Het inzicht van Griffin

Het inzicht van Griffin

awb sign - griffins inzicht.indd 1

17-5-10 14:07

Van dezelfde auteur Empire Falls Brug der zuchten

Wilt u op de hoogte worden gehouden van de romans en literaire thrillers van uitgeverij Signatuur? Meldt u zich dan aan voor de literaire nieuwsbrief via onze website www.uitgeverijsignatuur.nl.


17-5-10 14:07

Richard Russo

Het inzicht van Griffin Vertaald door Kees Mollema

2010


17-5-10 14:07

© 2009 by Richard Russo All rights reserved. Published in the United States by Alfred A. Knopf, a division of Random House, Inc., New York, and in Canada by Random House of Canada Limited, Toronto. Oorspronkelijke titel: That Old Cape Magic Vertaald uit het Engels door Kees Mollema © 2010 uitgeverij Signatuur, Utrecht en Kees Mollema Alle rechten voorbehouden. Omslagontwerp: Wil Immink Design Omslagfoto: Kevin Cooley / Getty Images Foto auteur: Elena Seibert Typografie: Pre Press Media Groep, Zeist Druk- en bindwerk: Koninklijke Wöhrmann, Zutphen isbn 978 90 5672 347 7 nur 302

Dit boek is gedrukt op papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Een flink deel van de grondstof is afkomstig uit bossen en plantages die worden beheerd volgens de regels van fsc. Van het andere deel van de grondstof is vastgesteld dat hiervoor geen houtkap in de laatste resten waardevol bos heeft plaatsgevonden. Daarom mag dit papier het fsc Mixed Sources label dragen. Voor dit boek is het fsc-gecertificeerde Munkenprint gebruikt. Dit papier is 100% chloor- en zwavelvrij gebleekt en wordt geleverd door Arctic Paper Munkedals AB, Zweden. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting pro (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).


17-5-10 14:07

Voor Barbara, altijd


17-5-10 14:07


17-5-10 14:07

deel i Cape Cod (De eerste bruiloft)


17-5-10 14:07


17-5-10 14:07

1 Een betere plek Hoewel de digitale klok op het nachtkastje in zijn hotelkamer 5:17 aangaf, wist Jack Griffin, die plotseling klaarwakker was, dat hij de slaap niet meer zou vatten. Hij was te vroeg naar bed gegaan de vorige avond. In het kielzog van zijn ontwaken volgde het onplezierige besef dat wat hij gisteren weigerde te aanvaarden zich nu, in het eenzame donker voor de dageraad, maar al te duidelijk aftekende. Hij had zich over zijn nukkigheid heen moeten zetten en een dag langer moeten wachten, op Joy. Ze hadden het al lang geleden tot een gewoonte gemaakt om de campus te ontvluchten, zodra Griffin zijn laatste college had gegeven. Meestal draaiden ze het Pad der Vrijheid op (zoals hij de Interstate 95 noemde), reden naar New York en trakteerden zichzelf op een goed hotel. Overdag beoordeelde hij dan het stapeltje werkstukken van zijn studenten, terwijl Joy ging shoppen of zich op een andere manier amuseerde, en ’s avonds keken ze een film of gingen ze naar een goed restaurant. Het deed hem denken aan de eerste jaren van hun huwelijk, toen ze nog in Los Angeles woonden. Het kostte een klein fortuin, maar geld uitgeven dat ze niet echt hadden stemde hem optimistisch over wat er nog binnen zou komen – zo was het in LA altijd gegaan – en het hielp hem zich door de stapel werkstukken heen te worstelen. Dit jaar had Kelseys bruiloft op Cape Cod hun plannen gigantisch in de war geschopt; New York bleek te onpraktisch, dus had hij Boston als alternatief geopperd. Maar Joy, die ervan uit was gegaan dat door de bruiloft alle gebruikelijke regelingen op losse schroeven stonden, had afspraken gepland op de dag ná zijn laatste college. ‘Gá gewoon,’ zei ze, toen hij zijn ergernis hierover liet 9


17-5-10 14:07

blijken. ‘Hou een mannenavond in Boston; ik zie je wel op de Cape.’ Hij knipperde met zijn ogen bij dit voorstel. Had je niet meer dan één man nodig voor een mannenavond? Of had Joy het als enkelvoud bedoeld, met één man die zijn man-zijn vierde? Had ze die zegswijze haar hele leven lang op die manier begrepen, als een enkelvoud? Joys beheersing van de Engelse taal was niet vlekkeloos. Ze verhaspelde altijd gezegdes, beweerde bijvoorbeeld dat ‘je de kat niet het spek moest aanbinden’. Kat op het spek binden? Kat de bel aanbinden? Jane en June, haar zussen, waren nog erger en als je hen corrigeerde vernauwden hun ogen zich op dezelfde, gevaarlijke manier. Als ze een familiemotto hadden gehad, zou het luiden: Je Weet Best Wat Ik Bedoel. Hoe dan ook, de suggestie van zijn vrouw dat hij maar alleen moest gaan, had niet bepaald gemeend geklonken, waarop hij besloot te bluffen. ‘Goed,’ zei hij, ‘dat doe ik,’ waarop hij verwachtte dat zij zou zeggen: ‘Oké, als het dan zó belangrijk voor je is, dan verzet ik die afspraken wel.’ Maar dat had ze niet gezegd, zelfs niet toen ze zag dat hij zijn tas pakte. En zodoende ontdekte hij iets wat andere mannen waarschijnlijk allang wisten: dat je, als je eenmaal je tas hebt gepakt ten overstaan van een vrouw, je die met geen mogelijkheid weer kon uitpakken, of níét gaan, met of zonder die verdomde tas. Erger nog was dat Joy, die ervan hield om films op dvd te bekijken en niet, waarvoor ze bedoeld waren, in de bioscoop, hem een lijst met films had gegeven die hij zonder haar niet mocht zien, en natuurlijk waren dat de enige films die de moeite van het bekijken waard waren. Hij had een uur door de restaurantgidsen in zijn hotelkamer gebladerd, maar kon niet besluiten waar hij wilde gaan eten, of zelfs maar wát hij wilde eten. Griffin had geen moeite met zulke beslissingen als zij in de buurt was, maar op de een of andere manier kon hij geen besluit nemen als het alleen om zíjn genot ging. Dit was het resultaat van vierendertig jaar getrouwd zijn, dacht hij, dat een deel van het besluitvormingsproces bestond uit het bedenken wat zijn vrouw leuk zou vinden. Oké, maar hij betrapte zich er telkens op dat hij plotseling stilstond, midden in de kamer, en hij realiseerde zich dat dit, uiteraard, de klassieke gewoonte van zijn vader was geweest. Uiteinde10


17-5-10 14:07

lijk had hij roomservice gebeld en een slechte tv-film gekeken, van het soort waarmee hij en Tommy genoegen hadden moeten nemen tijdens hun laatste twee jaar als scenarioschrijvers in LA, voordat hij een baan kreeg in het onderwijs en weer naar het oosten verhuisde, met Joy en hun dochter Laura. Hij was al voor het eerste reclameblok in slaap gevallen, ervan overtuigd dat hij niet alleen de afloop van de film zou kunnen voorspellen, maar ook de helft van de dialogen. Om niet langer over de missers van gisteren na te hoeven denken, besloot hij de dag te beginnen met naar de receptie te bellen om zijn auto voor te laten rijden. Twintig minuten later, aangekleed, gedoucht en uitgecheckt uit het hotel in Back Bay, paste heel Boston keurig in de rechthoek van zijn binnenspiegel, en tegen de tijd dat de Sagamore-brug, een van de twee bruggen over het Cape Cod-kanaal, oprees aan de horizon, kleurde de lucht in het oosten al zilvergrijs en voelde hij hoe de herinneringen aan de ruzie van gisteren verdampten, evenals de flarden mist waar hij doorheen reed sinds hij de stad had verlaten. De Sagamore kromde zich dramatisch omhoog in het midden en hielp de zon achter de horizon vandaan te trekken, en hoewel het veel te koud was, stopte Griffin op de vluchtstrook en deed het dak van zijn cabriolet naar beneden. Hij kreeg voor het eerst sinds hij zijn huis in Connecticut had verlaten een vakantiegevoel. Het had iets spannends om ergens anders te zijn dan zijn vrouw dacht. Ze wilde altijd weten wat mensen van plan waren, en niet alleen waar het hem betrof. ’s Ochtends belde ze vaak met Laura, haar hersenen nog slaperig, en vroeg dan: ‘Goed, wat ben jij vandaag van plan?’ Ze belde ook haar beide zussen verschillende keren per week en wist dat June morgen naar de kapper zou gaan en dat Jane tweeënhalve kilo was aangekomen en zojuist aan een nieuw dieet was begonnen. Ze wist zelfs welke stommiteiten haar idiote tweelingbroers, Jared en Jason, op dat moment uithaalden. Voor een enig kind als Griffin overschreed zulk gedrag de grens tussen wat nog voor onverklaarbaar kon doorgaan en het regelrecht tegennatuurlijke. Terwijl hij over Route 6 scheurde, besefte Griffin dat hij That Old Black Magic neuriede, het liedje dat zijn ouders vol ironie 11


17-5-10 14:07

– ze waren beiden professor Engels, dus ironie was hun gebruikelijke levenshouding – hadden gezongen, telkens als ze over de Sagamore waren gereden, waarbij ze ‘Black’ hadden vervangen door ‘Cape’. Toen hij jong was, hadden ze elke zomer wel een tijdje op de Cape doorgebracht. Hij wist altijd wat voor jaar het was geweest, wat geld betrof, op basis van waar en wanneer ze op vakantie gingen. Eén uitzonderlijk profijtelijk jaar hadden ze de hele maand augustus een huisje in Chatham gehuurd. Een ander jaar, toen de faculteit de salarissen had bevroren, was Sandwich in juni het enige wat ze zich konden veroorloven. Zijn ouders waren meer verknocht aan een gedeeld gevoel van ongenoegen dat ze elf maanden van het jaar verbannen werden naar het ‘fuckin’ Midwesten’, een omschrijving die ze niet zozeer uitspraken als wel uitspúúgden, dan aan elkaar. Ze hadden prima academische carrières opgebouwd, hoewel misschien niet zo astronomisch als hen op basis van hun Ivy League-achtergrond was voorspeld. Ze waren beiden opgegroeid in de Rust Belt, de vervallen industrieregio in het westen van de staat New York, zijn moeder in het voorstadje Rochester, zijn vader in Buffalo. Allebei waren ze kinderen van ouders uit de lagere middenklasse. Op Cornell, waar ze met een studiebeurs gingen studeren, hadden ze niet alleen elkaar ontmoet, maar ook het soort vrienden dat hen had uitgenodigd om de feestdagen in Wellesley en Westchester te vieren, of de zomervakanties in de Hamptons of op de Cape door te brengen. Ze zeiden tegen hun ouders dat ze daar meer geld konden verdienen en dat was waar, maar in feite hadden ze álles gezegd om maar niet naar de deprimerende huizen van hun ouders terug te hoeven. Op Yale, waar ze afstudeerden, raakten ze ervan overtuigd dat ze waren voorbestemd voor een onderzoekspositie aan een van de andere Ivy League-universiteiten, totdat de markt voor academici instortte en ze genoegen moesten nemen met wat ze konden krijgen – voor een echtpaar was de spoeling nog dunner – en dat bleek een enorme universiteit in Indiana te zijn. Verraden. Zó voelden ze zich. Waarom zóu je naar Cornell, naar Yale gaan, als Indiana je beloning was? Maar ze hadden weinig keus, dus deden ze een stapje terug en probeerden het beste 12


17-5-10 14:07

te maken van hun beroerde timing. Ze stortten zich op het lesgeven, op onderzoek, namen zitting in commissies in de hoop hun cv’s op te poetsen, zodat ze er klaar voor zouden zijn als de academische winden uit een andere hoek waaiden. Ze waren bang dat ze de boot naar Princeton en Dartmouth hadden gemist, maar ze hadden nog steeds de Swarthmores en Vassars van deze wereld als veilige, hoewel niet vreselijk opwindende havens. Zoveel kwam hun immers wel toe. En voordat ze werden voorgedragen voor promotie en een vaste aanstelling (of ‘promotie en vaststelling’, zoals zij het noemden) in het fuckin’ Midwesten, hadden ze beiden hun kansen gehad – zij op Amherst, hij op Bowdoin – maar nooit samen. Dus bleven ze zitten, in hun banen en in hun huwelijk, allebei doodsbenauwd – vermoedde Griffin inmiddels – dat de andere, eenmaal ontketend, wel zou slagen en zou ontsnappen naar een academische positie (een gesubsidieerde leerstoel!), en daarmee de ellende van de achterblijver compleet zou maken. Om hun ongelukkige leven draaglijker te maken, gingen ze vreemd en deden alsof ze diep gekwetst waren als dit aan het licht kwam. Zijn vader was een echte seriële vreemdganger, terwijl zijn moeder botweg weigerde hierin, of in wat dan ook, voor hem onder te doen. Dit begreep Griffin natuurlijk pas toen hij volwassen was. Als jongen was hij getuige geweest van de ontelbare ruzies tussen zijn ouders en de beschuldigingen over en weer, en had hij bedacht dat hij degene was voor wie ze bij elkaar bleven. Zijn moeder hielp hem uiteindelijk van deze rare misvatting af. Tijdens de receptie op zijn trouwdag, namelijk. Tegen die tijd waren ze eindelijk gescheiden – zelfs wrok was kennelijk niet onuitputtelijk – en zijn moeder had de race om te hertrouwen nipt gewonnen. In een oecumenische stemming had ze zich voor haar tweede man buiten de faculteit Engels gewaagd en had een filosoof gevonden die Bart heette, en die ze al snel de bijnaam ‘Bartleby’ had gegeven. Tijdens de receptie had ze Griffin, half aangeschoten, verzekerd: ‘Och hemel, nee, dat kwam niet door jóú. We bleven bij elkaar door That Old Cape Magic. Weet je nog hoe we dat vroeger zongen, elk jaar op de Sagamore?’ Toen wendde ze zich tot Bartleby. ‘Eén geweldige maand, elke zomer,’ legde ze uit. ‘Zon. Zand. 13


17-5-10 14:07

Het inzicht van Griffin

Recommend Documents