MUSEUM AAN HET VRIJTHOF MAGAZINE n Made i icht. r t s a a M or Made f You.
Creativiteit / Ondernemerschap / Cultuur / Historie
Uitbreiding Museum aan het Vrijthof Maastricht; een verrassende combinatie van monumentaal & innovatief
Kasteelhof 1, 6121 XK Born | Postbus 210, 6120 BA Born | T 046 420 55 55 |
[email protected] 10:05
Pagina 1
MADE IN MAASTRICHT 6
Infra
06-05-2011
Industry
Controlec Engineering
Building Systems
Technology
20110362_SPIE_CORPADV_A5•:210x148
Een museum met een verhaal
14 MAANDEN 10 De verbouwing in beeld
Colofon UITGEVER
Museum aan het Vrijthof REDACTIE
Monique Dickhaut, Marjon Franssen en Elvera Weusten (Museum aan het Vrijthof)
Met het oog op de toekomst Een onderneming kan in de 21e eeuw pas echt succesvol zijn als deze ook duurzaam is. Om dit te bewerkstelligen zoekt SPIE continu naar oplossingen die werken en blijven werken. Systemen en procedures die kostenreducerend, maar vooral veilig zijn, als het even kan daarbij zelfs de verwachtingen van opdrachtgevers overtreffen. Uiteraard met ontzag voor het milieu. SPIE biedt een compleet pakket multitechnische diensten aan de industriële, commerciële en institutionele branche.
MADE FOR YOU 12 De culturele huiskamer
OPENINGSEXPOSITIES 16 En de museale programmering 2012-2014
FOTOGRAFIE
Paul Mellaart, Photo A10design/ Stichting KKV en Museum aan het Vrijthof
Zuiderlicht, Maastricht
Met het inschakelen van SPIE staat er een stevig team gemotiveerde specialisten en vakmensen voor u klaar.
2
(Facet&)
ONTWERP
De bundeling van onze krachten
SPIE een gezamenlijke ambitie
Paul ’t Lam en Ank Quadackers
DRUK
Drukkerij Pietermans, Lanaken
SPIE NEDERLAND Huifakkerstraat 15 • 4815 PN Breda Postbus 2265 • 4800 CG Breda tel. +31 (0)76 544 54 44
[email protected] • www.spie-nl.com
Woord vooraf 4 Steun het museum 15 De artisans van vandaag 19 Grand Café Maastricht Soiron 21
Oplage 15.000 exemplaren Eenmalig openingsmagazine maart 2012
Bezoekersinformatie
Creativiteit en ondernemerschap
14 maart 2012, 10.00 uur
De geschiedenis van Maastricht overziend, heeft de stad zich keer op keer weten te transformeren, of om een eigentijds begrip te gebruiken: zichzelf opnieuw uitgevonden. Sinds de late Middeleeuwen werd Maastricht van garnizoens- en nijverheidsstad eerst industriestad en later kennis- en dienstenstad. De rode draad door al die gedaantewisselingen is de mengeling van creativiteit en ondernemerschap die in het dna van Maastricht zit.
Op woensdagochtend 14 maart 2012 om 10 uur is het zover: na een totale metamorfose van 14 maanden opent Museum aan het Vrijthof de deuren voor het publiek.
MUSEUM AAN HET VRIJTHOF
Vrijthof 18, NL-6211 LD Maastricht t +31(0)43 321 13 27
[email protected] www.museumaanhetvrijthof.nl Volg ons op Facebook, Twitter, LinkedIn en Youtube. OPENINGSTIJDEN
Dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 18.00 uur Donderdag van 10.00 tot 21.00 uur Rondleidingen zijn te reserveren via Museum aan het Vrijthof en VVV Maastricht. TOEGANGSPRIJZEN
Creativiteit en ondernemerschap, met al die fraaie gebruiksvoorwerpen als tastbare getuigen van vijf eeuwen cultureel ondernemerschap, hebben nu een plaats gekregen in de stad. En wat voor plaats. De rode draad in de geschiedenis van de stad is nu te zien in het Spaans Gouvernement, dat karakteristieke rode gebouw aan het Vrijthof, het achterhuis aan de Papenstraat en de ruimte tussen beide in, die samen ooit de ‘prima porta’ vormde van de claustrale singel rond de Sint Servaas. Deze historische plek diende ooit als pied-à-terre van Karel v en in de achttiende eeuw was er de drukkerij gevestigd van de befaamde boekhandelaar Jean-Edmé Dufour. Zoals dit gebouw vele verhalen rijk is, zo kent de hele stad bijzondere verhalen waarin creativiteit en ondernemerschap een rol spelen. In het nieuwe Museum aan het Vrijthof hoort u die verhalen en ervaart u de geschiedenis van 500 jaar Made in Maastricht.
Volwassenen: ¤ 8 Kinderen t/m 6 jaar: gratis Kinderen van 7 t/m 12 jaar: ¤ 2 Jongeren van 13 t/m 18 jaar en studenten: ¤ 4 Groepen (vanaf 15 personen): ¤ 6,50
Vele jaren is intensief gewerkt om deze grootscheepse verbouwing en museale herinrichting te kunnen realiseren. Wij zijn trots op het resultaat: nieuwe materialen zijn duurzaam gekoppeld aan oude elementen, het fraaie zestiende eeuwse Spaans Gouvernement weerspiegelt niet alleen letterlijk, maar ook in overdrachtelijke zin de nieuw toegevoegde en bijzondere expositieruimte op de overdekte cour.
Museumvrienden en Museumkaart: gratis TOEGANKELIJKHEID
Museum aan het Vrijthof is toegankelijk voor mindervaliden.
Museum aan het Vrijthof mag wel over viermaal zoveel ruimte beschikken als in de oude situatie, toch blijft het kleinschalig en wil het graag de culturele huiskamer van Maastricht zijn. Wij hopen u snel te mogen verwelkomen. Want iedereen die Maastricht beter wil leren kennen, moet beslist in Museum aan het Vrijthof zijn geweest. Camille Oostwegel voorzitter Stichting Museum aan het Vrijthof
14 maanden waarin is getekend en gerekend, gesloopt en gegraven, gestort en gesteld, getimmerd en geboord, gemeten en geregeld, getegeld en geschilderd, gezocht en gevonden. 14 maanden waarin de tijd soms tergend langzaam voorbij ging en soms als zand tussen onze handen doorglipte. 14 maanden waarin we soms wanhoopten of alles tijdig gereed zou zijn maar dan weer zagen hoe onze droom langzaam maar zeker werkelijkheid werd. De eerste keer op de cour staan nadat het foiltecdak gereed is, de eerste keer de weerspiegeling van de achtergevel van het Spaans Gouvernement zien in de glazen huid van de tefafzaal, de eerste keer door de poort het complex betreden en constateren dat het beeld precies zo is als we het ons hadden voorgesteld. Al die eerste keren hebben deze 14 maanden tot een unieke, onvergetelijke en in zekere zin ook dierbare tijd gemaakt. En na de bouw kwam de afwerking en de museale inrichting. Ook deze periode ging gepaard met ontroerende confrontaties, zoals met de Brabantse Zaal die, ontdaan van alle latere toevoegingen en voorzien van een stoere zestiende-eeuwse schouw, weer het bij de architectuur behorende laat-middeleeuwse karakter heeft teruggekregen. En met de tefaf-zaal nadat de gerestaureerde achttiende-eeuwse betimmering herplaatst en de wandbespanning met de speciaal vervaardigde stof gereed was. Een bijzonder moment was ook toen we de eerste keer Jean-Edmé Dufour hoorden, zoals hij vanaf 14 maart te horen is in de ruimte met de titel ‘Jean-Edmé Dufour en het vuur van de Verlichting’. Hij was de eerste van alle ‘bewoners’ van het huis, die we konden horen en meteen wisten we dat ook de anderen bijzonder zouden worden. Ten slotte keerden ook de museumobjecten terug naar het museum om hun nieuwe plekken in te nemen en werden de museale vertrekken elke dag meer tot de ruimten die wij vele maanden geleden bedachten en ging het resultaat samenvallen met het beeld dat wij er ons van hebben gevormd. Op 14 maart 2012 om 10 uur is het dus zover en opent Museum aan het Vrijthof de deuren voor de eerste bezoekers. Wij verheugen ons erop!
Al die eerste keren hebben deze 14 maanden tot een unieke, onvergetelijke en dierbare tijd gemaakt
Monique Dickhaut directeur/conservator Museum aan het Vrijthof Marjon Franssen hoofd fondsenwerving en partnerschappen Museum aan het Vrijthof
Eerste tegellegging van de verbouwing van Museum aan het Vrijthof op 17 januari 2011 met v.l.n.r. Monique Dickhaut, Camille Oostwegel en Ben Janssens (voorzitter TEFAF Foundation).
4
5
MADE IN MAASTRICHT Een museum met een verhaal
Maastricht was altijd een stad van artisans
Het verhaal van Museum aan het Vrijthof Museum aan het Vrijthof is een museum met een verhaal. Het verhaal van een niet-gesubsidieerd museum, dat juist in deze tijd een grondige verbouwing en een spectaculaire uitbreiding aandurft. Een proeve van ondernemerschap dat past in de traditie van de stad. Monique Dickhaut: “Het verhaal van Maastricht is het verhaal van een stad die de laatste 500 jaar heeft bewezen een stad van artisans te zijn. Creatieve ondernemers, die in de geest van hun tijd met verfijnd vakmanschap de stad hebben gekenmerkt.” Museum aan het Vrijthof neemt je mee terug in de tijd en vertelt het verhaal van de artisans van Maastricht en hun producten gedurende de afgelopen vijf eeuwen. Van het delicate werk van de 18e eeuwse zilversmeden en uurwerkmakers, van de serviezen uit Petrus Regouts 19e eeuwse aardewerkfabriek en die Edmond Bellefroid eerst voor De Sphinx en later voor Mosa ontwierp
6
De eyecatcher van het nieuwe museum is het transparante dak waarmee de gebouwen aan het Vrijthof en de Papenstraat met elkaar verbonden worden. Niet van glas, maar van een speciaal helder kunststof, ontwikkeld door NASA. Door de teflonlaag blijft dit materiaal altijd smetteloos schoon.
en van de meubels van Artifort die de wereld veroverden in de jaren 1960. Ze hebben elkaar goed leren kennen de afgelopen periode. Directeur/conservator Monique Dickhaut, hoofd fondsenwerving Marjon Franssen en voorzitter Camille Oostwegel. Zes miljoen sprokkelden zij de afgelopen jaren bij elkaar om het museum te realiseren. “Het heeft ons verrijkt”, zegt Camille Oostwegel, “om letterlijk en figuurlijk te mogen bouwen aan het verhaal van deze prachtige stad.” De directeur/ conservator, de fondsenwerver en de voorzitter ademen dezelfde ondernemingsgeest. Doelbewust, met een flinke portie lef en met veel liefde voor stad en streek hebben ze het museum gebouwd dat Maastricht verdient. Middenin de stad creëerden ze een culturele huiskamer, waar je Maastricht kan leren kennen. Misschien wel het museum dat Maastricht nodig had om zichzelf te definiëren als culturele stad. Want dat is Maastricht altijd geweest. Vanaf het einde van de Middeleeuwen 10 museum aan het vrijdhof magazine
7
Je wordt uitgenodigd met je eigen referentiekaders naar de geschiedenis te kijken, te zoeken naar de wortels van je eigen culturele identiteit
Stijlfiguur Victor de Stuers
8
tot overmorgen. Vanaf de tijd dat er nog geen onderscheid was tussen ambachtelijkheid en kunst, tot aan het gewenste predicaat Europese Culturele Hoofdstad 2018. Het verhaal van de weg terug Geschiedenis is vaak vooral ‘his story’: het verhaal van een ander. Maar Museum aan het Vrijthof probeert zoveel mogelijk aan te sluiten bij de bezoeker zelf. Daarom is de routing door de gebouwen een tocht terug in de tijd. Je wordt als bezoeker als het ware vandaag opgehaald en begint je reis door het museum bij het meest recente verleden om uiteindelijk te eindigen in de 16e eeuw. Zo ongeveer van Charles Eyck naar Karel v. Monique Dickhaut: “Die weg terug is doelbewust gekozen. De binnenplaats is een openbare ruimte, met een café, een winkel en de beleving van die bijzondere oude en nieuwe architectuur. Van daaruit is het betreden van het museum letterlijk en figuurlijk een kleine stap. Stap voor stap word je meegevoerd vanuit het heden naar het verleden. Je wordt uitgenodigd met je eigen referentiekaders naar de geschiedenis te kijken, te zoeken naar de wortels van je eigen culturele identiteit. Het verleden moet verleiden.” Het verhaal van de geluidsdouche en de RFID-chip Oude geschiedenissen blijven leven door de overlevering. Oral history. In Museum aan het Vrijthof is de verhalende geschiedenis weer helemaal terug. Marjon Franssen: “We wilden geen computers en audioguides in het museum. We hebben gekozen voor wifipunten in elke ruimte. De bezoeker draagt een ‘rfid-chip’ (Radio Frequency Identification), waardoor het museum ‘weet’ waar hij is. Zo kan ter plekke gerichte informatie worden verstrekt in de taal (Nederlands, Engels, Frans en Duits) die de bezoeker heeft gekozen. Soms komt er een heel lokale ‘geluidsdouche’ op je neer, waardoor je kunt luisteren en kijken tegelijk, zonder dat het andere bezoekers stoort. En mocht je eerder de ruimte verlaten, dan stopt het geluid vanzelf. Zo hebben we tientallen wifi-punten in het hele museum
waardoor licht, geluid en beeld automatisch worden geactiveerd. Dat zijn bekende technieken in bijvoorbeeld de zorg, die nog nooit toegepast zijn in de museale wereld.” Dankzij deze rfidtechniek zal elke bezoeker een unieke ervaring krijgen waarbij hij nooit de regie verliest over zijn museumbezoek. Hij kan de gesprekken volgen in de Bonhomme-salon en de gasten aanschouwen aan het diner in de tefafzaal, hij kan kritische, eigentijdse getuigen horen als Jhr. Victor de Stuers over de afbraak van historische monumenten in de 19e eeuw of Calvete de Estrella over de reus Gigantius die bij het bezoek van Karel v in 1550 ten tonele werd gevoerd. Monique Dickhaut: “We hebben uitsluitend authentieke bronnen gebruikt. Die wel zijn gedramatiseerd maar zonder de bronnen geweld aan te doen. Je kunt er als bezoeker overigens ook voor kiezen deze multimediale toevoegingen links te laten liggen. Er blijft dan nog meer dan genoeg over om van te genieten en te ontdekken.” Het verhaal van de genius loci en de local heroes Door de ligging, cultuur en geschiedenis is Maastricht altijd een bijzondere stad geweest, die bijzondere mensen voortbrengt en bijzondere mensen trekt. Het meest kenmerkende pand van Museum aan het Vrijthof, bekend als het Spaans Gouvernement, was het kapittelhuis waarin de Spaanse Koning Karel v zijn intrek nam als hertog van Brabant. Zijn wapenspreuk plvs ovltre is nog te lezen op de gevel. In het bij het museum getrokken achtergelegen pand aan de Papenstraat werkte Jean-Edmé Dufour. Deze Parijse boekhandelaar vestigde zich in de 18e eeuw in Maastricht. Hier drukte hij ‘verlichte’ boeken die in heel West-Europa werden verspreid. Ook maken we kennis met Sophie, zomaar een adellijk Zwitsers meisje dat bij haar oudtante in Maastricht logeerde en de stad leerde kennen. Kinderen kunnen haar verkenningstocht volgen. En met de tekenaar Philippe van Gulpen, die in de 19e eeuw als chroniqueur minutieuze tekeningen maakte van de stad en streek. Ontmoe-
tingen verhalen een beeld van Maastricht. Het verhaal van de ‘prima porta’ Een highlight is zonder twijfel het gebouw zelf. Monique Dickhaut: “Misschien is het wel ons belangrijkste museumstuk.” Het Spaans Gouvernement, het achterhuis aan de Papenstraat en de hoek met de bank werden in de 16e eeuw gebouwd als ‘prima porta’, het eerste huis aan de claustrale singel rond de Sint Servaas. In later tijden raakten de verschillende onderdelen van het complex gescheiden maar nu zijn het 16e eeuwse Spaans Gouvernement en het 18e eeuwse achterhuis weer samengevoegd en tot een geheel gemaakt met behulp van de nieuwe, transparante overkapping. Het dak is gemaakt van een door nasa ontwikkeld, helder kunststof en is duurzaam, eigentijds en heeft een bijzondere architectuur opgeleverd. Het zorgt voor een atmosfeer alsof je buiten bent. Monique Dickhaut: “De verbinding tussen beide rijksmonumenten is bewust zo transparant mogelijk gehouden. Niet alleen de overkapping is zo min mogelijk aanwezig, ook de glazen loopbruggen en het glazen omhulsel van de zilvergrijze ‘doos’ rond de tefaf-zaal, dat de achtergevel van het Spaans Gouvernement zo mooi weerspiegelt, proberen de monumentale buitenruimte zoveel mogelijk onaangetast te laten.”
Het verhaal van de inspirerende wisselwerking Maastricht was de eerste industriestad van ons land, maar werd pas relatief laat een kennisstad. De universiteit heeft de stad inmiddels wel een enorme internationale boost gegeven. Net als de tefaf, het Verdrag, de Euro en André Rieu natuurlijk. Marjon Franssen: “Ons museum moet een inspiratiebron en platform zijn voor nieuwe kansen in de stad. Maar wij worden natuurlijk ook geïnspireerd door de ontwikkelingen en ambities van de stad. Maastricht wil in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa worden en dat past ons als een handschoen.” Ook met toeristisch Maastricht ambieert het nieuwe museum een nadrukkelijke wisselwerking. Camille Oostwegel: “Er moeten meer toeristen komen die vooral langer blijven. In dat geval heb je wel een groter cultuuraanbod nodig. Ik zie daarin een belangrijke rol weggelegd voor de musea. Het is goed hierin ambitieus te zijn. Voor 2013 staat een grote tentoonstelling op stapel over de relatie tussen de Maastrichtse kunstenaars uit de eerste helft van de vorige eeuw en de stad Parijs. Wij hopen deze relatie onder andere concreet te maken met behulp van een tiental bruiklenen uit het Parijse Musée d’Orsay. Uitgangspunt is dat er altijd een link is met Maastricht. Het gaat om het verhaal van onze stad.”
Wist je dat? ...er 20 km kabel in het museum is aangelegd voor licht en sturing? ...er in het museum 22 wifipunten zijn ten behoeve van het multimediale systeem, dat de bezoeker door het museum begeleidt? ...het foiltecdak 35 kilo per vierkante meter weegt, terwijl een glazen dak 135 kilo per vierkante meter weegt? ...er 886 vierkante meter glas in het nieuwe museum is verwerkt? ...er tot 1792 een poort in de voorgevel van het Spaans Gouvernement zat, die nu op eigentijdse wijze is hersteld?
Interview door: Paul ’t Lam en Ank Quadackers
‘Still’ uit de opnames van het diner in huize Van Graffenried dat deel uitmaakt van het multimediale programma in de TEFAF-zaal
14 MAANDEN
10
Tekenen, rekenen, slopen, graven, storten, stellen, timmeren, boren, meten, regelen, tegelen, schilderen, zoeken en vinden.
11
MADE FOR YOU
575 persoonlijke museumtegels Waarvan 2 huwelijksaanzoeken, 25 liefdesverklaringen aan Maastricht, 10 herdenkingstegels voor dierbare geliefden, 36 zilveren en gouden bruiloften, 28 gloednieuwe (klein)kinderen, één 99-jarige, 30 Maastrichtse culturele instellingen en nog 443 andere tegels met lieve, grappige, cryptische en filosofische teksten.
Het verhaal van de huiskamer Museum aan het Vrijthof kent geen grote toonzalen. Het is en het blijft intiem van aard. Meteen bij binnenkomst proef je gelijk de sfeer van huiselijkheid. Dit is de culturele huiskamer van Maastricht. Een huiskamer die verwijst naar Mathias Soiron, de Maastrichtse architect en meubelontwerper uit de 18e eeuw. Hij was de Jan des Bouvrie van zijn tijd. Hij ontwierp trappen, schouwen, stoffen, meubels en vervaardigde die voor menig Maastrichtenaar. Van hem kom je nog veel tegen in het museum. Het nieuwe museumcafé is naar hem vernoemd: Grand Café Maastricht Soiron. Het café, dat door de omvang en de inrichting bijdraagt aan het warme, welkome huiskamergevoel, is toegankelijk voor iedereen. Voor een aangeklede kop koffie of speciale thee met een stuk vlaai, een prachtig taartje, een aangekleed broodje of een mooi glas wijn met kaasplankje. Het Grand Café is een amuse van het museum. Het daagt uit om de rest te zien en beleven. Maar dat hoeft niet. Exploitant Rino Soeters is een creatieve ondernemer die van zijn café een gewilde ontmoetingsplaats wil maken voor habitués en passanten. Het verhaal van de bezoeker Museum aan het Vrijthof wil elke bezoeker een bijzondere museale ervaring
12
bieden. De rfid-tag helpt de individuele bezoeker zijn eigen route te volgen, de informatie op maat tot zich te nemen en zich te verhouden tot de geschiedenis. Het museum wil de bezoeker echter méér bieden dan een unieke museale ervaring door ook het ontastbare culturele erfgoed, muziek, poëzie aan te bieden in de vorm van concerten, poëzie-avonden, lezingen, workshops en cursussen. Marjon Franssen: “Het museum zal zich aansluiten bij het nationale initiatief BankGiroLoterij MuseumMaandag. De gebruikelijke sluitingsdag van musea zal worden gebruikt om speciale groepen bezoekers speciale activiteiten aan te bieden. Museum aan het Vrijthof wil hiermee een bijdrage leveren aan het creëren van een plezierige leefomgeving.” Het museum gaat daarnaast helemaal met de tijd mee en zal, in samenwerking met Cortjens dc een app ontwikkelen, die de museumbeleving zal intensiveren. De ambitie is van elke bezoeker een ambassadeur te maken en van elke regelmatig terugkerende bezoeker een vriend.
De culturele huiskamer van Maastricht
Museum aan het Vrijthof wil elke bezoeker een bijzondere museale ervaring bieden
Het verhaal van fondsenwerving Camille Oostwegel: “We praten al sinds eind jaren ’90 over de uitbreiding van het museum, maar een paar jaar geleden werd het concreet. Toen moesten 13
Het feit dat het museum 100% van de inkomsten zelf moet verdienen, maakt dat bedrijven en particulieren hun verantwoordelijkheid nemen
Start van de PLVS OVLTRE fondsenwervingscampagne op
we aan de bak om 6 miljoen euro bij elkaar te krijgen via sponsoring. Een grote, maar prachtige uitdaging die we samen hebben gerealiseerd. De Stichting Elisabeth Strouven was de motor die de trein in beweging wist te brengen, de gemeente Maastricht en provincie Limburg volgde. Naast enkele grote landelijke sponsors, zoals The European Fine Art Fair, een heel groot maar graag anoniem blijvend cultuurfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en Mondriaan Stichting, vonden we heel veel kleinere fondsen, bedrijven en particulieren bereid grotere en kleinere donaties te doen. Daarnaast hebben we een aantal aansprekende publieksacties opgezet, zoals de verkoop van ’t Rieuke, het bierglas met de beeltenis van André Rieu erop, de tegelactie, die 575 unieke, van persoonlijke boodschappen voorziene tegels heeft opgeleverd en de veiling van de kunstcollectie van enci. Bij het zoeken naar sponsors is het belangrijk dat je een verhaal uitdraagt dat staat. Je moet je voelhorens uitsteken, je contacten en connecties benutten en er steeds bovenop zitten. Museum aan het Vrijthof heeft bewezen dat het kan.” Sinds 2009 heeft het museum een Businessclub. Inmiddels zijn hier 36 bedrijven bij aangesloten. Zij ondersteunen de exploitatie van Museum aan het Vrijthof met een jaarlijkse donatie van 2.500 euro. “De Businessclub beschikt over een ultieme combinatie van ondernemerschap, cultuur en Maastricht”, zegt Michel Severijns, voorzitter van de Businessclub. “De club staat voor continuïteit en kwaliteit.” De leden zien de waarde van het museum en van het onderlinge contact en het netwerk. Als dank is er een jaarlijks diner en kunnen ze gebruik maken van de vergaderzaal en de cour. Daar kunnen 200 personen in. Marjon Franssen: “Het geeft voldoening om vanuit mijn functie op een zakelijke manier bij te dragen aan het behoud van cultureel erfgoed in Maastricht.”
14 juni 2010 in de Sint-Janskerk
Het verhaal van de financiering Museum aan het Vrijthof is financieel volkomen onafhankelijk van welke overheid dan ook. Dit betekent dat het museum voldoende middelen moet 14
weten te genereren om de exploitatie elk jaar weer rond te krijgen. Daar zien ze niet tegenop, de voorzitter en de directie. Marjon Franssen: “We zijn inmiddels gewend te knokken voor elke euro en weten dat alles bevochten moet worden. De voldoening als de opzet slaagt, maakt alles goed. En we hebben de afgelopen jaren ook gebruikt voor het oprichten van de Businessclub, het paradepaardje van ons museum, hebben naam gemaakt als bijzondere locatie voor ontvangsten en diners en zijn doende de vriendenkring van het museum substantieel te laten groeien. Het feit dat het museum 100% van de inkomsten zelf moet verdienen, maakt dat bedrijven en particulieren hun verantwoordelijkheid nemen door een steentje bij te dragen.” Uiteraard zal ook het museum zelf veel meer inkomsten gaan genereren dan vroeger mogelijk was. “We hebben inmiddels een mooi team van medewerkers, allemaal goed gekwalificeerd, gepassioneerd en oneindig enthousiast, dat grootse plannen heeft voor prachtige, spraakmakende tentoonstellingen, waar de bezoeker voor naar Maastricht zal komen. We zijn gewend met weinig geld grootse dingen te doen en ook onze nieuwe medewerkers weten niet beter dan dat elke euro eerst moet worden verdiend voordat deze kan worden uitgegeven”, aldus Marjon Franssen. Het verhaal van de opening Ze zijn zwaar, die laatste weken voor de opening maar toch genieten ze er zichtbaar van. Op 13 maart zal het museum officieus worden geopend met de speciale tentoonstelling ‘25 Years of tefaf Masterpieces’, gevolgd door de even bijzondere opvoering van Igor Moessorgski’s ‘Schilderijententoonstelling’ door de Russische pianist Mikhail Rudy, begeleid door de projectie van de schetsen die Wassily Kandinsky in 1928 speciaal voor dit werk maakte. Een saluut van via2018 en Theater aan het Vrijthof aan het nieuwe Museum aan het Vrijthof en 25 jaar tefaf in Maastricht. De dag erna, op 14 maart, zal het museum vanaf 10 uur geopend zijn voor het publiek. Iedereen verheugt zich erop!
Steun Museum aan het Vrijthof als bedrijf of particulier
Draagt u het museum een warm hart toe? U kunt als bedrijf
Stichting Vrienden van Museum aan het Vrijthof
via de Businessclub, of als particulier via Vrienden van
Sinds 1994 ondersteunt Stichting Vrienden van Museum aan
Museum aan het Vrijthof, het museum steunen. Met uw
het Vrijthof, zowel financieel als mentaal, het museum. Met de
bijdrage kunnen we verder bouwen aan de culturele identi-
jaarlijkse donaties worden objecten voor het museum aange-
teit van Maastricht.
kocht en tentoonstellingsprojecten gerealiseerd. De vrienden dragen het museum een warm hart toe en treden op als ambas-
Stichting Businessclub Museum aan het Vrijthof
sadeur bij potentiële nieuwe vrienden en museumbezoekers.
Museum aan het Vrijthof ontvangt geen structurele overheids-
Draagt u het museum ook een warm hart toe? Dan willen wij
steun. Dankzij de Businessclub Museum aan het Vrijthof wordt
graag vrienden met u worden!
het voortbestaan van het museum gegarandeerd. De club telt momenteel 36 leden. In 2012 streeft de Businessclub ernaar het
Voor € 35 (of € 50 met gezin of partner) per jaar wordt uw
ledenaantal te verhogen naar 40 leden. De Businessclub biedt
vriendschap beloond met:
leden een exclusief netwerk, bijzondere bijeenkomsten, business-
– gratis toegang tot het museum;
dating en de mogelijkheid om de nieuwe Business Lounge te
– de museumnieuwsbrief;
gebruiken om relaties op een unieke locatie te ontvangen.
– uitnodiging voor tentoonstellingen;
Heeft u interesse in een lidmaatschap, dan kunt u contact
– jaarlijks een speciale Vriendenbijeenkomst.
opnemen met Marjon Franssen of Michel Severijns.
Kijk voor meer informatie op onze website.
Interview door: Paul ’t Lam en Ank Quadackers
15
Vanaf 14 maart 2012 bent u van harte welkom in het nieuwe Museum aan het Vrijthof. De opening vieren we groots met twee speciale exposities. U wordt ondergedompeld in de Maastrichtse cultuurhistorie en kunt de museale uitbreiding en herinrichting uitvoerig aanschouwen. Beleef het vele schoons dat de Maastrichtse kunsthistorie te bieden heeft. 25 Years of TEFAF Masterpieces 14 t/m 25 maart 2012 Museum aan het Vrijthof toont onder het motto ‘Made in Maastricht’ het beste van 500 jaar kunst, kunstnijverheid en design van Maastricht. tefaf laat al 25 jaar het beste van 7.000 jaar kunst, kunstnijverheid en design wereldwijd zien. Duidelijk verschillend in reikwijdte, maar allebei het resultaat van passie en toewijding. tefaf Foundation heeft een substantiele donatie gedaan aan de vernieuwing van het museum, als cadeau aan de stad Maastricht. Als dank hiervoor organiseert het museum een tentoonstelling, die in het teken staat van het 25-jarig jubileum van tefaf. 25 galerieën uit binnen- en buitenland, die al 25 jaar deelnemen aan tefaf, zijn benaderd om één kunstwerk te selecteren dat zij ooit tijdens tefaf hebben verkocht. Er werd bijzonder enthousiast 16
gereageerd door de betreffende galerieën, die op deze manier ook hún jubileum van 25 jaar deelname aan tefaf kunnen vieren. De kunstwerken die te zien zijn tijdens de tentoonstelling zijn dan ook niet de minste: van unieke kunstnijverheidsobjecten en Aziatische beelden, tot sieraden en schilderijen van Pieter Brueghel, Isaac Israëls, Lucas Cranach en Jan Schoonhoven. Door de deelname van galerieën met ieder hun eigen specialisme, is de tentoonstelling ‘tefaf in een notendop’. Bijzonder is ook, dat het merendeel van de kunstwerken afkomstig is uit privécollecties en daardoor nooit zichtbaar voor publiek. De kunstwerken hebben ieder hun eigen verhaal, dat te lezen is in de catalogus die uitgegeven wordt bij deze tentoonstelling. Museum aan het Vrijthof vindt het een eer om deze waardevolle kunstwerken tijdens tefaf 2012 te mogen huisvesten in het nieuwe gebouw. Bovendien presenteert het museum ook met deze tentoonstelling weer de lange traditie van creativiteit en ondernemerschap in Maastricht, met tefaf als voorbeeld bij uitstek.
Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door:
thema’s als ‘imponeren & beleggen’, ‘trends & serieproductie’ en ‘producenten & consumenten’. Hiervoor kan Museum aan het Vrijthof putten uit de eigen collectie die sterk is toegespitst op het Lodewijk xvi-tijdperk, maar ook een beroep doen op tientallen stukken in particulier bezit. Gezamenlijk kunnen deze stukken een breed beeld tonen van het Maastrichts gebruikszilver van de achttiende eeuw. Het is de eerste keer sinds 1978, dat een collectie Maastrichts zilver van deze omvang weer wordt ontsloten voor het grote publiek. De onderzoeksresultaten uit 1978 vormden het uitgangspunt voor het kunsthistorisch onderzoek dat de Stichting Kerckhoffs Kunstnijverheid Fonds sedertdien uitvoert. De tentoonstelling, met de gelijktijdig verschijnende prachtige publicatie/catalogus, is het resultaat van een publiek/private samenwerking die past binnen het cultureel ondernemerschap, dat aan de basis staat van het nieuwe Museum aan het Vrijthof en leidend is voor de toekomstige exploitatie.
Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door: Stichting
OPENINGS EXPOSITIES
Duurzame Glans/Zilver Made in Maastricht 1 juni t/m 2 september 2012 Ter gelegenheid van de opening van Museum aan het Vrijthof zal de langverwachte expositie Duurzame Glans. Zilver Made in Maastricht plaatsvinden. De expositie zal dieper ingaan op de economische betekenis van het Maastrichts zilverwerk, zowel in de tijd dat het werd vervaardigd als tegenwoordig. Daarbij zullen de volgende twee samenhangende thema’s worden uitgewerkt: het gebruik van het zilver in de achttiende eeuw en de economische betekenis van de objecten in historisch perspectief. Ook wordt de discussie over goed design niet uit de weg gegaan. Het is immers de combinatie van ambachtelijkheid of duurzame productie en goed design die ertoe leidt dat een object overleeft en waarde behoudt. Ook deze lijn wordt doorgetrokken van de achttiende eeuw naar het heden. Een lange, royaal gedekte tafel vormt het stralende middelpunt van de tentoonstelling. Daarnaast worden vele prachtige stukken gegroepeerd rond prikkelende
MUSEALE PROGRAMMERING 2012-2014 Eigen-Aardige Potterie, Wim Visser (1915-1977) 26-03-12 t/m 27-05-12 Wim Visser was vanaf 1938 als industrieel ontwerper en PR-medewerker werkzaam bij de Sphinx. Wim Visser was een markante persoonlijkheid, die naast serviezen voor de Sphinx ook een groot aantal unieke keramische objecten heeft gemaakt. Een selectie van zijn oeuvre zal in deze tentoonstelling worden getoond. Op 26 maart 2012 is het precies 35 jaar geleden dat Wim Visser is overleden. Tafelen door de eeuwen heen April 2013 t/m juni 2013 In het voorjaar van 2013 richt het museum zich op een educatieve tentoonstelling met Tafelen door de eeuwen heen. In de tentoonstelling wordt met behulp van een lange chronologisch, in vijf eeuwen opgedekte, tafel ingegaan op etiquette en tafelmanieren van 1500 tot heden. Bovendien wordt er met behulp van verschillende kookboekjes en schriften ingegaan op het bereiden van voedsel. Parijs-Maastricht École de Paris versus ZuidLimburgse School December 2013 t/m februari 2014 Vanaf 1910 lijken de Nederlandse kunstenaars voor het eerst deel te nemen aan de moderne Europese kunstbeweging, met als centrum Parijs. Het is ook in deze periode dat van het interbellum verschillende Maastrichtse kunstenaars van de Zuid-Limburgse school, zoals Rob Graafland, Henri Jonas en later Charles Eyck, hun intrede doen in de Nederlandse kunstwereld. In deze tijdelijke tentoonstelling wordt de invloed en de wisselwerking tussen de moderne Europese kunstbeweging en de Limburgse school nader onderzocht. 17
DE ARTISANS VAN VANDAAG Ontdek Maastricht, kandidaat Culturele Hoofdstad van Europa 2018 foto: Paul Mellaart
foto: G. Ramaekers
foto: Angela Sterling
DURING TEFAF
CULTUURZOMER MAASTRICHT
MAGISCH MAASTRICHT
Welcome art lovers! duringtefaf.com
122 dagen vol cultuur. Kijk, luister en geniet! cultuurzomermaastricht.nl
Laat je betoveren! magischmaastricht.nl
www.vvvmaastricht.eu
*( "# % ,, *+ '/((* ((*('++,,! ,.((*(),"&% ((*+%"&.((* '$ '.((*.((*-",0" ' ,$ ''"+.' 0(/ %! '%+. *% ' " "'+, %%"' )++ '/ (($,( %+! , ,(&)% "0 ' $ *$ '/(('!-"0 '&-+ '&('-& ', ' / , '!( *.*( */ * (-/ " *.*"' )++ '/ .' ,( %+! , ,(&* +,-*," '* '(.," , ' *((, !*,.((*-/)' '(( 0$ %"#$ $ ''"+.' ,"%+(-/+,"#% ' '(( .((*&( *' *-"$+ "+ ' ' (& (*, !$ % !*% /(* ,+, +.$ *.*( "'! ,,*# , ,*($$ '( .*( *('0 ,*($$ '! " +, * * $*"# ,-/!"+,(*"+ ! )' / * & */* , *- " ! ,. * " ', ((*& *"' (*&," $-',- (', ,()' & '& ,('0 (%% 1+ .' !$ % !*% ( *&(' ( .*( *!( , *///+ !$ %+ !*% '%
In de achttiende eeuw floreerde het kunstambacht dankzij de vele opdrachtgevers en de grote concurrentie. Met het opheffen van de gilden en de opkomst van de industrie leken de artisans gedoemd te verdwijnen. Toch is er tegenwoordig nog ruimte voor het artisanaat. Als eigentijdse opvolger van de opdrachtgevers van weleer heeft Museum aan het Vrijthof opdracht gegeven voor de vervaardiging van enkele bijzondere kunstwerken en wordt samengewerkt met enkele artisans avant la lêttre. Welkom in Museum aan het Vrijthof Made by Appie Drielsma Het Spaans Gouvernement vormde ooit als stadspaleis één geheel met het achterhuis aan de Papenstraat. Nu de panden weer met elkaar verbonden zijn, moet de overdekte cour de kern worden van Museum aan het Vrijthof. Een poort geeft het museum een groots ‘welkom’. De gebeeldhouwde middenstijl voor deze nieuwe poort is ontworpen door Appie Drielsma. “De poort daagt mensen uit om naar binnen te gaan, waardoor men in het hart van het gebouw komt. Voor het beeldhouwwerk heb ik een keuze gemaakt uit de geschiedenis van het gebouw”, zo zegt Drielsma. De middenstijl wordt opgebouwd uit woorden, beelden en ornamenten, die allemaal verbonden zijn met het complex. Drielsma omschrijft de omlijsting zelf als “een heel vertellend, speels verrijkte bronzen strip. Een heel uniek ding met een sterk beeldend vermogen.” Het beeldhouwwerk wordt geplaatst op 1 juni 2012, de dag waarop het museum officieel wordt geopend.
Adluciem Made by Desirée Tonnaer In de achttiende eeuw lieten voorname burgers zilveren voorwerpen maken waarmee zij onderling wedijverden in aanzien en rijkdom. De zilveren objecten vormen een zorgvuldige belegging. In navolging van deze opdrachtgevers van de achttiende eeuw laat Museum aan het Vrijthof twee kandelaars smeden bij de zilversmid Bert Kreijen in Kerkrade. Het ontwerp voor deze kandelaars is van beeldend kunstenaar Desirée Tonnaer. Zij werkt vanuit haar motto Natura artis magistra (De natuur is de leermeester der kunsten): “Mijn inspiratie is de levenscyclus van de natuur. Het prille leven dat zich ontwikkelt in de zaaddozen, de groei, bloei, veroudering en opnieuw ontstaan.” De kandelaars krijgen de titel: Adluciem (naar het licht). Het museum heeft Desirée Tonnaer gevraagd deze opdracht uit te voeren, omdat de natuur ook als inspiratie dient voor de Luikse Régènce-stijl, die zich kenmerkt door getorste vormen en a-symmetrische decoratiemotieven.
Appie Drielsma
Werk van Desirée Tonnaer in winkelcentrum Entre Deux
19
GRAND CAFÉ MAASTRICHT SOIRON Imtech Building Services - Regio Zuid feliciteert Museum aan het Vrijthof met de opening
Grand Café Maastricht Soiron opent in Museum aan het Vrijthof haar deuren. Het Vrijthof, sinds jaar en dag hét hart, het plein, van de stad Maastricht, met een magische aantrekkingskracht op iedereen van binnen en buiten Maastricht, krijgt iets nieuws. “Made in Maastricht” en prijs-kwaliteit komt terug naar het plein. Dat stuk Maastrichts genieten dat in de voorbije jaren een beetje is verdwenen, zetten we weer voor je op de kaart! Een plein hoeft niet de duurste plek van een stad te zijn. Deze aanwinst van de La Bergère Group, ook eigenaar van award winnende Townhouse Designhotel Maastricht en Qbic Hotel Amsterdam.
www.imtech.eu Imtech Building Services - Regio Zuid, Postbus 530, 6460 AM Kerkrade, Tel. 045 - 880 70 00, Fax 045 - 880 70 88
4BNFOTUBKFTUFSL
’s Avonds is de multifunctionele ruimte te huur voor speciale gelegenheden zoals feesten, recepties, vergaderingen of jubilea. Reserveren of afhuren in de
"MT DPÈQFSBUJFWF CBOL HFMPPGU EF 3BCPCBOL IFJMJH JO EF LSBDIU WBO
avonduren? Bel gerust via 043 321 11 11
IFUDPMMFDUJFG4BNFOCFSFJLKFJNNFSTNFFSEBOBMMFFO6LVOUEBO
www.grandcafemaastricht.nl
PPLPQNFFSEFSFNBOJFSFOHFCSVJLNBLFOWBOPO[FLFOOJTFOEJF
[email protected]
WBO PO[F LMBOUFO ;P IFMQFO FSWBSFO POEFSOFNFST TUBSUFOEF POEFSOFNFST&OIFMQFOKPOHFSFOFMLBBSNFUIVOGJOBODJ¿O7BOVJU EJF PQUJFL IFMQFO XJK IFU .VTFVN BBO IFU 7SJKUIPG PN WFSEFS UF LPNFO%BUJTIFUJEFF
Nostalgie Naast de museumgasten verwelkomt Grand Café Maastricht Soiron graag de levensgenieters die zoeken naar dat Grand Café gevoel. Grand Café Maastricht Soiron richt zich vooral op Maastrichtenaren, zo laat Rino Soeters van La Bergère Group weten. “Vroeger gingen ouders met kinderen de stad in en daarna iets drinken bij Duchateau of Coenegracht. Dat soort zaken kent de stad helaas niet meer. Wij willen dat gevoel van nostalgie graag weer aan de stad en haar inwoners teruggeven. Een plek waar de mensen nog echt de tijd voor elkaar hebben en lekker kunnen genieten in een direct vertrouwde omgeving.”
Leesbril De horecazaak is gevestigd op de binnenplaats (de cour) van het museum. Een grote lichtkoepel en bestrating op de vloer geven de gasten een bijna echt buitengevoel. Soeters zegt te willen inzetten op schappelijke tot kleine prijzen. “Een aangeklede kop koffie voor 1,90 euro. Onze rekening wordt ook gepresenteerd in een brillendoosje met leesbril waar in staat ‘omdat onze prijzen zo klein zijn’.” Patisserie uit Maastricht “Mensen kunnen bij ons straks kiezen uit een mooie reeks patisserie van bekende Maastrichtse leveranciers. Kies vlaai of gateau Grenache gemaakt door Bread & Delicious, Royal of Hermans. De theesoorten en diverse kazen worden klassiek geserveerd met een speciale wagen. Eigenlijk iets van heel vroeger maar des te leuker anno nu. De mensen gaan hier een paar fijne uurtjes tegemoet voor niet al te veel geld.” In de zaak komt ondermeer een vleugel te staan. Soeters hoopt daarmee iets toe te voegen aan de huiselijke sfeer. “Waarom niet op zondag hier iemand uitnodigen die komt spelen? Een gezellige nazit met familie of vrienden kan erg gezellig worden!”
7FSEFSLPNFOEPPSTBNFOUFXFSLFO 3BCPCBOL&FOCBOLNFUJEFFÌO
XXXSBCPCBOLNBBTUSJDIUOM 21
Stichting Businessclub Museum
Museum aan het Vrijthof dankt al haar sponsoren en subsidienten
aan het Vrijthof
Stichting Elisabeth Strouven, Gemeente Maastricht, Provincie Limburg, Kunstfonds, tefaf Foundation, Stichting Bonhomme-Tielens, Stichting Wagner-de Wit, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Kannunik Salden Nieuwenhof, Stichting Vrienden van Museum aan het Vrijthof, Stichting Businessclub Museum aan het Vrijthof, bam Schakel en Schrale, Xelat Holding bv, Macintosh Retail Group nv, Mourmans-Thiessen, ing, Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg, ’t Struyskommitee, Janivo Stichting, Imtech, ge Artesia Bank, abn Mees Pierson Maastricht, Koninklijke Mosa, Bijdrage afscheid Huub Smeets (Vesteda), spie, Mondriaan Stichting, Kamer van Koophandel, Stichting Lambert van Middelhoven, Paulussen Advocaten, Mediagroep Limburg, Stichting Tieluja, enci, Brand Bier en André Rieu en vele particulieren.
Mediapartners opening L1, tvl, rtv Maastricht, Chapeau! Magazine, Savoir Vivre aux Chateaux, Dagblad de Limburger/Limburgs Dagblad, a&c Media, Week in, Week uit, Uitburo Maastricht, Van Even & Van Even Mediaproducties.
Directie en medewerkers van Museum aan het Vrijthof heten u van harte welkom in het nieuwe museum.
V.l.n.r. Connie Schuurmans, Stella Schurgers, Elvera Weusten, Monique Dickhaut, Marjon Franssen, Jacoline Zilverschoon, Roxanne Doyen en Céline Brouwers.
22
23
