Jaarverslag 2011
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel een financiële tegemoetkoming en erkent daarmee het onrecht dat hen is aangedaan. Zo draagt het Schadefonds bij aan herstel van vertrouwen.
2
Inhoudsopgave Voorwoord 4 Voorbeelden uit de praktijk
5
1. Het jaar 2011
6
2. De organisatie
8 8
2.1 Wie wij zijn en wat we doen
2.2 Gevoerd beleid
10
2.3 De wereld om ons heen
11
3. De cijfers
13
4. Doorkijkje naar de komende jaren
17
Commissie en bureau
18
3
Voorwoord
Beste lezer, Wie denkt aan slachtoffers van gewelds misdrijven in het jaar 2011, denkt al snel aan de trieste gebeurtenis van 9 april 2011 in Alphen aan den Rijn. De dader maakte vele slachtoffers door om zich heen te schieten en sloeg daarna de hand aan zichzelf. De slachtoffers en nabestaanden van deze afschuwelijke gebeurtenis konden voor een financiële tegemoetkoming terecht bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven. 4
Niemand vraagt erom slachtoffer te worden van een geweldsmisdrijf. In Nederland werken politie en justitie hard aan het opsporen en bestraffen van criminaliteit, en ook aan het voor komen ervan. Daders moeten gecon fronteerd worden met hun daden. Daar hoort ook het betalen van een schade vergoeding aan het slachtoffer bij. Ook wanneer dat niet lukt, bijvoorbeeld om dat de dader is overleden of als er geen dader bekend is, laten wij het slacht offer niet zitten. In Nederland en in Europa zijn wij solidair met het slacht offer. Hen wordt ook in die gevallen recht gedaan - dat is een vorm van beschaving. Dat zijn wij hen ook moreel verplicht omdat we als overheid niet voldoende bescherming hebben kun nen bieden.
Wat kan het Schadefonds Geweldsmis drijven slachtoffers bieden, en wat niet? En hoe verhoudt onze rol zich tot die van andere organisaties? Kortom, wat is onze meerwaarde en hoe vullen wij dit zo goed mogelijk in? Dat zijn belang rijke vragen waar het Schadefonds bij haar 35- jarig bestaan heeft stilgestaan. Want de gedachte dat de samenleving solidair wil zijn met slachtoffers van ge weld met ernstig letsel, is nog steeds actueel, zoals blijkt uit het politieke en maatschappelijke debat. De aandacht voor slachtoffers is toegenomen. Maar de manier waarop dat wordt ingevuld en wat daarvoor nodig is, is veranderd. Een juridisch antwoord alleen volstaat niet, de boodschap moet ook helder en begrijpelijk zijn. Hoe kunnen wij onze communicatie zo aanpassen dat onze besluiten en onze communicatie beter worden begrepen? Hoe bedienen wij slachtoffers - voor wie wij er tenslotte zijn - op de meest optimale manier? Vanuit het antwoord op die vragen zijn wij in 2011 een nieuwe koers ingesla gen. Onze opdracht is in 35 jaar onveranderd gebleven: wij geven slachtoffers van ge weldsmisdrijven met ernstig psychisch of fysiek letsel een financiële tegemoet
koming. Door middel van deze tege moetkoming wordt het onrecht dat het slachtoffer is aangedaan erkend, wat bijdraagt aan herstel van vertrouwen. De manier waarop we dat doen, is van fundamenteel belang. Voor een koers wijziging in de manier waarop we dat gaan doen, zijn in 2011 de grondslagen gelegd. Slachtoffers en partner organisaties zullen in 2012 daarvan de resultaten gaan zien: een andere toon van brieven, een meer persoonlijke benadering, een nieuwe website met heldere informatie, en in de toekomst ook de mogelijkheid om een digitale aanvraag te kunnen indienen. Voor slachtoffers is een financiële tege moetkoming een belangrijke stap in het kunnen afsluiten van een pijnlijk en moeilijk hoofdstuk. Het is goed te weten dat slachtoffers in Nederland er niet alleen voor staan! Ludo Goossens, voorzitter en Nina Huygen, directeur
Voorbeelden uit de praktijk
Aanvragen die zijn toegewezen Overval met geweld Het slachtoffer is als klant aanwezig in een juwelierszaak, wanneer daar een overval plaatsvindt. Drie daders komen de winkel binnen en zij bedreigen het aanwezige personeel en de klanten met vuurwapens. Ook het slachtoffer krijgt een vuurwapen op zich gericht en wordt gedwongen te gaan liggen. De daders duwen en schoppen hem. De daders pakken sieraden en verlaten de winkel. Het slachtoffer ontving een uitkering van het Schadefonds van € 1.400 aan immateriële schade en € 1.375 aan materiële schade wegens verlies van inkomsten. Mishandeling Het slachtoffer is vanaf haar vroege jeugd tot haar 15e geestelijk en licha melijk mishandeld door haar ouders die verslaafd waren aan drugs. Zij werd door hen geslagen en vernederd. Om aan geld te komen lieten ze haar ook een aantal keer seksueel misbruiken door een kennis. Toen ze 15 was ging aanvraagster bij haar oma wonen en is het misbruik gestopt.
Cijfers Alphen aan den Rijn Schietincident in winkelcentrum De Ridderhof 9 april 2011 50 aanvragen 36 beslissingen: - 35 toewijzingen, waarvan 16 aan nabestaanden - 1 afwijzing rest nog in behandeling (beslissing in 2012) Totaal uitgekeerd aan nabestaanden: € 78.000 Totaal uitgekeerd aan slachtoffers: € 50.000
Schietincident in winkelcentrum De Ridderhof, Alphen aan den Rijn Het Schadefonds heeft in de loop van 2011 50 aanvragen ontvangen naar aan leiding van de schietpartij in Alphen aan den Rijn op 9 april 2011. Hiervan zijn circa 38 aanvragen binnengekomen via Slachtofferhulp Nederland. De overige aanvragers zijn door politie, advocaten, de gemeente of andere slachtoffers op het Schadefonds gewezen. Inmiddels heeft het Schadefonds 36 aanvragen afgehandeld. Aanvragen die zijn afgewezen
Bedreiging met wapen Slachtoffer liep van de bushalte naar huis. Een jongen met een shawl om zijn gezicht kwam haar tegemoet. Toen hij bij haar was, pakte hij haar arm, liet haar een vuurwapen zien en vroeg om geld. Slachtoffer gaf hem al het geld dat ze bij zich had: € 55. Hierna rende de jongen weg. Aanvraagster deed aan gifte, maar dader is nooit gepakt.
Dader vergoedt alle schade De aanvrager zat als bijrijder in een auto. De bestuurder had een gebaar ge maakt naar een andere automobilist, omdat deze aan het bumperkleven was. Deze andere auto passeerde hen en stopte vlak voor hen. De inzittenden van de voorste auto stapten uit en voor dat aanvrager iets kon zeggen, hadden zij het portier aan zijn kant open getrok ken en kreeg hij een harde klap in het gezicht. De aanvrager had een neus fractuur en een bloeding in de oog kamer. De dader werd veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van € 1.000 voor immateriële schade. Hij heeft dit ook betaald.
Het slachtoffer ontving een uitkering van het Schadefonds van € 1.400 aan immateriële schade.
De aanvrager voldeed aan de criteria om een uitkering te krijgen van € 600. De aanvrager had geen materiële schade
Daders zijn niet vervolgd. Slachtoffer heeft een uitkering van € 4.150 voor immateriële schade gekregen en € 5.140 voor materiële schade (verlies van arbeidsvermogen en therapiekosten).
opgegeven. Het Schadefonds heeft de vergoeding die de dader heeft betaald, verrekend in zijn beslissing. Omdat de schadevergoeding van de dader hoger was dan de uitkering van het fonds, was er geen schade meer waarin nog niet was voorzien. De aanvraag is daarom afgewezen. Medeschuld Een man, zijn partner en zijn ouders, die op bezoek zijn, worden overvallen door drie mannen die om geld vragen. De indringers vermoeden dat er veel geld te halen zal zijn op het betreffende adres omdat de man des huizes zou handelen in wiet. De slachtoffers wor den bedreigd met een vuurwapen en de man wordt vastgebonden en mishan deld. Er blijkt geen grote buit te zijn. De daders vertrekken als de politie arriveert. Alle vier de slachtoffers hebben een aanvraag ingediend. De aanvraag van de man is afgewezen wegens medeschuld: hij heeft een wietplantage in zijn huis gehad, handelde in wiet en kent één van de daders daarvan. De man heeft zich daarmee in een situatie gebracht waarin hij mocht verwachten dat er geweld tegen hem zou worden gebruikt. De vader, moeder en vriendin hadden niets met deze handel te maken en hebben een uitkering van het Schadefonds gekregen van € 1.500 voor immateriële schade.
5
20 9.192
60 40
20
08 20
80
11
20
09
100
8.401 7.059
7.940
20 0
09
10,7
9 6
11
10 20
12
20
15
20
Hoogtepunten Terugkijkend op het jaar 2011 zijn er meerdere zaken waar het Schadefonds Geweldsmisdrijven trots op is. Als eerste is dat de wijziging van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven. Het wetsvoorstel is in 2011 aangenomen door de Tweede en de Eerste Kamer. De wetswijziging is per 1 januari 2012 in werking getreden. In 2011 is er bij het Schadefonds hard gewerkt aan de im plementatie van de wet. De belangrijk ste aanpassingen in de nieuwe Wet schadefonds geweldsmisdrijven staan beschreven in hoofdstuk twee.
08
Aantal aanvragen
20
6
Het jaar 2011 was het jaar dat het Schadefonds haar 35-jarig jubileum vierde. Tijdens het symposium ter ere van dit jubileum spraken ketenpartners uitgebreid over slachtoffers van mensenhandel en werden nieuwe banden aangehaald en oude banden verstevigd. In 2011 werd de wijziging van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven aangenomen en voorbereid en werd de missie en visie herijkt. De lage instroom, lange doorlooptijden en het hoge percentage afwijzingen was een reden tot zorg en tot aanpassing van bestaande werkwijzen.
10
1. Het jaar 2011
13,4 12,5
3 0 Totale uitkeringsbedrag (in miljoenen euro's)
10,4
Een tweede punt is de herijkte missie en visie van het Schadefonds. Hierdoor kunnen we gericht werken aan een be tere dienstverlening aan slachtoffers en nabestaanden. Een belangrijk onderdeel van die missie is het geven van erken ning aan slachtoffers en nabestaanden, erkenning voor het onrecht en het leed dat hen is aangedaan. De medewerkers van het Schadefonds en de leden van de Commissie Schadefonds Gewelds misdrijven zien dat als een belangrijke factor in hun werk, en zijn dan ook allen gemotiveerd en zeer betrokken bij hun werk. Een derde punt is de beweging in de keten dat het slachtoffer steeds meer centraal komt te staan. De wereld om het Schadefonds heen is in beweging. Er zijn veel goede ontwikkelingen in gang gezet waarvan steeds meer resultaten te merken zijn. Staatssecretaris Teeven speelt daarbij een belangrijke rol. De politieke belangstelling leidt regelmatig tot goede initiatieven of versnelling van ontwikkelingen. Het Schadefonds is er trots op mee te doen in dit veld van het slachtofferbeleid, waar de inzet is om het slachtoffer centraal te stellen. De goede samenwerking met het CJIB die het Schadefonds al had is in 2011 verder versterkt. De insteek hierbij is dat wij de zaken onderling goed organiseren, zo dat we het slachtoffer niet lastig hoeven vallen met administratieve rompslomp.
Zorgpunten Er was ook reden tot zorg in 2011. In dit jaar was de instroom van aanvragen laag, zeker vergeleken met het hoge aantal aanvragen in 2010. Natuurlijk hebben de dalende criminaliteit en de verbetering van mogelijkheden voor slachtoffers om te verhalen op de da der, waaronder de voorschotregeling, effect op onze instroom. We weten echter dat wij onze doelgroep nog niet volledig bereiken, en dat vinden wij jammer. In 2011 zijn wij daarom gestart met maatregelen om onze doelgroep beter te bereiken. Dit doen we onder meer door het beter informeren van Slachtofferhulp Nederland, een organi satie die een grote rol speelt in de door verwijzing van slachtoffers naar het Schadefonds. De kennis die ketenpart ners van het Schadefonds hebben, naast Slachtofferhulp Nederland ook bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie en de politie, is vaak niet voldoende. Hierdoor worden slachtoffers die wel in aanmerking zouden komen voor een financiële tegemoetkoming niet, of niet juist, geïnformeerd over het Schade fonds. Gerichte informatie aan de voor het Schadefonds belangrijke spelers binnen deze organisaties is dan ook eind 2011 hoog op de agenda komen te staan. Naast de lage instroom baart ook het hoge percentage afwijzingen ons zor gen. Een deel hiervan wordt verklaard door verkeerde doorverwijzing door onze ketenpartners. Maar het kan ook een signaal zijn dat wij strenger zijn geworden. Of dat er meer mensen een aanvraag indienen die wel weten dat ze
niet in aanmerking komen, maar het toch willen proberen. Een onderzoek naar de oorzaak van dit hoge percen tage moet aanwijzingen leveren om gericht actie te ondernemen om het percentage te verlagen. Belangrijkste uitkeringscijfers In 2011 ontving het Schadefonds 7940 aanvragen van slachtoffers van een geweldsmisdrijf. Er werden in totaal 7799 aanvragen afgehandeld. Aan 4025 slachtoffers van een geweldsmisdrijf werd een eenmalige uitkering toege kend en 2364 aanvragen werden afge wezen. In 2011 heeft het Schadefonds aan slachtoffers van een geweldsmisdrijf een totaalbedrag van € 10.414.649 uit gekeerd. Gekoppeld aan het totaal aan tal positieve beslissingen op aanvragen en bezwaarschriften van slachtoffers, leidde dit tot een gemiddelde eenma lige uitkering in 2011 van € 2.380. Van het totaalbedrag werd € 7.081.961 uitgekeerd voor immateriële schade en was € 3.332.688 bestemd voor materiële schade. Op pagina 6 ziet u enkele grafieken met de belangrijkste cijfers in de afgelopen vier jaar. De eerste grafiek geeft inzicht in het aantal jaarlijkse aanvragen en de tweede grafiek brengt het totale jaar lijkse uitkeringsbedrag gedurende de afgelopen vier jaar in beeld.
7
2. De organisatie
8
Het Schadefonds bestaat uit een onafhankelijke Commissie en een bureau. Het Schadefonds behandelt aanvragen van slachtoffers van geweldsmisdrijven aan de hand van criteria en door middel van procedures. Het Schadefonds heeft oog voor kwaliteit. De missie en visie zijn in 2011 herijkt en de wet is aangepast. Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd en er is meegewerkt aan de terugwerkende kracht van de voorschotregeling. Ook in de wereld om het Schadefonds heen is veel gebeurd.
2.1 Wie wij zijn en wat we doen Het Schadefonds Geweldsmisdrijven is in 1976 door de overheid opgericht om slachtoffers van een ernstig gewelds misdrijf en hun nabestaanden een finan ciële tegemoetkoming te geven voor de opgelopen letsel- of overlijdensschade. Deze tegemoetkoming is bedoeld als erkenning van het slachtofferschap. Het Schadefonds heeft een vangnetfunctie: de dader blijft primair verantwoordelijk voor het vergoeden van de schade. Is dit niet mogelijk of wenselijk, dan kan een slachtoffer of nabestaande terecht bij het Schadefonds. Het Schadefonds is onderdeel van het ministerie van Veiligheid en Justitie en wordt gefinancierd uit de algemene middelen. Bij het Schadefonds werkten in 2011 circa 60 mensen. Het kantoor is gevestigd in Rijswijk. De Commissie Het fonds wordt beheerd door een onafhankelijke Commissie, waarvan de leden bij Koninklijk Besluit zijn be noemd. De Commissie stelt het beleid voor de uitkeringen van het Schade fonds vast. Bij aanvragen nemen de ju risten van het bureau namens de Com missie de beslissing. Als een slachtoffer bezwaar aantekent tegen deze beslis sing, dan oordeelt de Commissie zelf over het bezwaarschrift. De Commissie komt maandelijks bij elkaar om bezwa ren van slachtoffers tegen de beslissin gen van het Schadefonds te behande
len. Ook worden dan onderwerpen rond het beleid en de organisatie van het Schadefonds besproken. De Commissie bestond in 2011 uit tien leden. De Commissieleden vervullen in het dagelijkse leven verschillende func ties in de samenleving. Aan de Commis sie is een ambtelijk secretaris verbon den, die is benoemd door de minister van Veiligheid en Justitie. Deze secreta ris is de directeur van het bureau van het Schadefonds. In 2011 heeft een wisseling in de samenstelling van de Commissie plaats gevonden. De voormalige voorzitter, Jos Poell, nam in april afscheid van het Schadefonds vanwege het bereiken van de leeftijd van 70 jaar. Hij is opgevolgd door Ludo Goossens. Ook Piet Schaafsma en Peter Hendriks namen afscheid van het Schadefonds. Hun plekken in de Commissie zijn ingenomen door Bert van ’t Laar en Catherine Blaauw - Witteveen. Het bureau De uitvoeringsorganisatie van het Schadefonds is gekoppeld aan het ministerie van Veiligheid en Justitie en is belast met de voorbereiding, de begelei ding en ondersteuning en de uitvoering van het werk van de Commissie. Dit bureau is gevestigd in Rijswijk. Het had eind 2011 een personeelsformatie van 58,3 fte.
35-jarig jubileum In 2011 bestond het Schadefonds Geweldsmisdrijven 35 jaar. Naar aanlei ding daarvan is een symposium over mensenhandel georganiseerd. Aanslui tend aan het symposium werd afscheid genomen van de voorzitter en de twee andere vertrekkende leden van de Commissie. Staatssecretaris Fred Teeven kwam tijdens het symposium persoonlijk het Schadefonds feliciteren met haar 35ste verjaardag. Het aanvragen van een uitkering Een slachtoffer dat bij de politie aan gifte doet van een geweldsmisdrijf wordt meestal doorverwezen naar Slachtofferhulp Nederland. De mede werker van Slachtofferhulp kan het slachtoffer adviseren een aanvraag bij het Schadefonds in te dienen, maar slachtoffers kunnen ook zelf of via bij voorbeeld een advocaat een aanvraag indienen. De beoordelingscriteria Een slachtoffer kan in aanmerking komen voor een eenmalige uitkering uit het Schadefonds als: • Er sprake is van een opzettelijk gepleegd geweldsmisdrijf, dat in Nederland plaatsvond, • Het slachtoffer daardoor ernstig lichamelijk en/of geestelijk letsel heeft opgelopen, • Het slachtoffer niet zelf (mede) schuldig is aan het geweldsmisdrijf, • Het slachtoffer de schade niet op een andere manier vergoed kan krijgen, • Het misdrijf niet voor 1973 heeft plaatsgevonden. Ook anderen kunnen in aanmerking komen voor een financiële tegemoet koming. Het gaat dan om nabestaanden van een slachtoffer dat door een geweldsmisdrijf is overleden en om getuigen van een geweldsmisdrijf waarbij een naaste ernstig gewond is geraakt of is overleden.
De behandeling van aanvragen Medewerkers van het bureau van het Schadefonds beoordelen namens de Commissie de aanvraag en nemen een beslissing. Als de aanvrager het met deze beslissing oneens is, kan hij be zwaar maken en de Commissie vragen de zaak opnieuw te bezien. In een hoor zitting onder leiding van een Commis sielid krijgt de aanvrager dan de gele genheid zijn bezwaarschrift toe te lichten. Eén van de raadkamers van de Commissie, of in sommige gevallen één van twee speciaal benoemde commis sieleden, neemt vervolgens een beslis sing over het bezwaar. Als de aanvrager het oneens is met deze beslissing van de Commissie, dan kon hij tot eind 2011 nog in beroep gaan bij het gerechtshof. Deze werkwijze is met ingang van 2012 gewijzigd. Onder 2.2. wordt dit verder toegelicht. Kwaliteit In 2010 heeft het Schadefonds een ISO 9001 certificaat behaald. Naast het periodiek auditen van de vastgestelde processen heeft het kwaliteitsbeleid een nieuwe impuls gekregen door het herijken van de missie en visie van het Schadefonds. Dit biedt een nieuw uit gangspunt om de strategische doelen te herzien en te vertalen in concrete resultaten en herijking van de werkpro cessen. In 2012 worden de werkproces sen herzien en geborgd in het kwaliteitshandboek. Klachten Het Schadefonds heeft in 2011 in totaal elf klachten van aanvragers ontvangen. Van deze klachten zijn er twee onge grond verklaard, twee gegrond en zeven zijn op een andere manier afge daan. De klachten gingen onder andere over de duur van de behandeling van een aanvraag en de voorwaarden om in aanmerking te komen voor een tege moetkoming in de schade. De klachtprocedure van het Schade fonds is bedoeld voor aanvragers die hun beklag willen doen over de gang
van zaken rond de behandeling van een aanvraag. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een aanvrager zich onheus bejegend voelt door een medewerker van het fonds of dat een aanvrager vindt dat hij te weinig of te laat is geïnformeerd. Ondernemingsraad Organisaties met meer dan vijftig werk nemers zijn verplicht een medezeggen schapsorgaan in te stellen. Ook het Schadefonds heeft een eigen onderne mingsraad. De OR heeft in het verslag jaar adviezen uitgebracht over de pro jectvoorstellen ‘Digitalisering primair proces’ en ‘Wegwerken achterstanden’. Daarnaast heeft de OR meegedacht over het Medewerker Tevredenheids Onderzoek en heeft hij het OR regle ment gewijzigd. Het herijken van de missie en visie In 2011 heeft het Schadefonds de missie en visie van de organisatie herijkt. In 2011 werd het Schadefonds geconfron teerd met een lage instroom, een hoge interne werkdruk, ketenpartners die traag of in zijn geheel geen informatie wilden verstrekken, een grote politieke aandacht voor slachtoffers en een slachtofferveld dat sterk in beweging is. De urgentie om te veranderen werd zeer sterk gevoeld. Informatie uit onderzoeken leverde input voor het traject om de missie en visie opnieuw te formuleren. Zo is een omgevingsanalyse uitgevoerd en zorg den een onderzoek naar de tevreden heid van klanten en een onderzoek naar de tevredenheid van medewerkers voor relevante informatie. Daarnaast is in de zomer van 2011 een interviewronde gehouden onder enkele stakeholders van het Schadefonds: het Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland, het ministerie van Veiligheid en Justitie, Intervict en de politiek.
9
2. De organisatie Missie Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel een financiële tegemoetkoming, en erkent daarmee het onrecht dat hen is aangedaan. Zo draagt het Schadefonds bij aan herstel van vertrouwen. Visie Om dit te bereiken behandelen wij aan vragen zorgvuldig, spoedig en onafhan kelijk. Waar mogelijk verhalen wij op de dader en waar nodig verwijzen wij door. Slachtoffers weten ons te vinden. Wij werken nauw samen met onze partnerorganisaties. Wij benutten onze kennis om trends te signaleren en communiceren duidelijk met een ieder.
10
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven voert als vangnet de wettelijke taak uit op het gebied van het verstrekken van een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers. Dit doet het fonds: • Door middel van een onafhankelijke beoordeling van (aan) vragen; • Zorgvuldig, snel en op maat, gegeven de positie van het slachtoffer; • In nauwe samenhang met organisa ties binnen de justitieketen die ook een rol hebben in het geven van erkenning en hulp aan slachtoffers. Samen werken wij aan het (herstel van) vertrouwen in de samenleving en de rechtstaat. Slachtoffers van geweldsmisdrijven kunnen het Schadefonds vinden. De kennis die het Schadefonds gene reert, wordt benut om trends en ont wikkelingen te signaleren ten behoeve van beleidsvorming, en om onze werk wijzen te blijven optimaliseren. Waar mogelijk wordt verhaald op de dader. Deskundigheid, sensitiviteit en betrok kenheid zijn kerncompetenties van de medewerkers van het Schadefonds. Zij bejegenen iedereen gelijkwaardig, integer en correct.
2.2 Gevoerd beleid Wijziging Wet schadefonds gewelds misdrijven Na meerdere jaren gewerkt te hebben aan de wijziging van de Wet schade fonds geweldsmisdrijven, is het wets voorstel in 2011 aangenomen door de Tweede Kamer en vervolgens de Eerste Kamer. De wetswijziging is per 1 januari 2012 in werking getreden. In de tweede helft van 2011 heeft het Schadefonds hard gewerkt aan de implementatie van de wet. De belangrijkste aanpassingen in de nieuwe Wet schadefonds gewelds misdrijven staan hieronder. De kring van personen die een beroep kunnen doen op het Schadefonds is voor nabestaanden verruimd met bloedverwanten van de overledene in de eerste graad en in de tweede graad in de zijlijn. Nabestaanden van slacht offers van ernstige geweldsmisdrijven worden gelijk gesteld aan slachtoffers. Zij kunnen nu ook in aanmerking ko men voor vergoeding van immateriële schade ofwel smartengeld. De maximumbedragen voor de vergoe ding voor materiële en immateriële schade kunnen bij ministeriële regeling worden vastgesteld. Hierdoor kunnen de bedragen makkelijker worden gewij zigd. Per 1 januari 2012 zijn de maxi mumbedragen verhoogd met ongeveer tien procent. Het maximum voor mate riële schade is daarmee vastgesteld op € 25.000 en voor immateriële schade op € 10.000. De letselschalen zijn aan gepast aan deze verhoging van de maxi mumbedragen. Ook zijn verschillende forfaitaire bedragen verhoogd. De ver mogenstoets is met de wijziging van de wet afgeschaft. Sinds 2004 werkt het Schadefonds con form de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Nu is dit ook in de wet geregeld. Beroep vindt per 1 januari 2012 niet meer plaats bij het Hof (Den Haag), maar bij de bestuursrechter (door het hele land), appel vindt plaats bij de Raad van State.
Deze wijzigingen gelden per 1 januari 2012 voor alle lopende aanvragen. Dat geldt ook voor de veranderde rechts gang: voor alle zaken met een beslisda tum van na 1 januari 2012 geldt dat er geen beroep meer mogelijk is bij het Hof, maar bij de bestuursrechter. In de nieuwe wet is een hardheidsclau sule opgenomen, waarin is bepaald dat de Commissie van de Wet mag afwijken als toepassing zou leiden tot een onbil lijkheid van overwegende aard. Verwachtingen van aanvragers Het onderzoek dat uitgevoerd is om de tevredenheid over de dienstverlening van het Schadefonds Geweldsmisdrijven in kaart te brengen door rekening te houden met verwachtingen en emoties bij aanvang van de procedure is in september 2011 afgerond. Eén van de belangrijkste bevindingen uit het onder zoek is dat de tevredenheid over de dienstverlening in grote mate bepaald wordt door verwachtingen van aanvra gers voorafgaand aan de procedure. Daarnaast is gebleken dat een groot deel van de clientèle kampt met post traumatische emoties ten tijde van het indienen van de aanvraag en dat het hebben van symptomen van posttrau matische stress-stoornis invloed heeft op de hoogte van verwachtingen over de dienstverlening. De resultaten van dit onderzoek hebben bijgedragen aan de beslissing om in 2012 te starten met de pilot Burgergericht Werken. Het doel van dit project is het vergroten van de tevredenheid van aanvragers door het verbeteren van de dienstverlening. Onderzoek naar kennisuitwisseling met Slachtofferhulp Nederland In juli 2011 heeft een kwalitatief onder zoek plaatsgevonden naar de kennis over het Schadefonds Geweldsmisdrij ven onder vrijwilligers van Slachtoffer hulp Nederland. Doel van het onderzoek was vast te stellen in hoeverre de huidige kennisuit wisseling tussen Slachtofferhulp Nederland en het Schadefonds effectief en efficiënt is. Hierbij is gekeken naar de vorm van kennisuitwisseling (middelen)
en de inhoud (begrijpelijkheid, eendui digheid). Op directie- en communicatieniveau zijn de uitkomsten van het onderzoek besproken en beide partijen hebben de aanbevelingen uitgewerkt naar concre te acties. Zo worden bij beide organisa ties contactpersonen aangewezen en vinden regelmatig bijeenkomsten plaats om beleid toe te lichten. De resultaten van het onderzoek dienen ook als basis voor een nieuw convenant tussen beide organisaties met als doel het bevorde ren van deskundigheid en het optimali seren van kennisuitwisseling. Oorzaken van afwijzingen Na de constatering in 2010 dat het aan tal afwijzingen procentueel is gestegen ten opzichte van voorgaande jaren, is opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de achterliggende factoren hiervan. In 2011 is gestart met dit on derzoek. Er is een steekproef getrokken uit alle aanvragen die in de periode 2008 tot en met 2010 zijn binnengeko men. Uit het onderzoek blijkt dat vooral de combinatie van de geweldsmisdrij ven waarvoor een aanvraag wordt inge diend, de ketenpartners die aanvragers doorverwijzen en de afwijzingsgronden van invloed is geweest op de procentu ele toename in het aantal afwijzingen. Deze resultaten zijn echter niet statis tisch onderbouwd. Op dit moment wordt statistisch onderzoek gedaan naar de procentuele toename in afwij zingen. De resultaten zullen in het voorjaar van 2012 volgen. Vervolgens worden afspraken gemaakt hoe dit percentage afwijzingen te verlagen. Voorschotregeling Sinds 1 januari 2011 is, met de Wet Versterking Positie Slachtoffers, de voorschotregeling van kracht gewor den. Die regeling houdt in dat in ge welds- en zedenzaken waarin de straf rechter aan de dader een schadevergoedingsmaatregel heeft op gelegd, de overheid na acht maanden aan het slachtoffer het nog openstaan de bedrag uitkeert. Het CJIB gaat daar na gewoon door met het innen van het
openstaande bedrag. Deze voorschot regeling geldt echter alleen voor zaken waarin het vonnis ná 1 januari 2011 onherroepelijk is geworden.
ling lazen premier Mark Rutte en Twee de Kamerleden namen van gewelds slachtoffers voor. Bij de onthulling waren zo’n 600 mensen aanwezig.
Er zijn slachtoffers en nabestaanden die al jarenlang op hun geld wachten, bij voorbeeld omdat de dader in de gevan genis zit en maar een tientje per maand kan betalen. Het Schadefonds vond dit een onwenselijke situatie en heeft hier voor aandacht gevraagd bij de staats secretaris. Voor de slachtoffers van geweld- en zedendelicten met een schadevergoedingsmaatregel van vóór 1 januari 2011 is vervolgens een aparte regeling getroffen waarbij het resteren de bedrag door de overheid wordt uit gekeerd. De overheid blijft ook in deze zaken achter de dader aanzitten om de schade te verhalen.
De herdenkingsdag bestaat al enige jaren en is in de loop der tijd van een kleinschalig, informeel samenzijn uitge groeid tot een dag met veel aanwezi gen, sprekers en aandacht vanuit poli tiek en media. Vanuit het Schadefonds waren drie medewerkers en de voorzit ter van de Commissie aanwezig. Zij heb ben waar mogelijk geholpen en dit werd erg op prijs gesteld door de orga nisatie. Ook is er in de aanloop naar de dag veel contact geweest met onder meer Slachtofferhulp Nederland en het Fonds Slachtofferhulp. Gezamenlijk spraken zij de wens uit meer samen te werken om zo slachtoffers nog beter van dienst te kunnen zijn.
Met deze terugwerkende kracht van de voorschotregeling zijn zo’n 7000 slacht offers geholpen. Slachtoffers hoeven voor deze regeling zelf niets te doen. Slachtoffers die in aanmerking komen worden benaderd door het CJIB. Wan neer een slachtoffer van het Schade fonds al een uitkering heeft ontvangen, dan verrekent het CJIB dat met het Schadefonds. Het uitgangspunt is im mers dat de dader verantwoordelijk is voor het vergoeden van de schade. We zorgen er daarbij voor dat het slachtof fer niet wordt lastig gevallen met administratieve rompslomp. 2.3 De wereld om ons heen Dag Herdenken Geweldslachtoffers Tijdens de jaarlijkse herdenkingsdag van slachtoffers van geweldsmisdrijven werd in 2011 een monument “Het On bevattelijke” voor nabestaanden in De Stapel bij De Wijk onthuld. Dit gebeur de in het bijzijn van Koningin Beatrix, premier Rutte, staatssecretaris Teeven en nabestaanden. Dirk Guichelaar uit De Krim kwam in 1993 met het plan om een monument te maken ter nagedach tenis van mensen die om het leven kwa men door geweld. Het Schadefonds heeft financieel bijgedragen aan het monument. Voorafgaand aan de onthul
Schadefonds in de media In januari heeft het NOS journaal aan dacht besteed aan de voorschotrege ling. De directeur heeft een toelichting gegeven op de regeling en heeft laten weten dat het Schadefonds blij is met deze regeling omdat hiermee de positie van slachtoffers is versterkt. Op 17 februari heeft RTL Boulevard een item uitgezonden over slachtoffers en schade. Hierin heeft de directeur een toelichting gegeven over de rol van het Schadefonds, wie in aanmerking komen voor een uitkering en de samenwerking met organisaties als Slachtofferhulp Nederland, politie en OM. Op 12 april heeft de directeur van het Schadefonds Geweldsmisdrijven een interview gegeven in het programma Ochtendspits. Aanleiding voor dit gesprek was de schietpartij in Alphen aan den Rijn. Ze heeft verteld wat de rol van het Schadefonds is, hoe het fonds samenwerkt met Slachtofferhulp Nederland en hoe slachtoffers een aan vraag kunnen indienen. Ook heeft ze toegelicht wat de wijziging van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven bete kent voor nabestaanden van slachtof fers.
11
2. De organisatie Samenwerking met ketenpartners Het Schadefonds werkt actief samen met ketenpartners, om het zo voor slachtoffers makkelijk te maken de weg naar het Schadefonds te vinden en de naamsbekendheid te vergroten. Het Schadefonds Geweldsmisdrijven is, net als andere ketenpartners binnen het slachtofferbeleid, lid van de Kerngroep Slachtofferbeleid. In dit overleg dat ongeveer drie keer per jaar plaatsvindt, worden ontwikkelingen en knelpunten in de uitvoering van het slachtoffer beleid besproken.
12
• Slachtofferhulp Nederland Een belangrijke ketenpartner is Slacht offerhulp Nederland. De juristen van het Schadefonds, die de aanvragen van slachtoffers behandelen, onderhouden contacten met de medewerkers van Slachtofferhulp Nederland. Op die ma nier kunnen zij hen en de slachtoffers zelf, direct voorlichten over de werk wijze en het beleid van het Schade fonds. In de afgelopen jaren is gebleken, dat hierdoor niet alleen meer, maar ook meer kansrijke aanvragen bij het Scha defonds zijn ingediend. In 2011 is geble ken dat deze contacten met regelmaat bijgehouden dienen te worden. Op basis van het hiervoor genoemde onderzoek onder de vrijwilligers van Slachtofferhulp zijn diverse maatrege len opgesteld door het Schadefonds en Slachtofferhulp om de kennis onder de medewerkers van Slachtofferhulp Nederland over het fonds te vergroten. Eind 2011 is gestart met het uitvoeren van een aantal van deze maatregelen. Zo is in december een bijeenkomst georganiseerd voor de casemanagers van Slachtofferhulp Nederland. Deze beroepskrachten, die slachtoffers (en nabestaanden van slachtoffers) van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven intensief ondersteunen, kunnen een grote rol spelen in de doorverwijzing van slachtoffers naar het Schadefonds Geweldsmisdrijven.
• Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) Een intensieve samenwerking is er ook met het CJIB. De samenwerking is bedoeld om te voorkomen dat het slachtoffer zowel van de dader als van het Schadefonds dezelfde schade ver goed krijgt. Hierbij staat voorop dat de dader in principe de eerste is om de schade te vergoeden en dat het Schade fonds als vangnet fungeert. Sinds 2008 worden de gegevensbestan den van het CJIB vergeleken met die van het Schadefonds. Als gevolg daarvan heeft het Schadefonds in 2011 een be drag van € 215.037 van het CJIB ontvan gen. In 2010 was dit bedrag € 211.074. De Europese schadefondsen Op 1 januari 2006 is de Europese richt lijn Schadeloosstelling van slachtoffers van misdrijven van kracht geworden. Deze richtlijn verplicht alle lidstaten van de Europese Unie om vanaf 1 januari 2006 een schadefonds te hebben. Daar mee is het voor slachtoffers die in Ne derland wonen en in een ander EU-land slachtoffer zijn geworden, mogelijk om via het Nederlandse Schadefonds een uitkering bij een andere EU-schadefonds aan te vragen. Het Schadefonds neemt hierbij de administratieve afwikkeling uit handen van het slachtoffer. Het fonds zorgt voor vertaling van docu menten, bewaakt de voortgang van de procedure en houdt het slachtoffer op de hoogte van tussentijdse ontwikkelin gen. Congres mensenhandel Op vrijdag 13 mei organiseerde het Schadefonds Geweldsmisdrijven het symposium ‘Mensenhandel in de keten (en)’ ter ere van haar 35-jarig jubileum. Aan het einde van de middag vond het afscheid plaats van drie Commissie leden van het Schadefonds Gewelds misdrijven. Mensenhandel is een zeer ernstig mis drijf, waar de laatste jaren steeds meer aandacht voor komt. Het is een speer punt van het ministerie van Veiligheid en Justitie en ook het Schadefonds
Geweldsmisdrijven heeft het als aan dachtspunt genoemd in haar jaarplan 2011. Het doel van deze bijeenkomst was het versterken van de samenwer king binnen de keten voor slachtoffers van mensenhandel, het verbeteren van de bekendheid van het Schadefonds bij ketenpartners voor doorverwijzing, het vastleggen van werkafspraken tussen ketenpartners en het expliciet stilstaan bij het schadeverhaal voor het slacht offer. Naast enkele sprekers was er ook een paneldiscussie tijdens het symposium. Het doel van de paneldiscussie was het discussiëren over de versterking van de positie van het slachtoffer van mensen handel en de positie van het Schade fonds hierbij. In het panel zaten verte genwoordigers van het Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel (BNRM), het Expertisecentrum Mensen handel en Mensensmokkel (EMM) en CoMensha (Coördinatiecentrum Men senhandel). Tijdens en na de presenta ties en tijdens de paneldiscussie zijn verschillende aanbevelingen geopperd.
3. De cijfers
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven heeft in 2011 10,4 miljoen euro aan letsel- en overlijdensschade uitgekeerd. Het Schadefonds ontving in het verslagjaar 7940 aanvragen van slachtoffers van een geweldsmisdrijf. In totaal zijn 7799 aanvragen van slachtoffers van geweldsmisdrijven afgehandeld. Dit zijn zogenoemde primaire aanvragen, de afhandeling van de eerste aanvraag van een slachtoffer, plus aanvullende aanvragen en verrekeningszaken. Van de 6389 primaire aanvragen, werd in 4025 gevallen een uitkering toegewezen. Van slachtoffers die het niet eens waren met deze eerste beslissing op hun aanvraag, zijn in 2011 752 bezwaarzaken afgehandeld. In 263 bezwaarzaken werd een uitkering toegekend of werd een eerdere uitkering verhoogd.
Primaire aanvragen Werkvoorraad Op 1 januari 2011 had het Schadefonds 2505 dossiers in behandeling, exclusief de bezwaarzaken. In de loop van het verslagjaar kwamen daar 7940 aanvra gen bij. Daarvan betroffen 6670 aanvra gen nieuwe, eerste aanvragen. Daar naast werden 556 aanvullende aanvragen ingediend en werden 714 verrekeningszaken in behandeling genomen. De totale werkvoorraad van primaire aanvragen bestond daarmee in 2011 uit 10445 te behandelen dossiers. Verrekeningszaken Wanneer het slachtoffer een vergoe ding, van bijvoorbeeld de dader, krijgt voor dezelfde schade als de schade waarvoor het Schadefonds een tege moetkoming heeft gegeven, dan wordt bekeken of er een verrekening moet plaatsvinden. Het Schadefonds ver
goedt namelijk alleen de schade die niet op een andere manier wordt vergoed. Afgehandelde aanvragen In 2011 heeft het Schadefonds 7799 dossiers afgehandeld. Daarvan werden 920 dossiers in de loop van het jaar ingetrokken of voortijdig afgesloten. Voortijdig afsluiten gebeurt bij aanvra gen die niet aan de formele vereisten voor het indienen van een aanvraag vol doen, zoals het niet of niet volledig te rugsturen van een aanvraagformulier. Bij de resterende 6879 dossiers nam het Schadefonds een inhoudelijke beslis sing. De aanvraag voor een financiële tegemoetkoming werd in 2364 gevallen afgewezen en in 4025 gevallen toege wezen. In 490 dossiers werd een beslis sing tot wel of niet verrekenen geno men. Eind 2011 waren er nog 2646 dossiers in behandeling.
tabel 1 Primaire aanvragen 2010
2011
Werkvoorraad begin jaar
1.531
2.505
Nieuwe aanvragen
9.192
7.940
Werkvoorraad einde jaar
2.505
2.646
Afgehandelde aanvragen
8.218
7.799
13
3. De cijfers Soorten uitkeringen Het Schadefonds kent alleen eenmalige tegemoetkomingen toe voor geleden letsel- en overlijdensschade. Dat is de schade die is ontstaan door het letsel dat bij het geweldsmisdrijf is toege bracht. Hierbij wordt onderscheid ge maakt tussen immateriële schade, ook wel smartengeld genoemd, en mate riële schade, zoals gemaakte kosten. Voor beide soorten schade kan een tegemoetkoming worden toegekend. Meestal bestaat het bedrag uit een combinatie van beide soorten schade.
14
Immateriële schade Immateriële schade wordt ook wel smartengeld genoemd. Immateriële schade is het verdriet, de pijn en het verlies van levensvreugde, die het ge volg zijn van het opgelopen letsel. Hoe hoog de uitkering voor immateriële schade is, hangt af van de ernst van het letsel en de gevolgen en de omstandig heden waaronder het misdrijf heeft plaatsgevonden. Het Schadefonds han teert een letsellijst met acht catego rieën, in 2011 oplopend van € 550 tot maximaal € 9.100. Deze bedragen zijn per 2012 opgehoogd. Een uitkering wegens immateriële schade is ook mogelijk als een slachtoffer geen materiële schade heeft. Materiële schade Bij materiële schade gaat het om de daadwerkelijk geleden materiële letsel schade, zoals de kosten die een slacht offer heeft moeten maken als gevolg van het bij het geweldsmisdrijf opgelo pen letsel. Het gaat dan bijvoorbeeld om de kosten van een bezoek aan een arts, kosten voor huishoudelijke hulp, schade als gevolg van verlies van ar beidsvermogen en vervoerskosten. Gestolen of vernielde goederen horen hier niet bij, omdat dit niet het directe gevolg is van het opgelopen letsel. Een uitzondering hierop is een vergoeding voor kleding die bij het geweldsmisdrijf is beschadigd. Voor materiële schade kent het Schadefonds in 2011 maximaal € 22.700 toe. Ook dit bedrag is per 2012 opgehoogd.
tabel 2 Beslissingen op primaire aanvragen 2010
2011
Toewijzing
4.344
4.025
Afwijzing
1.785
2.364
Wel/niet verrekenen
922
490
Totaal beslissingen
7.051
6.879
tabel 3 Totale uitkeringsbedragen 2010
2011
Immateriële schade
€ 7.643.968
€ 7.081.961
Materiële schade
€ 3.057.940
€ 3.332.688
Totaal
€ 10.701.908
€ 10.414.649
tabel 4 Verdeling in de uitkeringen voor immateriële schade 2010 schaal 1
2011
550
24,6%
18,6%
schaal 2 € 1.400
25,0%
44,1%
€
schaal 3 € 2.100
11,3%
12,3%
schaal 4 € 2.750
25,3%
10,3%
schaal 5 € 4.150
11,4%
13,6%
schaal 6 € 5.500
1,5%
0,8%
schaal 7 € 8.250
0,2%
0,2%
schaal 8 € 9.100
0,1%
0,1%
Totaal
100%
100%
tabel 5 Verdeling in de uitkeringen voor materiële schade 2010
2011
500
62,8%
64,0%
€ 500 - € 1.000
14,8%
14,3%
€ 1.000 - € 1.500
6,2%
5,7%
€ 1.500 - € 2.000
3,5%
3,4%
€ 2.000 - € 2.500
2,7%
2,7%
€ 2.500 - € 5.000
6,0%
5,4%
€ 5.000 - € 10.000
3,1%
3,2%
€10.000 - € 22.700
0,9%
1,3%
Totaal
100%
100%
€
0 - €
Doorlooptijden primaire aanvragen In 2011 was de doorlooptijd van een primaire aanvraag gemiddeld 24 weken. Dit is de tijd vanaf het moment dat een slachtoffer een aanvraag indient tot en met het moment dat de eventuele uitke ring is overgemaakt aan het slachtoffer. De tijd dat een aanvraag daadwerkelijk in behandeling was (de behandeltijd), was gemiddeld 16 weken. De overige tijd werd gewacht op informatie van derden, zoals de aanvrager, politie, Openbaar Ministerie of een medisch behandelaar of adviseur. Beslissing op bezwaar Tegen de beslissing die op zijn aanvraag is genomen, kan een slachtoffer be zwaar maken. Het slachtoffer kan hier op vervolgens een toelichting geven op een hoorzitting. Daarna neemt de Com missie een beslissing op bezwaar. Werkvoorraad Op 1 januari 2011 had het Schadefonds 257 bezwaardossiers in behandeling. In de loop van het verslagjaar kwamen daar 814 nieuwe bezwaarschriften bij. De totale werkvoorraad bezwaarschrif ten bestond in 2011 dus uit 1071 dos siers. Het fonds handelde hiervan 752 bezwaarschriften af. Soorten beslissingen op bezwaar In het verslagjaar werden 263 bezwaren gegrond verklaard, 429 bezwaren achtte de Commissie ongegrond. Daarnaast waren 60 zaken niet ontvankelijk. In on geveer de helft van de bezwaren die ge grond verklaard werden, was er sprake van nieuwe informatie van de aanvrager. Behandeltijd bezwaar In het verslagjaar was de gemiddelde behandeltijd van bezwaarschriften acht weken. Beroepszaken Als het slachtoffer vindt dat ook de be slissing van de Commissie over zijn be zwaarzaak onjuist is, dan kon hij in 2011 in beroep gaan bij het gerechtshof in Den Haag. Deze werkwijze is met in gang van de wijziging van de Wet scha defonds geweldsmisdrijven aangepast.
Tabel 6 Aanvragen verdeeld per provincie in 2011 2010
2011
Drenthe
2%
2%
Flevoland
3%
3%
Friesland
3%
3%
Gelderland
9%
9%
Groningen
3%
2%
Limburg
8%
8%
Noord-Brabant
14%
14%
Noord-Holland
21%
19%
Overijssel
5%
4%
Utrecht
6%
5%
Zeeland
1%
2%
Zuid-Holland
20%
15%
Onbekend
5%
14%
Totaal
100%
100%
2010
2011
Afpersing en bedreiging
0,7%
0,5%
Diefstal met geweldpleging
24,1%
17,4%
Misdrijven tegen de persoonlijke vrijheid
7,1%
7,4%
Misdrijven tegen de zeden
9,9%
8,9%
Misdrijven tegen het leven gericht
7,2%
10,1%
Misdrijven tegen het openbaar gezag
0,1%
0,1%
Misdrijven waardoor de algemene veiligheid van personen in gevaar wordt gebracht
0,3%
0,4%
Mishandeling
32,5%
30,6%
Onbekend*
18,1%
24,7%
Totaal
100%
100%
Tabel 7 Aanvragen verdeeld naar misdrijf in 2011
*Hier is door de aanvrager op het aanvraagformulier geen soort misdrijf opgegeven. Later, bij de behandeling van de aanvraag, is de aard van het misdrijf wel bekend geworden.
Het gerechtshof ontving in het verslag jaar 103 beroepschriften. In 55 zaken leidde dit tot een beschikking van het hof, in 12 gevallen werd het bezwaar van het slachtoffer (gedeeltelijk) ge grond verklaard. Europese aanvragen In 2011 heeft het Schadefonds 36 Nederlandse slachtoffers ondersteuning geboden bij het indienen van een aan vraag bij een van de Europese zusteror ganisaties. Dit betroffen veertien aan
vragen bij het Belgische schadefonds, elf voor Duitsland, vier Frankrijk, drie Spanje, twee Oostenrijk, een voor Finland en een voor het Portugese schadefonds. Van deze aanvragen die in 2011 zijn ingediend hebben vier een beslissing ontvangen. In totaal hebben we in 2011 24 beslissingen ontvangen, naast de vier uit 2011 betroffen dat aan vragen uit 2007, 2009 en 2010. Op vier aanvragen werd positief beslist. De overige twintig betrof een afwijzing. De toewijzingen kwamen uit België (twee
15
3. De cijfers aanvragen), Tsjechië en Spanje. De af wijzingen uit Duitsland (zeven), België, Engeland, Spanje (zes), Zweden, Bul garije, Oostenrijk (twee) en Portugal. Tijdelijke subsidieregeling overval preventie Op 19 mei 2010 is de subsidieregeling Tijdelijke beleidsregels stimulering preventieve maatregelen woning- en bedrijfsovervallen in werking getreden.
16
tabel 8 Bezwaarschriften 2010
2011
Werkvoorraad begin jaar
212
257
Nieuwe bezwaarschriften
751
814
Werkvoorraad einde jaar
257
319
Afgehandelde bezwaarschriften
706
752
2010
2011
Gegrond
244
263
Ongegrond
462
489
Totaal aantal beslissingen
706
752
In de beleidsregels wordt bepaald dat de minister van Veiligheid en Justitie een subsidie van maximaal € 1.000 kan verstrekken aan de bewoner(s) van een woning, de eigenaar van een bedrijf of de filiaalhouder van een vestiging van een bedrijf voor het nemen van preven tieve maatregelen tegen woning- of bedrijfsovervallen. Om voor de subsidie in aanmerking te komen, moet de aan vrager door middel van een proces ver baal van aangifte aantonen dat in diens woning, bedrijf of vestiging van een bedrijf een overval is gepleegd. Daar naast moet hij door middel van facturen of betalingsbewijzen aantonen dat hij preventieve maatregelen heeft geno men.
tabel 9
Deze beleidsregels hebben tot doel te stimuleren dat bewoners of bedrijven die zijn overvallen, maatregelen treffen die erop gericht zijn te voorkomen dat hun woning of bedrijf opnieuw wordt
De minister van Veiligheid en Justitie heeft mandaat en machtiging verleend aan de voorzitter van de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven om de subsidie namens de minister te ver strekken.
Beslissingen op bezwaarschriften
overvallen. Het treffen van dergelijke maatregelen is van belang, omdat uit overvalcijfers van de landelijk overval coördinator van de politie blijkt dat woningen en bedrijven die eenmaal overvallen zijn een verhoogde kans lopen opnieuw doelwit van een overval te worden.
In 2011 zijn 533 aanvragen ingediend en 478 aanvragen behandeld. Hiervan zijn 346 aanvragen toegewezen en 132 afgewezen. In 74% van de toewijzingen was de aanvrager een bedrijf. Naar aan leiding van de beschikkingen zijn 10 be zwaarschriften ingediend. In 2011 is op 13 bezwaarschriften een beslissing ge nomen. Dit waren ook enkele zaken die in 2010 waren binnen gekomen. Het totale uitkeringsbedrag was € 309.631.
4. Doorkijkje naar de komende jaren
Het Schadefonds Geweldmisdrijven heeft voor de komende jaren de ambitie om in lijn met de missie en visie het primaire proces te verbeteren. Het jaar 2011 was een jaar van bezinning: informatie verzamelen en plannen maken. De komende jaren ligt het accent op het uitvoeren van die plannen: onze brieven, folders en formulieren begrijpelijker maken om de klanttevredenheid te verhogen en het percentage bezwaar en beroep te verlagen, het versterken van de banden met onze ketenpartners om de doorlooptijden te versnellen, de instroom te verhogen en het percentage afwijzingen te verlagen, en het efficiënter inrichten van processen om de werkvoorraad te verlagen en de doorlooptijden te versnellen. Verhogen instroom De instroom in 2011 is vergeleken met 2010 laag. Wat hier de exacte oorzaak van is, is niet duidelijk. In 2011 is minder actief voorlichting bij ketenpartners ge geven. Dit kan een deel van de lagere instroom verklaren. Andere mogelijke oorzaken zijn de daling van de criminali teit en de betere mogelijkheden voor slachtoffers om op de dader te verhalen en de voorschotregeling. Dat vinden wij uiteraard positieve ontwikkelingen. In 2012 zetten we in op een bescheiden verhoging van de instroom, voorname lijk door meer en betere voorlichting te
geven aan ketenpartners, zoals Slachtof ferhulp Nederland. Het gaat daarbij om het verhogen van het aantal inwilligbare aanvragen, dus van slachtoffers die ook daadwerkelijk in aanmerking komen voor een uitkering. Versnellen doorlooptijden In 2012 zetten we in op verbetering van processen, zoals het werken met forfai taire bedragen, zodat we vanaf 2013 de doorlooptijden verder kunnen versnellen. Ondanks dat we binnen de wettelijke ter mijnen blijven, vinden we onze doorloop tijden aan de hoge kant. Voor een aanvra ger is het niet prettig om meerdere maanden te moeten wachten tot een be slissing is genomen. Daarnaast werken we aan het terugdringen van de achterstan den, zonder dat dit ten koste gaat van de normale productie. Een lagere werkvoor raad heeft een gunstig effect op de door looptijden. Voor het behouden van de lagere voorraad is het noodzakelijk om de werkprocessen kritisch te bezien: we kun nen nog efficiënter werken. Verlagen percentage afwijzingen Het percentage afwijzingen heeft altijd rond de 20 procent gelegen. De laatste twee jaar is dit percentage gaan stijgen. Het schommelt nu tussen de 30 en 35 pro cent. In 2011 is het hiervoor beschreven onderzoek naar de afwijzingen gestart. Met de resultaten van dit onderzoek worden gerichte maatregelen opgesteld om in
2012 een percentage van 25 procent te rea liseren. De jaren daarna wordt dit percen tage verder teruggebracht naar het oor spronkelijke niveau, en indien realistisch daar nog onder. Verlagen percentage bezwaar en beroep Het percentage bezwaar en beroep heeft jarenlang rond de tien procent gelegen. In 2011 schoot dit percentage echter op eens omhoog en bleef rond de twaalf procent schommelen, met uitschieters naar zestien procent. Dit vinden wij geen goede ontwikkeling. Dat een aanvrager in bezwaar gaat op een beslissing, geeft voor ons aan dat deze aanvrager niet te vreden is met de beslissing. Bijvoorbeeld omdat hij of zij andere verwachtingen had, of zich niet gehoord of niet begre pen voelt.
17
Commissie en bureau
Commissieleden De heer mr. L.C.P. Goossens (voorzitter) Senior rechter rechtbank Arnhem
De heer drs. P.J. Brunner (lid) GZ-psycholoog, teamleider volwassenzorg GGZ Pro Persona
Mevrouw mr. M.D.J. van Reenen - Stroebel (ondervoorzitter) Senior rechter sector Bestuursrecht rechtbank Den Haag
Mevrouw mr. B. van Roon (lid) Voormalig teamleider Proces & Advies / juridisch adviseur bij de Juridische diensten van de gemeente Rotterdam
Mevrouw drs. N.D. Huygen MPA (secretaris) Secretaris van de Commissie, tevens directeur van het bureau Mevrouw drs. E.M. Hubers (lid) Voormalig psycholoog/psychotherapeut RIAGG Rijnmond, afdeling psychotherapie Vlaardingen 18 De heer mr. G.D. Noordijk (lid) Voormalig raadsheer-plaatsvervanger gerechtshof ‘s-Hertogenbosch De heer A. van ‘t Laar (lid) Rechter bestuursrecht rechtbank Rotterdam
De heer prof. dr. mr. J.J.M. van Dijk (lid) Onderzoeksdirecteur Internationaal Victimology Instituut Tilburg De heer mr. R.R. Knobbout (lid) Officier van Justitie arrondissementsparket Den Haag Mevrouw drs. C.H. Blaauw - Witteveen (lid) Vertrouwensarts kindermishandeling AMK Zuid-Holland
Organogram
Ministerie van Justitie
Commissie
(Directie Sanctie- en Preventiebeleid)
Schadefonds Geweldsmisdrijven
Directeur & Secretaris
Afdeling Staf
Afdeling Bedrijfsvoering
Afdeling Behandelen bezwaarzaken Noord
Afdeling Behandelen bezwaarzaken Zuid
Afdeling Procesondersteuning 19
Colofon Uitgave: Schadefonds Geweldsmisdrijven Postbus 1947 2280 DX Rijswijk www.schadefonds.nl Samenstelling en eindredactie: Aafke Pleket Creatie en realisatie: QuantesArtoos Maart 2012 / 300
20
