. Er hebben diverse eigenaren in het pand gezeten. Oudst bekend ervan is van Eekeren met daarna Theodorus Sistermans. Deze droeg in april 1905 het "Hotel en Koffiehuis" over aan Jacob Visser. Hij "beveelde zijn opvolger beleefdelijk aan". Visser kreeg in 1910 toestemming van de gemeente de plaats van hotel en de stalhouderij te wisselen. Het café aan de Gouw werd stal en de stal werd café. Hierbij kwamen er nieuwe ondergevels. Tekening en uitvoering waren van W. Swart. Deze verandering kwam zeer ten goede aan de entree van de stad. De volledige vergunning ging per 24 april 1914 over naar zijn weduwe W. Duim. Deze vergunning ging op 31 augustus 1917 naar Jan de Jong, die toen De Amsterdamsche Poort ging exploiteren. De Jong verzocht en verkreeg in 1929 van de gemeente vergunning voor het verbouwen van de stal (thans Carex). De Bond Heemschut had er ook geen moeite mee: "Blijkens de tekening wordt een oud stalgebouw afgebroken en daarvoor in de plaats een nieuw gemaakt". In plaats van paarden kwamen er auto's in te staan. In de Gids van Waterland van 1933 staat een advertentie van Jan de Jong dat zijn zaak "een Bondshotel van de ANWB en KNMV met garage is. Verder is er een aangenaam zitje. Riant uitzicht op het Noord Hollandsch kanaal. Degelijke Hollandse keuken". Dat was niet helemaal waar want door de opkomst van de autobussen van o.a. De Raadt & Kistemaker, later Naco, rond De Amsterdamsche Poort ging het fraaie uitzicht voor een deel verloren, maar het gaf natuurlijk wel klandizie.
Situatie van Tramplein en Gouw rond 1950. Voor de Amsterdamsctie Poort was de standplaats voor de bussen.
Na De Jong heeft J. Pleit deze zaak beheerd. In 1954 kocht garagehouder J. de Vries de panden. In dat zelfde jaar stapte de ober van Bellevue Piet (P.J.) Arzbach, die daar negen jaren gewerkt had, naar de overkant en begon in de Amsterdamsche Poort voor zich zelf. Het restaurant heeft hij 15 jaar beheerd en hij is daarna als ober naar Het Gouden Vlies in Alkmaar gegaan. Arzbach vertelde dat hij mooie jaren in Purmerend heeft gehad. In de weekwas het druk met 'verkeersmensen' die bij hem langs kwamen. Dit kwam omdat het Tramplein toendertijd op de route Amsterdam-Purmerend-Hoorn-
99
Leeuwarden lag. Ook werden er veel vergaderingen van verenigingen gehouden. Nadat Arzbach de zaak in 1969 het voor gezien hield ging het restaurant over naar Leo Eek, die ook hotel Bellevue exploiteerde. Piet Arzbach kwam daarna nog jaren op dinsdag terug naar de marktstad om op de markt de klanken van zijn straatorgel 'De Waterlander' te laten horen. De nieuwe restauranthouder Leo Eek maakte er meer een familiezaak van, het pannenkoekshuis De Oude Poort genaamd. Om mensen met kinderen te trekken werd het restaurant ingericht in oud / nieuw met accent op 'groene ruitjes'. Ook de bediening liep in ruitjes gekleed. Naast pannenkoeken kon men er ook poffertjes eten, fonduen of plateservice krijgen. Het pannenkoekshuis heeft maar zo'n twee jaar als zodanig dienst gedaan. Daarna werd het weer restaurant met zijn oude naam van Amsterdamsche Poort waar o.a. een Amsterdammer en een Rotterdammer de honneurs hebben waargenomen. Het restaurant werd begin 1978 gesloten en april 1978 overgenomen door Joop van Overbeek die er zijn makelaardij in vestigde. Enkele jaren daarna kwam zijn broer Ton ook in de zaak. Zo zit Makelaardij Van Overbeek op een mooi punt in de stad.
Chinees restaurant Sishuan Food
Op deze ansichtkaart zien we Bellevue prachtig afgebeeld met de inkijk in de Gouw en Hoogstraat Het eerste pand in de Gouw was de ingang tot de stalhouderij. Het hoge gebouw het toenmalige Gasthuis (Gemeentelijk Ziekenhuis) later Avondzon.
Op het adres Tramplein 9, dat staat op de hoek Tramplein en Gouw, is al heel lang een etablissement ofwel een horecagelegenheid. De Purmerender Courant van oktober 1863 meldt ons een stukje geschiedenis in een advertentie waarin staat: "Op Maandag 12 oktober 1863 zal worden aanbesteed het bouwen van een logement en koffiehuis voor de heer K. Reijnders op de Gouw alhier. Informaties bij de architect P. Mager". In de openingsadvertentie van 11 mei 1864 staat; "K. Reijnders op de Gouw te Purmerend maakt bij deze bekend dat zijn herberg, stalhouderij en logement op Zondag de vijftiende geopend zal zijn. Hij recommandeert zich in de gunst van het geëerde publiek en belooft een goede bediening".
100
Kort daarop verkreeg het bedrijf de naam van De Stoomboot en bood Reijnders de zaak te koop aan. Na een klein jaar te koop te hebben gestaan kocht in februari 1866 R Kessel "het logement en „BELLEVUE", uitspanning De Stoomboot". Deze heeft er ook maar een jaar in gefis d vil bi^t 'i ramstatim. zeten. De naam De Stoomboot komt voort uit het feit dat er in die Specialiteit in Mmïm Bieren tijd stoomboten door het kanaal gingen. Op 1 februari 1867 werd de Uitmuntende Keuken. nieuwe eigenaar en kastelein Hein Droog. De naam De Stoomboot Aanbevelend, H. DROOG. werd vervangen door De Eendracht maar werd enkele jaren daarna 33cvt3praaf!S uootr i n s t r t i m c n f c r t Bellevue. Bellevue betekend mooi uitzicht en dat was het ook richting kanaal en de Purmerlanderpolder (thans Weidevenne). Hendricus Droog kreeg op 3 februari 1882 een volledige vergunning van de gemeente. Om zijn zaak beter te laten draaien begon hij met het brengen van attracties en het geven van muziek tijdens de kermissen, harddraverij dag en Pinksterdrie. Later werden er ook danslessen in de bovenzaal gegeven. In deze bovenzaal werden door verenigingen ook de 'katholiekenavonden' (tot de bouw van het Patronaatsgebouw 1913) gehouden. Rond 1900 stond er op de gevel naast de naam Bellevue ook de naam van Fine Prospect, de Engelse vertaling daarvan. HOTEL CAFÉ RESTAURANT In de tijd van Droog was een uitspanning aan het hotel verbonden. Deze had zijn ingang op de Gouw en liep achterlangs door naar nog een stal aan de Nieuwegracht. In de tijd Van Droog was Bloetjes de stalbaas. Op 18 april 1922 kreeg Hein Droogs weduwe Jane Kleef de PURMEREND volledige vergunning. Deze ging op 27 maart 1925 over naar haar M. V . d. W O U D E dochter Maria Agatha Droog. Samen met haar zuster Margaretha runde ze het etablissement. Het werd bekend onder de naam 'de dames Droog'. Eind jaren dertig nam Maarten van der Woude Bellevue over. In 1949 vond een grote verbouwing plaats. Door de stalhouderij bij het etablissement te betrekken vond een behoorlijke vergroting plaats. Op de plaats van de oude stal aan de Nieuwegracht kwam de zogeheten 'spiegelzaal' met daarboven enige kamertjes. In Heropening van Bellevue met het pand aan de Gouw kwam beneden vergaderruimte. Hef veroude uitbreidingop 24 januari 1950. derde Bellevue werd ook aangepast door de entree te verplaatsen van het midden van het pand naar de huidige situatie en door moOp de recfiter foto zien we eidernisering van het interieur. Op 24 januari 1950 vond de heropegenaar Maarten v.d. Woude, ning plaats. Ik kan me van Bellevue nog goed herinneren (we hadeen onbeliende, Marietje huisdenthuis een groentezaak) dat de kok wel eens belde en we heel houdster, mevrouw v.d. Woude snel groenten of fruit moesten brengen. Tijdens de voor- en na en ober Piet Asbach.
C a f é "Restaurant
BELLEVUE
101
Deze gevel is nog niet aan verandering onderiievig geweest Alleen de bestemming veranderde van café De Eendraciit in loodgietersbedrijf van Sanders.
jaarskermissen was er altijd muziek in Bellevue. Tijdens de PF'60 feesten heeft Barend Bakker de hele week de muziek verzorgd. Op 15 maart 1964 kwam Leo Eek in Bellevue. Deze vertelde dat er toen in het hotel 10 kamers waren waarvan drie op zolder. Het restaurant noemde hij een zogeheten 'witte tafel restaurant'. Voor de zaak was altijd een groot terras waar men heerlijk in het zonnetje kon genieten van het bestelde en van het uitzicht. In 1965 opende Eek op Herengracht 1 (hoek Vooruitstraat) een dependance, Hotel Water4and genaamd. Op 31 december 1973 sloot Eek Bellevue. Piet (P.W.) Sopar kocht het pand en liet het verbouwen door aannemer Bot uit Heerhugowaard naar de eisen van die tijd. De officiële opening was 18 april 1974. Restauranthouder werd Guus Bot. Het restaurant had een Hollandse keuken. Echter werd het na zo^n vijf jaar weer gesloten. Het werd verbouwd tot een Grieks restaurant Acropolis genaamd. Sinds oktober 1984 is het The Orginal Chinese Restaurant genaamd Sichuan Food. De eigenaar verbouwde de zaak in 1994 in zijn geheel, waarbij de verdieping als kantoor werd afgestoten. Naast het restaurant is er een afhaalgelegenheid aan de Gouw. Jammer dat er geen terras meer is want dat stond daar toch altijd wel gezellig op het Tramplein.
Café De Eendracht Waar tegenwoordig Sanders Sanitair op Nieuwstraat 33 is gevestigd was vroeger het café van Niek (Nicolaas Johannes) Hooijberg. Op 27 maart 1914 kreeg Hooijberg een vergunning voor verkoop van andere dan sterke drank (verlof A). Op het linker raam stond 'Café Billard De Eendracht' op het rechter raam 'Gelegenheid tot het Gebruik van Verversingen'. Het café was volgens de heer Jan Dekkers een gewoon in- en uitloop café. Daar het pand niet zo diep is kan het maar een klein cafeetje geweest zijn. Ondanks dat stond er toch een Hupfeld-orgel in. Na enige jaren wilde Niek Hooijberg een groter café. Hij nam het twee deuren verder gelegen pand, waarin de rijwielzaak van Wouter Eikeboom was gevestigd, in 1924 over. De verlof A vergunning werd gewijzigd van 40 m2 naar 70 m2. Café De Eendracht werd door deze overgang gesloten. Cees Sanders vestigde daar toen zijn loodgietersbedrijf in. Jaap Sanders nam later de zaak van zijn vader over en sinds 1982 zitten diens zoons Cees en Jan in de zaak. Sanders, Loodgietersbedrijf genaamd.
Jl i i f l
102
