Heupfractuur
Tot slot
Inleiding
Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft, kan u contact
Via de spoedafdeling bent u opgenomen omdat u gevallen bent en daarbij
opnemen met uw behandelende arts of met de verpleegkundige van de
een heup heeft gebroken.
afdeling.
In deze brochure vindt u algemene informatie over wat u tijdens deze
Nuttige telefoonnummers:
ziekenhuisopname kunt verwachten. Deze informatie is bedoeld als
Dienst C3: 09/387.71.50
aanvulling op het gesprek met de arts, verpleegkundige, kinesist, diëtiste,
Dienst orthopedie: 09/387.70.65
sociale dienst, enz…
Sociale dienst: 09/387 70 36 ; 09/387 70 35 ; 09/387 73 63
Deze informatiebrochure is in de eerste plaats bestemd voor u als patiënt. Het is zeker ook nuttig voor familie of andere personen die u thuis
Bron ⋅
Infobrochure Isala Klinieken: “ Een heupfractuur”
⋅
Patiënten info Heupfractuur, UZ Leuven
omringen om deze brochure door te nemen. Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, aarzel dan niet om deze te stellen. Wij zullen u graag meer uitleg geven. Wij wensen u een spoedig herstel en een aangenaam verblijf in ons ziekenhuis.
12
1
Het helpt ook als u vertrouwde objecten meebrengt naar het
Spoedopname Een heupfractuur is een breuk in het bovenbeen vlak bij het
ziekenhuis, zoals bijvoorbeeld een foto waar de patiënt veel belang
heupgewricht.Het heupgewricht is een ‘kom-bol gewricht’.
aan hecht, de wekker van thuis of de krant die hij gewoon is. Het is beter voor de patiënt dat u niet meegaat met de “vreemde” waanideeën of de dingen die de patiënt ziet of hoort maar die er niet zijn. Probeer de patiënt niet tegen te spreken maar maak hem, indien mogelijk, wel duidelijk dat uw waarneming anders is. Praat met de patiënt over bestaande personen en echte gebeurtenissen. Als de patiënt angstig is, probeert u hem gerust te stellen door eventueel zoveel mogelijk bij hem te blijven.
Enerzijds kan dit ‘kom-bol gewricht’ breken na een val net onder de heupkop binnen het kapsel (‘intracapsulaire of femurhals fractuur’). Deze breuk wordt behandeld met een heupprothese.
2
11
Anderzijds kan de heup breken buiten het kapsel t.h.v. de overgang hals –
Behandeling Heel wat factoren zoals de narcose, een infectie, pijn, een tekort aan vocht of een onderliggende dementie kunnen een acute verwardheid
schaft van het dijbeen (‘extracapsulaire of pertrochantere heupfractuur’). Dit wordt afhankelijk van het aantal botfragmenten behandeld met een heupschroef en – plaat (‘DHS Dynamische Heup Schroef’) of met een
veroorzaken. Artsen en verpleegkundigen doen hun uiterste best om de oorzaak zo snel mogelijk op te sporen en te behandelen indien mogelijk. De
heupnagel (‘IMHS Intramedullaire heupschroef’).
verwardheid kan enkele uren tot enkele dagen duren. De algemene toestand en de leeftijd van de patiënt bepalen mee hoe snel en in welke mate een acute verwardheid verdwijnt. U kunt als familie ook helpen Er bestaan vele oorzaken van verwardheid. In sommige gevallen kan u de verpleegkundigen helpen en zelfs acute verwardheid voorkomen: ⋅
Bezorg de verpleegkundige een lijst van ALLE medicatie (ook slaapmedicatie en medicatie waar geen doktersvoorschrift voor nodig is) die de patiënt thuis nam.
⋅
De eerste zorg van de artsen en verpleegkundigen op de spoedopname is
Uw familielid draagt een bril of hoorapparaat; breng deze zo snel
om de breuk te stabiliseren en de pijn te verlichten.
mogelijk mee naar het ziekenhuis en moedig de patiënt aan om deze
⋅
te gebruiken.
Het stabiliseren gebeurt door het aanleggen van een tractie. Hiervoor
De spoedopname, de vreemde omgeving van het ziekenhuis en de
wordt een kleefverband aangebracht tot aan de knie dat daarna aan een
operatie zijn voor de patiënt zeer ingrijpende en stresserende
gewicht wordt opgespannen. Hierdoor vermindert de beweging van de
gebeurtenissen. Geef de patiënt de eerste dagen de nodige rust en
botstukken ten opzichte van elkaar en kunnen we de pijnklachten sterk
beperk bezoek tot vertrouwde personen. Als u op bezoek komt, zeg
doen verminderen. Deze constructie blijft tot het moment van de
dan wie u bent en waarom u komt. Vertel de patiënt, indien mogelijk,
operatieve ingreep.
waarom hij in het ziekenhuis ligt. 10
3
Operatie
Eens thuis
Over de noodzaak van een operatie bestaat meestal geen twijfel. Bij een
Bij problemen neemt u in eerste instantie contact op met uw huisarts. De
heupfractuur is de plaats in het bovenbeen waar de breuk is opgetreden
huisarts kan u indien nodig doorverwijzen naar de behandelende arts van
van belang voor de operatietechniek die wordt toegepast.
het ziekenhuis.
De behandeling van een heupfractuur is erop gericht om u als patiënt zo
Wees vooral alert bij:
snel mogelijk terug te laten stappen en naar huis te laten gaan. Daarnaast
⋅
Rode, gezwollen, warm aanvoelende huid rondom de wond.
spelen ook de medische, de fysieke en de mentale conditie op het moment
⋅
Koorts (hoger dan 38.5 graden Celsius) of rillingen.
van het ongeval een rol.
⋅
Plotse hevige pijn ter hoogte van de wonde of de heup.
Pijnbestrijding
Informatie voor de familie: delirium (acute verwardheid)
Reeds bij opname, nog vóór een radiografie van de heup wordt genomen,
Wat is acute verwardheid?
zal men starten met medicatie tegen de pijn. Uw familielid (onze patiënt) werd opgenomen voor een operatie aan de Na de operatie schrijft de anesthesist pijnstillers voor die u op
heup en reageert plots ongewoon op een aanspreking of een gesprek. De
vastgestelde tijden door de verpleegkundige krijgt toegediend. Als u
patiënt blijkt niet te weten dat hij opgenomen is in het ziekenhuis, weet niet
tussendoor veel pijn ervaart, kan u dat aan de verpleegkundige doorgeven.
meer wat er gebeurd is, vertoont tekenen van onrust en geagiteerd gedrag
Zij zal dan na overleg met de arts extra pijnstilling toedienen.
of herkent u niet direct. Op een ander moment is de patiënt abnormaal
In het ziekenhuis hanteren wij een pijnscore als parameter om de pijn te
rustig en teruggetrokken, iets wat u niet van hem gewoon bent. De patiënt valt bijvoorbeeld overdag voortdurend in slaap en het kost u moeite om zijn
meten. De verpleging zal u regelmatig vragen om op een pijnlatje aan te geven hoeveel pijn u voelt. Door middel van het schuifbare gedeelte op het
volledige aandacht te krijgen.
pijnmeetlatje kunt u het rode streepje naar rechts of naar links
Dit fenomeen noemt men acuut optredende verwardheid of delirium en
verplaatsen van “geen pijn” tot “hevigst denkbare pijn”. Geen pijn is totaal
komt voor bij één op vier oudere patiënten die in het ziekenhuis worden
geen pijn, de hevigst denkbare pijn is de hevigst denkbare pijn die u zich
opgenomen. Deze toestand is meestal van voorbijgaande aard.
kan inbeelden en verschilt dus van persoon tot persoon. 4
9
Voeding Naast een goede verzorging is een gezonde, aangepaste voeding van groot belang bij het herstel van een heupfractuur. Daarom kunt u tijdens uw verblijf bezoek van onze diëtisten verwachten. Zij zullen in de eerste plaats kijken of u in een goede voedingstoestand verkeert en u zo nodig
pijnmeetlatje om de pijn die wordt ervaren uit te drukken
aangepaste energieverrijkte maaltijden voorstellen. Daarnaast zullen ze de nodige aandacht schenken aan de eventuele aanwezigheid van osteoporose of de preventie ervan. Daarom zal de eiwitopname nauwlettend in het oog worden gehouden. Aan het eind van uw verblijf komen de diëtisten nog een
Na het aanduiden van uw pijnniveau kan de verpleegkundige op de achterzijde van het pijnmeetlatje de pijnscore aflezen. Afhankelijk van het cijfer dat wordt bekomen, worden extra acties ondernomen.
laatste keer langs om uitgebreid uit te leggen wat u thuis best eet, zodat u verder optimaal kan herstellen. Ontslag uit het ziekenhuis Voordat u naar huis gaat, neemt de verpleegkundige de volgende zaken aflezen van de pijnscore
met u door:
Revalidatie na een heupfractuur
⋅
controle afspraak op de polikliniek
⋅
medicatie die u moet gebruiken + voorschriften voor de nieuwe
Reeds vanaf de eerste dag na de operatie wordt er gestart met de
medicatie
revalidatie. Op die manier worden complicaties zoals doorligwonden en
⋅
nabehandeling door een kinesist (voorschrift)
circulatie- en ademhalingsstoornissen zoveel mogelijk vermeden en wordt
⋅
zo nodig een briefje voor werkonbekwaamheid
u voorbereid op een snel ontslag uit het ziekenhuis.
⋅
een brief voor de huisarts
In het ziekenhuis zal men proberen om een zo goed mogelijk zicht te
⋅
zo nodig wondverzorging
krijgen op uw leefsituatie van voor de opname, dit om naar een aangepast
⋅
informatiebrochure omtrent valpreventie
ontslag te streven.
⋅
zo nodig een verpleegkundig overdrachtsformulier 8
5
Bij de revalidatie is er naast de verpleegkundige zorg ook een grote rol
Sociale dienst
weggelegd voor de kinesitherapeut. De kinesist komt vanaf de eerste dag
Uw onverwacht verblijf in het ziekenhuis kan heel wat vragen oproepen
na de operatie bij u langs om samen te oefenen. De oefeningen gegeven
omtrent revalidatie en ontslag.
door de kinesist zijn heel belangrijk in de revalidatie na een heupfractuur.
⋅
Kan ik terug naar huis met of zonder hulp?
U zal aangemoedigd worden om de heup zo vlug mogelijk na de ingreep
⋅
Hoe kan de hulp georganiseerd worden?
terug te gebruiken.
⋅
Is er mogelijkheid om ergens anders verder te revalideren?
De dag van de operatie heeft u nog bedrust. De volgende dag start de
De sociale dienst kan u helpen in de organisatie en coördinatie van de
kinesist met oefeningen in bed. Vanaf de tweede dag na de operatie staat
verschillende thuiszorgdiensten of bij het zoeken naar een aangepaste
u samen met de kinesist voor het eerst op en kan u reeds in de zetel zitten.
revalidatiedienst of een hersteloord. Zij kunnen u ook allerhande
Als dat vlot lukt zal de kinesist de volgende dag met behulp van een
informatie geven m.b.t. diverse sociale voorzieningen en financiële
looprekje of met krukken u leren stappen. Zo zal men iedere dag op
tussenkomsten. De arts of de verpleegkundige van de afdeling kan u
individuele basis de oefeningen verder uitbreiden, mits uw lichamelijke
doorverwijzen naar de sociale dienst en u zo nodig een afspraak geven om
conditie dit toelaat. Voor een goede revalidatie is het belangrijk dat u zelf
alles te bespreken in functie van een goed georganiseerd ontslag.
een actieve bijdrage levert. Een gemiddelde opnameduur na een heupfractuur is 1 week tot 10 dagen. In de meeste gevallen bereikt de patiënt die een heupfractuur opliep
Ziet u als patiënt of als familie dat het ontslag op korte termijn problemen
hetzelfde functioneringsniveau als vóór de fractuur. De kinesist zal u ook
met zich meebrengt, neem dan zeker ook zelf zo vlug mogelijk, bij voorkeur
oefeningen aanleren die na het ontslag zullen moeten verder gezet
in de eerste week, contact op met de sociale dienst van het ziekenhuis of
worden, eventueel onder toezicht van uw eigen kinesist.
vraag zelf naar een afspraak. Graag helpen we mee om het ontslag zo goed mogelijk te regelen. Sociale dienst: tel: 09/387 70 36 ; 09/ 387 70 35 ; 09/387 73 63
6
7
