HET LEVENSEINDE Een leidraad in moeilijke momenten
COLOFON ‘Het levenseinde. Een leidraad in moeilijke momenten’ is een publicatie van het gemeentebestuur Denderleeuw. Publicatiedatum november 2011 (2e druk) Oplage 500 exemplaren Teksten Dienst Sociale Zaken Denderleeuw Eindredactie Dienst Communicatie Denderleeuw Vormgeving en drukwerk Comith Wettelijk depot D/2011/12.668/3 De redactie streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie waarvoor ze echter niet aansprakelijk kan gesteld worden. Aan eventuele onvolledigheden, onjuistheden of wijzigingen kunnen geen rechten ontleend worden. Voor meer informatie en praktisch advies kunt u zich wenden tot de gemeentelijke dienst Sociale Zaken: A. De Cockstraat 1 - 9470 Denderleeuw Tel. 053 640 658
[email protected] www.denderleeuw.be
HET LEVENSEINDE Een leidraad in moeilijke momenten
2
VOORWOORD
Iedereen, zowel jong als oud, stelt zich wel eens vragen over onderwerpen die te maken hebben met het levenseinde. Wil ik donor zijn en mijn organen bij mijn overlijden afstaan? Kan ik zelf bepalen hoe ik wil begraven worden? Kan ik zelf kiezen wie mijn erfgenamen zijn? Palliatieve zorgen en euthanasie, wat is dit eigenlijk? Op deze en nog veel andere vragen proberen wij in deze brochure een antwoord te geven. De brochure kan ook bij het overlijden van een geliefde persoon een hulp zijn, een leidraad, een steun. Wij hopen dat we met deze brochure enig licht kunnen werpen op deze gevoelige materie.
Marleen Van der Hoeven Schepen van Welzijn
3
INHOUDSTAFEL
VOORWOORD .............................................................................................................................................. 3 1. GOEDE REGELINGEN OP VOORHAND.................................................................................. 7
4
1.1.
PALLIATIEVE ZORG ............................................................................................................................. 8
1.2.
EUTHANASIE......................................................................................................................................10
1.3.
LAATSTE WILSBESCHIKKING ..........................................................................................................13
1.4.
HET TESTAMENT ...............................................................................................................................14
1.5.
DE DONATIE VAN ORGANEN ..........................................................................................................16
1.6.
AFSTAND VAN JE LICHAAM AAN DE WETENSCHAP ...................................................................17
2. FORMALITEITEN NA HET OVERLIJDEN .......................................................................... 19 2.1.
HUISDOKTER .....................................................................................................................................19
2.2.
BEGRAFENISONDERNEMER.............................................................................................................19
2.3.
BURGERLIJKE STAND .......................................................................................................................20
2.4.
NOTARIS .............................................................................................................................................21
2.5.
BANK ...................................................................................................................................................22
2.6.
VERZEKERINGEN...............................................................................................................................25
2.7.
MUTUALITEIT ...................................................................................................................................25
2.8.
WAGEN ................................................................................................................................................26
2.9.
PENSIOENEN ......................................................................................................................................27
2.10. WERKGEVER .......................................................................................................................................30 2.11. KINDERBIJSLAGFONDS ....................................................................................................................30 2.12. ANDERE ORGANISATIES ..................................................................................................................32 5
6
1. GOEDE REGELINGEN OP VOORHAND Niemand denkt graag aan lijden en sterven, of aan nalatenschap, testamenten of erfenissen. Toch is het belangrijk dat u al tijdens uw leven even stilstaat bij deze zaken. Vooral de naaste nabestaanden kunt u heel wat extra smart besparen indien u al bij leven enkele regelingen treft over uw levenseinde. Een aantal tips. r #FXBBSBMMFCFMBOHSJKLFQBQJFSFO USPVXCPFLKF BLUFO wilsbeschikking, huwelijkscontract, …) op eenzelfde plaats. r .BBLFFOBESFTTFOMJKTUWBOQFSTPOFOEJFPQEFIPPHUF gebracht moeten worden van uw overlijden. r 4PNNJHFCBOLFOIFCCFOFFOGPSNVMJFSXBBSPQVBMMF vertrouwelijke gegevens kunt invullen die interessant zijn voor uw nabestaanden: informatie over rekeningen, verzekeringen, schulden en testamenten; de locatie waar geld, persoonlijke documenten, akten en sleutels bewaard zijn...
r 8BOOFFSV[FMGVXCFHSBGFOJTXJMUSFHFMFO LVOUVEJU schriftelijk bepalen. Er is ook een mogelijkheid om op voorhand een overeenkomst af te sluiten met een begrafenisondernemer en op de bank een som vast te zetten ten gunste van de begrafenisondernemer. Na de begrafenis kan deze het geld afhalen op vertoon van de overlijdensakte en een bewijs van de geleverde diensten. r .BBLFFOXJMTCFTDIJLLJOHPQCJKEFEJFOTU#VSHFSMJKLF Stand van uw gemeente en vermeld hierin hoe u wenst te worden begraven. Doe een beroep op een WFSUSPVXFOTQFSTPPO CJKWPPSCFFMEFFOBEWPDBBU OPUBSJT of verantwoordelijke van de bank) indien u dit zelf niet meer kunt.
7
1.1. PALLIATIEVE ZORG #JK[POEFSF BBOEBDIU WPPS FFO NFOTXBBSEJH IFFOHBBO staat centraal in de palliatieve zorg. Het doel van palliatieve zorgen is de best mogelijke levenskwaliteit te bereiken voor de patiënt met een levensbedreigende aandoening en zijn nabestaanden, en is dus niet het leven te verlengen of te verkorten. De controle van pijn maar ook van psychologische, sociale en spirituele problemen is hierbij van essentieel belang.
Palliatieve premie Alhoewel een meerderheid van de terminaal zieke mensen thuis wenst te sterven, kan dit meestal niet gerealiseerd worden. Dit komt vooral omdat de palliatieve verzorging thuis duurder is voor de patiënt dan dezezelfde verzorging in een ziekenhuis.
Om de patiënten toch de mogelijkheid te bieden hun levenseinde thuis te beleven, kan via de huisarts een Palliatieve zorg is daarom niet beperkt tot louter palliatieve premie aangevraagd worden. Deze premie medische zorg en wordt in principe door iedereen voorziet een vast bedrag van 603,12 euro voor terminale verleend; bijvoorbeeld de huisarts, medisch specialist, patiënten en wordt toegekend voor één maand. Wordt verpleegkundige, maatschappelijk werker, psycholoog, deze periode overschreden dan kan de premie nog een geestelijk verzorger, vrijwilliger en naasten. keer worden aangevraagd. Het bedrag komt bovenop de normale terugbetaling van ziektekosten door het #PWFOEJFO TUFMU QBMMJBUJFWF [PSH OJFU BMMFFO EF CFIPFGUFO ziekenfonds, en is bedoeld om de bijzondere kosten van van de patiënt centraal, maar ook van diens naasten. Het stervensbegeleiding thuis te helpen dragen. biedt een ondersteuningssysteem aan de familie om te helpen zich te redden tijdens de ziekte van de patiënt en Palliatief verlof tijdens haar eigen rouwproces. Iedere werknemer in de privé-sector of de openbare sector heeft recht op loopbaanonderbreking in het kader van palliatieve zorg. Informeer hiervoor bij de werkgever of bij de RVA. 8
Nuttige contactgegevens
Netwerk Palliatieve Zorg Aalst - Dendermonde - Ninove vzw Netwerkcoördinator Aalst: Luc De Waegeneer Gentsesteenweg 179, 9300 Aalst tel. 053 21 40 94 fax 053 70 53 50 e-mail:
[email protected]
ASZ Campus Aalst palliatieve zorgen: tel. 053 76 49 00 Medisch coördinator: Dr. Erna Van Droogenbroeck tel. 053 76 42 38 Palliatief supportteam: te contacteren via de dokter of de hoofdverpleegkundige
O.L.Vrouwziekenhuis 1BMMJBUJFGTVQQPSUUFBN DBNQVT"BMTU UFM e-mail:
[email protected] 1BMMJBUJFWF[PSHFFOIFJE DBNQVT"TTF UFM e-mail:
[email protected]
9
1.2. EUTHANASIE Euthanasie wordt door de wet omschreven als het ‘opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek’. Wettelijk is euthanasie dus slechts geoorloofd wanneer het door een arts gebeurt, op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt en binnen strikte voorwaarden. Euthanasie heeft dus niets te maken met de normale medische handelingen om pijn en lijden te bestrijden, bijvoorbeeld door de toediening van kalmeermiddelen of pijnstillers. Het gaat hier ook niet over het niet opstarten of het stopzetten van een uitzichtloze en dus nutteloze en ongerechtvaardigde verdere behandeling. In die gevallen beëindigt de dokter niet bewust het leven; hij maakt alleen een natuurlijk overlijden mogelijk dat waardiger en minder moeizaam is.
10
Een verzoek tot euthanasie De wet schrijft enkele voorwaarden voor om euthanasie te kunnen aanvragen.
Wat de patiënt betreft: r EFQBUJÌOUNPFUNFFSEFSKBSJHPGFFOPOUWPPHEF minderjarige zijn; r IJK[JKNPFUIBOEFMJOHTCFLXBBNFOCFXVTU[JKOPQIFU ogenblik dat euthanasie wordt gevraagd.
Wat het verzoek tot euthanasie betreft: r WSJKXJMMJH[POEFSESVLWBOCVJUFOBG r PWFSXPHFOEFQBUJÌOUJTUPUFFOCFTMJTTJOHHFLPNFOOB correcte en relevante informatie te hebben gekregen, onder meer over zijn ziekte en de mogelijkheden van palliatieve zorg; r IFSIBBMEOJFUJNQVMTJFGFOEVVS[BBN EX[PQ verschillende dagen herhaald; r TDISJGUFMJKLPQHFTUFME HFEBUFFSEFOHFUFLFOEEPPSEF patiënt zelf. Indien de patiënt daartoe niet in staat is, gebeurt het op schrift stellen door een meerderjarige persoon die gekozen is door de patiënt en geen materieel belang mag hebben bij de dood van de patiënt.
Wat de toestand van de patiënt betreft: r IFUNPFUHBBOPNFFONFEJTDIVJU[JDIUMP[FUPFTUBOE van ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden, tengevolge van een ernstige en ongeneeslijke aandoening door een ziekte of een ongeval. r &SXPSEUOJFUWFSFJTUEBUEFQBUJÌOUBBOEJFBBOEPFOJOH zal sterven of dat de aandoening een terminaal karakter heeft. De wet is dus ook onder specifieke voorwaarden van toepassing op de zogenaamde niet-terminale patiënt. Het verzoek moet volgens de wet schriftelijk gebeuren en moet door de patiënt zelf worden opgesteld, ondertekend en gedateerd. Voorbeelden voor zo’n verzoekschrift kunt u downloaden op de website www.gezondheid.be. Dit wordt meestal begeleid door een arts of palliatief team die u ook helpen bij het vervullen van de administratieve voorwaarden.
11
De wilsverklaring tot euthanasie De wet voorziet de mogelijkheid om bij leven en welzijn een wilsverklaring op te stellen waarin u vraagt dat er euthanasie wordt verricht indien u door ziekte of ongeval wordt getroffen, daardoor een ernstige en ongeneeslijke aandoening krijgt en op onomkeerbare wijze het bewustzijn verliest. Dat betekent dat de wilsverklaring enkel kan worden ingeroepen voor comateuze patiënten en dus niet voor demente personen.
De wilsverklaring moet gedateerd en ondertekend worden door degene die de verklaring aflegt, door de getuigen en - indien die er zijn - door de aangeduide vertrouwensQFSTP P O F O
Kunt u zelf niet meer schrijven, dan mag u dat laten doen door een meerderjarig persoon die u aanduidt en die geen enkel materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt. Hierbij moeten opnieuw twee meerderjarige getuigen aanwezig zijn, van wie er minstens een geen De wilsverklaring tot euthanasie moet in aanwezigheid materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt. van twee meerderjarige getuigen op papier worden gezet. De wilsverklaring moet gedateerd en ondertekend worden Minstens één van die getuigen mag geen erfgenaam zijn of door degene die het verzoek schriftelijk opstelt, door de materieel belang hebben bij de dood van de patiënt. U kunt getuigen en door de aangeduide vertrouwenspersoon of NBBSEJUNPFUOJFU JOEFXJMTWFSLMBSJOHÊÊOPGNFFSEFSF vertrouwenspersonen. vertrouwenspersonen aanduiden die de behandelende arts op de hoogte brengen van de wil van de patiënt. De De wilsverklaring vermeldt dat de betrokkene niet in staat behandelende arts van de patiënt, de geraadpleegde arts JTUFUFLFOFOFOXBBSPN#JKEFXJMTWFSLMBSJOHXPSEUFFO en de leden van het verplegend team kunnen niet als medisch getuigschrift gevoegd als bewijs dat de betrokkene fysiek blijvend niet in staat is de wilsverklaring op te stellen vertrouwenspersoon optreden. en te tekenen.
12
1.3. LAATSTE WILSBESCHIKKING De vorm waaraan zo’n wilsverklaring moet beantwoorden, is wettelijk vastgelegd. Een voorbeeld kunt u downloaden op www.gezondheid.be. De wilsverklaring is maximaal 5 jaar geldig. Ze moet dus tijdig vernieuwd worden. Sinds 1 september 2008 kunt u bij het gemeentebestuur van uw woonplaats een wilsverklaring tot euthanasie laten registreren. Op elk ogenblik kan u de verklaring herzien of intrekken. De geldigheidsduur van de verklaring bedraagt momenteel vijf jaar. Na afloop van deze vijf jaar moet u de verklaring herbevestigen. Zo niet zal ze uit de database geschrapt worden.
U kunt zelf, of als ouder van een minderjarig kind, de gewenste wijze van begraving of crematie en ook de gewenste uitvaartplechtigheid laten registreren. U kunt uw wensen laten blijken uit een testament, maar ook SFHJTUSFSFO CJK EF HFNFFOUFMJKLF EJFOTU #VSHFSMJKLF 4UBOE via een laatste wilsbeschikking. In deze laatste wilsbeschikking geeft u de wijze van teraardebestelling aan: begraving, crematie met begraving van de as, crematie met bijzetting van de as in het columbarium, crematie met verstrooiing van de as op de strooiweide, crematie met verstrooiing van de as in de #FMHJTDIF UFSSJUPSJBMF [FF 0OEFS CFQBBMEF WPPSXBBSEFO kan de urne ook meegenomen worden en begraven of bewaard worden op een andere plaats dan de begraafplaats. Hiervoor is eveneens een ondertekende verklaring vereist. U kunt uw keuze trouwens steeds wijzigen. Wanneer er echter geen laatste wilsbeschikking werd geregistreerd, beslissen de nabestaanden over de wijze van begraving of crematie.
13
1.4. HET TESTAMENT Via een testament kunt u zelf kiezen welke goederen door erfopvolging worden overgedragen en aan wie. Wanneer u geen schenking of testament maakt, wijst de wet zelf de erfgenamen aan volgens een bepaalde rangschikking. %FXFUWPPS[JFUEBUEFFDIUHFOPPU EFLJOEFSFO BDIUFS
kleinkinderen, ouders en grootouders een voorbehouden deel hebben. Als de overledene geen familie heeft, komen zijn goederen automatisch toe aan de Staat.
de vormvoorschriften zijn uiterst eenvoudig, maar moeten tot op de letter worden nageleefd. Het komt vaak voor dat onduidelijkheden en gebrek aan precisie in het testament aanleiding geven tot verwarring en dubbelzinnige interpretaties. Om dit te vermijden kan de erflater met de hulp van zijn notaris een ontwerp van testament opstellen.
2. het openbaar of authentiek testament Drie soorten van testament
1. het eigenhandig of holografisch testament Dit testament is alleen geldig wanneer het geheel met de hand van de erflater is geschreven, gedagtekend en ondertekend. Het mag op elk papier en in elke taal worden geschreven. Het eigenhandig testament is de meest gebruikte vorm van laatste wilsbeschikking. Aan dit testament zijn diverse voordelen gekoppeld: het holografisch testament is uiterst eenvoudig, het kan geheim blijven en er zijn geen kosten aan gebonden. Toch is dit testament niet zonder gevaar:
14
Dit testament wordt door de erflater gedicteerd aan twee notarissen of één notaris, bijgestaan door twee getuigen. Ook deze soort biedt vele voordelen. Zo kan de inhoud en vorm van een authentiek testament niet worden betwist en is de datum zeker, wat van groot belang is wanneer er meerdere testamenten bestaan.
3. het internationaal testament Deze vorm wordt aangeraden wanneer de erflater, de legataris of het vermaakte goed zich in het buitenland bevinden. Voor vragen hieromtrent richt u zich best tot een notaris.
Schenkingen Door schenkingen te doen kunt u tijdens uw leven bezittingen geheel of gedeeltelijk onder uw erfgenamen verdelen. Als u uw schenkingen drie jaar overleeft, moeten uw erfgenamen geen erfenisrechten betalen. Ook in een huwelijkscontract kunnen echtgenoten elkaar inzake erfrecht bevoordelen. In een huwelijkscontract kunt u ook schenkingen doen aan ongeboren kinderen. Een huwelijkscontract dient u af te sluiten bij de notaris.
Erfenis aanvaarden of niet? U heeft hierin de keuze: r [VJWFSFBBOWBBSEJOHEJUJTBBOWBBSEJOHWBO[PXFMEF baten als de schulden r WFSXFSQJOHWBOEFOBMBUFOTDIBQFSXPSEUWFSPOEFSTUFME dat de persoon nooit een erfgenaam is geweest r BBOWBBSEJOHPOEFSWPPSSFDIUWBOCPFEFMCFTDISJKWJOH schulden worden beperkt tot de tegenwaarde van de bezittingen De griffie van de rechtbank van eerste aanleg is bevoegd. De griffie bevindt zich in het gerechtsgebouw van Dendermonde, Justitieplein 1 - 9200 Dendermonde, tel. 052 26 07 11.
15
1.5. DE DONATIE VAN ORGANEN #JKEPOBUJFWBOWJUBMFPSHBOFOJTIFUWBOCFMBOHEBU OBEBU is vastgesteld dat de donor is overleden, het hart door kunstmatige beademing nog enige tijd blijft kloppen. De donor is in zo’n geval hersendood. Hersendood wil zeggen dat er sprake is van een definitieve en onherstelbare uitval van de hersenfuncties. Door kunstmatige beademing blijft het hart kloppen en worden de vitale organen voorzien van zuurstof, waardoor deze ten behoeve van de transplantatie nog enige tijd in een goede conditie kunnen worden gehouden. De wetgeving laat het wegnemen van organen en weefsels CJKFMLF#FMHJTDIFCVSHFSPGWSFFNEFMJOH EJFIJFSUFONJOTUF 6 maanden is gedomicilieerd) toe, op voorwaarde dat de persoon bij leven geen verzet heeft aangetekend.
16
1.6. AFSTAND VAN JE LICHAAM AAN DE WETENSCHAP Uw wensen met betrekking tot orgaandonatie kunnen officieel worden ingediend door het formulier voor instemming of weigering tot orgaandonatie in te vullen en af te geven op het gemeentehuis. Voor de verklaring kunt u UFSFDIUPQEFEJFOTU#FWPMLJOH%FHFNFFOUFTUVVSUIFUEBO door naar het Rijksregister. In geval van hersendood is het de taak van de transplantatiecoördinator om in het Rijksregister te controleren of er verzet werd aangetekend.
Indien u uw lichaam wenst af te staan aan de wetenschap, moet u dit eveneens al bij leven regelen. U dient hiervoor rechtstreeks contact te nemen met de universiteiten van uw keuze. Maak uw wens duidelijk door een document IBOEHFTDISFWFO JOUFWVMMFOFOWFSWPMHFOTUFEBUFSFOFO UFPOEFSUFLFOFO#FXBBSFFOLPQJFWPPSV[FMGFOTUVVSIFU origineel naar de gekozen universiteit. De universiteit zal de donor daarna een ontvangstbewijs overmaken of een formulier dat de donor aan zijn identiteitskaart kan hechten, zodat familieleden of erfgenamen op de hoogte zijn in geval van overlijden. Na de dood van de donor moeten de nabestaanden de gemeentelijke overheid op de hoogte stellen van de wens van de overledene door een kopie van het document over te maken.
17
18
2. FORMALITEITEN NA HET OVERLIJDEN 2.1. HUISDOKTER
2.2. BEGRAFENISONDERNEMER
Indien een overlijden plaats heeft buiten het ziekenhuis moet altijd de huisarts worden verwittigd. Hij zal dan officieel het overlijden vaststellen en het overlijdensattest PQTUFMMFO #JK FFO PWFSMJKEFO JO IFU [JFLFOIVJT [PSHFO EF artsen in het ziekenhuis voor het overlijdensattest.
De meeste formaliteiten kunt u afhandelen via de begrafenisondernemer. De begrafenisondernemer weet perfect welke formaliteiten u allemaal moet vervullen bij een sterfgeval. Hij regelt de rouwbrieven en de uitvaart, en zorgt voor de vergunning voor de begrafenis of crematie.
5JKEFOTIFUXFFLFOE WBO[BUFSEBHVVSUPUNBBOEBH U bent vrij de begrafenisondernemer te nemen van uw 8.00 uur) of op feestdagen kan de huisarts opgeroepen eigen keuze. worden via de wachtdienst van de dokters. Dit kan via het centraal oproepingsnummer 053 22 94 70.
19
2.3. BURGERLIJKE STAND Ieder sterfgeval moet binnen de drie dagen gemeld worden BBOEFEJFOTU#VSHFSMJKLF4UBOEWBOEFHFNFFOUFXBBSIFU overlijden heeft plaatsgevonden. In de praktijk zorgt de begrafenisondernemer meestal voor de aangifte, maar ook een familielid kan dit doen. Voor de aangifte zijn enkele documenten nodig: het attest van de geneesheer of wetsdokter die het overlijden heeft vastgesteld, de identiteitskaart en het rijbewijs van EFPWFSMFEFOF IFUUSPVXCPFLKFWBOEFPWFSMFEFOF WPPS ongehuwde overledenen is dit het huwelijksboekje van de ouders), het ingevulde aanvraagformulier indien een concessie wordt aangegaan, eventueel een aanvraag tot lijkverbranding, de identiteitskaart van de aangever. De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt dan de officiële overlijdensakte op. U krijgt een aantal uittreksels uit deze akte die u nodig heeft bij het doorgeven van het overlijden aan de verschillende diensten. Iedere deelgemeente beschikt over een begraafplaats: %FOEFSMFFVX JOHBOH WJB 5PFLPNTUTUSBBU
*EEFSHFN
20
JOHBOHWJB,MPPTUFSTUSBBU FO8FMMF JOHBOHWJB8FMMFQMFJO Op iedere begraafplaats zijn er percelen grond voorzien voor teraardebestellingen, is er een columbarium, een strooiweide en een urnenveld.
Concessies Voor teraardebestellingen in een grafkelder of bijzettingen in het columbarium of urnenveld kan een concessie aangevraagd worden voor 40 jaar. %FLPTUQSJKTIJFSWPPSCFESPFHPQ r (SBGDPODFTTJFTFVSPWPPSKBBSWPPSQFSTPOFO r $PMVNCBSJVNPGVSOFOWFMEDPODFTTJFTFVSPWPPS 40 jaar voor 2 personen Een kosteloze teraardebestelling of bijzetting in het columbarium of urnenveld is ook mogelijk. Deze nietgeconcedeerde graven en nissen worden 10 jaar bewaard. Meer informatie hierover kunt u bekomen op de dienst #VSHFSMJKLF4UBOEUFM
2.4. NOTARIS Wilt u weten of iemand een testament heeft en of er eventuele andere akten bestaan die een invloed kunnen IFCCFOPQEFWFSEFMJOHWBOOBMBUFOTDIBQQFO CJKWPPSCFFME huwelijkscontracten, wijzigingen van die contracten en wederzijdse akten van gift tussen echtgenoten), dan kunt u dit opvragen bij het Centraal Register der Testamenten, ,POJOLMJKLF'FEFSBUJFEFS#FMHJTDIF/PUBSJTTFO #FSHTUSBBU UF#SVTTFM Als de overledene een eigenhandig testament nalaat, moet u dat bij een notaris aanbieden om het te laten uitvoeren. Maar ook als dit niet het geval is, is het nuttig een notaris te raadplegen indien u vragen heeft over erfrecht en erfopvolging of over de verdeling van de erfenis. De notaris is verplicht om na overlijden de begunstigden in een testament op de hoogte te brengen.
21
2.5. BANK #JK IFU PWFSMJKEFO WBO FFO UJUVMBSJT WBO FFO SFLFOJOH PG kluis worden deze geblokkeerd. Dit gebeurt omdat op dat moment niet duidelijk is wie de rechtsopvolgers zijn. a. Als er een testament bestaat, dan worden de rekeningen gedeblokkeerd op basis van een notariële akte van erfrechtverklaring, dus door de notaris. De kosten voor de notariële erfrechtverklaring houden SFHJTUSBUJFSFDIUFO FVSP
SFDIUFOPQHFTDISJGUFO FVSP
FSFMPOFOFOBLUFLPTUFOWBOEFOPUBSJTJO b. Als er geen testament is, dan moet u zich, afhankelijk van het bedrag van de erfenis, wenden tot de EJFOTU#VSHFSMJKLF4UBOEWBOEFHFNFFOUFPGUPUEF vrederechter. r %F HFNFFOUFMJKLF EJFOTU #VSHFSMJKLF 4UBOE LBO FFO erfrechtverklaring afleveren indien het gaat om een maximum bedrag van 743,68 euro. Dit is gratis. Documenten die u moet meenemen bij de aanvraag zijn: het trouwboekje van de
22
PWFSMFEFOF CJK POHFIVXEF PWFSMFEFOFO JT EJU IFU trouwboekje van de ouders), een adressenlijst van de erfgenamen met hun burgerlijke staat, eventueel het huwelijkscontract, een akte van schenking onder levenden of een testament. r *OEJFOIFUCFESBHIPHFSJTEBO FVSP EJFOUV zich te richten tot de vrederechter voor een akte van bekendheid. Zo’n akte kost 30 euro aan griffierechten PQTUFMSFDIUFO FO WPPS EF OPPE[BLFMJKLF VJUHJGUFO 1,50 euro per bladzijde aan expeditierechten. Documenten die u moet meenemen bij de aanvraag: overlijdensattest, trouwboekje, identiteit en adressen van de erfgenamen en eventueel het huwelijksboekje van vooroverleden kinderen, huwelijkscontract, geregistreerde schenkingsakte, attest kinderloos overlijden, attest geen kinderen na ontbinding huwelijk, adoptieakte, machtiging van de vrederechter bij onbekwame personen.
r 0NEFQSPDFEVSFUFWFSTOFMMFOLVOUVJOCFQBBMEF gevallen een attest van erfopvolging verkrijgen in het lokaal registratiekantoor. Voorwaarden zijn dat er geen testament is, geen huwelijkscontract, geen giften onder levenden en geen onbekwame erfgenamen. Dit kan tot een bedrag van maximum 50.000 euro. Dit attest wordt kosteloos afgeleverd door de ontvanger van het registratiekantoor. Voor Denderleeuw dient u zich te wenden tot het SFHJTUSBUJFLBOUPPS/JOPWF #FWSJKEJOHTMBBO Ninove, tel. 054 33 28 11.
23
24
2.6. VERZEKERINGEN
2.7. MUTUALITEIT
Indien de overledene een levensverzekering of een schuldsaldoverzekering had, moet u zo vlug mogelijk de betrokken verzekeringsmaatschappij of kredietinstelling verwittigen. U dient dan de volgende documenten voor te leggen: een uittreksel uit de overlijdensakte, een medisch attest dat de doodsoorzaak vermeldt, de verzekeringspolis en het bewijs van betaling van de laatste premie.
/B BBOHJGUF CJK EF EJFOTU #VSHFSMJKLF 4UBOE XPSEU IFU ziekenfonds via de kruispuntbank op de hoogte gebracht van het overlijden. Zelf hoeft u hiervoor niets te doen. Wat u wel moet doen is een aantal documenten binnen brengen bij uw plaatselijke mutualiteit: de SIS-kaart van de overledene of van de persoon bij wie de overledene is ingeschreven als persoon ten laste; de factuur van de begrafenisondernemer en het betalingsbewijs indien u recht hebt op een wettelijke overlijdensvergoeding.
De polis van de brandverzekering moet binnen drie maanden overgedragen zijn aan de nieuwe eigenaar van de woning.
De ziekteverzekering voorziet in een overlijdensvergoeding van 148,74 euro bij het overlijden van een werknemer, #JK EF PWFSOBNF WBO EF WFS[FLFSJOHTQPMJT WBO EF BVUP werkloze of gepensioneerde binnen het stelsel voor is het voor de bonus-malus formule van belang of de werknemers. langstlevende al dan niet langer dan 3 jaar over een rijbewijs beschikt. De uitkering geldt niet bij het overlijden van een zelfstandige of gepensioneerde zelfstandige, vastbenoemde ambtenaar Goed om weten is ook dat de premie van een familiale of gepensioneerde binnen het stelsel van de overheid. Dit gebeurt op een andere wijze. Als een ambtenaar overlijdt, verzekering goedkoper wordt voor een alleenstaande. krijgt u bij wijze van premie een maand loon of pensioen uitbetaald, weliswaar begrensd.
25
2.8. WAGEN In geval van overlijden kan de inschrijvingsplaat van de wagen van de overledene worden geschrapt of overgedragen op naam van de langstlevende echtgenoot, de wettelijk samenwonende of één van de kinderen.
of verzekeringsmakelaar, het station voor technische controle of het DIV. Op dit formulier wordt vermeld dat het om een overdracht gaat omwille van overlijden van de eigenaar.
Samen met het inschrijvingsformulier bezorgt u volgende documenten aan de DIV: het oude inschrijvingsbewijs van het voertuig op naam, een afschrift van de overlijdensakte met de vermelding van de namen van beide echtgenoten, een uittreksel van de huwelijksakte, een bewijs van wettelijke samenwoning of bewijs van afstamming of adoptie. De namen en voornamen moeten op alle documenten identiek zijn. Ook de verwantschap moet duidelijk vermeld worden. Zoniet moet de procedure Overdracht of herinschrijving #JK FFO PWFSESBDIU PG FFO IFSJOTDISJKWJOH LBO EF herbegonnen worden. inschrijvingsplaat van de overledene behouden blijven. De procedure is dezelfde als voor de aankoop van een tweedehands voertuig. U hoeft echter geen btw te betalen en de wagen dient niet onderworpen te worden aan de technische controle. Het inschrijvingsformulier voor een gebruikt voertuig kunt u aanvragen bij uw garagist Indien u de inschrijvingsplaat wilt schrappen, stuurt u ze naar de Directie Inschrijvingen Voertuigen: FOD Mobiliteit en Vervoer, Directie Wegverkeer – DIV, City "USJVN 7PPSVJUHBOHTUSBBU #SVTTFM UFM 30 50). De verkeersbelasting wordt geschorst vanaf de dag waarop de inschrijvingsplaat aankomt in deze dienst. Het inschrijvingsbewijs moet bij de wagen blijven.
26
2.9. PENSIOENEN Indien u minstens 45 jaar oud bent en minstens 1 jaar gehuwd was met de overledene, dan heeft u recht op een overlevingspensioen. De leeftijdsvoorwaarde is evenwel niet vereist in volgende gevallen: r WPPSFDIUHFOPUFOWBOBNCUFOBSFO r WPPSFDIUHFOPUFOWBO[FMGTUBOEJHFOPGXFSLOFNFST met minstens één kind ten laste of die permanent voor minstens 66% arbeidsongeschikt zijn; r WPPSXFEVXFOWBONJKOXFSLFSTNFUKBBS ondergrondse dienst. In een aantal gevallen mag de huwelijksduur minder dan één jaar bedragen: r JOEJFOFS FWFOUVFFMQPTUVVN FFOLJOEHFCPSFOXFSE uit het huwelijk; r JOEJFOIFUPWFSMJKEFOUFXJKUFOXBTBBOFFOPOHFWBMPG beroepsziekte;
r JOEJFOPQIFUPHFOCMJLWBOIFUPWFSMJKEFOFFOWBOCFJEF partners kindergeld trok voor een kind ten laste. Indien de overleden werknemer of zelfstandige reeds een rustpensioen ontving, of indien de toekenningsprocedure daarvoor reeds gestart was, hoeft u niets te doen. Het overlevingspensioen wordt in dat geval automatisch berekend en toegekend aan de rechthebbenden. Als de overledene een ambtenaar was die een rustpensioen ontving,dan opent de Pensioendienst voor de Overheidssector automatisch een overlevingspensioendossier voor de langstlevende echtgenoot of – indien zij de enig mogelijke rechthebbenden zijn – voor de uit de echt gescheiden partner of de minderjarige weeskinderen.
Aanvraag In bepaalde gevallen dient u wel een aanvraag te doen: r BMTVXQBSUOFSOPHBDUJFGXBTBMTXFSLOFNFSPG zelfstandige, dan moet u een aanvraag indienen op de gemeente van uw woonplaats; 27
28
r BMTVXQBSUOFSBNCUFOBBSXBTFOOPHHFFO rustpensioen ontving dat niet beheerd werd door de Pensioendienst van de Overheidssector, dan moet eveneens een aanvraag ingediend worden. In geval van twijfel is het altijd beter een aanvraag in te dienen.
Enkele nuttige contactgegevens
Rijksdienst voor Pensioenen ;VJEFSUPSFO #BSBQMFJO #SVTTFM tel. 02 529 30 02 of 0800 50 246 e-mail:
[email protected] website: www.onprvp.fgov.be
Pensioendienst voor de Overheidssector (PDOS) 7JDUPS)PSUBQMFJOCVT #SVTTFM tel. 02 558 60 00, fax 02 558 60 10 e-mail:
[email protected] website: www.ap.fgov.be
Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen +BO+BDPCTQMFJO #SVTTFM tel. 02 546 42 11, fax 02 511 21 53 e-mail:
[email protected] website: www.rsvz.be
Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders en Oorlogsslachtoffers 3FHFOUMBBO #SVTTFM tel. 02 227 63 00, fax 02 227 63 31 e-mail:
[email protected] website: www.niooo.be
Federale Overheidsdienst Financiën, Administratie der Thesaurie CDVU – Oorlogspensioenen ,VOTUMBBO #SVTTFM tel. 02 237 03 11, fax 02 233 74 86 e-mail:
[email protected] website: www.minfin.fgov.be
29
2.10. WERKGEVER
2.11. KINDERBIJSLAGFONDS
De werkgever moet verwittigd worden van het overlijden van zijn werknemer. Hij zal de nog verschuldigde lonen uitbetalen.
Elk kind dat kinderbijslag ontvangt, heeft bij het overlijden van zijn vader of moeder recht op wezenbijslag. Afhankelijk van het statuut van de overledene zijn er andere procedures.
#JK FFO [FMGTUBOEJHF SBBEQMFFHU V CFTU EF CPFLIPVEFS van de overledene. Die zal u helpen om het sterfgeval te melden aan de griffie van de Rechtbank van Koophandel FO EF EJSFDUF CFMBTUJOHFO EF #58BENJOJTUSBUJF FO EF pensioenkas.
Werknemers Als de overledene werknemer was, dan wordt dat automatisch via het kinderbijslagfonds geregeld. Een XFUUJH FSLFOEPGHFBEPQUFFSE XFFTLJOELBOCPWFOEJFO een verhoogde wezenbijslag krijgen als de overleden of overlevende ouder, of als een andere rechthebbende in EF NBBOEFO WÓÓS IFU PWFSMJKEFO WBO EF PVEFS T EF voorwaarden vervuld heeft voor 6 maanden recht op kinderbijslag in de werknemersregeling. De verhoogde wezenbijslag kan enkel betaald worden als de overlevende ouder niet hertrouwd is of samenwoont, of indien beide ouders overleden zijn, of als de overlevende ouder geen contact meer heeft met het weeskind en ook niet bijdraagt in het levensonderhoud van het kind.
30
Als de overlevende ouder opnieuw gaat samenwonen of hertrouwt, is er geen recht meer op de verhoogde wezenbijslag. Het weeskind krijgt dan de gewone kinderbijslag. Als de ouder later terug alleen gaat wonen of scheidt, is er opnieuw recht op verhoogde wezenbijslag. #JKWPMMFBEPQUJF IFULJOEIFFGUHFFOXFUUFMJKLFCBOENFFS met zijn ouders) verliest een weeskind het recht op de verhoogde wezenbijslag, behalve als de enige adoptieouder de partner was van de overleden ouder.
Ambtenaren Was de overledene ambtenaar, dan neemt u best contact op met de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers, 5SJFSTUSBBU#SVTTFM UFM
Zelfstandigen Voor zelfstandigen is er een afzonderlijke regeling. $POUBDUFFS EF 347; +BO +BDPCTQMFJO #SVTTFM UFM FNBJMJOGP!STW[JOBTUJGHPWCF %F kinderbijslag van een zelfstandige wordt uitbetaald door Sinds 1 oktober 2007 kan iedereen met recht op zijn sociale verzekeringsfonds. Neem contact op met deze LJOEFSCJKTMBHWPPSIFULJOE EVTOJFUBMMFFOFFOPVEFS NBBS dienst voor meer informatie. ook een broer, zus, grootouder, oom, tante, pleegouder, ...) de verhoogde wezenbijslag bekomen. Als het kind wees werd vóór 1 oktober 2007 moet de rechthebbende zelf een aanvraag indienen voor verhoogde wezenbijslag. Neem contact op met uw kinderbijslagfonds als een weeskind nog geen verhoogde wezenbijslag krijgt.
31
2.12. ANDERE ORGANISATIES In het geval van een overlijden dient u nog enkele organisaties op de hoogte te brengen, zoals: r FMFLUSJDJUFJUTNBBUTDIBQQJKHBTNBBUTDIBQQJK r XBUFSNBBUTDIBQQJK r LBCFMNBBUTDIBQQJK r UFMFGPPONBBUTDIBQQJK WBTUFFONPCJFMFUFMFGPPO
r JOUFSOFUQSPWJEFS r VJUHFWFSTWBOLSBOUFO UJKETDISJGUFO w r WFSFOJHJOHFOXBBSWBOEFPWFSMFEFOFMJEXBT r EFWFSIVVSEFSWBOEFXPOJOHWFSHFFUOJFUEBUFFO huurcontract overgaat op de erfgenamen, die dezelfde rechten en plichten blijven behouden. Laat hen weten of het contract mag stopgezet worden of verder moet lopen mits wijziging van de naam.
32
GEMEENTE DENDERLEEUW Alfons De Cockstraat 1 9470 Denderleeuw tel. 053 640 640
[email protected]
