Het praktijkgericht onderzoek van Avans Hogeschool. Duurzaam ontwerpen en innoveren

Het praktijkgericht onderzoek van Avans Hogeschool Duurzaam ontwerpen en innoveren

1

Het praktijkgericht onderzoek van Avans Hogeschool Duurzaam ontwerpen en innoveren

3

200 jaar Avans

Trekker van het eerste uur: RUUD HOOGENBOOM

Al tweehonderd jaar spannen Avans Hogeschool en haar voorgangers zich in voor de ontwikkeling van talenten voor de toekomst. De oudste voorloper, de Académie Impériale et Royale de Peinture, Sculpture et Architecture, begon op 1 oktober 1812 met vijftien leerlingen en twee docenten. Het was het prille begin van de Akademie voor Kunst en Vormgeving|St. Joost en daarmee in feite dus ook van Avans Hogeschool. Tweehonderd jaar later is Avans gevestigd in Tilburg, Breda en ’s-Hertogenbosch en uitgegroeid tot een van de grotere hogescholen van Nederland met ruim 25.000 studenten. In 2012 viert Avans het 200-jarig jubileum, met als thema Talent voor de Toekomst. Haar hoofdtaak blijft immers het ontwikkelen van talenten tot hbo-professionals!

Een van de drijvende krachten achter de introductie en organisatie van de lectoraten bij Avans Hogeschool was tot voor kort adviseur Ruud Hoogenboom (74). Tot ver na zijn officiële pensionering heeft hij zich ingespannen om de verbinding te maken tussen onderzoek, onderwijs, de maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven in de Brabantse regio: “We hebben nu zo’n twintig lectoraten op verschillende terreinen, die zijn gekoppeld aan clusters van opleidingen. Ze hebben een belangrijke onderzoeksfunctie en zorgen ervoor dat het onderwijs naar een hoger niveau getild wordt.”

Essentieel voor de ontwikkeling tot “hbo-professional van de 21ste eeuw“ is het kennisnemen en uitvoeren van praktijkgericht onderzoek. Door onderzoeksresultaten een plaats te geven in de lesstof, zijn studenten altijd op de hoogte van de state of the art in het vakgebied. En door zelf onderzoek te doen, dragen zij - samen met hun docenten - bij aan innovaties en ontwikkelingen in het beroepenveld en daarmee aan het valoriseren van kennis. Zo groeien zij uit tot wendbare hbo-professionals die in staat zijn zichzelf en hun beroep voortdurend te ontwikkelen.

Hoogenboom kijkt met genoegen naar wat er tot dusver tot stand is gebracht op het gebied van het praktijkgericht onderzoek van Avans. Als grootste kracht ziet hij de expertise van de workforce, zoals hij het uitdrukt: “Je zou eens in kaart moeten brengen waar de sterktes van de 1300 à 1400 docenten liggen. Als je dat soort gegevens invoert in een grote database, dan heb je steeds snel een expertiseteam per onderwerp beschikbaar.” Toch is er ook nog steeds genoeg te ontwikkelen: “We moeten veel beter gebruik maken van de informatie en ervaringen die de tienduizenden studenten van Avans opdoen tijdens hun stages. Zo kun je op allerlei terreinen bepalen waar structurele knelpunten zitten. Of het nu om de zorg gaat, om duurzame energie of om de arbeidsmarkt. Het bedrijfsleven en andere externe betrokkenen willen dat ook heel graag weten. Zo kun je de samenleving laten delen in deze kennis, die weer een opstap kan zijn voor nieuwe, gezamenlijke initiatieven.”

De onderzoeksomgeving die hiervoor nodig is, wordt geboden door de lectoraten, veelal geclusterd in Expertisecentra. Met de komst van de lectoraten, een jaar of tien geleden, zijn er creatieve en kennisproductieve plaatsen ontstaan, waar docenten en studenten hun onderzoeksvaardigheden kunnen trainen om vernieuwingen voor de beroepspraktijk tot stand te brengen. In deze publicatie vindt u de stand van zaken in de ontwikkeling van het praktijkgericht onderzoek van Avans Hogeschool, in ons jubileumjaar 2012.

4

5

INHOUD 200 jaar Avans Trekker van het eerste uur: Ruud Hoogenboom Ambities Expertisecentra en Lectoraten Expertisecentrum Veiligheid Uitgelicht: Lectoraat Reclassering en Veiligheidsbeleid Expertisecentrum Duurzame Innovatie Uitgelicht: Lectoraat Finance and Sustainability Expertisegebied Ondernemerschap en Leiderschap Uitgelicht: Lectoraat Human Resource Management Expertisecentrum Kunst en Vormgeving Uitgelicht: Lectoraat Culturele Positie en Functie van de Beeldend Kunstenaar Expertisegebied Gezonde Samenleving Uitgelicht: Lectoraat Diagnostiek Lectoraat: De Innovatieve Opleidingsschool Lectoraat: Mechatronica Lectoraat: Analysetechnieken in de Life Sciences Gepromoveerd in 2011 en 2012 Uitgelicht: Promotieonderzoek Promovendi Meer weten?

6

4 5 8 9 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 37 38 42

7

AMBITIES

EXPERTISECENTRA EN LECTORATEN

Avans Hogeschool ontwikkelt zich tot een kennisorganisatie waarin praktijkgericht onderzoek een spilfunctie vervult. Praktijkgericht wil zeggen dat de vragen komen vanuit het werkveld waarin onze hbo-professionals werkzaam zijn. De resultaten van het praktijkgericht onderzoek worden teruggekoppeld naar de beroepspraktijk en krijgen als practice based evidence een plaats in het onderwijs.

Veel praktijkgerichte onderzoeksprojecten van Avans Hogeschool worden ontwikkeld en uitgevoerd door lectoraten. Medio 2012 telt Avans 22 lectoraten. In de periode tot en met 2014 worden de meeste lectoraten van Avans Hogeschool geclusterd in Expertisecentra. In een Expertisecentrum werken lectoren samen met elkaar en met docenten en studenten aan de ontwikkeling en uitvoering van praktijkgericht onderzoek. Zij doen onderzoek samen met, en vaak ook in opdracht van, externe partijen. Ze delen hun kennis met het werkveld en leveren bijdragen aan de onderwijsprogramma’s. Voor alle activiteiten in een Expertisecentrum geldt dat deze bijdragen aan het niveau van de hbo-bachelors en aan de aansluiting van opleidingen met het beroepenveld.

8

9

EXPERTISECENTRUM VEILIGHEID Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw, is veiligheid Verbonden een verbindend begrip in onze samenleving. Hoe academies zorgen wij ervoor dat we in Nederland en in Europa • Academie voor Management en Bestuur nu en in de toekomst veilig en in vrijheid, op basis • Juridische Hogeschool Avans-Fontys van gelijkwaardigheid en in alle openheid met elkaar • Academie voor Sociale Studies Breda kunnen samenleven? Hoe bereiken we dat onze • Academie voor Sociale Studies openbare ruimte voor iedereen toegankelijk blijft? ‘s-Hertogenbosch Hoe bevorderen we dat alle burgers meedoen in de maatschappij en aanspraak houden op fundamentele rechten als veiligheid, onderwijs, zorg en werk? Hoe kan criminaliteit effectief worden teruggedrongen? Het Expertisecentrum Veiligheid werkt aan oplossingen voor deze vraagstukken vanuit een multidisciplinair perspectief, waarin bestuurs- en organisatiekundige, juridische en sociaal-agogische invalshoeken worden gecombineerd.

Partners zijn onder andere: • Dutch Institute for Technology Safety & Security (DITSS) • Brainport Development • Midpoint Brabant • Stichting Technologie & Veiligheid • Reclassering Nederland • De Herstelling • Futuro • Veiligheidshuis Eindhoven • PI Vught • Politie ‘s-Hertogenbosch

10

• Vereniging voor Nederlandse Gemeenten • Gemeente ‘s-Hertogenbosch • Gemeente Tilburg • Gemeente Eindhoven • Provincie Noord-Brabant • EU • TNO • Hogeschool Utrecht • Saxion Hogescholen • Tilburg University • Technische Universiteit Eindhoven • Politieacademie

LECTORATEN Huiselijk geweld en Hulpverlening in de keten, dr. Sietske Dijkstra Integrale Veiligheid, dr. Sjaak Khonraad Veiligheid, Openbare Orde en Recht, prof. dr. Emile Kolthoff Reclassering en Veiligheidsbeleid, dr. Bas Vogelvang Jeugd en Veiligheid, dr. Hans Werdmölder

Voorbeelden van projecten: MOE-landers in Brabant (dr. Sjaak Khonraad) Wat is de situatie van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa (MOE-landers) in Brabant? De provincie en de gemeente ‘s-Hertogenbosch financieren een onderzoek naar de betrokkenheid van professionals (politie, hulpverlening, gemeentelijke diensten, onderwijs, zorg) bij deze nieuwe migranten. Kosten-baten Veiligheidsmaatregelen (prof dr. Emile Kolthoff) Doel van dit project is een instrument te ontwikkelen, waarmee de kosten en baten van veiligheidsmaatregelen inzichtelijk worden gemaakt. Dit instrument kan vervolgens worden ingezet bij de besluitvorming door bijvoorbeeld een overheidsinstantie. Caring Dads (dr. Sietske Dijkstra) Kunnen mannen die hun vrouw of kind mishandeld hebben nog een positieve rol hebben als (ex-)partner en vader? Het van oorsprong Canadese programma Caring Dads tracht de veiligheid van slachtoffers van huiselijk geweld te bevorderen door te werken met de daders. Met dit project onderzoekt het lectoraat of Caring Dads in Nederland kan worden geïntroduceerd. Netwerk Werken met Risicojongeren (dr. Hans Werdmolder) Het netwerk verbindt zo’n 850 professionals die werken met risicojongeren. Doel van dit netwerk is kennis en ervaring te delen door middel van onderzoek, naar bijvoorbeeld agressie op de werkvloer en de toekomst van het jeugdbeleid. Het netwerk organiseert ook masterclasses en heeft een website (www.werkenmetrisicojongeren.nl).

11

COSA In opdracht van Reclassering Nederland wordt de Circles of Support & Accountability (COSA) in Nederland geïntroduceerd. Met deze methode worden hoog risico zedendaders die terugkeren in de samenleving begeleid. Door de inzet van professionals en vrijwilligers wordt een combinatie bereikt van intensieve controle, samenwerking en sociale re-integratie. In dit project komen beide thema’s samen: er is zowel aandacht voor de ontwikkeling van de dader als voor de ontwikkeling van de samenwerkende organisaties.

UITGELICHT: LECTORAAT RECLASSERING EN VEILIGHEIDSBELEID Lector: dr. Bas Vogelvang Het lectoraat Reclassering en Veiligheidsbeleid, onderdeel van het Expertisecentrum Veiligheid, werkt aan praktische antwoorden op vraagstukken over de aanpak van delictgedrag en het versterken van sociale veiligheid. Hiermee beantwoordt het aan de behoefte van reclasseringsorganisaties, hun ketenpartners en overheden.

“De reclassering is meegegaan met haar tijd en is nu een professionele organisatie die binnen Europa een verbindende rol niet schuwt. Tegelijk is zij een streetwise club gebleven, waar de beroepseer - de esprit de corps - ondanks tegenslagen gewoon springlevend is. Dat maakt deze organisatie voor mij zo boeiend: beleid en wetenschap hebben te maken met een eigenwijze en door de wol geverfde praktijk, waar professionals zich – wars van het huidig populisme – blijven inzetten voor mensen die in de samenleving met de nek worden aangekeken.” dr. Bas Vogelvang

Het lectoraat voert praktijkgestuurde onderzoeken uit, samen met Reclassering Nederland en andere justitiële en aanverwante sectoren, zoals het gevangeniswezen, jeugdzorg, psychiatrische hulpverlening en verslavingszorg. De focus van het lectoraat richt zich op het gemeentelijke niveau. Daar worden de veiligheidsproblemen namelijk het sterkst ervaren. Het lectoraat wil de kwaliteit van interactie tussen professional en dader bevorderen. Daartoe analyseert en evalueert het de modellen en processen van innovatie, implementatie en doorontwikkeling van goede interacties en hun voorwaarden. Desistance focused practice, bijvoorbeeld, biedt een model om te werken met daders. Hiermee kunnen interacties en voorwaarden worden gericht op het bevorderen van een proces van desistance: de identiteitsontwikkeling waarin daders gaandeweg besluiten af te zien van een crimineel leven.

12

13

EXPERTISECENTRUM DUURZAME INNOVATIE Het Expertisecentrum Duurzame Innovatie onderzoekt, samen met bedrijven en instellingen in ZuidNederland, duurzaamheidsvraagstukken op het gebied van energie (smart grids, solar technology, biomassa), biobased economy (materialen, rekenmodellen) en integrale bouwprocessen. Dit leidt tot nieuwe kennis die zijn weerslag vindt in het onderwijs en in producten en diensten.

Verbonden academies • Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu • Academie voor Technologie en Management • Academie voor Bouw en Infra • Academie voor Algemeen en Financieel Management • Academie voor Marketing en Business Management • Academie voor Industrie en Informatica

Partners zijn onder andere: • Royal Cosun • Rubia Pigmenta Naturalia • Enexis • Sabic • Bato • Desch-plantpak • Imperial Ventures • Oerlemans Plastics • Optimum Bioplastics • Rodenburg • Synbra Technology • Brainport Eindhoven • Free Energy Consulting

14

• Bouwend Nederland • Bossche Energie Convenant • Syntens • BOM • Solliance • Hogeschool Zuyd • Fontys Hogescholen • HAS Den Bosch • ROC West-Brabant • Technische Universiteit Eindhoven • Wageningen University & Research Center • Tilburg University • TNO

LECTORATEN Biobased Energy, drs. Johan Raap Biobased Products, dr. Dorien Derksen Smart Grids, ir. Danny Geldtmeijer Finance & Sustainability, dr. Hessel Abbink Spaink Duurzame bedrijfsvoering, dr. Jan Venselaar Innovatie van het bouwproces, ir. Emile Quanjel Solar PV Production & Equipment, in oprichting

Voorbeelden van projecten: Spectrale Conversie Folies RAAK MKB-project onder leiding van ir. drs. Marjo Stevens, Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu. Kan het rendement van de ‘plaatjes’ in zonnepanelen worden verhoogd via toepassing van spectrale conversie folies? Ter beantwoording van deze vraag worden de ketenpartners voor de ontwikkeling, productie en toepassing van spectrale conversie folies bij elkaar gebracht. In dit project willen we zelf een folie ontwerpen met spectrale conversie werking, die in zonnepanelen kan worden verwerkt. Functionele Stabiliteit van Biopolymeren RAAK PRO-project, onder leiding van dr. Dorien Derksen. Biopolymeren worden steeds vaker toegepast in wegwerpproducten als plantenpotten, trays en verpakkingsmateriaal. Maar ook in duurzame zaken als isolatieschuim, mobiele telefoons en dashboards. Behalve de biostabiliteit zijn ook thermische, UV en chemische stabiliteit bij biopolymeren van belang. De uitdaging van elk bedrijf dat biopolymeren produceert of toepast, is het reguleren van de functionele stabiliteit ervan. In dit project wordt hieraan een bijdrage geleverd. Duurzaamheid in Drukkerijen (dr. ir. Jan Venselaar) Het lectoraat zet een database op met als doel gegevens te verzamelen en te analyseren over duurzaam ondernemen in drukkerijen in West-Brabant. Een kleine twintig drukkerijen doen aan de database mee.

15

Binnen het onderzoeksprogramma worden de volgende deelvragen onderscheiden: 1. Is er een relatie te vinden tussen de mate waarin MKB-ondernemingen investeren in duurzaamheid en hun financiële prestaties? 2. In welke duurzaamheidsactiviteiten kunnen MKB-ondernemingen het beste investeren? Welke economische modellen kunnen ondernemingen gebruiken om investeringen in duurzaamheid te beoordelen? In hoeverre zijn aanpassingen in de organisatiestructuur nodig om een nieuw idee economisch rendabel te laten worden? 3. Bestaat er een relatie tussen duurzaamheid en bedrijfscontinuïteit?

“Financiële beroepsbeoefenaren spelen een sleutelrol in discussies over duurzaamheid. Zij staan voor de vraag hoe bedrijfsmiddelen het beste kunnen worden aangewend. Het is van belang dat huidige en toekomstige financiële beroepsbeoefenaren een goed beeld hebben van de huidige blinde vlekken in financiële modellen en over vaardigheden beschikken om investeringsvoorstellen op het terrein van duurzaamheid op alle relevante aspecten te beoordelen en te prioriteren.” Dr. Hessel Abbink Spaink

UITGELICHT: LECTORAAT FINANCE & SUSTAINABILITY Lector: dr. Hessel Abbink Spaink Duurzaamheid is een integraal onderdeel van het takenpakket van de toekomstig (financieel) manager of adviseur. Door de groei van de wereldbevolking, toenemende welvaart en globalisering van de economie, moeten ondernemingen aandacht besteden aan grondstofverbruik, energiegebruik, hergebruik van materialen en (internationale) sociale verhoudingen. Het lectoraat Finance & Sustainability richt zich op de financiële aspecten van duurzaamheid bij ondernemingen en op duurzaamheid in de financiële sector. Het doet onderzoek naar financieringsmodellen voor initiatieven op het terrein van duurzaamheid, duurzaam investeren, en risicomanagement. Ook voegt het een nieuwe dimensie toe aan de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie. De studenten van nu beschikken straks over de kennis en vaardigheden om duurzaamheidsvraagstukken aan te pakken.

16

17

EXPERTISEGEBIED ONDERNEMERSCHAP EN LEIDERSCHAP In het najaar van 2012 wordt het expertisegebied Ondernemerschap en Leiderschap getransformeerd tot een Expertisecentrum. Dit Expertisecentrum heeft tot doel succes- en faalfactoren in ondernemerschap en bedrijfsvoering in kaart te brengen en te analyseren. Dit gebeurt door vergelijkend onderzoek te doen, door vragen van ondernemingen te beantwoorden en door ondernemingen te helpen bij het stellen van de goede vraag. Resultaten van het werk vinden hun weg naar het onderwijs en het werkveld. Het Expertisecentrum start met twee lectoraten en wordt binnen afzienbare tijd uitgebouwd.

LECTORATEN Lectoraat Human Resource Management, dr. Willem de Lange Lectoraat Innovatief Ondernemen, mr. Peter ter Horst

Verbonden academies • Academie voor Algemeen & Financieel Management • Academie voor Financieel Management • Academie voor Management & Bestuur • Academie voor Marketing & Business Management • Academie voor Industrie & Informatica • Academie voor Techniek & Management

Voorbeeld van een project: Business Transfer (mr. Peter ter Horst) Avans Hogeschool is penvoerder van dit Leonardo da Vinci project (Europese Commissie, DG Education & Culture). Het project Business Transfer heeft tot doel onderwijs te ontwikkelen voor het mbo en het hbo over de materie van bedrijfsoverdracht. In het project wordt een lespakket ontwikkeld voor het mbo en hbo. Een educatief stripverhaal maakt deel uit van dat pakket, evenals een DVD met interviews, cases, literatuur, onderzoeksgegevens en een studiegids. Zie ook: http://www.business-transfer.nl/. Het project werd uitgevoerd in samenwerking met partners uit Nederland, Belgie, Litouwen, Portugal en Duitsland.

Partners zijn onder andere: • KPN • Achmea • Rabobank • Kamer van Koophandel Breda • Syntens • REWIN • Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding • Arbo-Ned • Gemeenten regio midden-Brabant • Gemeente Breda • NHTV • ROC West-Brabant • Tilburg University • Erasmus Universiteit Rotterdam

18

Pagina uit het educatief stripverhaal behorend bij het project Business Transfer.

19

UITGELICHT: LECTORAAT HUMAN RESOURCE MANAGEMENT Lector: dr. Willem de Lange Binnen het HRM-werkveld is sprake van een grote dynamiek, waardoor het werk van de HR-professional aanzienlijke veranderingen ondergaat. Het beeld van de actuele HR-functie is er dan ook heel divers. Door het versnipperde beeld, bestaat er behoefte aan een onderzoek naar wat zich nu werkelijk afspeelt in het beroepenveld en hoe de ontwikkeling er de komende jaren uitziet. HRM in het MKB In opdracht van OOM, het opleidingsfonds voor de metaal, is door de Kenniskring HRM onderzoek uitgevoerd naar het personeelsmanagement bij kleine en middelgrote ondernemingen in de metaalbewerking. Centraal staat de vraag op welke wijze je kleine bedrijven kunt stimuleren tot het voeren van een goed personeelsbeleid. De achtergrond is het gegeven dat de sector op niet al te lange termijn zal worden geconfronteerd met een grote schaarste op de arbeidsmarkt. Uitgangspunt is de overtuiging dat kleine en middelgrote bedrijven de concurrentie op de arbeidsmarkt alleen kunnen aangaan, als zij zich profileren als aantrekkelijke werkgevers. Daarbij wordt een goed personeelsmanagement van groot belang geacht.

20

De HRM praktijkmonitor De lectoraten HRM van de hogescholen Avans, Saxion en Inholland voeren gezamenlijk een onderzoek uit onder de titel: de HRM Praktijkmonitor. Het onderzoek moet inzicht geven in de inhoud van de HR-functie: waar houden HR-professionals zich mee bezig? Daarnaast onderzoekt de praktijkmonitor welke competenties HR-professionals moeten hebben en in hoeverre HRtaken worden overgeheveld naar het lijnmanagement. In het verlengde daarvan bekijkt het project hoe deze ontwikkelingen hun weerslag in het onderwijs vinden en wat er verlangd wordt van de afgestudeerde student Personeel & Arbeid.

“HR staat in toenemende mate voor beter werk(en) in beter presterende organisaties. Beter werken moet ook aantrekkelijker werken zijn. Vooral waar er schaarste heerst op de arbeidsmarkt, is het van groot belang dat een organisatie een aantrekkelijk werkgever is; daar moet de ‘war on talent’ mee worden gewonnen.” dr. Willem de Lange

21

EXPERTISECENTRUM KUNST & VORMGEVING

Voorbeelden van projecten:

Het Expertisecentrum Kunst & Vormgeving (EKV) Verbonden bestaat uit drie lectoraten (Fotografie, Visuele academie Retorica en Beeldende Kunst), die samenwerken • AKV|St. Joost op het gebied van de beeldcultuur, uitmondend in publicaties, readers, en gezamenlijke studiedagen. Het EKV doet verslag van activiteiten en publicaties en nodigt uit tot deelnames via een gezamenlijke website www.kunst-en-vormgeving.nl.

Visuele Facturen (dr. Karel van der Waarde) In dit project werken lector en kenniskring aan antwoorden op de vraag: hoe ziet een factuur eruit die begrijpelijk is voor de ontvanger, ondersteunend is voor beslissingen en een positief onderdeel kan zijn van een communicatiestrategie? Het project biedt een praktijkuitdaging aan de onderzoekende grafisch ontwerper, die zich hiermee tevens voor een bedrijfskundige, technische en maatschappelijke opgave gesteld ziet. Lector Karel van der Waarde werkt met de kenniskring aan een handboek met algemene richtlijnen voor mkb en prototypes in software. Daarnaast verzorgt het lectoraat gastlessen, lezingen en internationale uitwisselingen.

Daarnaast participeert het expertisecentrum in bijzondere projecten, zoals de vormgeving van Zuidnet A58; geïnitieerd door Atelier PAN (Eindhoven) in samenwerking met AKV|St.Joost en de opleiding Bouw & Infra van Avans Hogeschool.

De fotografie en de Dam als Plaats van Herinnering (drs. Flip Bool) Op welke manier(en) kunnen foto’s en film als uitgangspunt voor geschiedschrijving dienen? Deze vraag wordt uitgewerkt in een case study, waarbij één plaats (de Dam in Amsterdam) gebruikt wordt om veranderingen in sociale processen en bebouwde omgeving te beschrijven. Het onderzoek levert verrassende inzichten op over de beeldvorming met betrekking tot onze nationale identiteit en werpt een nieuw licht op de geschiedenis van de Nederlandse fotografie. In oktober 2012 worden een website (www.amsterdamdam.nl) en een ipad-app gelanceerd, in het voorjaar van 2013 verschijnt een publicatie.

Partners zijn onder andere: • Atelier PAN • BAM (Gent) • Mondriaanfonds (Amsterdam) • Marres Centre for Contemporary Culture (Maastricht) • MuZee, kunstmuseum aan zee (Oostende) • Nederlands Fotomuseum • Stadsarchief Amsterdam • Maria Austria Instituut • Spaarnestad Photo • Rijksmuseum Amsterdam • Nationaal Archief

• Hollandse Hoogte • Uitgeverij Lubberhuizen • Pictura Software (Heiloo) • Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers • Forum E-factureren • Simplification Centre (London, UK) • Communication Research Institute (Australië) • Loughborough University (UK) • Fontys Hogeschool voor de kunsten (Tilburg) • Sint Lukas (Brussel) • Hogeschool van Amsterdam

LECTORATEN Fotografie, drs. Flip Bool Visuele retorica van het grafisch ontwerpen, dr. Karel van der Waarde Beeldende kunst, vacant

22

23

klasse’ - een model dat steeds vaker en inniger omarmd wordt door lokale bestuurders en politici: wat betekent het voor de kunst wanneer de aanwezigheid van kunstenaars in een stad of regio vooral wordt gezien als een motor voor economische groei? Kunnen autonome kunstenaars nog wel floreren binnen de ontwerpgerichte logica van de creatieve industrie?

“Kunstenaarsattitudes die ooit maatschappelijk ongewenst waren, zijn vanuit de marge doorgesijpeld naar de burgerlijke hoofdstroom. De mediawereld, het bedrijfsleven en zelfs de politiek hebben de aantrekkingskracht ontdekt van grensverleggend gedrag, compromisloze zelfexpressie, het doorbreken van taboes, radicaal kiezen voor jezelf, antihokjesgeest en minachting voor traditie en autoriteiten.” dr. Camiel van Winkel

UITGELICHT: CULTURELE POSITIE EN FUNCTIE VAN DE BEELDEND KUNSTENAAR Lector: dr. Camiel van Winkel Doel van het lectoraat, dat werd afgesloten in mei 2012, was het ontwikkelen van kennis van en inzicht geven in de culturele positie en functie van de beeldend kunstenaar, op een manier die bijdraagt aan de verdere ontwikkeling van het kennisdomein van de beeldende kunst en het beeldende kunstonderwijs. Hybridisering van de Kunstenaarspraktijk Deze majeure erfenis van het lectoraat omvat een onderzoek naar de beroepspraktijk van drie generaties afgestudeerden van beeldende kunstopleidingen in Nederland en Vlaanderen. Deze praktijk blijkt in toenemende mate in het teken te staan van een hybride vermenging van autonome en toegepaste artistieke werkzaamheden. Het onderzoek geeft mede richting aan de ontwikkeling van het kunstonderwijs en is gepresenteerd aan de commissies Dijkgraaf, Brinkman en aan de sector in het Overleg Beeldende Kunst (OBK).

Onderzoek in het onderwijs Twee docenten van de Masteropleiding van AKV|St. Joost werden in 2011 in de gelegenheid gesteld onderwijsreaders te produceren voor studenten van de Master of Fine Art (MFA), onder begeleiding van de lector. Verder werd in september 2011 voor de vierde keer de jaarlijkse workshopweek voor alle tweede- en derdejaarsstudenten van de Bacheloropleiding Beeldende Kunst georganiseerd in samenwerking met de Rijksakademie Amsterdam. Ook masterstudenten Beeldende Kunst van AKV|St. Joost gaven in dit kader enkele workshops.

“Meer dan andere kunstvormen wordt de beeldende kunst geplaagd door de onbenoembaarheid van haar vakinhoud.” dr. Camiel van Winkel

Hermeslezing De Hermeslezing betreft een tweejaarlijkse cyclus van lezingen op het gebied van beeldende kunst. Het lectoraat verzorgt de redactie van de lezing en adviseert de Stichting Hermeslezing, die de lezing organiseert. In de editie van 2010 sprak Martha Rosler over de maatschappelijke en politieke positie van kunstenaars in de context van Richard Florida’s model van de ‘creatieve

24

25

EXPERTISEGEBIED GEZONDE SAMENLEVING Het Expertisegebied Gezonde Samenleving zal in 2013 worden uitgebouwd tot een Expertisecentrum dat zich richt op de rol van de eerstelijns zorg in de Nederlandse samenleving.

Partners zijn onder andere: • PON, Tilburg • GGD West-Brabant • Zorgbelang Brabant • Bureau Jeugdzorg Breda • Centrum voor Jeugd en Gezin, Tilburg • Amphia Ziekenhuis, Breda • Areaconsult: beleids- en organisatieontwikkeling in de zorg. • Zorgverzekeraars CZ en Interpolis • MEE Zuidoost Brabant • Careyn • Surplus • Thuiszorg West-Brabant, Groenhuysen • Thebe Zorg • Tilburg University, Tranzo en TiSIL • Erasmus Medisch Centrum Rotterdam • Stichting Opleiding Manuele Therapie

26

Verbonden academies • Academie voor Gezondheidszorg • Academie voor Sociale Studies ‘s-Hertogenbosch • Academie voor Sociale Studies Breda

LECTORATEN Diagnostiek, dr. Arianne Verhagen Active Ageing, start met ingang van 2013 Jeugd, Gezin & Samenleving, dr. Lisbeth Verharen en dr. Erna Hooghiemstra

Voorbeeld van een project: Het lectoraat Jeugd, Gezin & Samenleving, dat werd opgericht in het najaar van 2011, is opgestart met het project Vraagarticulatie. Dit project heeft tot doel de kennisvragen te inventariseren, die ontstaan door de ontwikkelingen in de zorg- en hulpverlening voor jeugd. De resultaten van dit project gebruikt het lectoraat om in samenspraak met werkveld en onderwijs het verdere onderzoeksprogramma samen te stellen en de focus te bepalen. Daarbij zoekt het lectoraat afstemming met andere lectoraten, kennisinstituten en beroepsverenigingen, zowel om de krachten te bundelen als ook om zich voldoende te onderscheiden. Bij het project zijn zestien studenten betrokken die zo hun onderzoekscompetenties vergroten én hun kennis en inzicht in de zorg- en hulpverlening voor jeugd. De resultaten van het project zijn bruikbaar voor het curriculum van de Academie voor Sociale Studies Breda en ’s-Hertogenbosch.

27

UITGELICHT: LECTORAAT DIAGNOSTIEK Lector: dr. Arianne Verhagen De vraag: wat heb ik? is een van de meest gestelde vragen van mensen die met klachten bij de huisarts of fysiotherapeut komen. De missie van het lectoraat Diagnostiek is om mensen met klachten aan het bewegingsapparaat zo adequaat mogelijk en evidence based een antwoord op deze vraag te geven. Het lectoraat doet onderzoek naar de diagnostiek van het bewegingsapparaat in de eerstelijns zorg. Ook richt het zich op de samenwerking tussen huisartsen en fysiotherapeuten.

“Het primaire doel van diagnostiek in de dagelijkse praktijk is het onderscheid maken tussen iemand met een aandoening en iemand zonder een aandoening.”

een kwart van de mensen met nekklachten zoekt hiervoor hulp in de eerste lijn (huisarts, fysio-/ manueel therapeut). Onduidelijk is waaruit het dagelijks handelen van deze therapeuten bestaat. In dit project wordt onderzoek gedaan naar de behandeling van patiënten met nekpijn door Nederlandse manueel therapeuten. Geïnventariseerd wordt wat de manueel therapeut doet in de dagelijkse praktijk, hoe dit door de patiënt wordt ervaren, of er na- en/of bijwerkingen van de behandeling optreden en in welke mate mensen herstellen.

“Het geven van een naam aan een aandoening wordt ook wel het Repelsteeltje-effect genoemd. Door het labelen of het geven van een naam aan de klacht voelt men zich meer begrepen en voelt men meer controle. Dat helpt bij het herstelproces.” dr. Arianne Verhagen

dr. Arianne Verhagen

Predictieregels in de fysiotherapie Predictieregels zijn instrumenten die in de praktijk gebruikt kunnen worden om voor individuele patiënten het verloop van een aandoening of specifieke behandeling in te schatten. Er is echter weinig bekend over welke predictieregels er zijn in de fysiotherapie, wat de kenmerken en toegevoegde waarde van die regels zijn en in welke mate predictieregels in de dagelijkse praktijk kunnen worden gebruikt. Ook is er nauwelijks inzicht in de factoren die een rol spelen bij de implementatie van een predictieregel. Dit project geeft een overzicht van de bestaande prognostische modellen en in welke mate die geïmplementeerd worden in de fysiotherapie. Ook geeft het project inzicht in de belemmerende factoren bij die implementatie. Met dit inzicht wordt nu kritisch naar het relevante lesmateriaal gekeken. Daarnaast wordt er specifiek onderzoek gedaan naar de prognostische modellen over knieklachten. Dagelijks beleid van de manueel therapeut bij patiënten met aspecifieke nekklachten Na lage rugklachten is nekpijn de meest voorkomende klacht aan het bewegingsapparaat. Als een belangrijk gezondheidsprobleem beïnvloedt nekpijn het alledaags functioneren. Ongeveer

28

29

LECTORAAT: DE INNOVATIEVE OPLEIDINGSSCHOOL Lector: dr. Paul Delnooz Hoe zorgen professionals verbonden aan het basisonderwijs ervoor dat kinderen opgeleid zijn voor een toekomst waarin innovatie, co-creatie, creativiteit en kennisontwikkeling noodzakelijk zijn? En vooral, wat betekent dat voor het beroep leerkracht basisonderwijs? In het lectoraat ‘De innovatieve opleidingsschool’ staan deze vragen centraal.

Verbonden academie • Pabo

“Iemand kan pas op zoek gaan naar een creatieve oplossing voor een probleem, als die persoon in staat is om de huidige situatie ter discussie te stellen. Als een persoon bijvoorbeeld niet in staat is om vraagtekens te plaatsen bij een lesmethode voor rekenen, dan zal nooit de vraag naar boven komen hoe deze kan worden verbeterd. Door studenten te trainen volgens de opvatting: ‘Niets is waar; er zijn altijd meerdere manieren om naar de werkelijkheid te kijken’, blijkt hun afstudeerniveau toe te nemen en blijken ze tot innovatieve oplossingen voor praktische vraagstukken te komen.” dr. Paul Delnooz

TOPClasses Studenten van de TOPClasses van de PABO zijn onder leiding van het lectoraat gestart met hun afstudeerproject. De TOPClass Gedragsspecialist zoekt naar innovatieve oplossingen voor de gedragsproblemen die zich voordoen binnen het primair en voortgezet onderwijs. De TOPClass Specialist vernieuwend onderwijs zoekt naar innovatieve oplossingen voor de onderwijskundige problemen die zich voordoen in het primair en voortgezet onderwijs. Beide groepen studenten hebben de oplossingen die ze bedachten in januari 2011 gepresenteerd aan het werkveld. De studenten gaan deze oplossingen testen tijdens hun stage in 2012.

Partners zijn onder andere: • INOS Stichting Katholiek Onderwijs Breda • Katholiek Primair Onderwijs Roosendaal • Lowys Porquinstichting Bergen op Zoom • Stichting Driespan Etten-Leur • Samenwerkingsverband Ruimte voor Talent en Ruimte voor Wetenschap en Techniek • Stichting Platform Beta Techniek Den Haag

30

• Avans+ Breda • Radboud Universiteit Nijmegen (Expertisecentrum Nederlands) • ROC West-Brabant (Vitalis College, sector Welzijn) Breda • Universiteit Utrecht

31

LECTORAAT: MECHATRONICA Lector: ir. Jos Gunsing De hbo-opleiding Mechatronica is in 2011 officieel erkend door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Na registratie zijn de vier deelnemende Hogescholen (Avans, Fontys, Saxion en de Haagse Hogeschool) een overleg gestart om zich gezamenlijk te presenteren. In het jaar 2011 staan strategievorming, regionale afstemming van de programma’s en de presentatie naar de markt centraal.

Partners zijn onder andere: Verbonden academie • Academie voor Techniek en Management

• CSI Industries • Crossroads • ESI Hogeschool Utrecht • Saxion • Fontys Hogescholen • TU Eindhoven • ROC Tilburg • LAN Handling systems • FESTO Didactic

2011 heeft het lectoraat Mechatronica tevens drie RAAK-projecten opgeleverd die vanaf 2012 worden uitgevoerd. Avans Hogeschool is penvoerder van het RAAK-MKB-project: Systems Engineering voor MKB-bedrijven met ESI, Hogeschool Utrecht, Fontys en Saxion. Ook neemt Avans deel aan RAAK Pro Medical Robotics (penvoerder Saxion Hogeschool) en RAAK MKB FireBee (penvoerder Fontys Hogeschool).

32

33

LECTORAAT: ANALYSETECHNIEKEN IN DE LIFE SCIENCES Lector: prof. dr. Ad de Jong Het onderzoeksprogramma van dit lectoraat richt zich op de professionalisering van docenten, de transfer van onderzoek naar onderwijs en het vormen van een extern netwerk.

Verbonden academie • Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu

Het onderzoek van het lectoraat bestrijkt vier gebieden: 1. Bioanalytisch onderzoek, bijvoorbeeld in een RAAK-project waarin werd gewerkt aan de ontwikkeling van een analysemethode voor de bepaling van testosteron in serum van mannen die behandeld worden voor prostaatkanker; 2. Biomarkeronderzoek, waarin nieuwe analysemethoden voor potentiële biomarkers worden ontwikkeld. Dit zijn stoffen die worden gebruikt als indicator van een biologische toestand. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een promovendus in samenwerking met de Universiteit Utrecht. 3. Onderzoek naar de biologische activiteit van voedingsbestanddelen en van allergenen in voedsel. 4: Onderzoek naar chemometrische technieken in de Life Sciences, wat zich richt op het verkrijgen van informatie uit data door toepassing van multivariate data analysetechnieken. In dit kader wordt promotieonderzoek uitgevoerd door een lid van de kenniskring.

Partners zijn onder andere: • Amphia Ziekenhuis, Breda • Lievensberg Ziekenhuis, Bergen op Zoom • ZorgSaam Ziekenhuis, Terneuzen • Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal • IJselland Ziekenhuis, Capelle aan den IJssel • Admiraal De Ruyter Ziekenhuis, Goes • Disciplinegroep Biomedische Analyse (DBA) van het Departement Farmaceutische Wetenschappen van de Faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht • Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML)

De resultaten en methoden worden verwerkt in het onderwijs, zoals in de minor analytische chemie en in de minor forensische chemie.

34

35

GEPROMOVEERD IN 2011 EN 2012

UITGELICHT: PROMOTIEONDERZOEK Schriftelijke taalvaardigheid in groep acht van het primair onderwijs

Theo Pullens, Pabo Bij wijze van schrijven (Effecten van computerondersteund schrijven in het primair onderwijs). Promotores: prof. dr. H. van den Bergh, Universiteit Utrecht, prof. dr. W. Herrlitz, Universiteit Utrecht; Co-promotor: dr. H. den Ouden, Universiteit Utrecht; Lector/co-promotor: dr. Paul Delnooz. Publicatie: Pullens, Van den Bergh, Herrlitz, & Den Ouden. (2009). Bij wijze van schrijven. Vonk, 39(4), 23-39.

Dit onderzoek is ingegeven door de klacht van veel basisscholen dat leerlingen moeite hebben om goede opstellen te schrijven. Daarnaast gaven leraren aan dat zij moeite hebben om kinderen te begeleiden in het schrijfproces. Het recente inspectierapport “De kwaliteit van het schrijfonderwijs in de basisschool” bevestigt dit beeld.

Inge Logghe, Academie voor Gezondheidszorg Vallen bij ouderen en de effecten van Tai Chi. Promotor: prof. dr. B.W. Koes, Erasmus Universiteit Rotterdam; Co-promotor: dr. A.P. Verhagen, Erasmus Universiteit Rotterdam; Lector/co-promotor: dr. A.C.H.J. Rademaker. Brian Godor, Leer- en Innovatiecentrum A Model of Student Engagement: Identifying Engagement Triggers in Dutch Higher Vocational Education. Promotor: prof. dr. John Richardson, Open University England; Co-promotor: prof. dr. Sabine Severiens, Erasmus Universiteit Rotterdam.

36

Enkele jaren geleden is Pabodocent Theo Pullens het computerprogramma TiO-schrijven op het spoor gekomen dat leerlingen ondersteunt in het schrijven van allerlei soorten teksten. Dat vormde de aanleiding om na te gaan of het gebruik van dit programma effecten laat zien in de vorm van betere opstellen. Op vijf basisscholen in de regio is hij vervolgens in groep acht aan de slag gegaan met zijn onderzoek. Hierbij kwamen onderzoeksvragen aan de orde als: helpt het als kinderen wekelijks gericht schrijfonderwijs krijgen en helpt het als de computer wordt ingezet? Het onderzoek heeft in totaal ruim 2500 opstellen opgeleverd. Met de hulp van vijftien ervaren leerkrachten en meer dan dertig pabostudenten zijn alle teksten beoordeeld. Deze beoordelingen zijn vergeleken met landelijke tekstoordelen van landelijke periodieke peilingsonderzoeken. Het valt op dat significante leerwinst te constateren is bij vaak oefenen in combinatie met de ondersteuning van het computerprogramma: kinderen schrijven betere teksten.

37

PROMOVENDI Sheila Adjiembaks, Juridische Hogeschool Avans-Fontys ‘Resistance to crime’; weerstand tegen criminele verleiding. Promotor: prof. dr. Emile Kolthoff, Open Universiteit. Jan Andries, Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu Methodeontwikkeling in de chemometrie: Ontwikkeling van nieuwe methoden voor variabelenselectie bij multivariate data analyse. Promotores: prof. dr. L.M.C. Buydens, Radboud Universiteit Nijmegen en prof. dr. Y. Vander Heyden, Vrije Universiteit Brussel; Lector/promotor: prof. dr. G.J. de Jong. Marie-José Geenen, Academie voor Sociale Studies Breda Werkzame factoren in de relatie groepsleiders-jongens in een justitiële jeugdinrichting. Promotor: prof. dr. Emile Kolthoff, Open Universiteit; Lector/co-promotor: dr. Hans Werdmölder. Martin van Gennep, Academie voor Gezondheidszorg Effects of a program combining walking and cognitive training on memory and behavior of older persons with dementia. Promotor: prof. dr. Erik Scherder, VU Amsterdam. Soesja Grundel, Academie voor Marketing en Business Management Applications in Game Theory. Promotores: prof. dr. Peter Borm, Tilburg University en prof. dr. Herbert Hamers, Tilburg University; Lector: mr. Peter ter Horst. Anita Heijltjes, Leer- en Innovatie Centrum Critical thinking in higher economics education. Promotor: prof. dr. Fred Paas, Erasmus Universiteit Rotterdam; Co-promotor: dr. Tamara van Gog, Erasmus Universiteit Rotterdam.

38

Mechtild Höing, Academie voor Sociale Studies Breda COSA: werkt het? Promotor: prof. dr. Stefan Bogaerts, Tilburg University; Lector/co-promotor: dr. Bas Vogelvang. Marga Jacobs, Academie voor ICT en Business Kenniscreatie in burgernetwerken. Promotores: prof. dr. A. Ragas, Open Universiteit en prof. dr. P. Sloep, Open Universiteit. Maike Kooijmans, Academie voor Sociale Studies ‘s-Hertogenbosch Talentontwikkeling bij risicojongeren. Promotor: prof. dr. Jan Willem Duyvendak, Universiteit van Amsterdam; Lector/co-promotor: dr. Bas Vogelvang. Esmah Lahlah, Academie voor Sociale Studies Breda To victimise or to be Victimised? Ethnic differences in the risk for juvenile delinquency. Promotor: prof. dr. S. Bogaerts, Tilburg University; Co-promotor: dr. L. van der Knaap, Tilburg University. Kelly Meusen-Beekman, Pabo Ondersteunen van de overgang tussen basis- en voortgezet onderwijs, door vroege training van zelfregulatievaardigheden bij kinderen in het basisonderwijs door middel van formatieve assessments. Promotor: prof. dr. Henny Boshuizen, Open Universiteit; Co-promotor: dr. Desiree Joosten- ten Brinke, Open Universiteit; Lector/co-promotor: dr. Paul Delnooz. Dennis Moeke, Academie voor Management en Bestuur Zorglogistiek in de langdurige zorg: slimmer plannen van zorgactiviteiten. Promotor: prof. dr. Ger Koole, Vrije Universiteit Amsterdam; Lector/co-promotor: dr. Lineke Verkooijen, Windesheim Flevoland.

39

Bert Mutsaers, Academie voor Gezondheidszorg Attitude en klinisch redeneren van manueel therapeuten. Promotor: prof. dr. Bart Koes, Erasmus Universiteit Rotterdam; Co-promotor: dr. Annelies Pool, Erasmus Universiteit Rotterdam; Lector/co-promotor: dr. Arianne Verhagen.

Han van Son, Avans School of International Studies Op weg naar meer duurzaamheidsinitiatieven in het MKB. De invloed van critical others en critical incidents op het bewustzijn en de waarden van ondernemers. Promotores: prof. dr. Arie de Ruijter, Tilburg University en prof. dr. Johan Graafland, Tilburg University; Lector/co-promotor: dr. Paul Delnooz.

Annemarie Quispel, AKV|St. Joost Visuele Communicatie (en de invloed van visuele vaardigheden op de productie en interpretatie van visuele informatie). Promotor: prof. dr. Fons Maas, Tilburg University; Lector/co-promotor: dr. Karel van der Waarde.

Gerard Wagenaar, Academie voor ICT en Business Communication patterns in agile product software development. Promotor: prof. dr. S. Brinkkemper, Universiteit van Utrecht; Co-promotor: dr. ir. R.W. Helms, Universiteit van Utrecht.

Suzanne de Rooij, Juridische Hogeschool Avans-Fontys De positionering van de hbo-jurist in de wereld van de klassieke juridische beroepen. Promotor: prof. dr. H.C.G. Spoormans, Open Universiteit; Co-promotor: dr. A. Jettinghoff, Radboud Universiteit Nijmegen.

Joop de Zwart, Academie voor Bouw en Infra Maatschappelijk verantwoord ondernemen, een hermeneutische analyse. Promotor: prof. R. ten Bos, Radboud Universiteit Nijmegen; Lector/co-promotor: ir. Emile Quanjel.

Simone Schenk, Academie voor Management en Bestuur Hoe haal je meer rendement uit een functioneringsgesprek? Promotor: prof. dr. P. Robert Jan Simons, Universiteit Utrecht; Lector/co-promotor: dr. Willem de Lange. Imke Smulders, Juridische Hogeschool Avans-Fontys De wijkagent twittert, de burger voelt zich veiliger? Onderzoek naar de relatie tussen het gebruik van Twitter door de wijkagent en de veiligheidsbeleving van de burger. Promotores: prof. dr. Wilbert Spooren, Vrije Universiteit en prof. dr. Emile Kolthoff, Open Universiteit.

40

41

Meer weten? Expertisecentrum Veiligheid (073) 629 54 49 [email protected]

Lectoraat de Innovatieve Opleidingsschool (076) 523 84 87 [email protected]

Expertisecentrum Duurzame Innovatie (076) 523 83 39 / (013) 595 81 34 [email protected]

Lectoraat Mechatronica (06) 179 86 920 [email protected]

Expertisecentrum Kunst & Vormgeving (076) 525 03 70 [email protected]

Lectoraat Analysetechnieken in de Life Sciences (076) 523 80 30 [email protected]

Lectoraat Human Resource Management (076) 523 89 69 [email protected]

Promoveren (013) 595 82 79 [email protected]

Lectoraat Innovatief Ondernemen (076) 525 04 39 [email protected] Lectoraat Diagnostiek (076) 525 07 33 Lectoraat Active Ageing (076) 525 07 33 Lectoraat Jeugd Gezin & Samenleving (073) 629 53 01 [email protected]

42

Avans Hogeschool Professor Cobbenhagenlaan 13 5037 DA Tilburg

Colofon Dit is een uitgave van Avans Hogeschool, Diensteenheid Marketing, Communicatie en Studentenzaken Fotografie Stefanie Grätz Petra Stavast Tekst PS Teksten Vormgeving K&K Associates Drukwerk OBT bv, Den Haag