Overzicht
Het IPO voorbeeldenboek als praktijkgericht advies
1 Inleiding ¬ ¬
2
Voorbeeldenboek ¬ ¬ ¬
¬3
IPO Themagroep IPO
Focus Vervoersorganisatie Infrastructuurmaatregelen
Vervolg ¬ ¬
Communicatie Beleidsaanbevelingen
Mark Keppens Oneigenlijk gebruik van landelijke wegen 24 april 2012 1
2
1. Inleiding
1. Inleiding
IPO Interbestuurlijk Plattelandsoverleg
IPO themagroep Oneigenlijk gebruik van landelijke wegen
Opgericht in 2005
Beleidsniveau en sectoroverschrijdend overlegorgaan
Werken aan duurzame ontwikkeling van het Vlaamse platteland door het formuleren van beleidsaanbevelingen en adviezen en thema’s die zich voordoen op het platteland
2007 / 2008 2009 2010 / 2011 2011 2011 / 2012
Problematiek landelijke wegen Wegen aangepast aan agrarisch gebruik Relatief breed i.v.m. landbouwvoertuigen Klassieke snelheidsremmers vaak niet mogelijk
Landelijke wegen als aantrekkelijk alternatief voor sluipverkeer Verzadiging van wegennet (hogere categorieën) Toename gebruik gps
Thema’s staan in verband met de essentiële rollen van het platteland als
Idee Opstarten werkgroep Voorbeeldenboek Aanbevelingen voor beleid Communicatie
woon- en leefruimte werkruimte collectieve ruimte
Een deel van de gebruikers is ongewenst Extra belasting voor landelijke wegen Verkeersonveiligheid (snelheid, confrontaties, …) Verkeersleefbaarheid (geluid, uitstoot,…)
3
4
1. Inleiding
2. Voorbeeldenboek - focus
IPO themagroep Oneigenlijk gebruik van landelijke wegen
Wat zijn plattelandswegen?
Doelen 1. ontmoedigen van oneigenlijk gebruik van plattelandswegen 2. resulterend in efficiënter en goedkoper onderhoud
definiëren van het probleem voorstellen van oplossingen of remediërende maatregelen
Leden • Departement MOW (voorzitter beleidsaanbevelingen) • VLM afdeling Platteland / IPO • Departement RWO • Departement LNE • FOD Mobiliteit en Vervoer • VLM West-Vlaanderen • VVP / Oost-Vlaanderen • VVSG
Gemeentelijk mobiliteitsplan lokale wegen type 1 lokale wegen type 2 lokale wegen type 3
• Landelijke Gilden / Boerenbond • Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw • Arcadis Belgium (voorzitter voorbeeldenboek) • Vlaamse Commissie Lokale Politie • De Lijn • Steunpunt Straten • Trage wegen vzw.
verbindingswegen ontsluitingswegen van wijken of dorpen erftoegangswegen
nadruk op verblijfsfunctie enkel bestemmingsverkeer overig verkeer: te weren
Plattelandswegen zoals bedoeld in voorbeeldenboek lokale wegen type 3, gelegen buiten de bebouwde kom
Typische kenmerken een relatief brede uitvoering lage intensiteiten van autoverkeer heterogeniteit van gebruikers
M.u.v. onverharde buurtwegen en wegen in groengebieden
10-tal vergaderingen Bron: Arcadis
5
6
1
2. Voorbeeldenboek - focus
2. Voorbeeldenboek - focus
Wat is oneigenlijk gebruik?
Gewenste gebruikers Niet gewenste gebruikers
1.
Gewenste gebruikers hebben landelijke wegen nodig om bestemming te bereiken gelegen langs de weg
eigenlijk gebruik oneigenlijk gebruik
Wat is oneigenlijk gebruik? Gewenste gebruikers Niet gewenste gebruikers
2.
de eigen woning; de akker; het weiland, …
Ongewenste gebruikers zijn alle vormen van gemotoriseerd verkeer dat gebruikt maakt van plattelandswegen op een ongewenste manier
niet gemotoriseerd verkeer - met name bewoners & recreanten - fietsers - voetgangers
-
Gemotoriseerd sluipverkeer
Bestuurders vermijden belangrijke verkeersaders die (tijdens piekmomenten) niet meer performant zijn (of lijken te zijn) naar reistijden en betrouwbaarheid
gemotoriseerd verkeer - voertuigen verbonden aan land- en tuinbouw - voertuigen van de bewoners - lijnbus, belbus (bepaalde gevallen) - spoeddiensten - ….
-
eigenlijk gebruik oneigenlijk gebruik
Verkeersonveiligheid potentiële conflicten door meervoudig gebruik onaangepast verkeersgedrag chauffeurs verliezen verkeersregels uit het oog meerdere types weggebruikers begrijpen elkaar niet steeds
Zonevreemde activiteiten genereert verkeer dat daar in wezen niet echt thuishoort heroriëntatie landbouwbedrijven naar recreatie, horeca, … inplanting (hoog)dynamische functies of activiteiten
voorbeelden gewenste gebruikers
7
8
2. Voorbeeldenboek - focus
2. Voorbeeldenboek - focus
Welke oplossingen zijn mogelijk?
4 principes als leidraad 1. Voorkomen van verplaatsingen 2. Sturen van verplaatsingen 3. Vertragen van verplaatsingen 4. Verbieden van verplaatsingen
Welke oplossingen zijn mogelijk? 3.
2.
Verbieden van verplaatsingen
Planmatige aanpak via structuurplan Structuurplan en mobiliteitsplan Ruilverkaveling Stimuleren van duurzame vervoerswijzen …
Kwaliteitsvolle en gedragen oplossing: principes toepassen via stappenplan Stap 1. Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7.
Sturen van verplaatsingen
wegencategorisering
voor bepaalde categorieën selectieve toegankelijkheid via afsluiten van wegen vrachtverkeer afstemmen op verkeersnetwerk
basis = ruimtelijk ordeningsbeleid
“Categorisering van lokale wegen, richtlijnen, toelichting en aanbevelingen” (2004) Verdere uitwerking van hfdst. 4.3.4 “Lokale wegen type 3: erftoegangswegen gelegen in het buitengebied: landelijke weg” Opstellen & Implementeren
Creëer draagvlak voor het opstarten van een verbeteringsproject Stel een representatieve en stevige overlegstructuur op Inventariseer bestaande behoeften en belangen Werk het projectplan uit Voer het projectplan uit Evalueer Cf. Stappenplan Werkboek Veranker uw project in het lokale beleid Schoolomgeving (AWV)
sensibiliseren
9
10
2. Voorbeeldenboek - focus
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Inspirerende binnenlandse voorbeelden
A.
Verzameld door leden IPO themagroep
Soort 1: Vervoersorganisatie
A. B.
Planning
Wegencategorisering: keuze van lokale wegen type 3
Herziening gemeentelijk mobiliteitsplan:
Thema wegencategorisering
planning regelgeving
Soort 2:Infrastructuurmaatregelen
A. B. C.
selectieve barrières verharding / wegdek inrichting van kruispunten
weren van sluipverkeer in lokale wegen type 3 landelijke wegen
70 km/h op alle landelijke wegen afwezigheid fietspaden, moeilijk kruisen, bochtig tracé: 50 km/h
Thema fietsnetwerk
Structuur fiches doel suggesties inrichting wettelijke aspecten / signalisatie voor - & nadelen
thema landelijke wegen in relatie tot andere thema’s
Thema snelheidsplan
11
Bron: OCW
Alle voorbeelden die auto’s remmen maar nog wel toelaten Snelheidslimieten
Voorkomen van verplaatsingen
afremmende maatregelen
4. 1.
Vertragen van verplaatsingen
Bron: OCW
Integratie landelijke wegen in trage wegen en recreatief en functioneel fietsroutenetwerk
Thema milieu – en natuurondersteunende maatregelen
behoud kleine landschapselementen en landelijk karakter vrijwaring natuurgebieden en open landschap
Voorbeeldfiche, p.29 Voorbeeldenboek
12
2
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie A.
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Planning (vervolg)
B.
Regelgeving
bovengemeentelijke studie en aanpak van landelijke wegen
Mogelijk nieuw instrument m.b.t. inrichting en beheer Eén visie van enkele gemeenten over hun landelijke wegennetwerk
Pilootproject
Nadelen Handhavend optreden nodig
Aanwijzingsbord landbouwverkeer
Verbodsbord tonnagebeperking
Verbodsbord snelheidsbeperking
Digitale vrachtwagensluis
B.
Aanwijzingsbord landbouwverkeer Selectieve toegang zonder fysiek onmogelijk maken van de doorgang voor sommige categorieën voertuigen Eind
Aanwijzingsbord landbouwverkeer (vervolg) Ook mogelijk:
Toegestaan verkeer: weggebruikers die zijn afgebeeld op de verkeersborden bij de toegang
F45
indien aangeduid, zonder probleem passeren:
mogen ook passeren:
prioritaire voertuigen
op basis van een vergunning afgegeven door de wegbeheerder voertuigen voor toezicht, controle en onderhoud van deze wegen voertuigen van de aanwonenden en van hun leveranciers voertuigen voor het wegruimen van vuilnis
landbouwvoertuigen, voetgangers,fietsers en ruiters
hulpdiensten en dienstvoertuigen van gemeenten bewoners en bezoekers, bewegend van en naar woningen of percelen in de zone
mag niet passeren:
vereisten: bijhorende handhaving + aangepast politiereglement
B.
Verbodsbord tonnagebeperking
C21
Alternatief: voetgangerszone
C23 + onderbord massa C25
Verbodsbord snelheidsbeperking
Verhogen van de verkeersleefbaarheid zonder toegankelijkheid in het gedrang te brengen
Kader: wegencategorisering van het mobiliteitsplan Landelijke wegen in kaart brengen, Catalogiseren volgens functie en ruimtelijke draagkracht
Wegcode
F103
Vereisten afbakening zones voor industrie en zwaar vervoer uitstippelen van aanbevolen routes naar de zones / bedrijven
Effectiviteit: belangrijke rol voor bedrijven
kenbaar maken van routes aan de bezoekers
Aandachtspunt: weggebruik door landbouwvoertuigen
Imagine the result
vereisten: bijhorende handhaving + aangepast politiereglement
Regelgeving
Sluipverkeer en zoekverkeer tegengaan van vrachtvervoer vanaf een bepaalde massa Alternatief: lengtebeperking
Bezoekers kunnen geen vergunning krijgen
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Regelgeving
Imagine the result
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Bijzonderheden Zegt niets over landbouwvoertuigen Tractor kan passeren, mits vergunning
ander ongewenst verkeer: sluipverkeer
Imagine the result
Gebruik: ruime mogelijkheden Art. 22octies1, KB 1/12/1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg
F99a
Artikel 22quinquies. Verkeer op wegen voorbehouden voor voetgangers, fietsers en ruiters
Variant: aangepast F45
F101c
F99c
(proefproject Gentse Kanaalzone)
Regelgeving
F101c
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Regelgeving
Begin
B.
F99c
Imagine the result
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
Maatregelen opgenomen in voorbeeldenboek
Functietoekenningsplan: toepassen in andere streken
Imagine the result
Voordelen Snel inzetbaar Minder ingrijpend dan plaatsen van stevige constructie Eventueel als tijdelijke proefopstelling
www.westhoekoverleg.be
Instrumenten, methoden en kennis voor betere visievorming over mobiliteit in buitengebied en meer gerichte (her)inrichting & beheer van landelijke wegen
B.
☺
Landbouwwegen in de Westhoek
Projectpromotor VLM Samenwerking met Westhoekoverleg, Westhoekgemeenten en provincie West-Vlaanderen Functietoekenningsplan: methodiek, visie en concrete cases
Vervolgproject Landbouwwegen Uitbreiding projectgebied VVSG als extra partner
Wegcode: diverse mogelijkheden voor plaatsen van borden
C43
C43 geldt tot aan het volgende kruispunt Vermelding km is facultatief Zonder km: grotere cijfers Kan met een zonebord Einde kan worden opgelegd door C45 Te plaatsen als einde verbod niet samenvalt met kruispunt C45 mag vervangen worden door C46
C45
C46
Effectiviteit:
belangrijke rol voor handhaving
Imagine the result
3
2. Voorbeeldenboek - vervoersorganisatie
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen
Regelgeving
B.
tegengaan ongewenst doorgaand vrachtverkeer door landelijke dorpen
Automatisch detecteren van overtreders
C.
Automatisch doorseinen naar lokale politie Visuele controle Verbalisatie
D.
E.
Duur. Lange termijn?
Inrichting van kruispunten
toe te laten: landbouwverkeer, dienstvoertuigen, recreatief verkeer
ongewenst doorgaand autoverkeer te weren
Tractorsluis (vervolg)
signalisatie: essentieel
(fietsers, voetgangers, ruiters)
Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone
Maatvoering: geen specifieke regelgeving per situatie bekijken welke hoogte nodig is bv. 15 cm hoogteverschil terreinwagen passeert, personenwagen ? vraagt om heldere communicatie over effectiviteit
of uitgezonderd vergunninghouders gemakkelijker controleerbaar dan uitgezonderd lokaal verkeer
vereisten nodige voorzorg uitsluitend i.s.m. buurtbewoners en / of gebruikers veiligheid van zwakke weggebruiker moet verzekerd zijn verlichting (zichtbaarheid ‘s nachts)
terughoudend te gebruiken: uiterste middel tegen oneigenlijk gebruik
Inzicht in omvang probleem: hoeveel wagens, hoever omrijden
Imagine the result
Gevaarsbord A51 + onderborden bovenste blauw onderbord: afstand tot het gevaar Onderste blauwe onderbord: aard van het gevaar tractorsluis
Selectieve barrières Weren ongewenst autoverkeer Gewenst verkeer behouden: landbouw, recreatief, school)
Signalisatie is essentieel: aanduiden van potentieel onveilige situatie voor Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone automobilisten cf. tractorsluis C3 met onderborden / A51 met onderborden duiding van afstand tot de zandbak
Selectieve barrières
Slagboom met sleutelsysteem
Aandachtspunten Diepte zandbak: hoger dan grondspeling personen- en terreinwagen lager dan grondspeling vrachtwagen of landbouwvoertuig Gebruik van los fijn zand onderhoud: zand moet los blijven om efficiënt te zijn Optie: veilige passage fietsverkeer Aan weerszijden een fietspad in straatstenen
Imagine the result
A51
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen C.
Zandbak
Afstand Geen onderbord: gevaar op 150 m Wel onderbord niet te ver van het gevaar stopafstand droog wegdek: 50km/h = 27,5m stopafstand nat wegdek: 50km/h = 33,75 m
Imagine the result
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen C.
C3
Meest aangewezen verkeersborden 1. Verbodsbord C3 + onderborden bovenste blauw onderbord: uitgezonderd landbouwtractoren onderste wit onderbord:
2.
en aanleg bajonetkruispunt
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen
Selectieve barrières Tractorsluis maakt het mogelijk om
omvorming naar een tweesporenweg kasseistroken printbeton
ophogen Imagine the result
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen
tractorsluis zandbak slagboom fietssluis bussluis
Verharding wegdek
Imagine the result
C.
Selectieve barrières
Voornaamste nadelen proefproject niet overal te verantwoorden
•
niet steeds afdwingbaar niet steeds controleerbaar
Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone bij veelvoudige of aanhoudende overtredingen: hardere maatregelen
Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone
Verbodsborden (tonnage, lengte of hoogte) Twee polen met infraroodcamera; hoogtedetector; omgevingscamera
Vergelijking doorreistijd met referentietijd
Regelgeving – op het platteland
Digitale vrachtwagensluis: proefproject “slimme filter” in de Gentse Kanaalzone
•
maximaal weren van sluipverkeer percelen blijven bereikbaar beperkt aantal weggebruikers behouden toegang Effectiviteit: Consequent sluiten van slagboom Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone
Fietssluis
Bussluis
weren van (sluip)verkeer op recreatieve fietsroutes signalisatie: meerdere opties voorkeur voor integreren van bestaande natuurlijke elementen boven kunstmatige ingrepen kleine landschapselementen, bv. knotbomen
C3 verbinden van woongebieden volgens de kortste weg potentieel onveilig voor personenwagens met beperkte spoorbreedte signalisatie essentieel
C3 Verboden toegang, in beide richtingen, voor iedere bestuurder Onderborden: uitgezonderd De Lijn, uitgezonderd fietsers en voetgangers
Aandachtspunt: 4x4 terreinwagens met grote spoorbreedte. Controle!
Imagine the result
4
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen E.
2. Voorbeeldenboek - infrastructuurmaatregelen
Aanpassen verharding of wegdek:
minder aantrekkelijk maken voor sluipverkeer ingrijpen op rijsnelheid, wegassen, verharding, breedte, …
omvorming naar een tweesporenweg recreatief fietsverkeer en intensief landbouwverkeer mogelijk Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone optimale kruising: uitwijkstroken meerwaarde landschappelijk landbouwgebruik (ontsluiting landbouwgronden)
kasseistroken ongewenst verkeer ontmoedigd onderhoud LT
printbeton reliëfstructuur door bewerking van vers beton met drukpatroon of stempel hoorbaar en visueel onderbreken van de landelijke weg combineerbaar met kruispuntsoplossingen
25
F.
Inrichting van kruispunten
ophogen kruispunten visueel onderbreken van doorlopend karakter van landelijke weg Bron: projectbureau Gentse Kanaalzone veiliger verkeerssituatie vertragend, ontmoedigend effect op sluipverkeer
aanleg bajonetkruispunt 2 T-kruispunten tegenover elkaar op relatief korte afstand
oplossing bij bestaande haakse kruispunten met onduidelijke voorrangssituatie
vertragend, ontmoedigend effect op sluipverkeer
26
3. Vervolg - communicatie
3. Vervolg - communicatie
Communicatie rond Voorbeeldenboek IPO; bestelloket Vlaanderen; VLM; VVSG (Week, Buitenpost); LNE (nieuwsbrief milieueffectrapportage OCW Mededelingen (n° 88); Praktijkboek Verkeer & Mobiliteit 2011
Praktijkboek Verkeer & Mobiliteit 2011 27
www.ipo-online.be Voorbeeldenboek in pdf downloadbaar Toekomst: nieuwe, actuele voorbeelden
[email protected] vragen en reacties
OCW Mededelingen CRR Bulletin 28
3. Vervolg - communicatie
Reacties op voorbeeldenboek Reacties Kranten Radio Televisie
Bedankt voor uw aandacht!
Dr. ir. Mark Keppens Senior expert mobiliteit en verkeer
[email protected] Koningsstraat 80 1000 Brussel
Meer info over IPO themawerkgroep Peter Vleugels VLM – afdeling platteland IPO-themacoördinator
[email protected]
29
30
5
