Het Gynaecongres is geaccrediteerd met xx punten: Donderdag 11 november xx punten Vrijdag 12 november xx punten november

Het Gynaecongres is geaccrediteerd met xx punten: Donderdag 11 november xx punten Vrijdag 12 november xx punten

11 - 12 november 2010

1

OR G A N I S AT I E G Y N A E C ON G RE S 2 0 1 0

Commissie Gynaecongres P.C. Scholten, voorzitter S. Veersema, secretaris Mw. M.R. Buist, penningmeester Mw. M.N. Bekker J.P. Lips G.G.A. Malmberg Delegatie Commissie Wetenschap R.H.M. Verheijen F. Vandenbussche P.W. Teunissen

Bureau Gynaecongres Informatie Wetenschappelijk Programma Stichting Gynaecongres en Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Mw. E.Y. Broer Mw. K. van ‘t Wout Postbus 20075 3502 LB Utrecht Tel: (030) 2823813 / 2823282 E-mail: [email protected] Congres Secretariaat Informatie Registratie en Hotel StatusPlus Conferences & Conventions Mw. T. Kaaijk Postbus 94 1520 AB Wormerveer Tel: (075) 647.63.73 Fax: (075) 647.63.71 E-mail: [email protected]

2

G Y N A E C ON G RE S PA P EN D A L

I N H O U D S O P G AVE

Voorwoord

4

Algemene informatie

6

Programma overzicht donderdag 11 november 2010

9

Programma overzicht vrijdag 12 november 2010

10

Avondprogramma donderdag 11 november 2010

11

Wetenschappelijk programma donderdag 11 november 2010

12

Programma Oranjedag vrijdag 12 november 2010

23

Wetenschappelijk programma vrijdag 12 november 20109

27

Sprekers

38

Moderatoren

40

Dankwoord aan sponsors en exposanten

42

Routebeschrijving

43

11 - 12 november 2010

3

VOOR W OOR D S T I C H T I N G G Y N A E C ON G RE S

Voorwoord Stichting Gynaecongres Tekst volgt

4


V o o r w o o r d o r a n j e dag

Patiëntveiligheid: Anders beter? Dan gewoon doen! Onbedoelde schade voorkomen – patiëntveiligheid – is de basis van goede zorg. Onze patiënten moeten ervan op aan kunnen dat ze bij ons in veilige handen zijn. Door enorme inspanningen doen we ons werk wel steeds beter, maar dat blijkt vaak niet goed genoeg. De risico’s in de zorg blijken onverwacht groot en zitten vooral in de samenwerking met anderen. Daar helpen richtlijnen, visitaties en accreditatie onvoldoende. Wel is bekend hoe we het op onderdelen anders en beter kunnen doen. Dat kunt u vandaag al, vaak zonder veel moeite. Niet méér, maar ànders beter is het devies. Verbeteren is veranderen. Daarbij wordt weerstand ontmoet. Welke barrières komt u tegen? Hoe gaat u daarmee om? Hoe zijn anderen erin geslaagd om het toch anders en beter te doen? Daar gaat het over op deze Oranjedag. Aan het einde van de dag heeft u een aantal praktische tips gekregen waar u direct mee aan de slag kunt. Daarmee is de patiënt beter af en dat geeft u meer voldoening in uw werk. Na de lunch geen ‘slaapuurtje’ maar interactieve workshops. Na afloop van de workshop heeft de deelnemer voldoende praktische kennis en inzicht om er de volgende dag in eigen werk mee aan de slag te kunnen. Bespreek tevoren met andere maatschap-/vakgroepleden hoe u zich verdeelt over de workshops, zodat u met de meest brede kennis thuiskomt. Graag ontmoeten wij u op vrijdag 12 november a.s. Namens commissie Patiëntveiligheid Dr. Ruud Bekkers, voorzitter

11 - 12 november 2010

5

A L G EMENE I N F ORM AT I E

LET OP!! Inschrijven alleen online mogelijk (www.nvog.nl) Congresaccommodatie Het congres vindt plaats in het Hotel en Congrescentrum Papendal, Papendallaan 3 te Arnhem. U bent tijdens het congres bereikbaar onder telefoonnummer 06-170.488.43 Congresbalie Op donderdag is de congresbalie van 8.00 tot 17.00 uur en op vrijdag van 8.00 tot 16.00 uur geopend. Gelieve u hier bij aankomst te laten registreren. Zalen De plenaire sessies worden gehouden in zaal Athene B/C. De parallel sessies vinden plaats in de zalen Athene B en C, zalen 4/5, 1, 10gh, 10ij, 10kl, 12,14 en de Sydneyzaal. De gehele periode is zaal xxx beschikbaar als bagageruimte. Expositie Gedurende het congres exposeert de (farmaceutische) industrie in de expositieruimte. Uw bezoek aan de stands wordt zeer op prijs gesteld. Pauze Op beide dagen zijn de koffie en de lunches verkrijgbaar in de expositieruimte. Eventuele wensen en/of diëten kunt u kenbaar maken bij het congressecretariaat via het registratieformulier. De Nieuwe Ledenborrel op vrijdag wordt in het Grand Café geserveerd. Mededelingen Bij de congresbalie staan eventuele berichten voor de congresgangers op een flip-over vermeld. “Ontmoet de AIOS” en “Jonge Onderzoekers” gewijzigd in “In opleiding I”en “In opleiding II” De ‘Ontmoet de AIOS’- sessie tijdens het Gynaecongres is een terugkerende sessie welke reeds diverse vernieuwingen heeft ondergaan, met als doel het verhogen van de wetenschappelijke kwaliteit van de presentaties. De Commissie Wetenschap en Commissie Gynaecongres streven naar een continu hoger wetenschappelijk niveau van de voordrachten en hebben daartoe tot een verdergaande vernieuwing besloten. Het huidige systeem van selectie door de opleider van een spreker uit ieder cluster is verlaten. In plaats hiervan is gekozen voor een systeem naar voorbeeld van buitenlandse congressen, waarbij iedereen AIOS, ANIOS enz. een abstract online konden indienen. Het nieuwe competitieve systeem – waarbij anoniem beoordeeld wordt – heeft tot gevolg dat de verdeling tussen de clusters niet meer naar rato, maar naar kwaliteit gaat. De naam van de ‘Ontmoet de AIOS’-sessies is gewijzigd in ’In Opleiding I’ en ‘In Opleiding II’ Voor beide sessies zijn prijzen beschikbaar door de Wim Schellekens Stichting ad € 600,- per sessie. De VAGO stelt voor beide sessies een beeldje beschikbaar. Het bepalen van de winnaars U kunt als toehoorder de voordrachten beoordelen en uw beoordeling middels de interactieve stemkastjes kenbaar maken. Winnaar is de spreker - per sessie - met de hoogst gemiddelde score. De prijsuitreiking vindt plaats op vrijdagmiddag 12 november 2010 in het Grand Café.

6



Abstracts De abstracts treft u aan in de congrestas. Inschrijving en betaalwijze De organisatie geeft de voorkeur aan digitaal inschrijven. Voor online inschrijven bezoek onze website www.nvog.nl. Aldaar treft u ook informatie over de korting welke bij online inschrijving wordt gegeven. In alle gevallen geldt dat uw registratie pas in behandeling wordt genomen wanneer het inschrijfgeld of geldige creditcard gegevens zijn ontvangen. U wordt vriendelijk verzocht de instructies op het registratieformulier nauwkeurig te volgen. Wanneer u de kosten wilt overschrijven, dan kunt u het verschuldigde bedrag storten op bank nummer 65.27.85.840 t.n.v. Stichting Gynaecongres, INGbank te Utrecht, onder duidelijke vermelding van uw naam (géén maatschapnaam). Bij on-site registratie kunt u met creditcard, contant of pin betalen. Korting voor vroege inschrijvers De commissie Gynaecongres biedt vroege inschrijvers een korting op het inschrijfgeld aan. De regeling hiervoor ziet u op de website en is opgenomen in het registratieformulier. Er wordt hieraan strak de hand gehouden! Annulering Annulering van uw congresinschrijving is alleen schriftelijk mogelijk. Tot en met 24 oktober 2010 ontvangt u uw inschrijfgeld terug, minus e 25,00 administratiekosten. Vanaf 25 oktober 2010 vindt geen restitutie meer plaats en worden de voor u voor deze datum gemaakte reserveringen in rekening gebracht. Hotel Zoals u wellicht weet heeft Hotel en Congrescentrum Papendal nieuwe hotelkamers, waarmee wij u graag laten kennismaken. Hotelkamer Brons: Kamers in het reeds bestaande 3-sterrenhotel gelegen in een rustige omgeving met lichte, moderne en functionele inrichting. Alle kamers zijn voorzien van twee eenpersoonsbedden, badkamer met douche, bad en toilet, telefoon, kluisje en tv. Hotelkamer Zilver: Kamers zijn gelegen in het nieuwe 4-sterrenhotel. De kamers bieden allemaal een uitstekend bed, veel comfort, rust, licht en ruimte. Grote ramen, uitzicht op een mooie omgeving, veel ruimte in de kamer die praktisch en met veel stijl is ingericht. De kamers zijn ingericht met boxspringbedden, een moderne glazen douche, tv, kluisje en een Internetverbinding. Wanneer u een hotelkamer wilt boeken, kunt u dit aangeven tijdens uw online registratie voor het Gynaecongres. Voor vragen met betrekking tot de hotelkamers en hotelreserveringen, kunt u contact opnemen met Secretariaat Gynaecongres (via [email protected] of telefoonnummer 075-6476373). Reservering geschiedt op first come - first served basis. SCHRIJF DUS TIJDIG IN.

11 - 12 november 2010

7


Indien geen kamers meer beschikbaar zijn in de door u gewenste categorie, dan behouden wij ons het recht voor u in een andere categorie te boeken. In geval daar ook geen beschikbaarheid meer is, nemen wij contact met u op. De op het inschrijfformulier vermelde kamerprijzen zijn inclusief ontbijt. Annulering van de hotelreservering dient schriftelijk te gebeuren. Vanaf 25 oktober 2010 vindt geen restitutie meer plaats. Parkeergelegenheid U kunt kosteloos gebruik maken van de parkeerplaatsen rondom Hotel en Congrescentrum Papendal: - Hoofd parkeerplaats Hotel en Congrescentrum Papendal - Weg langs Edese Golf Club (500 mtr.) - Weg naar Congrescentrum Papendal (hoofdweg, 650 mtr.) - Parkeerplaats sporthal - Parkeerplaats N.O.C.*N.S.F. BUSSEN Tijdens beide congresdagen zal een gratis shuttlebusje rijden van het Centraal Station Arnhem (Sonsbeekzijde) naar Papendal v.v. tussen 08.00 – 09.30 uur. Het busje vertrekt op het moment dat het redelijk gevuld is. Het kan dus zijn dat u enige tijd moet wachten. Andere mogelijkheden vanaf station Arnhem naar Papendal v.v. zijn: Veolia bus 105s richting Harderwijk. Uitstappen bij halte Westend Van der Valk hotel Arnhem. (Tot 10.00 uur gaat deze bus 2 keer en ná 10.00 uur slechts een keer per uur). Met ingang van 30 augustus 2010 wordt de nieuwe buslijn 109a in gebruik genomen. Deze is voornamelijk bedoeld voor de reizigers van/naar Centraal Station Arnhem naar Sportcentrum Papendal (CTO). Deze buslijn zal rijden naast de reeds bestaande buslijn 105s. Een taxi kaartje is tegen gereduceerd tarief na afloop bij de receptie van Papendal af te halen. Op donderdagavond 11 november worden de deelnemers aan het avondprogramma per bus vervoerd naar the Hunting Lodge in Rozendaal. Vertrek vanaf Papendal om 18.45 en 19.00 uur. Vanaf de feestlocatie vertrekken de bussen richting Papendal om 23.00, 23.30, 24.00 en 00.30 uur Evaluatieformulier Bij de organisatie van het Gynaecongres is dankbaar gebruik gemaakt van de tijdens voorgaande Gynaecongressen op de evaluatieformulieren ingevulde suggesties. In uw envelop met congresbescheiden treft u ook tijdens dit congres een evaluatieformulier aan. U wordt vriendelijk verzocht dit formulier zo volledig mogelijk in te vullen en na afloop aan de registratiebalie af te geven.

8


P RO G R A MM A OVER Z I C H T

Donderdag 11 november 2010 08.00 Registratie en koffie 09.10-09.15 Opening door de voorzitter Expositieruimte 09.15-10.30 Parallel IA: Pijler Oncologie Athene B Parallel IB: Pijler Voortplantingsgeneeskunde Athene C 10.00-13.00 Seniorensectie Zaal 4/5 10.30-11.00 Koffiepauze Expositieruimte 11.00-12.30 Plenair I: In Opleiding I Athene B/C 12.30-13.30 Lunch Expositieruimte 12.30-13.00 Richtlijnbespreking Zaal 12.30-13.15 VAGO-vergadering Zaal 12.30-13.30 Consortium Zaal 14 13.30-15.00 Parallel IIA Commissie Wetenschap Athene B/C 13.30-15.00 Parallel IIB: Binnendag Werkgroep Historie Zaal 4/5 15.00-15.30 Koffie/theepauze Expositieruimte 15.30-17.15 Plenair II: Nieuws van eigen bodem Athene B/C 17.15-18.00 Naborrel Expositieruimte 18.45 Vertrek per bus naar The Hunting Lodge

11 - 12 november 2010

9

P RO G R A MM A OVER Z I C H T

Vrijdag 13 november 2009 08.00 Registratie en koffie 08.15-10.30 Huishoudelijke vergadering NVOG (alleen leden) Athene B/C 10.30-11.00 Koffie/theepauze Expositieruimte 11.00-15.00 Oranjedag – commissie Patiëntveiligheid 11.00-12.15 Plenair I: Anders beter? Dan gewoon doen! Athene B/C 12.30-13.45 Lunchpauze Expofoyer 12.30-13.45 Consortium Zaal 14 13.45-14.30 Parallel I: Workshops in 9 zalen 1,10gh, 10ij, 10kl, 12, 14, Athene, Sydney A/B 14.30-15.00 Plenair II: Terugrapportage commissie Patiëntveiligheid Athen B/C P98 30V171 terr Papendal_001 06.04.2009 11:41:12 Pdf_Koen 15.00-15.50 15.50-16.30 16.30-17.00

Wetenschappelijk Programma PA P E NPlenair DAL

V EOpleiding R Z I C H T Z AIIL (moderated EN III:OIn posters)

Athene B/C

Plenair IV: Gynaelecture

Athene B/C

Nieuwe leden borrel en uitreiking prijzen

Grand Café hotel ****

Restaurant 20 28

hotel ***

C lift

B

A 11

Athene Zaal

12

foyer 2 receptie

foyer 1

14 lobby

lift

Grand Café

entree Sydney Zaal lift bar ‘Dug Out’ a

lift

b

1

c

2

d

e f

3

gh 4

i 5

l 9 8

7 6

10


j k

foyer 3

AVON D P RO G R A MM A 1 1 NOVEMBER 2 0 1 0

Avondprogramma 11 november 2010 in the hunting lodge The Hunting Lodge, Beekhuizenseweg 1, 6891 CZ Rozendaal Verscholen in de eindeloze bossen van Posbank, gelegen op een ultiem stijlvolle, karakteristieke en Sprookjesachtige locatie vindt u the Hunting Lodge. Deze – van origine – achttiende eeuwse schaapskooi kreeg recent een complete make-over tot een trendy en exclusief restaurant met een adembenemend uitzicht onder andere op kasteel Rosendael. Deze locatie is ons in 2008 zo goed bevallen, dat wij the Hunting Lodge voorlopig willen beschouwen als ons “clubhuis” voor het avondprogramma in het najaar’. Hadden we vorig jaar een Aziatische sfeer in the Club met heerlijke Japanse en Thaise hapjes nu gaan we meer richting de Mediterrannee en dat zal zeker lukken met de muziek van Alessandro en Rudy; twee rasmuzikanten van Italiaanse komaf. Gezamenlijk vormen zij 2 The World. Zij brengen u muziek van over de hele wereld waaronder Frankrijk, Nederland, Griekenland, Turkije, Spanje en nog veel meer. 2 The World is zo divers dat ze verschillende stijlen kunnen spelen. Denk hierbij aan disco, ballads, reggae, rock ‘n roll, pop en nog veel meer. Tijdens het optreden van deze geweldige band kunnen toppers als ‘That’s the way I like it’ en ‘Dromen zijn bedrog’ voorbij komen. Gezellig meezingen met hits als ‘Volare’ en ‘Marina, Marina’, dansen op ‘Quando, Quando, Quando’, jazzy swingen op repertoire van Paolo Conte of zwijmelen op een liedje van Andrea Bocelli of Marco Borsato.

11 - 12 november 2010

11

W E T EN S C H A P P E L I J K P RO G R A MM A –

donderdag 11 november 2010

09.15-10.30 uur Parallel IA - Zaal Athene B – Introductie en work in progress van de Dutch Gynaecological Oncology Group Pijler Oncologie Moderatoren: W.J. van Driel en R.L.M. Bekkers 09.15-09.30

BEKKERS R.L.M. UMC St. Radboud, Nijmegen

09.30-09.45 OTTEVANGER N. UMC St. Radboud, Nijmegen 09.45-10.00

NOUT R.A.; Creutzberg C.L., Van der Steen-Banasik E.M. LUMC, Leiden

Update van lopende en nieuwe nationale en internationale gynaecologisch-oncologische studies met focus op radiotherapie Een overzicht van lopende radiotherapie gerelateerde nationale en internationale studies zal gepresenteerd worden. Tevens zal een overzicht gegeven worden van studievoorstellen die mogelijk in de nabije toekomst geactiveerd zullen worden. 10.00-10.15

DRIEL W.J. van, Bekkers R.L.M. CGO Amsterdam, lokatie NKI-AvL, Amsterdam

Update van de lopende en in ontwikkeling zijnde nationale en internationale chirurgisch gerelateerde studies binnen de gynaecologische oncologie Er zal een overzicht gegeven worden van de nationale en internationale studies binnen de gynaecologische oncologie op het gebied van de chirurgie. Tevens zal een overzicht gegeven worden van studievoorstellen die mogelijk in de nabije toekomst geactiveerd zullen worden. 10.15-10.30

12

Discussie




09.15-10.30 uur Parallel IB - Zaal Athene C – Pijler Voortplantingsgeneeskunde Moderator:

C.L. van der Wijden

09.15-09.33

LOEBER O.E. Mildred-Rutgershuis Arnhem

Abortus Provocatus, de stand van zaken Wie heeft er nu nog een abortus nodig? Gebruikt iedereen de abortuspil? Zal deze het exclusieve terrein van de huisarts worden? Deze en andere vragen zullen worden besproken in een overzicht van de stand van zaken rond abortus. 09.33-09.51

VEERSEMA S., Könemann Ch., Jansen F.W. Sint Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein

Het Extra Uteriene Device Perforatie van de uterus bij plaatsing van het IUD is een zeldzame, doch mogelijk ernstige complicatie. De incidentie is mede afhankelijk van het type IUD en de ervaring van de arts en de toegepaste insertietechniek. Ervaring telt, maar ook U kunt perforeren! 09.51-10.12

DIJKHUZEN, K., Helmerhorst F.M. LUMC, Leiden

Voorbehandeling bij IUD-insertie: zijn pijnstilling, misoprostol en antibioticaprofylaxe zinvol? IUD-insertie kan gecompliceerd verlopen, mislukken, zeer pijnlijk zijn voor de vrouw of nadien gecompliceerd worden door een opstijgende infectie. Mogelijke interventies ter voorkoming hiervan betreffen het voortijdig toedienen van resp. misoprostol, pijnstilling of antibioticaprofylaxe. Aan de hand van de meest recente literatuur zal besproken worden wat het wetenschappelijk draagvlak voor bovengenoemde interventies is. 10.12-10.30

VLIET van H.A.A.M., Raps M., Rosendaal F.R., Helmerhorst F.M. LUMC, Leiden en Spaarne Ziekenhuis, Hoofddorp

Hormonale anticonceptie, hemostase en veneuze trombose De pil bestaat 50 jaar! De hormoondosering is verlaagd, nieuwe progestagenen zijn ontwikkeld en nieuwe toedieningroutes op de markt gebracht. Hebben deze nieuwe anticonceptiva hun beoogde doelstelling van vermindering van cardiovasculaire bijwerkingen bereikt? In deze voordracht zal een overzicht gegeven worden van het risico op veneuze trombose van de verschillende hormonale anticonceptiva en de biologische achtergrond van het verhoogde tromboserisico.

11 - 12 november 2010

13

S EN I OREN S E C T I E –


10.00-13.00 uur zaal 4/5 Moderatoren: W. Vlaanderen en J.J. Dony 10.00-10.50

MELICHAREK C. St. Apenheul, Apeldoorn.

Zwangerschap en geboorte bij mensapen

10.50-11.40

COELINGH BENNINK H.J. Panterhei Bioscience BV

Huidige onderzoeksbevindingen en toepassingsmogelijkheden van Estetrol Estetrol (E4) of 15a-hydroxy estriol wordt tijdens de zwangerschap gevormd in de foetale lever evenals estriol (E3). De productie van beide steroiden stopt na de geboorte. De functie van deze foetale oestrogenen is onbekend. In tegenstelling tot E3 is E4 oraal goed biobeschikbaar met een lange halfwaardetijd van 28 uur (E3 20 minuten) waardoor E4 geschikt is als oraal geneesmiddel. Estetrol is een oestrogeen voor vagina, uterus, bot en het CZS (ovulatieremming, effect op opvliegers) en is een vasodilatator. De meest opvallende eigenschap van E4 in vergelijking met andere oestrogenen is dat het op de borst werkt als een oestrogeenantagonist. Estetrol is minder potent dan estradiol (E2) maar wordt opmerkelijk goed verdragen en heeft ook bij hoge doseringen geen bijwerkingen, waardoor het aanzienlijk hoger gedoseerd kan worden dan E2. Estetrol wordt o.a. ontwikkelt voor anticonceptie, HRT, preventie van osteoporose en voor oestrogen substitutie bij vrouwen die borstkanker hebben of gehad hebben, met name in combinatie met aromataseremmers 11.40-12.00

Ledenvergadering Seniorensectie NVOG

12.00-13.00

Lunch

14




11.00-12.30 uur Plenair I - Zaal Athene B/C – In Opleiding I Moderator:

F. Groenman en P.W. Teunissen

11.00-11.15

HORST P.H. van der, Wang Y., Kuhne E., Dijk M. van, Burger C.W. , Blok L.J. Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam

Progesteron geïnduceerde remming van recidivering en metastasering bij het endometrium carcinoom Van progesteron wordt gesuggereerd dat het de belangrijkste doodsoorzaken van het endometrium carcinoom, recidivering en metastasering, kan remmen. Binnen de huidige studie wordt een tweetal mechanismen bestudeerd via welke deze remming zou kunnen plaatsvinden: progesteron geïnduceerde remming van EpithelialeMesenchymale Transitie en progesteron gestimuleerde influx van tumor infiltrerende T-lymfocyten. 11.15-11.30 NIEUWENHOF H.P. van de, Bulten J., Hollema H., Dommerholt H.G., Massuger L.F.A.G., Zee A.G.J. van der, Hullu J.A. de, Kempen L.C.L.T. van. UMC St Radboud, Nijmegen Gedifferentieerde vulvaire intraepitheliale neoplasie komt vaak voor in lesies die eerder zijn gediagnosticeerd als lichen sclerosus waarin later een vulvair plaveiselcelcarcinoom is ontstaan In dit onderzoek zijn lichen sclerosus biopten met en zonder latere progressie tot een vulvair plaveiselcelcarcinoom gereviseerd en met elkaar vergeleken. Na revisie bleek dat in 42% van de LS biopten met latere progressie, dit nu gediagnosticeerd zou worden als gedifferentieerde VIN. 11.30-11.45 COHEN D., Visser J., Lie-Venema H., Bruijn J.A., Bloemenkamp K.W.M., Bajema I.M. LUMC, Leiden C4d in placenta’s van patiënten met herhaalde miskramen zonder duidelijke oorzaak: antilichaam gemedieerde rejectie van de foetus? Bij veel vrouwen met >3 miskramen wordt geen onderliggende oorzaak gevonden. Vanuit het antifosfolipiden syndroom is bekend dat klassieke complement activatie een belangrijke rol speelt bij miskramen veroorzaakt door antifosfolipiden antilichamen. In deze studie wordt de hypothese getoetst dat klassieke complement activatie eveneens een rol speelt bij het ontstaan van herhaalde miskramen zónder onderliggende oorzaak.

11 - 12 november 2010

15


11.45-12.00


POSTMA I.R., Mears S.L., Veen T.R. van, Zeeman G.G., Belfort M.A.. UMC, Groningen

Effect van regionale anesthesie op de maternale cerebrale bloeddoorstroming tijdens de bevalling Zowel epidurale als spinale anesthesie verlagen de sympathische tonus en bloeddruk. De cerebrale haemodynamische effecten ervan tijdens de normale zwangerschap zijn onduidelijk, maar zijn potentieel klinisch relevant bij vrouwen met een verminderde autoregulatie, zoals bij pre-eclampsie. Deze studie onderzocht de effecten van regionale anesthesie op de haemodynamiek van de middelste cerebrale arterie (MCA). 12.00-12.15

NIEBOER Th.E., Hendriks J.C.M., Bongers M.Y., Vierhout M.E., Kluivers K.B., UMC St Radboud, Nijmegen

Kwaliteit van leven na laparoscopische en abdominale hysterectomie; resultaten van een gerandomiseerd onderzoek met een follow-up van 4 jaar Een gerandomiseerde studie tussen laparoscopische en abdominale hysterectomie met een follow-up van 4 jaar. 12.15-12.30 ROOS C, namens de APOSTEL II projectgroep, . UMC St Radboud, Nijmegen Antepartum predictie van partus binnen 7 dagen bij vrouwen opgenomen voor dreigende vroeggeboorte De APOSTEL II studie evalueerde het effect van verlengde tocolyse op perinatale mortaliteit en morbiditeit. Door middel van een secundaire analyse van deze studie bepalen we variabelen voor het voorspellen van partus binnen 7 dagen na opname voor dreigende vroeggeboorte.

16




13.30-15.00 uur Parallel IIA - Zaal Athene B/C – Wetenschappelijk Jaarverslag 2007-2008 en debatsessie Commissie Wetenschap Moderator:

??

13.30-13.35

VERHEIJEN, R.H.M. Commissie Wetenschap

Aanbieden Wetenschappelijk Jaarverslag 2007-2008

13.35-13.50

LEEUWEN T. VAN CWTS, Universiteit Leiden, Leiden

Bibliometrie; meten is weten interpreteren

14.00-14.05

Moderator ?

Inleiding debat “Vraag niet wat de wetenschap voor jou kan doen, maar wat jij kan doen voor de wetenschap!?”

Debat: dokter én doctor?

14.05-14.10

PRO

Wetenschappelijke vorming in de opleiding is essentieel in het EBM tijdperk.

14.10-14.15

CONTRA

“Laat mij maar lekker opereren”; ‘vlieguren maken’ is belangrijker dan een artikeltje schrijven. 14.15-14.25

Debat onder leiding van moderator ??

Debat: RCT moe(t)

14.25-14.30

PRO

Deelname aan klinisch relevant onderzoek is essentieel voor goede zorgverlening.

14.30-14.35

CONTRA

Deelname aan een multicenter RCT is veel te lastig voor de dagelijkse praktijk.

14.35-14.45

Debat onder leiding van moderator ??

11 - 12 november 2010

17



13.30-15.00 uur Parallel IIA – Zaal 4/5 – Binnendag Werkgroep Historie Moderator:

H.P. van Geijn

13.30-14.00

RAUWS J.E. Gemeentearchief van Millingen aan de Rijn en Groesbeek

Van The Da Vinci Code tot baarstoel The Da Vinci Code is een knappe collage van beelden die uit hun context zijn gescheurd. Voor historisch onderzoek is deze context juist uiterst belangrijk om het verleden te kunnen reconstrueren. Maria Magdalena’s bevalling is het startpunt van een reis langs valkuilen die ook op uw pad liggen. 14.00-14.30

WEIDEN R.M.F. van Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam

Hendrik van Deventer in het Japan van de 18e eeuw – Een “Nieuw Ligt” in het Koninkrijk van de Zon Vanaf de tweede helft van de 18e eeuw verwerkten Japanse artsen westerse denkbeelden in het medisch handelen en in medische publicaties. Hendrik van Deventer’s “Nieuw Ligt” speelde een hoofdrol bij de ontwikkeling van de Japanse verloskunde in deze periode. 14.30- 15.00 VERHOEVEN A.T.M. 10 jaar na de Term Breech Trial. Een balans voor Nederland. Tegengestelde belangen van moeder en kind lopen als een rode draad door de geschiedenis van de verloskunde en leid(d)en tot controversen. Dat geldt ook voor de gevolgen van de Term Breech Trial (TBT). Kort na publicatie van de TBT werd de daarna door een meerderheid gevolgde keus voor de electieve sectio als standaardbehandeling bij aterme stuitligging een historische vergissing genoemd. Immers de lange termijn risico’s voor de moeder en haar volgende kinderen bleken veronachtzaamd, en de lange termijn voordelen voor het kind overdreven. Dit werd bevestigd door de 2 jaarevaluatie en de veel grotere PREMODA-studie. Desondanks persisteerde de meerderheid in haar voorkeur voor de sectio. De sociologie en psychologie van de totstandkoming en de veroorzaakte consequenties van de TBT worden besproken aan de hand van de bronnen en “oral history”. Ten slotte wordt een balans opgemaakt van de 10 jaar gevolgen van de TBT voor moeder en kind in Nederland.

18




15.30-17.15 uur Plenair II – Zaal Athene B/C – Nieuws van eigen bodem Moderator: E. Everhardt 15.30-15.50

BONSEL G.S. ErasmusMC, Rotterdam

Signalementstudie: Zorg rond zwangerschap en geboorte kan en moet beter

15.50-16.05

NIJHUIS J.G. MUMC, Maastricht

Kijk op verloskunde, kijk op de signalementstudie Het is nog maar enkele jaren geleden dat betwijfeld werd of de perinatale sterfte in Nederland wel echt te hoog is in vergelijking met andere Europese landen, maar die discussie lijkt gesloten. Langzamerhand wordt gewerkt aan analyse van onze resultaten en aan mogelijke strategieën die de uitkomst kunnen verbeteren. Prenatale screening en perinatal audit zijn al ingevoerd. Over de organisatie van zorg is de discussie nog levendig en emotioneel. Het wordt tijd dat de betrokken beroepsgroepen minder aan hun (eigen)belang denken, en de zwangere en het kind centraal stellen. Het gaat immers niet om wie de zwangerschap en baring begeleidt of begeleiden, maar om een optimale uitkomst van de zwangerschap, zowel objectief gemeten als subjectief beleefd. 16.05-16.20

BUITENDIJK S.E. AMC, Amsterdam

Commentaar op signalementstudie Weten we waarom onze Nederlandse perinatale sterfte hoog is en zo ja, weten we wat evidence-based oplossingen zijn? Zijn we in Nederland inderdaad te afwachtend, zijn verloskundigen onvoldoende in staat de risicoselectie zelfstandig uit te voeren en zetten we de beschikbare medische technologie te weinig in? Een reactie vanuit het perspectief van de eerste lijn. 16.20-16.40

SMID H.J. ZonMW, Den Haag

Onderzoek naar zwangerschap en geboorte in de tang Tijdens het Gynaecongres zal Henk Smid de onderzoeksagenda Zwangerschap en Geboorte van ZonMw toelichten. De uiteindelijk intentie is het realiseren van een onderzoeksprogramma met als doel een gezonde moeder, een gezonde zwangerschap en een gezond kind. Bouwstenen voor de realisatie van dit doel zijn het voortbouwen op bestaande wetenschappelijke kennis, het inzetten op lijnoverstijgende samenwerking, het verkleinen van gezondheidsverschillen en het bijdragen aan een betere toegeleiding naar de zorg. 16.40-17.00

Discussie

11 - 12 november 2010

19



17.00-17.15 JOZWIAK M., Benthem M., Oude Rengerink K., van Beek E., Dijksterhuis M.G.K., de Graaf I.M., van Huizen M.E., Oudijk M.A., Papatsonis D.N.M., Perquin D.A.M., Porath M., van der Post J.A.M., Rijnders R.J.P., Scheepers H.C.J., Spaanderman M.E.A., van Pampus M.G., de Leeuw J.W., Mol B.W.J., Bloemenkamp K.W.M. Groene Hart Ziekenhuis, Gouda PROstaglandines of BAllon voor inleiden van de baring A Terme – de PROBAAT studie In dit multicentrisch gerandomiseerd onderzoek werd het inleiden van de baring met een transcervicale Foley catheter a terme bij vrouwen met een onrijpe cervix vergeleken met inleiden van de baring met vaginale prostaglandine E2 gel. Inleiden van de baring met een Foley catheter resulteert in een vergelijkbaar percentage sectio’s, duurt iets langer, maar geeft minder asphyxie en fluxus.

20



vrijdag 12 november 2010

HUISHOUDELIJKE VERGADERING – vrijdag 12 november 2010 08.15-10.30 uur

Zaal ATHENE B/C – Algemene Ledenvergadering NVOG (alleen voor leden NVOG)

De stukken van de huishoudelijke vergadering kunt u downloaden vanaf het NVOGnet (inloggen als lid). Op de welkomstpagina treft u een link naar de betreffende stukken

11 - 12 november 2010

21

S T I C H T I N G OR A NJE K L I N I E K

De Stichting Oranjekliniek steunt sinds 1987 de NVOG met bij- en nascholing. Die hulp maakt het mogelijk jaarlijks een Oranjedag te organiseren. Daarnaast biedt de Stichting aspirant-leden en leden die korter dan drie jaar zijn ingeschreven of sub-specialistisch worden opgeleid een uitgelezen kans een buitenlandse studiereis te maken. De Stichting Oranjekliniek (vóór 1968: de Stichting Algemeen Protestants Gynaecologische en Verloskundige Klinieken in Nederland en Koloniën) beheerde van 3 augustus 1939 tot 1 januari 1968 een aan de Scheveningseweg 44 te ‘s Gravenhage gelegen kraamkliniek. Achtereenvolgens zwaaiden daar Dr. C.G.M. Noë, Dr. J. Blom en Dr. J.B. Ebbinge als gynaecoloog de scepter. Aan het eind van de jaren zestig bleek het aantal kraambedden in de Haagse regio structureel te groot. Samenwerking of fusie met een ziekenhuisafdeling bleek niet te realiseren zodat de Oranjekliniek haar deuren moest sluiten. De gelijknamige Stichting bleef echter actief en zocht naar wegen om het resterend batig saldo goed te besteden. Dit leidde onder meer tot contacten met de NVOG en onder meer tot jarenlange financiële ondersteuning van de Oranjedag.

22


OR A NJE D A G –


11.00-12.15 – Plenair I – Zaal Athene B/C - Anders beter? Dan gewoon doen! Commissie Patiëntveiligheid Moderator: R.L.M. Bekkers 11.00-11.05

BEKKERS R.L.M. UMC St. Radboud, Nijmegen

Introductie plenaire sessie Fouten zijn vaak het gevolg van een “toevallige” samenloop van gebeurtenissen. De betrokkene bestraffen en veranderen helpt niet. Die werd vaak door omstandigheden uitgelokt om riskante dingen te doen. Patiëntveiligheid – het voorkomen van vermijdbare schade – gaat uit van die feilbaarheid van de mens en vraagt barrières op te werpen daar waar makkelijk iets fout gaat. Vandaag komt aan de orde dat die gevaarlijke samenloop van omstandigheden vaak kan worden voorkomen door het werk net iets anders te doen. Het gaat om kleine aanpassingen, waarbij u elkaar helpt het veiliger te maken voor de patiënt. Dat is ook beter voor uzelf. Luister en laat ook weten hoe u erover denkt en wat haalbaar zou zijn in uw praktijk 11.05-11.40

DE BRUIJNE M.C. EMGO+ / VUmc, Amsterdam

‘Zorggerelateerde schade in de gynaecologie en verloskunde: over latente factoren, human factors en de potentie van Crew Resource Management’ Patiëntveiligheid verhogen betekent het reduceren van vermijdbare zorggerelateerde schade. Welke zorggerelateerde schade treedt op in de gynaecologie en verloskunde? Welke oorzaken liggen hieraan ten grondslag? Welke oplossingen zijn mogelijk? De rol van systeemdenken bij het zoeken naar oorzaken van onbedoelde gebeurtenissen en de waarde van ‘crew resource management’ als verbeterstrategie zullen centraal staan in de presentatie. 11.40-12.15

KALKMAN C.J. UMC, Utrecht

Hoe ‘evidence based’ zijn patiëntveiligheid interventies? De methodologie om ‘complexe interventies’ te evalueren, waarin ook menselijk gedrag een succes- of faalfactor is, lijkt veel ingewikkelder dan die voor de werkzaamheid van een geneesmiddel. Moeten we daarom wachten op dergelijk bewijs of zijn er andere mogelijkheden om de waarde van een nieuwe aanpak te beoordelen en daarmee aan de slag te gaan. Wat leert de literatuur ons? 12.15-13.45

Lunchpauze in de Expofoyer

11 - 12 november 2010

23

OR A NJE D A G –

13.45-14.30

vrijdag 12 november 2010 – vervolg

Parallel interactieve workshops in 9 zalen U treft de zaalindeling aan in uw congresenvelop.

Na afloop van de workshop heeft de deelnemer voldoende praktische kennis en inzicht om er de volgende dag bij het eigen werk mee aan de slag te kunnen. Vanuit elke workshop wordt één vuistregel over het onderwerp plenair teruggerapporteerd en worden belangrijke discussiepunten besproken. Zo mogelijk wordt plenair de opinie gepeild met stemkastjes. Bespreekt u tevoren met uw maatschap-/vakgroepleden hoe u zich verdeelt over de workshops, zodat u met de meest brede kennis thuiskomt. Als het toch mis gaat. Wat dan? Workshopleiders: J.H.A. Vollebergh, M.P. Heringa, H. Molendijk, I.P. Leisitikow, M.W. Glas, W. Heidema Recent verschenen de boeken ‘Dit nooit meer’(CBO) en ‘Als het mis gaat’ (Van Bon en Molendijk) over de tweede slachtoffers bij medische calamiteiten; de betrokken professional. Wat zijn de gevolgen, welke processen komen er op gang? Hoe gaat u er zo mee om dat het een leerervaring kan worden, zonder vervolgschade? De workshop geeft u praktische handvatten mee.

Communicatie op de werkvloer – de kracht van herhaling Workshopleiders: N. van Hanegem, J.J.H.M. Erwich, M.T. van Diem, J.F. ter Haar

Het geven van medicatie-opdrachten door de telefoon, het telefonisch aannemen van labuitslagen terwijl u net op een verloskamer staat met foetale nood, de snelle overdracht van een ingewikkelde casus van AIOS naar gynaecoloog… voor ons allen bekende situaties, die zeer gevoelig zijn voor fouten. Communicatiefouten. In de luchtvaart gebruiken ze hiervoor ‘read back’ of ‘echolalie. Deze workshop geeft inzicht in het ontstaan van communicatiefouten, en tips om ze te voorkomen.

Spreekt u al ISBAR? Workshopleiders: N. Reesink, J.R. Dijkstra, E.M.J. Schutter

In deze workshop zult u inzien dat het belang van een effectieve en efficiënte overdracht gediend is met de invoering van een gestandaardiseerde methode van overdracht, zoals ISBAR. Deze methode is te gebruiken voor bijvoorbeeld overdracht van verpleging naar arts, arts naar supervisor, huisarts naar specialist. Op interactieve wijze maakt u kennis met de ISBAR-methode en bediscussieert u hoe u deze methode eenvoudig in de dagelijkse praktijk kan invoeren.

24


OR A NJE D A G –


MOET, van landelijke cursus naar de dagelijkse werkvloer Workshopleiders: C.J.M. de Groot, A. Dijkman, D. Oepkes, J.W.T. Creemers, I.F. van Luijk In een recent verschenen review is beschreven dat teamtraining voor obstetrische calamiteiten in een simulatiesetting leidt tot toename van kennis, betere communicatie en preventie van fouten. Kortom een toename van patiëntveiligheid. In deze workshop worden u praktische handvatten gegeven om obstetrische calamiteiten in uw ziekenhuis in simulatiesetting morgen te realiseren. Time-out, altijd doen! Workshopleiders: R.L.M. Bekkers, W.J. van Driel, J.H. Schagen van Leeuwen, J.J. Riseeuw, D. van Hamont Jaarlijks zijn er in Nederland 1.700 onnodige sterfgevallen in de ziekenhuizen en ondervinden waarschijnlijk nog veel meer patiënten onnodige schade van een ziekenhuisopname. De helft van al deze patiënten ondergaat een operatie, reden om juist peri-operatieve veiligheid hoog op de agenda te zetten. De time-outprocedure is hieruit voortgekomen als belangrijkste controlemoment. Doel van deze workshop is om interactief dieper in te gaan op het nut en de implementatie hiervan.

11 - 12 november 2010

25

OR A NJE D A G –


14.30-15.00 Plenair II – zaal Athene B/C – Anders beter? Dan gewoon doen! Moderatoren: M.P. Heringa en R.L.M. Bekkers Vanuit elke workshop vindt terugrapportage plaats door enkele deelnemers van betreffende workshop. Waar is men het over eens en waarover is de meeste discussie in de workshops. Wat is de communis opinio over 5 vuistregels patiëntveiligheid in O&G?

26




15.00-15.50 – Plenair III – Zaal Athene B/C – In Opleiding II – Moderated Posters Moderator:

P.W. Teunissen

In Athene B/C kunt u de onderstaande posters bekijken. Tijdens de lunchpauze op donderdag 11 november bepaalt een delegatie van de commissie Wetenschap welke 5 posters (5 maal 7 + 3 minuten) mogen worden gepresenteerd in de moderated postersessie op vrijdag 13 november. De winnaar van deze sessie ontvangt de In Opleiding II prijs, die tijdens de eindborrel zal worden uitgereikt.

Pre-eclampsie en cerebrale afwijkingen op de lange termijn Aukes, A.M.1; Wiegman, M.J.1; Groot, J.C. de 1; Aarnoudse, J.G.1; Zeeman, G.G.1 1 UMC Groningen Vrouwen met eclampsie in de voorgeschiedenis hebben een hogere prevalentie van cerebrale witte stof laesies (WSL) enkele jaren na de zwangerschap. De aanwezigheid van deze laesies kan mogelijk worden verklaard als lange termijn gevolg van het posterior reversible encephalopathy syndrome, PRES. PRES kan eveneens optreden bij pre-eclamptische patiënten zonder insulten. Het doel van deze studie was om de prevalentie van WSL in voorheen pre-eclamptische vrouwen (PE) te bepalen.

Prospectieve validatie van risicomodellen voor cardiovasculaire complicaties in de zwangerschap bij vrouwen met een aangeboren hartafwijking. Balci, A1; Sollie, KM2; van der Bijl, AGL1; Ruys, PTE3; Mulder, BJM4; Roos-Hesselink, JW3; van Dijk, APJ5; Wajon, EMCJ6; Vliegen, HW7; Drenthen, W1; Hillege, H1; Aarnoudse, JG1; van veldhuisen, DJ1; Pieper, PG1 1 Universitair Medisch Centrum Groningen; 2 Universiteir Medisch Centrum Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen; 3 Erasmus Medisch Centrum rotterdam; 4 Academisch Medisch Centrum Amsterdam; 5 Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen; 6 Medisch spectrum Twente Enschede; 7 Leids Universitair Medisch Centrum Er bestaan verschillende risico modellen om een schatting te maken van het cardiovasculair risico tijdens zwangerschap bij vrouwen met een aangeboren hartafwijking. In ZAHARA II heeft een prospectieve validatie van diverse risicomodellen plaatsgevonden om te beoordelen welk model het risico op cardiovasculaire complicaties het best voorspelt.

11 - 12 november 2010

27



Diagnostiek naar endometriumcarcinoom in patiënten met postmenopauzaal bloedverlies, kosten effectiviteit van strategieën gebaseerd op individuele patiëntkenmerken. Breijer, MC1; Doorn, HC van 2; Clark, TJ3; Khan, KS3; Timmermans, A1; Mol, BWJ1; Opmeer, BC1 1 Academisch Medisch Centrum, Amsterdam; 2 Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam; 3 Birmingham women’s hospital, Birmingham Bij patiënten met postmenopauzaal bloedverlies wordt momenteel de diagnostiek begonnen met patiëntenselectie door middel van de echo en endometriumdikte meting. Potentieel waardevolle informatie over patiënten karakteristieken, zoals BMI, diabetes en hypertensie, gaan hierbij verloren. In deze studie werden de kosten en effectiviteit van vier verschillende diagnostische strategieën onderzocht. Drie strategieën met daarin de individuele kans op endometriumcarcinoom op basis van een patiëntkarakteristieken model werden vergeleken met de huidig toegepaste strategie.

Fertiliteitsbehandeling bij partiële globozoöspermie Dam, AHDM1; Ramos, L1; Hendriks, JC1; Westphal, JR1; Kremer, JAM1 1 UMC St Radboud

Partiële globozoöspermie is recentelijk beschreven. Alhoewel deze soort teratozoöspermie ook normale cellen bevat, zijn er nog geen gegevens over hoe deze patiënten presteren binnen ICSI. Het verloop van het fertiliteitstraject van 41 paren wordt beschreven. Het eerste ICSI-traject van 27 paren met partiële globozoöspermie worden vergeleken met 264 gematchte controles . Er is geen significant verschil tussen beide groepen op percentage levendgeborenen per ICSI-traject. ICSI is een veilige, eerste keus bij paren met partiële globozoöspermie.

De ESHRE richtlijn voor de diagnose en behandeling van endometriose: een elektronische beoordeling van implementeerbaarheid met eGLIA Dijk, J.E.W. van1; Nelen, W.L.D.M1; Dunselman, G.A.J.2; Simons, A.H.M.3; Hermens, R.P.M.G1; D’Hooghe, T.M.4; Bergh, C.5; Nygren, K.G.6; Sutter, P.7; Marshall, C.8; Burgers, J.S.1; Kremer, J.A.M1 1 Universitair Medisch Centrum St Radboud Nijmegen, Nederland; 2 Maastricht Universitair Medisch Centrum, Nederland; 3 Universitair Medisch Centrum Groningen, Nederland; 4 Leuven Universitair Fertiliteitscentrum, Belgie; 5 Sahlgrenska Academisch Medisch Centrum Goteborg, Zweden; 6 Queen Sophia Hospital Stockholm, Zweden; 7 Universitair Ziekenhuis Gent, België; 8 Nieuw Zeeland De ontwikkeling van klinische richtlijnen wordt vaak gezien als een belangrijke stap in de optimalisering van de klinische zorg. Echter, zelfs als richtlijnen van hoge kwaliteit zijn, is de implementatie van richtlijnen niet vanzelfsprekend. De implementeerbaarheid van de ESHRE richtlijn voor de diagnose en behandeling van endometriose is bepaald met een elektronische versie van het GuideLine Implementability Appraisal (GLIA) instrument.

28




p16INK4a immunostaining as an alternative to histology review for reliable grading of cervical intraepithelial lesions Dijkstra, M.G.1; Heideman, D.A.M.1; Roy, S.C. de2; Rozendaal, L.1; Berkhof, J.1; Krimpen, K. van3; Groningen, K. van4; Snijders, P.J.F.1; Meijer, C.J.L.M.1; Kemenade, F.J. van1 1 VU medisch centrum; 2 Crosshouse Hospital, Kilmarnock, Scotland; 3 Kennemer Gasthuis; 4 Spaarne ziekenhuis Bij cervixpathologie wordt het klinische beleid bepaald aan de hand van de histologische diagnose van CIN. Echter de gradering van CIN laesies is subjectief en de mate van overeenstemming over de diagnose, tussen verschillende pathologen is vaak matig. In deze studie hebben we onderzocht wat het effect is van additionele interpretatie van p16INK4a immunokleuring, bij het beoordelen van cervixbiopten, op de nauwkeurigheid van gradering van CIN laesies.

Verlaagt de behandeling met laag gedoseerd aspirine gestart preconceptioneel en gecontinueerd in het eerste trimester, de incidentie van hypertensieve zwangerschapscomplicaties in zwangeren na IVF. Een meta-analyse met individuele patiënten data. Groeneveld, E1; Lambers, M.J.2; Broeze, K.A.3; Haapsamo, M.4; de Sutter, P.5; Schoot, B.C.6; Schats, R.1; Lambalk, C.B.1; Mol, B.W.3; Hompes, P.G.A.7 1 VU medisch centrum; 2 VU medisch centrum; 3 Academisch Medisch Centrum; 4 University of Oulu, Finland; 5 University of Ghent, Belgium; 6 Catharina ziekenhuis Eindhoven; 7 VU medisch IVF patienten hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van hypertensieve zwangerschapscomplicaties. Onze meta-analyse met individuele patienten data laat zien dat aspirine de incidentie van hypertensieve zwangerschapscomplicaties bij patienten zwanger na IVF niet verlaagt. Wel is er een trend naar minder vroeggeboorte in de aspirine groep.

Reduceert het stellair ganglion blok invaliderende warmteopwellingen en slaapstoornissen? Haest, K.M.J.1; Kumar, A.2; Leunen, K.1; Smeets, A.1; Amant, F.1; Berteloot, P.1; Wildiers, H.1; Paridaens, R.1; Limbergen, E. van1; Bogaert, W. van den1; Weltens, C.1; Janssen, H.1; Peeters, S.1; Menten, J.1; Vergote, I.1 1 UZ Leuven België; 2 LAC Leuven België Invaliderende hot-flushes en slaapstoornissen, die slechte kwaliteit van leven veroorzaken, zijn moeilijk te behandelen, vooral bij borstkanker patiënten met anti-oestrogeen therapie. Deze studie presenteert de resultaten van een prospectieve cross section studie waarbij stellair ganglion blok (SGB) werd verricht bij 25 borstkanker patiënten met ernstige hot-flushes en/of slaapstoornissen. Geen kortdurende noch langdurige nadelige bijwerkingen werden gerapporteerd. SGB was effectief ter behandeling van warmteopwellingen in 80% en verbetering van de slaap kwaliteit werd in 68% gerapporteerd.

11 - 12 november 2010

29



The efficacy of neoadjuvant chemotherapy followed by radiotherapy and concurrent hyperthermia in patients with advanced-stage cervical cancer Heijkoop, S.T.1; Franckena, M.1; Thomeer, M.G.J.1; Zuylen, L. van1; Burger, C.W.1; Doorn, H.C. van1 1 Erasmus MC, University Medical Center, Rotterdam Uit de hyperthermiedatabase in de Daniel den Hoed Kliniek zijn 43 patiënten geselecteerd met grote primaire tumoren (>6cm) en para-aortale lymfkliermetastasen. Al deze patiënten zijn behandeld met neoadjuvante chemotherapie, gevolgd door radiotherapie gecombineerd met hyperthermie. Doel van deze studie was overall survival analyseren. Daarnaast is er gekeken naar wat het effect van de behandeling op de aanwezige ziekte is en de bijwerkingen van neoadjuvante chemotherapie.

De rol van de neuroinflammatoire marker S100B in een preeclampsie rat model IJsselmuiden, M.N. van1; Wiegman, M.J.1; Zeeman, G.G.1; Faas, M.M.1 1 UMC Groningen Weefselexpressie zowel als plasma en CSF concentratie van verscheidene neuroinflammatoire eiwitten is toegenomen bij verschillende vormen van hersenschade zoals hypertensieve encephalopathie. De mogelijke rol van neuroinflammatoire biomarkers, zoals S100B, in pre-eclampsie is nauwelijks onderzocht. Doel van de studie is evaluatie van de plasma concentratie en de expressie van S100B in de hersenen in een rat model voor pre-eclampsie (low-dose endotoxin model)

Koorts durante partu bij epidurale anesthesie: een teken van neonatale infectie of niet? Indemans, F.A.1; Hellingman, A.A.1; van den Heuvel, E.1; Bloemenkamp, K.W.M.2; Versteegh, F.G.A.1; van Meir, C.A.1 1 Groene Hart Ziekenhuis; 2 Leids Universitair Medisch Centrum Eén van de mogelijke neveneffecten van epidurale anesthesie is een veranderde thermoregulatie, waardoor de lichaamstemperatuur kan toenemen zonder infectieuze oorzaak. De hypothese ontstond dat bij vrouwen met koorts durante partu en epidurale anesthesie het niet starten met antibiotica niet resulteert in een hoger aantal neonatale infecties. Echter 18,5% had een neonatale infectie, een dermate hoog percentage dat antibiotica tijdens de partus gestart zou moeten worden, ondanks epidurale anesthesie als verdachte voor verhoging van de lichaamstemperatuur.

30




Kan kruin-romp lengte gemeten in het eerste trimester spontane vroeggeboorte voorspellen? Een gematched-cohort studie. Kazemier, BM1; Vis, JY1; Kleinrouweler, CE1; Oudijk, MA2; Post, JAM van der1; Mol, BWJ1 1 Academisch Medisch Centrum Amsterdam; 2 Universitair Medisch Centrum Utrecht Eerdere studies vonden een associatie tussen een kleine kruin-stuitlengte (CRL) en vroeggeboorte. Door middel van een matched cohort studie onderzochten wij de relatie tussen CRL en spontane vroeggeboorte voor 32 weken. Verschillen tussen gemeten CRL en verwachte CRL obv de laatste menstruatie werden weergegeven als multiples of the median (MoM). We vonden geen verschillen in MoM van CRL tussen vroeggeboorte en aterme bevallingen. Een korte CRL is niet geassocieerd met spontane vroeggeboorte voor 32 weken.

Groepscounseling voor het SEO: een goed alternatief? Lau, H de1; Depmann, M; Laeven, YJM; Stoutenbeek, PH2; Beek, E van3; Schuitemaker, NWE1 1 Diakonessenhuis Utrecht; 2 Wilhelmina Kinderziekenhuis Utrecht; 3 Antonius Ziekenhuis Nieuwegein

Een cohort studie naar de kwaliteit van groepscounseling voor het structureel echoscopisch onderzoek (SEO) als alternatief voor individuele counseling tijdens het reguliere spreekuur. Hierbij is gekeken naar de tevredenheid met manier van counseling, attitude ten aanzien van het SEO en kennis over het SEO.

Is serum anti-müllerian hormoon nuttig bij het diagnosticeren van anovulatie en PCOS? Lie Fong , S.1; Schipper, I.1; Valkenburg, O.1; Jong , F.H. de1; Visser, J.A.1; Laven , J.S.E.1 1 Erasmus MC Rotterdam De diagnostische waarde van AMH lijkt beperkt tot het voorspellen van hypergonadotrope anovulatie in vrouwen met oligo-amenorrhoe. Hoewel een hoge AMH waarde zeer specifiek is voor PCOS, kan een AMH bepaling de huidige Rotterdam consensus criteria niet vervangen voor het diagnosticeren van PCOS.

Normale serum anti-müllerian hormoon waarden in gezonde vrouwen van kinderleeftijd tot menopauze Lie Fong , S.1; Schipper, I.1; Visser, J.A.1; Themmen, A.P.N.1; Jong, F.H. de1; Broekmans, F.J.2; Hokken-Koelega, A.C.3; Welt, C.K.4; Laven, J.S.E.1 1 Erasmus MC Rotterdam ; 2 UMC Utrecht; 3 Erasmus MC - Sophia kinderziekenhuis Rotterdam ; 4 Massachusetts General Hospital Boston, MA Met toenemende leeftijd verandert serum AMH in een niet-lineaire correlatie, met name volgens een kwadratische functie. De correlatie tussen serum AMH waarden en leeftijd in meisjes tot 18 jaar is tegengesteld aan die in volwassenen. Dit duidt op een andere follikeldynamiek in het jonge leven en in de vroege reproductieve fase dan op volwassen leeftijd.

11 - 12 november 2010

31



Vrije ß-hCG en PAPP-A in eerste trimester serum van monochoriale tweelingen gecompliceerd door Tweeling Transfusie Syndroom Linskens, I.H.1; Engels, M.A.J.1; Oepkes, D.2; Heijboer, A.C.3; Blankenstein, M.A.3; Vugt, J.M.G. van1 1 VUMC, Verloskunde; 2 LUMC, Verloskunde; 3 VUMC, Klinische Chemie Ongeveer 10-15% van alle monochoriale tweelingzwangerschappen wordt gecompliceerd door Tweeling Transfusie Syndroom (TTS). In de huidige studie is gekeken of 1e trimester Down syndroom screeningsmarkers, vrije β-hCG en Pregnancy Associated Plasma Protein-A ( PAPP-A), onderscheidend en mogelijk voorspellend zijn voor TTS in maternaal serum van monochoriale tweelingen.

Correlatie tussen het colposcopisch beeld van een CIN laesie, de histologische diagnose en het Humaan Papillomavirus genotype Marel, J. van der1; Harmsel, W.A. ter2; Wentzensen, N.3; Schiffman, M.3; Quint, W.G.V.4 1 DDL Diagnostic Laboratory, Voorburg; Reinier de Graaf Groep, Voorburg; 2 Reinier de Graaf Groep, Voorburg; 3 National Cancer Institute, Bethesda, USA; 4 DDL Diagnostic Laboratory, Voorburg Een nieuwe diagnostische benadering van CIN laeies; het gebruik van colposcopie met een annotatie systeem en het achterhalen van het HPV genotype dat verantwoordelijk is voor de laesie.

HPV gerelateerde anogenitale (pre)maligniteiten bij vrouwelijke nierrecipiënten Meeuwis, K.A.P.1; Bouten, H.2; Melchers, W.J.G.1; Kerkhof, P.C.M. van de1; Hoitsma, A.J.1; Massuger, L.F.A.G.1; Rossum, M.M. van1; Hullu, J.A. de1 1 UMC St Radboud; 2 Catharina Ziekenhuis Eindhoven

De prevalentie van anogenitale (pre)maligniteiten en (multifocale) HPV infecties bij nierrecipiënten is verhoogd door langdurige immuunsuppressie. De prevalentie en het genotype van HPV infecties in anogenitale maligniteiten bij vrouwelijke nierrecipiënten werden bestudeerd. In 80% van de laesies werden hoog risico HPV infecties gevonden. In geval van multiple laesies waren er opvallend veel patiënten met verschillende HPV types in beide laesies. Mogelijk maakt de immuungecompromitteerde patiënt herhaaldelijke (atypische) HPV infecties door en ontstaan er hierdoor verschillende onafhankelijke afwijkingen.

Het effect van Lichen Sclerosus op de kwaliteit van leven het sexueel functioneren. Nieuwenhof, HP van de1; Meeuwis, KAP1; Nieboer, TE1; Vergeer, CM1; Massuger, LFAG1; Hullu, JA de1 1 UMC St Radboud Deze studie beschrijft het effect van vulvaire lichen sclerosus op de kwaliteit van leven en het sexueel functioneren. Hiervoor hebben 215 patienten en 61 vrouwen zonder huidaandoening drie enquetes ingevuld over de kwaliteit van leven, het seksueel functioneren en de seksuele distress.

32




Prevalentie van preconceptionele risicofactoren op basis van een online vragenlijst. Os, LCA van1; Birnie, E1; Vliet-Lachotzki, E van 2; Bonsel, GJ1; Steegers, EAP1 1 Erasmus MC; 2 Erfocentrum Preconceptie zorg is bedoeld om beïnvloedbare risicofactoren al voor de conceptie op te sporen en interventie te verrichten. De internetsite www.zwangerwijzer.nl brengt risicofactoren in kaart op het gebied van onder meer intoxicaties, leefstijlfactoren en medische voorgeschiedenis. Dit risicoprofiel wordt in dit onderzoek vervolgens gerelateerd aan persoonlijke kenmerken als leeftijd, etniciteit en leefomgeving. Deze informatie kan ons helpen om preconceptie zorg te richten op speciale risicofactoren en specifieke doelgroepen.

Monochoriale drielingen met TTS, een duivels drielemma Peeters, SHP1; Middeldorp, JM1; Lopriore, E1; Klumper, F1; Oepkes, D1 1 Leiden Universitair Medisch Centrum

Monochoriale drielingzwangerschappen gecompliceerd door tweeling transfusie syndroom zijn geassocieerd met een hogere mortaliteit en vroeggeboorte dan dichoriale drielingen. Behandelmogelijkheden van deze specifieke zwangerschappen worden besproken en vergeleken; selectieve lasercoagulatie van de vasculaire anastomosen, selectieve foeticide, amniodrainage of expectatief blijven.

Effect van de menstruele cyclus en gebruik orale anticonceptiva op de detectie van het humaan papillomavirus bij jonge, ongescreende vrouwen Schmeink, C.E.1; Massuger, L.F.A.G.1; Lenselink, C.H.1; Quint, W.G.V.2; Melchers, W.J.G.1; Bekkers, R.L.M.1 1 UMC St Radboud; 2 DDL Diagnostic Laboratory, Voorburg Hormonale schommelingen kunnen mogelijk de replicatie van het humaan papillomavirus (HPV) beïnvloeden en daarmee ook de detectie van HPV. Uit analyse onder bijna 2000 vrouwen blijkt dat de detectie van hoog-risico HPV wordt beïnvloedt door het moment van sample afname tijdens de menstruele cyclus. Dit effect is tegengesteld voor vrouwen met een natuurlijke menstruele cyclus en vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken.

De betrouwbaarheid van driedimensionale metingen van de bekkenbodem met behulp van de I-Space Speksnijder, L1; Rousian, M1; Steegers, E.A.P.1; Spek, P.J. van der1; Koning, A.H.J.1; Steensma, A.B.1 1 Erasmus Medisch Centrum We zien een toename van patiënten met klachten gerelateerd aan de bekkenbodem. In verleden werden verschillende technieken gebruikt om deze klachten te kwantificeren. De I-Space (driedimensionale metingen) zou hier mogelijk tot kunnen bieden. Daarom onderzochten wij met onze studie de betrouwbaarheid van driedimensionale metingen van de bekkenbodem met behulp van de I-Space.

11 - 12 november 2010

33



Acceptance of repeat voluntary HIV testing and counselling and sexual practice among seronegative pregnant women attending antenatal clinic at Muhumbili National Hospital Tluway, ED1; Kilewo, CDS2; Stekelenburg, J3 1 Muhumbili National Hospital, Dar es Salaam, Tanzania; 2 Muhumbili University of Health, Dar es Salaam, Tanzania; 3 Medisch Centrum Leeuwarden De HIV-prevalentie in Tanzania is 6.5% bij volwassenen van 15 tot 49 jaar. Zwangeren worden vroeg in de zwangerschap getest. Er is zorg over vrouwen die tijdens de zwangerschap worden besmet. Dr. Emmanuel Tluway deed onderzoek naar de bereidheid bij HIV seronegateve vrouwen om zich tijdens de zwangerschap nogmaals te laten testen en naar hun seksuele gewoontes.

Betrouwbaarheid van foetale cardiale volumemetingen met driedimensionele echoscopie en spatiotemporal image correlation. In-vitro en in-vivo metingen. Uittenbogaard, L.B.1; Haak, M.C.1; Tromp, C.H.N.1; Terwee, C.B.1; van Vugt, J.M.G.1 1 VUmc Deze studie is onderdeel van een serie onderzoeken naar het klinische nut van vierdimensionale echocardiografie met spatiotemporal image correlation (STIC). Uit volumemetingen kunnen parameters van hartfunctie worden betekent. Een nauwkeurige en precieze methode om de foetale hartfunctie te meten is nog niet beschikbaar. Eerdere onderzoeken hebben de nauwkeurigheid van volumemetingen aangetoond in een miniatuur ballonmodel. Dit onderzoek richt zich daarom voornamelijk op de precisie en betrouwbaarheid van de volumemetingen.

De invloed van foetale stress op de effectiviteit van antenatale corticosteroïden. Vis, JY1; Wilms, FF2; Kuin, RA1; Porath, M2; Been, JV3; Post, JAM van der1; Mol, BWJ1 1 Academisch Medisch Centrum; 2 Maxima Medisch Centrum; 3 Maastricht Universitair Medisch Centrum Deze studie onderzocht of foetale stress, zoals groeivertraging, foetale nood of premature contracties, invloed heeft op de effectiviteit van antenatale corticosteroïden (ACS) in het voorkómen van neonatale intubatie op de Neonatal Intensive Care Unit. Een retrospectief cohortonderzoek werd uitgevoerd onder kinderen die tussen de 24-34 weken zwangerschap geboren zijn. Het bleek dat antenatale corticosteroïden effectiever waren in groeivertraagde kinderen en kinderen die foetale nood hebben doorgemaakt.

34




Tromboprofylaxe voor vrouwen met herhaalde miskraam met of zonder trombofilie. Habenox: een gerandomiseerde multicenter studie. Visser, J.1; Ulander, V-M.2; Helmerhorst, F.M.1; Lampinen, K.3; Morin-Papunen, L.4; Bloemenkamp, K.W.M.1; Kaaja, R.J.2 1 Leiden University Medical Center; 2 Helsinki University Hospital; 3 Karolinska University Hospital; 4 Oulu University Hospital Een dubbelblind (voor aspirine) gerandomiseerde multicenter studie werd verricht in 207 vrouwen met herhaalde miskraam. Alle vrouwen werden geanalyseerd voor trombofiliefactoren en gerandomiseerd voor of, enoxaparine 40mg en placebo, enoxaparine 40mg en aspirine 100mg, of aspirine 100mg. Primaire uitkomst was het aantal levendgeborenen. Geen significant verschil in aantal levendgeborenen werd gevonden voor behandeling met enoxaparine versus aspirine of een combinatie van beide middelen voor vrouwen met herhaalde miskraam.

Multidisciplinair zorgprogramma voor hervatten van (werk)activiteiten na gynaecologische chirurgie; een interactieve website voor patiënten, artsen en werkgevers Vonk Noordegraaf, A.1; Anema, J.R.1; Mechelen, W. van1; Brölmann, H.A.M.1; Huirne, J.A.F.1 1 VU medisch centrum Artsen en patiënten hebben samengewerkt om een multidisciplinair zorgprogramma voor het hervatten van (werk)activiteiten na een gynaecologische operatie te ontwikkelen. Hiervoor hebben patiënten deelgenomen aan focusgroepen en heeft een expertpanel van gynaecologen, huisartsen en bedrijfsartsen door middel van een gemodificeerde Delphi studie gedetailleerde hersteladviezen ontwikkeld. De uitkomsten hiervan vormen de basis van een interactieve website voor patiënten, zorgverleners en werkgevers. Multidisciplinaire adviezen voor hervatting van (werk)activiteiten na gynaecologische chirurgie; een gemodificeerde Delphistudie met experts Vonk Noordegraaf, A1; Anema, J.R.1; van Mechelen, W.1; Brölmann, H.A.M.1; Huirne, J.A.F.1 1 VU medisch centrum Volledig herstel na gynaecologische chirurgie duurt, ongeacht de mate van invasiviteit, veel langer dan verwacht. Een mogelijke oorzaak hiervan is dat de hersteladviezen van gynaecologen, huisartsen en bedrijfsartsen sterk variëren, vaak met elkaar conflicteren en niet evidence-based zijn. Nationale en internationale richtlijnen ontbreken. Om gestructureerde gedetailleerde adviezen te ontwikkelen, hebben we een gemodificeerde Delphi studie met experts uitgevoerd. De uitkomst kan gebruikt worden als basis voor een multidisciplinaire richtlijn.

11 - 12 november 2010

35



Eerste trimester ADAM12s in monochoriale tweelingen gecompliceerd door Tweeling Transfusie Syndroom Witmer, M.J.1; Linskens, I.H.1; Heijboer, A.C.2; Blankenstein, M.A.3; Vugt, J.M.G. van1 1 VU-medisch centrum, Afdeling Gynaecologie en Verloskunde, Amsterdam.; 2 VU-medisch centrum, Afdeling Klinische Chemie, Amsterdam ; 3 VU-medisch centrum, Afdeling Klinische Chemie, Amsterdam In deze studie evalueren wij ADAM 12s als 1e trimester marker in monochoriale tweelingen met tweeling transfusie syndroom(TTS) en ongecompliceerde uitkomst. Het tweeling transfusie syndroom(TTS) is een ernstige complicatie bij monochoriale (MC) tweelingzwangerschappen. ADAM12s is een screeningsmarker voor aneuploidie en is beschreven in relatie tot negatieve zwangerschapsuitkomst bij eenlingzwangerschappen.

36




15.50-16.35 – Plenair IV – Zaal Athene B/C – Gynaelecture – Kunst & Wetenschap Moderator:

J.P. Lips

VINCENT ICKE Sterrewacht Leiden Alien Art

Kunst & Wetenschap De overeenkomst tussen kunst en wetenschap is in een enkel woord samen te vatten: onderzoek. Wat betreft de wetenschap lijkt dat een waarheid als een koe, maar ik zou niet graag de kost geven aan zogenaamde wetenschappers die bij hun pensionering nog steeds dezelfde soort werk doen als bij hun promotie, aldus bewijzend dat hun leven vergeefs was. Voor kunstenaars geldt iets soortgelijks. Er is een eenvoudige proef waarmee je echte wetenschappers en kunstenaars van maakwerkers kunt onderscheiden: hussel alle werken door elkaar en vraag aan een willekeurig persoon om ze in tijdsvolgorde te leggen. Je hoeft geen kunst- of wetenschapshistoricus te zijn om bij een echte grootheid (Einstein, Picasso, Huygens, Goya, Lorentz, Mondriaan) tot een goede benadering van de tijdlijn te komen. Dat komt doordat hun werk steeds veranderde door hun onderzoek. Maar er is ook een belangrijk verschil: wie zal uitmaken of een werk deugt of niet? In de wetenschap maakt het Heelal zelf uit of verklaringen en theorieën kloppen (externe consistentie). In de kunst is het de kunstenaar zelf, of zijn/haar kenners en omgeving, en/of de maatschappij die dat uitmaakt. Zo heeft een kunstwerk door die kritiek een interne consistentie. Onderzoek is riskant. In echt onderzoek is falen namelijk de norm (vandaar dat wetenschap soms met sport wordt vergeleken). Maar wat betekent dat alles voor een wetenschapper die ook beeldend kunstenaar is?

11 - 12 november 2010

37

S P RE K ER S

Dhr.dr. R.L.M. Bekkers UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen

Dhr. drs. P.H. van der Horst Erasmus MC Verloskunde & Vrouwenziekten Dr. Molewaterplein 50 3015 GE Rotterdam

Dhr. Prof.dr. G.J. Bonsel Erasmus MC

Dhr. Prof.dr. V. Icke Leiden Observatory Leiden University PO Box 9513 2300 RA Leiden

Mw. Prof.dr. S.E. Buitendijk AMC Postbus 22660 1100 DD Amsterdam

Mw.drs. M. Jozwiak Groene Hart Ziekenhuis Postbus 1098 2800 BB Gouda

Mw.dr. M.C. de Bruijne EMGO Institute – VUmc Afd. Sociale Geneeskunde Van der Boechorststraat 7 1081 BT Amsterdam

Prof. dr. C.J. Kalkman UMC Utrecht Kenniscentrum Patiëntveiligheid Postbus 85500 3508 GA Utrecht

Prof.dr. H.J.T. Coelingh Bennink Panterhei Bioscience BV Postbus 464 3700 AL Zeist

Mw.drs. J. Langenveld MUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie P. Debeyelaan 25 6229 HX Maastricht

Mw.drs.D. Cohen LUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9600 2300 RC Leiden Mw.dr. W.J. van Driel NKI-AvL Afd. Gynaecologie Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam Mw.drs. K. Dijkhuizen LUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9600 2300 RC Leiden

38


Dhr.dr. T. van Leeuwen CWTS Leiden University PO Box 905 2300 AX Leiden Mw.drs. O.E. Loeber Mildred-Rutgershuis Arnhem Zijpendaalseweg 101 6814 CH Arnhem Mw.drs. C. Melicharek St. Apenheul Postbus 97 7300 AB Apeldoorn

S P RE K ER S

Mw.drs. H.P.Nieuwenhof UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen

Mw.drs. C. Roos UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen

Dhr.drs. Th.E. Nieboer UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen

Dhr. H.J. Smid, directeur ZonMW Postbus 93 245 2509 AE Den Haag

Dhr. Prof.dr. J.G. Nijhuis MUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie P. Debeyelaan 25 6229 HX Maastricht Dhr.drs. R.A. Nout LUMC Afd. Klinische Oncologie Postbus 9600 2300 RC Leiden Mw.dr. P.O. Ottevanger UMC St. Radboud Afd. Medische Oncologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Drs. I.R. Postma UMC Groningen Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9700 RB Groningen

Dhr.drs. B. Torrenga VUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie De Boelelaan 1117 1081 VH Amsterdam Dhr. Prof.dr. R.H.M. Verheijen UMC Utrecht Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 85500 3508 GA Utrecht Dhr.dr. H.A.A.M. van Vliet LUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Dhr.dr. R.M.F. van der Weiden Sint Franciscus Gasthuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Kleiweg 500 3045 PM Rotterdam

Dhr. J.E. Rauws Gemeentearchief Dorpsplein 1 6562 AH Groesbeek en Postbus 3 6566 ZG Millingen aan de Rijn

11 - 12 november 2010

39

MO D ER AT OREN

Dhr.dr. R.L.M. Bekkers UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen

Dhr. dr. J.J.H.M. Erwich UMC Groningen Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen

Dhr.drs. J.W.T. Creemers TweeSteden Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Dr. Deelenlaan 5 5042 AD TILBURG

Mw.dr. E. Everhardt Medisch Spectrum Twente Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 5000 7500 KA Enschede

Mw.drs. M. Th. van Diem, UMCG (en St. PAN, Utrecht) Afd Obstetrie & Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen

Dhr. Prof.dr. H.P. van Geijn Van Slingelandtlaan 24 2101 BR Heemstede

Dhr.dr. J.M.J. Dony De Hoefslag 13 6525 PA Nijmegen

Dhr.drs. M.W. Glas Wilhelmina Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Europaweg-Zuid 1 9401 RK Assen

Mw.dr. W.J. van Driel NKI-AvL Afd. Gynaecologie Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam

Dhr.dr. F. Groenman Academisch Medisch Centrum Afd. Obstetrie en Gynaecologie Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam

Mw.drs. A. Dijkman Reinier de Graaf Groep Afd. Obstetrie en Gynaecologie R. de Graafweg 11 2625 AD DELFT

Mw.dr. C.J.M. de Groot Medisch Centrum Haaglanden Afd. Obstetrie en Gynaecologie Lijnbaan 32 2512 VA DEN HAAG

Dhr.drs. J.R. Dijkstra Isala Klinieken Locatie Sophia Afd. Obstetrie en Gynaecologie Dokter van Heesweg 2 8025 AB Zwolle

Mw.drs. J.F. ter Haar TweeSteden Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Dr. Deelenlaan 5 5042 AD Tilburg

Mw. dr. M.K. Engberts UMCU/WKZ Afd. Obstetrie en Gynaecologie Heidelberglaan 100 3584 CX Utrecht

40


Dhr.dr. D. van Hamont UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 6225 GA NIJMEGEN

MO D ER AT OREN

Mw.drs. N. van Hanegem Academisch Medisch Centrum Afd. Obstetrie & Gynaecologie Meibergdreef 9 1105 AZ Amsterdam

Mw.dr. N. Reesink-Peters UMC Groningen Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen

Mw.drs. W. Heidema UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 6525 GA NIJMEGEN

Dhr.drs. J.J. Risseeuw Ziekenhuis St. Jansdal afd. Obstetrie en Gynaecologie Wethouder Jansenlaan 90 3844 DG Harderwijk

Dhr.dr. M.P. Heringa UMC Utrecht Afd. Verloskunde, divisie vrouw en kind Postbus 85090 3508 AB Utrecht

Dhr. dr. J.H. Schagen van Leeuwen Sint Antonius Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Koekoekslaan 1 3455 CM Nieuwegein

Dhr.drs. I.P. Leistikow UMC Utrecht Postbus 85500 3508 GA Utrecht

Dhr.dr. E.M.J. Schutter Medisch Spectrum Twente Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 50000 7500 KA Enschede

Dhr.dr. J.P. Lips Kennemer Gasthuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Boerhaavelaan 22 2035 RC Haarlem Mw.drs. I.F. van Luijk Medisch Centrum Haaglanden Afd. Obstetrie en Gynaecologie Lijnbaan 32 2512 VA DEN HAAG Dhr. dr. A. Molendijk Isala Klinieken Postbus 10400 8000 GK Zwolle Dhr.dr. D. Oepkes LUMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden

Dhr.dr. P.W. Teunissen Medisch Centrum Alkmaar Afd. Obstetrie en Gynaecologie Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar Dhr.dr. W. Vlaanderen Vinkenlaan 24 6581 CK Malden Dhr.drs. J.H.A. Vollebergh Ziekenhuis Bernhoven Afd. Obstetrie en Gynaecologie J. Zwijsenlaan 121 5342 BT Oss Mw.drs. C.L. van der Wijden Medisch Centrum Jan van Goyen Jan van Goyenkade 1 1075 HN Amsterdam

11 - 12 november 2010

41

D A N K W OOR D A A N S P ON S OR S EN E X P O S A N T EN

In het bijzonder willen de organisatoren dankzeggen aan de sponsors van de Stichting Gynaecongres: BAYER SCHERING PHARMA FERRING BV SCHERING PLOUGH MERCK SERONO BENELUX BV

Het najaars-Gynaecongres 2010 wordt werkelijkheid dankzij steun van vele kanten. Wij zijn erkentelijk voor de inbreng van onze exposanten: American Medical Systems Bard Benelux BV Biomedic BMA Cook Medical Nederland Covidien Dockx Medical Goodlife Fertility GynaecologIQ Hologic Johnson & Johnson Leo Pharma Medical Dynamics Medicor Medimast Medsim Memidis Pharma Nordic Pharma Novo Nordisk Olympus Nederland BV Sanofi Pasteur MSD Sigma Medical Skils Meducation Smith & Nephew Toshiba Vifor Pharma Nederland BV

42


RO U T EBE S C H R I JV I N G

OPENBAAR VERVOER Het Hotel en Congrescentrum Papendal is te bereiken: Vanaf station Arnhem: per Veolia-bus lijn 105s richting Harderwijk. Uitstappen bij halte Westend ‘Van der Valk hotel Arnhem’. Met ingang van 30 augustus 2010 wordt de nieuwe buslijn 109a in gebruik genomen. Deze is voornamelijk bedoeld voor de reizigers van/naar Centraal Station Arnhem naar Sportcentrum Papendal (CTO). Deze buslijn zal rijden naast de reeds bestaande buslijn 105s. Informatie over vertrektijden 0900-9292. Per taxi vanaf station Arnhem, afstand ongeveer 8 km. Als u aan de achterkant van het station een taxi neemt (Stebotax, tel. 026-321.00.00) betaalt u € 6,50 voor een rit naar Papendal. Vanaf station Oosterbeek: per taxi, afstand 6 km. Zie ook op pagina xx van het programmaboekje.

EIGEN VERVOER Tip voor uw navigatie: Hotel en Congrescentrum Papendal, Papendallaan 3, 6816 VD Arnhem Utrecht / Amsterdam / Den Haag Via A12/E35 richting Arnhem. Neem de afslag Oosterbeek/Wolfheze/Arnhem Centrum/Hoge Veluwe, afslag 25. Sla bij de N224 rechtsaf richting Arnhem tot de afslag Papendal. Rotterdam / Breda / Venlo / Eindhoven / Den Bosch / Nijmegen Via de A50 richting Apeldoorn, Zwolle, Utrecht. Neem bij het knooppunt Grijsoord de afslag Utrecht, Den Haag. U bent nu op de A12/E35. NU EVEN OPLETTEN: u moet de A12/E35 onmiddellijk verlaten via de afslag Oosterbeek/Wolfheze/Ede Oost. Sla bij de N224 linksaf richting Knooppunt N224 A12/E35 Grijsoord Arnhem tot de afslag Papendal. Venlo Via de A73/E31 richting Rotterdam. Verlaat de A73 bij de afslag Rotterdam/Arnhem. Ga verder op de A50. Zie verder: Rotterdam/Breda. Apeldoorn / Zwolle / Arnhem Via de A50 richting Arnhem. Bij knooppunt Waterberg de afslag Utrecht/ Nijmegen/Den Bosch nemen. Ga verder op de A12/E35 richting Utrecht/Den Haag. Neem de afslag Oosterbeek/ Wolfheze/Ede Oost. Sla bij de N224 linksaf richting Arnhem tot de afslag Papendal.

Oberhausen Apeldoorn Arnhem

A12/E35

Amsterdam (45 min.) Den Haag Utrecht A50

N224

PAPENDAL Rotterdam Breda

ArnhemCentrum

Nijmegen Den Bosch

11 - 12 november 2010

43

Het Gynaecongres is geaccrediteerd met xx punten: Donderdag 11 november xx punten Vrijdag 12 november xx punten november

Recommend Documents