Het hoger beroep en het cassatieberoep in burgerlijke zaken in de Nederlandse Antillen en Aruba
Proefschrift
ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van de Nederlandse Antillen op gezag van de rector magnificus dr. R. Silberie in het openbaar te verdedigen op donderdag 25 februari 2010 om 16.00 uur op Curacao
door
Gerard Cornelis Charles Lewin geboren op 30 mei 1966 te Utrecht
INHOUDSOPGAVE
Lijst van afkortingen /13 Lijst van verkort aangehaalde literatuur /17 Inleiding / 21
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8
Historisch overzicht / 25 Inleiding/25 Codificatie / 25 Concordantie van wetgeving / 26 Rechterlijke organisatie in eerste aanleg / 27 Rechterlijke organisatie in hoger beroep / 30 De Hoge Raad/31 Burgerlijke Rechtsvordering / 35 Beschouwing naar aanleiding van het historisch overzicht / 39
2.
De wettelijke regeling van het hoger beroep / 41 Inleiding / 41 Voor hoger beroep vatbare uitspraken / 41 Berusting / 45 Hoger beroep van verstekvonnissen / 46 Teruggave van hetgeen ter voldoening van het bestreden vonnis is voldaan / 46 Hoger beroep van tussenvonnissen / 47 Tussentijds hoger beroep / 48 Terugwijzing / 55 Schorsende werking / 59 Schorsing van de tenuitvoerlegging / 60 De appeltermijn / 61 Overlijden van de in het ongelijk gestelde partij / 64 De akte van appel / 64 De memorie van grieven / 68 De termijn voor indiening van de memorie van grieven / 70
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15
Inhoudsopgave
2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28 2.29 2.30 2.31 2.32 2.32.1 2.32.2 2.32.3 2.32.4 2.32.5
3. 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.5 3.6 3.6.1
Termijnen voor indiening van memories / 70 Termijnen in kort geding / 71 De aanzegging van het appel en de betekening van de memorie van grieven / 73 De Zegelverordening / 74 De memorie van antwoord / 74 Het incidenteel appel / 75 De memorie van antwoord in het incidenteel appel / 76 Incidentele vorderingen in hoger beroep / 76 Verzending van de stukken naar het Hof / 78 Het recht op pleidooi / 78 Het Procesreglement / 80 De behandeling in hoger beroep / 83 Kostenveroordeling en belang / 85 Geen verstek in hoger beroep / 86 Het uitspreken van het vonnis en de afgifte van afschriften / 87 Uitvoerbaarverklaring bij voorraad en executiegeschillen / 88 De procedure die met een beschikking eindigt / 88 De wetsgeschiedenis / 88 De appellabiliteit, het tussentijds appel en de terugwijzing / 90 De appeltermijn / 91 Het beroepschrift/93 Het verdere verloop van de procedure / 95
De grenzen van de rechtsstrijd in hoger beroep / 97 Inleiding / 97 De omvang van het hoger beroep / 97 Het principaal appel / 97 Het incidenteel appel /100 De eis en het verweer /102 Vermindering van de eis en intrekking van de eis /102 Wijziging van de eis en het instellen van een eis /103 De eisen van een goede procesorde /108 Concentratie en aanvulling van het verweer /110 Hetgeen partijen aanvoeren in hoger beroep /112 Grieven/112 Hetgeen de appellant aanvoert bij pleitnota /113 Hetgeen geïntimeerde aanvoert in hoger beroep /116 Hetgeen geïntimeerde aanvoert bij pleitnota /117 De bevoegdheden van de rechter om invloed uit te oefenen op hetgeen partijen aanvoeren /117 Responsie- en onderzoeksplicht van de appelrechter /124 Responsie- en onderzoeksplicht naar aanleiding van hetgeen de appellant in hoger beroep aanvoert /126
Inhoudsopgave
3.6.2
3.7.3 3.7.4 3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3 3.8.3.1 3.8.3.2 3.8.3.3 3.9 3.10
Responsie- en onderzoeksplicht naar aanleiding van hetgeen de appellant in eerste aanleg heeft aangevoerd (devolutieve werking) /131 Responsie- en onderzoeksplicht naar aanleiding van hetgeen geïntimeerde in hoger beroep aanvoert /132 Responsie- en onderzoeksplicht naar aanleiding van hetgeen geïntimeerde in eerste aanleg heeft aangevoerd (devolutieve werking) /133 Devolutieve werking en bewijswaardering /135 Ambtshalve taken van de eerste rechter /136 De eerste taak: uitleg van de betogen van partijen /137 De tweede taak: toetsing van de deugdelijkheid van de betogen van partijen /139 De derde taak: toetsing aan regels van bepaald gewicht /141 Dwingend recht /144 Ambtshalve taken van de appelrechter /146 Vernietiging buiten de grieven om /146 Bevestiging buiten de bevestigingsgronden om /157 De openbare orde /159 De openbare-orderegel /159 Andere betekenissen van het begrip openbare orde /162 Antilliaanse/Arubaanse toepassingen van de openbare-orderegel /165 Verrassingsbeslissingen/167 Het geding na verwijzing /171
4. 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.5 4.5.1 4.5.2 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3
Evaluerende opmerkingen over het hoger beroep /177 Inleiding /177 Fundamentele dimensies van het procesrecht /177 Eenheid binnen het Koninkrijk-autonomie van de landen /177 Conservatief-progressief /179 Materieel-formeel /181 De Indische oorsprong /182 De rechterlijke vrijheid /183 Een rechtvaardiging /183 Een tegenwerping /184 De suggestiebevoegdheid /185 De grenzen van de rechtsstrijd in hoger beroep /187 Het tussentijds appel /188 De terugwijzing /188 De afstanden /189 Geen rechtvaardiging meer /189 Gevolgen van de huidige rol van de griffier van het GEA /189 Voorstellen tot wijziging van het appelrecht /191 Voorstellen tot wijziging van de praktijk zonder wetswijziging /191 Voorstellen tot wetswijzigingen binnen de huidige wettelijke opzet /191 Voorstellen tot een gewijzigde opzet /193
3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.7 3.7.1 3.7.2
Inhoudsopgave
5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17
De wettelijke regeling van het cassatieberoep /195 Inleiding/195 Nederlandse wetswijzigingen /195 Cassatie in het belang der wet /196 Voor cassatie vatbare uitspraken /196 Herstel door de rechter bij wie de zaak heeft gediend / 200 Berusting / 200 Verdere ontvankelijkheidskwesties / 201 Tussentijds cassatieberoep / 203 Gefinancierde rechtsbijstand /208 De cassatietermijn / 208 Schorsende werking en uitvoerbaarheid bij voorraad / 212 De cassatiegronden / 212 De cassatiemiddelen / 219 De dagvaardingsprocedure / 220 De verzoekschriftprocedure / 222 De uitspraak / 226 Verzet in cassatie / 232
6. 6.1 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.4
Evaluerende opmerkingen over het cassatieberoep / 233 Inleiding / 233 Aantallen cassatieberoepen en vernietigingspercentages / 233 Concordantie van rechtspraak / 234 Grondslagen / 234 Werkingsgebied / 235 Hoe luidt het beginsel van concordantie van rechtspraak? / 237 Maatschappelijke opvattingen / 241 De Cassatieregeling / 243
6.5
Versterking van de cassatierechtspraak / 243
Conclusies / 247 Samenvatting / 251 Summary / 263 Bijlage 1. Lijst van uitspraken van de Hoge Raad als appelrechter / 275 Bijlage 2. Lijst van Landsverordeningen waarbij het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is gewijzigd / 277 Bijlage 3. Tekst van gedeelten van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering met wijzigingen vanaf de invoering en met de Indische tekst / 279 Bijlage 4. Tekst van gedeelten van het Procesreglement / 305 Bijlage 5. Tekst van gedeelten van de Cassatieregeling met wijzigingen vanaf het ontwerp van 1960 / 309
10
Inhoudsopgave
Bijlage 6.TransponeringstabelIen / 315 Bijlage 7. Lijst van uitspraken van de Hoge Raad als cassatierechter / 317 Bijlage 8. Cijfermatige analyse van de uitspraken van de Hoge Raad als cassatierechter / 331 Register van wetsartikelen en andere bepalingen / 333 Rechtspraakregister / 341 Zakenregister /353 Curriculum vitae / 357
11
