Het e Goes
m u e c y L
de at
orpstra
eld an Duss locatie V
algemeen
nieuw vak
havo
vwo
2
voorwoord In deze brochure wordt ‘de tweede fase’ belicht. De klassen 4 en 5 havo en de klassen 4, 5 en 6 vwo vormen die tweede fase. De term ligt voor de hand, want je mag de klassen 1, 2 en 3 beschouwen als ‘de eerste fase’ van het middelbaar onderwijs. We proberen in deze brochure een beeld te schetsen van de veranderingen in het onderwijs in de laatste jaren. We weten dat het onderwerp zeer complex is - voor leken èn voor ‘insiders’. Omwille van de leesbaarheid hebben we gekozen voor het achtereenvolgens bespreken van enige facetten, en wel in de meest logische volgorde. We realiseren ons, dat we u geen smeuïge roman voorschotelen... De brochure verdient het wel, als naslagwerkje te worden bewaard! D.P. van Ree
nieuwe vakken Verspreid door de brochure staan stukjes waarin een ‘nieuw vak’ wordt besproken. De vakken die we als nieuw beschouwen zijn: algemene natuurwetenschappen; culturele en kunstzinnige vorming; klassieke culturele vorming; management en organisatie; informatica.
3
studiehuis De samenleving verandert - vanzelfsprekend! De laatste decennia zien we een vèrgaande individualisering. De arbeidsmarkt wijzigt zich snel: ‘produkteconomie’ maakt volgens velen plaats voor ‘kenniseconomie’. Dit wil niet zeggen, dat het hebben van kennis zoveel belangrijker wordt. Het betekent wel, dat het kunnen vinden, vergaren en selecteren van noodzakelijke kennis belangrijker wordt. De hoeveelheid in te vullen vrije tijd neemt toe. En dat komt goed uit, want ‘leren’ houdt niet op met je 25e. Mensen met een havo-/vwo-opleiding gaan werk doen, waarbij continue (zelf)scholing een vereiste is. In de praktijk blijkt, dat ‘leren’ niet zo eenvoudig is. Daarom hoor je regelmatig zeggen, dat middelbare scholen als ‘studiehuizen’ de leerlingen moeten leren leren. Meer dan vroeger ligt in het onderwijs het accent op vaardigheden en het toepassen van kennis. Veel kennis veroudert in hoog tempo en dus moet de school de leerlingen zoekstrategieën leren om relevante gegevens te kunnen selecteren. Het is niet voor niets, dat Het Goese Lyceum jaarlijks investeert in zijn ‘open-leren-centra’. Hierin bevinden zich, onder andere, audiovisuele hulpmiddelen en computers die zelfstudie mogelijk maken. Het aantal uren waarin leerlingen met een vorm van praktikum bezig zijn, zal fors zijn. Dit maakt het noodzakelijk, dat leerlingen bepaalde vaardigheden ontwikkelen. Deze vaardigheden zullen gebaseerd zijn op kennis die bij meer vakken is opgedaan. Ook de lesmethodes van de diverse schoolvakken zullen een zekere samenhang vertonen. Het zien van verbanden tussen allerlei verschijnselen wordt immers makkelijker als er samenwerking tussen de verschillende vakken bestaat. 4
Onder meer het praktikum stelt docenten in de gelegenheid, rekening te houden met verschillen; een klas telt zo’n vijfentwintig individuen die hun eigen talenten en problemen hebben. Wil je recht doen aan die verschillen, dan is extra praktikum uiteraard niet voldoende. Vandaar dat Het Goese Lyceum voor iedere leerling zelfstudie-uren inroostert. Tijdens deze z-uren bepaalt de leerling zelf, waar en bij welke docent hij zit en aan welk onderwerp hij werkt. Zo leert hij plannen (ook een vaardigheid!) en krijgt hij meer verantwoordelijkheid voor zijn werkzaamheden. De docent blijft uiteraard medeverantwoordelijk voor een goede voortgang van het leerproces. Zeker, de docent zal ook als ‘begeleider’ fungeren. Het berust dan ook op een misverstand, te denken dat de docent met koek, koffie en krant wacht op de kinderen die op hem af komen. Het is eveneens onjuist, te denken dat de docent ophoudt met het verzorgen van een boeiende les of het wijzen op normen en waarden. Het is echter goed dat de leerling niet meer de kans krijgt achterover te hangen: “Zeg het maar! Wat voor kunstje vertoont u vandaag?” De leerling moet actiever worden, moet weten dat hij verantwoordelijk is voor zijn doen en laten. Op verzoek van voornamelijk het tertiair onderwijs is tevens de structuur van de vakkenpakketten aangepakt. Meest in het oog springend is het tamelijk grote aantal eindexamenvakken, ‘voorgesorteerd’ in vier profielen. Ten slotte. De meeste klokuren brengt de leerling door ‘in de les’ op school, de resterende vult hij thuis in. Een scherpe grens tussen schoolwerk en huiswerk is vaak moeilijk aan te geven. Voor alle vakken is daarom de eraan te besteden tijd - de studielast - in klokuren uitgedrukt, ook in deze brochure.
5
studielast Net als in het woord ‘studiehuis’ verwijst ‘studie-’ in het woord ‘studielast’ naar de centrale rol van de leerling in het leerproces. Het begrip ‘-last’ geeft aan, dat de leerling een inspanningsverplichting heeft! De studielast wordt uitgedrukt in slu’s (studielasturen) die gelijk zijn aan klokuren. De overheid stelt de studielast op 1600 slu’s per jaar voor de gemiddelde leerling. Dit komt neer op 40 werkweken van 40 uur, inclusief de tijd die de leerling besteedt aan toetsen, examens, excursies enz. In de volgende hoofdstukken staan studielasttabellen - hierin worden de vakken opgesomd. Alle vakken zijn voorzien van het aantal slu’s dat de leerling gedurende twee jaar (havo) of drie jaar (vwo) aan die vakken moet besteden. Het Goese Lyceum zorgt voor lesroosters waarin de vakken eenheden van 50 minuten krijgen toegemeten. Soms is er een periode van 50 minuten ingeroosterd die bestemd is voor zelfstudie, het z-uur. Een leerling brengt wekelijks zo’n 1500 minuten studerend op school door. Van die 1500 minuten zijn 100 minuten (twee z‑uren) geheel in te vullen op een manier die de leerling bepaalt. Iedereen wil immers, dat aan verlangens van individuele leerlingen recht wordt gedaan, mits dit gebeurt binnen een duidelijke structuur. Er is op Het Goese Lyceum sprake van ‘vrijheid in gebondenheid’. In studiewijzers krijgt een en ander voor de leerlingen een heldere vorm. Het maakt niet uit wèlke vakken hij kiest: elke leerling heeft in principe een jaarlijkse studielast van 1600 uren. Gezien de examenprogramma’s stellen we vast, dat een ‘pretpakket’ niet bestaat. Er is geen ‘pretprofiel’, er zijn vier gelijkwaardige profielen. 6
algemene natuurwetenschappen (vwo) Algemene natuurwetenschappen (ANW) is een algemeen vormend vak. ANW is verplicht voor alle vwo-leerlingen. Het moet de leerlingen zoveel bagage verschaffen, dat ze straks krantenartikelen kunnen begrijpen over natuurverschijnselen. Hoewel ANW duidelijk wortels heeft in biologie, natuur- en scheikunde, heeft het vak zowel inhoudelijk als didactisch een eigen identiteit. In onze maatschappij spelen verworvenheden van natuurwetenschap en techniek een rol waar we niet omheen kunnen. In het dagelijks leven, op school, op het werk of in de politiek moeten keuzes worden gemaakt, waarin natuurwetenschappelijke en technologische aspecten dikwijls bepalend zijn. ANW wil leerlingen een idee geven van de dynamische ontwikkeling van de natuurwetenschap en van aspecten die hierbij van belang zijn: de culturele, maatschappelijke, politieke en economische context. Een en ander wordt opgehangen aan onderwerpen als gezondheid, ‘genetic screening’, materie en materialen, productieprocessen, atmosfeer, satellieten en communicatie, zonnestelsel en heelal.
7
vier profielen voor de bovenbouw Iedere leerling kiest in beginsel één profiel: CM EM NG NT
Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek
Elk profiel valt uiteen in drie delen: • het gemeenschappelijke deel • het profieldeel • het vrije deel
Alle leerlingen volgen de vakken van het gemeenschappelijke deel. Wel is het zo, dat het gemeenschappelijke deel voor havo-leerlingen iets anders is dan het gemeenschappelijke deel voor vwo-leerlingen. Alle leerlingen volgen de vakken van het profieldeel - dit is het deel waaraan elk profiel zijn naam ontleent. Door middel van zijn profieldeel toont de leerling als het ware, in welke sector hij zijn vervolgstudie (aan hbo of universiteit) denkt te kiezen. De namen van de vier profielen geven al min of meer aan, welke vakken we mogen verwachten. Alle leerlingen kiezen vakken in het vrije deel. De keuze is niet onbeperkt. Vergeleken met andere scholen biedt Het Goese Lyceum echter veel mogelijkheden. Er is geen school in Zeeland die naast Grieks en Latijn èn onderzoek & ontwerpen èn informatica èn management & organisatie èn ib-Engels aanbiedt. Het hangt evenwel van veel factoren af, of de wensen van de leerling kunnen worden gehonoreerd: is er voldoende animo voor het vak, past het vak in het rooster, kan de leerling het vak aan, enz. Behalve vakken kunnen ook activiteiten (zoals een taak vervullen in de leerlingenraad of het verrichten van een stage) met slu’s worden gehonoreerd. 8
culturele en kunstzinnige vorming CKV is het vak waarin verschillende kunsten als dans, drama, wereldliteratuur, muziek en beeldende vormgeving (in de ruimste zin van het woord) in samenhang aan de orde komen. Leerlingen bestuderen niet alleen theorie. Ze bezoeken voorstellingen, tentoonstellingen, films enz., stellen een kunstdossier samen en maken een werkstuk of presentatie. De eigen ervaring van de leerling staat altijd centraal. CKV is geplaatst in het gemeenschappelijke deel.
9
profielen op het havo Elk van de vier profielen bestaat, als gezegd, uit drie delen: het gemeenschappelijke deel, het profieldeel en het vrije deel. Bij elk deel horen één of meer studielasturentabellen. In die tabellen vindt u de vakken, met in de tweede kolom het bijbehorende aantal uren studielast. Deze klokuren geven aan, hoeveel tijd in totaal (op school en thuis) de leerling aan dit vak moet besteden. Voor de meeste vakken geldt, dat de studielast over twee jaren wordt uitgesmeerd. Deze vakken staan dus ook gedurende twee jaren op het rooster.
het gemeenschappelijke deel, havo Het gemeenschappelijke deel is voor alle havo-leerlingen hetzelfde; het neemt ruim 35% van de totale studietijd in beslag: 1160 of 1200 van de 3200 uren. Het gemeenschappelijke deel heeft een algemeen vormende functie. Het omvat dan ook een ‘breed pakket’ van vakken. NEDERLANDS ENGELS MAATSCHAPPIJLEER CULTURELE EN KUNSTZINNIGE VORMING of KLASSIEKE CULTURELE VORMING LICHAMELIJKE OPVOEDING totaal
10
400 360 120 120 160 160 1160 / 1200
het profieldeel Er bestaan vier verschillende profieldelen. Het profieldeel is een vakkencombinatie die bijna geheel vastligt. Dit deel neemt ruim 45% van de totale studietijd in beslag: 1360 tot 1520 van de 3200 uren. De vier profieldelen volgen hieronder in alfabetische volgorde.
Cultuur en Maatschappij, havo
Natuur en Gezondheid, havo
Het profieldeel CM is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor kunst en cultuur, maatschappelijke vakken en talen.
Het profieldeel NG is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor gezondheidszorg, natuur en milieu.
GESCHIEDENIS FRANS / DUITS AARDRIJKSKUNDE / ECONOMIE BV / MUZIEK / FRANS / DUITS totaal n.b. BV staat voor beeldende vormgeving.
BIOLOGIE SCHEIKUNDE NATUURK. / AARDRIJKSK. / O&O WISKUNDE B / WISKUNDE A totaal
320 400/400 320/400 320/320/400/400 1360/1440/1520
400 320 400/320/360 360/320 1360/1400/1440/1480
Economie en Maatschappij, havo
Natuur en Techniek, havo
Het profieldeel EM is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor het zaken- of het zakelijke leven.
Het profieldeel NT is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor allerlei (natuur-)technische zaken.
ECONOMIE MANAGEMENT & ORGANISATIE GESCHIEDENIS WISKUNDE A / WISKUNDE B totaal
NATUURKUNDE SCHEIKUNDE WISKUNDE B WISKUNDE D / BIOLOGIE / O&O totaal
400 320 320 320/360 1360/1400
400 320 360 320/400/360 1400/1440/1480
11
het vrije deel
verplicht in het vrije deel
In het vrije deel, dat minimaal 640 uren in beslag neemt, kan de leerling in principe kiezen. Er valt echter minder te kiezen dan het begrip ‘vrije deel’ doet vermoeden! Bovendien is al eerder gesteld, dat niet elke keuze gehonoreerd kan worden, bijvoorbeeld om organisatorische redenen. We zetten eerst op een rijtje wat er in het vrije deel verplicht(!) is. Vervolgens geven we aan, wat er valt te kiezen.
• een keuze-examenvak van minstens 320 slu’s dat nog niet in het vakkenpakket zat (bij elk profieldeel hoort een lijst van vakken waaruit kan worden gekozen) • het verrichten van arbeid ten behoeve van niet-commerciële instellingen, de zogenoemde maatschappelijke stage, met een totaal van 60 slu’s • het maken van extra oefeningen rekenen en taal, met een totaal van 40 slu’s • loopbaanoriëntatie en -begeleiding, LOB, inclusief ‘snuffelstage’ en het bijwonen van open dagen en ‘meeloopdagen’ van hbo-instellingen, met een totaal van 40 slu’s • het werken aan het profielwerkstuk, pws, met een totaal van 80 slu’s • het meedoen aan de werkweek / het ‘thuisblijfproject’ in klas havo4, met een totaal van 40 slu’s
WAARSCHUWING De school houdt in de gaten, dat de leerling het aantal van 3200 slu’s niet overschrijdt. Enerzijds is dit in het belang van de leerling die ‘voor de zekerheid’ zoveel mogelijk vakken in zijn pakket opneemt. Anderzijds is dit in het belang van de school die voor 3200 uren per leerling betaald krijgt, èn die moet proberen iedereen aan een goed lesrooster te helpen.
12
• het maken van toetsen (in een ingeroosterd lesuur), met een totaal van 60 slu’s
te kiezen in het vrije deel Voor een enkeling blijft ruimte over voor een module of een extra vak. Die invulling kan van jaar tot jaar verschillen. De decaan heeft de actuele gegevens.
13
profielen op het vwo Elk van de vier profielen bestaat, als gezegd, uit drie delen: het gemeenschappelijke deel, het profieldeel en het vrije deel. Bij elk deel horen één of meer studielast-urentabellen. In deze tabellen vindt u de vakken, met in de tweede kolom het bijbehorende aantal uren studielast. Deze klokuren geven aan, hoeveel tijd in totaal (op school en thuis) de leerling aan dit vak moet besteden. Voor de meeste vakken geldt, dat de studielast over twee of drie jaren wordt uitgesmeerd. Deze vakken staan dus ook gedurende twee, resp. drie jaren op het rooster. Binnen de vwo-afdeling bestaan op Het Goese Lyceum het tweetalige vwo en het (tweetalige) gymnasium. Wat voor het vwo geldt, geldt ook voor genoemde subafdelingen!
14
het gemeenschappelijke deel, vwo Het gemeenschappelijke deel is voor alle vwo-leerlingen hetzelfde; het neemt ruim 40% van de totale studietijd in beslag: 2000 of 2120 van de 4800 uren. Het gemeenschappelijke deel heeft een algemeen vormende functie. Het omvat dan ook een ‘breed pakket’ van vakken. NEDERLANDS 480 ENGELS 400 MAATSCHAPPIJLEER 120 ALGEMENE NATUURWETENSCHAPPEN 120 FRANS/DUITS//GRIEKS/LATIJN 480//600 CULTURELE EN KUNSTZINNIGE VORMING 160 of KLASSIEKE CULTURELE VORMING 160 LICHAMELIJKE OPVOEDING 240 totaal 2000/2120 n.b. Wie Grieks en/of Latijn doet, móet KCV volgen i.p.v. CKV.
het profieldeel Er bestaan vier verschillende profieldelen. Het profieldeel is een vakkencombinatie die bijna geheel vastligt. Dit deel neemt circa 40% van de totale studietijd in beslag: 1880 tot 2160 van de 4800 uren. De vier profieldelen volgen hieronder in alfabetische volgorde.
Cultuur en Maatschappij, vwo
Natuur en Gezondheid, vwo
Het profieldeel CM is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor kunst en cultuur, maatschappelijke vakken en talen.
Het profieldeel NG is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor gezondheidszorg, natuur en milieu.
GESCHIEDENIS 480 AARDRIJKSKUNDE / ECONOMIE 440/480 BV / MU / FA / DU // GR / LA 480//600 WISKUNDE C / WIS A 480/520 totaal 1880/1920/1960/2000/2040/2080 n.b. 1. De afkortingen BV, MU, FA, DU, GR, LA staan voor respectievelijk beeldende vormgeving, muziek, Frans, Duits, Grieks, Latijn. n.b. 2. Grieks en Latijn kunnen alleen worden gekozen door leerlingen die deze vakken tot en met klas 3 hebben gevolgd! Wie Grieks en/of Latijn kiest, móet KCV in het gemeenschappelijke deel doen.
BIOLOGIE 480 SCHEIKUNDE 440 NATUURK. / AARDRIJKSK. / O&O 480/440/440 WISKUNDE B / WISKUNDE A 600/520 totaal 1880/1920/1960/2000
Economie en Maatschappij, vwo
Natuur en Techniek, vwo
Het profieldeel EM is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor het zaken- of het zakelijke leven..
Het profieldeel NT is bedoeld voor leerlingen met belangstelling voor allerlei (natuur-)technische zaken.
ECONOMIE MANAGEMENT & ORGANISATIE GESCHIEDENIS WISKUNDE A / WISKUNDE B totaal
NATUURKUNDE 480 SCHEIKUNDE 440 WISKUNDE B 600 WISKUNDE D / BIOLOGIE / O&O 520/480/440 totaal 2000/2040 /1400/1440/1480
480 440 480 520/600 1920/2000
15
klassieke culturele vorming Klassieke culturele vorming (KCV) kent alleen een vwo-niveau; het vak is echter van dien aard, dat het met extra inzet door havo-leerlingen kan worden gevolgd. Wie het kiest, is geïnteresseerd in de cultuur van de Grieken en de Romeinen. Leerlingen lezen vertalingen van ‘klassieke’ teksten en maken kennis met de mythologie en de kunst uit de Griekse en Romeinse tijd. KCV is, net als CKV, een vak waarin ruimte is voor culturele activiteiten: naast de theorie is er praktijk. Ook bij KCV gaat het regelmatig over de eigen ervaring van de leerling, nu echter in een andere context: bepaalde opvattingen, normen en waarden hebben hun oorsprong in de antieke cultuur. KCV is verplicht in het gemeenschappelijke deel voor vwo’ers die Grieks of Latijn in hun pakket opnemen.
informatica Informatica is niet hetzelfde als tekstverwerken of spreadsheets maken. Informatica speelt zich zelfs niet uitsluitend af achter de computer! Het programma kent een grote variëteit aan werkvormen, zoals het groepsgewijze uitvoeren van een project. Dit project kan elk onderwerp omvatten dat in het vak aan de orde komt: Internet, beeld- en geluidsverwerking, chipkaarten, robotica enz. Deze voorbeelden maken duidelijk, waarom informatica ook wel ict (informatie- en communicatietechnologie) wordt genoemd. Informatica is een vak waarin theorie en praktijk elkaar in evenwicht houden. Omdat het raakvlakken heeft met talen, maatschappelijke en exacte vakken, sluit het aan bij iedere combinatie van vakken. Informatica is een keuze-examenvak bij de profielen EM, NG en NT.
16
het vrije deel
te kiezen in het vrije deel
In het vrije deel, dat minimaal 800 uren in beslag neemt, kan de leerling in principe kiezen. Er valt echter minder te kiezen dan het begrip ‘vrije deel’ doet vermoeden! Bovendien is al eerder gesteld, dat niet elke keuze gehonoreerd kan worden, bijvoorbeeld om organisatorische redenen. We zetten eerst op een rijtje wat er in het vrije deel verplicht(!) is. Vervolgens geven we aan, wat er valt te kiezen.
Voor een enkeling blijft ruimte over voor een module of een extra vak. Die invulling kan van jaar tot jaar verschillen. De decaan heeft de actuele gegevens.
verplicht in het vrije deel • een keuze-examenvak van minstens 440 slu’s dat nog niet in het vakkenpakket zat (bij elk profieldeel hoort een lijst van vakken waaruit kan worden gekozen)
alleen voor tvwo-leerlingen • 400 slu’s voor IB-English, het International-Baccalaureate-programma dat opleidt voor een overal ter wereld gekend en erkend certificaat; deze ‘forse cursus’ is geen (keuze-)examenvak.
• het verrichten van arbeid ten behoeve van niet-commerciële instellingen, de zogenoemde maatschappelijke stage, met een totaal van 80 slu’s • het maken van extra oefeningen rekenen en taal, met een totaal van 40 slu’s • loopbaanoriëntatie en -begeleiding, LOB, inclusief ‘snuffelstage’ en het bijwonen van open dagen en ‘meeloopdagen’ van hbo- en wo-instellingen, met een totaal van 40 slu’s • het werken aan het profielwerkstuk, pws, met een totaal van 80 slu’s • het meedoen aan de werkweek / het ‘thuisblijfproject’ in klas vwo-5, met een totaal van 40 slu’s • het maken van toetsen (in een ingeroosterd lesuur), met een totaal van 80 slu’s
WAARSCHUWING De school houdt in de gaten, dat de leerling het aantal van 4800 slu’s niet overschrijdt. Enerzijds is dit in het belang van de leerling die ‘voor de zekerheid’ zoveel mogelijk vakken in zijn pakket opneemt. Anderzijds is dit in het belang van de school die voor 4800 uren per leerling betaald krijgt, èn die moet proberen iedereen aan een goed lesrooster te helpen.
17
18
management & organisatie Bij management & organisatie (M&O) leer je managementproblemen aan te pakken en op te lossen zoals een manager dit zou doen. Ook leer je (bedrijfs)economische vraagstukken te bekijken vanuit het standpunt van personeel, vermogensverschaffers, omwonenden en andere belanghebbenden. Het vak economie houdt zich vooral bezig met de economie van het hele land. Het gaat bijvoorbeeld in op de oorzaken van werkloosheid, op het voorkómen van grote prijsstijgingen of op de factoren die invloed hebben op de aandelenkoersen. M&O daarentegen houdt zich vooral bezig met wat er bìnnen een organisatie gebeurt. Leerlingen moeten op systematische wijze de problemen van die organisaties benaderen en oplossen. Ook typische aspecten van niet-commerciële organisaties, zoals scholen en verenigingen, vinden hun plaats in het vak. M&O komt niet alleen van pas voor een economische vervolgstudie. Bijna iedereen komt later in situaties terecht, waarin verstand van zaken wordt verlangd op het gebied van management & organisatie. Management & organisatie is opgenomen in het profieldeel van het profiel EM. Het is een keuze-examenvak bij de overige profielen.
19
examen Het examen telt twee delen: het schoolexamen (se) en het centraal examen (ce). Het eerste wordt door de afzonderlijke scholen ingericht en afgenomen; het tweede wordt landelijk georganiseerd en op vastgestelde data op alle scholen tegelijk gehouden. Het se vindt plaats gedurende elk tweedefaseleerjaar; het ce wordt in mei van het laatste leerjaar (havo-5, vwo-6) afgenomen. Het se en het ce bepalen elk 50% van het eindcijfer. Alleen wie het se geheel heeft afgerond, kan aan het ce deelnemen.
Wat zijn het voor toetsen, op grond waarvan de verschillende examencijfers worden vastgesteld? Voor het ce zijn alle toetsen schriftelijk en bevatten (meestal) zowel ‘open’ als ‘gesloten’ vragen. Wat dit ‘schriftelijk’ betreft: in de loop der jaren zal het aantal ‘computertoetsen’ toenemen. Voor het se zijn diverse toetsvormen mogelijk. (Niet ieder vak kent alle toetsvormen!) We vatten deze vormen hieronder samen, gevolgd door een korte toelichting. 1. Schriftelijke toetsen met open en/of gesloten vragen, al dan niet met behulp van de computer afgenomen. Deze toetsen bepalen veelal 80% van het se-cijfer. 2. Praktische opdrachten. Vanzelfsprekend lenen deze opdrachten zich uitstekend voor het toetsen van vaardigheden. 3. ‘Handelingen’. Ook in het zogenoemde ‘handelingsdeel’ van het se kunnen vaardigheden worden getoetst - nu echter zonder cijfers toe te kennen. Tot het handelingsdeel kan bijvoorbeeld een museumbezoek worden gerekend. Het handelingsdeel moet “naar behoren” zijn afgerond. 4. Profielwerkstuk. Het profielwerkstuk of pws heeft iets van een ‘meesterproef’. Het werken eraan vereist circa 80 klokuren. Er is minstens één groot vak bij het pws betrokken. In een pws behoren kennis, inzicht en vaardigheden te worden geëtaleerd! Een pws wordt beoordeeld met een cijfer dat meetelt in de ‘slaag-/zak-regeling’. Regel is, dat elk vak zowel een se als een ce kent. Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. De volgende vakken worden namelijk níet in het ce getoetst: ANW, maatschappijleer, KCV, CKV, O&O, lichamelijke opvoeding, wiskunde D, informatica. Voor deze vakken is het se-cijfer dus tevens het eindcijfer. Kunst wordt deels in het ce getoetst.
20
Een tweede regel is, dat prestaties in elk vak met een cijfer worden beoordeeld. Ook op deze regel zijn uitzonderingen! Twee vakken worden in het se níet met een cijfer afgerond; deze twee moeten ‘voldoende’ of ‘goed’ zijn: CKV en lichamelijke opvoeding. Activiteiten in het vrije deel, bijna alle met een studielast van 40 klokuren (bijvoorbeeld deelname aan medezeggenschapsraad), worden evenmin becijferd; deze dienen “naar behoren” te zijn vervuld. Er bestaat een herkansingsregeling voor examentoetsen die in het se met een cijfer worden beoordeeld. Hiervoor geldt: - de docent bepaalt welke toetsen voor herkansing in aanmerking komen; - praktische opdrachten / praktikumopdrachten kunnen niet worden herkanst; - alleen als niet-voldoende gemaakte toetsen (cijfer lager dan 5,5) kunnen opnieuw worden gemaakt; - één schoolexamentoets per periode (van circa drie maanden) kan worden herkanst. Ingeval van herkansing telt uiteraard het hoogste cijfer dat voor de twee toetsen is behaald. Alle toetsresultaten, sommige toetsen, scripties, werkstukken enz. worden bewaard. Als de leerling de toetsing heeft voltooid, wordt deze als het ware ‘samengevat’ in een overzicht van de gemiddelde se-cijfers die hij per vak heeft behaald. Hij krijgt uiteindelijk dit overzicht ter ondertekening voorgelegd. Zo weet de leerling precies hoe hij ervoor staat, als hij aan het ce begint.
21
instroming, doorstroming, uitstroming Leerlingen worden in de klassen 1, 2 en 3 voorbereid op de tweede fase. Belangrijke vaardigheden worden dus al in een vroeg stadium voorzichtig aangeleerd. In de klassen 3 krijgen de leerlingen ‘keuzebegeleidingslessen’. Hierin wordt hun onder meer de weg gewezen in de profielen. Tevens kunnen ze kennis maken met vakken die ze nog nooit hebben gekregen. Hun interesses zullen ze combineren met de adviezen die de verschillende vakdocenten geven. Die adviezen betreffen het al dan niet kiezen van een vak of profiel. Ook een leerling in havo-4 die overweegt met een havo-diploma naar vwo-5 door te stromen, wordt voorgehouden niet te lichtvaardig zijn vakken te kiezen. Zo volgt een leerling in vwo-5 verplicht twee moderne vreemde talen, een leerling in havo-4 kan volstaan met één moderne vreemde taal: Engels. Het is voor een doorstromer derhalve zeer gewenst, een extra moderne vreemde taal te kiezen! De havist die daadwerkelijk vwo-5 binnenkomt, krijgt voor drie vakken vrijstellingen: ANW, CKV en maatschappijleer.
lesurentabellen De lesurentabellen voor alle klassen worden jaarlijks afgedrukt in de Schoolgids & Agenda van Het Goese Lyceum.
22
Met een havo-diploma verkrijgt een leerling toegang tot het hbo, het hoger beroepsonderwijs. Met een vwo-diploma verkrijgt een leerling toegang tot de universiteit oftewel het wo, het wetenschappelijk onderwijs; de vwo’er is tevens toelaatbaar tot het hbo. De aanstaande studenten kunnen echter worden geconfronteerd met bepaalde eisen. De regel is, dat elke vervolgstudie toegankelijk is voor minimaal één profiel zonder aanvullende eisen: CM, EM, NG, NT. Wie een ander profiel heeft dan het door hbo of wo genoemde, kan aanvullende eisen verwachten. (Over dit soort zaken kan te allen tijde contact worden opgenomen met de schooldecaan-havo/-vwo. Bovendien komen die eisen ter sprake tijdens voorlichtingsbijeenkomsten en wanneer de decaan met leerlingen over hun vervolgstudie spreekt.)
23
De tweede fase tekst: D.P. van Ree fotografie: H.D. de Gunst vormgeving: H.D. de Gunst, D.P. van Ree en Drukkerij Zoeteweij drukwerk: Drukkerij Zoeteweij, Yerseke oplage: 800 exemplaren © Goes, Het Goese Lyceum, 2010 5e druk
