Het Middellandse-Zeegebied in beeld en kaart
www.joop.vdschee.nl/mid.zee Joop van der Schee Onderwijscentrum 2008 Vrije Universiteit Amsterdam
1
Opbouw workshop Het Middellandse-Zeegebied 1. 2. 3. 4.
Wat weten ze? Wat moeten ze weten? Hoe kunnen ze het leren? Hoe onthouden ze het?
Vrije Universiteit Amsterdam
2
1. WAT WETEN ZE? •
Tyas, Fidelija, Agenk, Fatima en Jennifer uit 5 Havo staan na de lessen nog even te kletsen op het schoolplein van het Damstede in Amsterdam-Noord. Vrije Universiteit Amsterdam
3
• Jennifer: Spanje? • Tyas : … een andere cultuur?
Vrije Universiteit Amsterdam
4
2. WAT MOETEN ZE WETEN?
Vrije Universiteit Amsterdam
5
Domein AARDE • HAVO: – Middellandse-Zeegebied – Samenhangen en verschillen op aarde – Natuurlijke gevaren in de VS
• VWO: – De aarde als natuurlijk systeem • Regionale toepassing: Middellandse-Zeegebied
– Het mondiale klimaatvraagstuk
Vrije Universiteit Amsterdam
6
Subdomein HAVO Middellandse-Zeegebied •
1. 2. 3. 4. 5.
Spreidingspatronen van natuurlijke en landschappelijke verschijnselen beschrijven Temperatuur en neerslag Reliëf en waterhuishouding Natuurlijke begroeiing en landgebruik Vulkanisme en aardbevingen Regionale verschillen Vrije Universiteit Amsterdam
7
Subdomein HAVO Middellandse-Zeegebied Relaties leggen tussen natuurlijke processen en landschappelijke verschijnselen 1. Mediterrane klimaat en samenhangende klimaatfactoren 2. Samenhang klimaat, waterhuishouding, natuurlijke begroeiing en landgebruik 3. Samenhang reliëf, vulkanisme, tektoniek, verwering, erosie en sedimentatie 4. Samenhang menselijke activiteiten, landdegradatie, kustproblemen en zeevervuiling, rekening houdend met regionale verschillen
Vrije Universiteit Amsterdam
8
Subdomein VWO Middellandse-Zeegebied Natuurlijke en landschappelijke kenmerken in onderlinge samenhang en in relatie tot de mediterrane samenlevingen analyseren 1. Aarde als natuurlijk systeem inclusief processen die natuurlijke kenmerken beïnvloeden 2. Klimaatfactoren die landschappelijke kenmerken beïnvloeden 3. Risico’s van vulkanisme en aardbevingen en hoe landen hiermee omgaan 4. Gevolgen van landdegradatie en zeevervuiling en hoe landen hiermee omgaan
Vrije Universiteit Amsterdam
9
WAAROVER PRATEN ZIJ? Het Middellandse-Zeegebied? • King, De Mas & Mansvelt-Beck (eds.) (2001) Geography, Environment and Development in the Mediterranean
Vrije Universiteit Amsterdam
10
Landen?
Vrije Universiteit Amsterdam
11
Middellandse Zeeklimaat?
Vrije Universiteit Amsterdam
12
Water?
Vrije Universiteit Amsterdam
13
Olijfbomen?
Vrije Universiteit Amsterdam
14
Nota ‘Gebieden in perspectief’ • ‘Het gebied rondom de Middellandse Zee, inclusief de Zwarte Zee’ !?
Vrije Universiteit Amsterdam
15
3. HOE KUNNEN ZE HET LEREN? Paul Theroux: De zuilen van Hercules
Vrije Universiteit Amsterdam
16
GB 53 atlaskaarten 124-127 VERSCHILLEN Kaartlezen 2 locaties / stops
RELATIES Kaartanalyse 2 kaarten
Vrije Universiteit Amsterdam
17
Kaarten geven te denken • Wat betekenen de gegevens precies? Lees de legenda’s en titels precies! • Let op regionale verschillen: kaarten zijn heel grof. • Correlatie is geen verklaring • Kaarten roepen vragen op!
Vrije Universiteit Amsterdam
18
Relaties leggen tussen natuurlijke processen en landschappelijke verschijnselen 1. Mediterrane klimaat en samenhangende klimaatfactoren temperatuur (124 CD) en breedteligging (124CD)
2.
Samenhang klimaat, waterhuishouding, natuurlijke begroeiing en landgebruik waterschaarste (125D) en neerslag (124AB)
3. 4.
Samenhang reliëf, vulkanisme, tektoniek, verwering, erosie en sedimentatie aardbevingsrisico (126B) en tektoniek (126A) Samenhang menselijke activiteiten, landdegradatie, kustproblemen en zeevervuiling, rekening houdend met regionale verschillen migratiesaldo (127E) en BPP per inwoner (127B)
Vrije Universiteit Amsterdam
19
4. HOE ONTHOUDEN ZE HET?
Vrije Universiteit Amsterdam
20
STRUCTUUR - NATUUR Meer begroeiing en minder erosie Meer neerslag en wisselende temperatuur Reliëf ----- Meer aardbevingsrisico
Minder begroeiing en meer erosie Weinig neerslag en hogere temperatuur Minder reliëf ----- Minder aardbevingsrisico
Vrije Universiteit Amsterdam
21
STRUCTUUR – MENS Hoger inkomen – Meer toerisme Immigratie
Lager inkomen – Minder toerisme Emigratie
Vrije Universiteit Amsterdam
22
GEOGRAFISCHE STRUCTUUR landbouw
inkomen
neerslag -- temperatuur
toerisme aardbevingsrisico
WATER migratie landbouw
inkomen
neerslag -- temperatuur
WATER
toerisme
WATER
aardbevingsrisico
Vrije Universiteit Amsterdam
23
Een rondje om de Middellandse Zee • Thema: water - Griekenland - Israël – Libië – Tunesië - Spanje
Vrije Universiteit Amsterdam
24
Spanje: water in overvloed?
Vrije Universiteit Amsterdam
25
Griekenland: zorgvuldiger met water?
Vrije Universiteit Amsterdam
26
Vrije Universiteit Amsterdam
27
Vrije Universiteit Amsterdam
28
Vrije Universiteit Amsterdam
29
Vrije Universiteit Amsterdam
30
Vrije Universiteit Amsterdam
31
Vrije Universiteit Amsterdam
32
Israël Yatir Noordelijke Negev neerslag 275 mm p/j
Vrije Universiteit Amsterdam
33
Libië
Vrije Universiteit Amsterdam
34
Vrije Universiteit Amsterdam
35
Tunesië
Vrije Universiteit Amsterdam
36
Vrije Universiteit Amsterdam
37
Vrije Universiteit Amsterdam
38
Vrije Universiteit Amsterdam
39
Vrije Universiteit Amsterdam
40
Vrije Universiteit Amsterdam
41
Dank voor luisteren en meedoen!
Joop van der Schee Onderwijscentrum VU © 2008 Vrije Universiteit Amsterdam
42