HIGH. TIGHT
T-SHIRT DESIGN expo loods 6 - 24 januari | Loods 6, Amsterdam, 24 januari 2009, Aanvang 16.00 | AMFI Afstudeerproject : www.saschavosdewael.com
1. GESCHIEDENIS
2. CATEGORIEEN
Door terug te blikken op T-shirt design van de afgelopen deccenia, kunnen we zien hoe het imago van het kledingstuk gevormd is tot het fenomeen dat we vandaag de dag kennen.
Sinds het ontstaan van het T-shirt aan het begin van de vorige eeuw zijn er oneindig veel varianten gemaakt op het simpele ontwerp. Grofweg zijn T-shirts in drie catergorieën in te delen:
’20-’40s Onderkleding Amerikaanse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog zagen hoe de Europese collega’s comfortabele, lichtgewicht, katoenen shirts onder hun uniform droegen. Na de Eerste Wereldoorlog namen zij het idee mee terug naar de VS, waar het T-shirt werd geïntroduceerd als onderkleding
A. Logo T-shirt Dit is de categorie met logo’s, veelal gecentreerd gezeefdrukt op de borst van de drager, die daarmee het gedachtegoed van een kledingmerk, muziekband, onderneming, of politieke partij wil uitdragen. Voorbeelden hiervan zijn de T-shirts met het logo van een pop of rockband, ooit begonnen met de Beatles in 1963, toen een Duitse firma gezeefdrukte silhouetten van de pagekopjes van de populaire Britse popidolen ging verkopen. Een andere variant toebehorende tot de logo T-shirts, zijn de shirts die gebruikt worden door ondernemingen zoals we in de jaren ‘80/’90 veel zagen.
‘50s Rebels imago Het rebelse imago kreeg het T-shirt echter pas in de jaren ’50 dankzij de onvermijdelijk grote invloed van Hollywood uit die tijd. Het beeld van Marlon Brando in een T-shirt in 1951 in ‘A streetcar named desire’ werd een icoon. Net als James Dean in ‘Rebel without a cause’ in 1955. ‘60-’70s Identiteitsscheppend object Hoewel het eerste bedrukte T-shirt uit 1948 dateert, zagen we pas in de jaren ’60 verbeterde technieken voor materiaalgebruik, kleur, opdruk en bewerking voor het grote publiek. Er kwamen veel meer mogelijkheden om de T-shirts te personaliseren en tegelijkertijd te produceren op grote schaal. 80s/90s Ik ben wat ik draag In de jaren ’80 en ’90 zien we hoe steeds meer merken T-shirts gaan behandelen als een promotiemiddel. Consumenten zochten door het wegvallen van traditionele waarden en geloofssystemen na de crisis van de jaren ‘80, status en differentiatie in het kopen van merken. 00s Orginaliteit & Eigenheid In het nieuwe millennium maakt de consument een verandering door waarbij hij weer een individu wil zijn wat resulteerde in de customizing trend. Hierdoor ontspon zich een gigantische diversiteit aan T-shirt design ook door verbeterde printtechnieken, illustraties, opdrukken en teksten. We zien ook dat de consument steeds meer betrokken wordt bij het ontwerpproces.
B. Statement T-Shirt Dit zijn T-shirts met een slogan. Dit kan een grappige, politieke of provocerende tekstuele bedrukking zijn. Deze categorie werd populaire in de jaren ‘60. De slogans stelden destijds politieke kwesties als de omstreden Vietnam oorlog centraal, vroegen om aandacht voor andere sociale kwesties als vrouwenrechten in de emancipatie strijd, of voor aandacht om te strijden tegen racisme. De laatste jaren zien we dat politieke en sociale onderwerpen weer meer aandacht krijgen en dus zien we meer maatschappelijke boodschappen verschijnen op T-shirts met thema’s als het milieu, het broeikaseffect en onlangs nog de Amerikaanse presidentsverkiezingen. C. Pop-art T-shirt In de jaren ‘70/’80 zagen we door onder andere de invloed van zeefdrukvirtuoos en kunstenaar Andy Warhal, Pop-art elementen opduiken in T-shirt design. Deze invloed zien we ook in het nieuwe millennium. Vooral de laatste vijf jaar brachten veel kledingmerken illustraties en grafische prints terug op het T-shirt.
3. T-SHIRTS EN FAST FASHION ANNO 2009
Milieu ‘Fast fashion’, is het productieconcept van snel opeenvolgende collecties en goedkope kleding. Volgens velen in gang gezet door de Spaanse modeketen Indidex, moeder van onder andere ZARA en Burska.
HIGH. TIGHT
Arbeidsomstandigheden Naast de verstrekkende gevolgen voor het milieu, heeft de fast fashion industrie ook een donkere kant die vele levens van mensen in de derde wereld landen beïnvloedt.
Fast fashion is gebaseerd op het idee dat retailers direct inspelen op de trends van nu. Met de catwalks van de grote merken, en de straten van modemetropolen als Parijs, New York, Tokyio en Barcelona, als inspiratie. Doel is dat de consument, zes weken nadat de trend gespot wordt, de kleding in de winkel moet kunnen kopen.
Niet alleen werken de fabrieksmedewerkers in de textielfabrieken onder erbarmelijke omstandigheden en tegen lage lonen, ook moeten ze in tijden van deadlines erg lang overwerken. Ze werken soms shifts van 8 uur ’s ochtends tot 2 uur ’s nachts in het piekseizoen. De kleding die de fast fashion industrie zo goedkoop verkoopt in West Europa wordt in de armere landen in Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Oost-Europa geproduceerd.
Het productieproces is hierdoor extreem versneld en gestroomlijnd. De prijzen binnen de fast fashion cultuur zijn zo laag dat consumenten gestimuleerd worden kledingstukken die maar een aantal keer zijn gedragen weg te gooien en nieuwe items te kopen. Vaak is de kwaliteit van de kledingstukken namelijk zo slecht, dat ze hierdoor snel in de prullenbak belanden.
Ook is kinderarbeid in vele productielanden helaas nog aan de orde van alle dag. De foto’s van fotograaf en schijver Peter de Ruiter tonen het onrecht waar zij aan worden blootgesteld. Kinderarbeid is geen natuurverschijnsel. Het is door mensenhanden gemaakt en kan worden voorkomen.
Wat veel mensen niet weten is dat bijvoorbeeld polyester niet bij het reguliere huisvuil mag, maar in de aparte kledingbakken thuis hoort. Een katoenen Tshirt van 250 gram bevat gemiddeld 125 gram gif. ‘Fast fashion levert een grote afvalberg op’, zegt Marieke Eyskoot van Schone Kleren Kampagne (SKK). Om dit probleem toe te lichten leende SKK voor deze expositie hun Piramidetentoonstelling uit. Op de zijvlakken staan tekst en foto’s die uitleg geven over zowel de problemen als de mogelijke oplossingen in de kledingindustrie.trie. Kijk eens naar de berg kleding die we vandaag verzamelen voor het goede doel. Hoeveel schade zou dit opleveren als we onze oude kleding ieder jaar gewoon in de prullenbak gooien? In plaats daarvan verkoopt KICI de stoffen voor hergebruik en gaat de opbrengst naar Amnesty.
Zeg ook ‘Stop’ tegen kinderarbeid door je foto te laten maken bij Henny. Of koop het boek ‘ Een wereld voor kinderen’ van Peter de Ruiter. De opbrengst is bestemd voor de wereldwijde strijd tegen kinderarbeid. We kunnen stellen dat we door de invloed van Fast Fashion momenteel worden bedolven onder de T-shirts en het imago wordt geschaad. Het eerste gevolg is dat het T-shirt minder effectief communiceert. T-shirts met bepaalde teksten of illustraties worden door consumenten vaak achteloos gekocht. En ten tweede verliest het imago van het T-shirt behoorlijk aan geloofwaardigheid. De productie op grote schaal maakt het onmogelijk om radicaal te blijven. Bovendien schaadt een groot percentage van de totale productie momenteel zowel het milieu, als de humanitaire rechten.
HIGH. TIGHT
4. NIEUWE TECHNIEKEN
5. DE TOEKOMST
Tegelijkertijd zijn er overal ter wereld ontwerpers bezig om technische innovaties te ontwikkelen die de mode-industrie radicaal zouden kunnen veranderen in de toekomst. Nu duidelijk is welke problemen er ontstaan zijn door de fast fashion trend van de laatste jaren, richten we onze blik voorwaarts. Zie hoe Fashion en Technologie samenwerken aan SMART fashion, het (letterlijk) verweven van techniek in kledingstukken. In deze video impressie is o.a. beeld te zien van:
Om tot een nieuwe benaderingen van het T-shirt te komen worden drie toekomstscenario’s geschetst, gebaseerd op de keuzes die we nu kunnen maken. De toekomst wordt weergegeven in beeld en geluid door middel van drie korte films, die de basis vormen voor de uiteindelijke T-shirt collectie.
- Cool hunting, waarin Sabine Seymour, schrijfster van het boek ‘ Fashion Technology’ jonge ontwerpers samenbrengt tijdens een recente expositie in de Eyebeam galerie in New York, zomer 2008. Zij bevestigen dat de toekomst van de fashion industrie over het samengaan van esthetiek, functie en techniek in een kledingstuk zal gaan. - Ook in het Boston Museum of Science is veel aandacht voor grensoverschrijdende samenwerking tussen beide disciplines. In januari 2008 werd daar het event ‘Seamless: Computational Couture’ georganiseerd. Designers van over de hele wereld deden mee aan het evenement, waar zij hun kledingstukken toonden waarbij technologie werd geïntegreerd in de kleding. - Gerenommeerd conceptueel en futuristische fashion designer Houssein Chalayan staat vooraan bij het gebruiken van de nieuwste technieken. In zijn onbeschrijflijke show van de Spring/ Summer collectie 2007 veranderden kledingstukken van vorm (afhankelijk van de locatie). Zie hoe een lange hooggesloten Victoriaanse jurk transformeert in een adembenemende cocktail jurk. - Nu fashion en technology een steeds bredere samenwerking aangaan, zien we ook bedrijven vanuit een andere core business integreren in het design proces. Zo timmert Philips flink aan de weg op het gebied van design en mode. In 2006 presenteerde de gloeilampen gigant de nieuwe techniek Lumalive, die microkleine diodes in stof kan integreren. De diodes kunnen van vorm, kleur en grootte veranderen, waardoor levendige patronen en meerdere kleurenvlakken kunnen worden gedragen.
FILM 1 - UTOPIA Hoe zou de maatschappij eruit zien als we vanaf nu kiezen voor echte ecologische oplossingen, gelijkheid en het stopzetten van fast fashion ? Dat zien we in Utopia. Gelijkheid voor mensen onderling, maar ook voor dieren, en de natuur. Afval is er een nieuw begin. En ondanks dat de wereld in 2015 550 miljoenensteden kent, en bijna 60% van de bevolking in de steden woont, is iedereen omgeven door groen. Bomen bedekken de daken, en groen de muren. Door de globalisering vervagen begrippen als blank, zwart of ras, en heeft de meerderheid van de mensen een multiculturele achtergrond. FILM 2 - SECOND NATURE De Scientist leeft in een wereld waar wetenschap en reden centraal staan. Techniek is een verlengstuk van jezelf geworden, je tweede natuur. Het is zacht, organisch en lijkt bijna te ademen. Geen bulkerige, gecompliceerde computersystemen, maar handzame techniek die zich naar ons vormt. Hoe ziet de maatschappij eruit wanneer technologische ontwikkeling prioriteit is? En techniek wordt aangesteld als oplossing voor maatschappelijke problemen als voedseltekorten en overproductie van consumptiegoederen. FILM 3 - LOST Wat als we niet kunnen kiezen? We zien wat er mis is met de wereld en met de wereldleiders, maar missen het geloof dat we er iets aan kunnen veranderen. In plaats van te kiezen wachten we af wat de toekomst ons zal brengen. In Lost is de Existentialist de hoop op verandering kwijt, maar vooral haar eigenheid en identiteit. Te veel keuze wat te doen met je leven, maar tegelijk te weinig invloed op grote schaal. Door fast fashion, plastische chirurgie, media hypes is iedereen op elkaar gaan lijken.
5. HIGH TIGHT T-SHIRTS
SECOND NATURE
Tijdens deze expositie zagen we dat de oorsprong van het T-shirt lag bij de onderkleding van de jaren ’20 van de vorige eeuw. Het dragen van T-shirts als bovenkleding, gaf het kledingstuk een rebels, eigenzinnig imago. In de jaren ’60 kwam daar door verbeterde druktechnieken de mogelijkheid tot communiceren als belangrijkste kenmerk bij.
Als er de komende jaren veel zal worden geïnvesteerd in technische innovatie, zouden de lichtgevende diodes van Philips wellicht een nieuwe trend kunnen inzetten. In Second Nature is daarom gekozen voor een ontwerp gebaseert op deze techniek.
Er kan worden gesteld dat deze twee primaire en essentiële kenmerken van het T-shirt vandaag de dag worden beperkt door de massaproductie en het consumentisme dat de huidige fast fashion trend met zich meebrengt.
Het feit dat bloemen al eeuwen worden gebruik op dessins voor stoffen leidde tot de gedachte dat door middel van toekomstige technieken het mogelijk zal zijn de natuur letterlijk te zien groeien en bloeien op het Tshirt. Om dit tijdens de tentoonstelling te simuleren, werd er voor dit project de hulp ingeroepen van motion graphic designer Jantien Borsboom.
Een prognose ontwikkelen voor de toekomst van het T-shirt is dus van vele factoren afhankelijk. Het is dan ook vrijwel onmogelijk om hier een eenduidig antwoord op te geven. Om te voorkomen dat er teveel wordt ingezoomd op een bepaald aspect is er gekozen om verschillende toekomstscenario’s te gebruiken om tot nieuwe benaderingen van het T-shirt te komen. Alle technische innovaties, maatschappelijke kwesties en visies van professionals worden in acht genomen evenals de drie toekomstscenario’s: Lost, Utopia en Second Nature. Dit alles vormt de inspiratie voor nieuwe ideeën en ontwerpen, die uiteindelijk resulteerden in de High.Tight. T-shirt collectie.
Geinspireerd door dit fenomeen werd gezocht naar een manier om het contrast dat in eerste oogopslag tussen techniek en natuur bestaat te verkleinen door deze twee samen te brengen.
Om de suggestie van de lichtgevende diode te wekken, worden met een beamer geanimeerde bloemen en natuur op de T-shirts geprojecteerd, zodat deze dankzij de techniek tot leven komen.
LOST
In Lost wordt het beklemmende gevoel gevisualiseerd van het verlies van eigenheid veroorzaakt door fast fashion, plastische chirurgie, en media hypes waardoor iedereen op elkaar lijkt. In het uiteindelijke ontwerp is moeilijk te zien waar de ene persoonlijkheid ophoudt en de andere begint. De bewegingen van individuele personen worden opgeslurpt door het grotere geheel. Met dit ontwerp wordt de spot gedreven met massaproductie en fast fashion door de stof van de vijf T-shirts letterlijk aan elkaar te laten alsof er geen tijd meer was ze te separeren. Geen tijd meer voor een eigen persoonlijkheid, voor design. Geen tijd voor het individu, waardoor er een grote massa overblijft. Om de emotie die deze stroming met zich mee brengt te versterken, is gekozen om tijdens de tentoonstelling vijf moderne dansers in het ontwerp te laten optreden. Moderne dans is bij uitstek geschikt om emotie om te zetten in beweging. In de dans proberen de individuën los te komen van het geheel, hun eigen weg te gaan. Maar worden belemmert door de massa waarin zij gevangen zijn.
UTOPIA
HIGH. TIGHT
Het uitganspunt van Utopia was om een nieuwe vorm van duurzaamheid te ontwikkelen. Een tijdloos, persoonlijk T-shirt, dat bij wijze van spreken over tien jaar nog draagbaar zou zijn, wat de duurzaamheid verhoogt, en de kledingproductie vertraagt. Het idee voor het uiteindelijke ontwerp is geinspireerd op het symbolische Jharokha raam, dat een metafoor is voor India. Het land ziet haar cultuur als het Jharokha raam. Het raam laat licht en lucht van buiten toe (invloeden van andere culturen), maar beschermt tegelijkertijd zijn eigen cultuur. In de multiculturele toekomst van Utopia werd deze gedachte vormgeven in een Tshirt. De voorkeur ging uit naar een natuurlijk materiaal in aarde tinten, die dicht op de huid gedragen konden worden. Het ontwerp is gerealiseert in het Textielmuseum te Tilburg. De uitsparingen zorgen ervoor dat de huid van de drager zichtbaar wordt, en een onderdeel wordt van het ontwerp. Zo is ieder T-shirt, gedragen door modellen met verschillende etniciteiten, uniek. Tegelijkertijd is het ontwerp tijdloos.
HIGH. TIGHT
KWAM TOT STAND DANKZIJ :
EXPOSITIE Daan Vos de Wael Michelle Bugter Martijn Dortweg Jantien Borsboom Rosalinda Van De Velde Lex Vos de Wael Bastiaan Bogers Hendry van der Flier Jenni Kan Vanessa Melo Livramento Kim Lugten Merel Veel Jantien Blomme Sofie van den Dael Teresa Feio Shosha van Kranendonk Sandra Maes Charlotte Schultz Jordy Burger Henny van Haelen Esmee Huijps Danielle Mieger Kimthy Nguyen Ayida Slooten FILMS Dimitri Gascer Matty Touray Roland Borsboom Tamara Bosma Hendry van der Flier Kim Lugten Indio Schokkert Ayida Slooten Anita & Anil Sukdeo Merel Veel Alexander Wendeling
Film / Montage Visagie / Haar Model Model Model Model Model Model Model Model Model
FOTOGRAFIE Daan Vos de Wael Michelle Bugter Sandy Gibbes Vanessa Melo Livramento Harold Reyes Casper Nieuwenhuys Christie Tan Claudia Voll Lisa Wassenaar
Fotografie Visagie / Haar Model Model Model Model Model Model Model
Fotografie Visagie / Haar Visagie / Haar Motion Graphics Coupeuse Coupeur Decorbouw Model Model Model Model Model Danser Danser Danser Danser Danser Danser Ontvangst Fotografie Ontvangst Ontvangst Ontvangst Ontvangst
En daarnaast veel dank aan: Rebecca Breuer AMFI Castingbureau Starguide Dansacadmie Tilburg Fotostudio Foto Fabulous KICI (kledinginzameling) Loods 6 Materaalfonds Peter de Ruiter Schone Kleren Kampagne Textielmuseum Tilburg
