Het Gynaecongres is geaccrediteerd met 9 punten Donderdag 10 mei 5 punten

Het Gynaecongres is geaccrediteerd met 9 punten Donderdag 10 mei 5 punten Vrijdag 11 mei 4 punten

10 – 11 Mei 2012

1

O R G A N I S AT IE G Y N A E C O N G R E S 2 0 1 2

Commissie Gynaecongres S.G. Oei, voorzitter S. Veersema, secretaris Mw. M.R. Buist, penningmeester Mw. M.N. Bekker W. Hofhuis Mw. A. Kwee Mw. M. Lutke Holzik-Graatsma G.G.A. Malmberg P.C. Scholten Delegatie Commissie Wetenschap R.H.M. Verheijen M.E.A. Spaanderman P.W. Teunissen Bureau Gynaecongres Informatie Wetenschappelijk Programma Stichting Gynaecongres en Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Mw. E.Y. Broer Mw. A.C.M. Louwes Postbus 20075 3502 LB Utrecht Tel: 030-282.38.13 / 282.38.32 E-mail: [email protected] Congressecretariaat Informatie Registratie en Hotel Status Plus Conferences Mw. T. Kaaijk Postbus 94 1520 AB Wormerveer Tel: 075-647.63.73 Fax: 075-647.63.71 E-mail: [email protected]

2

G Y N A E C O N G R E S d e n h aag

i n h o u d so p gav e

Voorwoord4 Algemene informatie

5

Programmaoverzicht donderdag 10 mei 2012

8

Programmaoverzicht vrijdag 11 mei 2012

9

Inloopavond woensdag 9 mei 2012

10

Cabaret donderdag 10 mei 2012

11

Avondprogramma donderdag 10 mei 2012

12

Wetenschappelijk programma donderdag 10 mei 2012

13

Wetenschappelijk programma vrijdag 11 mei 2012

19

Sprekers26 Moderatoren28 Dankwoord aan sponsors en exposanten

29

Routebeschrijving30

10 – 11 Mei 2012

3

VOORWOORD STICHTING GYNAECONGRES

Welkom in het World Forum in Den Haag! Deze plek is regelmatig het middelpunt van de wereld waar op tumultueuze vergaderingen verstrekkende beslissingen worden genomen. Een prachtige plaats derhalve om onze voorjaarsvergadering te houden in dit jubileumjaar waarin de NVOG haar 25e lustrum viert. Honderdvijfentwintig jaar na de fameuze bijeenkomst waarin de Leidse hoogleraar Hector Treub, die te gast was bij de Amsterdamsche Gynaecologische Vereeniging, voorstelde om de vereniging ook open te stellen voor vakgenoten uit de rest van het land, kijken we met u naar verleden, heden en toekomst van onze vereniging. Vanuit verschillende optieken wordt de ontwikkeling van ons vak belicht. In het wetenschappelijk programma krijgen de verloskunde, gynaecologie, oncologie, opleiding en - last but not least - de patiëntenvereniging de kans om hun visie met u te delen. Naast de wetenschap zal er ook ruim aandacht zijn voor ontspanning. Het cabaret op donderdagmiddag en de feestavond in Strandclub Doen op het Scheveningse strand beloven beide een waar spektakel te worden dat u niet mag missen. Wij wensen u inspirerende en spraakmakende dagen toe! Guid Oei, voorzitter Stichting Gynaecongres

4


a l g e m e n e i n f ormat i e

LET OP!! Inschrijven alleen online mogelijk (www.nvog.nl) Congresaccommodatie Het congres vindt plaats in het World Forum, Churchillplein 10, 2517 JW Den Haag. U bent tijdens het congres bereikbaar onder telefoonnummer 06-235.692.91. Congresbalie Op donderdag is de congresbalie van 8.00 tot 17.00 uur en op vrijdag van 8.00 tot 16.00 uur geopend. Gelieve u hier bij aankomst te laten registreren. Zalen De plenaire sessies worden gehouden in het World Forum Theater. Expositie Gedurende het congres exposeert de (farmaceutische) industrie in de lobby op de 1e etage en de zalen Yangtze 1 en 2. Patiëntenorganisaties kunt u bezoeken in de Amazon foyer. Uw bezoek aan de stands wordt zeer op prijs gesteld. Pauze Op beide dagen zijn koffie/thee en de lunches verkrijgbaar in de expositieruimtes. Eventuele wensen en/of diëten kunt u kenbaar maken bij het congressecretariaat via het registratieformulier. De nieuwe ledenborrel op vrijdag wordt op het toneel in het World Forum Theater geserveerd. Mededelingen Bij de congresbalie staan eventuele berichten voor de congresgangers op een flip-over vermeld. Gecombineerde In Opleiding I en In Opleiding II-sessie Gezien het bijzondere karakter van dit congres vindt er slechts IO-sessie plaats. De Wim Schellekens Stichting heeft € 1.200,- aan prijzengeld beschikbaar gesteld, dat als volgt verdeeld zal worden: de 1e prijs € 600,-, 2e prijs € 400,- en de 3e prijs € 200,-. Het bepalen van de winnaars U kunt als toehoorder de voordrachten beoordelen en uw beoordeling door middel van de inter actieve stemkastjes kenbaar maken. Winnaars zijn de 3 sprekers met de hoogst gemiddelde scores. De prijsuitreiking vindt plaats op vrijdagmiddag 11 mei 2012 op het toneel van het World Forum Theater Abstracts Het abstractboek treft u aan in de congrestas. Inschrijving en betaalwijze Voor online registratie bezoek onze website www.nvog.nl. In alle gevallen geldt dat uw registratie pas bevestigd zal worden wanneer het inschrijfgeld of geldige creditcardgegevens zijn ontvangen. U wordt vriendelijk verzocht de instructies op het digitale registratieformulier nauwkeurig te volgen. Wanneer u de kosten wilt overschrijven, dan kunt u het verschuldigde bedrag storten op banknummer 65.27.85.840 t.n.v. Stichting Gynaecongres, ING bank te Utrecht, onder duidelijke vermelding van uw naam (géén maatschapnaam). Bij on-site registratie kunt u met creditcard, contant of pin betalen.

10 – 11 Mei 2012

5

A L G E M E N E I N F O R M AT IE

Korting voor vroege inschrijvers De commissie Gynaecongres biedt vroege inschrijvers een korting op het inschrijfgeld aan. De regeling hiervoor ziet u op de website en is opgenomen in het registratieformulier. Er wordt hieraan strak de hand gehouden! Annulering Annulering van uw congresinschrijving is alleen schriftelijk mogelijk. Tot en met 15 april 2012 ontvangt u uw inschrijfgeld terug, minus € 25 administratiekosten. Vanaf 16 april 2012 vindt geen restitutie meer plaats en worden de door u voor deze datum gemaakte reserveringen in rekening gebracht. Hotels Novotel Den Haag World Forum Johan de Wittlaan 42-44, 2517 JR Den Haag Novotel Den Haag World Forum ligt op 2,5 km afstand van het strand van Scheveningen en 4 km van het centrum van Den Haag. Het hotel is ideaal gelegen boven het congrescentrum World Forum. Novotel Den Haag World Forum is een 4-sterrenhotel en heeft 216 kamers. De ruime kamers van het Novotel zijn modern ingericht en hebben een flexibele indeling. De sfeervolle kamers zijn voorzien van koffie- en theefaciliteiten, minibar, televisie, telefoon, WiFi en ADSL. Tevens biedt het hotel een bar, een restaurant, een parkeergarage en een Wellness/Fitness Centre. Bel Air Hotel Den Haag Johan de Wittlaan 30, 2517 JR Den Haag Het Bel Air Hotel Den Haag is goed bereikbaar en ligt op 5 minuten loopafstand van het World Forum. Het hotel beschikt over elegante kamers met airconditioning en ligt tegenover het park Zorgvliet, tussen Den Haag en Scheveningen. Dit 4-sterrenhotel heeft een fitnessruimte, een espressolounge en gratis WiFi. Het hotel beschikt over 327 hotelkamers en suites die verdeeld zijn over de 9 etages van het hotel. Hierdoor heeft u uitzicht op de presidentiële residentie het Catshuis, de groene Ambassadewijk en de skyline van Den Haag. De kamers hebben een zitgedeelte, een bureau en een flatscreen-tv met betaalfilms. Wanneer u een hotelkamer wilt boeken, kunt u dit aangeven tijdens uw online registratie voor het Gynaecongres. Voor vragen met betrekking tot de hotelkamers en hotelreserveringen, kunt u contact opnemen met Secretariaat Gynaecongres (via [email protected] of telefoonnummer 0756476373). Reservering geschiedt op first come - first served basis. SCHRIJF DUS TIJDIG IN. Indien geen kamers meer beschikbaar zijn in de door u gewenste categorie, dan behouden wij ons het recht voor u in een andere categorie te boeken. In het geval daar ook geen beschikbaarheid meer is, nemen wij contact met u op. De op het inschrijfformulier vermelde kamerprijzen zijn inclusief ontbijt. Annulering van de hotelreservering dient schriftelijk te gebeuren. Vanaf 16 april 2012 vindt geen restitutie meer plaats. Parkeergelegenheid Het World Forum is goed bereikbaar en beschikt over eigen parkeercapaciteit. Uitrijkaarten zijn verkrijgbaar via de automaten bij de ingang van de parkeergarage (betaling per uur), of via de receptie.

6


A L G E M E N E I N F O R M AT IE

De doorrijhoogte van de parkeergarage bedraagt 2.00 meter. Parkeertarieven 1 uur : € 3,00 12 uur : € 12,50 24 uur : € 15,00 Nu ook gemakkelijk en snel in- en uitrijden met je creditcard. Parkeerplaatsen mindervaliden Er zijn elf parkeerplaatsen voor mindervaliden op het voorterrein van het World Forum die u gratis kunt gebruiken als u in het bezit bent van een gehandicaptenparkeerkaart. Mochten deze plaatsen bezet zijn, dan zijn in de parkeergarage tevens tien parkeerplaatsen voor mindervaliden. Van deze plaatsen kunt u gratis gebruik maken indien u in het bezit bent van een gehandicaptenparkeerkaart. Indien u deze kaart toont bij onze receptie ontvangt u een gratis uitrijkaart. Bussen Op donderdagavond 10 mei worden de deelnemers aan het avondprogramma per bus vervoerd naar Strandclub DOEN! in Scheveningen. Vertrek vanaf het Novotel en Bel Air hotel om 18.30 uur stipt. Vanaf Strandclub Doen richting de hotels om 23.00, 23.30, 24.00 en 00.30 uur Evaluatieformulier Bij de organisatie van het Gynaecongres is dankbaar gebruik gemaakt van de tijdens voorgaande Gynaecongressen op de evaluatieformulieren ingevulde suggesties. In uw envelop met congresbescheiden treft u ook tijdens dit congres een evaluatieformulier aan. U wordt vriendelijk verzocht dit formulier zo volledig mogelijk in te vullen en na afloop bij de registratiebalie af te geven.

10 – 11 Mei 2012

7

P R O G R A M M A O VE R Z I C H T

Donderdag 10 mei 2012

08.00

Registratie en koffie

Expositieruimte

09.10-09.15

Opening (door de voorzitter)

World Forum Theater

09.15-10.30

PLENAIR I: Pijler Foeto-Maternale Geneeskunde

World Forum Theater

10.30-11.00 Koffie/theepauze 11.00-12.15

PLENAIR II: Koepel Opleiding en Wetenschap

12.15-13.45 Lunch

Expositieruimte World Forum Theater Expositieruimte

12.15-13.45 VAGO-vergadering

Amazon

12.15-13.45

Consortium

Everest 1

12.15-13.00

Richtlijnbespreking

Everest 2

13.45-15.00

PLENAIR III: Pijler Oncologie

15.00-15.30 Koffie/theepauze

World Forum Theater Expositieruimte

15.30-16.00

PLENAIR IV: Reinier de Graaf lecture (ook voor partners)

World Forum Theater

16.00-17.00

Cabaret: Cabaretgroep Clonen et al. (ook voor partners)

World Forum Theater

17.00-17.30 Naborrel

8

18.30

Vertrek per bus naar Strandclub DOEN! in Scheveningen


Expositieruimte

P R O G R A M M A O VE R Z I C H T

Vrijdag 11 mei 2012

08.00

Registratie en koffie

08.15-10.30 Algemene Ledenvergadering NVOG (Alleen toegankelijk voor aspirant-, rustendeen leden van de NVOG) 10.30-11.00 Koffie/theepauze 11.00-12.15

PLENAIR I: Pijler Gynaecologie

12.15-13.45 Lunch 12.15-13.45 13.45-14.45

Consortium

Expositieruimte World Forum Theater

Expositieruimte World Forum Theater Expositieruimte Everest 1

PLENAIR II: In Opleiding

World Forum Theater

14.45-15.15 Koffie/theepauze

Expositieruimte

15.15-16.30

Plenair III: Koepel Kwaliteit

16.30-17.00

Nieuwe ledenborrel – prijsuitreiking IO

World Forum Theater Toneel World Forum Theater

10 – 11 Mei 2012

9

I N LOOPAVON D 9 MEI 2012 I N MUSEUM BEELDEN A AN ZEE

Museum Beelden aan Zee, Harteveltstraat 1, Den Haag-Scheveningen Voor de inloopavond zijn we dit keer te gast in het museum Beelden aan Zee. Verscholen in de duinen van Scheveningen, als een parel in het zand, ligt museum Beelden aan Zee. Het museum is in 1994 gesticht door het verzamelaarsechtpaar Theo en Lida Scholten en richt zich exclusief op de moderne en hedendaagse internationale beeldhouwkunst. Beelden aan Zee is een particulier museum, gedragen door een grote groep enthousiaste vrijwilligers en structureel ondersteund door een vereniging van vrienden. In relatie met het artistieke beleid organiseert het museum tal van andere culturele activiteiten waarmee het zich in het internationale klimaat van Den Haag een bijzondere plaats heeft verworven. Beelden aan Zee is ontworpen door de Nederlandse architect Wim Quist. Het gebouw, dat de grondvorm heeft van twee grote cirkels, is in het duin ingegraven en heeft zijn rug gekeerd naar de chaos van de drukste strandboulevard van Nederland. Het wordt in het centrum bekroond door het histo rische Paviljoen Von Wied dat in 1826 is gebouwd in opdracht van koning Willem I. Onbeperkte lichtinval en weidse afmetingen zijn kenmerkend voor het museum dat is opgebouwd uit zalen, patio’s en terrassen op verschillend niveau. Alle gebruikte materialen – beton, Italiaans graniet, beukenhout en Amerikaans grenen – zijn geselecteerd op hun zanderige kleur. Tijdens het ‘walking diner’ kan de tentoonstelling ‘Jacques Lipchitz, De collectie van The Israel Museum, Jerusalem’ worden bezichtigd. Medewerkers van het museum staan klaar om een nadere toelichting te geven. Meer informatie over de tentoonstelling is ook te vinden op de website van Beelden aan Zee (http://www.beeldenaanzee.nl/index3.php?lang=nl&item=DHODH).

10


CABARET –

donderdag 10 mei 2012 (ook voor partners)

Pers verdeeld over nieuw stuk Clonen et al. Van onze verslaggever De voorpremière van het stuk ‘Kut! Een musical’ werd gisteren ruim bezocht door de landelijke pers en genodigden. Theatergezelschap Clonen et al. bekend van eerdere controversiële stukken die volle zalen trokken hebben aan hun theatertak een nieuwe loot, die tot laat in de avond de gemoederen bezig hield. Verslaggever Fransen van het ochtendblad ‘de Micrograaf, de uitslaper krant van Nederland’ was ronduit geschokt. “Platvloersheid afgewisseld door regelrechte beledigingen aan het adres van Henk en Ingrid of in dit geval Annie en Bart”. Zijn collega van het gereformeerde blad ‘Zonde van uw Tijd’ had de voorstelling zelfs niet afgezien en had na het eerste nummer de zaal ontdaan verlaten. Aangenaam verrast was de verslaggever van de progressieve krant ‘Ge-Peepel’: “De diepere laag is in aangename tinten verborgen gehouden en slechts zichtbaar voor diegene die er voor open staat. Uit het stuk blijkt dat de macht van het volk de elitaire laag van specialistisch Nederland wel degelijk monddood kan krijgen. De onverwachte wending geeft een bijzondere betekenis aan een verhaallijn die aanzet tot hogere gedachten, waarbij de dagelijkse sleur onttrokken wordt aan het zicht door een nevel van spiritualiteit.”. Ook onze collega van de Rotterdamse ‘Handel- en wandelkrant’ was erg enthousiast. “Het recht zal altijd zegevieren en het commercieel maken van de zorg met introductie van derde geldstromen, transparantie en concurrentie heeft duidelijk zijn weerslag gevonden in kwaliteitsslagen. Clonen et al. zet gynaecologisch Nederland weer op de kaart als belangrijke speler op het internationale veld van de innovatie.” Oordeelt u zelf en komt allen samen met uw partner donderdag 10 mei naar het optreden van Clonen et al. en laat u (on-)aangenaam verrassen.

10 – 11 Mei 2012

11

AV O N DP R O G R A M M A 1 0 M EI 2 0 1 2 I N S T R A N D C LU B D O E N !

Strandclub DOEN!, Strandweg, Scheveningen Na het zinderende optreden van cabaretgroep Clonen et al. kunt u in Strandclub DOEN! napraten en bijkomen. Strandclub DOEN! is een supertrendy strandtent aan de Strandweg in Scheveningen. Bij goed weer verzamelen we op het strand voor een spectaculaire openingsact. Waarna een Braziliaanse band met haar zwoele klanken alle gasten naar binnen begeleidt. Neem plaats op het fraaie witte meubilair op het zonovergoten terras, de strandstoelen aan zee of in het al even frisse interieur. Geniet van de kunsten van de oesterman en van verse en gegrilde (vis/vlees)gerechten. Aansluitend kan er tot in de late uurtjes worden gedanst op de muziek van Touch DJ. Om aan het 125 jarig bestaan van de NVOG een extra tintje te geven, hebben we voor dit zonnige feest een aangepast kledingadvies: komt allen in de kleuren van de NVOG (blauw en groen).

12


W E T E N S C H A PPELI J K P R O G R A M M A

- donderdag 10 mei 2012

09.15-10.30 uur - PLENAIR I - World Forum Theater Pijler Foeto-Maternale Geneeskunde Moderatoren: J. Derks en J. Boon 09.15-09.33 W.J. VAN WIJNGAARDEN Ziekenhuis Bronovo, Den Haag 1987-2012: De Obstetrie geboren Globalisering, het internet en de revolutie in de communicatietechnologie hebben de afgelopen 25 jaar een centrale rol gespeeld in de veranderingen van de obstetrische zorg in Nederland. Het concept van ‘Evidence Based Medicine’ met randomised controlled trials en meta-analyses heeft kennis en wetenschappelijke onderbouwing van beleid gebracht. Daling in perinatale sterfte zette voort in de 21ste eeuw en de exponentiele toename in het aantal keizersneden lijkt te zijn gestopt. Met de 24/7 beschikbaarheid van epidurale analgesie begint Nederland het imago van ‘delivery the Dutch way’ (= bevallen met pijn) te verliezen. De obstetrie heeft zich in de laatste 25 jaar ontwikkeld van een ad hoc vak met ervaring als leidraad tot een vak waarin steeds meer goed onderbouwde wetenschappelijk verkregen kennis ten grondslag ligt aan planning en beleid.

09.33-09.51 M.C. HAAK LUMC, Leiden Echoscopie in de verloskunde: reflectie van verleden, pulse in de toekomst Het echoscopisch onderzoek is niet meer weg te denken in onze dagelijkse werkzaamheden. Wat heeft de grootschalige introductie van de echoscopie in ons vak gebracht? En wat zal de toekomst daar nog aan toevoegen? Een kritische blik op reflecties en pulsen.

09.51-10.09 A.J. EGGINK Erasmus MC, Rotterdam Foetale chirurgie bij spina bifida. Meer dan toekomstmuziek! Foetale therapie bij spina bifida kan voor een selecte groep patiënten een verbetering van de neurologische prognose geven, maar gaat ook gepaard met een verhoogd risico op complicaties voor zowel moeder als kind. Ook voor patiënten in Nederland is prenatale behandeling bij spina bifida mogelijk, maar counseling over foetale chirurgie moet zorgvuldig plaatsvinden waarbij voor- en nadelen moeten worden besproken. In deze voordracht zal worden ingegaan op de achtergronden van foetale therapie bij spina bifida en de mogelijkheden voor onze eigen patiënt.

10 – 11 Mei 2012

13


- donderdag 10 mei 2012

10.09-10.27 J.M.M. VAN LITH LUMC, Leiden Veranderend Zorglandschap: de positie van de verloskunde De verloskundige zorg in Nederland is flink in beweging. Neemt de verloskunde een bijzondere positie in of vormt het een integraal onderdeel van het veranderende zorglandschap in Nederland?

14


W E T E N S C H A PPELI J K P R O G R A M M A -

donderdag 10 mei 2012

11.00-12.15 uur - PLENAIR II - World Forum Theater - Bouwen aan een fantastische opleiding tot gynaecoloog Koepel Opleiding en Wetenschap Moderatoren: F. Scheele en M.J. ten Kate-Booij

11.00-11.12

M.J. TEN KATE-BOOIJ Erasmus MC, Rotterdam

Het Concilium als denktank In de jaren ’90 stond de noodzaak tot veranderingen binnen de medische vervolgopleidingen regelmatig op de agenda. Er bleek toen onvoldoende draagvlak voor differentiëren, certificeren etc. We zijn ingehaald door de roep vanuit de maatschappij en de verregaande feminisering. Het Concilium is hier proactief mee omgegaan. Opleiders en aios gingen gezamenlijk aan de slag bij de implementatie van het competentiegericht opleiden.

11.12-11.24

D.D.M. BRAAT UMC St. Radboud, Nijmegen

Het nieuwe opleiden Het nieuwe opleiden betekent opleiden op maat en met persoonlijke aandacht. De opleiding is competentiegericht. De opleider kent iedere aios goed en is naast leermeester vooral ook coach, waarbij zowel de professionele als de persoonlijke ontwikkeling aan bod komt en zij/hij de aios begeleidt in het maken van keuzes.

11.24-11.36

J. HOOGSTAD-VAN EVERT, D.D.M. Braat, K. Luiten UMC St. Radboud, Nijmegen

Intervisie, onmisbaar in de opleiding In de BOEG staan de eindtermen geformuleerd, uitgesplitst naar competentie. De competenties ‘Medisch handelen, Kennis & Wetenschap’ zijn makkelijk te toetsen en daarvan is duidelijk hoe je ze in de opleiding kunt vergaren. De competenties ‘Communicatie, Samenwerking & Professionaliteit’ zijn niet altijd zo duidelijk ‘te vangen’. Daarvoor is reflectieonderwijs onontbeerlijk. Welke ontwikkeling moet een assistent doormaken om deze competenties eigen te maken, hoe is dit te concretiseren? Hoe kan een opleiding daar de faciliteiten voor bieden? In deze voordracht wordt het nut van intervisie in de opleiding toegelicht en worden de ervaringen van dit onderwijs in het Nijmeegse cluster besproken.

10 – 11 Mei 2012

15


11.36-11.48


E.C. VAN DER WILK Erasmus MC, Rotterdam

Differentiëren, jazeker! In de opleiding tot gynaecoloog is inmiddels het differentiatiejaar een feit. Rotterdam was het eerste cluster waar het differentiatiejaar werd ingevoerd. Hoe kijken we in Rotterdam nu tegen het differentiatiejaar aan en wat zijn mijn ervaringen om zowel een differentiatiejaar perinatologie als ook een fellowship perinatologie te volgen.

11.48-12.00

K. BOOR, P. Teunissen, A. Scherpbier, C. van der Vleuten, F. Scheele OLVG, Amsterdam

De impact van D-RECT In 2010 is D-RECT ontwikkeld: een gevalideerde en betrouwbare vragenlijst om het opleidingsklimaat te meten. Landelijk wordt deze lijst inmiddels door vrijwel iedere opleidingskliniek gebruikt om zo zicht te krijgen op (een deel van) de kwaliteit van hun opleiding. Hoe is deze vragenlijst tot stand gekomen? En wat is de impact van deze lijst op de dagelijkse (opleidings)praktijk?

12.00-12.15

16

Paneldiscussie




13.45-15.00 uur - PLENAIR III - World Forum Theater Pijler Oncologie Moderatoren: H.W. Nijman en M.A.P.C. van Ham 13.45-14.00

J.B.M.Z. TRIMBOS LUMC, Leiden

Subspecialisme gynaecologische chirurgie: de weg waarlangs

14.00-14.15

M.E.L. VAN DER BURG Erasmus MC, Rotterdam

Chemotherapie en CA125 bij behandeling van het ovariumcarcinoom; historisch overzicht en waar staan we nu In de 33-jaar multidisciplinaire samenwerking waarin de patiënte centraal staat, is de mediane overleving gestegen van 12 maanden in 1979 naar 45-60 maanden in 2010 en is de kwaliteit van leven van de patiënten aanzienlijk toegenomen. 14.15-14.30

B. KEULERS Ziekenhuis Bernhoven en Happy Patient BV

Een nieuwe standaard voor informed consent? Wat is een ‘informed consent’? Veel artsen voldoen niet aan de wettelijke eisen als het gaat om het informed consent van de patiënt. In deze presentatie worden de belangrijkste punten belicht en wordt een modern alternatief geboden.

14.30-14.45 A.G.J. VAN DER ZEE UMC, Groningen Ovariumcarcinoom: one size does not fit all ‘Het’ ovariumcarcinoom bestaat niet meer. In toenemende mate wordt duidelijk dat de verschillende histologische entiteiten ovariumcarcinoom er niet alleen onder de microscoop anders uitzien, maar dat ook de moleculaire biologie onderling sterk verschilt. In deze voordracht wordt de stelling geponeerd dat dit ook consequenties voor de therapie dient te hebben. 14.45-15.00 Paneldiscussie

10 – 11 Mei 2012

17



15.30-16.00 uur - PLENAIR IV - World Forum Theater - Reinier de Graaf lecture Moderator:

E.A.P. Steegers

15.30-16.00

P. SCHNABEL Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag

Wat verwacht de maatschappij van de medisch specialist In deze Reinier de Graaf lecture zal de spreker zich concentreren op ‘wat de maatschappij van de medisch specialist verwacht’ en ook nog aandacht besteden aan de feminisering van het vak en de rol van armoede en achterstand.

18



- vrijdag 11 mei 2012

08.15-10.30 uur - World Forum Theater - ALGEMENE LEDENVERGADERING NVOG (Alleen toegankelijk voor aspirant-, rustende en leden van de NVOG) De stukken van de huishoudelijke vergadering kunt u downloaden vanaf de NVOGwebsite (inloggen als lid). Op de welkomstpagina treft u een link naar de betreffende stukken.

10.30 -11.00 Koffie/theepauze

10 – 11 Mei 2012

19



11.00-12.15 uur - Plenair I - World Forum Theater - Een terugblik en hoe verder Pijler Gynaecologie Moderatoren: H.A.M. Brölmann en M.H. Hazewinkel

11.00-11.18

A.R.H. TWIJNSTRA en P.M.A.J. GEOMINI Bronovo Ziekenhuis, Den Haag en Maxima Medisch Centrum Veldhoven

“Gynaecologische chirurgie: zonder registreren kun je niet leren (van je fouten)” Door kwaliteit onderling te verbeteren en best practices vast te stellen en uit te wisselen, zal de kwaliteit van zorg toenemen. Registreren is hierbij het sleutelwoord, ook in de gynaecologische chirurgie. Hoe doen we dit in Nederland anno 2012? Een terugblik en beleid voor de toekomst.

11.18-11.36

W.A. SPAANS Gelre Ziekenhuizen, Apeldoorn

Mazen in de prolaps chirurgie: een overzicht van de ontwikkelingen Het gebruik van kunststof implantaten (‘matjes’) bij de behandeling van de vaginale prolaps heeft geleid tot vragen van de inspectie. De FDA in de VS heeft haar standpunten aangaande ‘meshes’ aangepast. Uw patiënte maakt zich zorgen als haar gynaecoloog voor een matje kiest. Wat is de stand van zaken in de prolaps chirurgie, hoe heeft het zo kunnen komen en hoe nu verder?

11.36-11.54

K. BOER AMC, afdeling verloskunde, Amsterdam

Wat kan 25 jaar HIV-zorg bij zwangeren ons leren voor een veilige zorg in de toekomst? Bij het begin van de HIV-epidemie waren de middelen ter preventie van moeder-kindoverdracht (PMTCT) beperkt tot het nalaten van laederende diagnostische ingrepen bij de vaginale bevalling. Een electieve keizersnede (eSC) werd in Nederland niet verricht wegens het tevoren falende beleid bij peripartum herpes simplex infecties. Inmiddels kan combinatie antiretrovirale therapie (cART) aan moeder en neonaat, op indicatie aangevuld met een eSC, overdracht vrijwel nihiliseren. De focus in het beleid komt daarom steeds meer te liggen op de veiligheid van de cART en op zwangeren die ernstig prematuur dreigen te bevallen, waardoor de cART nog onvoldoende effectief is en een eSC een minder wenselijke optie is. Gerandomiseerd onderzoek zal ons zoals bij de meeste eerdere beleidsbeslissingen omtrent PMTCT niet kunnen helpen, waardoor we worden teruggeworpen op de ratio en gegevens van beschrijvend cohortonderzoek. Nederland kan daarbij een rol spelen.

20



11.54-12.12


M.C. VOS St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg

Wass will das Weib? Communicatie is een belangrijk instrument in de veiligheid voor patiënten en gynaecologen. Teamtrainingen, checklists en slimme EMD’s dragen hier allemaal aan bij. De patiënte is hierbij niet een passief object, maar zij kan actief bijdragen hieraan. Een goede en efficiënte communicatie met haar bevordert de veiligheid binnen het behandelproces. Het begint met een goede anamnese en inventarisatie van verwachtingen over en weer. De voorlichting rondom een procedure is wederom niet een infuus van informatie, maar een interactief proces. Ook rondom de behandeling kan de patiënte actief helpen bewaken. Uiteindelijk resulteert deze dagelijkse inspanning in een tevreden patiënte en een tevreden dokter.

10 – 11 Mei 2012

21



13.45-14.45 uur - Plenair II - World Forum Theater - In Opleiding Moderatoren: I. van der Avoort en P.W. Teunissen

13.45-13.52,5 A. VONK NOORDERGRAAF, J.R. Anema, H.A.M. Brölmann, E.V.A. Bouwsma, W. van Mechelen, J.A.F.Huirne VU Medisch Centrum, Amsterdam Ikherstel.nl: effectiviteit van e-health interventie op hervatting van (werk) activiteiten na een gynaecologische operatie Volledig herstel na hysterectomie en laparoscopische adnex chirurgie duurt veel langer dan verwacht. Het effect van een interactieve e-health interventie, welke patiënten ondermeer geïndividualiseerde multidisciplinaire hersteladviezen en functionaliteiten ter vergroting van zelfredzaamheid biedt, werd met behulp van een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek onder 215 patiënten geëvalueerd. De interventiegroep had een grotere kans op snellere duurzame terugkeer naar werk vergeleken met de controlegroep (Hazard ratio: 1,44; p:0,037). Tevredenheid onder patiënten, artsen en werkgevers over de e-health interventie was groot.

13.52,5-14.00 M.G. DIJKSTRA, D.A.M. Heideman, F.J. van Kemenade, C.J.A. Hogewoning, A.T. Hesselink, M.C.G.T. Verkuijten, W.M. van Baal, G.M. Nieuwenhuyzen-de Boer, P.J.F. Snijders, C.J.L.M. Meijer VU Medisch Centrum, Amsterdam hrHPV-thuistest net zo sensitief voor het opsporen van CIN2/3 lesies als het testen van hrHPV op een cervixstrijk afgenomen door een arts Primair testen op aanwezigheid van hoog risico humaan papillomavirus (hrHPV) kan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker (BVO) verbeteren. Een andere manier om het BVO te verbeteren is het verhogen van de participatie-graad. Dit kan door middel van het aanbieden van een hrHPV-thuistest. Het doel van deze studie is om een dergelijke test klinisch te valideren door deze te vergelijken met het testen van hrHPV op een cervixstrijk. Van beide afnamemethoden wordt de sensitiviteit en specificiteit voor het opsporen van CIN2/3 lesies door middel van het testen op hrHPV beoordeeld en vergeleken.

14.00-14.07,5 J. LABRIE, K. Fischer, B. Berghmans, T. Lagro-Janssen, A.L. Milani, I. v.d. Wijk, I. Smalbraak, A. Vollebregt, R.P. Schellart, J. M. v.d. Ploeg, J.F.G.M. Brouns, E.S.M. Tiersma, J.P.W.R. Roovers, C.H. v.d. Vaart UMC Utrecht/Meander MC, Utrecht/Amersfoort Bekkenfysiotherapie of midurethrale sling-chirurgie als primaire behandeling van stress urine-incontinentie bij vrouwen. (De PORTRET studie) een gerandomisserde trial De PORTRET studie heeft bekkenfysiotherapie en midurethrale sling chirurgie gerandomiseerd vergeleken voor de primaire behandeling van stress urine-incontinentie. De focus van deze studie ligt voornamemlijk op subjectieve verbetering van klachten en kwaliteit van leven.

22




14.07,5-14.15 S.A.L. VAN LEIJSEN, K.B. Kluivers, B.W.J. Mol, A.L. Milani, J.P.W.R. Roovers, J. den Boon, C.H. v.d. Vaart, F.E. Hartog, V. Dietz, E.S.M. Tiersma, M.C. Hovius, M.Y. Bongers, W. Spaans, J.P.F.A. Heesakkers, M.E. Vierhout UMC St. Radboud, Nijmegen De waarde van preoperatief urodynamisch onderzoek bij vrouwen met stressincontinentie, de voorlopige resultaten van de VUSIS 2 studie. De waarde van preoperatief urodynamisch onderzoek bij vrouwen met stressincontinentie. Is het nog langer nodig om bij alle vrouwen met stressincontinentie een urodynamisch onderzoek te verrichten? De resultaten van de VUSIS 2 studie, een multicentrisch gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek, zullen hier gepresenteerd worden. De rol in de keuze voor behandeling, de subjectieve uitkomsten en voorspellers voor genezing van incontinentie na het plaatsen van een midurethrale sling komen aan bod.

14.15-14.22,5 J. VAN DE VEN, A.F. v.d. Fransen, A.E.R. Merien, L.D. de Wit - Zuurendonk, S. Houterman, B.W.J. Mol, S.G. Oei Máxima Medisch Centrum, Veldhoven Effect van obstetrische teamtraining op teamprestatie en medisch technische vaardigheden; een gerandomiseerde klinische trial Cluster gerandomiseerde klinische trial met 24 deelnemende ziekenhuizen willekeurig gerandomiseerd voor eendaagse teamtraining in een medisch simulatiecentrum of voor geen training. Na zes maanden werden onaangekondigd twee obstetrische spoedscenario’s op de verloskamers van alle 24 deelnemende ziekenhuizen verricht. Hiervan werden video-opnames gemaakt en de teams werden beoordeeld op teamprestatie en medisch technische vaardigheden door twee onafhankelijke experts. Conclusie is dat zowel teamprestatie als medisch technische vaardigheden significant verbeteren na obstetrische teamtraining in een medisch simulatiecentrum.

14.22,5-14.30 F. MOL, namens de EUG studie groep: N. M. van Mello, H. R. Verhoeve, G. Graziosi, C. Koks, C. Janssen, H. Kragt, P. van der Linde, A. Thurkow , A. Hoek, J. Oosterhuis, G.C.M. Trimbos-Kemper, P. van Zonneveld, F. Bouwmeester, J. Friederich, J. Pijnenborg, M.H. Emanuel, B. Dijkman, P. Pernet, J. Doornbos, W. Willemsen, J. Beek, H. Visser, W.M. Ankum, B. W.J. Mol, M. van Wely, F. van der Veen, P. J. Hajenius. AMC Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde, Amsterdam Buitenbaarmoederlijke zwangerschap, hoe te opereren? Bij vrouwen met een tubaire EUG die een indicatie hebben voor een chirurgische behandeling, is het onzeker of salpingotomie voordelen biedt ten opzichte van sal pingectomie, als een toekomstige zwangerschap gewenst is. Salpingotomie behoudt de tuba, maar geeft de risico’s van persisterende trofoblast (PT) en herhaalde ipsilaterale EUG. Salpingectomie vermijdt deze risico’s, maar laat slechts een tuba over. Deze studie onderzocht dit dilemma.

10 – 11 Mei 2012

23



14.30-14.37,5 L.C.G.VAN DEN EINDEN, K.K.H. Aben, L.F.A.G. Massuger, D.J. van Spronsen, J.A. De Hullu UMC St. Radboud, Nijmegen Succesvolle centralisatie van zorg voor patiënten met een vulvacarcinoom; een evaluatie in de regio Oost-Nederland Sinds 2000 wordt geadviseerd de zorg voor patiënten met een vulvacarcinoom te centraliseren. Om de opvolging van dit advies en de effecten op overleving te evalueren, werden gegevens van patiënten in de periode voor en na de invoering van de richtlijn vergeleken; het aantal patiënten behandeld in een gespecialiseerd oncologie centrum liep op van 62% naar 93%. De overleving verbeterde van 69% naar 75%. Behandeling in een centrum bleek een onafhankelijke voorspellende factor voor overleving.

14.37,5-14.45 W. REITSMA, G.H. de Bock, J.C. Oosterwijk, H. Hollema, M.J.E. Mourits UMC, Groningen Een prospectieve studie van risicoreducerende salpingo-oöphorectomie in BRCA1/2mutatiedraagsters: ondersteunend bewijs voor tubaire oorsprong Een consecutieve serie van 304 preventief verwijderde tubae en ovaria van vrouwen met een bewezen BRCA1- of BRCA2-mutatie werd prospectief verzameld tussen 1996 en 2011 in het Universitair Medisch Centrum Groningen. Alleen asymptomatische vrouwen met een negatieve screening voorafgaand aan de RRSO werden geïncludeerd. Doel van deze studie was het bepalen van de prevalentie en lokalisatie van invasieve en niet-invasieve carcinomen in preventief verwijderde tubae en ovaria van BRCA1/2-mutatiedraagsters.

24




15.15-16.30 uur - Plenair III - World Forum Theater - Op weg naar een toekomstbestendig kwaliteitsbeleid: van gynaecoloog-gestuurde naar patiëntgerichte zorg Koepel Kwaliteit Moderator:

M.G.A.J. Wouters

15.15-15.17 M.G.A.J. WOUTERS VUMC, Amsterdam Inleiding

15.17-15.30

E.A. ROBERTSON Zuidoost Kliniek, Amsterdam

Patiëntgericht: de klant is koningin in de praktijk Vanuit patiënten en zorgverzekeraars is er steeds meer vraag naar goede service, korte toegangstijden en korte behandeltrajecten. De Zuidoost Kliniek is een zelfstandige polikliniek gynaecologie, waar de zorg vanuit het perspectief van de patiënt is georganiseerd. Aan de hand van praktijkvoorbeelden zal dit worden toegelicht.

15.30-15.50 B. DE BIE, R. KEIZER Endometriose Stichting, FREYA Vereniging voor mensen met vruchtbaarheids problemen Wat vrouwen willen (van hun dokter). Patiëntgerichte zorg voor de kritische klant. Patiëntgerichte zorg is een thema waar bestuurders en zorgverleners gemakkelijk mee aan de haal gaan. Maar wat is patiëntgerichte zorg eigenlijk? En is de patiënt niet degene die dat het beste weet?

15.50-16.15

B. BLOEM UMC St. Radboud, MijnZorgnet, Nijmegen

Laat de patiënt het zelf maar uitzoeken! MijnZorgnet is een dienstverlenende organisatie voor patiënten, mantelzorgers en professionele zorgverleners. Op MijnZorgnet.nl spelen alle betrokkenen bij het zorgproces een belangrijke rol. Het idee achter MijnZorgnet werd geboren uit de wens om de zorg op een andere manier te organiseren. Meer vanuit de patiënt en in samenhang met alle betrokkenen. Hierbij benutten zij de mogelijkheden van het moderne internet (web 2.0). Bas Bloem is neuroloog en één van de initiatiefnemers.

16.15-16.30

Discussie met panel

10 – 11 Mei 2012

25

SPREKERS

Mw. B. de Bie Endometriose Stichting Antwoordnummer 1789 2000 VC Haarlem Prof. dr. B. Bloem UMC St. Radboud Afd. Neurologie, MijnZorgnet Postbus 9102 6500 HC Nijmegen Dr. K. Boer AMC Afd. Verloskunde Postbus 22660 1100 DD Amsterdam Mw. dr. K. Boor OLVG Afd. Obstetrie en Gynaecologie Oosterpark 9 1091 AC Amsterdam Mw. Prof. dr. D.D.M. Braat UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen Mw. dr. M.E.L. van der Burg Erasmus MC Afd. Interne Oncologie Postbus 2040 3000 CA Rotterdam Mw. drs. M.G. Dijkstra Sint Lucas Andreas Ziekenhus Afd. Obstetrie en Gynaecologie Jan Tooropstraat 164 1061 AE Amsterdam Dr. A.J. Eggink Erasmus MC Afd. Gynaecologie Postbus 2040 3000 CA Rotterdam

26


Mw. drs. L.C.G. van den Einden UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen Mw. dr. P.M.A.J. Geomini Máxima Medisch Centrum Afd. Obstetrie en Gynaecologie De Run 4600 5504 DB Veldhoven Mw. dr. M.C. Haak LUMC Vakgroep Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Mw. drs. J. Hoogstad-van Evert UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen Mw. dr. M.J. ten Kate-Booij Erasmus MC Afd. Gynaecologie Postbus 2040 3000 CA Rotterdam Mw. R. Keizer Freya, Vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen Postbus 476 6600 AL Wijchen Dr. B. Keulers Ziekenhuis Bernhoven en Happy Patient BV Locatie Veghel Afd. Plastische chirurgie Burgemeester de Kuijperlaan 7 5461 AA Veghel

SPREKERS

Drs. J. Labrie Meander Medisch Centrum Afd. Obstetrie en Gynaecologie Ringweg Randenbroek 110 3816 CP Amersfoort

Prof. dr. J.B.M.Z. Trimbos LUMC Vakgroep Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden

Mw. drs. S. A.L. van Leijsen UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen

Drs. A.R.H. Twijnstra LUMC Vakgroep Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden

Prof. dr. J.M.M. van Lith LUMC Vakgroep Gynaecologie Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Mw. drs. F. Mol AMC Centrum voor voortplantingsgeneeskunde Postbus 22660 1100 DD Amsterdam Mw. drs. W. Reitsma UMC Groningen Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen Mw. drs. E.A. Robertson Zuidoost Kliniek Amsterdam Bijlmerdreef 998-1000 1103 JT Amsterdam Prof. dr. P. Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Kamer C 0534 Postbus 16164 2500 BD Den Haag Dr. W.A. Spaans Gelre Ziekenhuizen Albert Schweitzerlaan 31 7334 DZ Apeldoorn

Drs. J. van de Ven Máxima Medisch Centrum Afd. Obstetrie en Gynaecologie De Run 4600 5504 DB Veldhoven Drs. A. Vonk Noordegraaf VUMC Van der Boechorststraat 7 1081 BTR Amsterdam Mw. drs. M.C. Vos Sint Elisabeth Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hilvarenbeekseweg 60 5022 GC Tilburg Dr. W.J. van Wijngaarden Ziekenhuis Bronovo Afd. Obstetrie en Gynaecologie Bronovolaan 5 2597 AX Den Haag Mw. drs. E.C. van der Wilk Erasmus MC Afd. Verloskunde Postbus 2060 3000 CB Rotterdam Prof. dr. A.G.J. van der Zee UMC Groningen Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen

10 – 11 Mei 2012

27

M O DE R AT O R E N

Mw. dr. I. van der Avoort UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen Mw. dr. J. Boon Diakonessenhuis Afd. Gynaecologie en Obstetrie Bosboomstraat 1 3582 KE Utrecht Prof. dr. H.A.M. Brölmann VUMC De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam Dr. J.B. Derks UMC Utrecht Afd. Obstetrie en Gynaecologie Heidelberglaan 100 3584 CX Utrecht Mw. dr. M.A.P.C. van Ham UMC St. Radboud Afd. Obstetrie en Gynaecologie G. Grooteplein 10 Huispost 791, route 791 6525 GA Nijmegen Mw. drs. M.H. Hazewinkel AMC Afd. Obstetrie en Gynaecologie Postbus 22660 1100 DD Amsterdam Mw. dr. M.J. ten Kate-Booij Erasmus MC Afd. Gynaecologie Postbus 2040 3000 CA Rotterdam Prof. dr. H.W. Nijman UMCG Afd. Obstetrie en Gynaecologie Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen

28


Prof. dr. F. Scheele Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Afd. Obstetrie en Gynaecologie Jan Tooropstraat 164 1061 AE Amsterdam Prof. dr. E.A.P. Steegers Erasmus MC Afd. Gynaecologie HS-4 Postbus 2040 3000 CA Rotterdam Dr. P.W. Teunissen VUMC Vakgroep Gynaecologie De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam Dr. M.G.A.J. Wouters VUMC Afd. Obstetrie & Gynaecologie De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam

DANKWOORD AAN SPONSOREN EN EXPOSANTEN

In het bijzonder willen de organisatoren dankzeggen aan de gouden sponsor van de Stichting Gynaecongres: MSD En de zilveren sponsor: Ferring BV Het voorjaars Gynaecongres 2012 wordt werkelijkheid dankzij steun van vele kanten. Wij zijn erkentelijk voor de inbreng van onze exposanten: Abbott American Medical Systems Biomedic Nederland BV BMA BV Bridea Medical Colopast BV Conceptus BV Cook Medical Covidien Nederland BV GE Healthcare Ultrasound Goodlife Fertility BV Hologic Benelux BV Johnson & Johnson Medical BV Medical Dynamics Medsim Memidis Pharma BV Merck BV Nordic Pharma Philips Healthcare Sanofi Pasteur MSD Smith & Nephew Nederland CV Toshiba Medical Systems Nederland Vereniging Fietsende Gynaecologen Nederland Vifor Pharma Nederland BV Zambon Nederland BV En de Patiëntenorganisaties: Care for women DES centrum Endometriose Stichting Erfocentrum Stichting Bekkenbodem Patiënten Stichting HELLP syndroom Stichting Lichen Sclerosus Stichting Olijf

10 – 11 Mei 2012

29

R O U T E B E S C H R I J VI N G

Het World Forum is centraal gelegen in de Randstad, op korte afstand van luchthavens, stations en snelwegen. Openbaar vervoer Vanaf Den Haag Centraal Station (CS) Tramlijn 17, uitstappen bij halte Statenplein. Tramlijn 10, uitstappen bij halte World Forum. Let op: tram 10 rijdt alleen op werkdagen van 7.00 tot 9.00 uur en van 15.30 tot 18.30 uur. Vanaf Den Haag Hollands Spoor (HS) Tramlijn 17, uitstappen uit bij halte Statenplein. Tramlijn 1, uitstappen bij halte World Forum. Auto Vanuit Utrecht / Amsterdam U volgt de A12 richting Den Haag. De A12 gaat over in de Utrechtsebaan. Deze volgt u tot het einde. Bij de stoplichten slaat u linksaf. U rijdt dan op de Zuid Hollandlaan. Aan het einde gaat u bij de stoplichten naar rechts. Dit is de Koningskade, die overgaat in de Raamweg. U rijdt onder het viaduct door en gaat daarna onmiddellijk naar rechts met de bocht mee het Hubertus Viaduct op. Deze komt uit op de Prof. B.M. Teldersweg en gaat vervolgens over in de Johan de Wittlaan. U volgt de borden World Forum en parkeert vervolgens in de ondergrondse parkeergarage. Vanuit Amsterdam / Leiden Vanaf de A44 uit de richting Amsterdam houdt u de borden Den Haag N44 aan. Net voorbij Wassenaar, neemt u de afslag Den Haag/Scheveningen N14. U vervolgt uw weg en rijdt de Hubertustunnel in. Zodra u de tunnel uit bent, blijft u rechtdoor rijden. U rijdt over het Hubertus Viaduct die uitkomt op de Prof. B.M. Teldersweg en gaat vervolgens over in de Johan de Wittlaan. U volgt de borden World Forum en parkeert vervolgens in de ondergrondse parkeergarage. Vanuit Rotterdam Vanaf de A13 volgt u bij verkeersplein Ypenburg de borden richting Amsterdam (=A4). Bij het Prins Clausplein volgt u Den Haag/Voorburg. U rijdt het viaduct over en volgt de borden Den Haag. Dan komt u op de Utrechtsebaan. U volgt verder de omschrijving als hiervoor aangegeven.

30


Het Gynaecongres is geaccrediteerd met 9 punten Donderdag 10 mei 5 punten

Recommend Documents