Het Nieuwe (en normale) Flexibiliseren Een noodzakelijke paradigmaverschuiving
“Times, they are changing … and so does the deployment of labour.” Ben Jansen
Hot issue
Achterhoede?
Flex en emotie
Flex en paradox
Flex en eenzijdigheid
Vele soorten flexibiliteit
De adaptieve cyclus van Prof. H. Volberda
Flexibiliteitskwadrant Atkinson Tactisch en operationeel Interne flexibiliteit
Kwantitatieve flexibiliteit
Kwalitatieve flexibiliteit
Externe flexibiliteit
Flexibele arbeidstijden
Flexibele contracten
Functionele flexibiliteit
Detachering en uitbesteding
Ook: werkgevers- én werknemersgeoriënteerd
Berenschot onderzoek (2016)
TOP 5 onderwerpen in de boardroom
ABU/TNO 2014: flexschil groeit…
Werknemers met een flexibele arbeidsrelatie
Bron: CBS
Zestal disruptieve ontwikkelingen
Workforce Planning Excellence
Snelheid ‘veranderingen’
Redenen flexibilisering werkgever • Nieuwe werkelijkheid organisaties (-ingen): inspelen op dynamiek markten • Opvangen van ‘piek en ziek’ • Strategie om arbeidskosten te beperken (legaal en/of illegaal) • (Tijdelijk) binnenhalen specialistische kennis bijv. voor innovatie • Om strategische doelstellingen te kunnen realiseren (zie bijv. customer intimacy als marketingstrategie • Focus aanbrengen op kernactiviteiten (‘outsourcing’) • Reactie van ondernemingen op doorslaande werknemers beschermende arbeidsregelgeving (zie prof. Peters in Arbeid & Recht)
Marketingstrategie en flexibiliteit
Redenen flexibilisering werkgever • Nieuwe werkelijkheid organisaties (-ingen): inspelen op dynamiek markten • Opvangen van ‘piek en ziek’ • Strategie om arbeidskosten te beperken (legaal en/of illegaal) • (Tijdelijk) binnenhalen specialistische kennis bijv. voor innovatie • Om strategische doelstellingen te kunnen realiseren (zie bijv. customer intimacy als marketingstrategie • Focus aanbrengen op kernactiviteiten (‘outsourcing’) • Reactie van ondernemingen op doorslaande werknemers beschermende arbeidsregelgeving (zie prof. Peters in Arbeid & Recht)
Plezierig werkland
Bron: Platform over Het Nieuwe werken, 12 april 2016
Flexibiliseringstrend Dynamische organisaties
Overheid / arbeidsbeleid / -politiek
Dynamische arbeidskrachten
Dynamische organisaties Levensduur in jaren
>50 jaar ‘Lifetime employment’
? <10 jaar
Dynamische arbeidskrachten Arbeidsmobiliteit / banenwissels
Toename arbeidsmobiliteit • • • • • •
Transitie beroepen t.g.v. automatisering Krapte arbeidsmarkt in sectoren Hogere opleidingsniveaus Meer multiculturele verschillen Individualisering & behoefte i-deals Arbeidkrachten willen en moeten in hun kracht staan
Dynamische arbeidskrachten Arbeidsmobiliteit / banenwissels
?
SER advies 2011 • Creëren van mobiliteitscultuur • Investeren in inzetbaarheid / employability werknemers • Versterken van faciliteiten ter ondersteuning vrijwillige baanwissel
Wet en flex… • Wet werk en zekerheid • Wet flexibel werken • Wet modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden • Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters • Wet aanpak schijnconstructies • Participatiewet • Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten
Voor- en nadelen flexibilisering • Afhankelijk van de specifieke invulling: > werkgever meer voordelen toegedicht > goede uitzonderingen, zoals het zelfroosteren
• Afhankelijk van de context (bijv. maatschappelijke en sociale infrastructuur) > huidige context vaak rigide en dus nadelig
> ook goede uitzonderingen, bijv. Het Nieuwe Werken
Nadelen bij niet-duurzame invulling en niet adequate maatschappelijke context (met name contractflexibiliteit) • • • •
Ongelijke beloning Niet tot nauwelijks opleiding Inkomensonzekerheid Beperkte mogelijkheid hypotheek e.d.
Burn-out klachten en tevredenheid met werk
Bron: CBS, TNO, 2015
Nieuw paradigma
Organisatie worden nooit meer zoals ze geweest zijn…
Ingrijpende verandering in de tijd Draagvlak / tevredenheid +
Tijd -
Weerstand tegen verandering • Oude referentiekader geeft niet automatisch vertrouwen in nieuwe situatie (‘moeten wennen en geloof krijgen; voorbeeld zelfroosteren) • Maatschappelijke infrastructuur en cultuur lopen achter (‘zijn achterlijk’)
De oude en nieuwe wereld van werk OUD
NIEUW
Lokaal
Globaal
Stabiel
Dynamisch
Voorspelbaar
Onvoorspelbaar
Simpel
Complex
Gebouwd rond blanke voltijd werkende man met ‘lifetime employment’.
Flexibiliteit moet aansluiten bij behoefte/strategie
Anders: grote inspanningsverplichting + extra kosten
Flexibilisering: van binnen naar buiten flex interne structuur
z
• m m
organisatie
z
m m
organisatie
z
m m
m
z
m flex medewerker
u
u
u
uitzendbureau / detacheerder
u
m
m m
flex community
Model Duurzame Flexibilisering
Duurzame flexibiliteit (J. Koops) Sociaal stelsel los van aard contract
Goed opdrachtgeverschap
Zekerheid niet o.b.v. contract Meer ‘kennen en kunnen’
Snelle en zekere transitie
Over sectorgrenzen heen
Modern paradigma flexibilisering • Onderscheid vast – flex in contracten opgeheven • Sterk geïndividualiseerde arbeidsvormen / contracten • Beloning op basis van toegevoegde waarde • Afdracht deel loon aan individuele basisverzekering (tbv. WW, pensioen, arbeidsongeschiktheid)
Voorbeeld geïndividualiseerde arbeidsvorm • Omschrijving opdracht • Omvang en duur opdracht (maximaal 5 jaar?) • Primaire, secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden • Zeggenschap • Beëindiging opdracht
Hypotheken Hypotheken zonder vast contract
Martec’s Law
Patstelling? Mijn stelling: 1. Verdergaande flexibilisering van de arbeid vormt een bedreiging voor onze welvaart en ons welzijn. Tenzij…
2. Komend decennium wordt flexibilisering van de arbeid de norm. We kunnen ons daar beter op voorbereiden.
DANK voor uw deelname!
CONGRES DUURZAME FLEXIBILISERING 2016 Ben Jansen
