Het Wijk leslokaal. Marlous Wessels Versie:

Het Wijk‐leslokaal    Marlous Wessels  Versie:  28‐08‐ 2008                                                                                         

 

Voorwoord      Na  een  jaar  als  instructeur  bij  AKA‐breed  van  het  Albeda  College  gewerkt  te  hebben,  werd  ik  gevraagd om onderzoek te doen naar een nieuw project waarin het onderwijs in directe samenhang  en samenwerking met de omgeving plaats moest vinden. Aangezien ik als afstudeeronderwerp voor  mijn  bestuurskunde  scriptie  aan  de  Erasmus  Universiteit  Rotterdam  het  beleid  rondom  voortijdig  schoolverlaten  in  Rotterdam  had  gekozen,  was  ik  zeer  geïnteresseerd  in  de  vraag  hoe  de  samenwerking tussen verschillende beleidsterreinen en organisaties in de praktijk tot stand kwam; ik  nam de baan aan.   Vanuit  mijn  vooronderstelling  dat  het  tot  stand  brengen  van  samenwerking  een  lastig,  stroperig  proces was met veel haken en ogen, heb ik mij het afgelopen jaar vaak verbaasd. De veelal positieve  houding van betrokkenen, de enthousiaste reacties van ondernemers, buurthuizen, wijkorganisaties  en niet te vergeten de tomeloze inzet van de docenten/coaches van het Wijk‐leslokaal, hebben mijn  vermoedens bijgesteld. Samenwerking kan ongetwijfeld een moeilijk proces vormen, maar wanneer  er  wordt  ingezet  op  het  erkennen  van,  en  bijdragen  aan  ieders  belangen,  dan  raken  mensen  en  organisaties gemakkelijker gemotiveerd om een bijdrage te leveren dan ik dacht.   Een nog niet bestaand project ontwikkelen met een win‐win situatie tot gevolg is geen gemakkelijke  opgave, maar het is wel gelukt. Niet op alle momenten even vlekkeloos, niet altijd zoals van te voren  was  bedacht  en  niet  altijd  met  de  bedoelde  resultaten  tot  gevolg.  Maar  het  Wijk‐leslokaal  staat  inmiddels, de ondernemers staan klaar met een aanbod aan stageplaatsen en de organisaties in de  wijken zijn van goede wil. Er kan geoogst worden wat afgelopen jaar gezaaid is.     In het voor u liggende onderzoek leest u de bevindingen van het eerste jaar Wijk‐leslokaal, aan de  hand  van  vele  interviews,  observaties  en  documentenanalyses.  Alle  informatie  is  zoveel  mogelijk  gebaseerd op de input van derden, ik heb getracht mijn eigen gedachten en meningen zol neutraal  mogelijk te houden. Wel wil ik deze ruimte gebruiken om alle mensen die de tijd hebben genomen  om bij te dragen aan dit onderzoek, hartelijk te bedanken. Zo ook Alexander France, die mij geholpen  heeft met het verwerken en analyseren van de afgenomen enquêtes.   Afsluitend  hoop  ik  dat  dit  verslag  een  bijdrage  zal  leveren  aan  niet  alleen  uw  persoonlijke  kennis,  maar ook aan de kennisrotatie binnen uw organisatie.       Marlous Wessels  Kwaliteitszorg, het Wijk‐leslokaal.       

2   

Inhoudsopgave    Samenvatting)  Aanleiding en probleemstelling  Projectbeschrijving  Deelvraag 1. Bestuurlijke context   Deelvraag 2. Leer‐werktrajecten  Deelvraag 3. De kant van de ondernemers  Deelvraag 4. De kant van de leerlingen  Deelvraag 5. Mogelijkheden tot ontwikkeling  Hoofdstuk 6. Conclusies en Aanbevelingen  Beperkingen  Bijlage 1. Sfeerbeschrijving Diploma uitreiking  Bijlage 2 Resultaten leerling enquête   Bijlage 3 Lijst met Geïnterviewden  Bijlage 4 Verklarende woordenlijst en afkortingen       

3   

Samenvatting  De centrale vraag die in dit onderzoek is beantwoord is de volgende:  ‐

Welke invloed heeft het Wijk‐leslokaal op het scholing‐ en opleidingsniveau van de wijken  waarin  het  project  actie  is,  en  wat  leert  dit  ons  ten  aanzien  van  de  problematieken  rondom het voortijdig schoolverlaten? 

Aan de hand van 5 deelvragen is het antwoord hierop tot stand gekomen. Hieronder leest u de  puntsgewijze samenvatting van alle 5 de onderdelen van dit onderzoek.     1. De Bestuurlijke context  Het Wijk‐leslokaal is tot stand gekomen vanuit samenwerking met tussen het OBR (economische  inzet), deelgemeente Feijenoord (wijkgerichte inzet) en het ROC Albeda College (onderwijstechnische  inzet). De inzet om via het onderwijs de economie van de betreffende wijken te versterken, maakt  het Wijk‐leslokaal een unieke pilot. De bestuurlijke context hieromtrent is gevormd door:  ‐ Het project Kansenzones van het OBR  ‐ Het nationale, regionale en lokale vsv‐beleid   ‐ Het Rotterdams Offensief vmbo‐mbo    Aanbevelingen:  - Aanbeveling  1:  de  samenwerking  tussen  gemeente,  deelgemeente  en  ROC  blijkt  voor  alle  betrokkenen  positieve  bijdragen  op  te  leveren  en  derhalve  verdient  het  aanbeveling  deze  samenwerking te intensiveren.  - Aanbeveling  2:    Verdere  ontwikkeling  van  combinatie‐initiatieven  tussen  economie  (ondernemers)  en  onderwijs  (leerlingen),  naast  het  Wijk‐leslokaal  wordt  geadviseerd  ten  behoeve van beide terreinen.  - Aanbeveling  3:  Om  te  zorgen  voor  heldere  afstemming  en/of  samenwerking  met  het  Rotterdams Offensief vmbo‐mbo, wordt geadviseerd tot het maken van bindende afspraken  waarbij werkwijze en methodiek van het Wijk‐leslokaal dient worden meegenomen.     2. Leer‐werktrajecten  Trajecten waarin de nadruk ligt op praktijkgericht leren worden door verschillende autonome  bronnen (OCW, Onderwijsraad, VROMraad, Commissie Dijsselbloem, Streumer en Klink (2004))  geadviseerd. In het Wijk‐leslokaal blijkt deze inzet, mede door de bedrijfsmatige achtergrond van de  docenten/coaches inderdaad goed aan te sluiten bij de belevingswereld van de jongeren en het blijkt  bovendien het vertrouwen in de samenwerking aan de kant van de ondernemers te versterken.     Aanbevelingen:  - Aanbeveling  1:  De  Leer‐werktrajecten  van  het  Wijk‐leslokaal  zijn  zowel  op  papier  als  in  de  praktijk effectief gebleken en dienen daarom gecontinueerd en verder ontwikkeld te worden.  - Aanbeveling 2: De opgedane kennis en ervaring binnen het Wijk‐leslokaal dient met zowel de  interne organisaties, als externe geïnteresseerden te delen.            4   

  3. De kant van de ondernemers  Het Wijk‐leslokaal heeft op heel directe manier bijgedragen aan een versterking van het scholing‐ en  opleidingsniveau van de wijken waarin het werkzaam is geweest. Redenen voor deze bijdrage zijn  met name:    - De rol van de Turkse accountmanager vanwege het gemak om de eerste contacten te leggen  in veelal de eigen taal van de ondernemers.  - Het gewekte vertrouwen bij de ondernemers door de persoonlijke benadering van het Wijk‐ leslokaal.  - Het bieden van voorlichting en begeleiding bij onder andere de OKR regeling.    De versterking van het scholing‐ en opleidingsniveau aan de kant van de ondernemers blijkt uit de  volgende resultaten:   - Van de 60 benaderde ondernemers hebben er 50 aangegeven te willen deelnemen.  - 17 ondernemers hebben afgelopen half jaar deelgenomen.  - Er zijn 68 potentiële stageplaatsen voor het komende schooljaar.  - 34 ondernemers hebben besloten gebruik te maken van het Albeda aanbod tot bijscholing.  - Via mond‐op‐mond reclame in de wijken neemt de vraag om scholing toe.    Aanbevelingen:  - Aanbeveling  1:  Om  uitbreiding  en  groei  van  het  Wijk‐leslokaal  te  bewerkstelligen  dient  het  aanbeveling  de  functie  van  de  accountmanager  te  versterken  door  het  aanstellen  van  een  tweede en derde accountmanager met relevante taal‐ en cultuur kennis voor de betreffende  wijken.   - Aanbeveling  2:  De  persoonlijke  benadering  van  de  ondernemers  dient  gehandhaafd  te  worden.  - Aanbeveling  3:  Aanbod  van  scholing  voor  ondernemers  draagt  bij  aan  het  scholing‐  en  opleidingsniveau van de wijken en hier dient derhalve verder in geïnvesteerd te worden.   - Aanbeveling 4: De organisatie en mankracht van het Wijk‐leslokaal is gediend bij uitbreiding  om de verwachte toename van verzoeken van ondernemers te kunnen verwerken.      4. De kant van de leerlingen  Voor de werkloze jongeren zonder startkwalificatie en de vsv‐problematiek daar omheen, heeft het  Wijk‐leslokaal een  aantal belangrijke  succesfactoren  bloot gelegd.  Deze factoren  worden  hieronder  puntsgewijs vermeld.  - Een persoonlijke aanpak in werving en voorlichting van jongeren.  - De werving inzetten via verschillende kanalen, organisaties en technieken.  - Het  bieden  van  voldoende  persoonlijke  zorg  en  aandacht  voor  de  leerlingen  (vanuit  docenten/coaches).  - Het zorg dragen voor duidelijkheid in organisatie en lesstructuur.  - Het werken in kleine groepen met een vaste groep leerlingen.  - Het ontwikkelen van een goede band tussen leerling en docent/coach/stagebegeleider.  - Het  onderhouden  van  nauwe  contacten  tussen  docent/coach  en  de  omgeving  van  de  jongeren.  - Het aanbieden van een combinatie traject tussen leren en werken.  - Een  positieve  wisselwerking  bewerkstelligen  tussen  docent/coach  en  ondernemer/stagebegeleider voor het ‘vasthouden’ van de jongeren.   - Het aanbieden van betaald werk of stage kan zorgen voor extra stimulering van de jongeren.     5   

Deze aanpak heeft geresulteerd in de volgende cijfers:  - Met  ruim  50  jongeren  is  intensief  contact  geweest,  zowel  voor  aanmelding  voor  het  Wijk‐ leslokaal als voor doorverwijzing naar andere opleidingen/trajecten.  - 4 jongeren hebben hun mbo 1 diploma Winkelassistent behaald.  - 13 jongeren hebben een certificaat ontvangen voor succesvolle deelname.   - 3 jongeren zijn aangenomen voor een baan met opleiding bij beveiligingsbedrijf Watch‐Out.  - Voor komend jaar zijn er 24 nieuwe aanmeldingen en het is de verwachting dat de werving  komend jaar grotere aantallen leerlingen zal opleveren.     Aanbevelingen:  - Aanbeveling  1:  het  werven  van  jongeren  dient  via  verschillende  kanalen  te  worden  vormgegeven, met extra aandacht voor de persoonlijke benadering. Het inschakelen van een  zo breed mogelijk wijknetwerk verdient aanbeveling.  - Aanbeveling 2: docenten/coaches dienen naast de lesuren, ruim voldoende tijd vrij te hebben  voor persoonlijke aandacht en zorg rondom de leerlingen.  - In  aanvulling  hierop  dient  de  groepsgrootte  bij  deze  persoonlijke  aanpak  aan  te  sluiten.  Afhankelijk  van de  opleiding  dient  gekeken te worden  naar  een  maximaal  aantal leerlingen  per groep.  - Aanbeveling 3: De opleidingsstructuur dient voor de inschrijving van leerlingen, georganiseerd  te zijn om rust en duidelijkheid in de lessen te garanderen.  - Aanbeveling  4: Met uitzondering  van de Oriëntatiegroep  dienen de groepen idealiter  pas te  beginnen  wanneer  ze  compleet  zijn.  De  verbinding  met  de  groep  en  de  lesstof  komt  op  die  manier makkelijker tot stand.  - Aanbeveling 5: Nauwe contacten met de directe omgeving van de leerling dienen structureel  tot stand te komen en onderhouden te worden.   - Aanbeveling  6:  Extra  aandacht  dient  besteed  te  worden  aan  werving  van  jongeren  uit  de  groep  ‘onzichtbare’ groep van  meisjes/vrouwen in de wijken.  - Aanbeveling  7:  Verder  onderzoek  instellen  naar  de  invloed  van  het  vermoedelijk  beperkte  ruimtelijk inzicht bij een groot gedeelte van de doelgroep.      5. Mogelijkheden tot ontwikkeling  Naast  de  inhoudelijke  inzet  en  de  resultaten  van  de  doelgroepen  van  het  Wijk‐leslokaal,  zijn  de  volgende bevindingen van het Wijk‐leslokaal van belang:    - De betrokkenheid van de ouders/verzorgenden van de leerlingen is belangrijk om spijbelen  en uitval te voorkomen.  - Om  ouders  beter  bij  het  onderwijs  te  betrekken  dient  aangesloten  te  worden  bij  de  orale  cultuur waaraan zij gewend zijn. De persoonlijke benadering blijkt ook hier van belang.   - Om ouderavonden drukker bezocht te krijgen moet worden ingezet op het ontwikkelen van  een netwerk tussen de ouders/verzorgenden zelf.   - Ouders/verzorgenden  vormen  een  potentiële  uitbreiding  van  de  doelgroep  van  het  Wijk‐ leslokaal.  - De  inzet  van  mentoren  in  het  Wijk‐leslokaal  heeft  niet  geresulteerd  in  een  hoge  mate  van  tevredenheid.  Bezien  moet  worden  in  hoeverre  de  wisselwerking  tussen  docent/coach  en  ondernemer  voldoende  is  voor  het  signaleren  van  verdergaande  problemen  en  het  coördineren van doorverwijzingen naar externen.   - Om de zorgstructuur rondom de jongeren zo goed en efficiënt mogelijk vorm te geven, wordt  overgegaan tot het oprichten van een Zorg & Advies Team (ZAT) voor het Wijk‐leslokaal.  - Het  ontwikkelen  van  EVC  trajecten  zou  een  poel  aan  onbenutte  en  niet‐erkende  talenten  blootleggen onder zowel leerlingen, ondernemers en ouders.   6   

-

-

-

Kennisdeling met externen van De Kopgroep heeft geresulteerd in positieve bekendheid ten  opzichte van het Wijk‐leslokaal en bruikbare inzichten in aanverwante initiatieven elders in  het land.   De  ontwikkeling  van  de  website  van  het  Wijk‐leslokaal  is  onvoldoende  tot  ontwikkeling  gekomen.  Samenwerking  met  de  Rotterdamse  Ondernemerschool  (ROS)  in  niet  tot  stand  gekomen,  ondanks eerdere voornemens.   De contacten  van  het Wijk‐leslokaal  met The  Creative  Factory  hebben geleid  tot potentiële  stageplekken vanaf september 2008.  Voor  de  toekomst  van  het  Wijk‐leslokaal  zijn  verdergaande  investeringen  noodzakelijk.  De  projectstatus  van  het  Wijk‐leslokaal  dient  omgevormd  te  worden  tot  een  reguliere  onderwijsvorm  en  in  samenwerking  met  het  OBR  en  de  deelgemeenten  dienen  de  verantwoordelijkheden verdeeld te worden.   Samenwerking  met  het  Rotterdams  Offensief  kan  mogelijkheden  bieden  voor  de  toekomst  van het Wijk‐leslokaal.  

    Aanbevelingen:  - Aanbeveling  1:  Het  organiseren  van  meerdere  ouderavonden,  inclusief  het  gezamenlijk  met  de ouders ontwikkelen van een oudernetwerk waarin wordt aangesloten op de orale cultuur.  - Aanbeveling  1:  binnen  het  projectteam  de  discussie  voeren  aangaande  het  effect  van  de  mentoren in het Wijk‐leslokaal.   - Aanbeveling 2: Waar nodig en gewenst aansluiting zoeken bij (deel)gemeentelijke mentoraat  initiatieven.   - Aanbeveling:  Direct  na  de  opening  van  het  schooljaar  beginnen  met  het  organiseren  van  structurele bijeenkomsten van het ZAT.  - Aanbeveling 1: Inventariseren van de mogelijkheden voor het gebruik van EVC trajecten voor  zowel leerlingen, ouders en ondernemers.   - Aanbeveling  1:  Frequenter  deelnemen  aan  initiatieven  als  De  Kopgroep;  kennisdeling  dient  zoveel mogelijk gestimuleerd te worden.   - Aanbeveling  1:  Direct  na  de  start  van  het  schooljaar  zorgen  voor  een  up‐to‐date  website,  inclusief aanvullend materiaal ter promotie.  - Aanbeveling 1: De contacten met de ROS herstellen en gebruik maken van de mogelijkheid tot  samenwerking.   - Aanbeveling  1:  Met  ingang  van  het  nieuwe  schooljaar  dienen  er  zo  snel  mogelijk  concrete  afspraken gemaakt te worden met TCF.  - Aanbeveling  1:  Het  OBR,  de  deelgemeenten  en  het  Albeda  College  dienen  in  overleg  met  elkaar  te  komen  tot  een  verdeling  van  de  verantwoordelijkheden  met  betrekking  tot  de  voortgang van het Wijk‐leslokaal.  - Aanbeveling  2:  samenwerking/afstemming  met  het  Rotterdams  Offensief  dient  verder  geëxploreerd  te  worden.  Enerzijds  ten  behoeve  van  de  kennisdeling  met  derden,  anderzijds  ten behoeve van ontwikkeling van het Wijk‐leslokaal zelf.                    7   

Eindconclusie    Dit  onderzoek  heeft  aangetoond  dat  een  gebiedsgerichte  stage‐  en  scholingsaanpak  voor  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie,  in  combinatie  met  het  (bij)scholen  van  betrokken  ondernemers,  binnen een jaar tijd gezorgd heeft voor een verhoging van het scholing‐ en opleidingsniveau binnen  de  wijken.  De  samenwerking  tussen  OBR,  deelgemeente  Feijenoord  en  het  Albeda  College  heeft  geresulteerd in het ruim behalen van de gestelde doelstellingen. Meer dan de minimaal vereiste 75  deelnemers  zijn  bij  het  project  aangesloten  en  zowel  voor  leerlingen  als  ondernemers  heeft  de  deelname  bijgedragen  aan  verdere  ontwikkeling.  Daarnaast  heeft  Wijk‐leslokaal  relevante  bevindingen  opgedaan  met  betrekking  tot  het  ontwikkelen  van  een  nieuwe  methodiek  voor  wijkgericht  onderwijs dat  in  directe  verbinding  met  de omgeving tot  stand  komt.  De  infrastructuur  van het Wijk‐leslokaal die tot stand is gekomen, heeft vanwege de positieve houding van betrokken  organisaties, een groot potentieel aan mogelijkheden blootgelegd voor de toekomst van het project.  Verdere ontplooiing, uitbreiding en versterking van de organisatie van het Wijk‐leslokaal is dan ook  gewenst en gerechtvaardigd.            

8   

Aanleiding en probleemstelling  Verschillende  aspecten  hebben  gezamenlijk  de  aanleiding  gevormd  tot  de  pilot  van  het  Wijk‐ leslokaal. Allereerst vormt het project Kansenzones van de gemeente Rotterdam een belangrijk deel  van de context en daarnaast is van vanuit de doelstellingen van dat project aansluiting gezocht bij het  onderwijs, wat weer een geheel eigen context met zich meebracht. Ontwikkelingen op de terreinen  economie en onderwijs zijn daarmee gezamenlijk de aanleiding geweest voor het ontstaan van het  Wijk‐leslokaal.    Het project Kansenzones is het economische onderdeel van het collegeprogramma Rotterdam zet  door. Het is een uitvoeringsprogramma voor herstructurering van achterstandswijken. Eén van de  instrumenten van kansenzones is de Ondernemersregeling Kansenzones, waarbij ondernemers een  investeringspremie van de overheid kunnen krijgen: de OKR.  Ondernemers en eigenaren van  bedrijfsvastgoed kunnen onder gunstige voorwaarden financiële ondersteuning krijgen om te  investeren in verbouwingen en bedrijfsmiddelen. Met verschillende banken zijn afspraken gemaakt  om de financiering tot 100% aan te vullen.  Het project wordt uitgevoerd door het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam in nauwe samenwerking met  de deelgemeenten Feijenoord en Charlois. Kansenzones loopt van 2005 tot 2008 en wil de volgende  doelen realiseren:  • meer nieuwe ondernemers in de Kansenzones;   • groei van de werkgelegenheid   • toename van de investeringen   • grotere tevredenheid consumenten.     In  2007  heeft  Ernst&Young  een  onderzoek  verricht  naar  de effectiviteit  van  de  OKR.  Een  relevante  constatering van het rapport is dat de regeling relatief succesvol blijkt, al wordt tevens gesteld dat  het effect van de OKR op de werkloosheid beperkt is. Hoewel het ‘oplossen van werkloosheid’ niet  het  primaire  doel  is  van  de  OKR,  zou  deze  invloed  groter  kunnen  worden  wanneer  de  OKR  wordt  gecombineerd met de aanpak van voortijdig schoolverlaters. Werkloosheid wordt namelijk gezien als  gevolg  van  het  voortijdig  schoolverlaten  en  bovendien  zorgt  uitval  voor  een  minder  aantrekkelijk  personeelsaanbod  op  de  arbeidsmarkt.  Middels  een  integrale  aanpak  waarbij  samenwerking  met  JOS,  SZW  en  private  partners  is  vereist,  kan  het  project  kansenzones  dan  ook  een  grotere  invloed  uitoefenen op samenhangende maatschappelijke problematieken (Ernst& Young, 2007).    Het project het Wijk‐leslokaal kan gezien worden als vervolg op deze constateringen aangezien het  project zich beweegt op de grensgebieden van economie, onderwijs en sociale zaken. Het project wil  vanuit  een  gebiedsgerichte  aanpak,  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie  (veelal  voortijdig  schoolverlaters) plus ondernemers in de kansenzones, begeleiden naar werk en/of (bij)scholing. Op  die  manier  wordt  het  scholing  –  en  opleidingsniveau  van de  wijken verhoogd,  en wordt  bovendien  het  wijknetwerk  in  de  kansenzones  aangeboord  om  gezamenlijk  toe  te  werken  naar  een  win‐win  situatie.   Het Wijk‐leslokaal is onderwijstechnisch gezien te plaatsen als een brancheoverstijgend project wat  de  verkenning  vormt  tot  een  alternatieve  onderwijsvorm,  gericht  op  samenwerking  met  het  bedrijfsleven en organisaties in de wijken waar het project plaatsvindt. Hoewel het zich niet zuiver  richt  op  voortijdig  schoolverlaters  (vsv‐ers)  maar  op  werkloze  jongeren  onder  de  23  zonder  startkwalificatie,  vallen  de  meeste  jongeren  wel  degelijk  onder  de  definitie  van  vsv‐er.  Beleidstechnisch  gezien  is  de  context  van  het  vsv‐beleid  daarmee  bestuurlijk  gezien  van  belang  en  bovendien  betekent  dit  dat  de  conclusies  en  bevindingen  van  het  onderzoek,  tevens  relevant  zijn  voor  meer  specifieke  vsv‐projecten.  Duidelijk  moet  echter  zijn  dat  bijvoorbeeld  ook  werkloze  9   

jongeren  die  op  latere  leeftijd  naar  Nederland  zijn  gekomen,  onder  de  doelgroep  van  het  Wijk‐ leslokaal vallen. Zij hebben logischerwijs geen (Nederlandse) startkwalificatie en hebben hier ook niet  eerder onderwijs gevolgd vanwaar ze zijn uit gevallen. Juist ook voor dit type jongeren wil het Wijk‐ leslokaal  een  uitkomst  bieden  aangezien  in  de  Kansenzones  relatief  veel  ‘nieuwkomers’  aanwezig  zijn.      Doelstelling onderzoek  De doelstelling van het onderzoek is het verklaren waarom het Wijk‐leslokaal er na het eerste  projectjaar al dan niet in geslaagd is een meerwaarde te realiseren voor alle betrokken partijen, en  waarom het project al dan niet heeft geleid tot een toename van het opleiding/scholingsniveau van  de betrokkenen. Volgens het projectplan (p.7) van het Wijk‐leslokaal worden hiermee de volgende  voordelen beoogd:     - stage‐ en werkervaring opdoen in eigen omgeving  - Individuele begeleiding  - Praktijkgericht leren; kennisoverdracht vanuit de werkvloer  - Betrokkenheid van organisaties in de deelgemeenten bij doorverwijzing en ontwikkeling  - Betrokkenheid ondernemers bij het selecteren en opleiden van eigen personeel.  - Ondersteuning en voorlichting voor ondernemers vanuit het ROC en OBR  - Instrument voor deelgemeenten om scholing – en opleidingsniveau van wijkbewoners toe te  laten nemen;  transport van kennis.  - Wijk‐leslokaal kan een versterking vormen voor de bedrijfsvoering van ondernemers  - Brancheoverstijgend werken met een dubbele doelgroep van jongeren en ondernemers,  draagt bij aan belangen van alle partijen en werkt versterkend.     Deze doelstelling wil een bijdrage leveren aan de kennis omtrent samenwerking op de grensvlakken  economie, onderwijs en sociale zaken, met het onderwijs als centrale actor qua organisatie. Vanuit  de  uiteindelijke  verklaring  voor  het  al  dan  niet  behaalde  succes,  kan  worden  overgegaan  tot  het  aanpassen, uitbreiden of stopzetten van het project.   Ook  kan  het  Wijk‐leslokaal  worden  gezien  als  exemplarische  casus  voor  soortgelijke  projecten  waarmee  de  resultaten  tevens  relevant  worden  voor  beleidsmakers,  projectleiders  en  andere  geïnteresseerden.     De  doelstelling  in  het  onderzoek  is  het  ontwikkelen  van  een  aanzet  tot  een  meer  gebiedsgerichte  onderwijsmethodiek.  Deze  methodiek  dient  tot  stand  te  komen  in  samenwerking  met  andere  partijen en zal aandacht geven aan ontwikkelingen tot verandering die in gang gezet kunnen worden  om  het  Wijk‐leslokaal  in  de  toekomst  over  te  laten  gaan  in  een  reguliere  onderwijsaanpak.  Tevens  vormt  de  methodiek  een  basis  om  op  terug  te  vallen  voor  soortgelijke  initiatieven  in  de  toekomst,  zowel intern als extern.                         10   

Probleemstelling    De centrale onderzoeksvraag aan de hand waarvan het onderzoek wordt verricht luidt als volgt:   ‐ Welke invloed heeft het Wijk‐leslokaal op het scholing‐ en opleidingsniveau van de wijken  waarin  het  project  actie  is,  en  wat  leert  dit  ons  ten  aanzien  van  de  problematieken  rondom het voortijdig schoolverlaten?    Om  deze  meerledige  onderzoeksvraag  te  beantwoorden,  wordt  zij  uiteen  gelegd  in  de  volgende  deelvragen.  Na  elke  deelvraag  wordt  kort  uitgelegd  middels  welke  onderzoeksmethoden  de  antwoorden  tot  stand  zullen  komen.  Er  wordt  gebruik  gemaakt  van  een  combinatie  tussen  kwalitatieve  en  kwantitatieve  onderzoeksmethoden  om  een  zo  betrouwbaar  mogelijk  beeld  te  schetsen van de uitvoering en de behaalde resultaten.   Voorafgaand  aan  de  onderzoeksresultaten  wordt  een  projectbeschrijving  van  het  Wijk‐leslokaal  gegeven.     1. Hoe ziet de bestuurlijke context van het Wijk‐leslokaal eruit?   Aan  de  hand  van  literatuuronderzoek  en  beleidsanalyse  wordt  de  context  van  het  Wijk‐leslokaal  beschreven.  De  twee  pijlers  hierbij  zijn  enerzijds  het  project  Kansenzones  van  de  gemeente  Rotterdam, en anderzijds het beleid rondom de werkloze jongeren zonder startkwalificatie; voor het  onderwijs het beleid rondom voortijdig schoolverlaters.     2. Welke rol speelt de combinatie tussen theorie en praktijk in het Wijk‐leslokaal?   Allereerst  zal  er  een  documentenanalyse  worden  uitgevoerd  naar  werken  en  leren  in  de  praktijk.  Vervolgens  zal  aan  de  hand  van  interviews  met  docenten  geanalyseerd  worden  in  hoeverre  de  ontwikkelde  onderwijsmethode  voldoet  en  succesvol  blijkt.     3. Welke factoren bepalen de resultaten van de ondernemers?   Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal er gebruik worden gemaakt van documentenanalyse en  zullen er interviews worden afgenomen relevante actoren.     4. Welke factoren bepalen de resultaten van de leerlingen?   Aan  de  hand  van  literatuurstudie  en  documentenanalyse  zal  onderzocht  worden  in  hoeverre  bekende factoren een rol spelen bij het functioneren van de leerlingen. Hiertoe zullen er aanvullend  interviews  worden  afgenomen  met  docenten,  leerlingen  en  ondernemers.  Ook  zal  een  korte  leerlingenenquête worden ingevuld om de resultaten kwantitatief meetbaar te maken.     5. Welke  mogelijkheden  tot  verdere  ontwikkeling  worden  er  gevonden  middels  de  wijkgerichtheid van het project?  Aan  de  hand  van  opgedane  kennis,  voortschrijdende  inzichten  en  de  ontdekking  van  nieuwe  mogelijkheden  en  kansen  rondom  het  project  worden  in  dit  hoofdstuk enkele  aspecten  behandeld  die de wijkgerichtheid van het project naar boven hebben gebracht. Interviews zijn hierbij leidend.      Relevantie  Dit onderzoek wordt verricht als onderdeel van de projectuitvoering van het Wijk‐leslokaal.   De opdracht voor de richting van het onderzoek is middels twee kanalen aangedragen. Allereerst is  er vanuit de officiële doelstellingen van het project een kader geschetst door de projectleider van het  Wijk‐leslokaal.  De  onderwerpen  die  hierin  naar  voren  kwamen  zijn  verwerkt  in  bovenstaande  probleemstelling. Verder is de auteur van dit onderzoek tevens bezig met haar afstudeeronderzoek  voor Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Binnen deze scriptie doet zij onderzoek  11   

naar de rol die street‐level bureaucrats spelen in de uitvoering van het vsv‐beleid. Waar mogelijk en  zinvol, hebben deze twee onderzoekslijnen elkaar aangevuld.   De relevantie van dit onderzoek ligt in het evaluatieve karakter. Na afloop van het eerste jaar moet  duidelijk zijn welke factoren hebben bijgedragen aan het slagen dan wel falen van de gebiedsgerichte  aanpak van het Wijk‐leslokaal. Hieruit kunnen conclusies en aanbevelingen worden getrokken voor  ontwikkelingen  in  de  toekomst,  waarbij  het  de  verwachting  is  dat  een  gebiedsgerichte  aanpak  van  onderwijs  en  arbeidsmarkt,  met  name  voor  de  inzet  van  het  beroepsonderwijs  van  betekenis  kan  zijn.             

12   

Projectbeschrijving het Wijkleslokaal    Opzet  In  oktober  2007  is  het  Wijk‐leslokaal  van  start  gegaan  als  samenwerkingsproject  tussen  het  ROC  Albeda College, het OBR en deelgemeente Feijenoord. Het OBR is de opdrachtgever aan het Albeda  College.  De  officiële  doelstelling  van  het  project  is  “werkloze  jongeren  in  de  kansenzones,  te  beginnen met een pilot in Hillesluis en Bloemhof, met een gebiedsgerichte stage‐ en scholingsaanpak  werkervaring  te  laten  opdoen  en  hiervoor  een  kwalificatie  te  laten  behalen”  (Projectplan  Wijk‐ leslokaal, p. 1).  Naast  deze  hoofddoelstelling  dienen  hiervoor  in  grote  lijnen  onderstaande  subdoelstellingen  gerealiseerd te worden. Voor verdere specificatie wordt u doorverwezen naar het projectplan zelf en  de bijbehorende tussentijdse verslagen van het Wijk‐leslokaal voor de resultaten per genoemd punt.       1. Opzet centraal aanlooppunt in de kansenzones; er kan gebruik gemaakt worden van de    Scholingswinkel op de Boulevard Zuid.     2. Het  stage – en scholingstraject laten aansluiten bij competenties, talenten en    hobby’s van de jongeren en matchen met BOL‐opleidingen (duaal, minimaal 17 uur in de    praktijk, voorbeeld Zuidplein) in de kansenzones.     3. Actieve werving van stage‐ scholingsplaatsen bij de ondernemers in de   kansenzones.     4. Locatiedocenten als vaste aanspreekpunten in de kansenzones voor de begeleiding   van    jongeren en ondernemers.    5. Ketenbenadering vanuit een gebiedsgebonden aanpak door de inzet van   verschillende    partijen uit de directe omgeving van de  jongeren: o.a   ouders/familieleden, medestudenten,    hulpverleners praktijkbegeleiders (ondernemers)     6. Het realiseren van een gezamenlijke aanpak door samen te werken met de partners    OBR(ondernemersregeling), deelgemeente Feijenoord ( jongeren Bloemhof en  Hillesluis) en    ROC Albeda (diverse opleidingen).       Inzet   De inzet van het project is het verhogen van het scholing‐ en opleidingsniveau binnen de betreffende  kansenzones;  te  weten  tot  nu  toe  de  wijken  Bloemhof,  Hillesluis  en  de  Afrikaanderwijk  in  deelgemeente  Feijenoord.  Na  de  zomervakantie  van  2008  wordt  tevens  overgegaan  tot  enkele  wijken in deelgemeente Charlois.   Om bij te dragen aan het verhogen van het scholing‐ en opleidingsniveau wordt gebruik gemaakt van  een  tweeledige  doelgroep.  Het  gaat  enerzijds  om  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie  en  anderzijds betreft het de ondernemers in de kansenzones van de gemeente Rotterdam, die aan de  leerlingen  gekoppeld  worden  voor  een  stageplek.  Ook  aan  deze  ondernemers  wordt  onderwijs  aangeboden,  maar  dan  ter  ontwikkeling  van  hun  ondernemersvaardigheden  en  wat  daarbij  komt  kijken. Daarnaast worden de ondernemers vanuit het Wijk‐leslokaal voorgelicht en ondersteund ten  aanzien van onder andere subsidieregelingen zoals de OKR.    Werkwijze  De  opdrachtgever  OBR  en  het  verantwoordelijke  team  van  de  afdeling    Research  &  Development  (R&D)  komen  (HOEVAAKK?XXXX)  samen  in  het  opdrachtgeveroverleg.  Hierin  wordt  overlegd  met  betrekking tot de ontwikkeling van het project en worden beslissingen genomen over de voortgang.  Intern binnen het Albeda College bestaat er een Stuurgroep die 1 keer per XXXXXXX vergadert en die  bestaat uit XXXXXXXXX.  13   

Voor  de  uitvoering  is  een  projectleider  aangesteld  die  in  nauwe  samenwerking  met  de  accountmanager  van  het  Wijk‐leslokaal  de  spil  van  het  project  vormt.  Er  zijn  daarnaast  meerdere  projectmedewerkers  waarvan  een  aantal,  gemiddeld  8  personen,  maandelijks  vergadert  in  de  projectteamvergadering.  Therese, Louis wil jij deze aantallen invoeren? Dank.   Met  betrekking  tot  de  docenten/coaches  en  mentoren  in  het  Wijk‐leslokaal  wordt  één  keer  per  maand  inhoudelijk  overleg  gevoerd  over  de  klassen  en  de  leerlingen  daarbinnen.  Deze  bijeenkomsten worden na de zomer van 2008 uitgebreid tot een Zorg‐ en Advies Team (ZAT) waarin  ook  maatschappelijk  werk  en/of  andere  belangrijke  actoren  zullen  plaatsnemen.  Hierover  leest  u  meer in hoofdstuk 5 van dit onderzoek.     Aan de hand van 3 staffels vanuit het OBR wordt afhankelijk van de behaalde tussentijdse resultaten,  de subsidie uitgekeerd. De inzet per staffel staat hieronder beschreven en is letterlijk overgenomen  aan de subsidieaanvraag van het Albeda College.       Staffel 1 (1 oktober 2007 – 1 januari 2008)  Het Albeda College zorgt in deze fase in samenwerking met partijen voor de opzet van een scholings‐  en  stage  infrastructuur.  Zij  doet  dit  door  zo  veel  als  mogelijk  gebruik  te  maken  van  de  bestaande  (Scholingswinkel) en in ontwikkeling zijnde (Ondernemershuis) infrastructuur.     Staffel 2 (1 januari 2008 – 30 april 2008)  In  deze  fase  start  aanvrager  met  de  gebiedsgerichte  stage‐  scholingsaanpak  met  ondernemers  uit  diverse branches en deelnemers. Concreet heeft het betrekking op 75 deelnemers vmbo/mbo uit de  Deelgemeente  Feijenoord  met  1e  instroom  uit  de  wijken  Hillesluis  en  Bloemhof.Tevens  worden  in  deze fase de scholingsvragen van de betrokken ondernemers geïnventariseerd.    Staffel 3 (1 mei 2008 – 1 oktober 2008)  In  deze  fase  vindt  verbreding  en  uitbreiding  van  de  gebiedsgerichte  stage‐  scholingsaanpak  plaats.  Hierbij worden ondernemers uit alle kansenzone wijken betrokken. Het heeft betrekking op de inzet  van nog 175 deelnemers mbo/mbo uit de deelgemeenten Feijenoord en Charlois. Tevens:  ‐ intermediëren kenniscentra/ondernemers met betrekking tot accreditatie  ‐ begeleiding en scholing voor ondernemers, hulp bij begeleiding deelnemers en bij het ontwikkelen  van ondernemerschapsvaardigheden    Innovatie  Het  vernieuwende  aan  de  inzet  en  werkwijze  van  het  Wijk‐leslokaal  is  dat  het  onderwijs  en  het  wijknetwerk  waarin  het  project  is  ingebed  structureel  met  elkaar  in  verbinding  raken.  De  hokjes  worden  verlaten.  Het onderwijs krijgt niet langer de  vorm  van  een  lokaal  met  materiaal gericht op  jongeren, maar in direct contact met het bedrijfsleven, de buurtcentra, en de verdere omgeving in de  wijk.  De  ondernemer  is  niet  puur  en  alleen  een  stageplek,  maar  werkt  ook  zelf  aan  verdere  ontwikkeling  door  scholing,  en  hij/zij  wordt  daarnaast  onderdeel  van  het  leven  van  de  leerlingen.  Voor  de  leerlingen  geldt  bovendien  dat  middels  continue  aandacht  en  sociale  controle  vanuit  verschillende kanalen, spijbelen en eventueel uitvallen een stuk minder gemakkelijk wordt gemaakt.  Er  wordt  een  sociaal  vangnet  gecreëerd  voor  de  toekomst  van  de  jongeren  waar  niet  alleen  het  onderwijs verantwoordelijk voor is, ook al vormt zij in dit project de centrale speler. De kracht van  het  Wijk‐leslokaal  zit  daarmee  vooral  in  de  verbinding  in  de  wijken;  het  creëren  van  strategische  allianties tussen mensen, organisaties en beleidsterreinen.    Samenvattend  14   

Het Wijk‐leslokaal is organisatorisch opgebouwd uit verschillende lagen. Het opdrachtgevers overleg,  de  stuurgroep  en  de  projectteam  vergaderingen  stroomlijnen  het  project.  Aan  de  hand  van  drie  staffels wordt het project al dan niet gecontinueerd. Het vernieuwende aan het Wijk‐leslokaal is het  ontwikkelen  van  duurzame  verbindingen  met  zoveel  mogelijk  partijen  in  de  wijk  die  in  samenhang  met elkaar zorgen voor een hoger scholing‐ en opleidingsniveau in de wijk voor zowel leerlingen als  ondernemers. In het verdere onderzoek komen de bevindingen van deze aanpak naar voren aan de  hand van de beschreven deelvragen.    

15   

Hoofdstuk 1. Bestuurlijke context     Inleiding  De deelvraag die in dit hoofdstuk centraal staat is de volgende:    ‐ Hoe ziet de bestuurlijke context van het Wijk‐leslokaal eruit?    Om te komen tot de beantwoording van deze vraag is het van belang de ‘grote spelers’ in het project  in gedachten te houden waartussen een samenwerkingsverband tot stand is gekomen.   Het gaat om de opdrachtgever, te weten het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) in het kader van  het project Kansenzones, het ROC Albeda College en (in eerste instantie) deelgemeente Feijenoord.   In  dit  hoofdstuk  zal  uitgebreider  worden  stilgestaan  bij  het  project  Kansenzones  van  de  gemeente  Rotterdam  en  bij  het  beleid  rondom  voortijdig  schoolverlaten.  Hoewel  in  de  aanleiding  tot  dit  onderzoek al is aangegeven dat het vsv‐beleid niet de gehele jongerendoelgroep betreft, is het beleid  wel degelijk van belang voor het Wijk‐leslokaal. Een groot gedeelte van de jongeren valt namelijk wel  onder de definitie van vsv‐ers, en bovendien zal hieronder ook blijken dat de keten rondom vsv (zoals  onder andere het RMC, Jongerenloket en JOS) is aangeboord bij het werven van jongeren. De tweede  tak  van  de  bestuurlijkecontext  die  hieronder  wordt  beschreven  is  dan  ook  die  van  het  vsv‐beleid  nationaal en lokaal.     Kansenzones  In de aanleiding tot dit onderzoek is al stilgestaan bij de OKR die is ingesteld naar aanleiding van het  project  Kansenzones.  De  OKR  is  één  van  de  instrumenten  in  het  project  kansenzones.  Wat  precies  een  kansenzone  is,  is  echter  nog  niet  duidelijk  gemaakt.  Om  verwarring  te  voorkomen  wordt  hieronder de officiële definitie van de website overgenomen:  “Kansenzones zijn door de gemeente  Rotterdam  aangewezen  gebieden  waar  gunstige  regelingen  gelden  voor  ondernemers.  Het  project  Kansenzones  wil  deze  gebieden  aantrekkelijker  maken  voor  oude  en  nieuwe  ondernemers  en  investeringen stimuleren. Het project Kansenzones loopt van 2005 tot en met 2008 en richt zich op  het versterken van het vestigingsklimaat voor ondernemers en op het stimuleren van investeringen  in  bedrijfsvastgoed  in  de  gebieden  die  als  Kansenzones  zijn  aangewezen”  (www.obr.rotterdam.nl).  Het project kansenzones is  een uitvoeringsprogramma voor herstructurering van achterstandswijken  en  vormt  het  economische  onderdeel  van  het  collegeprogramma  Rotterdam  zet  door.  De  Wijken  waar het Wijk‐leslokaal zich in ontwikkelt, vallen onder deze definitie. Tevens is het van belang dat  gebleken  is  dat  in  de  kansenzones  het  aantal  schoolverlaters  met  negatieve  gevolgen  voor  de  economie, in deze wijken relatief hoog is in vergelijking met andere delen van de stad.    Het project kansenzones is onderdeel  geworden van de economische pijler ‘Sterk Zuid’, van het Pact  Op  Zuid  (POZ);  een  gezamenlijk  extra  investeringsprogramma  voor  Rotterdam  tot  2015,  opgesteld  door woningcorporaties, de gemeente Rotterdam en de deelgemeenten op Zuid. Het Pact kent naast  de economische, ook een fysieke en sociale pijler.   De  projectleider  vanuit  het  OBR  geeft  aan  dat  er  verder  geïnvesteerd  moest  worden  in  ‘jong  potentieel’;  mede  om  de  economische  waarde  van  de  wijken  te  versterken.  Ten  aanzien  van  het  Wijk‐leslokaal  is  het  dan  ook  de  inzet  van  de  projectleider  om  ‘over  de  schutting  te  kijken’.  Niet  langer enkel het economisch vlak bestrijken, maar juist versterking zoeken in de combinatie tussen  economisch en sociaal. Het Albeda College voorziet in die zin in de organisatorische functie om zowel  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie  op  te  leiden  en  tegelijkertijd  te  werken  aan  de  ondernemersvaardigheden  in  de  wijken.  Het  is  de  hoop  van  de  projectleider  dat  er  op  die  manier  ruimte  wordt  geboden  om  kennisontwikkeling  tot  stand  te  brengen  aan  beide  kanten.  Hoewel  hij  tevens  stelt  dat  bij  sommige  betrokkenen  de  angst  bestaat  dat  het  combineren  van  werkloze  jongeren, vsv‐ers en kleine ondernemers een ‘zwak‐op‐zwak’ combinatie is, ziet hij juist een kracht in  16   

het ontwikkelen van ‘innovatieve strategische allianties; het koppelen van groepen waaruit iets kan  voortkomen.  Hij  vult  daarbij  aan  dat  commitment  van  de  betrokkenen  en  vertrouwen  in  de  onderlinge relaties hierbij van essentieel belang zijn; zo ook tussen OBR en Albeda onderling.         Voortijdig schoolverlaten    Inleiding  Ten  aanzien  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie  en  met  grote  afstand  tot  de  arbeidsmarkt,  vormt het nationale, regionale en gemeentelijke vsv‐beleid een belangrijke context waarbinnen het  Wijk‐leslokaal  onderwijstechnisch  gezien  te  plaatsen  valt.  Hieronder  wordt  een  korte  beschrijving  gegeven van de belangrijkste punten in het vsv‐beleid met betrekking tot het Wijk‐leslokaal.     Nationaal beleid  In  het  nationale  beleid  van  het  ministerie  van  onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschap  (OCW)  wordt  nadruk gelegd op het belang van betere registratie van vsv‐ers en wordt gezegd dat er gewerkt moet  worden  vanuit  “een  doelgerichtere  (evidence  based)  aanpak  door  scholen,  samen  met  andere  verantwoordelijke  ketenpartijen  in  de  regio”  (OCW,  13‐07‐07,  p.3).  Deze  constatering  komt  mede  voort  uit  het  rapport  ‘Vroeg  is  nog  niet  voortijdig’  (Eimers,  2006)  waarin  wordt  gesteld  dat  er  de  laatste jaren veel kennis en ervaring is opgedaan rondom de uitvoering van het vsv‐beleid, maar dat  desondanks de nationale beleidsresultaten beperkt zijn. Het CPB bevestigd dit door te stellen dat er  in  de  samenwerking  tussen  lokale  partners  veel  verbeterd  is  en  er  veel  geld  beschikbaar  is  (  80  miljoen per jaar), maar dat het grote nationale succes uitblijft. De voor Nederland leidende Europese  doelstelling van een halvering van het aantal vsv‐ers in 2012, blijft zonder een snelle verbetering van  de  beleidsresultaten  buiten  bereik  (Onderwijsraad,  2007).  De  redenen  voor  het  uitblijven  van  dit  succes  lijken volgens  Eimers  te schuilen in  een  veelal gefragmenteerde,  kleinschalige,  kortdurende,  projectmatige  en  plaatsgebonden  uitvoering.  Hij  stelt  dat  er  te  weinig  samenhang  en  afstemming  met de omgeving is, en vaak een gebrek aan goede coördinatie (Eimers, 2006).     Aanval op de uitval  De  actuele  inzet  van  OCW  om  vsv  te  bestrijden  staat  beschreven  in  het  plan  ‘Aanval  op  de  uitval’  (2006) wat pleit voor een sterk regionaal gerichte aanpak van het probleem. In deze nota staat een  pakket  aan  (extra)  maatregelen  beschreven  dat  ertoe  moet  leiden  dat  het  aantal  schoolverlaters  aanzienlijk  afneemt:  van  57.000  in  2005  naar  35.000  in  2010.  Tot  dat  pakket  aan  maatregelen  behoort met nadruk de samenwerking van gemeenten en lokale partijen rondom school en jeugd. De  nota benadrukt in meer algemene zin de volgende vier speerpunten (OCW, 2006, p. 5‐12):  Vroege preventie: het probleem wordt aangepakt bij de bron door taal‐ en leerachterstanden vroeg  te bestrijden;   Soepele  overgangen:  een slechte  aansluiting  tussen  primair  en  voortgezet  onderwijs  kan  het  begin  zijn van problemen in de leerloopbaan. Bij de overgang van vmbo naar mbo vindt veel uitval plaats;   Bij de les houden: uitval begint vaak met spijbelen. Als je leerlingen met problemen wilt helpen, moet  je ze wel kunnen bereiken;   De praktijk als leermeester: veel leerlingen leren graag en gemakkelijker in de praktijk.    Vooral  dit laatste punt  is relevant  voor  het  Wijk‐leslokaal  aangezien er in  dit  project  veel ruimte  is  gemaakt voor de combinatie tussen werken en leren, wat logischerwijs voortvloeit uit de inzet op het  verhogen  van  het  scholing‐  en  opleidingsniveau  van  zowel  de  ondernemers  als  de  jongeren  in  de  kansenzones. In het volgende hoofdstuk wordt verder ingegaan op leer‐werktrajecten.       17   

Regionaal – en gemeentelijk beleid Rotterdam  Om  er  voor  te  zorgen  dat  het  nationale  vsv‐beleid  lokaal  wordt  uitgevoerd  heeft  het  Rijk  convenanten  gesloten  met  veertien  gemeenten  en  scholen.  De  betreffende  gemeenten  zijn  verantwoordelijk voor het functioneren van de zogenoemde Regionale Meld‐ en Coördinatiepunten*  (RMC’s) in hun regio. Vandaar dat de naam ‘contact gemeenten’ hieraan is toegekend.   Binnen het convenant voor regio Rijnmond zijn de twee grote ROC’s, Albeda College en Zadkine als  partijen opgenomen. De afspraken in de convenanten zijn dat vanaf schooljaar 2007/2008 tot en met  2009/20010 het  aantal  vsv‐ers met  10%  per jaar  moet  afnemen. Omdat  er  de  afgelopen  jaren een  met  name  in  de  grote  steden  een  achterstand  is  opgelopen  ten  aanzien  van  de  Lissabon  doelstellingen,  ligt  dit  percentage  5%  hoger  dan  oorspronkelijk  was  afgesproken  (Rekenkamer  Rotterdam, 2008).     Rotterdam  is  de  contactgemeente  van  de  regio  Rijnmond  wat  inhoudt  dat  ze  belast  met  het  regisseren van het vsv‐beleid van de regio in z’n geheel. Dit betekent dat ze eindverantwoordelijk is  voor  het  maken  van  afspraken  met  onderwijsinstellingen,  het  zorg  dragen  voor  een  regionaal  netwerk  van  betrokken  instellingen  (keten) en  de  coördinatie  van  de  RMC‐melding,  doorverwijzing  en registratie. Deze keten is voor dit onderzoek erg belangrijk aangezien het een belangrijk deel van  de  organisatorische  context  vormt  voor  het  Wijk‐leslokaal.  Hieronder  wordt  de  inzet  en  werkwijze  van de Rotterdamse keten beschreven.     Jongerenladder en keten  De Jongerenladder geeft de inzet van het Rotterdamse college weer door als stelregel ‘school voor  werk, werk voor uitkering’ te hanteren. Aan de hand van dat principe wordt getracht vsv‐ers terug te  begeleiden naar in eerste instantie school, en als dat niet lukt, te begeleiden naar werk. Deze inzet  krijgt vorm aan de hand van de keten van betrokken instanties. De scholen vormen hierbij de eerste  schakel  aangezien  zij  als  eerste  uitval  of  verzuim  melden  aan  het  RMC.  Het  RMC  registreert  de  gegevens en geeft deze vervolgens door aan het Jongerenloket die de gegevens checkt aan de hand  van  registratie  van  de  IBG  en  het  CWI.  Wanneer  een  jongere  werkt  of  elders  staat  ingeschreven  gebeurt  er  niks;  er  wordt  uitgegaan  van  een  zinvolle  dagbesteding  voor  de  jongere.  Werkt  een  jongere  niet,  en staat  hij  ook  niet  ingeschreven  bij  een  opleiding,  dan  wordt  de  jongere  schriftelijk  oproepen  voor  een  afspraak  met  het  Interventieteam  van  het  Jongerenloket.  Aan  de  hand  van  die  afspraak wordt de jongere terug naar school begeleid, of naar werk wanneer school niet mogelijk is.  Op momenten dat zowel school als werk geen mogelijkheid bieden, wordt de jongere doorgestuurd  naar  zorginstellingen  in  de  (zorg)keten,  die  vervolgens  de  verantwoordelijkheid  hebben  voor  passende hulp.     Topscholen, Wijkscholen, Vakscholen  Een recente ontwikkeling in de bestuurlijke context van het Wijk‐leslokaal, is de Rotterdamse inzet  om met steun van het Rijk, jongeren meer onderwijs op maat te bieden. Hiertoe heeft de gemeente  Rotterdam in samenwerking met de ROC’s Zadkine en Albeda College het ‘Rotterdams Offensief  VMBO‐MBO’ opgericht. Dit offensief krijgt vanaf augustus 2008 vorm aan de hand van drie  concepten. Er worden wijkscholen, topscholen en vakscholen opgericht. De drie concepten zijn niet  vervangend voor het gehele (v)mbo, maar bedoeld als een verbijzondering ervan voor drie specifieke  groepen leerlingen.  De wijkschool richt zich op jongeren die zijn uitgevallen door een opeenstapeling van problemen. De  leerlingen kunnen op de wijkschool hun persoonlijke problemen oplossen, leren en werkervaring  opdoen. Op de vakscholen wordt gericht lesgegeven in de praktijk van de toekomstige beroepsgroep  van de jongeren. De topscholen zijn bedoeld voor leerlingen die boven het gemiddelde uitsteken.  Omdat de meeste aandacht nu vaak uitgaat naar probleemjongeren, worden zij niet goed bediend.  Ook de topschool is een doorlopende vmbo/mbo opleiding met een uitstroom naar het hbo.  18   

De gemeente gaat de ROC’s ondersteunen bij enerzijds de preventieve aanpak voor schooluitval, en  anderzijds zet de gemeente extra geld (2 miljoen extra in 2008) in voor onderwijshuisvesting voor het  (v)mbo. De gemeente vraag hiervoor om steun bij het Rijk om de budgetten flexibel en blijvend in te  kunnen zetten (JOS, 30‐06‐08).     Het Wijk‐leslokaal kan worden gezien als voorloper op met name de ontwikkeling van wijkscholen in  die zin, dat het zich grotendeels richt op dezelfde groep jongeren en tevens hun ontwikkeling binnen  de wijken  wil  stimuleren. Bovendien  kunnen de  resultaten van  dit  onderzoek van  groot  belang  zijn  voor het opzetten van de wijkscholen elders. Het ligt dan ook voor de hand om het Wijk‐leslokaal en  de aanpak van dit project als handvat, zo niet als rolmodel in te zetten voor de Wijkscholen. Bezien  moet worden in hoeverre de lopende afspraken tot heldere afstemming en/of samenwerking kunnen  komen.    Conclusie  Het economische project Kansenzones samen met het onderwijstechnische vsv‐beleid worden in het  Wijk‐leslokaal  voor  een  groot  gedeelte  aan  elkaar  gekoppeld.  Met  deze  combinatie  wordt  een  praktische  vertaling  gemaakt  van  het  belang  van  jongeren  zonder  werk  en  startkwalificatie,    de  ontwikkeling  van  ondernemers  waar het  de economische  situatie van  de  wijken  betreft, en  van  de  interdepartementale  en  lokale  samenwerking  waar  OCW  op  inzet  waar  het  gaat  om  de  bestrijding  van vsv.   Deze combinatie blijkt goed te passen bij de gemeente Rotterdam die niet alleen te maken heeft met  economisch achtergestelde wijken, maar tevens met relatief hoge werkloosheid en vsv‐cijfers binnen  die wijken. Daarnaast is de gemeente Rotterdam verantwoordelijk voor het gehele vsv‐beleid in de  regio  Rijnmond  en  kan  gesteld  worden  dat  beide  beleidslijnen  een  prioriteit  vormen  in  het  gemeentelijke beleid.   Het  Wijk‐leslokaal  is  hiermee  te  plaatsen  als  een  project  op  het  grensgebied  tussen  de  sociale  (onderwijstechnische)  en  de  economische  kant  van  het  gemeentelijk  beleid.  Het  project  sluit  nationaal  gezien  goed  aan  bij  de  inzet  van  OCW  om  meer  samenhang  en  aansluiting  tussen  gemeenten  en  lokale  partijen  tot  stand  te  brengen  en  springt  daarmee  in  op  de  constatering  van  Eimers (2006) die stelde dat er veelal te weinig samenhang met de omgeving tot stand komt.   De bestuurlijke context van het Wijk‐leslokaal lijkt doordacht, zinvol en heeft veel potentie tot succes  voor alle betrokkenen.   Bezien moet worden in hoeverre de aanpak van het Wijk‐leslokaal kan fungeren als voorloper van de  wijkscholen  die  in  ontwikkeling  zijn  in  het  kader  van  het  Rotterdams  Offensief  vmbo‐mbo.  Een  logische  constatering  is  in  ieder  geval  dat  de  overlap  tussen  beide  trajecten  te  groot  is  om  te  negeren.  Verstandig  lijkt  te  zijn  de  ontwikkelde  methodiek  van  het  Wijk‐leslokaal  te  integreren  en  verregaande samenwerking met de toekomstige wijkscholen te organiseren.  

19   

Hoofdstuk 2. Leer­werktrajecten    Inleiding  De deelvraag die in dit hoofdstuk zal worden beantwoord is de volgende:    ‐ Welke rol speelt de combinatie tussen theorie en praktijk in het Wijk‐leslokaal?     Als  eerste  zal  een  korte  theoretische  inleiding  worden  gegeven  over  het  belang  van  leer‐werk  trajecten  aan  de  hand  van  recente  ontwikkelingen  in  de  maatschappij  en  eerdere  ontwikkeling  binnen het Albeda, te weten de zogenaamde ‘Methode Zuidplein’.  Vervolgens zal deze waarde van  deze  inzet  worden  beschreven  uit  de  empirische  context  van  het  Wijk‐leslokaal  waarin  enkele  docenten/coaches  aan  het  woord  komen.  Als  laatste  wordt  een  opvallende  constatering  met  betrekking tot de resultaten van VDL‐toetsen genoemd, waarna er in de conclusie antwoord wordt  gegeven op de deelvraag.       Leren in de praktijk – theorie  “Veel jongeren werken graag in de praktijk”. Dat is één van de uitgangspunten van het beleid rondom  voortijdig  schoolverlaten  van  OCW  zoals  het  beschreven  wordt  in  de  nota  ‘Aanval  op  de  uitval’  (2006).  Dit  uitgangspunt  wat  vervolgens  wordt  uitgewerkt  onder  de  noemer  ‘De  praktijk  als  leermeester’  kan  tevens  gezien  worden  als  de  onderwijskundige  inzet  voor  de  Wijk‐leslokaal.  De  veronderstelling  van  deze  aanpak  is  dat  theoretisch  onderwijs  niet  bij  alle  jongeren  even  goed  aansluit, waardoor een meer praktijkgerichte inzet de voorkeur behoeft.    Deze  veronderstelling  krijgt  bijval  in  onder  andere  het  rapport  ‘Tijd  voor  onderwijs’  (Eindrapport  Commissie Dijsselbloem, 13‐02‐2008). In dit rapport wat een reflectie vormt ten aanzien van de vele  onderwijshervormingen  in  de  afgelopen  twee  decennia,  wordt  algemeen  gezien  gesteld  dat  het  Nederlandse  onderwijsbestel  door  de  vele  grootschalige  hervormingen  (Tweede  Fase,  Studiehuis,  oprichting vmbo) kwalitatief is uitgehold. Aangaande de leerlingen zijn volgens het rapport vooral de  lager opgeleiden het rapport het kind van de rekening geworden. In een interview met De Volkskrant  stelt de commissievoorzitter het volgende: “Het grootste probleem zijn de kwetsbare leerlingen. Te  veel van hen zijn door de vernieuwingen buiten de boot gevallen en hebben definitief geen diploma.  Voor die groep is het het ergst” (De Volkskrant, 14‐02‐2008). Een gevolg van de hervormingen voor  kwetsbare leerlingen is dat zij bijvoorbeeld kampen met grote taalproblemen en onderwijs moeten  volgen wat niet aansluit bij hun beleving.  Aangezien voortijdig schoolverlaten het meest voorkomt in het vmbo en de lagere niveaus van het  mbo  (Onderwijsraad,  2007),    is  een  specifieke  conclusie  in  dit  rapport  van  groot  belang.  Er  wordt  gesteld  dat  de  problematiek  rondom  allochtone  jongeren  en  de  forse  groei  van  het  aantal  zorgleerlingen,  onderschat  werd.  Dit  wordt  als  een  van  de  redenen  gezien  waarom  het  onderwijsbeleid niet aansloot op de maatschappelijke werkelijkheid. Er was onvoldoende aandacht  voor  de  begeleiding  van  deze  leerlingen.  Voor  kwetsbare  leerlingen  is  bovendien  het  onderwijs  te  lang  ontoegankelijk  gebleken,  doordat  er  geen  passende  leerwegen  werden  aangeboden  die  aansloten bij de behoeften van leerlingen die niet goed meekwamen in het (te) lange theoretische  onderwijs.   Deze  constatering  wordt  zoals  gezegd  beleidsmatig  erkend  in  het  vsv‐beleid  en  wordt  ook  vanuit  andere hoeken benadrukt. Zo  zien ook de Onderwijsraad en VROMraad  heil in de combinatie van  werkend leren. In het rapport Leerwerklandschappen (4 september 2007) pleiten zij gezamenlijk voor  de verdere ontwikkeling van onderwijs in samenwerking met het bedrijfsleven. “Voor scholen biedt  de  nieuwbouw  kansen  voor  onderwijsverbetering:  praktijkleren,  kennistoepassing  en  de  opzet  van  20   

doorgaande leerlijnen. Bedrijven praten mee over curricula en kunnen profiteren van de nabijheid van  studenten en bijscholingsmogelijkheden”, aldus het bijbehorende persbericht.     Er wordt ook vanuit een breder perspectief aandacht besteed aan de combinatie tussen werken en  leren  in  de  praktijk.  Het  betreft  hier  niet  enkel  jongeren,  maar  het  leren  tijdens  het  werk  staat  in  algemeenheid  centraal.  In  het  boek  ‘Leren  op  de  werkplek’  doen  Streumer  en  Klink  (2004)  verslag  van  de  ontwikkelingen  in  het  leren  op  de  werkplek  door  de  tijd  heen  en  beschrijven  zij  daarbij  de  belangrijkste  componenten  bij  het  leren.  De  auteurs  noemen  het  opmerkelijk  dat  er  de  afgelopen  jaren  zoveel  aandacht  voor  is  gekomen,  aangezien  er  twintig  jaar  geleden  relatief  weinig  aandacht  voor was. De gevolgen hiervan voor de kwetsbare leerlingen zijn door de Commissie Dijsselbloem al  benoemd.   Streumer  en  Klink  (2004)  benadrukken  in  algemene  zin  dat  met  name  de  behoefte  aan  flexibeler  organisaties in de jaren ’90 een belangrijke oorzaak is geweest voor de groeiende aandacht. Specifiek  voor  het  middelbaar  beroepsonderwijs  waren  de  jaren  ’90  ook  bepalend  vanwege  de  discussie  destijds  over  de  dualisering  van  opleidingen.  Dit  werd  toen  niet  als  ideaal  gezien,  maar  om  de  behoefte  aan  flexibeler  personeel  te  beantwoorden,  werd  wel  ingezet  op  het  concept  beroepspraktijkvorming  (BPV)  om  het  schoolse  leren  en  het  leren  op  de  werkplek  te  integreren.  Middels stages werd op die manier werken en leren meer gecombineerd.     Methode Zuidplein  Inmiddels zijn we zo’n tien jaar verder en zien we de gevolgen van deze groeiende aandacht, waar  het  de  jongeren  betreft,  onder  andere  in  bovenstaande  rapporten.  Een  meer  praktijk  gerichte  benadering  is  nodig  en  stagetrajecten  voldoen  niet  langer.  Juist  de  verbinding  zoeken  met  de  ondernemers en het creëren van een win‐win situatie lijkt dan ook de beste optie om de leer‐werk  trajecten  vorm te geven.   Het  Albeda  College  is  in  2003  begonnen  met  een  pilot  om  de  mogelijkheden  hierbinnen  te  ontdekken.  Aangezien  er  binnen  winkelcentrum  Zuidplein  veel  jongeren  waren  die  overlast  veroorzaakten is in eerste instantie met de directeur van de V&D besloten deze jongeren niet weg te  jagen, maar juist een functie een verantwoordelijkheid binnen het winkelcentrum te geven. Door hen  binnen  de  V&D  op  te  leiden,  praktijk  en  theorie  te  combineren  en  daaromheen  intensief  te  begeleiden,  behaalden  vele  jongeren  hun  eerste  diploma  met  uitzicht  op  werk.  Deze  methode  is  inmiddels uitgebreid en wordt vandaag de dag voor niveau 2 en 3 toegepast op verschillende locaties  in en rond Rotterdam.     Uit een eerder casusonderzoek naar deze methode, wat de auteur van dit onderzoek verricht heeft  voor  het  vak  Verandermanagement  binnen  de  studie  bestuurskunde  aan  de  Erasmus  Universiteit,  bleek  dat  constructieve  samenwerking  tussen  betrokken  partijen  het  verandervermogen  van  een  netwerk (en dus de ontdekking van nieuwe mogelijkheden) bevorderde. Hoewel verwacht werd dat  er spanningen zouden optreden bij de publiek‐private samenwerking van onderwijs en bedrijfsleven,  bleek  het  tegenovergestelde  waar  te  zijn.  De  samenwerking  tussen  deze  twee  sectoren  bleek  constructief en zelfs wederzijds versterkend. Het onderwijs zelf bleek qua verandervermogen achter  te liggen (Bouman en Wessels, 2007.   Hoewel deze conclusie pleit voor verdere publiek‐private samenwerking vanwege de ontstane win‐ win  situatie,  geeft  zij  eveneens  zicht  op  de  brancheoverstijgende  problematieken  tussen  het  economische  en  sociale  terrein.  Het  onderwijs  bleek  nog  niet  voldoende  toegerust  qua  kennis,  financiën en organisatie om het maximale effect uit de samenwerking te verkrijgen.    Het Wijk‐leslokaal  Het Wijk‐leslokaal  kan  gezien  worden  als  een  vervolg  op  de  Methode  Zuidplein  maar  dan  met een  sterkere  nadruk  op  tevens  de  begeleiding  van  de  ondernemers,  en  bovendien  meer  gericht  op  de  benodigde  samenwerking  met  het  wijknetwerk.  De  projectleider  spreek  op  de  website  van  het  21   

project  overtuiging  uit:  “Ik  verwacht  dat  dit  project  een  succes  wordt.  Ik  geloof  in  deze  benadering  van werkend leren die aansluit bij de behoeften van de jongeren en de ondernemers”.   Op de voortgang van de drie groepen jongeren in het Wijk‐leslokaal wordt ingegaan in hoofdstuk 4.  Voor  nu  is  het  relevant  te  bezien  wat  de  docenten/coaches  van  het  Wijk‐leslokaal  verteld  hebben  over  de  combinatie  tussen  werken  en  leren  in  het  project.  Opvallend  is  dat  alle  docenten/coaches  van het Wijk‐leslokaal niet enkel een onderwijsachtergrond hebben, maar alle drie tevens een eigen  bedrijf  hebben  gehad  in  de  branche  waarvoor  ze  nu  werkzaam  zijn.  Uit  de  citaten  hieronder,  verzameld aan de hand van afgenomen interviews komt naar voren dat hun praktijk ervaring de inzet  van hun lessen sterk bepaald in positieve zin.     Docent 1, Detailhandel.  Deze docent geeft aan dat werken en leren niet alleen een zinvolle combinatie is voor de jongeren,  maar dat het ook helpt wanneer de docent zelf ervaring heeft in het bedrijfsleven:   “Sterker  nog,  mijn  ervaring  vanuit  de  praktijk  is  soms  veel  beter  dan  enkel  theoretische  kennis.  Op  school leren jongeren tijdens de lessen uit de boeken. En Docenten zeggen dan dat bijvoorbeeld elke  vracht die bij een bedrijf binnenkomt, gecontroleerd wordt. En ja, dat is ook theoretisch gezien hoe  het zou moeten. Maar ik kan de leerlingen meteen vertellen dat het in de praktijk vaak anders werkt  door een gebrek aan tijd, bijvoorbeeld”.     Deze  docent  spreekt  zich  ook  uit  over  de  wijkgerichtheid  en  het  contact  met  de  ondernemers.  Hij  benadrukt dat deze doelgroep kort en strak gehouden moet worden, maar dat je ze langzaam moet  laten wennen aan een nieuw leven waarin ze verantwoordelijkheid moeten nemen voor niet alleen  zichzelf, maar ook het bedrijf waarin ze werken. Deze aanpak is volgens hem een grote succesfactor:   “[…]omdat het meer toekomst biedt voor jongeren die niet zoveel met school hebben. Voor leerlingen  die  het  standaard  schoolsysteem  niet  aankunnen,  is  het  geweldig,  je  speelt  direct  in  op  hun  behoeften. Ik zie dit project ook echt zitten […].Je doet iets innovatiefs, en je bereikt de groep die door  iedereen  wordt  uitgespuugd.  En  omdat  ze  worden  uitgespuugd  krijg  je  ellende.  Dus  als  je  het  goed  doet, haal je ook meteen de ellende voor een deel uit de wijk”.     Aan het eind van het gesprek benadrukt de docent ook het belang van algemene ontwikkeling en de   kennis die jongeren hierdoor opdoen op allerlei vlakken:   “Kennis is de kern. Hoe meer ze weten, snappen hoe het werkt, hoe minder vandalisme er is. Als ze  leren zich in te leven in de ondernemers, zien wat hun gedrag voor hen betekent, dan komt dat besef  vanzelf. En daar zijn niet alleen zij mee gediend, maar ook de ondernemers, de wijk, iedereen”.     Docent 2, Toezichthouders  De docent van de Toezichtgroep is zelf afkomstig vanuit de praktijk als zijnde beroepsbeveiliger. Hij  vertelt  dat  hij  voordat  hij  voor  het  Albeda  werkte  zelf  al  deze  doelgroep  aantrok  voor  zijn  eigen  bedrijf. Ongeveer 7/8 jaar terug heeft hij een soort BBL opleiding heeft opgezet omdat hij mensen  nodig had in zijn bedrijf. De jongeren die hij als stagiairs had volgden dan tegelijkertijd  via de LOI een  soort  deeltijdopleiding  beveiliger,  en  met  succes.  Qua  omgang  met  de  leerlingen  stelt  hij  het  volgende:  “Geduld  is  belangrijk,  maar  wel  geduld  met  een  grens.  Op  een  gegeven  moment  moeten  ze  gáán,  moeten  ze  echt  aan  de  slag,  anders  wordt  het  niks.”  Het  motiveren  en  coachen  is  dan  het  aller  belangrijkste; ik neem mezelf altijd als direct voorbeeld. Ik heb op zoveel plaatsen gewerkt, kan ook  veel papieren aan ze laten zien en vertel veel over eigen ervaringen. Zo kunnen ze beter snappen wat  het werk inhoud”.     De respondent gebruikt een metafoor om uit te leggen hoe hij de leerlingen ziet:  “Ze  zijn  een  soort  ruwe  boomstammen  die  door  een  pijp  gehaald  moeten  worden,  maar  er  zitten  allerlei takken en bulten op. Die moet je dus beetje bij beetje wegwerken en bijschaven. Zoals het nu  22   

gaat  zitten  ze  geen  dag  zonder  docent,  en  dat  is  ook  nodig.  Anders  zeggen  ze  wel  dat  ze  op  stage  gaan, maar de dag erna zijn andere dingen belangrijker en komen ze toch niet opdagen”.    Het  competentie  gericht  onderwijs  krijgt  volgens  de  docent  in  het  Wijk‐leslokaal  precies  de  juiste  invulling:  “dat  ze  al  doende  leren  zonder  dat  ze  het  zelf  echt  doorhebben.  “Op  locatie  kun  je  ze  meteen  aanspreken  op  hun  houding;  ze  moeten  recht  op  staan  zoals  ik  dat  ook  doe.  En  als  we  iets  tegenkomen  op  straat  terwijl  er  jonge  kinderen  spelen,  kunnen  ze  meteen  leren  wat  je  dan  moet  doen.  Je  moet  ze  gewoon  echt  aan  het  werk  zetten,  voorbeelden  uit  de  dag  moet  nemen  en  die  vervolgens  evalueren.  Ik  laat  ze  dan  op  papier  bijhouden  wat  ze  hebben  gezien  en  wat  ze  daarvan  vonden. Dan kunnen we dat lijstje van de leerlingen vervolgens in de les punt voor punt bespreken.”       Docent 3, Autotechniek en Oriëntatie  De derde docent heeft net als de bovenstaande, een eerdere carrière achter de rug waarin hij een  eigen  bedrijf  heeft  gehad.  In  zijn  geval  betrof  het  spuitcabines  voor  auto’s.  “Ik  was  bovendien  zelf  zo’n  schoffie  vroeger,  dus  ik  kan  me  goed  inleven  in  hun  belevingswereld”,  aldus  docent  3.  Hij  uit  naast enthousiasme voor het praktijkgerichte karakter van het Wijk‐leslokaal ook commentaar over  de moeizame start waarin de structuur qua lessen, roosters en stageplaatsen nog niet geheel rond  was:  “Eigenlijk hadden ze niet moeten beginnen voordat dit soort dingen allemaal geregeld waren. Want  je  ziet  nu  de  uitval  alweer  beginnen.  En  logisch,  want  de  leerlingen  die  juist  van  school  zijn  uitgevallen, zitten nu wéér op school. Mijn insteek zou zijn om ze meteen in een bedrijf te zetten. Niet  eerst 2 maanden voorbereiden op de stage, gewoon meteen leren in de praktijk. Er wordt wel gezegd  dat ze nog niet stage‐rijp zijn, maar kunnen ze op school nóóit stagerijp worden. Dat gebeurt juist in  de praktijk. Laat de ondernemer maar zeggen wat er veracht wordt, wat ze moeten doen, en zorg dan  dat je als docent dat goed begeleid.”    Een  belangrijke  faalfactor  van  het  Wijk‐leslokaal  ziet  de  docent  in  het  stellen  van  te  hoge  verwachtingen:   Bij  autotechniek  moet  je  niet  verwachten  dat  ze  na  de  zomer  al  met  niveau  2  kunnen  beginnen.  Daarvoor  is  het  veel te  veel  en  ingewikkeld. Je  doet  jezelf  en  de  leerling  tekort  als  je  dat  verwacht,  want  daarmee  maak  je  alleen  maar  mislukkingen.  Juist  deze  jongens  moeten  ruimte  krijgen  om  fouten te mogen maken […] vroeger hadden wij fietsen waaraan we konden sleutelen. Net zo lang tot  je  er  een  wiel  aan  vast  kon  zetten.  En  later  werden  dat  brommers,  en  toen  auto’s.  Je  leerde  uit  je  eigen ervaring maar dat missen deze stadsjongens, zeker in de normale lessen. Ze moeten daarom de  ruimte en de veiligheid krijgen om te leren. Om dingen stuk te mogen maken in de praktijk zonder dat  ze op hun kop krijgen. Want leren komt juist van fouten kunnen en mogen maken”.     Kennis van de praktijk waarin leerlingen functioneren is een belangrijk uitgangspunt om de jongeren  goed  te  begeleiden.  Daarnaast  is  het  inlevingsvermogen  van  de  docenten/coaches  essentieel  om  jongeren  te  motiveren  en  stimuleren.  ‘Empathie  met  een  rechte  rug’  werd  het  ook  wel  genoemd  door  betrokkenen.  Ofwel,  duidelijkheid,  eerlijkheid,  een  simpele  structuur,  veiligheid  en  oprechte  betrokkenheid van docenten bij de leerlingen.    VDL‐toetsen  VDl‐toetsen  zijn  toetsen  om  de  mogelijkheden  qua  niveau  en  persoonlijkheid  van  jongeren  in  te  kunnen  schatten.  Het  eindresultaat  is  geen  ‘vast’  gegeven,  maar  wordt  gezien  een  belangrijke  indicatie  voor  docenten  en  begeleiders  van  de  jongeren.  Het  geeft  een  beeld  van  waar  ze  taaltechnisch en rekenkundig bevinden qua niveau, maar bijvoorbeeld ook of ze zelfstandig kunnen  werken  en/of  last  hebben  van  faalangst.  Deze  toetsen  worden  bij  alle  leerlingen  van  het  Wijk‐ 23   

leslokaal  afgenomen  om  een  betere,  op  maat  gemaakte  begeleiding  te  kunnen  verzorgen  en  het  gesprek aan te gaan met de jongeren over hun eigen mogelijkheden.    Een opvallende bevinding in dit onderzoek is dat vrijwel alle leerlingen laag tot zeer laag scoren op  het onderdeel ‘ruimtelijk inzicht’. In eerste instantie werd vermoed dat er iets was misgegaan met de  toets  aangezien  alle  resultaten  hetzelfde  waren.  Echter,  ook  nadat  een  aantal  leerlingen  de  test  opnieuw hebben gedaan bleef het resultaat hetzelfde.   Dit is een interessant gegeven voor het Wijk‐leslokaal, en het onderwijs in het algemeen aangezien  het een mogelijke verklaring biedt voor het moeilijk  kunnen leren vanuit tekst en plaatjes in boeken.   Hoe  een  schroef  werkt,  leren  deze  jongeren  door  hem  ergens  in  te  schroeven;  niet  door  via  een  stappenplan op papier te zien en dat zelf te moeten vertalen naar de praktijk”, aldus een docent van  het Wijk‐leslokaal. Een andere mogelijke verklaring voor de slechte scores in de test, is de mogelijke  verkeerde interpretatie van allochtone leerlingen met betrekking tot een westerse toets.     Duidelijk  is  dat  het  belang  van  leren  in  de  praktijk  met  mogelijk  verschillende  aspecten  verband  houdt. Wanneer we deze uitkomst serieus nemen kan het betekenen dat deze doelgroep de wereld  echt anders ‘ziet’ dan werd aangenomen. En dat zou een gegeven zijn waar alle docenten/coaches en  mentoren  zich  van  bewust  zouden  moeten  zijn  willen  ze  kunnen  aansluiten op  de  belevingswereld  van  deze  jongeren.  Deze  bevinding  is  tot  nu  toe  echter  een  ‘toevallige  ontdekking’  en  niet  wetenschappelijk betrouwbaar. Wel vraagt het om extra aandacht en onderzoek om de statistische  waarde hiervan verder aan het licht te brengen.     Conclusie  Zowel  maatschappelijk,  politiek  en  beleidsmatig  gezien  wordt  het  belang  van  werken  en  leren  in  combinatie met elkaar, onder de aandacht gebracht. In een eerdere pilot van het Albeda College is  het  effect  van  deze  benadering  gebleken  wat  heeft  geresulteerd  in  de  uitbreiding  van  Methode  Zuidplein naar andere locaties.  In het Wijk‐leslokaal hebben alle drie de docenten een bedrijfsmatige achtergrond die volgens hen  een belangrijke bijdrage vormt om de lesstof begrijpelijk te maken voor de jongeren. Voorbeelden in  de  praktijk,  uit  hun  eigen  praktijkervaring  en  het  ‘gewoon  laten  doen’  van  het  werk  helpt  bij  de  aansluiting op de belevingswereld van de jongeren.   Het belang  van  aansluiten op hun manier  van  denken komt eveneens  naar  voren  uit  de  resultaten  van de VDL‐toetsen waaruit bleek dat het ruimtelijk inzicht van deze jongeren, zeer laag is. Hoewel  deze toevallige ontdekking statistisch gezien niet betrouwbaar is, geeft het een mogelijke verklaring  voor het moeilijk leren vanuit enkel theorie.   De  rol  die  de  combinatie  van  leren  en  werken  in  het  Wijk‐leslokaal  vervult,  is  er  een  die  de  aansluiting  bevordert  van  werkloze  en/of  uitgevallen  jongeren  met  het  bedrijfsleven  in  hun  omgeving. Door middel van praktijkgericht leren en werken komt er voor hen weer zicht op passende  werkgelegenheid,  een  startkwalificatie  en  via  die  ontwikkelingen  tevens  een  weg  uit  de  sociale  problematieken daar omheen.          

24   

Hoofdstuk 3. De kant van de ondernemers  Inleiding De vraag die in dit hoofdstuk beantwoord zal worden is de volgende:    ‐ Welke factoren bepalen de resultaten van de ondernemers?     Om  op  deze vraag  antwoord te  kunnen  geven  worden  hier  onder  per kopje een aantal  opvallende  bevindingen beschreven die in de loop van het proces naar voren zijn gekomen. Deze geven inzicht in  een succesvolle aanpak met betrekking tot de kant van de ondernemers.   Begonnen  zal  worden  met  een  kort  overzicht  van  het  aantal  betrokken  ondernemers  bij  het  Wijk‐ leslokaal en de resultaten van deze betrokkenheid.     Overzicht   Hieronder  staan puntsgewijs  een aantal  relevante cijfers  met  betrekking  tot  de  ondernemers  in  de  wijken Hillesluis, Bloemhof, Afrikaanderwijk.    • Totaal aantal ondernemers:         ongeveer 300  • Relevant voor Wijk‐leslokaal na schifting:     60  • Aantal ondernemers rechtstreeks benaderd:     60  • Aantal ondertekende intentieverklaringen:     24 na de eerste kennismaking    Inmiddels mondeling 50  • Beschikbare stageplaatsen voor het Wijk‐leslokaal:   93  • Aantal ondernemers met bijscholing (DT‐BOL):  30+      Het  aantal  ondernemers  dat  geaccrediteerd  is  wordt  door  de  accountmanager  geschat  op  60%  in  Hillesluis, en 50% in Bloemhof en de Afrikaanderwijk. De accreditatie van ondernemers via het Wijk‐ leslokaal  volgt  na  september  2008  in  samenwerking  met  KC‐Handel  en  ECABO.  In  de  bevindingen  hieronder wordt uitgebreider bij deze cijfers stilgestaan.     Persoonlijke aanpak  In oktober 2007 is het Wijk‐leslokaal van start gegaan. Na het samenstellen van een overzicht van te  ondernemen  acties  is  ervoor  gekomen  eerst  in  beeld  te  brengen  welk  type  ondernemers  er  in  Bloemhof  en  Hillesluis  te  vinden  waren,  of  zij  geïnteresseerd  waren  in  deelname  aan  het  Wijk‐ leslokaal en in hoeverre de ondernemers op de hoogte waren van de ‘ondernemersregeling van het  OBR’.  Er  is  hierbij  gekozen  voor  de  persoonlijke  aanpak;  na  het  in  kaart  brengen  van  vrijwel  alle  relevante  ondernemers  voor  het  Wijk‐leslokaal,  is  de  accountmanager  van  het  Wijk‐leslokaal  bij  potentiële  gegadigden  naar  binnen  gestapt  met  voorlichtingsmateriaal  en  de  vraag  of  er  interesse  was.  In  totaal  zijn  60  ondernemers  op  deze  wijze  benaderd.  Deze  werkwijze  betekende  een  intensieve en tijdrovende aanpak, maar resulteerde in heel veel animo onder de ondernemers. Van  de 60 ondernemers die persoonlijk benaderd zijn, hebben er 24 een intentieverklaring ondertekend  om deel te nemen aan het project. Dit resulteerde in eerste instantie in 35 potentiële stageplekken.   Enkele ondernemers stonden negatief tegenover het plan omdat ze slechte ervaringen hadden met  stagiair(e)s vanuit ROC’s en de begeleiding daarvan. Dit beeld is bij een aantal van hen in de loop van  het project bijgedraaid; waarover meer onder het kopje ‘mond op mond reclame’. In juli 2008 stond  het aantal beschikbare stageplaatsen op 68 + 15 stageplekken bij Watch Out en 10 stageplekken bij  Ambulante Handel. In totaal levert dat 93 stageplekken.  25   

  Ondernemersregeling(en)  Een voorbeeld van het succes van de ondernemersregeling van het OBR, bleek uit een gesprek wat ik  eind  2007  met  een  ondernemer  voerde.  Deze  vertelde  meteen  gebruik  te  willen  maken  van  de  regeling omdat het in zijn winkel (Nazar meubel: Muhsin Sahan) in de winter altijd koud was doordat  er  geen  tussendeur  was.  Daarnaast  wilde  hij  een  groot  LCD  scherm  aanschaffen  zodat  de  gehele  collectie meubilair getoond kon worden, aangezien hij veel meer aanbod had dan in de winkel kon  worden  tentoongesteld. Hij verwachtte  daardoor  meer klandizie  en een  prettigere  winkelruimte  te  kunnen aanbieden. Hij was erg dankbaar voor de informatievoorziening vanuit het project en wilde  mede daardoor graag zijn medewerking verlenen om één of twee jongeren te begeleiden.  Naast  dit  voorbeeld  blijkt  er  ook  veel  algemene  interesse  onder  de  ondernemers  over  subsidieregelingen vanuit het OBR. Om op deze vraag in te springen is een voorlichtingsbijeenkomst  georganiseerd  vanuit  het  OBR,  de  Scholingswinkel  en  het  Wijk‐leslokaal  gezamenlijk.  Hierbij  waren  21  ondernemers  vertegenwoordigd.  De  reacties  hierop  zijn  positief  gebleken.  Initiatieven  als  deze  zijn belangrijk voor de ondernemers en maken bovendien de contacten beter en de mogelijkheden  breder voor alle betrokkenen. Voor meer initiatieven rond kennisdeling binnen het Wijk‐leslokaal, zie  ook hoofdstuk 4.       Intentieverklaring  In het begin van het Wijk‐leslokaal is er bij de inventarisatie van de ondernemers gevraagd om een  intentieverklaring  tot  deelname.  Hiermee  gaven  de  ondernemers  aan  dat  ze  geïnteresseerd  waren  om een bijdrage te leveren aan het project en een stageplek ter beschikking te stellen.   Niet alle 24 ondernemers die een intentieverklaring hebben gegeven van medewerking aan het Wijk‐ leslokaal hebben ook daadwerkelijk momenteel een stagiair(e) van het project in begeleiding. Reden  hiervoor is de vertraging aangaande het werven van leerlingen, waardoor verschillende ondernemers  hun  stagiair(e)s  elders  hebben  gevonden,  of  wachten  tot  de  tweede  ronde  in  september  2008.  Belangrijk  hierbij  is  dat  ondanks  dat  het  Wijk‐leslokaal  niet  alle  verwachtingen  heeft  kunnen  waarmaken, de betreffende ondernemers het vertrouwen en intentie te hebben hier in de toekomst  alsnog bij aan te sluiten. De stageplaatsen en de bijbehorende ondernemers zijn dus niet losgelaten,  maar betrokken in de voortgang en de contacten worden warm gehouden door de accountmanager.  Op de gang van zaken is vanuit beide kanten begrip getoond en eerlijk gecommuniceerd, waardoor  de wil en interesse van ondernemers overeind zijn gebleven.   Daar waar in het begin is begonnen met het voorleggen van een intentieverklaring, is in de loop van  het project die werkwijze bijgesteld. Om te kunnen zorgen voor stageplaatsen die meer aansloten bij  de  interesse  van  leerlingen  die  zich  aanmeldden,  wordt  er  momenteel  enkel  gewerkt  met  mondelinge afspraken. Dit betekent dat het aantal van 24 intentieverklaringen geen realistisch beeld  geeft  van  de  werkelijkheid.  Op  moment  van  schrijven  zijn  er  50  betrokken  ondernemers,  met  een  totaal  van  93  beschikbare  stageplaatsen.  Bij  17  ondernemers  is  in  het  afgelopen  halfjaar  een  stagiair(e) geplaatst, waarmee er 33 ondernemers ‘in de wacht’ staan tot verdere ontwikkelingen.     Scholing  In de tweede fase van het project is besloten dat de ondernemers ook zelf scholing kunnen krijgen  vanuit  het  Albeda.  De  behoefte  hieraan  bleek  namelijk  voor  vele  ondernemers  zeer  groot,  onder  andere  aangaande  computervaardigheden,  Nederlands,  boekhouden,  marketing  en  inburgering.  Door de grote animo werd duidelijk dat de doelgroep van het Wijk‐leslokaal niet enkel gericht moet  zijn op werkloze jongeren zonder startkwalificatie en vsv‐ers, maar ook op de ondernemers zelf. Zij  zijn dan ook terecht opgenomen in de doelgroep van het project. Hieronder zal worden ingegaan op  de  huidige  stand  van  zaken  met  betrekking  tot  de  (bij)scholing  van  ondernemers,  maar  alvast  vermeld  dient  te  worden  dat  dit  inzicht  een  breder  perspectief  vraagt  op  ‘het  onderwijs’.  Door  middel van DT‐BOL (deeltijd beroeps opgeleide leerwegen) kan het scholing‐ en opleidingsniveau van  26   

de  betrokkenen  en  de  wijkeconomie  in  zijn  geheel,  met  grote  stappen  versterkt  worden.  De  wil  is  aanwezig, de mogelijkheden worden ontplooid en de eerste groepen zijn van start.    Anno  juli  2008  volgen  volgens  de  informele  informatievoorziening  ongeveer  34  ondernemers  scholing binnen het Wijk‐leslokaal. Een aantal (13) ondernemers bleek bij de intakegesprekken voor  het scholingsaanbod, niet alleen inburgeringspichtig, maar ook inburgeringbehoeftig; zij wilden graag  meer kennis over de Nederlandse samenleving. Deze lessen zijn inmiddels georganiseerd en van start  gegaan.  Daarnaast  volgen  15  deelnemers  (waarvan  11  ondernemers  en  4  medewerkers  van  deze  bedrijven) de lessen computervaardigheden op de Scholingswinkel en 14 ondernemers worden sinds  kort  bijgeschoold  in  met  name  het  lezen  en  schrijven  van  de  Nederlandse  taal.  De  kosten  van  het  scholingsaanbod  worden  gedekt  door  de  projectsubsidie  wat  uiteraard  de  drempel  voor  ondernemers  minimaal  maakt.  Bovendien  blijkt  te  resulteren  in  positieve  mond‐op‐mond  reclame  voor het Wijk‐leslokaal.  In  de  officiëlere  administratie  waar  dit  onderzoek  opgebaseerd  is  staan  er  van  de  50  betrokken  ondernemers,  23  geregistreerd  als  ingeschreven  voor  DT‐BOL.  Van  7  ondernemers  is  de  status  onbekend,  en  20  hebben  er  aangegeven  geen  behoefte  aan  bijscholing  te  hebben.  Het  eerder  genoemde aantal van 34 is echter te verklaren doordat ook ondernemers die tot op heden niet actief  zijn  binnen  het  Wijk‐leslokaal  wel  scholing  hebben  aangevraagd.  Met  hen  is  een  mondelinge  overeenkomst  gemaakt  waarin  scholing  wordt  toegezegd  mits  zij  in  de  toekomst  ook  een  bijdrage  willen leveren aan het project.    Mond‐op‐mond reclame  Het scholingsaanbod, de gegeven voorlichting over het OBR en de ervaringen van ondernemers die  stagiair(e)s in dienst hebben, hebben in de afgelopen maanden geresulteerd in positieve mond‐op‐ mond  reclame  voor  het  Wijk‐leslokaal.  Ondernemers  kloppen  inmiddels  zelf  aan  bij  de  Scholingswinkel  voor  bijscholing  omdat  ze  via‐via  van  het  initiatief  gehoord  hebben.  Een  bijzonder  voorbeeld hierbij is dat een medewerker van de Scholingswinkel is ingesprongen op de behoefte aan  lessen  in  de  Nederlandse  ‘vaktaal’,  van  ‘onze’  ondernemers.  Deze  twee  Turkse  ondernemers  in  de  autotechniek, spreken het Nederlands enkel in de basis. Bij het bestellen van onderdelen voor in hun  garage, vertelden zij problemen te ondervinden in het telefonisch uitleggen om welk onderdeel het  gaat.  Ze  kennen  de  Nederlandse  vaktaal  onvoldoende,  en  moeten  daardoor  omslachtig  en  onduidelijk proberen helder te krijgen waardover ze het hebben. Door hen hierbij te helpen worden  verkeerde  bestellingen  voorkomen  en  wordt  het  werken  efficiënter  en  beter  ingericht.  De  betreffende  medewerker  van  de  Scholingswinkel  heeft  aangeboden  nog  twee  ondernemers  vanuit  het Wijk‐leslokaal te willen bijscholen op dit thema. Dit voorbeeld legt een behoefte bloot waar in de  toekomst meer aandacht aan kan worden besteed.   Al met al ligt het in de lijn der verwachting dat de behoefte en vraag naar bijscholing in de doelgroep  ondernemers in de toekomst enkel zal groeien en uitbreiding zal behoeven. Daar komt bij dat enkele  ondernemers die in het begin van het Wijk‐leslokaal geen intentieverklaring wilden geven om mee te  werken,  inmiddels  hun  beeld  hebben  bijgesteld  door  positieve  reacties  van  de  betrokken  ondernemers. Ook het aanbod aan stageplaatsen zal daarmee vermoedelijk stijgen in de toekomst,  vanwege de mondelinge overeenkomst om een wederzijdse bijdrage te leveren.     Accreditatie  Een groot gedeelte van de ondernemers in deelgemeente Feijenoord hebben een klein bedrijf met  weinig  medewerkers,  zijn  overwegend  van  allochtone  komaf  en  beheersen  de  Nederlandse  taal  in  beperkte  mate.  Met  name  in  de  wijken  Bloemhof  en  Afrikaanderwijk    zijn  er  van  de  ongeveer  120  ondernemers,  meer  dan  50%  niet  geaccrediteerd.  In  Hillesluis  met  naar  schatting  ongeveer  210  ondernemers,  is  meer  dan  de  helft,  mede  door  contacten  met  de  Scholingswinkel,  al  wel  geaccrediteerd.     27   

Vanuit de persoonlijke aanpak van de accountmanager is gebleken dat de wens om een leerbedrijf te  worden bij velen aanwezig is. Veel gehoorde redenen hiervoor zijn de behoefte aan personeel, zeker  met ervaring, en daarnaast zijn de ondernemers vaak trost op wat ze bereikt hebben. De kennis en  ervaring die ze hebben opgedaan willen ze graag overbrengen op jongeren uit hun wijken, ook omdat  ze  zeggen  te  beseffen  dat  deze  jongeren  een  perspectief  nodig  hebben  en  ‘anders  de  buurt  alleen  maar onveilig maken’. Het accrediteren van de bedrijven is hiermee een belangrijke voorwaarde voor  de  ontwikkeling  van  de  wijkeconomie;  het  helpt  de  ondernemers  aan  stagiair(e)s  te  komen  (potentiële  toekomstige  medewerkers  met  ervaring),  de  jongeren  aan  een  stageplek  en  praktijkervaring, en op een breder niveau draagt het bij aan de cohesie in de wijken.  Voor de Oriëntatiegroep van het Wijk‐leslokaal lopen er momenteel afspraken met ECABO om vanaf  september  2008  het  accreditatieproces  in  gang  te  zetten,  waar  het  de  ondernemers  betreft  die  komend jaar stageplekken ter beschikking stellen. Er wordt geïnventariseerd aan welke cursussen de  ondernemers  behoefte  hebben,  en  aan  de  hand  van  de  resultaten  van  die  cursussen  worden  de  bedrijven vervolgens geaccrediteerd. Voor de groep Detailhandel is een zelfde afspraak gemaakt met  KC Handel; de verantwoordelijke instantie voor deze branche.       Accreditatie van het project  De projectleider van het Wijk‐leslokaal heeft afgelopen half jaar geprobeerd om het accrediteren van  de ondernemers te versimpelen in het proces, door in samenwerking met ECABO te onderzoeken of  het mogelijk was het Wijk‐leslokaal zélf als leerbedrijf geaccrediteerd te krijgen. Hierdoor zouden de  betrokken ondernemers bij het project hierin meegenomen kunnen worden en zou het accreditatie  proces  niet  per  ondernemer  ingezet  te  hoeven  worden.    Helaas  is  echter  gebleken  dat  de  verantwoordelijke  kenniscentra  die  de  accreditatietaak  op  zich  hebben,  niet  op  overkoepelende  wijze met elkaar samenwerken. COLO, de stichting waar de kenniscentra onder vallen, is opgebouwd  uit verschillende centra die per branche en organisatie hun eigen werkwijze hanteren. Vandaar dat  het niet mogelijk was deze organisatorische carrousel van accreditatieprocessen te omzeilen. Mede  daardoor  is  de  accreditatie  van  huidige  17  actieve  ondernemers  (met  stagiar(e))  van  het  Wijk‐ leslokaal  momenteel  nog  in  ontwikkeling.  Voor  een  effectievere  afhandeling  van  het  accreditatieproces,  zal  deze  procedure  nog  eens  goed  bekeken  moeten  worden  op  alternatieve  mogelijkheden.  De  ontwikkelingen  met  ECABO  en  KC  handel  vanaf  september  2008  zullen  hier  vermoedelijk meer duidelijkheid over geven.     Beperkte inzet van het reguliere onderwijs  Een  ander  belangrijk  punt  met  betrekking  tot  accreditatie  is  de  inzet  hierop  van  het  reguliere  onderwijs. Dat veel bedrijven wel willen, maar nog geen accreditatie hebben, laat ook zien dat het  reguliere  onderwijs  tot  op  heden  een  groot  potentieel  aan  mogelijkheden  onbenut  heeft  gelaten.  Zeker voor vmbo en mbo 1+2 leerlingen ligt echter juist hier een schat aan kennis en vaardigheden  voor  het  oprapen.  De  allochtone  kom  af,  de  grootte  van  de  bedrijven  (klein)  en  de  intensieve  begeleiding  waar  zowel  de  jongeren  als  mogelijk  de  ondernemers  behoefte  aan  hebben,  worden  vermoedelijk  als  ‘problematisch  gezien’  vanuit  het  reguliere  onderwijs.  Een  nadeel  is  echter  om  te  buigen in een voordeel, mits men maar gericht is op kansen in plaats van problemen. Een investering  in de contacten met ondernemers, accreditatie en in een andere manier van omgaan met bedrijven  en leerlingen, zou niet enkel de uitval van leerlingen voorkomen, maar tevens de mogelijkheden voor  de scholen, leerlingen en ondernemers, uitbreiden. Bovendien zou gebruik gemaakt kunnen worden  van  de  kennis  en  expertise  van  de  ondernemers  om  ook  een  rol  te  spelen  in  het  reguliere  praktijkonderwijs.           28   

Samenwerking met Scholingswinkel  Zoals is beschreven in de projectbeschrijving van het Wijk‐leslokaal, is één van de subdoelstellingen  geweest een centraal inlooppunt te creëren voor betrokkenen waar zij terecht zouden kunnen met  vragen. Dit inlooppunt is tot stand gekomen in samenwerking met de Scholingswinkel aan de  Boulevard Zuid. De keuze hiervoor is gemaakt vanwege de inhoudelijke samenwerking en nauwe  contacten met de scholingswinkel.   Met de Scholingswinkel wordt op meerdere terreinen op een constructieve wijze samengewerkt.  Afstemming vindt plaats over de te benaderen ondernemers en accreditatie, en verdere scholing van  ondernemers zal via de Scholingswinkel ter hand worden genomen (Tussentijdse rapportage, p. 6).  De Scholingswinkel heeft verder een positief imago op de boulevard en veel contacten met  verschillende ondernemers die stagiair(e)s in dienst hebben in de detailhandel op met name niveau 2  en 3 . Dat geeft de opleiding tot Winkelassistent van het Wijk‐leslokaal een rechtstreeks vervolg bij  succesvolle deelname en betekent voor de leerling een soepele en relatief gemakkelijke overgang  naar een vervolgtraject.       Conclusies  De  resultaten  die  het  Wijk‐leslokaal  geboekt  heeft  met  betrekking  tot  de  ondernemers  staan  hieronder in een tabel opgenomen. Hierbij moet worden opgemerkt dat de resultaten op basis van  de situatie in juli zijn opgemaakt (er hebben dus mogelijk wijzigingen plaatsgevonden tot september  2008) en dat het hierbij enkel de ondernemers betreft die hebben aangegeven deel te willen nemen  aan het Wijk‐leslokaal. Ondernemers die wel benaderd zijn maar geen interesse hebben getoond zijn  achterwege  gelaten.  Ten  aanzien  van  de  aantallen  DT‐BOL  geldt  dat  er  bij  sommige  ondernemers  meerdere  mensen  zijn  die  willen  deelnemen  aan  DT‐BOL.  Deze  zijn  echter  niet  meegeteld  in  de  registraties. Het totaal van de DT‐BOL komt daarmee op de 34.    Resultaten  Hillesluis  Bloemhof  Afrikaanderwijk Charlois  Totaal  Aantal  11  19  17  3  50  ondernemers  Stageplaats  12  28  24  4  68**  Stagiair(e)  4  7  5  1  17  (5 nog niet)  (5 nog niet)  Volgt DT‐BOL  10  9  4  ‐  23  (3 nb)  (4 nb)  (34 volgens  laatste  berichten)  • Nb: niet bekend  • **  Het  eerdere  getal  van  93  stageplaatsen  komt  voort  uit  een  optelling  van  de  15  stageplaatsen  via  Watch  Out  en  de  10  bij  Ambulante  Handel.  Deze  zijn  in  de  tabel  niet  opgenomen.     Algemeen + aantallen.  De  succesfactoren  die  uit  het  onderzoek  naar  voren  komen  met  betrekking  tot  de  kant  van  de  ondernemers hebben veelal te maken met aansluiting op de mogelijkheden en de behoeften van de  ondernemers.  Zo is gebleken dat een persoonlijke aanpak een effectief middel  is  om  ondernemers  enthousiast te maken voor deelname aan het project. Ook voor het behouden van deze interesse is  vooral het persoonlijke contact, waar mogelijk in de eigen taal van de ondernemers, een duidelijke  succesfactor.  Deze  aanpak  is  in  het  Wijk‐leslokaal  versterkt  doordat  zij  gecombineerd  is  met  het  voorlichten van de ondernemers over de OKR van het OBR, wat ‘goodwill’ creëerde en vertrouwen  wekte. Hoewel het niet is aan te tonen in hoeverre het van invloed is geweest op de betrokkenheid,  29   

ook het laten ondertekenen van een intentieverklaring voor deelname is een manier gebleken om de  ondernemers te binden aan het Wijk‐leslokaal. Het maakte in ieder geval de inzet serieuzer en heeft  de projectorganisatie meer zekerheid geboden aan het begin van het project.   Een  belangrijke  bijdrage  aan  het  succes  van  de  aantallen  ondernemers  en  de  inhoud  van  de  contacten is het scholingsaanbod vanuit het Albeda College geweest. Deze bijscholing heeft voor veel  mond‐op‐mond reclame gezorgd en draagt direct bij aan de dagelijkse praktijk van de ondernemer.  De  aansluiting  is  goed,  het  is  laagdrempelig  en  heeft  gezorgd  voor  het  direct  versterken  van  het  scholing‐ en opleidingsniveau, plus voor meer bekendheid en vertrouwen in het Wijk‐leslokaal.   De  Scholingswinkel  die  voor  het  Wijk‐leslokaal  het  centrale  inlooppunt  is  geworden  voor  ondernemers (en andere betrokkenen)  heeft het  aanbieden  van  deze  bijscholing  mogelijk  gemaakt  en  zij  biedt  bovendien  een  soepel  vervolg  traject  voor  de  opleiding  detailhandel  op  niveau  2,  na  succesvolle afsluiting binnen het Wijk‐leslokaal. Door de vele contacten met de ondernemers vanuit  de  Scholingswinkel,  is  duidelijk  geworden  dat  hoewel  veel  bedrijven  niet  geaccrediteerd  zijn,  de  behoefte hieraan groot lijkt te zijn.  Er is niet met zekerheid te zeggen hoeveel ondernemers in de gehele deelgemeente deze behoefte  hebben, maar het lijkt niet uit de lucht gegrepen om te stellen dat er een groot onbenut potentieel  aan leer‐werktrajecten ligt in deelgemeente Feijenoord. Ondernemers missen bovendien aansluiting  met de bestaande systemen zoals het onderwijssysteem en beheersen veelal de Nederlandse taal in  onvoldoende mate. De opeenstapeling van deze aspecten maakt de situatie waarin de ondernemers  zich  bevinden  economisch  gezien  een  problematische  en  lijkt  extra  inzet  van  de  deelgemeente  en  OBR te rechtvaardigen.              

30   

Hoofdstuk 4. De kant van de leerlingen      Inleiding  Aantal man  Aantal vrouw  man  vrouw  Gemiddelde  leeftijd  Jongste leeftijd  Oudste leeftijd  Thuiswonend  Uitwonend  Diploma  Geen diploma  Ongehuwd  Kinderen 

15  2  87%  13%  19.13  16  23  73%  27%  27%  73%  100%  0% 

  In deze tabel staan enkele statistieken aangaande de leerlingen die de  enquête  in  april/mei  2008  hebben  ingevuld.  De  percentages  van  de  diploma´s  betreffen  de  diploma´s  vóór  deelname  aan  het  Wijk‐ leslokaal.     Een  het  eind  van  het eerste  half  jaar  hebben  4  jongeren  een  mbo  1  diploma  in  ontvangst  mogen  nemen,  waarnaast  13  jongeren  een  getuigschrift  voor  succesvolle  deelname.  Drie  jongeren  zijn  vanwege  hun  goede  stage  bij  beveiligingbedrijf  Watch‐Out  aangenomen  voor  een baan‐met‐opleiding.   Verdere resultaten zijn terug te vinden in de conclusie.           

    In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de factoren die het succes van de leerlingen weten te bepalen.   De deelvraag die hierbij hoort luidt:    ‐ Welke factoren bepalen de resultaten van de leerlingen?     In de notitie van juli van de projectleider van het Wijk‐leslokaal is een uitgebreid beeld geschetst van  het  type  jongeren  waar  het  Wijk‐leslokaal  zich  op  richt.  Uit  dit  beeld  kwam  naar  voren  dat  deze  doelgroep  is  ingebed  in  verschillende  problematieken.  Vanuit  hun  opvoeding  blijken  deze  veelal  gerelateerd  met  armoede,  criminaliteit  en  verslavingen,  zowel  bij  henzelf  als  bij  hun  ouders  en  omgeving.  Voor  het  Wijk‐leslokaal  betekent  dit  de noodzaak  tot  een  brede  blik  qua  samenwerking  met  externe  organisaties.  Niet  alleen  scholing  is  belangrijk,  maar  ook  het  vertrouwen  van  de  jongeren  (wat  veelal  zwaar  beschadigd  is)  dient  gewonnen  en  behouden  te  worden  en  gespecialiseerde hulp is nodig bij problemen die de grenzen van het onderwijs overstijgen. Voor het  onderwijs  vergt  dat  inspanning,  intrinsiek  gemotiveerde  coaches/mentoren/begeleiders  en  een  nauwe band met de omgeving van de jongeren zelf. De rol die de ondernemers vervullen ten aanzien  van de successen van de leerlingen is in het vorige hoofdstuk besproken.  Er wordt hier hetzelfde te werk gegaan als bij het vorige hoofdstuk; aan de hand van alle verzamelde  data  en  informatie  wordt  hieronder  per  kopje  aangegeven  welke  tot  welke  bevindingen  het  Wijk‐ leslokaal tot op heden heeft geleid.        

31   

Werving  Aan de hand van vier lijnen is er na de inventarisatie van de ondernemers, gezocht naar potentiële  leerlingen  in  Feijenoord.  Via  afspraken  met  het  vmbo  het  Zuiderpark  College,  het  RMC,  het  wijknetwerk  (wijkorganisaties  als  het  jongerenwerk  van  de  Stichting  Welzijn  Feijenoord,  Feijenoord@work en een aantal zelforganisaties) en vanuit de interne organisatie van het Albeda is  de infrastructuur  opgezet  om jongeren  te  vinden  voor  wie  het  Wijk‐leslokaal  een kans  zou  zijn  om  alsnog een diploma te behalen en waar mogelijk door te stromen naar vervolgonderwijs.   Het  vinden  van  de  jongeren  bleek  geen  gemakkelijke  opgave.  Niet  alleen  waren  de  (deel)gemeentelijke statistieken veelal incompleet, ook het aantal organisaties om de jongeren heen  maakte het eerste contact vanuit het Wijk‐leslokaal een intensief proces. Intensief betekent echter  niet dat het een zinloze poging was. Samenwerking en contacten met wijkorganisaties, buurthuizen,  verenigingen, het Stichting Welzijn Feijenoord (SWF) en moskeen zijn afgelopen maanden tot stand  gekomen  en  worden  zo  mogelijk  ingezet,  uitgebreid  of  warm  gehouden  voor  de  toekomst.  Intern  binnen het Albeda College heeft de samenwerking met het Trajectbureau (de intake van leerlingen  en  een  deel  van  de  voorlichting  is  verzorgd  door  het  Trajectbureau)  bovendien  gezorgd  voor  verschillende doorverwijzingen, zowel vanuit als naar het Wijk‐leslokaal.  Er zal hier niet worden stilgestaan bij alle afzonderlijke afspraken met externe organisaties, hiervoor  wordt  u  doorverwezen  naar  de  tussentijdse  rapportage  van  de  projectleiding,  van  1  juli.  Wat  wel  belangrijk is, zijn de inzichten die de werving van jongeren heeft opgeleverd.     Een eerste opvallende bevinding hierbij is dat vrijwel alle mensen en organisaties die benaderd zijn,  in  en  rondom  de  wijken,  positief  bleken  te  staan  ten  opzichte  van  het  project.  Vooral  vanuit  wijkorganisaties zoals Turkse en Marokkaanse buurthuizen is positief gereageerd en is medewerking  toegezegd  of  al  tot  stand  gekomen.  Deze  inzet  en  openheid  biedt  veel  mogelijkheden  voor  de  toekomst van het Wijk‐leslokaal omdat op die manier via de persoonlijke leefwereld van de jongeren,  het onderwijs (weer) een plek in hun leven kan krijgen.   Er  worden  door  betrokkenen  wel  kanttekeningen  geplaatst  over  dergelijke  projecten  in  het  algemeen. Twee voorbeelden hierbij zijn het ‘elkaar in de weg zitten’ bij de werving van jongeren en  het projectmatige karakter van het bestrijden van voortijdig schoolverlaten (vsv) in het algemeen. Dit  laatste punt kwam ook al naar voren in hoofdstuk 1.     Het  Wijk‐leslokaal  heeft  vanuit  zijn  alternatieve  benadering  van  de  ondernemers  en  de  wijknetwerken, plus door middel van duidelijke afspraken met lopende initiatieven, een aanvullende  rol weten te spelen in de werving van jongeren zonder werk of startkwalificatie. Er is voor gezorgd  dat het Wijk‐leslokaal niet in het vaarwater van andere opleidingen/projecten is gaan zitten.   Wat  betreft  het  projectmatige  karakter  blijkt  het  van  groot  belang  om  ervoor  te  zorgen  dat  een  project  daadwerkelijk een  ‘aanzet’ is tot  een  reguliere  gebiedsaanpak  waarbij  het beroeponderwijs  kan bijdrage aan een oplossing van de problematiek.  Externe  organisaties  zoals  bijvoorbeeld  het  Jongerenloket,  maar  ook  interne  organisaties  zoals  het  Trajectbureau zijn eerder geneigd jongeren door te verwijzen naar een ‘zeker’ project. Omdat voor  hen het belang van de jongere voorop staat zijn zij voorzichtig in het positief beoordelen van nieuwe,  opstartende  en  mogelijk  tijdelijke  projecten  waarvan  de  resultaten  nog  onzeker  zijn.  Hoewel  een  logische  redenering,  betekent  dit  voor  projecten  zoals  het  Wijk‐leslokaal  dat  werving  en  informatievoorziening  niet  enkel  belangrijk  is  om  leerlingen  te  overtuigen;  ook  interne  en  externe  organisaties  dienen  bekend  gemaakt  te  worden  met  de  doelstelling,  werkwijze  en  behaalde  successen, en waar mogelijk, betrokken te worden in het geheel als keten partner. Tenminste, wil er  sprake zijn van soepele samenwerking aangaande het werven en doorverwijzen van leerlingen.   Voor de methodiek van het Wijk‐leslokaal betekent dit dat er voorwaarden gesteld moeten worden  aan  de  wijze  waarop  de  overgang  van  project  naar  een  structurele  gezamenlijke  aanpak  in  het  regulier  beroepsonderwijs,  mogelijk  te  maken  is.  Nu  de  resultaten  van  het  Wijk‐leslokaal  in  het  eerste schooljaar geïnventariseerd worden, kunnen deze naar buiten worden gebracht inclusief een  32   

vervolg  strategie. Soepele  werving  in constructieve samenwerking  met  betrokken  partijen  vergroot  de kans op het effectiever terugdringen van de werkloosheid en ongekwalificeerde jongeren in hoge  mate.     Een  volgende  belangrijke  bevinding  aangaande  de  werving  van  jongeren,  komt  naar  voren  uit  een  enquête  waarin  de  huidige  leerlingen  is  gevraagd  op  welke  manier  ze  met  het  Wijk‐leslokaal  in  contact  zijn  gekomen.  Opvallend  is  dat  de  meest  leerlingen  via  vrienden  of  kennissen,  of  via  een  eerdere opleiding bij het Albeda bij het Wijk‐leslokaal terecht zijn gekomen. Dat laat wederom het  belang zien van mond‐op‐mond reclame, en het geeft aan dat doorverwijzing via de school waar ze  bekend zijn ook effectief werkt. Onderstaand beeld geeft echter tevens een positieve indicatie van  het  belang  van  een  zo  breed  mogelijke  werving.  Vanuit  verschillende  kanten  zijn  er  namelijk  leerlingen  bij  het  project  terecht  gekomen,  waarvan  bijvoorbeeld  6  %  via  de  buurthuizen.  Dat  lijkt  geen hoog percentage, maar de buurthuizen zijn nog niet heel lang betrokken bij het Wijk‐leslokaal,  staan  positief  tegenover  het  project  en  hebben  samenwerking  toegezegd  voor  het  volgende  jaar.  Bovendien worden op het moment van schrijven ook nieuwe buurthuizen bij het project betrokken.  Verwacht wordt dan ook dat aanmeldingen via dit kanaal in de toekomst sterk zal toenemen en dat  de  wijkgerichte  aanpak  van  het  Wijk‐leslokaal  deuren  heeft  geopend  die,  jammer  genoeg,  tot  op  heden te lang dicht zijn gebleven.   Het  uitblijven  van  doorverwijzingen  vanuit  het  Jongerenloket  (0%)  is  te  verklaren  door  mogelijk  gebrek aan vertrouwen in de resultaten zoals hierboven beschreven. Wanneer re resultaten van het  Wijk‐leslokaal echter worden gepresenteerd en een helder plan klaarligt voor de vervolgstappen van  het  project,  valt  het  te  verwachten  dat  in  de  toekomst  ook  vanuit  het  Jongerenloket  doorverwijzingen zullen komen.    

                Voorlichtingsbijeenkomsten 

 

33   

Een  concreet  voorbeeld  van  de  positieve  inzet  van  de  wijk,  is  het  gezamenlijk  organiseren  van  voorlichtingsbijeenkomsten  in  buurthuizen.  Voor  specifieke  contacten  met  wijkcentra,  wordt  u  doorverwezen naar de Tussentijdse rapportage van het Wijk‐leslokaal, juli 2008.  Gebleken  is  dat,  hoewel  jongeren  vooral  ter  ontspanning  in  buurthuizen  en  wijkcentra  komen,  er  door middel van relatief informele voorlichting toch interesse gewekt is voor het project. Ook is op  die  manier  een  verwijsfunctie  tot  stand  gekomen  waarin  medewerkers  van  het  Wijk‐leslokaal  9  jongeren die niet geschikt waren voor het project zelf, hebben doorverwezen naar andere trajecten.   Het voorlichten van de jongeren betrof vooral jongens. Het is ook terug te zien in de cijfers dat verre  weg de meeste deelnemers mannelijk zijn. Daar is op zich niks mis mee, maar het geeft wel aan dat  er  een  gat  valt  ten  opzichte  van  de  meisjes/vrouwen.  Na  de  vakantie  zullen  er  dan  ook  voorlichtingsbijeenkomsten  worden  georganiseerd  op  vrouwendagen,  en/of  bij  vrouwelijke  verenigingen. Zeker omdat de doelgroep veelal van allochtone komaf is, moet hier speciale aandacht  voor zijn.     Op  een  meer  algemeen  niveau  wordt  hieronder  samengevat  wat  de  werving  en  voorlichtingsbijeenkomsten van het Wijk‐leslokaal tot op heden hebben opgeleverd.  

Deelnemersoverzicht (overgenomen uit Tussentijdse rapportage, juli 2008) Contact * waarvan intake en deelname * waarvan gesproken en doorverwezen naar werk * waarvan gesproken en start in september * waarvan nog op VMBO * waarvan ondernemer * waarvan onbereikbaar Netwerken

113 42 9 7 9 35 11 3

NB: het aantal leerlingen dat geplaatst is in de 4 groepen is niet stabiel. Er heeft tussentijdse instroom plaatsgevonden en er zijn een aantal leerlingen afgevallen.

  Stichting LMC  l Op verzoek van de deelgemeente Feijenoord en het LMC vanwege jongeren die op school niet te  handhaven waren en vanuit gebiedsgerichte aanpak meer kans van slagen hebben op een (beroeps)  kwalificatie, heeft de projectleiding van het Wijk‐leslokaal tijdens het opzetten van de infrastructuur  rondom het project contact gelegd met relevante vmbo’s in de omgeving van het project. Met name  contacten  met  het  Zuiderpark  College  (vmbo)  zijn  hierdoor  tot  stand  gekomen.  In  overleg  met  het  Zuiderpark  College  zijn  in  het  begin  van  het  project  een  aantal  jongeren  aangewezen  die  hoogstwaarschijnlijk op het vmbo zouden uitvallen, maar die binnen het Wijk‐leslokaal beter op hun  plek  zouden  zijn.  Uiteindelijk  zijn  3  jongeren  op  deze  manier  doorverwezen.  Verder  zijn  er  voor  september 2008, 10 potentiële deelnemers aangemeld bij het Wijk‐leslokaal.   Verder  is  voor  het  komende  jaar  is  aangegeven  door  de  projectleiding  dat  ook  samenwerking  met  andere relevante scholen gezocht zal worden wanneer het project zich uitbreidt naar deelgemeente  Charlois.     De  directe  doorverwijzing  vanuit  het  vmbo  heeft  voor  wisselende  reacties  gezorgd.  Sommige  betrokkenen zijn van mening dat er veel meer samengewerkt moet worden met het LMC aangezien  het  uitval  vroegtijdig  voorkomt  en  meteen  een  praktijkgerichte  werkwijze  biedt.  Anderen  34   

waarschuwen voor verwatering van de doelgroep aangezien deze jongeren nog niet zijn uitgevallen  en  mogelijk  via  het  reguliere  onderwijs  hun  weg  kunnen  vinden.  De  insteek  bij  het  project  betrof  namelijk jongeren die niet meer op school zaten en op straat rondzwierven.   Het lijkt raadzaam om,  ongeacht  welke  keuze er  gemaakt  wordt, een eenduidige lijn  te kiezen  qua  doelgroep.  Wanneer  er  gekozen  wordt  voor  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie,  vsv‐ers  én  dreigende vsv‐ers, geeft dit een ander signaal af naar buiten toe dan wanneer het project bekend wil  staan  om  het  puur  terug  naar  school  brengen  van  veelvoudig  uitgevallen  ´probleemjongeren´.  De  werving,  voorlichting  en  andere  communicatie  naar  buiten  toe  blijft  op  die  manier  helder  en  overzichtelijk.     Samenstellen van de groepen  Bij  de  samenstelling  van  de  groepen  en  het  vinden  van  geschikte  docenten/coaches  is  besloten  3  branches  te  bestrijken  omdat  hier  de  mogelijkheden  toe  bestonden  met  betrekking  tot  de  deelnemende ondernemers. Het gaat hier om Detailhandel, Autotechniek en Beveiliging. Echter, er  bleken al snel jongeren geïnteresseerd die of niet toe waren aan het maken van een dergelijke keuze,  of  qua  houding  en  gedrag  daar  (nog)  niet  geschikt  voor  waren.  Voor  hen  is  gekozen  voor  een  Oriëntatiegroep.     Oriëntatie & Autotechniek  In  de  oriëntatiegroep  hebbende  leerlingen  kunnen  ontdekken  waar  hun  interesse,  talenten  en  mogelijkheden liggen. Deze groep is gedeeltelijk samen met de groep Autotechniek ingevuld, waarbij  er  voor  de  oriëntatiegroep  apart  er  veel  aandacht  werd  besteed  aan  het  bezoeken  van  externe  bedrijven in de vorm van excursies. Op die manier zagen de jongeren met eigen ogen wat er zoal te  bereiken  was  in  verschillende  bedrijfssettingen  en  konden  zij  een  beter  doordachte  keuze  maken  voor een vervolgopleiding.   De praktijklessen voor beide groepen vonden plaats op de Chroomstraat, in Rotterdam oost. Hoewel  dit eigenlijk in strijd was met de wijkgerichtheid van het project, heeft het wel inzichten opgeleverd  die meer dan waardevol te noemen zijn.   Ten eerste bleek het Rebound center op de Chroomstraat een ideale omgeving om rechtstreeks in de  praktijk te kunnen leren. De garage bezit alle benodigde faciliteiten en wordt aangestuurd door een  zeer  getalenteerde  Rotterdamse  begeleider  met  een  enorme  hoeveelheid  aan  ervaring  met  de  doelgroep (zie verder onder kopje EVC). Onder het motto ‘eerlijk, direct en aandachtig’ worden de  jongeren  benaderd.  Voor  de  jongeren  is  er  ruimte  om  met  hun  handen  te  leren,  in  een  serieuze  zetting  met  echte  klanten  en  echte  auto’s.  Daarnaast  wordt  er  gezamenlijk  geluncht,  word  rechtsreeks  en  op  het  moment  zelf  aandacht  besteed  aan  sociale  vaardigheden  wanneer  daar  noodzaak toe is. Ook de docent/coach vanuit het Wijk‐leslokaal heeft veel ervaring met de doelgroep  en voelt zich volledig thuis is de praktijk context van het werk. Voor hem blijkt de band die hij met  zijn leerlingen heeft (overigens geldt dit eveneens voor de andere docenten/coaches) heel belangrijk  en daar neemt hij alle tijd en ruimte voor. Dit stemt overeen met de wens van de meerderheid van  de  leerlingen,  die  in  de  enquête  hebben  aangegeven  dat  ze  een  goede  band  met  hun  begeleiders  zeer belangrijk vinden in hun opleiding.    

   

  35 

 

  Op het eerste gezicht lijkt dit redelijk voor de hand liggend, maar gecombineerd met het antwoord  op de vraag wat leerlingen het belangrijkste vinden in hun opleiding, komt de rol van docent/coach  nog  sterker naar  voren.  Hier  geldt  namelijk  dat  de  meerderheid  van  de  leerlingen  goede  docenten  het  belangrijkste  vinden  aan  de  opleiding.  In  gesprekken  met  leerlingen  hebben  een  aantal  bovendien nadrukkelijk aangegeven dat ze het prettig vonden om veel persoonlijk contact met hun  docent/coach te hebben, wat uiteraard de bedoeling was van het vormen van kleinere groepen en  de aandacht voor meer dan enkel schoolresultaten vanuit de docenten/coaches.   Deze  constatering  uit  de  praktijk  van  het  Wijk‐leslokaal  wordt  overigens  bevestigd  in  een  recent  rapport van de Rotterdamse Rekenkamer waarin tevens het belang van een positieve relatie met de  docenten/begeleiders  van  de  jongeren  naar  voren  komt.  Veel  jongeren,  Rotterdam  breed  gezien,  hebben namelijk aangegeven dat problemen met de docent op school een belangrijke reden vormen  voor  hen  om  te  spijbelen  en/of  van  school  te  gaan.  Hetzelfde  komt  uit  een  nationaal  onderzoeksrapport  van  Organize  To  Learn  (2007)  naar  voren,  en  tevens  vanuit  de  internationale  literatuur naar voren (Harrington, 2007), wat betekent dat de invloed van docenten, zowel positief  als  negatief,  een  zeer  belangrijke  rol  speelt  in  de  succes  van  leerlingen.  Het  verdient  dus  extra  aandacht om, niet enkel voor het Wijk‐leslokaal, een goed aannamebeleid te voeren waar het gaat  om onderwijzend personeel.     Een  opvallende  constatering  vanuit  de  enquête  is  overigens  ook  dat  de  wijkgerichtheid  van  het  project  voor  de  jongeren  zelf  niet  zo  belangrijk  lijkt  te  zijn  als  vooraf  werd  verondersteld;  een  opvallende 60% zegt het niets uit te maken.    

    Keuze uit de antwoorden: Maakt mij niks uit, Een beetje belangrijk, Zeer belangrijk.    Zoals eerder al werd aangegeven, heeft juist het gegeven dat niet alle leerlingen in hun eigen wijk de  opleiding  volgen,  onverwachte  inzichten  blootgelegd.  Zo  vertelde  de  docent  oriëntatie,  dat  hij  de  jongens ‘s ochtens afhaalt en met hen samen in de auto naar Oost rijdt. Niet alleen bleek dit voor de  groepsdynamiek  heel  belangrijk,  maar  de  eerste  keer  dat  ze  over  de  Van  Brienenoordbrug  reden,  bleek  bovendien  dat  enkelen  van  hen  nog  nooit  hun  wijk  uit  waren  geweest.  “Is  dit  de  brug  naar  Belgie?” schijnt er één gevraagd te hebben.   In eerste instantie lijkt deze bevinding te absurd voor woorden. Maar als we iets verder denken is het  eigenlijk  zo  vreemd  nog  niet.  De  wereldvreemdheid  van  sommige  leerlingen,  het  zich  totaal  niet  weten  te  plaatsen  in  een  bredere  context  dan  hun  directe  omgeving,  is  een  veelvoorkomend  probleem  met  deze  doelgroep.  Dat  wordt  onder  andere  bevestigd  door  de  andere  docenten/coaches, de mentoren, AKA docenten en medewerkers van het Jongerenloket.   Een  andere  belangrijke  bevinding  is  dat  een  contact  dat  de  docent/coach  van  deze  groepen  heeft  opgedaan,  mogelijkheden  biedt  voor  het  aanbieden  van  een  soortgelijke  werkplaats  voor  de  autotechniek op Zuid. Viavia bleek een Turkse ondernemer op Zuid open te staan voor stagiairs van  het  Wijk‐leslokaal  en  zijn  ruimte  gedeeltelijk  te  willen  aanbieden.  Dergelijke  openingen  en  36   

inititatieven  zijn  uiteraard  de  ontwikkeling  waard,  zeker  ook  gezien  de  aansluiting  daarvan  op  de  wijkgerichtheid van het project.     Resultaten Orientatiegroep  Na  het  eerste  half  jaar  Wijk‐leslokaal  hebben  van  de  7  leerlingen  uit  de  Orientatiegroep,  er  zich  2  aangemeld voor een niveau 2 opleiding. 3 leerlingen hebben een certificaat ontvangen tegenover 3  leerlingen  die  dat  niet  kregen  vanwege  teveel  afwezigheid.  De  zevende  leerling  heeft  wegens  serieuze gedragsproblemen ook geen certificaat gekregen. Voor het komende jaar zijn er al minimaal  5 nieuwe deelnemers en er volgen er mogelijk meer vanuit de 12 jongeren die hebben aangegeven  vanaf  september  weer  naar  school  te  willen.  Daarnaast  zijn  er  nog  21  jongeren  met  wie  een  mentorgesprek, intakegesprek of vervolggesprek op de planning staat. Deze cijfers staan los van de  aanmeldingen die na juli 2008 binnenkomen.   De  docent/coach  benadrukte  bij  de  diploma‐uitreiking  dat  het  evengoed  een  succes  was  wanneer  een jongere er achter kwam dat autotechniek, al was dat zijn eerste interesse, toch niet bleek te zijn  wat  zijn  beeld  ervan  was.  Zo  gaat  één  van  die  jongens  in  september  2008    door  naar  de  groep  detailhandel omdat hij ontdekt heeft dat sleutelen aan auto’s meer een hobby voor hem is, dan een  toekomstige  baan.  Ook  dergelijke  inzichten  worden  door  de  docenten  en  de  projectleiding  als  succesvolle uitkomst gezien; er is weer een weg voor de jongere opengelegd.       Toezichthouders  De toezichtgroep heeft de afgelopen maanden gewerkt met één extern bedrijf, te weten Watch‐Out.  In  het  begin van  de  samenwerking  is  er  geconstateerd  dat  de  vorm  van  les  op  school,  en  stage  bij  Watch‐Out,  niet  goed  werkte.  De  leerlingen  bleken  niet  in  staat  zelf  de  verantwoordelijkheid  te  nemen voor hun aanwezigheid en bleven teveel weg, lieten niks van zich horen of kwamen te laat. In  overleg met Watch‐Out en de nieuwe (tweede) docent van de groep, is vervolgens afgesproken tot  een  maximaal  intensieve  begeleiding.  Dat  betekende  dat  de  docent  werd  aangesteld  voor  een  volledige FTE, en zijn lessen in de praktijk voortzette door de leerlingen naast een dag op school, ook  tijdens  hun  stage  te  begeleiden.  Die  inzet  bleek  te  werken  en  in  tegenstelling  tot  het  de  lage  verwachtingen in het begin, zijn de resultaten uiteindelijk toch relatief goed. De docent/coach heeft  aangegeven  dat  hij  verwacht  dat  wanneer  de  opzet  in  september  2008  in  één  keer  goed  is,  en  meteen wordt begonnen met deze intensieve aanpak, de succes snel zullen oplopen. Met name veel  jongens hebben namelijk interesse in een baan bij Watch‐Out gezien de combinatie van betaald werk  en een opleiding samen. Daarnaast schrijft hij het feit dat ze niet allemaal ‘geslaagd’ zijn vooral toe  aan het chaotische begin, niet aan de potentie van de jongeren.    Resultaten Toezichthouders  Na  afronding  van  het  eerste  traject  Toezichthouders  hebben  6  jongens  een  certificaat  behaald,  waarvan  er    3  zijn  aangenomen  voor  een  baan  +  opleiding  (BBL)  bij  Watch‐Out.  Twee  leerlingen  mogen na een succesvolle verlening in september instromen voor de baan, twee andere leerlingen  gaan  door  met  de  opleiding  beveiliging  op  niveau  2.  Eén  leerling  is  uitgevallen,  maar  heeft  elders  werk gevonden. Er zijn 3 nieuwe aanmeldingen binnen en er volgen er mogelijk meer vanuit de 12  jongeren die hebben aangegeven vanaf september weer naar school te willen. Daarnaast zijn er nog  21 jongeren met wie een mentorgesprek, intakegesprek of vervolggesprek op de planning staat. Deze  cijfers staan los van de aanmeldingen die na juli 2008 binnenkomen.               37   

Leerling 1 Mohammed (naam gecensureerd)     Een opvallende leerling van de Toezichtgroep is Mohammed geweest. Hij raakte al in het begin stadium van    het Wijk‐leslokaal betrokken via zijn contacten met de accountmanager, die hij persoonlijk kende. Hoewel    zijn interesse uitging naar ICT, kon die wens niet (direct) worden vervuld en stroomde hij – met tegenzin ‐ in    bij de toezichtgroep. Hij raakte gedemotiveerd door verschillende gebeurtenissen. In het begin bestonden    er een aantal onduidelijkheden over de erkenning van de opleiding door de IBG waardoor de    studiefinanciering werd uitgesteld, de docent (die Mohammed destijds beschreef als ‘de beste docent die ik    ook heb gezien’) viel weg  wegens moeilijkheden met zichzelf en de organisatie van het werk, en  Mohammed moest naar eigen zeggen in ‘een apenpakje’ stage lopen; wat hij weigerde. Hij schaamde zich    om zo door de buurt te moeten lopen, en bovendien werd hij twee keer opgeroepen voor stage terwijl bij    aankomst bleek dat er een fout was gemaakt en hij dus voor niks was gekomen. In dat ‘apenpak’.     Hoewel Mohammed geen enkel diploma had behaald, bleek zijn intelligentie al snel bovengemiddeld in    verhouding tot de doelgroep. In gesprekken gaf hij aan een toelatingstest voor het hbo te willen doen, en    het gevoel te hebben dat hij onterecht als dom werd afgeschreven. Zijn ‘opleiding shoppen’ van voorheen    kwam voort uit verschillende persoonlijke problemen waardoor hij nooit iets af kon maken. Hoewel    Mohammed niet kon meedraaien in de toezichtgroep vanwege zijn weigering tot stage, is hij niet losgelaten    of weggestuurd. In tegendeel. Samen met de accountmanager en de Scholingswinkel is besloten hem mee    te laten draaien met de niveau 3 groep van Marketing, waar hij kon werken aan websites zoals zijn    voorkeur was vanaf het begin. Op dat moment viel hij onder de oriëntatiegroep qua begeleiding.  Vervolgens is hij door de accountmanager meegenomen naar The Creative Factory waar hij verschillende    bedrijven heeft bezocht en waardoor hij bij één daarvan zijn werk mocht laten zien. Zijn zelfgemaakte    websites en ontwerpervaring werden daar op waarde geschat, en zorgden voor verbaasde reacties: “Heb jij    dit zelf gemaakt?”.     Inmiddels heeft Mohammed een certificaat ontvangen, maakt binnenkort op eigen initiatief een afspraak    met het betreffende bedrijf voor een sollicitatie en gaat volgend jaar naar alle waarschijnlijkheid verder    met een verkorte variant van de ICT opleiding op niveau 2. Anderzijds is er ook de kans dat hij een eigen    bedrijf gaat beginnen. Het is nog niet helemaal zeker wat zijn keuze wordt, maar dit verhaal maakt duidelijk    dat hij inmiddels weer keuzes hééft, in tegenstelling tot een half jaar geleden.             Detailhandel  De  groep  detailhandel  heeft  geen  aanloop  problemen  gehad.  De  voorsprong  die  deze  groep  had  komt  voort  vanuit  directere  aansluiting  op  Zuidplein  methode  van  de  branche  detailhandel  en  bovendien was de accreditatie en contacten met ondernemers al eerder tot stand gekomen vanwege  de betrokkenheid van de Scholingswinkel.   Er is lesgegeven aan de hand van nog bestaand materiaal van de opleiding Winkelassistent niveau 1,  en  de  docent/coach  (werkzaam  binnen  de  Scholingswinkel)  heeft  vanaf  het  begin  af  aan  veel  verantwoordelijkheid voor  het project zelf  op zich  genomen.  Zowel  aangaande lesmateriaal  als ten  aanzien  van  de  locatie  waarin  de  lessen  werden  gegeven.  Ook  het  zoeken  naar  geschikte  ondernemers  voor  de  stageplaatsen  heeft  hij  zelf  opgepakt  in  nauwe  samenwerking  met  de  accountmanager  van  het  Wijk‐leslokaal.  Hoewel  de  docent  heeft  aangegeven  dat  dergelijke  voorwaarden in het ideale geval al  geregeld zouden zijn door het projectteam, (het kostte hem nu  relatief veel extra tijd en energie), is hij tevreden met de vrije ruimte die hij vervolgens kreeg om de  opleiding  zelf  in  te  vullen.  Dit  geeft  aan  dat  deze  docent  andere  taken  en  werkzaamheden  op  zich  heeft genomen dan een ‘reguliere docent’ gewend is.   Net zoals bij de voorgaande docenten/coaches heeft ook de docent/coach van dw groep detailhandel  blijk gegeven van een grote betrokkenheid bij de leerlingen en een continue drang om ‘er bovenop te  zitten’. Hij geeft zelf aan dat vanwege de stabiliteit in de groep (hij wilde geen tussentijdse instroom),  de duidelijke structuur van de lessen aan de hand  van boeken en de vele goede contacten met de  ondernemers,  hij  in tegenstelling  tot de andere  groepen een  structurele  opkomst had van  rond  de  90%.  Wanneer  jongeren  er  niet  waren,  of  te  laat  kwamen,  werd  er  overwegend  netjes  afgebeld,  38   

doorgegeven waar ze waren en/of waarom ze niet konden komen. De wisselwerking tussen docent  en  ondernemers  blijkt  dan  ook  een  belangrijke  bijdrage  geleverd  te  hebben  in  het  ‘binnenboord  houden’ van de jongeren.   Het  lijkt  een  voor  de  hand  liggende  conclusie  dat  het  behalen  van  4  niveau  1  diploma’s  door  de  leerlingen detailahndel, met de relatieve rust in deze groep te maken heeft gehad. Die rust had naast  bovenstaande redenen ook te maken met de tijd die docent voor de groep kon vrijmaken. De tijden  waarop en de locatie waarin de lessen werden gegeven waren helder (al moest er halverwege van  locatie worden veranderd) en de lesstructuur stond van te voren vast (bij de andere groepen zijn hier  in de loop van de tijd wijzigingen in aangebracht). De docent had daarnaast voldoende uren voor zijn  groep  (bij  de  oriëntatie‐  en  toezichtgroep  is  dat  tijdelijk  een  probleem  geweest)  en  er  is  geen  wisseling van docent geweest (zoals er wel is geweest in de toezichtgroep en in de oriëntatiegroep).   Bovendien  hoefden  de  leerlingen  niet  te  wennen  aan  nieuwe  klasgenoten  en  veranderingen  in  de  groepsdynamiek aangezien er gewerkt werd met een vaste groep, van het begin tot het eind.   Naast  de  4  leerlingen  die  hun  diploma  binnen  een  half  jaar  hebben  weten  te  behalen,  heeft  de  docent/coach  ook  enkele  andere  leerlingen  buiten  de  vaste  groep  ‘opgevangen’.  Deze  twee  leerlingen, te weten Joah en Souleyka, zullen hieronder net als het verhaal van Mohammed apart  beschreven  worden.  Zij  zijn  namelijk  voorbeelden  van  hoe  het  Wijk‐leslokaal  het  beste  uit  deze  jongeren heeft weten te halen met werk als insteek om de problemen rondom werkloosheid aan  te pakken en dit te ondersteunen met scholing en begeleiding.         Joah      Leerling 2. Joah, gedreven om beveiliger te worden, was een opvallende verschijning binnen    het Wijk‐leslokaal. Met lange baard, gebedsmuts en lang gewaad kwam hij binnen, met het    verhaal door een eerdere werkgever gediscrimineerd te worden op zijn uiterlijk. Joah is een    welbespraakte jongen met relatief veel kennis van de Nederlandse maatschappij. Zijn    neiging om over vele zaken in discussie te willen met zijn omgeving, en het belang wat hij    hecht aan zijn uiterlijk, heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat hij bij Watch‐Out niet langer    welkom was. Hoewel de baard inmiddels korter was, en de gebedsmuts afging tijdens stage.    De tweede docent van de Toezichtgroep vond het zonde dat hij niet eerder bij het Wijk‐   leslokaal werkte omdat hij vermoed deze jongen ‘binnenboord’ te hebben gehouden.     Na zijn ‘ontslag’ Bij Watch‐Out is hij echter niet losgelaten. Via persoonlijke begeleiding van    de docent/coach van de groep detailhandel, in samenwerking met de accountmanager van    het Wijk‐leslokaal, is Joah opgevangen met lessen Inburgering die hij graag wilde volgen,    heeft hij alsnog een certificaat weten te behalen voor zijn inzet, en is er voor gezorgd dat hij    op intake gesprek kon op de Spinozaweg. Helaas voor Joah, is hij echter na een grondige    screening aan de hand van 5 gesprekken, resoluut afgewezen voor de opleiding. Zijn    houding, gedrag en uiterlijk pasten wederom niet bij het beroep beveiliger en zijn weigering    om zijn baard volledig af te scheren maakten dat hij al met al als ongeschikt werd    beoordeeld. Hoewel beveiliging of toezichthouden voor hem niet lijken weggelegd, zal er nu    in samenwerking met zijn mentor van het Wijk‐leslokaal en het Trajectbureau, gekeken    worden naar een beroepsgroep waar zijn persoonlijkheid en voorkomen wél passen. Het    Wijk‐leslokaal heeft hem geen beveiliger gemaakt en geen Toezichthouder. Maar het heeft    wel bijgedragen aan inzicht en kennis over de weg die hij kan volgen voor de toekomst.           39   

Souleyka   Souleyka is  een meisje wat al meerdere keren teleurgesteld is geraakt in het onderwijs. Na   een aantal pogingen binnen school, is ze ooit buiten het regulier onderwijs om,  begonnen   bij een project wat haar beloofde dat ze met deelname, uiteindelijk kapper kon worden.   Uiteindelijk bleek de organisatie echter niet waar te kunnen maken wat ze beloofd had. Er   bleek geen sprake van een officiële opleiding en het kappersvak bleek bovendien lastiger   dan Souleyka had gedacht. Een mix van zelfoverschatting en naïviteit zorgden voor het   wederom uitvallen.   Om toch een baantje te vinden werd Souleyka aangeraden de Scholingswinkel om hulp te   vragen. En toevallig was een oud docent van haar daar aanwezig. Hoewel hij geen baantje   voor haar had, bood hij haar aan deel te nemen aan het Wijk‐leslokaal, ook al paste ze met   haar horeca‐ervaring niet direct in de doelgroep Detailhandel. In overleg met een bekende   restauranteigenaar, werd gesproken dat Souleyka daar kon gaan solliciteren, en naast haar   werk zou worden begeleid vanuit het Wijk‐leslokaal. Na afloop van dit schooljaar moest ze   dan weer op weg zijn naar mbo niveau 2 en een beter toekomstperspectief. Voor Souleyka   zelf werden deze afspraken niet volledig bekend gemaakt. Haar gebrek aan zelfvertrouwen   en de afwijzingen die ze vanuit verschillende hoeken had meegemaakt, waren reden   genoeg om haar sollicitatie een klein beetje te manipuleren, zodat ze in ieder geval het   gevoel had puur op eigen kracht aangenomen te zijn. Deze impuls heeft gewerkt; vanwege   haar ontwikkelingen in het restaurant waar ze werkt en de begeleiding vanuit het Wijk‐  leslokaal, heeft ze zich inmiddels ingeschreven bij de Horecaopleiding, niveau 2 .         Resultaten Detailhandel  Binnen een half jaar hebben in de groep Detailhandel 4 leerlingen hun mbo 1 diploma behaald en zij  vervolgen allemaal hun weg naar niveau 2. Daarnaast hebben 3 leerlingen hun certificaat behaald en  zijn 2 leerlingen van elders opgevangen en persoonlijk begeleid. Deze vervolgen beide hun weg naar  een  vervolgopleiding  en  zijn  dus  weer  ‘op  de  rit’  gezet.  Voor  komend  jaar  zijn  er  op  moment  van  schrijven 4 nieuwe aanmeldingen bekend en er volgen er mogelijk meer vanuit de 12 jongeren die  hebben aangegeven vanaf september weer naar school te willen. Daarnaast zijn er nog 21 jongeren  met wie een mentorgesprek, intakegesprek of vervolggesprek op de planning staat. Deze cijfers staan  los van de aanmeldingen die na juli 2008 binnenkomen.       Diploma‐uitreiking  Vrijdag  4  juli  zijn  hebben  4  leerlingen  hun  diploma  in  ontvangst  genomen  (allen  van  de  groep  detailhandel) en zijn er 13 certificaten uitgereikt. 3 leerlingen hebben inmiddels via Watch‐Out een  baan gekregen, plus opleiding tot niveau 2 Beveiliger. De opkomst tijdens de uitreiking was groot, het  merendeel van de jongeren was aanwezig en hoewel met enige gene hier en daar, was bij velen de  trots op hun prestatie zichtbaar. Tuba, een jonge, verlegen, Islamitische vrouw van 23 ontving haar  allereerste diploma ooit. In een interview met een medewerkers van het Albeda Nieuwsblad zei ze  schuchter  dat  ze  ‘heel,  heel  blij’  was.  Een  opvallend  contrast  bij  haar  was  de  nauwelijks  zichtbare  blijdschap  bij  de  ontvangst  van  haar  diploma,  maar  des  te  groter  haar  trots  toen  apart  genomen  werd. Ze wilde verder naar niveau twee en hoopte in een supermarkt te gaan werken. Het liefste in  een  mooie  supermarkt  zoals  de  Albert  Heijn,  alleen  dacht  ze  dat  ze  dan  haar  hoofddoek  af  moest  zetten. Naar aanleiding van deze opmerking kwam er een discussie met haar en Joah tot stand over  het je al dan niet moeten/willen aanpassen aan wat de maatschappij van je verwacht. Hoewel beide  het lastig vonden dat ze be‐ en veroordeeld werden om de manier waarop ze zich kleedden, was de  conclusie  toch  dat  als  hun  baas  het  perse  wilde,  ze  zich  dan  binnen  het  bedrijf  zouden  aanpassen.  “Maar zodra ik klaar ben en naar buiten ga, doen ik hem gewoon weer om!”, aldus Tuba.   40   

Met opmaak: Links

De vsv‐accountmanager van OC&W, Gerda Brinkman, was op uitnodiging tevens aanwezig en sprak  de leerlingen lang en motiverend toe. In een eerder stadium was zij met twee beleidsmedewerkers  uitgenodigd  om  het  Wijk‐leslokaal  van  dichtbij  te  bekijken.  Dit  bezoek  vond  plaats  in  de  Scholingswinkel,  bij  de  groep  detailhandel  van  het  Wijk‐leslokaal.  Het  gezelschap  was  onder  de  indruk van de ‘slimme combinatie’ van zowel het versterken van de ondernemers, als de leerlingen.   Dat bezoek combineerden ze destijds met een bezoek aan de directrice van het trajectbureau, om de  successen  en  problemen  van  het  beleid  rondom  voortijdig  schoolverlaten  te  bespreken.  Deze  kennisuitwisseling bleek belangrijk; voor de beleidsmedewerkers was het uitermate relevant om te  horen  hoe  hun  beleidslijnen  in  de  praktijk  tot  resultaten,  of  juist  het  uitblijven  daarvan  kunnen  leiden. Hoewel duidelijk werd dat de beleidsmakers hun belang bij de uitvoering hadden liggen, was  het  ook  opmerkelijk  om  te  constateren  dat  ze  van  die  praktijk  maar  mondjes  maat  op  de  hoogte  waren.  Het  zogenaamde  gat  tussen  beleid  en  uitvoering  is  in  meer  algemene  termen  dan  ook  een  waardevol  onderzoeksobject.  De  eindversie  van  het  onderzoek  zal  dan  ook  richting  het  ministerie  voor OCW worden gestuurd, vergezeld door de Masterscriptie Bestuurskunde die door de auteur van  dit onderzoek geschreven wordt over de rol van ‘street‐level bureaucrats’ binnen het vsv‐beleid en  binnen het Wijk‐leslokaal specifiek.   Voor een sfeerbeschrijving van de diploma‐uitreiking, zie bijlage 1.               Conclusie  De  resultaten  van  alle  leerlingen  zijn  hieronder  opgenomen  in  een  tabel.  Naast  een  indeling  per  groep  wordt  onder  ‘overige contacten’  het aantal  jongeren  opgenomen  met wie  contact  is  gelegd,  gesprekken zijn gevoerd, doorverwijzingen naar andere opleidingen hebben gespeeld en/of jongeren  die  komend  schooljaar  deelnemer  zullen  worden  van  het  Wijk‐leslokaal.  Vanwege  onvolledige  registratie  van  al  deze  contacten  zijn  ze  hier  samengevoegd.  De  12  jongeren  die  staan  bij  nieuwe  aanmeldingen zijn relatief zeker en staan daarop apart vermeld.       Resultaten  Oriëntatie‐  Detailhandel  Toezicht‐  Overige  Totaal  leerlingen  Autotechniek  Houders  contacten  Aantal           7            8            2          61          78    Diploma           X            4           X           X          4    Certificaat           3            3           6           X          12    Baan           X           X           3            X          3     (+2  in  de  (+2  in  de  toekomst)  toekomst)  Vervolgniveau           2           4           2           X          8  mbo 2  Nieuwe            5           4           3          12          24  aanmeldingen     

41   

Wanneer  we  de  bevindingen  van  dit  hoofdstuk  bij  elkaar  optellen  kunnen  we  concluderen  dat  de  resultaten van de leerlingen te maken hebben met verschillende factoren.   Met betrekking tot het werven van leerlingen blijkt een brede aanpak via verschillende kanalen met  veel  direct  contact,  succesvol.  Het  is  aannemelijk  dat  de  werving  in  de  toekomst  van  het  project  sneller  verloopt  en  meer  leerlingen  oplevert  vanwege  de  inmiddels  tot  stand  gekomen  mond‐op‐ mond  reclame,  de  positieve  houding  van  buurt‐  en  wijkcentra  en  de  potentiële  bijdrage  van  het  jongerenloket die naar verwachting voor komend jaar wél tot stand zal komen.     De  voorlichting  over  het  Wijk‐leslokaal  heeft  zich  tot  op  heden  met  name  gericht  op  jongens/mannen.  In  het  komende  jaar  zal  ook  meer  aandacht  besteed  worden  aan  de  meisjes/vrouwen in de wijken. De voorlichtingsbijeenkomsten zijn positief ontvangen en gezamenlijk  vormgegeven met buurthuizen. Naast het werven van leerlingen heeft het Wijk‐leslokaal zich ook ten  doel  gesteld  jongeren  die  buiten  de  doelgroep  vielen,  toch  op  weg  te  helpen  naar  andere  opleidingen. Deze doorverwijsfunctie heeft 6 jongeren op terug naar school geholpen.   De contacten met vmbo’s in de buurt via het LMC zullen in het tweede jaar worden uitgebreid. Er zal  gezocht  worden  naar het direct opvangen  van jongeren  die  dreigen  uit  te  vallen  in  het  vmbo.  Hier  dient echter wel opgemerkt te worden dat wanneer deze inzet vruchten afwerpt, de doelgroep van  het  Wijk‐leslokaal  in  de  informatievoorziening  naar  buiten  toe,  aangepast  moet  worden  om  verwarring te voorkomen.   Wat betreft de groepen van het Wijk‐leslokaal kan geconcludeerd worden dat hoewel 2 groepen last  hebben  gehad  van  opstartproblemen  en  voortschrijdende  inzichten  qua  organisatie en  aanpak  van  de lessen, er aan het eind van het eerste half jaar 3 effectieve aanpakken liggen.  Voor  de  oriëntatie/autotechniek  groep  zijn  mogelijkheden  blootgelegd  in  Rotterdam  Zuid  die  het  onderzoeken waard zijn voor komend jaar. Daarnaast heeft het ‘buiten de wijk’ lesgeven een positief  neveneffect gehad, namelijk een letterlijke verbreding van de horizon voor enkele leerlingen.   De  samenwerking  van  de  groep  Toezichthouder  met  Watch‐Out  zal  naar  verwachting  na  de  zomer  van 2008 soepeler verlopen en meer banen/certificaten opleveren; de docent kan nu vanaf het begin  een  volledige  FTE  besteden  aan  de  groep.  Aangezien  beveiliging/toezicht  houden  populaire  opleidingen zijn voor vooral jongens/mannen, en bovendien in dit geval direct uitzicht biedt op een  betaalde baan, is het te verwachten dat de aanmeldingen snel zullen binnenstromen.   De groep Detailhandel heeft afgelopen half jaar een aantal essentiële punten blootgelegd die de  successen van deze groep verklaren. De strakke organisatie, duidelijke lesopzet en het werken met  een vaste groep waar geen ‘nieuwkomers’ bijkwamen heeft zeer waarschijnlijk een belangrijke rol  gespeeld in de successen. Daarnaast had de betreffende docent vanaf het begin voldoende tijd  waardoor er veel persoonlijke aandacht aan de jongeren besteed kon worden. Zo zijn er veel  contacten onderhouden met zowel de leerlingen als de ondernemers en de familie/verzorgenden  van de leerlingen. Dit sociale vangnet heeft geleidt tot een structurele opkomst van 90%, wat zeer  hoog te noemen is voor deze doelgroep en pleit voor het belang van een intensieve wisselwerking  tussen docent en ondernemer. Hoewel de groepsgrootte (8) bij alle drie de groepen ongeveer gelijk  was, dient ter afsluiting opgemerkt te worden dat deze kleinschalige vorm van onderwijs volgens alle  direct betrokkenen als voorwaarde en succesfactor wordt genoemd voor de resultaten van het  project. Meer algemeen kan gesteld worden dat het eerste half jaar van het Wijk‐leslokaal heeft  laten zien dat de benodigde taken en werkzaamheden van docenten, anders zijn dan die van  docenten in het reguliere onderwijs. Hiermee dient voor de toekomst van het project en soortgelijke  projecten, rekening gehouden te worden. 

42   

Hoofdstuk 5. Mogelijkheden tot ontwikkeling    Inleiding  Naast de kant van de ondernemers en leerlingen, plus de invloed van de combinatie werken en leren  heeft  ook  de  wijkgerichtheid  van  het  project  een  aantal  opvallende  bevindingen  aan  het  licht  gebracht. De deelvraag die in dit onderdeel wordt behandeld is de volgende:     - Welke  mogelijkheden  tot  verdere  ontwikkeling  worden  er  gevonden  middels  de  wijkgerichtheid van het Wijk‐leslokaal?    Op  basis  van  afgenomen  interviews  zullen  hieronder  enkele  aspecten  worden  behandeld  die  vaak  naar  voren  zijn  gekomen  en  waarover  consensus  lijkt  te  bestaan  onder  een  groot  deel  van  de  betrokkenen  (ouders,  orale  cultuur,  accountmanager,  mentoraat,  ZAT,  EVC  trajecten).  Daarnaast  worden  een  aantal  nog  onderontwikkelde  zaken  benoemd  waar  het  Wijk‐leslokaal  verder  op  zou  kunnen  zinzetten.  (website,  ROS,  The  Creative  Factory,  kennisuitwisseling).  Als  laatste  wordt  ingegaan op de mogelijke toekomst van het Wijk‐leslokaal.      Rol van ouders/verzorgenden  De aanpak van het Wijk‐leslokaal kenmerkt zich onder andere door de vele contacten met de directe  omgeving van de jongeren. Het gaat dan veelal om ouders/verzorgenden en familie. De vermoedens  ten aanzien van deze omgeving zijn in de loop van het project bevestigd. Veel ouders weten niet wat  hun zoon of dochter precies doet, spreken de Nederlandse taal onvoldoende, hebben weinig invloed  op het gedrag van hun kinderen en zijn veelal bezorgd om hun toekomst.     Orale cultuur  Op de ouderavond van het Wijk‐leslokaal kwamen bovengenoemde problemen duidelijk naar voren,  al  waren  er  in  totaal  3  ouders  en  twee  familieleden.  Zij  vertelden  echter  (vaak  vertaald  vanuit  het  Turks) dat veel ouders met dezelfde problemen rondliepen en dat ze blij waren nu door de school op  de hoogte gehouden te worden. Ook gaven zij aan dat het, net als voor de ondernemers, prettig was  om rechtstreeks met een Turk te praten vanwege hun beperkte kennis van de Nederlandse taal. Een  neveneffect  hiervan  is  dat  de  Turkse  accountmanager  van  het  Wijk‐leslokaal  door  zowel  ondernemers als jongeren, als ouders en familie als contactpersoon wordt gebruikt, wat de noodzaak  tot  uitbreiding  van  deze  functie  heeft  blootgelegd.  Hierover  meer  bij  het  kopje  ‘accountmanager’  hier  onder.  Verder  bleek  het  vermoeden  van  een  meer  orale  cultuur  onder  de  veelal  allochtone  families bevestigd te worden. Onder een orale cultuur verstaan we de nadruk die wordt gelegd op  het  belang  van  direct  contact  en  mondelinge  gesprekken.  Brieven,  administratieve  zaken,  uitnodigingen  en  opmerkingen  op  papier  worden  daardoor  minder  makkelijk  eigen  gemaakt.  Dit  verklaart voor een deel het sterke effect van mond‐op‐mond reclame onder zowel de leerlingen als  de  ondernemers.  Daarnaast  versterkt  de  beperkte  kennis  van  de  Nederlandse  taal  dit  verschijnsel;  wat geen betekenis geeft wordt ook geen onderdeel van het dagelijks leven van mensen. Een nadeel  hiervan  is  dat  ouders/verzorgenden  niet  zelden  afhankelijk  zijn  van  wat  de  zoon  of  dochter  vertelt/vertaalt  waar  het  gaan  om  bijvoorbeeld  brieven  van  school.  Het  is  niet  ondenkbaar  dat  hierdoor veel brieven niet gelezen, begrepen en mogelijk zelfs niet geopend worden.   De conclusies die uit de ouderavond is getrokken is dat het organiseren van ouderavonden voor de  toekomst  zeker  een  goed  idee  is,  en  dat  gezocht  moet  worden  naar  mogelijkheden  om  de  ouders  onderling  met elkaar in contact te brengen. De mond‐op‐mond verspreiding van informatie zal het  vermoedelijk goed doen in de vaak sterke Turkse en Marokkaanse gemeenschappen. Hierdoor is het  de  verwachting  dat  er  op  een  volgende  avond,  mits  op  die  manier  te  werk  wordt  gegaan,  meer  43   

aanwezigen zullen zijn. De strategie van bellen en brieven schrijven bleek in ieder geval onvoldoende,  zo niet averechts te werken. Wel heeft het geleid tot plannen ter verbetering voor volgend jaar.     Ouders als doelgroep  Een  andere  mogelijkheid  voor  het  Wijk‐leslokaal  zou  zijn  om  ook  de  ouders  te  gaan  zien  als  potentiële doelgroep, net zoals de ondernemers. Hoewel het nog niet geïnventariseerd is, bestaat er  een  goede  mogelijkheid  dat  de  ouders  van  leerlingen,  wanneer  wat  meer  bekend  met  het  Albeda  College  en  de  mogelijkheden,  ook  zelf  scholing  zullen  willen  gebruiken.  Te  denken  valt  aan  Nederlands,  computervaardigheden  en  mogelijk  heel  andere  interesses  die  gaandeweg  kunnen  blijken.  Uitbreiding  van  de  doelgroep  zou  een  manier  kunnen  zijn  om  op  de  langere  termijn  de  taalachterstanden in de wijken te verminderen, de toegang tot de maatschappij te vergemakkelijken  en  tevens  het  scholing‐  en  opleidingsniveau  van  de  wijken  kunnen  versterken.  Dit  vergt  een  uitbreiding van de werkzaamheden van het Wijk‐leslokaal en hierbij dient opgemerkt te worden dat  niet  enkel  het  onderwijs  hier  een  rol  in  dient  te  spelen.  Ook  andere  organisaties  in  de  wijken  en  deelgemeenten dienen hiervoor benaderd te worden, en de sociale context van naast de leerlingen,  ook  de  ouders,  is  er  één  voor  wie  het  onderwijs  onmogelijk  de  verantwoordelijkheid  kan  nemen.  Enkel  in  samenwerking  met  het  economische  en  sociale  vlak  binnen  de  wijken  en  deelgemeenten,  kan het onderwijs het doel van kennisroulatie uitbreiden.          Accountmanager  Er werd al gezegd dat de accountmanager van het Wijk‐leslokaal van Turkse kom af is en dat dit een  belangrijke  rol  heeft  gespeeld  in  de  communicatie  met  veelal  Turkse  leerlingen,  ondernemers  en  ouders/verzorgenden.  Hierboven  werd  bovendien  aangegeven  dat  hij  vanwege  zijn  mogelijkheden  om  rechtstreeks  te  communiceren,  door  veel  mensen  eigenlijk  als  eerste  contactpersoon  van  het  project  wordt  gezien.  Voor  een  deel  past  dat  bij  zijn  functie;  hij  werft  ondernemers,  onderhoudt  contacten en geeft voorlichting en informatie aan deelnemers. Deze functie echter is in de loop van  het  project  uitgegroeid  tot  een  dagtaak  aangezien  steeds  meer  mensen  hun  vertrouwen  in  het  project aan hem koppelen aangezien hij de enige is met wie ze direct kunnen spreken.   Hoewel  deze  ontwikkelingen  voor  het  project  niets  dan  goeds  hebben  gebracht,  heeft  het  tevens  geleid  tot  een  grensgebied  van  de  mogelijkheden  en  taken  van  de  accountmanager.  Om  in  de  toekomst  zijn  taak  te  verlichten  en  daarbij  om  gemakkelijker  met  meerdere  mensen  vanuit  verschillende  etnische  groepen  contact  te  leggen,  is  het  van  belang  dat  wordt  nagedacht  over  het  aanstellen  van  meerdere  accountmanagers  en/of  meerdere  contactpersonen  in  het  Wijk‐leslokaal.  Een Turkse en Marokkaanse man/vrouw ligt gezien de etnische samenstelling van de wijken voor de  hand.    Naast het aanstellen van meerdere personen dient ook de sekse van de betreffende persoon een rol  te spelen. In hoofdstuk 4 is al genoemd dat de leerlingen tot nu toe vooral mannelijk zijn (90%)maar  dat  het  voor  de  hand  ligt  dat  er  eveneens  veel  vrouwelijke  potentiële  deelnemers  in  de  wijken  aanwezig  zijn.  Het  Wijk‐leslokaal  heeft  hier  tot  nu  toe  weinig  aandacht  aan  besteed,  al  is  het  voornemen  na  de  vakantieperiode  ook  leerlingen  te  werven  op  ‘vrouwendagen’  in  verschillende  buurthuizen. Dit vergt organisatorisch gezien echter ook vrouwen die de verantwoordelijkheid voor  de informatievoorziening en doorverwijzing van de jongeren op zich kunnen nemen. Aansluitend op  het  taaltechnische  verhaal  zou  het  ideaal  zijn  wanneer  bijvoorbeeld  twee  vrouwen,  van  Turkse  en  Marokkaanse kom af deze functie zouden vervullen voor de toekomst.           44   

Mentoraat  Er zijn de laatste jaren vele initiatieven bekend die taken vervullen die beschreven kunnen worden  onder  het  mentorschap van leerlingen.  In  de  deelgemeente Feijenoord  zijn er jongerenwerkers die  werken  aan  het  contact  met  jongeren  en  het  helpen  hun  leven  weer  richting  te  geven,  vanuit  het  trajectbureau  in  het  Albeda  en/of  het  Jongerenloket  van  de  gemeente  Rotterdam  worden  soortgelijke profielen gebruikt. Daarnaast hebben veel jongeren te maken met een breed scala aan  organisaties  waarmee  ze  ‘moeten  praten’.  Denk  naast  bovengenoemden  aan  de  Jeugdzorg,  de  reclassering, maatschappelijk werk, Leerplicht enz. Een centrale vertrouwenspersoon/mentor die de  leerling helpt door de bomen het bos te blijven zien, is er echter veelal niet.   Het  Wijk‐leslokaal  heeft  laten  zien  dat  de  inzet  van  de  docent  in  wisselwerking  met  die  van  de  ondernemer, een effectieve manier kan zijn om de jongeren ‘binnen boord’ te houden. Daarnaast is  een  ketenbenadering  van  belang,  waarbij  in  een  project  als  het  Wijk‐leslokaal,  de  docent  een  coördinerende  functie  kan  hebben.  Op  die  manier  kan  een  docent  (ondersteund  door  het  ZAT,  zie  verderop in dit hoofdstuk) leerlingen doorverwijzen naar ketenpartners, wanneer noodzakelijk voor  het functioneren van de leerling. Hoewel er in het eerste half jaar gewerkt is met twee mentoren om  de docenten werk uit handen te nemen, is in de praktijk gebleken dat de invulling van hun functie in  eerste  instantie  vooral  administratief  van  aard  was,  en  dat  problemen  die  leerlingen  met  de  mentoren bespraken, ook via de docent en accountmanager al bekend waren. Achteraf bezien is het  dan  ook  de  vraag  of  het  mentoraat  wel  perse  nodig  is.  Wanneer  de  organisatie  dusdanig  gestructureerd  is dat  alle formulieren en  administratieve zaken rondom  de leerlingen  geregeld  zijn  vóórdat ze deelnemen aan het onderwijs, en wanneer de docenten wanneer nodig extra tijd krijgen  voor  persoonlijke  begeleiding  (ondersteund  door  het  ZAT,  zie  verderop),  lijkt  het  er  op  dat  de  wisselwerking  tussen  docent  en  ondernemer  voldoende  basis  geeft  voor  goede  begeleiding  en  mogelijke  doorverwijzing.  De  inzet  van  het  mentoraat  is  afgelopen  half  jaar  in  ieder  geval  onvoldoende van de grond gekomen om er verdergaande conclusies over te trekken.   Een  externe  ontwikkeling  die  relevant  is  voor  het  Wijk‐leslokaal  komt  naar  voren  in  een  recent  rapport van de Rotterdamse Rekenkamer (2008) waar wordt gesteld dat het gemeentelijk beleid zich  een richting op beweegt waarin elke jongere een mentor krijgt toegewezen. Mogelijkheden voor het  Wijk‐leslokaal  om  hier  op  aan  te  sluiten  dienen  dan  ook  spoedig  geïnventariseerd  te  worden  en  wellicht biedt dit uitkomst voor de twijfelachtige inzet van het mentoraat binnen het Wijk‐leslokaal.       Eerder Verworven Competenties (EVC)  Binnen  het  Wijk‐leslokaal  is  het  belang  van  EVC  meermalen  naar  voren  gekomen.  In  het  geval  van  leerlingen, zoals bijvoorbeeld Mohammed (zie kader, p.XXXXX), zou de erkenning van vaardigheden  en kennis die hij al heeft, leiden tot een betere plaatsing in het onderwijssysteem. Leerlingen zouden  in zo’n geval geen regulier onderwijs hoeven volgen, maar zouden via een individuele begeleider wel  in staat kunnen worden gesteld om mee te doen aan toetsen en beoordelingen op hun individuele  niveau. Voor veel jongeren in onze doelgroep zou het erkennen van EVC een hoop tijd en motivatie  schelen.  Het  onder  je  niveau  moeten  werken  in  ten  slotte  voor  vrijwel  iedereen  demotiverend  en  maakt een schoolcarrière vanaf niveau 1 een enorm ingewikkelde situatie. Ook bij het AKA onderwijs  blijken vaak leerlingen te zitten die vanwege allerlei omstandigheden in hun leven, niet in staat zijn  om het reguliere traject met goed gevolg af te leggen. Dat wil echter niet zeggen dat ze niets kunnen,  ongetalenteerd  zijn  of  ‘hopeloze  gevallen’  genoemd  kunnen  worden.  Een  goed  en  duidelijk  EVC  traject zou hier een belangrijke uitkomst kunnen bieden.  Hetzelfde  geldt  voor  ondernemers  en/of  werknemers  zonder  diploma.  Te  denken  valt  aan  de  ondernemers binnen, maar ook buiten het Wijk‐leslokaal. Een bijzonder voorbeeld is de begeleider  van het Rebound center op de Chroomstraat. Deze – al oudere – man werkt al zijn gehele leven met  groepen  jongeren  maar  is  zelf  niet  afkomstig  vanuit  het  onderwijs.  Hij  heeft  dan  ook  geen  lesbevoegdheid en wordt vanuit het huidige systeem ook niet dusdanig beloond en erkend. Met de  waardering en erkenning van EVC voor dergelijke personen, zou  niet enkel recht worden gedaan aan  45   

de  werkervaring  en  vaardigheden  van  de  desbetreffende  persoon,  maar  wordt  ook  doorstroom,  ontwikkeling  en  kennisdeling  bevorderd.  Economisch,  sociaal  en  maatschappelijk  gezien  ligt  er  dan  ook  een  groot  belang  in  het  verder  ontwikkelen  van  EVC  trajecten  voor  het  Wijk‐leslokaal,  de  Gemeente  Rotterdam  en  het  nationale  scholing‐  en  opleidingsniveau.  Niet  voor  niets  hebben  de  staatssecretarissen Van Bijsterveldt (OCW) en Aboutaleb (SZW) op 14 mei het officiële startsein voor  de  campagne  'Weet  waar  je  staat,  haal  je  Ervaringscertificaat!'  gegeven.  Vanuit  het  kabinet  is  het  doel hiervan om aandacht te geven aan de mogelijkheden van EVC en het belang van ‘een leven lang  leren’. Zie ook: www.mboraad.nl; http://www.kenniscentrumevc.nl   Als laatste aanvulling sluiten ECV trajecten natuurlijk ook aan bij de hierboven genoemde potentiële  doelgroep  van  ouders/verzorgenden  binnen  het  Wijk‐leslokaal.  Veel  allochtone  bewoners  van  de  wijken  hebben in hun land van herkomst heel andere banen en ervaringen opgedaan, dan waarin ze  nu  werkzaam  zijn.  ECV  trajecten  zouden  ook  op  die  manier  de  wijkeconomie  effectief  kunnen  versterken.  Omdat  dit  een  niet  nader  onderzochte  veronderstelling  is,  dient  het  aanbeveling  de  mogelijkheden en behoeften hiertoe verder in kaart te brengen.     Kennisuitwisseling Intern: Zorg en Advies Teams (ZAT)  In fase twee van het Wijk‐leslokaal is besloten tot de oprichting van een ZAT, aan de hand van het  constructieve  overleg  tussen  de  docenten/coaches,  mentoren  en  de  projectleiding  waar  het  de  ‘moeilijke  gevallen  van  het  Wijk‐leslokaal  betrof.  Geconstateerd  werd  dat  specialistische  hulp  noodzakelijk was om deze jongeren binnen boord te houden.   De  bedoeling  van  een  ZAT  (wat  binnen  het  Albeda  op  verschillende  locaties  aanwezig  is)  is  dat  docenten/coaches  en  mentoren  en  het  schoolmaatschappelijk  werk  gezamenlijk  met  externen  van  bijvoorbeeld  Jeugdzorg,  leerplicht  en  de  verslavingszorg,  casussen  bespreken  die  uit  de  praktijk  komen en exemplarisch zijn voor de problemen waar leerlingen mee rondlopen. Op die manier wordt  kennis gedeeld tussen de professionals, wordt geleerd van elkaars ervaringen en worden bovendien  voor specifieke leerlingen in overleg zorgtrajecten ontwikkeld. Na de zomerperiode zal het ZAT van  het Wijk‐leslokaal van start gaan en de verwachting is dat op deze manier de betreffende jongeren  worden opgevangen en doorgestuurd waar nodig,  op een meer professionele en effectieve manier  dan voorheen.     Kennisuitwisseling extern: de Kopgroep  De branchedirecteur van Toeleiding (onder wiens verantwoordelijkheid het Wijk‐leslokaal valt) en de  projectleider van het Wijk‐leslokaal zijn een aantal keer aanwezig geweest bij bijeenkomsten van de  Kopgroep. Ook de auteur van dit onderzoeksverslag is aanwezig geweest bij de slotbijeenkomst van  De Kopgroep, genaamd ‘De Emancipatiewijk’ op DATUM, te Amersfoort. Op deze bijeenkomst heeft  zij in een workshopronde de voorlopige methodiek van het Wijk‐leslokaal gepresenteerd. De reacties  van  de  20  aanwezigen  (vastgoedontwikkelaars,  onderwijskundigen  en  medewerkers  van  woningbouwcorporaties)  waren  positief  en  zeer  geïnteresseerd  in  het  concept.  Verschillende  aanwezigen hebben aangegeven het Wijk‐leslokaal met eigen ogen te willen bekijken en deze zullen  vermoedelijk na de zomer welkom worden geheten.   Tijdens  de  bijeenkomst  zijn  ook  een  aantal  soortgelijke  initiatieven  besproken,  elders  in  het  land.  Hoewel het Wijk‐leslokaal uniek bleek in zijn aanpak met een dubbele doelgroep en gebiedsgerichte  aanpak  in  samenwerking  met  OBR  en  deelgemeenten,  bleek  uit  ervaringen  van  anderen  dat  het  wijkgerichte concept  ook  elders  werkt.  Een  voorbeeld  hiervan  kwam  naar  voren  uit  de  presentatie  van Dick Looyé, algemeen directeur van een vbmo‐school in Venendaal. Zijn school gaat samen met  ROC A12 in de toekomst werken aan doorlopende leerlijnen van vmbo tot en met ROC binnen een  gebouw.  In  zij  presentatie  schetste  hij  3  mogelijke  toekomstscenario’s  waarvan  het  ‘alternatieve  scenario’ opvallende gelijkenissen kenden met het Wijk‐leslokaal. De inhoud van dit scenario was om  de lessen zoveel mogelijk buiten het schoolgebouw aan te bieden, zodat men gedwongen werd het  onderwijs in directe samenhang met de wijk vorm te geven. Jongeren zouden dan werken en leren in  bijvoorbeeld  buurthuizen,  opvangcentra,  onderhoudswerkplaatsen,  kinderdagverblijven,  winkels  en  46   

seniorenwoningen. Uitgangpunt hierbij was niet de koppeling met de ondernemers zoals in het Wijk‐ leslokaal,  maar  wel  de  economische  inzet  van  betaald  werk  voor  de  jongeren.  De school  werkte  al  langer aan de hand van een dergelijke inzet, en met goede resultaten.  Deze  inzet  brengt  twee  relevante  aspecten  naar  voren  voor  het  Wijk‐leslokaal.  Allereerst  sluit  de  intensieve  samenwerking  tussen  vmbo  en  mbo,  aan  op  recente  ontwikkelingen  in  Rotterdam  nu  begonnen wordt met het oprichten van Wijkscholen en eveneens doorlopende leerlijnen. Daarnaast  komt het scenario voort uit al eerder opgedane positieve ervaringen met het werken in de wijk, en  blijkt het betalen van de jongeren een goede stimulans om ze binnenboord te houden. Een inmiddels  oud‐docent  van  het  Wijk‐leslokaal  noemde  dit  maanden  eerder  as  volgt:  “Geld  is  zo  extreem  belangrijk voor ze, je moet ze spiegeltjes en kraaltjes bieden. Belonen dus! Dat werkt nou eenmaal bij  deze  gasten.  Er  moet  gewoon  geld  voor  ze  komen,  want  stufi  is  natuurlijk  lang  niet  genoeg.”  De  leerlingen waar hij naar verwees liepen op dat moment onbetaald stage.     De  kennisdeling  met  externen  op  economisch  en  sociaal  gebied  biedt  mogelijkheden  tot  nieuwe  ideeën  en  het  bieden  van  hulp  aan  collega’s  die  zich  op  hetzelfde  terrein  begeven  als  het  Wijk‐ leslokaal.  Derhalve  verdient  het  aanbeveling  deze  uitwisselingen  in  de  toekomst  voor  te  zetten  en  mogelijk te intensiveren. De gebiedsgerichte aanpak van het Wijk‐leslokaal kan worden uitgedragen  als good practice voor wijken met een dergelijke behoeften Voor meer informatie over De Kopgroep  zie: www.de‐kopgroep.nl   In hoofdstuk 4 is tevens de kennisuitwisseling met het Ministerie van OCW aan de orde geweest.     Website  De website van het Wijk‐leslokaal is een digitaal communicatiemiddel naar buiten toe. In het begin  van het project zijn in de projectteam vergaderingen verschillende ideeën geopperd om deze website  interactiever,  aantrekkelijker  en  wervender  te  maken  voor  zowel  leerlingen  als  andere  geïnteresseerden.  Tot  op  heden  is  er  op  dit  vlak  echter  weinig  progressie  geboekt.  Behalve  een  projectbeschrijving en een interview met de projectleider is er niets te vinden op de site.  Gesteld  kan  worden  dat  men  hier  een  kans  laat  liggen  om  het  project  naar  buiten  toe,  op  relatief  eenvoudige  wijze,  te  promoten.  Internet  is  toegankelijk,  bekend,  en  het  zou  naast  een  extra  wervingskanaal  ook  de  kennisdeling  ten  goede  komen  wanneer  hier  in  de  toekomst  meer  in  geïnvesteerd zal worden. Zie: www.albeda.nl/wijkleslokaal    Rotterdamse Ondernemer School (ROS)  De ROS is onderdeel van het Albeda College en verzorgt begeleiding voor startende ondernemers. Er  is  in  dit  onderzoek  al  meerdere  keren  aan  de  orde  gekomen  dat  het  belangrijk  is  jongeren  te  motiveren en te stimuleren. Kansen en talenten benutten zijn soortgelijke positieve denkwijzen die  de  rondte  doen  binnen  AKA  onderwijs,  discussies  over  het  ´aansluiten  op  de  eigen  behoeften  van  jongeren´, en over het maken van eigen keuzes in het algemeen.   Vandaar dat het opvallend is dat er geen directe samenwerking met de ROS tot stand is gekomen,  zeker  aangezien  er  vanuit  de  ROS  meermalen  is  aangegeven  dat  de  samenwerking  gewenst  was.  Daarnaast hebben  relatief veel leerlingen tegen docenten  en  mentoren  gezegd dat  ze  ondernemer  willen  worden.  Ook  uit  eigen  ervaring  binnen  het  AKA  onderwijs  kan  de  auteur  van  dit  onderzoek  dezelfde wens van relatief veel leerlingen bevestigen.   Echter, de wens om ondernemer te worden blijkt voor veel jongeren een ideaal plaatje omdat ze het,  na wat doorvragen, associëren met veel geld, eigen baas zijn en een hoge status. Wat er komt kijken  bij  het  runnen  van  een  eigen  bedrijf  hebben  ze  volgens  verschillende  docenten  totaal  niet  in  de  gaten. Toch heeft het  Albeda niet  voor  niets een ROS.  Dat  de mogelijkheden  tot samenwerking en  doorverwijzing  tot  op  heden  niet  structureel  tot  stand  zijn  gebracht,  maakt  het  daarmee  een  mogelijkheid tot verdere ontwikkeling van het project.     The Creative Factory  47   

Rondom  de  opening  van  The  Creative  Factory  (TCF)  in  de  Maassilo  op  Rotterdam‐Zuid  zijn  er  contacten  gelegd  vanuit  de  projectleiding  van  het  Wijk‐leslokaal  om  mogelijkheden  tot  samenwerking  in  de  toekomst  uit  te  werken.  Het  was  de  bedoeling  dat  leerlingen  van  het  Wijk‐ leslokaal  daar  stage  zouden  gaan  lopen  en/of  dat  gebruikt  gemaakt  zou  worden  van  aanwezige  ruimtes.  Hoewel  er  in  eerste  instantie  enkel  niveau  3‐4  leerlingen  welkom  waren,  zijn  de  ontwikkelingen  inmiddels  dusdanig  gevorderd  dat  er  vanaf  september  tevens  bedrijven  zijn  die  leerlingen op niveau 1‐2 willen begeleiden. Concrete afspraken zullen in de toekomst dan ook zo snel  mogelijk gemaakt moeten worden.     Toekomst van het Wijk‐leslokaal  Middels  de  subsidie  van  de  opdrachtgever  is  het  mogelijk  geweest  dat  afgelopen  jaar  een  infrastructuur  ontwikkeld  kon  worden  voor  een  gebiedsgerichte  stage‐  en  scholingsaanpak.   Werkloze jongeren en vsv‐ers konden op die manier werkervaring opdoen en zich in de richting van  een startkwalificatie te bewegen. De betrokken ondernemers hadden toegang tot voorlichting over  ondernemersregelingen  vanuit  de  gemeente  en  konden  deelnemen  aan  bijscholing  van  ondernemersvaardigheden.   De  infrastructuur  die  hiervoor  nodig  was  en  is,  vraagt  inzet  van  verschillende  partijen  (OBR,  deelgemeenten,  organisatie  uit  de  wijk).  Geconstateerd  kan  worden  dat  de  ondernemers  nog  de  nodige aandacht en ondersteuning nodig hebben bij het opleiden en begeleiden van deelnemers uit  de  wijk  enerzijds,  en  de  ontwikkeling  van  overige  ondernemersvaardigheden  anderzijds.  Met  betrekking tot  de werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie  kan gezegd  worden  dat  ze  niet via  de  voordeur  binnenkomen,  maar  wel  degelijk  te  vinden  zijn  op  verschillende  plaatsen  in  de  wijk.  Zij  kunnen met behulp van andere instellingen en organisaties toch benaderd en gestimuleerd worden,  zo  is  dit  jaar  gebleken.  De  betrokkenheid  van  de  ouders  en  familie  is  een  gewenst  sociaal  aandachtpunt maar vergt wel de nodige inspanning om verder te ontwikkelen. Op het gebied van de  opleiding  vraagt  het Wijk‐leslokaal  om  verdere samenwerking  met  ketenpartners en het betrekken  van  het  ZAT    om  andere  problemen  te  kunnen  oplossen.  Het  opleiden  van  deze  jongeren  kan  samenvattend  gesteld,  enkel  gerealiseerd  worden  vanuit  een  gebiedsgerichte  aanpak  met  de  inzet  en betrokkenheid van de partners.     Ook  voor  het  vsv‐beleid  wat  aan  de  orde  is  geweest,  geldt  dat  deze  integrale  aanpak  werkt,  maar  veel  inspanning  vereist.  Om  de  gebiedsgerichte  aanpak  op  structurele  wijze  voort  te  zetten  is  het  daarom  voor  zowel  de  economische  kant  als  de  onderwijstechnische  kant  van  het  vsv‐beleid,  van  belang dat het Wijk‐leslokaal niet langer een pilot blijft met een projectstatus.   Het projectmatige karakter van het geheel maakt de voortgang om verschillende redenen lastig. In  gesprek met de directrice van het Trajectbureau van het Albeda College kwam deze moeilijkheid met  projecten in zijn algemeenheid aan de orde. Zij stelde enerzijds blij te zijn met subsidies (veelal vanuit  OC&W die sterk inzet op projecten) om het voortijdig schoolverlaten aan te pakken, maar anderzijds  de nadelen hiervan te bemerken in de uitvoering. “Ik ben wel blij met dat extra geld hoor, maar het  blijven vaak tijdelijke projecten. En het zorgt gewoon voor veel ingewikkelde toestanden eromheen,  ook qua wet‐ en regelgeving[…] Door die projecten gaat er bovendien veel tijd en energie zitten in het  binnenhalen van subsidies en contracten”.         Over het Wijk‐leslokaal specifiek verduidelijkt ze qua financiering het volgende:  De  branche  toeleiding  waaronder  het  Wijk‐leslokaal  valt,  kent  meer  contractvormen  vanuit  andere  budgetten zoals bijvoorbeeld Europees geld. De beroepsbranches hebben dus te maken met vsv‐geld  vanuit  het  Albeda,  de  branches  toeleiding,  inburgering  en  re‐integratie  werken  meer  vanuit  het  contract‐denken. Daardoor zijn er ook makkelijker projecten in te passen, zoals bijvoorbeeld het Wijk‐ 48   

leslokaal.  Het  gaat  bij  deze  branches  vaan  om  doelgroepen  die  ‘iets  extra’s’  nodig  hebben.  Vaak  wordt dat dan gefinancierd vanuit de deelgemeente of gemeente.    De status van project geeft het Wijk‐leslokaal dus een onzekere positie terwijl de resultaten van het  project veelbelovend zijn voor zowel de economische kant als de onderwijstechnische kant van het  verhaal.  Derhalve  zijn  investeringen  noodzakelijk,  zeker  gezien  de  noodzakelijk  integrale  aanpak  waarin samenwerking met veel andere organisaties centraal staat.  Het Wijk‐leslokaal moet een basis  krijgen  die  de  onzekerheid  van  een  projectstatus  wegneemt.  Het  is  daarbij  van  groot  belang  dat  bekeken  wordt  of  en  hoe  het  project  financieel  rendabel  gemaakt  kan  worden  voor  de  toekomst,  zodat  de  inmiddels  opgedane  expertise  niet  verloren  gaat.  Het  OBR,  de  deelgemeenten  en  het  Albeda  College  zullen  in  overleg  gezamenlijk  de  verantwoordelijkheid  voor  de  voortgang  van  het  Wijk‐leslokaal moeten nemen.    Samenwerking  met  het  Rotterdams  Offensief  kan  hierin  mogelijkheden  bieden,  maar  het  gaat  dit  onderzoek te buiten om daar verregaande conclusies over te trekken.       Conclusie  Het Wijk‐leslokaal heeft rondom het project verschillende mogelijkheden tot ontwikkeling  blootgelegd. Zo blijkt het zinvol om de ouders/verzorgenden van leerlingen meer te betrekken bij het  onderwijs en bovendien een rol te laten spelen in de organisatie van ouderavonden. De veelal orale  cultuur in de wijken maakt dat persoonlijk contact en mond‐op‐mond reclame effectiever werkt dan  het schrijven van brieven en uitnodigingen. Daarnaast vormen de ouders een mogelijk aanvulling op  de doelgroep van het project.   Om de contacten met ondernemers en ouders/verzorgenden in de toekomst even succesvol tot  stand te laten komen, is het nodig om de functie van accountmanager te verbreden naar meerdere  personen die de taal spreken van grote delen van bewoners van de wijken. Daarnaast is het van  belang dat er zich onder deze personen tevens vrouwen bevinden om de contacten met de  meisjes/vrouwen te vergemakkelijken.   De inzet van mentoren in het Wijk‐leslokaal is een twijfelachtig punt. Enerzijds hebben de mentoren  de docenten/coaches administratief werk uit handen genomen en moeilijke leerlingen begeleid,  maar anderzijds is het de vraag of de docenten deze taken niet zelf op zich hadden kunnen nemen als  er sprake was geweest van een strakkere (administratieve)organisatie voorafgaand aan de lessen, en  een grotere nadruk op de docent als coördinerende actor van doorverwijzingen. Met zicht op de  gewenste ontwikkeling van het ZAT zou het mentoraat voor komend jaar, overbodig kunnen zijn.  Waar leerlingen wel behoefte blijken te hebben aan een persoonlijke mentor buiten school, kan  worden aangesloten op gemeentelijke initiatieven met betrekking tot het mentoraat.     Voor de toekomst van het Wijk‐leslokaal zou een verkenning van de mogelijkheden van EVC trajecten  een goede mogelijkheid bieden om het scholing‐ en opleidingsniveau van de wijken verder te  versterken. De kennis van betrokkenen bij soortgelijke projecten in het land zou bovendien gediend  zijn bij een verdergaande kennisdeling vanuit de opgedane expertise binnen het Wijk‐leslokaal.  Verdere ontwikkeling van de website is hier een klein onderdeel van wat aandacht behoeft. Er kan  geconcludeerd worden dat hier tegen de oorspronkelijke plannen in, geen werk van is gemaakt.   Om verder uit te groeien kan het Wijk‐leslokaal gebaat zijn bij samenwerking met de ROS, eveneens  een voornemen wat niet van de grond is gekomen. Een onverwachte mogelijkheid waar wel direct op  is ingesprongen is mogelijke samenwerking met The Creative Factory. Concrete afspraken volgen na  de opening van het nieuwe schooljaar.   Als laatste punt met een blik op de toekomst kan gesteld worden dat het Wijk‐leslokaal mogelijk  gemaakt wordt door de subsidie van het OBR en dat het project inzicht heeft gegeven in de aanpak  en inzet die nodig en wenselijk zijn om het scholing‐ en opleidingsniveau in de betreffende wijken  verder te doen stijgen. Het verder ontwikkelingen van een methodiek voor de toekomst van het  49   

Wijk‐leslokaal is daarmee van groot belang, evenals overleg over de verantwoordelijkheden van OBR,  deelgemeenten en ROC bij de voortgang van het project. Mogelijk kan afstemming/samenwerking  met het Rotterdams Offensief hier uitkomst in bieden.

50   

Conclusies & Aanbevelingen    Inleiding  De  centrale  onderzoeksvraag  van  dit  onderzoek  kan  inmiddels  beantwoord  worden.  Zowel  de  kwantitatieve  resultaten  zijn  bekend,  en  blijken  de  doelstelling  van  het  OBR  te  staven.  In  dit  afsluitende  hoofdstuk  kunt  u  de  conclusies  per  hoofdstuk  lezen,  met  direct  daarop  volgend  de  bijbehorende aanbevelingen. In de samenvatting van het onderzoek, voorafgaand aan het feitelijke  onderzoek,  vind  u  dezelfde  gegevens,  maar  dan  puntsgewijs  genoteerd.  Na  de  conclusies  &  aanbevelingen worden enkele beperkingen genoemd met betrekking tot het onderzoek.     De centrale vraag van dit onderzoek was de volgende:    ‐ Welke invloed heeft het Wijk‐leslokaal op het scholing‐ en opleidingsniveau van de wijken  waarin  het  project  actie  is,  en  wat  leert  dit  ons  ten  aanzien  van  de  problematieken  rondom het voortijdig schoolverlaten?    Bestuurlijke context  In hoofdstuk 1 over de bestuurlijke context van het Wijk‐leslokaal hebben we gezien dat het project  is  ingebed  in  verschillende  maatschappelijke  ontwikkelingen.  Zowel  economisch  gezien  binnen  het  project  Kansenzones  van  de  gemeente  Rotterdam,  als  onderwijstechnisch  gezien  (voor  een  groot  deel  van  de  jongeren)  binnen  het  vsv‐beleid  van  OC&W  plus  het  gemeentelijke  vsv‐beleid.  Deze  combinatie  van  het  economische  en  sociale  vlak  heeft  als  doelstelling  gehad  het  mes  aan  twee  kanten te laten snijden. De dubbele doelgroep van  het Wijk‐leslokaal maakt dit project een unieke  pilot in het ‘over de schutting’ kijken van zowel gemeente, deelgemeente en ROC.   Bezien  moet worden welke rol  het Wijk‐leslokaal kan  spelen  met betrekking  tot  de ontwikkelingen  rondom  het  Rotterdams  Offensief  vmbo‐mbo.  Samenwerking  en/of  afstemming  tussen  beide  trajecten liggen voor de hand.     - Aanbeveling  1:  de  samenwerking  tussen  gemeente,  deelgemeente  en  ROC  blijkt  voor  alle  betrokkenen  positieve  bijdragen  op  te  leveren  en  derhalve  verdient  het  aanbeveling  deze  samenwerking te intensiveren.  - Aanbeveling  2:    Verdere  ontwikkeling  van  combinatie‐initiatieven  tussen  economie  (ondernemers)  en  onderwijs  (leerlingen),  naast  het  Wijk‐leslokaal  wordt  geadviseerd  ten  behoeve van beide terreinen.  - Aanbeveling  3:  Om  te  zorgen  voor  heldere  afstemming  en/of  samenwerking  met  het  Rotterdams Offensief vmbo‐mbo, wordt geadviseerd tot het maken van bindende afspraken  waarbij werkwijze en methodiek van het Wijk‐leslokaal dient worden meegenomen.     Leer‐werktrajecten  In het hoofdstuk over leer‐werktrajecten bleek dat deze gecombineerde aanpak vanuit verschillende  kanalen wordt geadviseerd (OCW, Onderwijsraad, VROMraad, Commissie Dijsselbloem, Streumer en  Klink (2004)). Bovendien hebben ook alle docenten/coaches van het Wijk‐leslokaal vanuit de praktijk  de positieve kanten van deze werkwijze blootgelegd.   Niet alleen sluit onderwijs op deze manier beter aan bij de belevingswereld van de jongeren, ook kan  geconcludeerd  worden  dat  de  wijze  waarop  de  ondernemers  uit  de  wijken  bij  het  traject  zijn  betrokken, geresulteerd heeft in vertrouwen, inzet en groeiende interesse bij verschillende partijen  in  de  wijken.  De  dubbele  doelgroep  van  het  Wijk‐leslokaal  kan  daarmee  niet  alleen  op  ‘papieren  erkenning’ rekenen, ook de betrokkenen in het veld zien heil in deze aanpak.     51   

Aanbeveling  1:  De  Leer‐werktrajecten  van  het  Wijk‐leslokaal  zijn  zowel  op  papier  als  in  de  praktijk effectief gebleken en dienen daarom gecontinueerd en verder ontwikkeld te worden.  - Aanbeveling 2: De opgedane kennis en ervaring binnen het Wijk‐leslokaal dient met zowel de  interne organisaties, als externe geïnteresseerden te delen.      De kant van de ondernemers  Waar  het  specifiek  de  ondernemers  betreft  lijkt  de  conclusie  terecht  om  te  stellen  dat  het  Wijk‐ leslokaal  op  heel  directe  manier  heeft  bijgedragen  aan  een  versterking  van  het  scholing  –  en  opleidingsniveau  van  de  wijken  waarin  het  werkzaam  is  geweest.  De  rol  van  de  Turkse  accountmanager lijkt hierin in grote mate bepalend geweest te zijn vanwege het gemak om de eerste  contacten te leggen in veelal de eigen taal van de ondernemers, en het vertrouwen wat hij bij hen  heeft gewekt door de persoonlijke benadering en het aanbieden van begeleiding bij onder andere de  OKR regeling.   Ruim  60  ondernemers  zijn  benaderd  waarvan  er  inmiddels  50  hebben  aangegeven  mee  te  willen  werken  en  17  hebben  dat  in  het  eerste  half  jaar  al  waargemaakt.  Hun  deelname  heeft  niet  alleen  geresulteerd  in  extra  mankracht  voor  hun  bedrijf  via  de  leerlingen  (en  68  potentiële  stageplaatsen  voor de toekomst). Ook hebben 34 ondernemers besloten gebruik te maken van het Albeda aanbod  tot kosteloze bijscholing.  De positieve reacties daarop doen via mond‐op‐mond‐ reclame inmiddels  de rondte in de wijken, wat blijkt uit het steeds regelmatiger binnenlopen van ondernemers bij de  het centrale inlooppunt in de Scholingswinkel, met de vraag om begeleiding en bijscholing. Het is de  verwachting dat deze vraag in de toekomst nog verder zal toenemen.     - Aanbeveling  1:  Om  uitbreiding  en  groei  van  het  Wijk‐leslokaal  te  bewerkstelligen  dient  het  aanbeveling  de  functie  van  de  accountmanager  te  versterken  door  het  aanstellen  van  een  tweede en derde accountmanager met relevante taal‐ en cultuur kennis voor de betreffende  wijken.   - Aanbeveling  2:  De  persoonlijke  benadering  van  de  ondernemers  dient  gehandhaafd  te  worden.  - Aanbeveling  3:  Aanbod  van  scholing  voor  ondernemers  draagt  bij  aan  het  scholing‐  en  opleidingsniveau van de wijken en hier dient derhalve verder in geïnvesteerd te worden.   - Aanbeveling 4: De organisatie en mankracht van het Wijk‐leslokaal is gediend bij uitbreiding  om de verwachte toename van verzoeken van ondernemers te kunnen verwerken.                                      -

52   

De kant van de leerlingen  De kwantitatieve resultaten van de leerlingen staan hieronder nogmaals opgenomen in de tabel.    Resultaten  Oriëntatie‐  Detailhandel  Toezicht‐  Overige  Totaal  leerlingen  Autotechniek  Houders  contacten  Aantal           7            8            2          61          78    Diploma           X            4           X           X          4    Certificaat           3            3           6           X          12    Baan           X           X           3            X          3     (+2  in  de  (+2  in  de  toekomst)  toekomst)  Vervolgniveau           2           4           2           X          8  mbo 2  Nieuwe            5           4           3          12          24  aanmeldingen    Voor de werkloze jongeren zonder startkwalificatie en de vsv‐problematiek daar omheen, heeft het  Wijk‐leslokaal een aantal belangrijke succesfactoren bloot gelegd.   Ook  hier  blijkt de  persoonlijke  benadering  en het voorlichten  van  de leerlingen in  hun  ‘natuurlijke’  omgeving, zijn vruchten te hebben afgeworpen. Hoewel veel jongeren moeilijk te vinden waren heeft  de  zoektocht  via  verschillende  kanalen,  organisaties  en  technieken  geresulteerd  in  4  groepen  leerlingen  waarvan  het  merendeel  in  verhouding  tot  een  jaar  geleden,  een  veel  beter  toekomstperspectief  heeft  opgebouwd.  Bovendien  is  inmiddels  de  infrastructuur  rondom  de  doorverwijzing  van  jongeren  tot  stand  gebracht,  wat  de  verwachting  tot  aanmelding  van  meer  deelnemers voor het tweede schooljaar lijkt te rechtvaardigen.   In  de  loop  van  het  project  bleken  persoonlijke  aandacht  en  zorg  rondom  de  jongeren,  de  duidelijkheid  en  rust  in  de  lessen  en  de  goede  band  met  de  begeleiders  belangrijke  bijdragen  tot  succes. Hoewel de genoemde rust in twee groepen een tijdje op zich heeft laten wachten, is na het  eerste projectjaar de methodiek duidelijk, getest en ‘klaar voor gebruik’.   De  uitval  binnen  het  project  en  vermoedelijk  ook  ten  aanzien  van  vsv  in  het  algemeen,  kan  dus  voorkomen  worden  door  veel  tijd  en  aandacht  te  besteden  aan  de  jongeren,  goede,  snelle  begeleiding te bieden en te zorgen voor nauwe contacten met de omgeving van de jongeren plus de  ondernemer waar hij/zij werkzaam is. Het ‘er continue bovenop zitten’ en duidelijk handelen zonder  een vertrouwensbreuk te forceren lijkt een belangrijke aanpak te zijn. Daarnaast blijkt de combinatie  van werken en leren in de praktijk inderdaad goed aan te sluiten bij de mogelijkheden en interesses  van de jongeren. Een goede wisselwerking tussen docent/coach en ondernemer blijkt bovendien een  grote rol te spelen in het ‘vasthouden’ van de jongeren. Om de motivatie te versterken wordt door  verschillende bronnen gesteld dat betaald werk juist voor deze doelgroepen een extra stimulans kan  zijn. Met de tijd is gebleken dat een groot deel van de jongeren in het Wijk‐leslokaal een minimaal  ruimtelijk  inzicht  scoorden  bij  het  afleggen  van  de  VDL‐toets.  Om  meer  inzicht  te  krijgen  in  de  uitwerking hiervan op het lerend vermogen van de jongeren, is verder (wetenschappelijk) onderzoek  nodig.          

53   

Uiteindelijk  heeft  het  Wijk‐leslokaal  met  ruim  50  jongeren  intensief  contact  gehad,  zowel  qua  aanmelding voor het Wijk‐leslokaal als voor het doorverwijzen naar andere opleidingen. 4 jongeren  hebben  hun  mbo  1  diploma  Winkelassistent  behaald,  waarnaast  13  jongeren  een  certificaat  voor  succesvolle  deelname.  Er  zijn  al  verschillende  aanmeldingen  voor  volgend  jaar  en  het  is  de  verwachting dat de werving komend jaar grotere aantallen leerlingen zal opleveren.     - Aanbeveling  1:  het  werven  van  jongeren  dient  via  verschillende  kanalen  te  worden  vormgegeven, met extra aandacht voor de persoonlijke benadering. Het inschakelen van een  zo breed mogelijk wijknetwerk verdient aanbeveling.  - Aanbeveling 2: docenten/coaches dienen naast de lesuren, ruim voldoende tijd vrij te hebben  voor persoonlijke aandacht en zorg rondom de leerlingen.  - In  aanvulling  hierop  dient  de  groepsgrootte  bij  deze  persoonlijke  aanpak  aan  te  sluiten.  Afhankelijk  van de  opleiding  dient  gekeken te worden  naar  een  maximaal  aantal leerlingen  per groep.  - Aanbeveling 3: De opleidingsstructuur dient voor de inschrijving van leerlingen, georganiseerd  te zijn om rust en duidelijkheid in de lessen te garanderen.  - Aanbeveling  4: Met uitzondering  van de Oriëntatiegroep  dienen de groepen idealiter  pas te  beginnen  wanneer  ze  compleet  zijn.  De  verbinding  met  de  groep  en  de  lesstof  komt  op  die  manier makkelijker tot stand.  - Aanbeveling5: Nauwe contacten met de directe omgeving van de leerling dienen structureel  tot stand te komen en onderhouden te worden.   - Aanbeveling  6:  Extra  aandacht  dient  besteed  te  worden  aan  werving  van  jongeren  uit  de  groep  ‘onzichtbare’ groep van  meisjes/vrouwen in de wijken.  - Aanbeveling  7:  Verder  onderzoek  instellen  naar  de  invloed  van  het  vermoedelijk  beperkte  ruimtelijk inzicht bij een groot gedeelte van de doelgroep.      Mogelijkheden tot ontwikkeling  Naast  de  inhoudelijke  inzet  en  de  resultaten  van  de  doelgroepen  van  het  Wijk‐leslokaal,  zijn  ook  bevindingen rondom het project heen van groot belang.   Zo is naar voren gekomen dat de rol van de ouders/verzorgenden belangrijk is aangaande spijbelen  en uitvallen, maar hun betrokkenheid bij school kan in hoge mate verbeterd worden door hen meer  te  betrekken  bij  de voortgang.  Hierbij  is  het  van  belang dat  wordt  aangesloten  bij  de  orale  cultuur  van veel ouders/verzorgenden; zij zouden mede vanwege de taalbarrière meer onderling met elkaar  in  contact  moeten  worden  gebracht.  Ouderavonden  zouden  op  die  manier  zinvoller  en  drukker  bezocht  worden.  De  mogelijkheden  voor  ouders  als  doelgroep  zijn  een  laatste  punt  van  aandacht.  Het  ligt  in  de  lijn  der  verwachting  dat  ook  ouders,  wanneer  bekender  en  vertrouwder  met  het  onderwijssysteem, gebaat zouden zijn bij scholing en verdere ontwikkeling.      - Aanbeveling  1:  Het  organiseren  van  meerdere  ouderavonden,  inclusief  het  gezamenlijk  met  de ouders ontwikkelen van een oudernetwerk waarin wordt aangesloten op de orale cultuur.    Met betrekking tot het mentoraat van het Wijk‐leslokaal kan geconcludeerd worden dat de inzet van  mentoren  in  het  Wijk‐leslokaal  een  twijfelachtige  uitkomst  heeft  gehad.  Enerzijds  hebben  de  mentoren  de  docenten/coaches  administratief  werk  uit  handen  genomen  en  moeilijke  leerlingen  begeleid, maar anderzijds is het de vraag of de docenten deze taken niet zelf op zich hadden kunnen  nemen als er sprake was geweest van een strakkere (administratieve)organisatie voorafgaand aan de  lessen, en een grotere nadruk op de docent als coördinerende actor van doorverwijzingen. Met zicht  op de gewenste ontwikkeling van het ZAT zou het mentoraat voor komend jaar, overbodig kunnen  zijn. Waar leerlingen wel behoefte blijken te hebben aan een persoonlijke mentor buiten school, kan  worden aangesloten op gemeentelijke initiatieven met betrekking tot het mentoraat.   54   

  -

Aanbeveling  1:  binnen  het  projectteam  de  discussie  voeren  aangaande  het  effect  van  de  mentoren in het Wijk‐leslokaal.   Aanbeveling 2: Waar nodig en gewenst aansluiting zoeken bij (deel)gemeentelijke mentoraat  initiatieven.  

  Wanneer meer gewerkt zou worden met ECV trajecten, zou een grote poel aan ervaringskennis in de  wijken (zowel van leerlingen als ouders en ondernemers) erkend en beloond kunnen worden. Dit zou  het scholing‐ en opleidingsniveau van de wijken doen groeien en beter aansluiten op tot op heden  mogelijk  onbekende  talenten  vaardigheden  van  de  betrokkenen.  Ontwikkeling  en  ‘een  leven  lang  leren’ kan hiermee gestimuleerd worden.     - Aanbeveling 1: Inventariseren van de mogelijkheden voor het gebruik van EVC trajecten voor  zowel leerlingen, ouders en ondernemers.     Vanaf  september  2008  zal  een  ZAT  worden  opgezet  voor  het  Wijk‐leslokaal.  Hierin  zullen  docenten/coaches,  (eventueel  mentoren),  schoolmaatschappelijk  werk  en  externe  experts  plaatsnemen om in intervisie bijeenkomsten te leren van elkaars ervaringen en gezamenlijk te komen  tot op maat gerichte zorgtrajecten voor de jongeren die het nodig hebben.    - Aanbeveling:  Direct  na  de  opening  van  het  schooljaar  beginnen  met  het  organiseren  van  structurele bijeenkomsten van het ZAT.    De  kennisuitwisseling  met  externen,  waar  de  bijeenkomsten  van  De  Kopgroep  een  voorbeeld  van  vormen,  hebben  geresulteerd  in  positieve  reacties  en  waardevolle  ervaringsleer  van  elders  in  het  land.  Dergelijke  initiatieven  van  kennisuitwisseling  kunnen  voor  de  verdere  ontwikkeling  van  het  Wijk‐leslokaal van groot belang zijn omdat het nieuwe inzichten en ideeën tot stand helpt komen.     - Aanbeveling  1:  Frequenter  deelnemen  aan  initiatieven  als  De  Kopgroep;  kennisdeling  dient  zoveel mogelijk gestimuleerd te worden.     De website van het Wijk‐leslokaal is afgelopen jaar onvoldoende ontwikkeld. Hiermee is een relatief  eenvoudige  manier  van  kennisdeling  laten  liggen  terwijl  het  promotie  en  verheldering  had  kunnen  geven aan leerlingen, betrokkenen en andere geïnteresseerden.     - Aanbeveling  1:  Direct  na  de  start  van  het  schooljaar  zorgen  voor  een  up‐to‐date  website,  inclusief aanvullend materiaal ter promotie.    Samenwerking  met  de  ROS  is  ondanks  eerdere  voornemens  en  de  positieve  reactie  van  de  ROS  hiertoe,  niet  tot  stand  gekomen.  Voor  komend  jaar  kunnen  deze  contacten  opnieuw  worden  aangehaald  om  aan  te  sluiten  op  de  wens  van  relatief  veel  leerlingen  om  een  eigen  bedrijf  te  beginnen.     - Aanbeveling 1: De contacten met de ROS herstellen en gebruik maken van de mogelijkheid tot  samenwerking.     De  contacten  van  het  Wijk‐leslokaal  met  The  Creative  Factory  hebben  geleid  tot  potentiële  stageplekken vanaf september 2008.    - Aanbeveling  1:  Met  ingang  van  het  nieuwe  schooljaar  dienen  er  zo  snel  mogelijk  concrete  afspraken gemaakt te worden met TCF.  55   

  Voor  een  succesvolle  toekomst  van  het  Wijk‐leslokaal  zijn  verdere  investeringen  noodzakelijk.  De  huidige projectstatus geeft een onzekere basis en uitstraling naar betrokken organisaties. Omdat het  project  een  economische  inzet  heeft,  gecombineerd  met  een  sociale  organisatie  die  is  ingebed  binnen  de  betreffende  wijken  in  Feijenoord  en  toekomstig  Charlois,  zullen  alle  betrokkenen  hierin  een verantwoordelijkheid moeten nemen wil de uitbreiding en versterking van het project tot stand  komen.  Mogelijk  kan  afstemming/samenwerking  met  het  Rotterdams  Offensief  hier  uitkomst  in  bieden.     - Aanbeveling  1:  Het  OBR,  de  deelgemeenten  en  het  Albeda  College  dienen  in  overleg  met  elkaar  te  komen  tot  een  verdeling  van  de  verantwoordelijkheden  met  betrekking  tot  de  voortgang van het Wijk‐leslokaal.  - Aanbeveling  2:  samenwerking/afstemming  met  het  Rotterdams  Offensief  dient  verder  geëxploreerd  te  worden.  Enerzijds  ten  behoeve  van  de  kennisdeling  met  derden,  anderzijds  ten behoeve van ontwikkeling van het Wijk‐leslokaal zelf.      Eindconclusie    De samenwerking tussen OBR, deelgemeente Feijenoord en het Albeda College heeft geresulteerd in  het ruim behalen van de gestelde doelstellingen. Meer dan de minimaal vereiste 75 deelnemers zijn  bij het project aangesloten en zowel voor leerlingen als ondernemers heeft de deelname bijgedragen  aan verdere ontwikkeling. Overkoepelend gezien betekent dit dat het scholing‐ en opleidingsniveau  van de wijken met behulp van het Wijk‐leslokaal is verhoogd.  De infrastructuur van het Wijk‐leslokaal is tot stand gekomen en heeft vanwege de positieve houding  van betrokken organisaties, een groot potentieel aan mogelijkheden blootgelegd voor de toekomst  van  het  Wijk‐leslokaal.  Verdere  ontplooiing,  uitbreiding  en  versterking  van  de  organisatie  van  het  project is dan ook gewenst en gerechtvaardigd.   Voor  de  toekomst  zijn  een  aantal  aspecten  van  groot  belang  gebleken.  Zo  dient  de  projectmatige  aanpak  van  het  Wijk‐leslokaal  in  de  toekomst  omgezet  te  worden  naar  een  vorm  van  regulier  onderwijs, in nauwe samenwerking met organisaties en bedrijven in de wijken. Bezien moet worden  in  hoeverre  OBR,  deelgemeenten  en  het  Albeda  College  de  verantwoordelijkheden  hiervoor  verdelen.  Mogelijkheden  liggen  in  eventuele  samenwerking/afstemming  met  het  Rotterdams  Offensief; in overleg met de betrokkenen en met aandacht voor de ontwikkelingen rondom wijk‐ en  topscholen,  dient  een  solide  plan  van  aanpak  ontwikkeld  te  worden  waarin  de  opgedane  kennis  binnen het Wijk‐leslokaal mogelijk breder ingezet kan worden.   Dit  onderzoek  heeft  samenvattend  aangetoond  dat  een  gebiedsgerichte  stage‐  en  scholingsaanpak  voor  werkloze  jongeren  zonder  startkwalificatie,  in  combinatie  met  het  (bij)scholen  van  betrokken  ondernemers,  binnen  een  jaar  tijd  gezorgd  heeft  voor  een  verhoging  van  het  scholing‐  en  opleidingsniveau binnen de wijken. Daarnaast heeft het relevante bevindingen tot gevolg gehad met  betrekking tot het ontwikkelen van een nieuwe methodiek voor wijkgericht onderwijs dat in directe  verbinding met de omgeving tot stand komt.          

56   

Beperkingen    Het onderzoek naar het Wijk‐leslokaal is uitgevoerd in van oktober 2007 tot en met augustus 2008.  Vanwege een tussentijdse bijstelling van de onderzoeksrichting, zijn niet alle afgenomen enquêtes en  de resultaten daarvan, relevant gebleken. Enkel de resultaten van de leerlingen zijn (gedeeltelijk)  opgenomen in het onderzoek. De complete vragenlijst met resultaten hiervan, vind u in bijlage 2. Ten  aanzien van de rol van de onderzoekster en auteur van dit verslag, dient het volgende opgemerkt te  worden. Het onderzoek is evaluatief van karakter en is opgezet als zijn actieonderzoek. Dat houdt in  dat de onderzoekster tijdens het proces interventies heeft gepleegd waardoor zij mede onderdeel  geweest van het onderzoeksobject. Hierdoor is de objectiviteit van de onderzoekster (alsmede de  afstand ten opzichte van het onderzoeksobject) niet 100% te garanderen. Echter, alle informatie uit  het onderzoek is gebaseerd op de ervaring van betrokkenen in het project een voor zover mogelijk is  getracht een zo reëel en objectief mogelijk beeld te schetsen.  Als laatste punt dient opgemerkt te worden dat dit rapport niet is opgebouwd volgens strakke  wetenschappelijke criteria. Dit wil niet zeggen dat de informatie minder waardevol is, maar enkel dat  het eindrapport niet de pretentie heeft om door te gaan als wetenschappelijk onderzoek.      

57   

Literatuur        Albeda College, Het Wijk‐leslokaal, Tussentijdse Rapportage 1. Februari 2008. Intern document.    Albeda College, Het Wijk‐leslokaal, Tussentijdse Rapportage 2. 1uli 2008. Intern document.    Albeda College, Aanvraagformulier voor subsidie. Project het Wijk‐leslokaal. Datum onbekend.     Albeda College, Project beschrijving. Een gebiedsgerichte stage – en scholingsaanpak voor jongeren  in de kansenzones. Datum: onbekend.     Bouman,  V.,  Wessels,  M.  Methode  Zuidplein;  de  grenzen  van  innovatie.  Erasmus  Universiteit  Rotterdam, 2007.     Commissie Dijsselbloem, Tijd voor Onderwijs. Parlementair onderzoek onderwijsvernieuwingen. SDU  uitgevers, ’s‐Gravenhage,13‐02‐2008.    Doorduyn, Y., Een harde les die wel geleerd moet worden. De Volkskrant, 14‐02‐2008.    Ernst & Young, Midterm review: kansenzones Rotterdam: hoofdrapport. Utrecht, 2007.    Onderwijsraad, de. Resultaat wordt gewaardeerd (maar telt niet echt). Amsterdam, 2007.      Centraal Planbureau, 2006. Voortijdig schoolverlaten in Nederland: omvang,  beleid en resultaten, Den Haag.    Eimers,  T.  Vroeg  is  nog  niet  voortijdig:  naar  een  nieuwe  beleidstheorie.  Kenniscentrum  Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA), Nijmegen, 2006.     Harrington, I. The motivation of boys who leave school early; impact of teachers. Springer  Science+Business Media B.V., 2007.    Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Nota: Aanval op de uitval. Den Haag, 2006.    Ministerie  van  Onderwijs  en  Wetenschappen.  Een  goed  voorbereide  start.  Notitie  voortijdig  schoolverlaten. Zoetermeer, 1999.  van O&W.     Onderwijsraad,  De,  VROMraad,  De.  Adviesrapport  Leerwerklandschappen.  Inspiratie  voor  leren  en  werken  in  een  wervende  omgeving.  September  2007,  Den  Haag.  Vindplaats:  www.onderwijsraad.nl/uploads/pdf/advies_leerwerklandschappen     Organise to learn. Voorkomen is beter dan uitval; Docenten uit het mbo over voortijdig  schoolverlaten. In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Den Haag,  2007. 

58   

Rekenkamer Rotterdam, Zonder diploma geen relaxed werk. Rotterdam, 2008.  RMC Rijnmond, Maatwerk Rotterdams beroepsonderwijs. Rotterdam, 30‐06‐2008.  http://www.rmcrijnmond.nl/index.php?pageID=1371&newsID=82&messageID=8980&n=192     Streumink, J., Klink, van der, M. Leren op de werkplek. Reed business information, Den Haag, 2004.       Relevante websites:    - www.albeda.nl/wijkleslokaal  - www.rotterdam.nl   - www.obr.rotterdam.nl  - www.jos.rotterdam.nl   - www.voortijdigschoolverlaten.nl   - www.rmcrijnmond.nl   - www.jongerenloketrotterdam.nl   - www.rotterdamseondernemersschool.nl   - www.creativefactory.nl   - www.de‐kopgroep.nl   - www.pactopzuid.info  - www.lmc‐rotterdam.nl  - www.colo.nl   - www.swf.nl   - www.kenniscentrumevc.nl            

59   

   BIJLAGEN    BIJLAGE 1.  Sfeerbeschrijving Diploma uitreiking Wijk‐leslokaal    Interne Nieuwsbrief Albeda College, 09-07-2008. Eerste deelnemers behalen diploma via Wijkleslokaal 'Stimulans voor de gehele wijkeconomie'

Ooit verlieten zij het onderwijs zonder een diploma. Via het project Wijkleslokaal van het Albeda College kregen zij een nieuwe kans. De bijna twintig ‘voormalig voortijdig schoolverlaters’ grepen deze met beide handen aan. De deelnemers ontvingen op vrijdag 4 juli een diploma of getuigschrift waarmee ze doorstromen naar mbo-niveau 2. Het is vrijdagmiddag en in de feestelijk versierde kantine van het Albeda College aan de Spinozaweg in RotterdamZuid wacht Tuba Ahin (23) met andere geslaagden, familieleden, docenten en andere genodigden op de officiële diploma-uitreiking. “Na de zomer ga ik door naar niveau 2”, vertelt Ahin. Ze is erg blij met haar diploma Detailhandel niveau 1 en heeft zin om verder te leren. “De lessen zijn leuk om te doen.” In het verleden volgde zij al enkele opleidingen, maar helaas behaalde zij tot dusver geen diploma. Dit kwam mede doordat Ahin veel moeite had met de grootte van de scholen. In februari startte zij met het Wijkleslokaalprogramma bij haar in de buurt. Ahin zat met vijf andere deelnemers in één groep. “Erg prettig zo’n kleine groep, want hierdoor krijgen we veel aandacht en kunnen we veel vragen stellen”, is haar ervaring. Werkervaring opdoen Het Wijkleslokaal startte in Rotterdam Feijenoord-Charlois. Het is een stage- en scholingsaanpak voor voortijdige schoolverlaters. Uitgangspunt van het project is dat de jongeren de mogelijkheid krijgen werkervaring op te doen in hun eigen omgeving met daarbij een scholingstraject. Ook de lessen volgen zij op locaties ‘om de hoek’. “Wij zoeken de jongeren actief op in plaats van te wachten totdat zij naar school komen”, licht projectleider Louis van Ditshuizen toe. Hij is onderwijsmanager bij de branche Toeleiding van het Albeda College. “Daarbij werken we nauw samen met de wijknetwerken. Die zijn van doorslaggevend belang. Denk aan jongerenwerkers, projectleider Groepsaanpak en buurthuismedewerkers. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders, gemeenschap en onderwijs om jongeren te ondersteunen bij hun zoektocht naar een plaats in de samenleving.” Ondernemers 60   

Niet alleen de jongeren komen een stap verder dankzij de gebiedsgerichte stage- en scholingsaanpak. Het Albeda College benadert ook de ondernemers waar de deelnemers stage lopen. Het gaat met name om kleine en middelgrote bedrijven. Piet de Kant, docent van acht deelnemers van het Wijkleslokaal: “Wij ondersteunen ook de ondernemers, bijvoorbeeld door hen cursussen aan te bieden. Zo kunnen zij computerof taalles volgen. Maar ook bij de bedrijfsuitvoering. Dat we zowel de jongeren als de ondernemers helpen, is de grote kracht van dit project.” Het Wijkleslokaal is volgens Van Ditshuizen een stimulans voor de gehele wijkeconomie. De nieuwe stage- en scholingsaanpak is onderdeel van het project Kansenzones van de gemeente Rotterdam. Doel van het project Kansenzones is meer nieuwe ondernemers aantrekken, groei van de werkgelegenheid en grotere tevredenheid in achterstandswijken in Rotterdam-Zuid. De gemeente had het Albeda College gevraagd een speciale stage- en scholingsaanpak te ontwikkelen waar het Wijkleslokaal dus het resultaat van is. Succes Op vrijdag 4 juli is het dan zover. De eerste deelnemers krijgen hun diploma. Tijdens zijn toespraak roemt Van Ditshuizen de deelnemers vanwege het succes dat zij in korte tijd hebben behaald. “Jullie hebben bewezen meer te kunnen dan dat jullie tot nu toe deden. Maar”, benadrukt hij, “dit betekent niet dat jullie er nu al zijn. Je zal er zelf aan moeten blijven werken om verder te komen.” Van de bijna twintig geslaagden behaalden vier deelnemers een diploma op niveau 1. De overige jongeren ontvangen een getuigschrift waarmee ze verder kunnen naar niveau 2. Drie jongeren van de Toezichthoudersgroep hebben inmiddels een baan gekregen bij het bedrijf Watch Out, waar zij stage liepen. Gerda Brinkman, accountmanager bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, is trots op de prestaties van de deelnemers. Zij werkt bij het ministerie aan een project waarmee voortijdig schoolverlaten wordt aangepakt. Brinkman is uitgenodigd om officieel de diploma’s uit te reiken. “Jullie hebben de kans gegrepen om alsnog een diploma te halen. De eerste, grote stap voor het behalen van een startkwalificatie hebben jullie gezet. Als jullie nu doorzetten en ook mbo niveau 2 afronden, dan vergroot je je kansen op de arbeidsmarkt enorm. Ik hoop dat jullie je prestatie uitdragen naar vrienden, buren, neven en nichten.” Brinkman wil zelfs een soort ‘mentor op afstand’ zijn voor de gediplomeerden. Zij kunnen haar altijd een e-mail sturen over hun vorderingen want daar is Brinkman zeer nieuwsgierig naar.

     

61   

BIJLAGE 2. Resultaten van leerling enquête      

Resultaten Leerlingen  man vrouw Gemiddelde leeftijd Jongste leeftijd Oudste leeftijd Thuiswonend Uitwonend Diploma Geen diploma Ongehuwd Kinderen

87% 13% 19.13 16 23 73% 27% 27% 73% 100% 0%

Een opmerking vooraf: Als er geen antwoord is gegeven op het enquête formulier bij een vraag, dan is bij die vraag een variabel nb (=niet bekend) opgenomen. Dit geeft inzicht in hoeveel ondervraagden die vraag hebben open gelaten. Hiernaast staan in de tabel een paar beschrijvende statistieken van de steekproef onder de leerlingen. Deze gegevens corresponderen met de vragen 1, 2, 3 en 6 op het enquête formulier.

Resultaat vraag 8

Resultaat vraag 9

62   

Resultaat vraag 10

Resultaat vraag 11

Keuze uit de antwoorden: Ja, Nee, Weet niet. Resultaat vraag 12

Keuze uit de antwoorden: Maakt mij niks uit, Een beetje belangrijk, Zeer belangrijk.

63   

Resultaat vraag 13

Keuze uit de antwoorden: Goede lessen, Goede docenten, Veel praktijkervaring opdoen, Een goede sfeer, Leuke klasgenoten, Anders. Resultaat vraag 14

Keuze uit de antwoorden: Ja, Nee, Weet niet. Resultaat vraag 16

Keuze uit de antwoorden: Alleen les op school, les op school en in de praktijk, Alleen praktijk, Geen mening.

64   

Resultaat vraag 17

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet. Resultaat vraag 18

Keuze uit de antwoorden: Ik heb nooit praktijkonderwijs gehad, Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet.

Resultaat vraag 19

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet.

65   

Resultaat vraag 20

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet. Resultaat vraag 21

Keuze uit de antwoorden: 20-30 jaar, 30-40 jaar, 40-50 jaar, 50 jaar of ouder, Maakt mij niks uit, Weet niet.

66   

Resultaat vraag 22

Keuze uit de antwoorden: Mannelijke stagebegeleider, Vrouwelijke stagebegeleider, Maakt mij niks uit, Weet niet. Resultaat vraag 23

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet.

Resultaat vraag 24

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet. 67   

Resultaat vraag 25

Keuze uit de antwoorden: Totaal niet belangrijk, Onbelangrijk, Redelijk belangrijk, Belangrijk, Zeer belangrijk, Weet niet.

Resultaat vraag 26

Keuze uit de antwoorden: Klein bedrijf, Midden bedrijf, Groot bedrijf, Maakt mij niks uit, Weet niet. Resultaat vraag 27

Keuze uit de antwoorden: Geen zin, Weinig zin, Neutraal, Beetje zin, Veel zin, Weet niet.

68   

Resultaat vraag 28

Resultaat vraag 29

Resultaat vraag 30

Resultaat vraag 31 Vraag Hoe goed kan je dingen uit je hoofd leren? Hoe goed kan je samenwerken? Hoe goed is je concentratievermogen? Hoe goed georganiseerd ben je? Hoe goed is je Nederlands? Kun je goed omgaan met groepen?

Gemiddelde

Standaard deviatie

6.82

1.25

8.55

1.13

7.18

1.54

7.55 7.36

1.21 1.43

8.45

1.57 69 

 

BIJLAGE 2  LIJST GEINTERVIEWDEN    1. Gerda Brinkman, accountmanager OCW  2. Gerben Vrijkorte, wijkeconoom OBR  3. Carla Kathmann, directrice Trajectbureau Albeda College  4. Louis van Ditshuizen, projectleider Wijk‐leslokaal  5. Adem Dag, accountmanager Wijk‐leslokaal  6. Frans de Jonge, Intaker Trajectbureau Albeda College   7. Peter Rieswijk, teamleider Onderwijs, Jongerenloket  8. Piet de Kant, docent/coach Wijk‐leslokaal, Detailhandel  9. Aziz Mermi, docent/coach Wijk‐leslokaal, Beveiliging/toezicht   10. Chris Elshout, docent/coach Wijk‐leslokaal, Oriëntatie en Autotechniek  11. Rik Brons, docent/coach Wijk‐leslokaal  12. Ineke de Groot, mentor Wijk‐leslokaal  13. Ineke van der Steen, mentor Wijk‐leslokaal  14. Mohammed Pinar, leerling Wijk‐leslokaal  15. Joah Tas, leerling Wijk‐leslokaal  16. Tuba Faramir, leerling Wijk‐leslokaal  17. Yusuf Karaduman, Ondernemer. Winkel: Kazar    NB: dit zijn  niet  alle  geïnterviewden  in  het  gehele onderzoek.  Echter  deze  personen  worden  in het  verslag direct of indirect aangehaald en worden vandaar hier vermeld.         

70   

BIJLAGE 4.  Verklarende woordenlijst 

Jongerenloket: Samenwerkingsconstructie waarin verschillende lokale (gemeentelijke) instanties vanuit één loket advies en begeleiding bieden aan werkloze en uitgevallen jongeren. Lissabondoelstelling: Europese doelstelling op schooluitval terug te dringen. In Nederland vertaald naar het streven om het aantal nieuwe schooluitvallers van 71.000 in 2002 terug te brengen tot 35.000 in 2010. Opstapper: Een jongere onder de 23 jaar die vanuit een bewuste én weloverwogen afweging kiest voor werk boven onderwijs. Schooluitvaller (ook wel: uitvaller): Een jongere onder de 23 jaar die met een onzorgvuldige, irrationele (of geen) afweging zonder startkwalificatie uit het onderwijs stapt. Startkwalificatie: Je hebt een startkwalificatie met het behalen van een Havo- of Vwo-diploma en met het behalen van een diploma op niveau 2 van het MBO. Uitval: Door het ontbreken van een leeromgeving en/of werkomgeving het risico lopen buiten de samenleving te komen te staan. Dat kan in cultureel opzicht (integratieproblemen), moreel opzicht (criminaliteit, radicalisering), sociaal opzicht (vereenzaming, uitsluiting), etc. Voortijdig schoolverlater: Iedere jongere tussen de 12 en 23 jaar die zonder startkwalificatieniveau het onderwijs verlaat.

AFKORTINGEN bbl beroepsbegeleidende leerweg bol beroepsopleidende leerweg bpv beroepspraktijkvorming Colo de vereniging Centraal orgaan landelijke organen beroepsonderwijs CWI Centrum voor werk en inkomen dt deeltijd

71   

EVC erkenning van elders verworven competenties EZ ministerie van Economische Zaken fte fulltime equivalent (volledige baan) IBG Informatie Beheergroep ITS Instituut voor Toegepaste Sociologie JOS Jeugd, Onderwijs en Samenleving NT2 Nederlands als tweede taal OBR Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam OCW ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen OKR Ondernemersregeling Kansenzones Rotterdam POZ Pact Op Zuid Rmc-functie regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten ROC regionaal opleidingencentrum SUWI structuur uitvoering werk en inkomen SZW ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vbo voorbereidend beroepsonderwijs Vmbo voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs vo voortgezet onderwijs

72   

vsv Voortijdig Schoolverlaten vt voltijds ZAT Zorg Advies Team

 

73