Het huwelijk heeft oude

Het huwelijk [1]

Een ordening van God Leven is samenleven. ‘Maar in het huwelijk is het meer. Een ongekende ervaring van nabijheid en vertrouwdheid. Zij kan niet het karakter van het tijdelijke, incidentele hebben. Werkelijke liefde wil duur, continuïteit, uitbreiding in de tijd,’ aldus K.E.H. Oppenheimer.

H

Ds. G.C. Klok is hervormd predikant te Putten.

et huwelijk heeft oude papieren. Kostbare papieren ook. Het paradijs is het decor. God schept de mens. Mannelijk en vrouwelijk. Adam krijgt een ‘tegenover’. Een die bij hem past. Psychisch en fysiek. Daar zorgt de Heere zelf voor. Geen hulpje. Maar een hulp. Niets minderwaardigs. De Heere laat zich Zelf vaak de Hulp van Israël noemen. God brengt de vrouw tot Adam en hij herkent en erkent haar met dankbare verrukking. ‘Hulpbehoevend’ als hij is. Niet zozeer wanneer het om zijn werk gaat of om het voortbrengen van kinderen. Maar veel dieper. Adam heeft haar nodig om zijn bestemming te vinden. Om samen mens te zijn. En de Heere ziet met welgevallen op die twee neer. Zo heeft Hij de mens bedoeld. Dat ze ‘samenkomen’ en elkaar liefhebben, laat Hij niet oogluikend toe. Zó wil Hij dat ze samenleven zullen. In het huwelijk heeft Hij als het ware het kanaal gegraven waardoor het water van de liefde, ook van de lichamelijke liefde, kan stromen.

Volgende week deel 2: Verschillen tussen mannen en vrouwen.

Beschermd Bekend is het woord van Augustinus dat het huwelijk een van de weinige zaken is die uit de inboedel van het paradijs gered is. Johannes Bugenhagen, een vriend van Luther, zei treffend: ‘Na de zondeval legde

6

de waarheidsvriend

God het kruis niet op het huwelijk, maar hij hing het de mens om de hals.’ Sprekend dat God de Heere na de verwoestende intrede van de zonde het huwelijk beschermt en in stand wil houden. Hij wijdt er een heel gebod aan in Zijn heilige wet. ‘Gij zult niet echtbreken.’ Zo houdt God vast aan de vorm van samenleven van man en vrouw die Hij in de schepping heeft gelegd en in het paradijs als het ware heeft ‘afgedrukt’. De Heere Christus grijpt in die lijn terug op wat in den beginne door God werd ingesteld. (Mt.19,8) Oude Testament In de tijd van de Bijbel was er uiteraard geen ambtenaar van de burgerlijke stand die het huwelijk voltrok. (Bij ons ook pas sinds de tijd van Napoleon; daarvoor werden de meeste huwelijken door de kerk voltrokken). Maar er waren wel de vaders van bruid en bruidegom die een belangrijke taak hadden bij de sluiting van het huwelijk. Er was wel het feest van zeven dagen. Openlijk. Heel bewust. Voortaan zou ieder weten dat deze man bij deze vrouw hoorde en deze vrouw bij deze man. Daar mocht niemand tussen komen.

Daarin lag ook de bescherming van het huwelijk. Van buitenaf, maar ook van binnenuit. Een openlijke huwelijkssluiting kun je niet negeren; alsof je je niet publiekelijk hebt vastgelegd om in de trouw te blijven. Terug dus naar de ander wanneer de liefde verflauwt. Om in de belofte van trouw de grond te vinden om de ander opnieuw te zoeken. Sprekend trouwens dat we tot de dag van vandaag elkaar bij een huwelijkssluiting trouw beloven. Grote woorden spreken. ‘Trouw blijven’, ‘nooit verlaten’, ‘de ander voor alles vertrouwen…’. Te groot? Of juist eigen aan de liefde? Hoe zou de liefde anders spreken zonder zich te verloochenen? Nieuwe Testament In het Nieuwe Testament begint de Heere Christus uitgerekend op een bruiloft in Kana Zijn heerlijkheid te tonen. In de Efezebrief (5: 22-33) doet de apostel wat wij op eigen gezag zeker niet zouden durven. Hij vergelijkt de liefdesverhouding van Christus tot Zijn gemeente met die tussen man en vrouw! Zo hoog heeft en houdt Hij het huwelijk. Zij is bij uitstek de plaats waar – in het ‘nieuwe’ leven van het geloof – de liefde van de zelfover-

Het huwelijk is de plaats waar de liefde van de zelfovergave, die de ander dient, in praktijk gebracht wordt.

17 september 2009

gave in de praktijk mag worden gebracht. De liefde die de ander dient. Luther schrijft ergens: ‘De man is zorg en liefde schuldig aan zijn vrouw; zorg waarin hij zichzelf er voor over heeft. Hij mag daarin de overgave van Christus aan Zijn kerk weerspiegelen.’ Treffende woorden. Tegelijk een opgave die er bij ons niet ‘inzit’. Ze krijgt alleen vorm en kleur in de liefde van Christus. Een laatste – maar zeker niet het onbelangrijkste – aspect waar ik in dit verband op wil wijzen is dat het huwelijk geen contract is maar een verbond. Hoe vaak heeft de Heere Zijn verbond met Israël niet met een huwelijk vergeleken? Wie mocht daarover hartstochtelijker spreken dan Hosea? (2: 18 bijv.) Christus zelf trekt de lijn door naar Zijn kerk. Hij de bruidegom en de kerk uit Israël en de volken de bruid. In het verbond (van het huwelijk) krijgt de liefde een vast kader. Onttrokken aan het tijdelijke en het vrijblijvende. Zo wordt de liefde als het ware ‘opgeheven’, op ‘hoger plan’ gebracht. Waar de liefde aarzelt of zelfs weigert, daar is ze vanwege het verbond aan de trouw gehouden. De zin van Micron Het klassieke huwelijksformulier begon altijd met een wonderlijke zin die niet goed ‘liep’. ‘Overmits de gehuwden velerhande tegenspoed en kruis overkomt, opdat gij…’ enz. Alsof er in die zin geknipt was. Dat was ook zo. Petrus Datheen (de man van de heel oude psalmberijming) gebruikte bij de opstelling van het huwelijksformulier onder andere het formulier dat bij de vluchtelingengemeente in Londen in die tijd in gebruik was. Het was door Marten Micron opgesteld. En Marten Micron schreef een langere zin. Na ‘overkomt’ luidde zijn (verdere) zin: ‘zo komt het dat de heilige huwelijkse staat door velen in deze wereld veracht wordt; inzonderheid door al degenen die in onreinheid een profytich (voordelig) en gemakkelijk of ook een geveinsd heilig leven zoeken te leiden’. Uitgerekend die zin knipte Datheen weg. Daarmee verviel de oproep van

de waarheidsvriend

Micron om te bedoeling van God niet te ontlopen. Geen losse contacten; geen vrijblijvende verhouding; geen schuwen van het nemen van verantwoordelijkheid voor de ander en voor een gezin. Ook geen overgeestelijkheid waarin je je ver van het huwelijk houdt. Een stevig bijbels spoor, zou ik zeggen. Voorbede en voorbeeld Liefde houdt geen slag om de arm; ze kan niet leven met een proefperiode. Ik las ergens het voorbeeld van een ijsje. Iemand bestelt een ijsje. Caramelsmaak moet het wezen. Als het niet bevalt, kan ik het dan inruilen voor een andere smaak? Nee, dat kan niet. Sommige dingen in het leven kun je niet ruilen… Daarom is de verkeringstijd zo belangrijk. Geen tijd om te dromen dat het allemaal wel goed komt, maar een tijd om te werken. Het huwelijk is oud, maar het is niet versleten. Sommigen aarzelen, anderen weigeren vooralsnog. De eigen (gebroken) situatie waaruit iemand komt, doet daar nogal eens in mee. Voorbede en voorbeeld zijn nodig. Wat is er rijker dan een onvoorwaardelijk en blijvend verbond in liefde en trouw? Lofrede Luther zegt ergens: ‘Het huwelijk is middel, geen doel.’ Hij spreekt de gedenkwaardige woorden: ‘Echtelieden geven elkaar het heil niet, maar ze mogen en moeten elkaar in geloof, hoop en liefde ‘in de hemel helpen’ en voor Gods aangezicht leiden.’ Daar zou (heel) veel meer over te zeggen zijn… Dit artikel is een lofrede op het huwelijk geworden. Niet dat er niet veel slechte en matige huwelijken zijn, waarin de een de ander niet meer zoekt. De zonde werkt juist in de verhoudingen van mensen onderling krachtig door. Toch is een lofrede niet ongepast in een tijd waarin het over het hoofd wordt gezien en het zelfs gemolesteerd is. Een ordening van God. De genade schuift Gods ordeningen niet terzijde. Zij reinigt ze en maakt ze heel. Je zult maar (in de Heere) getrouwd zijn.

G.C.Klok

De Waarheidsvriend officieel orgaan van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk Hoofdbestuur ds. H.J. Lam, Ridderkerk, 1e voorzitter; ds. M.A. Kuijt, Huizen, 2e voorzitter; ds. J. Harteman, Kampen, secretaris; A.H. Teeuwissen, Huizen, penningmeester; ds. J.A. van den Berg, IJsselmuiden; ds. C. Blenk, Lienden; dr. P.F. Bouter, Leerdam; dr. M. van Campen, Zwartebroek; A.D. Drost, Werkendam; ds. C. van Duijn, Gouda; ds. C.H. Hogendoorn, Oud-Beijerland; mr. G. Holdijk, Uddel; ds. A.J. Mensink, Driesum; mr. D.G. van Vliet, Wilnis.

Redactie drs. P.J. Vergunst (hoofdredacteur); drs. B.C.Ph. van der Waal-Goudriaan (eindredacteur); ds. C.H. Hogendoorn; mr. G. Holdijk; dr. W. Verboom

Algemeen secretariaat en redactie drs. P.J. Vergunst bureau: Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660; Fax 055-5767707. Werkkamer thuis: tel. 055-5789132. E-mail: [email protected] www.gereformeerdebond.nl

Voorlichter H. Geluk, tel. 0184-612632; E-mail: [email protected]

Ledenadministratie Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660.

Advertenties Voor alle plaatsingen en informatie (uitgezonderd rouw­advertenties): G. Verweij , tel. 0187-471020. Advertenties worden aangenomen tot tien dagen voor verschijning; verzenden naar uitg. Eilanden Nieuws, Postbus 8, 3240 AA Sommelsdijk onder vermelding van De Waarheidsvriend; e-mail: [email protected]

Abonnementenadministratie Voor nieuwe abonnees, adreswijzigingen enz. liefst schriftelijk: Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn. Prijs € 45,– per jaar. Losse nummers € 0,95 p. st. plus verzendkosten. Bezorgklachten: tel. 055-5766660. Voor een nieuwe jaargang kan slechts voor 1 december worden opgezegd.

Productie Opmaak ReproVinci BV, www.reprovinci.nl Druk Kon. BDU Grafisch Bedrijf BV

Gesproken editie Informatie en opgave: CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. 0341-565499.

Digitale jaargangen Informatie en opgave: Stichting Reformatica, p/a Valleistraat 52, 3901 RT Veenendaal tel. 0318-624648, e-mail: [email protected] ISSN: 0167-3262.

Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB) ‘Johannes Calvijn’ Directeur: dr. J. Hoek, e-mail: [email protected] Postbus 80, 6710 BB Ede, tel. school (CHE): 0318-696300, fax 0318-696396, www.thgb.tk

17 september 2009

7

Het huwelijk [2]

Andere emoties en behoeften In het huwelijk leiden verschillen tussen mannen en vrouwen nogal eens tot onbegrip en teleurstelling. Hebben mensen liever een maatje naast zich dan een hulp tegenover zich?

G

Marnella VlasblomBulk is als maatschappelijk werker in dienst van Stichting Schuilplaats en verbonden aan het Diaconaal Maatschappelijk Werk Alblasserwaard & Vijfheerenlanden.

od schiep de mens naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem, man en vrouw schiep Hij ze, zo staat er in Genesis. Duidelijk verschillend geschapen, met verschillende mogelijkheden en behoeftes, met als doel om samen één te zijn. Een ‘hulpe tegenover’, om van daaruit elkaar aan te vullen. In het huwelijk blijken deze verschillen niet altijd ervaren te worden als aanvullend. De verschillen kunnen leiden tot onbegrip, frustratie en teleurstelling met als gevolg communicatiestoornissen. Man en vrouw vullen elkaar niet meer aan door deze verschillen, maar vallen elkaar aan om deze verschillen. De onderlinge verschillen tussen man en vrouw worden niet (meer) gezien als mogelijkheden tot persoonlijke groei en groei van de relatie, maar als onmogelijkheden en bedreiging. Soms lijkt het dat beiden misschien liever ‘een maatje naast’ zich hebben dat net zo denkt, voelt en reageert,

dan die ‘hulp tegenover’, die soms zo anders is. Jammer, want juist deze verschillen tussen man en vrouw maken dat zij elkaar aanvullen, om zo volledig ‘mens’ te kunnen zijn. Omdat mannen en vrouwen verschillend zijn, is het zowel voor nog niet gehuwden als voor gehuwden van groot belang om te weten wat deze verschillen zijn en hoe dat van invloed is op de relatie en communicatie. In het werkboek Mannen & Vrouwen, een uitgave van Stichting Schuilplaats te Veenendaal, worden verschillen tussen mannen en vrouwen in zes hoofdonderwerpen geïnventariseerd, en wordt benoemd wat gevolgen voor de communicatie kunnen zijn. In taal Mannen en vrouwen drukken zich in taal heel verschillend uit. Mannen gebruiken veelal korte, zakelijke boodschappen. Het gaat in de verbale communicatie voor hen voornamelijk om het overbrengen van feiten en informatie, niet zozeer om het gevoel te delen. Vrouwen gebruiken vaak generalisaties die verwijtend over kunnen komen bij de man. Bijvoorbeeld: ‘Jij luistert nooit naar mij.’ Achter een dergelijke, verwijtend overkomende opmerking zit veelal een verborgen wens waarmee

Meer informatie over verschillen tussen mannen en vrouwen?

- Het ‘Werkboek mannen & vrouwen’ is te bestellen voor € 27,50 (incl. verzendkosten) bij Stichting Schuilplaats. Met dit werkboek kunnen (echt)paren in de thuissituatie de onderlinge verschillen leren (her)kennen en bezien wat dit in hun relatie betekent voor de onderlinge communicatie. - Deze maand start Stichting Schuilplaats een ‘Cursus man & vrouw’. Deze cursus van vijf avonden is bestemd voor (echt)paren die elkaar (nog) beter willen leren kennen en zicht krijgen op de verschillende aspecten van hun relatie. Hierin is aandacht voor de verschillen tussen mannen en vrouwen, wordt methodisch aandacht geschonken aan de diverse thema’s en vindt bijbelse bezinning op de verschillende onderwerpen plaats. - In overleg en samenwerking met de plaatselijke predikant verzorgt Stichting Schuilplaats huwelijkscatechese. Hierin is aandacht voor de verschillen tussen mannen en vrouwen en kunnen preventief communicatiestoornissen binnen het huwelijk voorkomen worden. - Bij communicatiestoornissen binnen de (huwelijks)relatie kan een begeleidingstraject aangevraagd worden bij Stichting Schuilplaats. Binnen het traject kan de maatschappelijk werker gebruik maken van het ‘Werkboek mannen & vrouwen’. Verdere informatie is te verkrijgen bij Stichting Schuilplaats, Kerkewijk 115, 3904 JA Veenendaal, tel. 0318526123; e-mail: [email protected] of www.stichtingschuilplaats.nl.

8

de waarheidsvriend

de vrouw haar gevoel weergeeft. Mannen hebben de neiging om de boodschap van een ander in het geheel af te wijzen wanneer er volgens hen een niet kloppend aspect in zit. De reactie die zij uiten, is dan: ‘Dat is niet waar!’ Zo kan het zijn dat de mannelijke lezer in dit artikel, waarin de verschillen soms wat generaliserend en stellig worden verwoord, iets aantreft wat hij niet van toepassing vindt, en daarmee het geheel als niet kloppend beschouwt. Vrouwen reageren veelal anders hierin. Wanneer in de boodschap van de ander een aspect zit wat zij niet herkennen, is de reactie: ‘Is dat zo?’ De vrouwelijke lezer zal mogelijk na gaan denken over de zaken die zij leest en wellicht niet direct herkent, en daarna haar mening vormen. Vrouwen zijn geneigd om maar een halve boodschap uit te zenden en ook hierin de wens of verwachting naar hun partner niet uit te spreken. De man moet dit maar snappen. ‘Mijn vriendin is morgen jarig’, is dan niet de constatering van het feit, maar houdt de wens in dat manlief op de fiets naar zijn werk gaat, zodat de vrouw de auto kan gebruiken voor de verjaardagsvisite. Als de man deze boodschap zo niet heeft geïnterpreteerd en toch de auto meeneemt, zal de vrouw veelal verwijtend reageren (‘Ik had je nog zo gezegd dat ik de auto nodig had!’) en zich door haar man onbegrepen voelen. In emotionele behoeften Vrouwen stellen de nabijheid van de ander, maar zeker van de partner, in moeilijke periodes in hun leven op prijs. Zij bespreekt haar zorgen en problemen openhartig met anderen en ziet dit als teken van vertrouwen. Zij heeft dan niet zozeer oplossingen nodig, maar de onvoorwaardelijke liefde, steun en bemoediging van de ander en in het bijzonder van haar man. Mannen zijn veel meer oplossings-

24 september 2009

gericht, maar ook ‘doe-het-zelvers’: problemen en zorgen los je zelf op, daar praat je niet of nauwelijks over, zelfs niet met je partner. Als het probleem is opgelost, dan is de man in meerdere mate geneigd om de zorgen die hij had met zijn vrouw te delen. Voor een vrouw is het vaak moeilijk dat haar man zich terugtrekt om het probleem zelf op te lossen. Hij raakt in zichzelf gekeerd, deelt de zorgen niet en sluit zich af voor zijn partner en gezinsleden. In deze periodes grijpt hij zich vast aan vaste dagstructuur, om zich even op iets anders te kunnen richten dan op de ontstane zorgen. Vrouwen zijn dan erg geneigd om de nabijheid te herstellen en de man (bijna) te dwingen om de zorgen te delen. Dit maakt dat de man zich nog meer terugtrekt. Zelfs als er geen zorgen of problemen zijn, dan heeft de man periodes nodig waarin hij zich emotioneel terug mag trekken in zijn ‘hol’, of de bijbelse ‘spelonk’, waar toch met name mannen zich, om welke reden dan ook, terug lijken te trekken. In de hulpverlening stellen met name vrouwen wel eens de vraag of hun man mogelijk autistisch zou kunnen zijn. ‘Hij trekt zich zo vaak terug, deelt zijn zorgen niet, vervalt in vaste patronen die structuurbiedend voor hem lijken te zijn, en lijkt zo weinig aandacht te hebben voor de gevoelswereld van de mensen om hem heen.’ Soms blijkt bovenstaande dan heel verhelderend voor de vrouw: de man is niet autistisch, de man is man! In het omgaan met conflicten Wanneer een man een conflict met iemand heeft, zijn er grofweg twee manieren waarop hij hier mee om gaat: vechten of vluchten. De man gaat de strijd aan, wordt boos, of trekt zich met zijn pijn terug. Vrouwen hebben over het algemeen een heel andere wijze van omgaan met conflicten: veinzen of toegeven. Veinzen houdt in dat zij doet of er niets aan de hand is, zij ontkent het conflict om zo te voorkomen dat zij gekwetst wordt. Ook geeft zij bij regelmaat toe, om zo een ruzie te voorkomen. Wanneer er een onvermijdelijk conflict is tussen man en vrouw, is de

de waarheidsvriend

Spraakmakende verschillen uit het ‘Werkboek mannen & vrouwen’ Man

Vrouw

Handelt graag zijn eigen problemen af, hulpvragen is een teken van zwakte. Om zich beter te voelen, trekt hij zich terug om zijn problemen op te lossen. Mannen zijn bang om te geven, zij ontvangen liever. Hij verliest zijn gevoel van eigenwaarde als hij denkt te weinig te geven. Liefdevol gedrag komt tot uiting in het bagatelliseren, negeren of oplossen van haar problemen en zorgen.

Hulp vragen is een teken van vertrouwen en versterking van de relatie. Om zich beter te voelen bespreekt ze haar gevoel openhartig met een ander. Vrouwen zijn bang om te ontvangen. Zij geven liever. Hieraan ontlenen zij een gevoel van eigenwaarde.

De beste manier om een man emotioneel te laten groeien is door hem niet te willen veranderen of te verbeteren. Hier raakt hij onzeker van en trekt zich terug. Om zich te uiten gebruiken mannen zakelijke en korte boodschappen. Het gaat om het overbrengen van feiten en informatie. Mannen geven geen ongevraagd advies of hulp. Zij willen dit ook niet ongevraagd ontvangen. Als een man van een vrouw houdt, dan moet hij zich af en toe even losmaken om daarna weer dichterbij te kunnen komen. Na een fase van afstand wil de man de intimiteit voortzetten en laten groeien op het niveau van voor de afstand. De man verwacht dat zaken die gedeeld of geheeld zijn, niet meer aan de orde komen. De man wil het dieptepunt bij zijn partner voorkomen. Mannen kwetsen de vrouw door haar gevoel af te wijzen of te ontkennen. Mannen bieden zelden hun excuus aan, omdat dit betekent dat hij iets fout heeft gedaan. Seksueel contact maakt een man bewust van zijn behoefte aan liefde.

wijze waarop dit conflict vorm krijgt opvallend. De man reageert vanuit zijn pijn met rationele, verstandelijke argumenten, de vrouw met haar gevoel en gevoelsmatige argumenten. Helaas komen door dergelijke conflicten de partners niet dichter bij een oplossing of bij elkaar. En ook hierin zouden de partners elkaar aan kunnen vullen: zowel de rationele als gevoelsmatige argumenten zijn in het conflict van belang, maar in een goede balans. In een conflict of tijdens een emotioneel dieptepunt komen bij vrouwen veelal al gedeelde of al dan niet geheelde pijn uit het verleden naar boven. Zij beginnen hier dan weer over en ervaren de pijn net zo hevig. Bij mannen geeft dit soms de reactie: ‘Nee, niet weer!’ Bij hen zullen zaken die gedeeld of geheeld zijn in het verleden, niet snel weer aan de orde komen. In seksualiteitsbeleving Man en vrouw hebben beiden behoefte aan communicatie, intimiteit

Liefdevol gedrag komt tot uiting in zorgzaamheid, het stellen van veel vragen en uiting geven aan haar bezorgdheid. De beste manier om een vrouw emotioneel te laten groeien is door haar te steunen, naar haar te luisteren en haar te bevestigen. Hier raakt zij zelfverzekerd van en durft zij zich te tonen. Om zich te kunnen uiten, veroorloven vrouwen zich dichterlijke vrijheden als de overtreffende trap, beeldspraak en generalisaties. Vrouwen geven ongevraagd advies en bieden ongevraagd hulp aan. Als een vrouw van een man houdt, dan wil zij nabijheid en intimiteit. Een vrouw neemt afstand als ze er niet op vertrouwt dat haar partner haar gevoelens begrijpt. Na een fase van afstand wil de vrouw een periode van hernieuwde kennismaking. De intimiteit is geschonden en moet herstellen en weer groeien. Bij een vrouw komen gedeelde of geheelde zaken weer naar boven na een dieptepunt. De vrouw ervaart het dieptepunt als een noodzakelijk moment van emotionele opruiming. Vrouwen kwetsen de man door hem raad te geven, waardoor hij het gevoel heeft te falen. Vrouwen bieden regelmatig excuses aan, omdat dit een conflict voorkomt of beëindigd. Liefde maakt een vrouw bewust van haar behoefte aan seksueel contact.

en seksueel contact. Alleen hebben deze drie aspecten over het algemeen een geheel andere plaats bij man en vrouw. Bij mannen leidt seksueel contact tot intimiteit, intimiteit leidt tot communicatie (seksueel contact > intimiteit > communicatie). Bij vrouwen leidt communicatie tot intimiteit, intimiteit leidt tot seksueel contact (communicatie > intimiteit > seksueel contact). Bij beiden staat intimiteit op de centrale plaats. Het is van groot belang om dit cruciale verschil in seksualiteitsbeleving te onderkennen en een gezamenlijke weg te vinden in het ervaren van intimiteit, van waaruit zowel seksueel contact als communicatie mogelijk zijn. Vanuit de erkenning en herkenning van de verschillen kunnen man en vrouw elkaar aanvullen en elkaar ‘een hulpe tegenover’ zijn. Dit is immers het unieke van de relatie tussen man en vrouw zoals het door God bedoeld is.

Marnella Vlasblom-Bulk

Volgende keer het derde en laatste deel in deze serie: Seksualiteit en gezinsvorming.

24 september 2009

9

Het huwelijk [3, slot]

Seksualiteit en gezinsvorming

Mw. drs. J. van den Beukel-Trouwborst is huisarts te Ridderkerk.

Onze tijd vraagt om een duidelijke doordenking van onze omgang met seksualiteit. De christelijke gemeente heeft hierover zeker naar jongeren een boodschap te brengen, vanuit het Woord.

H

et is niet nieuw als we stellen dat de seksualiteit losgekoppeld is geraakt van een (blijvende) relatie van trouw, algehele overgave en zorgzaamheid voor elkaar. Het is veelal gedegradeerd tot een op zichzelf gerichte lustbeleving, in plaats van een genieten van en met elkaar. Als christelijke gemeente belijden we dat God de Schepper is van de seksualiteit. Dat is het uitgangspunt. Hij maakte de mens naar Zijn beeld, mannelijk en vrouwelijk. En wel zo, dat twee mensen een konden worden. Bij uitstek in de relatie man-vrouw mag de mens beelddrager van God zijn. In het lied aan het einde van Genesis 2 proef je iets van de vreugde die Adam en Eva aan elkaar beleefden. Maar hoe dan? Het is duidelijk dat God aan de seksualiteit een bepaalde orde gesteld heeft. Niet zoals bij de dieren, waar het instinct leidend is. God heeft haar geplaatst in een persoonlijke relatie tussen één man en één vrouw, die voor eens en altijd aan elkaar verbonden zijn, die een totale gemeenschap vormen op alle levensgebieden. Genesis 2:24 meldt de door God bedoelde orde: ‘Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten, zijn vrouw aankleven en zij zullen tot een vlees zijn.’ En Christus voegt daar later nog aan toe: ‘Wat

16

de waarheidsvriend

God samengevoegd heeft, scheide de mens niet.’ Voorwaarden dus. Deze drie zaken horen altijd bij elkaar. Geen onderonsje Het eerste, je vader en moeder verlaten, betekent dat je de oude relaties – zoals ouder-kind, je vrijgezellenleven, je studentenhuis – achter je laat en je in de eerste plaats helpers voor elkaar wordt. Je huwelijksrelatie is de allerbelangrijkste geworden. Dit vraagt om duidelijkheid in de relaties naar iedereen. Daarom gaat aan de eenwording een openbare plechtigheid vooraf, om de nieuwe situatie duidelijk te maken en vast te leggen. Geen onderonsje bij de notaris dus. Het is een mooie symboliek wanneer de vader zijn dochter publiekelijk aan haar man afstaat. Op tal van andere plaatsen in de Bijbel kom je de noodzaak van de publieke huwelijkssluiting tegen (zie Gen.29:22,23, Gen.34 (Dina), Deut.22:22t/m30, Ruth 4, Lukas 1 (Jozef en Maria)). Het elkaar aanhangen of aankleven, het tweede element in Genesis 2, geeft een sterke verbintenis aan. Het is een verbintenis voor altijd. Een ‘uitproberen’ – vaak de gedachte achter samenwonen – is er niet bij.

naar de meest hechte relatie die een persoon (man) met een ander (vrouw) kan ontwikkelen, met die ander die je als geen ander kent. De Bijbel spreekt in dit verband vaak van bekennen – een mooie benaming met een diepe betekenis. Zo krijgt de seksualiteit haar juiste betekenis, en kan ze verder uitgroeien en ontwikkelen. Waar die relatie uit het oog wordt verloren, wordt de seksualiteit verlaagd tot pure lustbeleving en ontdoe je de mens van zijn waardigheid. Een mens is – in tegenstelling tot het dier – lichaam en geest. Wanneer je de ander alleen maar ziet en gebruikt als lichaam, ontdoe je elkaar van het mens-zijn. Dit werkt op termijn negatief, egoïstisch en beschadigend.

Ook gemeente denkt anders over kinderzegen

Als geen ander Alleen zo kan het werkelijk komen tot het derde onderdeel van de relatie: het één vlees zijn, dat zowel in geestelijk als lichamelijk opzicht geldt. Het één vlees zijn verwijst

Leren Geplaatst in dit kader is de seksualiteit een middel om de eenheid te beleven en om je liefde voor die ene te betuigen, met wie je alles wilt delen, tot en met je lichaam. Het is een unieke manier van communiceren. Zoals je het gewone omgaan met elkaar moet leren, zo ook hier. In onze cultuur begint dit tijdens je verkeringstijd. Op het gebied van de seksualiteit zijn er nogal eens verkeerde verwachtingen, die tot teleurstellingen en spanningen leiden. Van belang is te weten dat de lichamelijke beleving van de man en de vrouw verschillend verloopt. Enige kennis kan op zijn plaats zijn, vanuit goede literatuur of gesprekken met anderen. Wij worden allemaal beïnvloed door het klimaat waarin we leven.

1 oktober 2009

De Waarheidsvriend ‘Seks’ lijkt pas echt geslaagd wanneer we het hoogste genot bereiken. Maar gemeenschap hebben (is dit geen veel betere benaming?) is in de eerste plaats het feest van de eenwording, het vieren dat je bij elkaar hoort, waarbij het kan uitlopen op een hoogtepunt. Beschouw je het zo, dan verlost je dat van een veel voorkomende kramp in je denken en gedrag en blijf je op de ander gericht. Wanneer je nog verkering hebt, is het belangrijk dat je eerlijk met elkaar omgaat, je verlangens uitspreekt. Het is goed niet te lang met trouwen te wachten. Dan maar met minder middelen, maar wel naar Gods bedoeling. Hebben ouders en gemeente voldoende oog hiervoor, om hierin te helpen? Kinderzegen Aan de seksualiteit is ook de kinderzegen verbonden. Door de vele anticonceptiemiddelen – waar we nog maar sinds vijftig jaar over beschikken – wordt dit niet meer zo ervaren, maar helemaal losgekoppeld. Het denken hierover is de laatste jaren ook binnen de christelijke gemeente veranderd. Lezend in het Woord zie je dat het krijgen van kinderen een grote zegen van God is. Denk bijvoorbeeld aan Psalm 127 en 128. Ook in het Nieuwe Testament krijgt het krijgen van kinderen een positief label (1 Tim.2:15). Het begint al in Genesis 1:28: ‘God zegende hen en God zei tot hen: Weest vruchtbaar en vermenigvuldigt.’ Het is een gave, gekoppeld aan de seksualiteit en daarmee aan het huwelijk. Tegelijkertijd is het een opdracht. Genesis 1:28 gaat verder: ‘…en vervult de aarde en onderwerpt haar’. De vruchtbaarheid wordt in direct verband gebracht met onze zogenaamde cultuuropdracht. Deze zegen, die tegelijk opdracht is, trekt de lijn naar de toekomst. En de christelijke gemeente mag daarbij het krijgen van kinderen plaatsen in het licht van het Koninkrijk, ziende op Gods verbond, op Zijn beloften, ook wat betreft de toekomst. Daarom kun je het wagen.

de waarheidsvriend

Antwoord Twee aspecten dus: zegen en opdracht. Hoe staan wij hierin als mens? Hoe geven wij antwoord op deze gave, die tegelijk opgave is? Wij zijn, zoals in alle dingen, verantwoordelijke mensen, antwoord gevend aan God. Hoe mag en moet je dan met de vruchtbaarheid omgaan? Is het een kwestie van ‘de natuur zijn gang laten gaan’? Zoals we met de aarde verantwoord hebben om te gaan, zo ook met onze vruchtbaarheid. Welke factoren moeten en mogen dan meespelen? Psychische, sociale, lichamelijke, financiële factoren? Trouwen en voorlopig geen kinderen? Elk echtpaar stelt hopelijk deze vragen en stelt daarbij niet het eigenbelang en gemak voorop, maar doet dat met als grondtoon: ‘Heere, wat wilt u dat wij doen zullen?’, beseffend dat we hier te maken hebben met een zegen en een opgave. Meer bewust Het maakt dan in principe niet uit welke methode een echtpaar gebruikt, uitgezonderd de middelen waarbij wel een bevruchting optreedt, maar de innesteling na zeven tot tien dagen onmogelijk wordt gemaakt, zoals het koperspiraaltje, de minipil en morningafterpil. Aandacht wil ik vragen voor de zogenaamde natuurlijke vruchtbaarheidsbeheersing, waarbij de vrouw let op allerlei lichamelijke symptomen tijdens de menstruele cyclus om zo haar vruchtbare dagen te bepalen. Hierbij blijft een echtpaar zich meer bewust van de koppeling tussen seksualiteit en kinderzegen. Man en vrouw zijn er bovendien beiden bij betrokken, en het zal veelal bijdragen aan een verdieping van de onderlinge (seksuele) relatie. Het let nauw hoe we met onze seksualiteit en de daaraan gekoppelde kinderzegen omgaan. Wie niet op zichzelf gericht is, maar gaat in Gods weg, mag zegen verwachten (Ps.25:12,13).

J. van den Beukel-Trouwborst

officieel orgaan van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk Hoofdbestuur ds. H.J. Lam, Ridderkerk, 1e voorzitter; ds. M.A. Kuijt, Huizen, 2e voorzitter; ds. J. Harteman, Kampen, secretaris; A.H. Teeuwissen, Huizen, penningmeester; ds. J.A. van den Berg, IJsselmuiden; ds. C. Blenk, Lienden; dr. P.F. Bouter, Leerdam; dr. M. van Campen, Zwartebroek; A.D. Drost, Werkendam; ds. C. van Duijn, Gouda; ds. C.H. Hogendoorn, Oud-Beijerland; mr. G. Holdijk, Uddel; ds. A.J. Mensink, Driesum; mr. D.G. van Vliet, Wilnis.

Redactie drs. P.J. Vergunst (hoofdredacteur); drs. B.C.Ph. van der Waal-Goudriaan (eindredacteur); ds. C.H. Hogendoorn; mr. G. Holdijk; dr. W. Verboom

Algemeen secretariaat en redactie drs. P.J. Vergunst bureau: Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660; Fax 055-5767707. Werkkamer thuis: tel. 055-5789132. E-mail: [email protected] www.gereformeerdebond.nl

Voorlichter H. Geluk, tel. 0184-612632; E-mail: [email protected]

Ledenadministratie Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660.

Advertenties Voor alle plaatsingen en informatie (uitgezonderd rouw­advertenties): G. Verweij , tel. 0187-471020. Advertenties worden aangenomen tot tien dagen voor verschijning; verzenden naar uitg. Eilanden Nieuws, Postbus 8, 3240 AA Sommelsdijk onder vermelding van De Waarheidsvriend; e-mail: [email protected]

Abonnementenadministratie Voor nieuwe abonnees, adreswijzigingen enz. liefst schriftelijk: Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn. Prijs € 45,– per jaar. Losse nummers € 0,95 p. st. plus verzendkosten. Bezorgklachten: tel. 055-5766660. Voor een nieuwe jaargang kan slechts voor 1 december worden opgezegd.

Productie Opmaak ReproVinci BV, www.reprovinci.nl Druk Kon. BDU Grafisch Bedrijf BV

Gesproken editie Informatie en opgave: CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. 0341-565499.

Digitale jaargangen Informatie en opgave: Stichting Reformatica, p/a Valleistraat 52, 3901 RT Veenendaal tel. 0318-624648, e-mail: [email protected] ISSN: 0167-3262.

Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB) ‘Johannes Calvijn’ Directeur: dr. J. Hoek, e-mail: [email protected] Postbus 80, 6710 BB Ede, tel. school (CHE): 0318-696300, fax 0318-696396, www.thgb.tk

1 oktober 2009

17