Het gewijzigde 6:96 BW: vergoeding van preprocessuele kosten

Scriptie ten behoeve van de Master Privaatrechtelijke rechtspraktijk   

  Het gewijzigde 6:96 BW: vergoeding van  preprocessuele kosten                             Simon Oud  Studentnummer: 0412929    Scriptiebegeleider  :  Meelezer    :    Versie 0.92    

‐ 

mr. R.F. Groos  dr. H.W. Wiersma 

 

dd. 8 september 2013     1 

 

Inhoud  Inleiding ................................................................................................................................................... 3  ¶ 1 Wijzigingen en achtergrond wijzigingen ......................................................................................... 14  1.1 

Aanleiding en doelstelling van de wijzigingen ....................................................................... 14 

1.2 

Wijzigingen ............................................................................................................................ 15 

¶ 2 Praktijk voorafgaande aan de wetswijziging ..................................................................................... 4  2.1 

Wettelijk kader en achtergrond van niet‐volledige proceskostenveroordeling ..................... 4 

2.1.1. 

Niet bedongen kosten, kleur verschieten en matiging ................................................... 5 

2.1.2. 

Bedongen preprocessuele en processuele kosten .......................................................... 6 

2.2 

VoorWerk II ............................................................................................................................. 7 

2.3 

Praktijk ..................................................................................................................................... 8 

2.3.1 

Gelijkstelling bedongen en niet bedongen vergoeding ................................................... 8 

2.3.2 

Forfaitair tarief ................................................................................................................ 9 

2.4 

Kritieken op praktijk ................................................................................................................ 9 

2.4.1 

Rechtzekerheid ................................................................................................................ 9 

2.4.2 

Contractsvrijheid ........................................................................................................... 10 

2.4.3 

Schuldeiser krijgt tekort ................................................................................................ 11 

2.4.4 

Verwevenheid processuele en preprocessuele kosten ................................................. 12 

¶ 3 Praktijk na de wetswijziging ............................................................................................................ 14 

4. 

3.1 

Consumentschuldenaren ...................................................................................................... 18 

3.2 

Bedrijfsmatig betrokken schuldenaren ................................................................................. 19 

Evaluatie van de nieuw gevestigde praktijk .................................................................................. 21  4.1 

Bescherming van consumenten ............................................................................................ 21 

4.2 

Bevorderen van de rechtszekerheid voor partijen ................................................................ 22 

4.3 

Nieuw geschepte verhoudingen ............................................................................................ 24 

¶ 6 Conclusie ......................................................................................................................................... 28  Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 30   

    

 

2   

Inleiding    In juli 2012 is de wettelijke regeling die ziet op de vergoeding van preprocessuele kosten gewijzigd.  Onder preprocessuele kosten moet worden verstaan de kosten die door partijen worden gemaakt in  het stadium voorafgaande aan een mogelijke gerechtelijke procedure.   Preprocessuele kosten kunnen bijvoorbeeld bestaan uit de kosten van door partijen betrokken  juridische bijstand bij een poging om tot een minnelijke schikking van een conflict te komen. Een van  de meest voorname verschijningsvormen van deze preprocessuele kosten wordt gevormd door de  zogenoemde buitengerechtelijke incassokosten die door en namens schuldeisers worden geëist. Met  het oog op deze praktijk heeft de wetgever middels een per 1 juli 2012 in werking getreden  wetswijziging gemeend nadere invulling te moeten geven aan de in artikel 6:96 BW vastgelegde  redelijkheidsnorm ten aanzien van de hoogte en de verschuldigdheid van deze vergoedingen.   In deze scriptie zal worden ingegaan op de gevolgen die deze wijziging in de bestaande praktijk van  de vergoeding van preprocessuele kosten sorteert. De centrale vraag die in het hiermee beschreven  onderzoek centraal staat is of de nieuw gestelde regels een wenselijke verbetering inhouden ten  opzichte van de voordien bestaande rechtspraktijk. Gepoogd is daarbij om de preprocessuele kosten  niet louter binnen haar eigen kaders te bezien maar meer vanuit het landschap van het geheel van  kostenvergoeding bij een gewonnen dispuut te benaderen.  Ten behoeve van het onderzoek is de hoofdvraag gesplitst in de navolgende deelvragen:  1. 2. 3. 4. 5.

Hoe was de vergoeding van preprocessuele kosten geregeld tot aan de wetswijziging?  Welke kritieken bestonden er op deze regeling?  Wat is er gewijzigd en welke doelstellingen zijn daarbij nagestreefd?  Hoe ziet de praktijk van vergoeding van preprocessuele kosten eruit na de wetswijziging?  In hoeverre sluit deze praktijk aan bij de doelstellingen van de wetswijziging en komt deze  tegemoet aan de bestaande kritiek in de literatuur?  6. Welke noden bestaan voort in de thans gewijzigde praktijk? 

In het eerste hoofdstuk van deze scriptie zal worden ingegaan op de aanleiding tot, de  totstandkoming en de uiteindelijke strekking van de wetswijzigingen. Het tweede hoofdstuk gaat  uitvoerig in op de praktijk zoals deze voorafgaande aan de wetswijzigingen heeft bestaan. Daarbij  komen zowel de wettelijke regeling en de rol van het rapport VoorWerk in de praktijk heeft gespeeld  als de daarin bestaande discrepanties en de kritiek op de daarmee gevestigde praktijk vanuit de  literatuur aan bod. Onderwerp van het derde hoofdstuk is de praktische uitwerking van de nieuw  gevestigde regeling voor zowel consumenten als bedrijven. In het vierde hoofdstuk wordt  aangekomen bij de evaluatie van de wijzigingen. Daarbij wordt concreet ingegaan op de voor‐ en  nadelen die de nieuwe regeling meebrengt voor rechtsbeoefenaars, schuldeisers en  (consument)schuldenaren ten opzichte van de voorbije praktijk alsook de met de wetswijziging niet  geadresseerde die in de literatuur zijn gesignaleerd.   

 

3   

¶ 1 Praktijk voorafgaande aan de wetswijziging    1.1 

Wettelijk kader en achtergrond van niet‐volledige proceskostenveroordeling 

  Om een beeld te scheppen van de systematiek van de vergoeding van preprocessuele kosten  voorafgaande aan de wetswijziging is het zinvol om kort in te gaan op de (ongewijzigde) praktijk van  de proceskostenveroordeling. De vergoeding van proceskosten is geregeld in artikelen 237 tot 241  Rv. Uitgangspunt dat is neergelegd in artikel 237 eerste lid is dat de in het ongelijk gestelde partij de  gemaakte kosten draagt. De daaropvolgende artikelen preciseren nader welke kosten voor  vergoeding in aanmerking komen. De wetgever heeft de  veroordeling van de verliezende partij in de  proceskosten, in tegenstelling tot de preprocessuele kosten, expliciet buiten de sfeer van de   verplichting tot schadevergoeding willen brengen.1 Uitgangspunt bij schadevergoeding is immers de  schade volledig wordt vergoed.2 De wetgever meent echter dat ook wanneer de procedure niet  winnend wordt afgesloten het niet onrechtmatig is om anderen in rechte te betrekken.3 Het  fundamentele onderscheid dat tussen de in beginsel volledige schadevergoeding voor  preprocessuele kosten en de slechts gedeeltelijke proceskostenvergoeding bestaat komt onder meer  tot uitdrukking in de omstandigheid dat bij procesvertegenwoordiging voor de eigen proceskosten in  tegenstelling tot de preprocessuele kosten geen vergoeding kan worden verkregen.4    In de regel komen niet alle door de in het gelijk gestelde partij gemaakte kosten voor rechtsbijstand  voor vergoeding in aanmerking.5 De kosten worden door de rechter begroot op basis van het  zogenoemde liquidatietarief.6 De rechter rekent per proceshandeling een forfaitaire vergoeding toe  welke in hoogte afhankelijk is van het belang van de zaak.7 De vergoeding die op basis van het  liquidatietarief wordt toegerekend pleegt ver achter te blijven bij de daadwerkelijk door de in het  gelijk gestelde partij gemaakte kosten.8  Het liquidatietarief bestaat sinds 1955 en is uitvloeisel van een overleg tussen de Nederlandse Orde  van Advocaten en vertegenwoordigers van de rechterlijke macht.9 Ofschoon de toepassing van het  liquidatietarief slechts op deze afspraak berust en dus geen wettelijke basis heeft is de wetgever  evenzeer voor het uitgangspunt dat niet de volledige kosten van rechtsbijstand worden vergoed.  Hieraan ligt het inzicht ten grondslag dat een volledige proceskostenveroordeling de vrijheid van  partijen om elkaar in rechte te betrekken zou kunnen beperken.10 Ook meent de wetgever dat een                                                               1

Parl. Gesch. Wijziging Rv. e.a.w (Inv. 3, 5 en 6) p. 36. Zie voor een nadere beschrijving van de totstandkoming  van dit uitgangspunt de conclusie van A‐G Wesseling‐Van Gent in HR 8 februari 2002, NJ 2002, 242.   2  Rueb 2009, p. 213  3  HR 18 februari 2005, NJ 2005, 216 als ook HR 27 juni 1997, NJ 1997, 651 (Vaston/Smith). Onder meer Rueb  2009, p. 214 meent dat de rechtsgrond voor de vergoeding van proceskosten wel in schadevergoeding zou  moeten liggen.  4  Als opgemerkt door Ekelmans 2006, p. 142 waarop deze constateert dat bij procesvertegenwoordiging geen  vergoeding voor eigen kosten kan worden verkregen en op p. 145 vervolgens verwijst naar HR 16 oktober  1998, NJ 1999, 196  (AMEV/De Staat) en Pari. Gesch. Wijziging Rv e.a.w., Deventer: Kluwer 1992, p. 36.  5  Onder meer Rueb 2009, p. 211.   6  Uitzondering zijn ingevolge artikel 1019h Rv sedert enige tijd de zaken omtrent intellectueel eigendom  7  Huydecooper 2005, p. 5  8  Onder meer Huydecooper 2008,  p. 15 alsook Rueb 2009, p. 211.  9  http://www.rechtspraak.nl/Procedures/Landelijke‐regelingen/Sector‐civiel‐recht/Pages/Liquidatietarief‐ rechtbanken‐en‐gerechtshoven.aspx  10  Pari. Gesch. wijz. Rv (lnv. 3, 5 en 6), p. 36. 

4   

beperkte proceskostenveroordeling de verantwoordelijkheid van partijen tot het oplossen van  geschillen benadrukt en vreest zij dat volledige vergoeding partijen die menen de procedure te gaan  winnen zou verleiden om aanvullende rechtsbijstand in te roepen.11  In afwijking van het liquidatietarief is ingevolge de implementatie van de Europese richtlijn  2004/84/EG in artikel 1019h Rv sedert 2006 in zaken met betrekking tot intellectueel eigendom wel  het uitgangspunt dat de in het ongelijk gestelde partij wel in de volledige proceskosten wordt  veroordeeld.   De rechter is immer vrij om terzake de proceskostenveroordeling van het liquidatietarief af te wijken,  de al dan niet toepassing van het liquidatietarief kan in cassatie niet worden getoetst.12 In de regel  zal de rechter zich echter naar het gebruik schikken. Om volledige vergoeding van processuele kosten  te verkrijgen kan een procespartij stellen dat sprake is van misbruik van procesrecht of een  processuele onrechtmatige daad. Dat het in rechte betrekken van een ander een misbruik van  procesrecht oplevert zal evenwel slechts in uitzonderlijke omstandigheden worden aangenomen.13     1.1.1.  Niet bedongen preprocessuele kosten    Een vergoeding voor de preprocessuele kosten van invordering kan worden gevorderd langs de weg  van het tweede lid onder c van 6:96 BW juncto 6:95 BW. Door toepassing van 6:74 BW of 6:162 BW is  de tekortschietende debiteur of laedens dan aansprakelijk voor de als gevolg van diens niet  presteren ontstane schade.14     In een gerechtelijke procedure komen de preprocessuele kosten echter niet immer volledig voor  vergoeding in aanmerking. Artikel 241 Rv beperkt de schadevergoeding, geen vergoeding kan  worden verkregen voor kosten die geacht worden te zijn begrepen in de vergoeding voor  proceskosten. Dit heeft tot praktisch gevolg dat (een deel van) de preprocessuele kosten voor welke  tot aan de aanvang van een gerechtelijke procedure door de schuldenaar een volledige vergoeding  verschuldigd is na aanvang van de procedure niet meer voor dezelfde vergoeding in aanmerking  komt. Deze kosten worden dan geacht te gelden als kosten ter voorbereiding van de procedure  waarvoor de proceskostenveroordeling een (gedeeltelijke) vergoeding voor biedt.  De oorsprong van dit verschijnsel is gelegen in een arrest van de Hoge Raad uit 1987 waarin in  navolging van de rechtbank werd geanticipeerd op het dan toekomstige 6:96 BW. De annotator van  het betreffende arrest heeft dit verschijnsel daarbij van de term “van kleur verschieten” voorzien.15  In de literatuur bestaat geen eenduidige visie over welke handelingen niet van kleur verschieten en  dus voor afzonderlijke toewijzing in aanmerking komen.16 Brunner voorzag in zijn annotatie in 1987 

                                                             11

 Kamerstukken II 2002–03, 22 112, nr. 275, p. 17.   HR 3 april 1998, NJ 1998, 571 (Lindeboom/Beusmans) r.o. 3.4.  13  Hof Amsterdam, 10 februari 1970, NJ 1971, 130 als ook HR 29 juni 2007 LJN BA3516 als ook HR 6 april 2012  LJN BV7828.   14  6:96 en 6:95 BW bieden geen zelfstandige grondslag voor het kostenverhaal, zie HR 15 december 2000, NJ  2001, 57 (Van de Visch/SBA) r.o. 3.6.  15  HR 3 april 1987, NJ 1988, 275 (L&L/Drenth)  16  Zie onder meer Lindenbergh 2000, p. 14 en Van Dijk 2006, p. 138‐139 voor een overzicht van de  uiteenlopende opinies dienaangaande.  12

5   

slechts ruimte voor vergoeding van de kosten van (vruchteloze) onderhandelingen en aanmaningen  buiten rechte.17   Gevolg van het verschijnsel van de van kleur verschietende kosten is voor de schuldeiser die een  aanspraak op vergoeding voor preprocessuele kosten wil doen gelden dat deze zal moeten stellen en  dat er sprake is van handelingen die kosten hebben geïmpliceerd welke afzonderlijk van de regeling  voor proceskosten in aanmerking komen en deze specificeren.18   Een volgend vereiste voor toewijzing van een vergoeding voor preprocessuele kosten is dat deze aan  de dubbele redelijkheidstoets beantwoorden.19 Het moet in de gegeven omstandigheden redelijk zijn  geweest om überhaupt kosten te maken en de omvang van de kosten moet evenzeer redelijk zijn. In  een procedure is het aan de crediteur om allereerst een eis tot vergoeding van preprocessuele  kosten te stellen en daarbij de omvang van deze aanspraak te bepalen. De crediteur dient daarbij de   omvang van de gevorderde kosten te staven. Hij kan in een dergelijke specificatie intern gemaakte  kosten betrekken, deze komen mits redelijk evenzeer voor vergoeding in aanmerking.20 De rechter  heeft voorts de mogelijkheid om de gevorderde vergoeding te matigen op grond van artikel 6:109  BW. 21    1.1.2.  Bedongen preprocessuele en processuele kosten    Artikel 6:96 lid 2 onder c is van regelend recht waardoor partijen van deze wettelijke regeling kunnen  afwijken.22 Hetzelfde geldt ten aanzien van de regels van de proceskostenveroordeling.23 De rechter  heeft met artikel 242 Rv de mogelijkheid om elk van deze vergoedingen die in afwijking van de  wettelijke regeling zijn bedongen ambtshalve te matigen.   Partijen kunnen mitsdien contractueel overeenkomen dat de schuldenaar bij het niet nakomen van  de verbintenis een van de wettelijke regeling afwijkende vergoeding voor preprocessuele en/of  processuele kosten verschuldigd geraakt. Denkbaar is dat een dergelijk beding ofwel stipuleert dat  alle kosten moeten worden voldaan dan wel dat deze vooraf forfaitair worden bepaald. Wanneer  daarbij de hoogte van de bedongen vergoeding vooraf is gefixeerd op een vast bedrag of percentage  van de hoofdsom dan is sprake van een boetebeding in de zin van 6:91 BW.24 De rechter kan ook  deze vergoeding echter middels 242 Rv ambtshalve matigen.25    De benedengrens voor de matiging van de bedongen proceskosten wordt gevormd door de  vergoeding die op grond van het liquidatietarief verschuldigd zou zijn. Matiging van een bedongen  vergoeding voor preprocessuele kosten is volgens de wetgever mogelijk tot op het niveau van de  tarieven die gewoonlijk aan opdrachtnemers voor dergelijke werkzaamheden verschuldigd  zouden  zijn en voor zover deze tarieven jegens de wederpartij redelijk zijn. Anders dan bij de niet bedongen                                                               17

 Annotatie bij HR 3 april 1987, NJ 1988, 275 (L&L/Drenth) onder 3.   Zo volgt uit HR 26 maart 1993 NJ 1995, 42 (Roozen/Blaricum) r.o. 3.5.  19  MvA II Parl. Gesch. Boek 6, p. 337.  20  HR 16 oktober 1998, NJ 199, 196  (AMEV/De Staat)   21  Betoogd wordt wel dat deze bepaling gezien de voorafgaande dubbele redelijkheidstoets een rudimentair  karakter draagt ten aanzien van preprocessuele kosten die op grond van 6:96 BW worden gevorderd. Zie onder  meer Huydecooper 2005, p. 10  22  Ruygvoorn en Engelhart 2004, p. 262  23  Asser Procesrecht / Van Schaick 2 2011 / 129   24  Schelhaas 2004, p. 71‐72.  25  Pari. Gesch. wijz. Rv (lnv. 3, 5 en 6), p. 39.  18

6   

kosten wordt door artikel 242 Rv geen dubbele redelijkheidstoets voorgeschreven.    Behalve de rechtelijke bevoegdheid tot ambtshalve matiging op grond van artikel 242 Rv of 6:109 BW  kan (een beroep door de wederpartij) op de onredelijkheid van het beding ex artikel 6:233 lid 1 of  zelfs strijd met de redelijkheid een billijkheid ex art 6:248 BW aan onverkorte toedeling van de  bedongen vergoeding in de weg staan.26  

1.2 

VoorWerk II 

  Het rapport VoorWerk II speelt een belangrijke rol in de rechterlijke beoordeling van aanspraken op  vergoeding van preprocessuele kosten. In 1989 is door een door sectie kantonrechters van de van de  Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak ingestelde werkgroep een advies uitgebracht over de  toeschatting van buitengerechtelijke (preprocessuele) incassokosten.27 Zij hebben aanvankelijk een  vijftal aanbevelingen gedaan.28 Deze aanbevelingen zijn in 1998 in consultatie met vele partijen  aangepast en geactualiseerd waarna deze als het zogenoemde rapport VoorWerk in 1998 het  levenslicht hebben gezien.29 Een tweede versie van het rapport is in 2001 verschenen.30    Doelmerk voor de opstellers van het rapport is geweest om de uniformiteit in de rechtspraak op het  gebied van de vergoeding voor preprocessuele kosten te bevorderen. Het uiteindelijke rapport  VoorWerk II voorziet daartoe in een zevental aanbevelingen aan rechters geënt op toepassing bij  beoordeling van aanspraken op vergoeding van gevorderde preprocessuele kosten voor invordering.  Het rapport is geen recht in de zin van artikel 79 RO waardoor over de toepassing ervan niet in  cassatie kan worden geklaagd.31 Evenmin betreft het een rechtersregeling die door elk gerecht als  bindend wordt vastgesteld.32     Een van de uitgangspunten van het rapport is dat het onderscheid tussen de bedongen en niet  bedongen vergoeding van preprocessuele kosten voor zover als mogelijk zou moeten worden  geëlimineerd.33 Om deze reden voorziet het rapport ten aanzien van elk van deze categorieën in  grotendeels gelijkluidende aanbevelingen. De eerste aanbeveling ziet daarbij op de bedongen  vergoeding, waaronder tevens begrepen de bedongen vergoedingen die tevens gelden als zijnde  boetebeding.34    Zowel voor de bedongen als niet bedongen vergoeding voor preprocessuele kosten wordt door de  opstellers van het rapport uitgegaan van kosten die van kleur verschieten nadat de procedure is  ingeleid. Zij gaan daarbij uit van een ruim bereik van de proceskostenveroordeling.35 Kosten komen  slechts voor vergoeding buiten de proceskostenveroordeling in aanmerking voor zover zij meer                                                              26

 HR 16 april 2004, NJ 2004, 425 (Laurus/Eiting)   Rapport Voorwerk II, par 1.1  28  Gepubliceerd in TREMA 1989, p. 279 e.v.  29  TREMA 1998, afl. 9.  30  Advocatenblad 2001, p. 216 e.v.  31  HR 19 november 2004, r.o.4.3, nr. C03/009HR, JOL 2004, 60  32  Teuben 2005, p. 147.  33  Rapport Voorwerk II, par. 8.7.  34  Huydecooper 2005, p. 14‐16 houdt er niettemin rekening mee dat de aanbeveling zo zou moeten worden  begrepen dat deze niet ziet op bedingen die de vergoeding vooraf op een bedrag of percentage fixeren.   35  In literatuur is ook wel een engere uitleg van het bereik van de proceskosten voorgestaan. Zie voor een  overzicht van de uiteenlopende opvattingen onder meer Hendrikse en De Groot 2005, p. 14. als ook Van Dijk  2006 p. 137‐138.   27

7   

omvatten dan een enkele (eventueel herhaalde) sommatie of het enkel doen van een - niet aanvaard schikkingsvoorstel, het inwinnen van eenvoudige inlichtingen of het op gebruikelijke wijze samenstellen van het dossier.36. Een combinatie van (een) aanmaning(en) en het doen van (een) schikkingsvoorstel(len) of het daadwerkelijk voeren van schikkingsonderhandelingen kan wel tot toewijzing van buitengerechtelijke kosten leiden.37 

  Wanneer vast is komen te staan dat sprake is van gemaakte preprocessuele kosten die afzonderlijk  toewijsbaar zijn wordt door het rapport aanbevolen om een forfaitaire vergoeding toe te wijzen.  Deze forfaitaire vergoeding is gesteld op 2 punten van het liquidatietarief met een maximum van  15% van de hoofdsom.38 Voor zowel bedongen als niet bedongen vergoeding wordt deze daarmee  losgekoppeld van de omvang van de daadwerkelijk gemaakte kosten.39 Stelt en bewijst de  schuldeiser dat de daadwerkelijk gemaakte kosten hoger zijn dan kunnen zij volgens de  aanbevelingen worden toegewezen indien en voor zover zij redelijk zijn. De forfaitaire vergoeding  moet aldus volgens het rapport VoorWerk II reeds worden toegewezen wanneer vast komen te staan  dat er preprocessuele kosten zijn gemaakt. Niet vereist is volgens de aanbevelingen, zowel bij  bedongen als niet bedongen vergoedingen, dat de schuldeiser ook aantoont dat de gemaakte kosten  ook het forfaitair tarief belopen.40 

1.3 

Praktijk 

  De aanbevelingen van VoorWerk II worden door lagere rechters doorgaans toegepast.41  Het oordeel  of preprocessuele kosten al dan niet van kleur verschieten is door de forfaitaire systematiek van  VoorWerk II elementair in de toe te kennen vergoeding. Het oordeel over de aard van de  handelingen voor welke een vergoeding wordt gevorderd is in hoge mate feitelijk, waardoor de Hoge  Raad niet snel in deze beoordeling zal interveniëren.42    1.3.1  Gelijkstelling bedongen en niet bedongen vergoeding    Het rapport VoorWerk II beveelt een vrijwel gelijke beoordeling ten aanzien van de bedongen en niet  bedongen vergoeding aan. De aanbeveling die ziet op de bedongen vergoeding strekt zich daarbij  evenzeer uit tot de bedingen die de vergoeding vooraf fixeren en daarmee tevens boetebeding zijn.43  In het arrest van de Hoge Raad van 11 juli 2003 leek de vraag aan de orde te komen of de  matigingsbevoegdheid van artikel 242 Rv zich wel leent voor de ruime toepassing als door VoorWerk  II wordt voorgestaan.44 Het ging hier om een bedongen en gefixeerde vergoeding van 15% met een  minimum van € 50,‐. De rechtbank had deze niet toegewezen nu zij meende dat al middels de  proceskostenveroordeling in vergoeding voor de verrichte preprocessuele verrichtingen (een  herhaalde aanmaning) was voorzien. De Hoge Raad heeft dit oordeel in stand gelaten door een uitleg                                                               36

 Rapport Voorwerk II ¶ 9.1    Rapport Voorwerk II ¶ 8.3   38  Rapport Voorwerk II Aanbeveling 1 en 2  39  Rapport Voorwerk II ¶ 8.6, ¶ 8.7 en ¶ 9.3   40  Hendrikse en De Groot 2005, p. 31 lijken er vanuit te gaan dat een dergelijke eis wel geldt wanneer het gaat  om een niet‐bedongen vergoeding. Zoals ook Venhuizen 2006, p. 138 terecht stelt kan een dergelijke eis niet  aan enige stelling het rapport worden ontleend.   41  Zie onder meer Van Dijk 2006, p. 140. voor voorbeelden  42  Van Dijk 2006, p. 141.  43  Zie paragraaf 3.2.1 en verwijzing aldaar  44  HR 11 juli 2003, NJ 2003, 566 (Stichting Vervroegd Uittreden/De Bruin) met uitgebreide noot A.G.  Huydecooper.   37

8   

van het beding door de rechtbank te veronderstellen waarin het beding slechts de gefixeerde  aanspraak zou vestigen wanneer daadwerkelijk preprocessuele kosten zouden zijn gemaakt die niet  in de proceskostenveroordeling moeten worden begrepen. Onbeantwoord is daarmee gebleven de  nadien in de literatuur opgeworpen vraag of een andersluidende redactie van een dergelijk  boetebeding ertoe zou kunnen leiden dat ook een aanspraak bestaat wanneer slechts kosten zijn  gemaakt die in de proceskostenveroordeling moeten worden begrepen.45  Matiging van een bedongen vergoeding op grond van artikel 242 Rv vereist evenwel een deugdelijke  motivering zo volgt uit het arrest van de Hoge Raad in 2004. Een beding dat strekte tot het vestigen  van een aanspraak op volledige vergoeding van de proceskosten was door de rechtbank terzijde  geschoven met de enkele motivatie dat door de eiser niet was aangetoond dat de gevorderde  volledige vergoeding redelijk was. De Hoge Raad vernietigde dit oordeel als onvoldoende  gemotiveerd.46 Ofschoon het hier ging om bedongen proceskosten veronderstelt het dat de rechter  ook bij matiging van preprocessuele kosten een verdergaande motivatie zal moeten geven dan de  enige vaststelling dat door eiser niet is aangetoond dat de bedongen volledige vergoeding redelijk  is.47  1.3.2  Forfaitair tarief    Door VoorWerk II wordt een vergoeding volgens forfaitair tarief voorgestaan waarbij aan de  schuldeiser de mogelijkheid is gelaten om een hogere vergoeding te verkrijgen wanneer deze  aantoont dat hogere kosten zijn gemaakt. Ekelmans en Hendrike constateren echter dat rechters in  de praktijk nauwelijks tot toekenning van een hogere dan de forfaitaire vergoeding genegen lijken.    Na het arrest Proosdij/Groenegeest van 27 april 2012 moet daarbij ook het uitgangspunt worden  verlaten dat niet hoeft te worden aangetoond dat de gemaakte kosten tenminste het forfaitair tarief  belopen. Door de Hoge Raad werd geoordeeld dat de rechter ook de redelijkheid van een gevorderde  forfaitaire vergoeding voor preprocessuele kosten dient te beoordelen. Het liet daarmee het  voorgaand oordeel van het gerechtshof Arnhem in stand met de strekking dat de gevorderde  forfaitaire vergoeding – het ging hier om niet bedongen kosten‐ niet in verhouding stond met de  verrichte preprocessuele werkzaamheden.48 

  1.4 

Kritieken op praktijk 

1.4.1  Rechtzekerheid    Met het rapport VoorWerk is gepoogd om de uniformiteit in de rechtspraak ten aanzien van de  preprocessuele vergoeding te bevorderen. Het is de opstellers daarmee onder meer te doen geweest  om de eisen die ten aanzien van de stelplicht van de eisers worden gesteld en de mate waarin van de  matigingsbevoegdheid gebruik wordt gemaakt.49     Met het forfaitair systeem als wordt voorgestaan is de uniformiteit en dus ook de rechtszekerheid  gebaat. Door de systematiek van toekenning van een forfaitair tarief wanneer eenmaal vast is komen                                                               45

 Ruygvoorn en Engelhart 2004, p 264‐265 alsook Wissink en Van Wechem 2003, p. 116    HR 24 september 2004, NJ 2006, 200 (Dryade/Staat)  47  Van de Brink en Wamsteker 2005, p. 5.  48  HR 27 april 2012, LJN BV6690, NJ 2012, 277 (Groenegeest/Proosdij)  49  Rapport Voorwerk II ¶ 3.4  46

9   

te staan dat sprake is van gemaakte kosten worden partijen bevrijd van de administratieve lasten die  een eis van exacte specificatie (en mogelijke betwisting door de wederpartij) van de gemaakte kosten  zouden impliceren. Ook met het richtsnoer ten aanzien van de preprocessuele verrichtingen die van  kleur geacht worden te verschieten is gepoogd bij te dragen aan de rechtszekerheid.     De bedoelingen van de opstellers van het rapport ten spijt zijn er veelvuldig twijfels geuit of de  praktijk rondom de vergoeding van preprocessuele kosten nu voldoende rechtszekerheid biedt.  Allereerst omdat het voor partijen onzeker is of de rechter de aanbevelingen uit het rapport  toepast.50 In cassatie kunnen partijen zich niet op toepassing van de aanbevelingen uit het rapport  beroepen.   Evenmin is in de praktijk geheel helder welke kosten van kleur worden geacht te verschieten en welk  minimum aan handelingen een zelfstandig toewijsbare aanspraak op een (al dan niet forfaitaire)  vergoeding rechtvaardigen. Ofschoon algemeen het, ook door rapport VoorWerk II gevolgde, ruime  bereik van de proceskostenvergoeding te worden gehanteerd waarin de kosten voor de meeste  verrichtingen van kleur verschieten.51 Het is evenwel moeilijk denkbaar dat elk gerecht de verrichte  handelingen op volstrekt eenduidige wijze zal taxeren.52  Veelvuldig is daarom vanuit het oogpunt van rechtszekerheid gepleit voor een wettelijke regeling ten  aanzien van vergoeding voor preprocessuele kosten. De rechtszekerheid zou volgens diverse auteurs  daarbij gediend zijn met een nadere normering van preprocessuele handelingen welke voor  vergoeding los van de proceskosten in aanmerking komen.53 De aanvankelijk in 2000 verschenen  Europese richtlijn inzake de bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties noopte de  wetgever tot het scheppen van een regeling waarin schuldeisers aanspraak kunnen maken op een  vergoeding voor invorderingskosten die aan de beginselen van transparantie en verhouding tot de  hoofdsom voldoen.54  Doordat schuldeisers niet zeker zijn van toepassing van de aanbevelingen van  het rapport VoorWerk II hebben onder meer Venhuizen en Freudenthal destijds gemeend dat de  Nederlandse wetgeving op dit punt niet aan de richtlijn voldoet.55  Een ander bezwaar dat tegen de gehuldigde praktijk van verkleurende kosten wordt ingebracht is de  daarmee gevestigde rechtsongelijkheid. Een schuldenaar die de gevorderde kosten buiten rechte  voldoet is deze immers volledig verschuldigd terwijl een schuldenaar die het op een procedure laat  aankomen deze door het van kleur verschieten vaak niet volledig behoeft te voldoen.56   1.4.2  Contractsvrijheid    Door VoorWerk worden de bedongen en niet bedongen vergoeding voor preprocessuele kosten  praktisch gelijkgesteld. Betwist wordt allereerst of de wet deze gelijkstelling toelaat nu de wetgever  blijkens het bestaan van artikel 242 Rv bedingen geoorloofd heeft geacht.57 Ook Hendrikse meent dat                                                               50

 Venhuizen 2006, p. 137.   Zie Hendrikse en De Groot 2005, p. 15‐16 en Nijenhuis 2006 p. 133‐134  52  Zo meent ook Venhuizen 2006, p. 137 die hierbij het voorbeeld van 4 aanmaningsbrieven noemt   53  Venhuizen 2006, p. 137., Van Dijk 2006, p. 142., Huydecooper in noot bij HR 11 juli 2003, NJ 2003, 566  (Stichting Vervroegd Uittreden/De Bruin) onder 27  54  Pb L 200/35 van 8 augustus 2000 art 3 E  55  Freudenthal 2000, p. 756. en Venhuizen 2006, p. 137  56  Venhuizen 2011, p. 288.  57  Ruygvoorn en Engelhart 2004, p. 265 en Huydecooper in noot bij HR 11 juli 2003, NJ 2003, 566 (Stichting  Vervroegd Uittreden/De Bruin)   51

10   

de wet geen ruimte laat voor de door VoorWerk voorgestane gelijkstelling.58  Ook wordt de vraag  gesteld of artikel 242 zich leent voor matiging van de op een beding gestoelde aanspraken ten  aanzien van preprocessuele kosten tot de in de proceskostenveroordeling verdisconteerde  vergoeding. De ondergrens is immers gegeven bij de gewoonlijke tarifering door opdrachtnemers  waarbij door de wetgever in 1992 zelfs het destijds door de orde van advocaten alsook de Koninklijke  Vereniging van gerechtsdeurwaarders gehanteerde ‐ op 10 a 15% van de hoofdsom neerkomende ‐  tarief als redelijk is genoemd.59    Het volledig teniet doen van hetgeen door partijen in afwijking van 6:96 lid 2 onder c BW hebben  bepaald wordt door diverse auteurs als een te vergaande beperking van de contractsvrijheid  ervaren.60 Bedingen die voorzien in een vooraf gefixeerde vergoeding voor preprocessuele en/of  proceskosten fungeren tevens als aanmoediging voor de schuldenaar om bijtijds te presteren en  zouden in beginsel door de rechter ten uitvoer moeten worden gebracht.61 Ook meent Huydecooper  dat aanspraken gefundeerd op bedingen die volledige vergoeding van preprocessuele en/of  processuele kosten stipuleren slechts voor zover zij de grenzen van het redelijke overschrijden  zouden moeten worden gematigd.62   1.4.3  Schuldeiser verkrijgt onvoldoende vergoeding    Veelvuldig is gepleit voor een ruimere vergoeding voor de door de schuldeiser gemaakte  preprocessuele kosten. Pleidooien die strekken tot een ruimere vergoeding van de door de  schuldeiser ter invordering gemaakte kosten zijn veelal opgebouwd rondom de vaststelling dat het  schade betreft die door de niet presterende schuldenaar is veroorzaakt .63   Aangevoerd wordt onder meer dat een meer volledige vergoeding schuldeisers stimuleert om zich in  te spannen om buitengerechtelijk tot een vergelijk te komen.64 Omgekeerd zou een te beperkte  vergoeding schuldeisers juist stimuleren om vanuit kostenbeperking eerder tot gerechtelijke  invordering over te gaan.65      Gemeend wordt dat kosten teveel van kleur verschieten waardoor de schuldeiser geen vergoeding  voor de preprocessuele handelingen wordt toegewezen.66 Daarbij wordt geconstateerd dat de  hogere dan forfaitaire vergoeding veelal wordt afgewezen.67 Nijenhuis en Huydecooper menen  dat  deze praktijk op gespannen voet staat met het forfaitair systeem zoals wordt voorgestaan.68 Kenmerk  van een forfaitair systeem is immers dat de verkregen vergoeding in sommige gevallen toereikt en in  andere gevallen tekortschiet.   Gesignaleerd wordt dat bij een te beperkte vergoeding van de door de schuldeiser door wanbetaling  gemaakte kosten de rekening uiteindelijk bij de wel presterende massa terecht zal komen. De                                                               58

 Hendrikse en De Groot 2005, p. 33.   Huydecooper 2005, p. 18.  60  Ruygvoorn en Engelhart 2004, p. 264‐265, Huydecooper in noot bij HR 11 juli 2003, NJ 2003, 566 (Stichting  Vervroegd Uittreden/De Bruin) en Hendrikse en De Groot 2005, p. 51  61  Ruygvoorn en Engelhart 2004, p. 263,  62  Huydecooper 2005, p. 27  63  Zie bijvoorbeeld Nijenhuis 2006, Huydecooper 2005, en Schmidt auf Altenstadt 2006  64  Schmidt auf Altenstad 2006, p. 18   65  Van Dijk 2006, p. 142., Ruygvoorn en Engelhart 2004, p. 265‐266  66  Nijenhuis 2006, p. 134. en Van Dijk 2006, p. 142.  67  Ekelmans 2004 p. 147 met verwijzingen aldaar  68  Nijenhuis 2006, p. 134. en Huydecooper 2005, p. 29‐30  59

11   

schuldeiser zal de kosten welke niet door de schuldenaar worden vergoed uiteindelijk in zijn kostprijs  moeten verdisconteren waardoor de prijs van zijn producten hoger wordt. Zowel Huydecooper als  Nijenhuis menen ook hier dat de kosten voor wanbetaling voor rekening van de niet op tijd  presterende schuldenaars zouden moeten blijven.69   1.4.4  Verwevenheid processuele en preprocessuele kosten    In de literatuur is betoogd dat het onderscheid tussen de kostenvergoeding voor preprocessuele en  processuele kosten kunstmatig aandoet.70 Betogen van deze strekking raken daarbij veelal ook aan  de van kleur verschietende kosten en daarvan in het verlengde de belangen van schuldeisers  alsmede aan de werking van bedingen. Voor de schuldeiser is het immers materieel niet van belang  onder welke noemer hij kosten maakt, hij ziet deze graag voor zoveel als mogelijk vergoed. Daarbij  zien bedingen veelal op een generiek kostenverhaal waarbij niet altijd een specifiek onderscheid  tussen de preprocessuele en processuele kosten zal worden gemaakt.71  Vanuit het oogpunt van rechtszekerheid en transparantie zou een eenvormig systeem voor de  bepaling van de vergoeding van preprocessuele en processuele kosten wenselijk zijn omdat daarmee  discussie over de aard van de preprocessuele handeling wordt vermeden.72     Daarnaast wordt door diverse auteurs een dergelijk eenvormig systeem voorgestaan waarin de  belangen van schuldeisers tevens beter worden beschermd dan in de huidige methodiek het geval is.  Wanneer wordt betoogd dat preprocessuele en processuele kosten feitelijk niet van elkaar  verschillen is een ruimere vergoeding van preprocessuele kosten door bijvoorbeeld minder snel van  kleur verschietende kosten van min of meer directe invloed op de systematiek van de  proceskostenveroordeling. Het geheel aan vergoeding dat door de schuldeiser wordt verkregen  wordt dan immers groter en zo wordt geraakt aan het achterliggende beginsel van de onvolledige  proceskostenveroordeling.     Schmidt auf Altenstadt meent dat de van kleur verschietende kosten een aanmoediging vormen voor  niet presterende schuldenaren om het op een proces te laten aankomen en meent daarbij dat in  beginsel uitgegaan moet worden van volledige vergoeding van zowel processuele als preprocessuele  kosten. Hij voorziet daarin wel een door de rechter aan te leggen en op het geheel van de kosten  toepasbare dubbele redelijkheidstoets.73 Falkena pleit voor een eenvormig systeem waarbij het  liquidatietarief wordt verhoogd.74 Ook Ekelmans is voorstander van een eenvormig forfaitair systeem  waarbij in grotere mate ruimte is om bij een evident ongelijk van de in het ongelijk gestelde partij de  eventueel hogere kosten toe te wijzen.75    In de betogen voor een meer ruimhartige vergoeding voor door schuldeisers gemaakte kosten is  veelal geen duidelijk onderscheid naar preprocessuele en processuele kosten. Gepleit wordt voor  een meer verregaande veroordeling van de verliezende partij (en daarmee in incassozaken veelal de  schuldenaar) in de door de winnende partij gemaakte kosten. Het uitgangspunt dat daarbij wordt  aangehangen is dat de schadeveroorzakende partij de schade moet dragen. Dat daarmee geraakt                                                               69

 Huydecooper 2005 en Nijenhuis 2006    Falkena 2007, p. 36  71  Zie hierover meer uitvoering Huydecooper 2005, p. 16  72  Ekelmans 2004, p. 160  73  Schmidt auf Altenstadt 2006, p. 17.  74  Falkena 2006, p. 129.  75  Ekelmans 2004, p. 161.  70

12   

wordt aan de vrije procesgang en het tegengaan van eigenrichting als motief van de wetgever om de  proceskostenvergoeding te beperken wordt veelal onderkend.76 Tegenover dit uitgangspunt wordt  onder meer gesteld dat een onvolledige vergoeding van kosten evenzeer voor partijen als belettend  kan zijn om de zaak aan de rechter voor te leggen.77    

 

                                                             76 77

 Bijvoorbeeld Ekelmans 2006, p. 4. en Schmidt auf Altenstadt 2006, p. 18.   Zie Huydecooper 2006, p. 131 en Huydecooper 2005, p. 5‐6 en verwijzingen aldaar  

13   

¶ 2 Wijzigingen en achtergrond wijzigingen    2.1   

Aanleiding en doelstelling van de wijzigingen 

De aanleiding voor de nadere regulering door de bij AMvB gestelde tarieven werd gevormd door een  rapport  van het Landelijk Organisatie van Sociaal Raadslieden.78 In dit rapport werd melding  gemaakt van diverse misstanden in de incassobranche. In het betreffend rapport wordt onder meer  geconstateerd dat door incassobureaus te hoge kosten in rekening worden gebracht. Omdat deze  kosten veelal ook buitengerechtelijk worden voldaan worden deze dan niet gematigd of  gecontroleerd.79  Het LOSR constateert eveneens dat soms door incassogemachtigden kosten  worden geheven over een hoofdsom die zelf ten dele bestaat uit door de crediteur reeds opgevoerde  kosten voor non‐betaling.80   De conclusies van dit rapport bewegen minister Hirsch Ballin tot een toezegging aan de Tweede  Kamer dat deze nader zal onderzoeken hoe uitwassen in de incassobranche wettelijk kunnen worden  bestreden.81 Dezelfde minister zag in 2007 nog geen reden voor een dergelijk onderzoek, nu deze  destijds meende dat in de praktijk reeds in voldoende waarborgen zou zijn voorzien. 82      Bij brief van 29 juni 2009 informeert de minister de Tweede Kamer over de door hem voorgenomen  regeling.83 In deze brief wordt geredeneerd dat een schuldenaar de (te hoge) incassokosten veelal  buitengerechtelijk voldoet om het niet op een proces te laten aankomen. De minister meent daarom  dat nadere invulling van de open norm in 6:96 lid 2 onder c BW onzekerheid zal wegnemen en  zodoende de positie van zowel schuldenaar als schuldeiser zal versterken.84      De voorgenomen regeling is vervolgens ter publieke consultatie op internet geplaatst waarna het  wetsvoorstel in juni 2010 naar de Tweede Kamer is gezonden.85 In de memorie van toelichting  worden het vestigen van duidelijkheid en dus rechtszekerheid alsook de bescherming van  consumenten en kleine bedrijven als eenmanszaken als motieven voor de wetswijziging genoemd.   Het voorstel van wet voorziet dan nog in een dwingendrechtelijk karakter van de bij AMvB te stellen  tarieven voor zowel consumenten als bedrijven.86 Het toepassingsbereik van de regeling is daarbij  beperkt tot vorderingen tot aan € 25.000, waarbij wordt geredeneerd dat zodoende consumenten en  eenmanszaken beschermd zullen worden.87 Zowel het dwingendrechtelijk karakter van de regeling 

                                                             78

 Zo blijkt uit Kamerstukken II 2008/09, 24 515, nr. 144, p. 21‐25.   Moerman en Van den Berg 2008, p.29.  80  Moerman en Van den Berg 2008, p.23‐25.  81  Kamerstukken II 2008/09, 24 515, nr. 144, p. 22.  82  Kamerstukken II 2007/08, 30 928, nr. 16.  83  Kamerstukken II 2008/10, 24 515, nr. 155.  84  Kamerstukken II 2008/10, 24 515, nr. 155.  85  Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 3, p. 3.  86  Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 3, p. 2.  87  Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 3, p. 2.   79

14   

ten aanzien van vorderingen waarbij niet consumenten betrokken zijn als de grens van € 25.000 zijn  gaandeweg de parlementaire behandeling gesneuveld.88  Het ontvallen van het dwingendrechtelijk karakter van de regeling voor vorderingen waarbij  schuldenaren bedrijfsmatig zijn betrokken vloeit direct voort uit het dan reeds aan parlementaire  behandeling onderhevige wetsvoorstel dat moet voorzien in de implementatie van de richtlijn  2011/7.89 Deze hernieuwde richtlijn ter bestrijding van betalingsachterstanden bij handelstransacties  strekt juist ter bescherming van de belangen van schuldeisers. Nieuw is dat met de tweede iteratie  door de richtlijn wordt voorzien in een recht op een minimale vergoeding van € 40,‐ voor  invorderingskosten welke zelfs verschuldigd moet worden geraakt wanneer door de schuldeiser geen  kosten zijn gemaakt. 90 Dezelfde richtlijn stipuleert in een ten opzichte van haar voorganger  ongewijzigde vorm dat de schuldeiser aanspraak moet kunnen maken op een redelijke vergoeding  voor de met invordering gemoeide kosten die deze € 40,‐ te boven gaan. 91 

  2.2 

Wijzigingen 

  Aan artikel 6:96 BW zijn uiteindelijk een vijftal leden toegevoegd. Sedert 1 juli 2012 is de bepaling die  mogelijke overlap met de proceskostenvergoeding regelt als voorheen als zinsnede in het tweede lid  onder c was opgenomen in een separaat derde lid ondergebracht. In het vierde lid is sinds 13 maart  2013 ingevolge de implementatie van richtlijn 2011/7 dwingendrechtelijk bepaald dat bij  handelsovereenkomsten bij een overschrijden van de betalingstermijn zonder nadere vereisten door  de schuldenaar een vergoeding van minimaal € 40,‐ verschuldigd geraakt.92 Hierdoor is de  aanvankelijk in het vierde lid opgenomen verwijzing naar de AMvB naar het vijfde lid opgeschoven.  Het hiernavolgend te bespreken zesde en zevende lid clausuleren de werking van de bij AMvB  geboden regeling en zijn per 13 maart dus evenzeer een lid opgeschoven.  In de AMvB wordt de maximale vergoeding voor preprocessuele kosten die door  consumentschuldenaren verschuldigd kan worden geraakt bij de invordering van een geldsom  gepreciseerd. Is de schuldenaar bedrijfsmatig betrokken dan gelden deze tarieven ook, tenzij bij  overeenkomst uitdrukkelijk anders is bedongen.93 Bij consumentschuldenaren kan van deze tarieven  uitsluitend in het voordeel van de consument worden afgeweken.     De forfaitaire bedragen zoals voortvloeien uit de algemene maatregel van bestuur worden berekend  op grond van een zogenoemd degressief schijventarief waarbij de omvang van de hoofdsom  grondslag vormt voor het te berekenen tarief. Eventueel over de hoofdsom reeds gecumuleerde  wettelijke of contractueel bedongen renten blijven voor de berekening van de forfaitaire vergoeding 

                                                             88

 Zie Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 3. voor het ontvallen van het dwingendrechtelijk karakter bij  bedrijfsmatig betrokken schuldenaren en Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 17, p. 41 voor het wegvallen  van de aanvankelijke grens van € 25.000,‐.   89  Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 3.  90  Richtlijn 2011/7/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 betreffende bestrijding van  betalingsachterstand bij handelstransacties (PbEU 2011, L. 48)  91  Vergelijk richtlijn 2011/7 met 2000x  92  Stb. 2013, 9  93  Stb. 2012, 141. p. 10. 

15   

buiten beschouwing.94 De regeling zoals met het nieuwe lid van artikel 6:96 BW en het bijbehorende  AMvB is geschapen voorziet in een standaardvergoeding die door schuldeisers kan worden  ingeroepen wanneer bij overeenkomst niet afwijkend is bepaald. Er is geen directe relatie met de  door de schuldeiser verrichte inspanningen ter incasso.   De regeling is van toepassing op geldvorderingen waarvan de omvang gemakkelijk is vast te stellen,  vorderingen voortvloeiend uit een recht tot schadevergoeding worden om deze reden in het eerste  artikel van de AMvB buiten het toepassingsbereik van de regeling gebracht.95 Een uitzondering  hierop zijn vorderingen van schadevergoeding waarvan de omvang voorafgaand bij  vaststellingsovereenkomst is overeengekomen of wanneer vervangende schadevergoeding op grond  van 6:87 BW wordt gevorderd nu de omvang van deze schadevergoeding gelijk is aan de bij  overeenkomst verschuldigde geldsom.96  In de navolgende tabel zijn de bedragen en schijven alsook de uitwerking bij verschillende  hoofdsommen conform de huidige AMvB gegeven.  schijven  percentage    vordering van vordering tot  minimum  maximum  € 2.500   15,0%      €                     ‐   € 2.500    €              40,00    €     375,00   € 2.500   10,0%      €            2.501  € 5.000    €           375,10   €     625,00   € 5.000   5,0%      €            5.001  € 10.000    €           625,05   €     875,00   €190.000   1,0%      €          10.001  € 200.000    €           875,01   €  2.775,00   €800.000   0,5%      €        200.001  onbeperkt   €        2.775,01    €  6.775,00     De staffel zoals gegeven bij AMvB kent een minimale vergoeding voor preprocessuele kosten van   € 40,‐ en is in hoogte gemaximeerd op € 6.775,‐.97  Voorts is in de AMvB bepaald dat wanneer door  een schuldeiser de diensten van een derde zijn ingeschakeld om de preprocessuele  incassohandelingen in diens naam te verrichten, en de schuldeiser over de aan de derde te betalen  vergoeding derhalve BTW verschuldigd is die de schuldeiser niet kan verrekenen, het forfaitair tarief  zoals uit de AMvB volgt verhoogd kan worden met het toepasselijk BTW tarief.98  Voorwaarde voor het door een schuldeiser in rekening brengen van het uit de staffel volgende tarief  is allereerst dat verzuim is ingetreden. Wanneer zulks bij de onderliggende overeenkomst aldus is  vastgelegd kan verzuim conform 6:81 juncto 6:83 BW intreden na verloop van de gestelde  betalingstermijn, is een dergelijke bepaling niet opgenomen dan is het aan de schuldeiser om het  verzuim bij mededeling als bedoeld in 6:82 BW in te roepen. Schuldeisers van bedrijfsmatig  betrokken schuldenaren kunnen na het (automatisch) intreden van het verzuim in beginsel de  vergoeding van de preprocessuele kosten reeds inroepen. Is de schuldenaar een natuurlijk persoon is  die niet handelt in de uitoefening van beroep of bedrijf dan zal voor de verschuldigdheid van de  kosten na het intreden van het verzuim een termijn van minimaal 14 dagen moeten verstrijken nadat 

                                                             94

 Stb. 2012, 141. p. 6. Wanneer de preprocessuele invordering evenwel langer dan één jaar voortduurt a  verloop van 1 jaar kan de forfaitaire vergoeding worden herberekend met medeneming van de over de periode  van een jaar gecumuleerde rente.  95  Stb. 2012, 141. p. 5‐6.  96  Kompier 2013, p 151.  97  Artikel 2 lid 1 van het koninklijk besluit van 27 maart 2012 houdende regels ter normering van de vergoeding  voor kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte (Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke  incassokosten)  98  Artikel 2 lid 3 van het in voorgaande voetnoot genoemde koninklijk besluit. 

16   

deze door de schuldenaar vruchteloos is aangemaand.99 Deze betreffende aanmaning dient daarbij  het bedrag te stipuleren dat op grond van de staffel verschuldigd geraakt wanneer niet binnen de  gestelde termijn tot betaling wordt overgegaan.100 Wanneer deze termijn is verstreken dan kan de  schuldeiser zich bij het verrichten van een eerstvolgende op invordering gerichte handeling beroepen  op de verschuldigdheid van de kosten conform de AMvB.101   Het zesde lid van 6:96 BW stelt de bepaling van 241 Rv buiten werking wanneer de kosten op grond  van de AMvB worden gevorderd. Wanneer de preprocessuele kosten uit de AMvB eenmaal volgens  deze vereisten zijn ingeroepen zijn zij mitsdien ook in een gerechtelijke procedure zelfstandig en dus  los van de proceskostenveroordeling toewijsbaar. De forfaitaire kosten voor preprocessuele  handelingen waarvoor vergoeding wordt gevorderd verschieten in een navolgende gerechtelijke  procedure niet van kleur.102 Door gelijktijdige aanpassing van 242 Rv kan de rechter de forfaitaire  vergoeding die conform de AMvB is bedongen evenmin matigen.  Wanneer een consument bij dezelfde schuldeiser voor meerdere vorderingen voor welke deze nog  niet is aangemaand achterstallig is, dan wordt de schuldeiser door een naar lid 7 van 6:96 BW  opgeschoven bepaling verplicht om deze in een aanmaning te vervatten waarbij mitsdien de  forfaitaire vergoeding op grond van het totaalbedrag van de achterstand moet worden berekend.  Met deze bepaling is beoogd te voorkomen dat consumenten voor een maandelijkse rekening van  een relatief laag bedrag meerdere malen de minimum vergoeding van € 40,‐ verschuldigd zouden  geraken.103 Wanneer de schuldeiser na het opeisbaar worden van elk van de individuele vorderingen  aanvangt met incassohandelingen kan deze echter voor elk van de vorderingen individueel de  forfaitaire vergoeding vorderen, de bepaling voorziet slechts in meerdere vorderingen voor welke  nog niet is aangemaand.104   De nieuwe regeling vindt geen toepassing op vorderingen voor welke het verzuim voorafgaande aan  de inwerkingtreding van de wetswijziging op 1 juli 2012 is ingetreden.105 Ook wanneer het verzuim na  1 juli 2012 is ingeroepen maar de daaraan ten grondslag liggende tekortkoming zich voor deze datum  heeft voltrokken zal de regeling buiten toepassing moeten blijven.106     

 

                                                             99

 Volgens Langbroek 2012b,  p. 36  alsook Moor 2012, p 200 kan ook langer dan 14 dagen de tijd worden  geboden  100  Artikel 6 van het koninklijk besluit van 27 maart 2012 houdende regels ter normering van de vergoeding  voor kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte (Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke  incassokosten)  101  Als door De Moor 2012,  p. 201 betoogd kan een telefoontje of bezoek zich evenzeer als handeling welke  een recht doet gelden op de forfaitaire vergoeding moet worden beschouwd.  102  Zie het navolgende hoofdstuk voor een nadere duiding van dit verschijnsel  103  Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 15.  104  Kamerstukken I 2011/12, 32 418, C p. 13 en nadien bevestigd in Aanhangsel Handelingen II, 2012‐13, nr.  1160.   105  Artikel 3 van het koninklijk besluit van 27 maart 2012 houdende regels ter normering van de vergoeding  voor kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte (Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke  incassokosten)  106  Zoals Engberts 2012, p. 200‐201 signaleert is dit het gevolg van hetgeen bepaald in artikel 182 OBW 

17   

  ¶ 3 Praktijk na de wetswijziging  3.1 

Consumentschuldenaren 

  Met de inwerkingtreding van de wetswijziging zijn bij AMvB maxima gesteld aan de vergoeding voor  preprocessuele kosten die een schuldeiser in rekening kan brengen wanneer consumenten als  schuldenaar zijn betrokken. Onder consument moet in deze zin worden verstaan een natuurlijk  persoon die niet handelt in uitoefening van beroep of bedrijf.107 Dit heeft allereerst gevolgen voor de  vergoedingen voor preprocessuele kosten die door consumentschuldenaren in de  buitengerechtelijke fase, en dus zonder tussenkomst van een gerechtelijk oordeel, worden voldaan.     In de buitengerechtelijke fase is thans door het wettelijk verankerde en eenvoudig toe te passen  systeem voor zowel schuldeiser als consumentschuldenaar eenvoudig vast te stellen welke  vergoeding maximaal verschuldigd is. In het rapport van het LOSR  werd vastgesteld dat door en  namens schuldeisers in de buitengerechtelijke fase fors hogere kosten in rekening werden gebracht  dan dat in een gerechtelijke procedure op grond van de aanbevelingen van VoorWerk zouden  kunnen worden toegewezen.108 Het is bepaald denkbaar dat juist consumentschuldenaren die  onkundig zijn ter zake de vergoeding die rechtens verschuldigd zou zijn zich – mede door een te hoge  voorstelling van deze kosten ‐ alsmede het vooruitzicht op mogelijk hogere kosten bij een voortduren  van het verzuim bewogen zullen zien tot het buitengerechtelijk voldoen van deze te hoge  vergoeding. Door het vestigen van een wettelijke verankerd eenvoudig systeem wordt door de  wetgever ontegenzeggelijk bijgedragen aan een verbetering van de informatiepositie van de  consument in de preprocessuele fase van een incassotraject. Hierdoor zouden consumenten zich in  de preprocessuele fase minder snel laten overbluffen en daarom overgaan tot betaling van een te  hoge vergoeding van preprocessuele kosten.109 Wanneer door de consument toch een te hoge  vergoeding wordt voldaan kan deze het teveel betaalde bedrag zelfs als onverschuldigde betaling  terugvorderen.110   Wanneer de schuldeiser bij een niet slagen van de buitengerechtelijke incassopogingen tot  gerechtelijke invordering overgaat, zal de rechter voorafgaande aan toekenning van de gevorderde  vergoeding voor preprocessuele kosten toetsen in hoeverre aan de voor deze vergoeding gestelde  vereisten is voldaan. Vereist is daartoe ingevolge 6:96 lid 6 BW dat aan de consument een  voorafgaande aanmaning is verstuurd. In deze aanmaning dient aan de consumentschuldenaar een  termijn van minimaal 14 dagen te worden gesteld waarin deze alsnog tot betaling zonder kosten kan  overgaan en moet het exacte bedrag dat nadien aan incassokosten verschuldigd is geraakt zijn  benoemd. Na het verstrijken van de in de aanmaning gestelde termijn dient de schuldeiser nog  tenminste een op invordering in de preprocessuele fase gerichte handeling te hebben verricht om  toekenning van deze vergoeding in een gerechtelijke procedure te bewerkstelligen.111 De  voorafgaande aanmaning kan zowel per post als in elektronische vorm aan de schuldenaar worden  overgebracht.112                                                              

107

 Artikel 6:96 lid 6 BW   Moerman en Van den Berg 2008, p. 31  109  Zo veronderstelt althans de minister Kamerstukken II 2011/12, 32 418, nr. 17, p. 43.  110  Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 16  111  Zie paragraaf 2.1. Deze handeling behoeft niet te bestaan uit een brief ook bijvoorbeeld een  telefoongesprek kwalificeert zich al zo'n handeling. Zie Kamerstukken I 2011/12, 32 418, E p. 4   112  Zo constateert de Moor op p202 en 203.   108

18   

  Wanneer door de consumentschuldenaar wordt betwist dat deze de voorafgaande waarschuwing  heeft ontvangen dan wel dat door de schuldeiser nadien op preprocessuele invordering gerichte  handelingen zijn verricht is het aan de schuldeiser om het tegendeel te bewijzen.113 Om deze reden is  door de wetgever gedurende de parlementaire behandeling de suggestie opgeworpen dat de  voorafgaande aanmaning per aangetekende post kan worden verzonden opdat de schuldeiser  hiermee zeker kan stellen dat de daarin gestelde termijn is gaan lopen.114 Wanneer de schuldeiser  niet in staat is de betwisting van de ontvangst te weerleggen dan staat dit aan de verschuldigdheid  van de gevorderde vergoeding in de weg. Ook wanneer in de voorafgaande aanmaning het bedrag  dat nadien aan verschuldigde vergoeding wordt gevorderd niet is benoemd kan niet tot toekenning  van de nadien gevorderde vergoeding worden overgegaan.115    Bedrijven die na de wetswijziging op grond van een beding in de algemene te hoge incassokosten in  rekening brengen kunnen zich geconfronteerd zien met een door de Consumentenautoriteit of  belangenvereniging geëntameerde procedure waarin zij de rechter verzoeken deze praktijken te  beëindigen.116 

3.2 

Bedrijfsmatig betrokken schuldenaren 

  Voor vorderingen waarbij de niet presterende schuldenaar bedrijfsmatig is betrokken wordt door  middel van het vierde lid van artikel 6:96 BW voorzien in een minimumvergoeding van € 40,‐.   Voorwaarde voor de verschuldigdheid van deze € 40,‐ is slechts dat verzuim is ingetreden, niet  vereist is dat de schuldenaar voorafgaand is aangemaand noch dat enige handeling ter  buitengerechtelijke invordering heeft plaatsgevonden. Wanneer verzuim is ingetreden bestaat voor  de schuldeiser altijd de aanspraak op ten minste € 40,‐ aan vergoeding, hiervan kan bij overeenkomst  niet worden afgeweken.    Wanneer niet bij overeenkomst anders is bepaald gelden daarbij de maximumtarieven van de AMvB  als uitgangspunt. Bij een hoofdsom van hoger dan € 250,‐ kan de schuldeiser mitsdien aanspraak  maken op de op grond van de AMvB vast te stellen hogere vergoeding dan € 40,‐. Ofschoon een  voorafgaande aanmaning niet als bij consumenten een voorwaarde is voor gelding van deze  aanspraak is daarvoor wel vereist dat door schuldeiser tenminste enige kosten ter preprocessuele  invordering zijn gemaakt.117  

                                                            

113

 De Moor 2012, p. 201.   Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 4.   115  Zoals Frenk 2013, p. 50 stelt moet worden aangenomen dat de redactie van 6:96 lid 6 maakt dat het niet  vervullen van deze voorwaarde maakt dat geen vergoeding verschuldigd geraakt.  116  Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 16 alwaar de minister de vordering ex artikel 6:241 lid 3 BW in  geval van de belangenvereniging en artikel 2.5 Whc in geval van de consumentenautoriteit aanhaalt als  instrumenten waarmee naleving in de preprocessuele fase nader kan worden geborgd. Het verdient opmerking  dat deze instrumenten, zo erkent ook de minister, niet voorzien in de praktijken waarbij weliswaar te hoge  incassokosten in rekening worden gebracht maar deze niet stoelen op een beding.  117  Artikel 6:96 lid 3 doet slechts een recht op minimaal € 40,‐ gelden. Er is geen reden aan te nemen dat het  door de wetgever gestelde vereiste van enige kosten Kamerstukken II 2011/12, 32 418, nr. 17, p. 52 niet zou  gelden voor verschuldigdheid van een hogere forfaitaire vergoeding op grond van de bij AMvB geboden staffel  (bij een hoofdsom > € 250).  114

19   

Bij de AMvB is bepaald dat ook tussen bedrijven de daarin gestelde tarieven gelden wanneer niet  door partijen anders is overeengekomen.118 Dit heeft tot gevolg dat bij de niet‐bedongen vergoeding,  anders dan voorafgaande aan de wetswijziging, geen mogelijkheid meer is voor de schuldeiser om in  deze gevallen waarbij de preprocessuele kosten hoger zijn dan het forfaitaire tarief een hogere  vergoeding te vorderen.     Wanneer door partijen een afwijkende vergoeding voor preprocessuele kosten is overeengekomen  dan staat deze vergoeding nog altijd bloot aan rechterlijke matiging op grond van artikel 242 Rv. De  rechter zal ingevolge het vierde lid daarbij in elk geval de bodem van € 40,‐ in acht moeten nemen.  Afgezien van de daarbij gestelde minimumvergoeding grijpen de wetswijzigingen niet direct in op de  door partijen in afwijking van de wettelijke regeling gemaakte afspraken ten aanzien van de  vergoeding van preprocessuele kosten. De op grond van een beding gevorderde vergoeding voor  preprocessuele kosten kan in theorie daarom nog altijd falen omdat de kosten geacht worden van  kleur te zijn verschoten. Er is geen reden om aan te nemen dat de aanbevelingen van rapport  VoorWerk II ten aanzien van de bedongen vergoeding geen toepassing meer zouden vinden.  Matiging van de bedongen vergoeding is op grond van artikel 242 Rv mogelijk (voor zover deze op  preprocessuele kosten ziet) tot op de tarieven zoals deze in de markt gangbaar zijn. Ofschoon het  aannemelijk is dat rechters de bij AMvB gestelde maxima als gangbaar tarief en dus als ondergrens  voor matiging zullen gaan hanteren is dienaangaande door de wetgever niets bepaald.119 Wanneer  meer preprocessuele kosten ter invordering zijn gemaakt dan voor welke door de forfaitaire  vergoeding wordt voorzien dan lijkt bij de bedongen vergoeding nog wel ruimte te bestaan voor een  hogere vergoeding, zij het dat door de eisende partij aan dezelfde eisen als voorafgaande aan de  wetswijziging moet worden voldaan. 120     

 

                                                             118  Artikel 1 van het koninklijk besluit van 27 maart 2012 houdende regels ter normering van de vergoeding  voor kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte (Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke 

incassokosten)  119

 Dat het niettemin aannemelijk is dat de bij AMvB gestelde maxima de ondergrens zullen vormen wordt ook  gemeend door Engberts 2012, p. 199  120  Betoogd wordt dat in de praktijk bepaald niet gemakkelijk aan deze eisen kan worden voldaan, zie daartoe  hetgeen gesteld onder 3.4.3 en de verwijzingen aldaar 

20   

4. 

Evaluatie van de nieuw gevestigde praktijk   

  De wetgever heeft met de wetswijzigingen primair beoogd te voorzien in bescherming voor de  consument en toegenomen rechtszekerheid voor partijen.121 Gaandeweg het wetgevingsproces is het  sanctioneren van wanbetaling evenzeer tot doel van de wijzigingen verheven.122 In dit hoofdstuk  wordt nader ingegaan op de verschillen tussen de praktijk voorafgaande aan de wetswijzigingen als  beschreven in het derde hoofdstuk en de praktijk na deze wetswijzigingen als geduid in het  voorgaande hoofdstuk. Allereerst zal worden stilgestaan bij de mate waarin de nieuw gevestigde  praktijk recht wordt aan elk van de primaire doelstellingen voor de wetswijziging als vorengenoemd  waarna in de laatste paragraaf bij de plaats van de nieuwe regeling in het geheel van het  kostenverhaal.  

4.1 

Bescherming van consumenten 

  Voor een beschouwing van de positie van de consument voorafgaande en na de wetswijziging moet  worden onderscheiden naar de fase van de invordering. In het buitengerechtelijk traject van de  invordering biedt de bij AMvB geboden staffel de consument bescherming tegen te hoge aanspraken  door schuldeisers die voorheen niet bestond terwijl dezelfde consument in de gevallen waarin het  tot een gerechtelijke procedure komt naar verwachting juist vaker een vergoeding voor  preprocessuele kosten verschuldigd zal zijn.  In de buitengerechtelijke fase van de invordering is de consument zonder meer gediend met de  wetswijziging. Met de bij AMvB geboden staffel is voorzien in een toegankelijk en eenvoudig  toepasbaar systeem kan een consument op simpele wijze nagaan of de gepretendeerde vergoeding  past binnen het maximum. Doordat de informatiepositie van de consument hiermee is verbeterd  zullen schuldeisers zich uiteindelijk minder schuldig zullen maken aan het vorderen van een te hoge  vergoeding in het buitengerechtelijk traject. Wanneer zij dit wel zouden doen dan zal dit immers bij  een groter deel geïnformeerde consumenten juist een drempel voor betaling van de hoofdsom  opwerpen. Ook verspelen zij in dat geval door de te hoge aanspraak op een vergoeding in de  aanmaning de mogelijkheid om bij een onsuccesvol verblijven van de buitengerechtelijke incasso de  forfaitaire vergoeding volgens de staffel te verkrijgen in een gerechtelijke procedure en zouden zij  riskeren dat een belangenvereniging en/of de Consumentenautoriteit een procedure instelt.     Een mogelijk bijgevolg van de wetswijziging is dat professionele partijen die als crediteur optreden de  consument bij een onbetaald verblijven van de vordering meer vroegtijdig een vergoeding voor  preprocessuele kosten in rekening zullen brengen.123 Opgemerkt wordt dat de gestelde  maximumtarieven, in het bijzonder het minimum van € 40,‐ wel een ruime vergoeding bieden indien  slechts (licht meer dan) de minimum vereiste invorderingshandelingen zijn verricht.124  De Moor stelt  dienaangaande vast dat door automatisering professionele schuldeisers de tweetal hiervoor vereiste  aanmaningen tegen fors lagere kosten kunnen verzorgen en daarbij zelfs gebruik kunnen maken van  e‐mail of SMS.125 Wanneer de vergoeding meer vroegtijdig aan consumenten in rekening zou worden  gebracht en schuldeisers door de wetswijziging minder vaak een incassogemachtigde inschakelen is                                                               121

 Zie paragraaf 2.1 en verwijzingen aldaar   Zo merkt ook Venhuizen 2011, p. 288. op  123  De Moor 2012, p. 205.  124  De Moor 2012, p. 202 en p. 204., Verheij 2011, p. 36  125  De Moor 2012, p. 202.  122

21   

daarvan een mogelijk bijgevolg dat de buitengerechtelijke fase van de invordering wordt verkort en  schuldeisers eerder tot gerechtelijke invordering over zullen gaan.126  Juist om te voorkomen dat professionele schuldeisers oneigenlijk zouden kunnen profiteren van het  bij duurovereenkomsten meer voortijdig en derhalve steeds weer in rekening brengen van de  vergoeding is het amendement opgevoerd dat heeft geresulteerd in het zevende lid van 6:96 BW.127  Reeds gedurende de behandeling in de senaat werd duidelijk dat deze cumulatiebepaling aan de  consument slechts soelaas biedt wanneer bij het vervallen van de opvolgende termijn nog niet is  aangemaand voor de voorgaande en nog achterstallige termijn.128 Bij een maandelijks te vervallen  vordering als het termijnbedrag voor nutsvoorzieningen of de rekening van de mobiele telefoon  waarbij de schuldeiser binnen een maand tot aanmaning overgaat, zal de bepaling van het zevende  lid de consument dus niet kunnen baten wanneer deze opvolgende termijnen onbetaald laat. De  Moor merkt ten dezen dan ook op dat de positie van de consument niet is verbeterd.129   In de gerechtelijke fase van de invordering zal de consument vaker dan voorheen een vergoeding  voor preprocessuele kosten verschuldigd zijn. Wanneer de schuldeiser een tweetal – aan de gestelde  vormvereisten beantwoordende – aanmaningen heeft verstuurd is de forfaitaire vergoeding  toewijsbaar terwijl dezelfde verrichtingen voorafgaande aan de wijziging geacht zouden worden van  kleur te zijn verschoten. De consument is hierdoor dus in het geval van gerechtelijke invordering  slechter af nu ten opzichte van voorheen eerder een in hoogte vergelijkbare vergoeding verschuldigd  geraakt. Deze vaststelling is voor de auteurs De Moor, Engberts en Venhuizen reden tot het  ventileren van enige twijfel of de consument zich nu zou moeten verheugen in de bescherming die  door de wetswijziging wordt geboden.130    Dat crediteuren eerder kunnen overgaan tot het in rekening brengen van incassokosten en dat deze  in een procedure eerder zullen worden toegewezen is een clausulering van de geboden bescherming.  Hierbij past evenwel de kanttekening het in een markteconomie veelal niet in het belang van  crediteuren zal zijn om goedwillende klanten van zich te vervreemden door vroegtijdig, of in het  geval van bij herhaling optredende vorderingen zelfs veelvuldig, incassokosten te eisen. Daarbij is de  forfaitaire vergoeding voor preprocessuele kosten niet dusdanig ruimhartig dat deze ook immer  compenseert voor de, hierna te bespreken, ontoereikende proceskostenvergoeding waardoor het  voor schuldeisers op den duur economisch niet interessant zal zijn om lichtvaardig over te gaan tot  gerechtelijke invordering. Deze omstandigheid haalt niet alleen de angel uit het door Boonzaaijer en  De Moor gesignaleerde gevaar maar zal schuldeisers indirect ook nopen om het middel van de haar  toekomende vergoeding ook in de buitengerechtelijke fase op proportionele en pragmatische wijze  in te zetten. Het is immers onveranderd in het belang van de schuldeiser om betaling voor haar  vorderingen voor zoveel als mogelijk buiten rechte te verkrijgen.  

4.2 

Bevorderen van de rechtszekerheid voor partijen 

  De bevordering van de rechtszekerheid voor partijen ten aanzien van de hoogte van de vergoeding 

                                                             126

 Zo menen De Moor 2012, p. 205. en Boonzaaijer 2012, p. 213   Zie het voorbeeld van Van der Steur in Kamerstukken II 2011/12, 32 418, nr. 17, p. 32.   128  Zie de brief van de minister Kamerstukken I 2011/12, 32 418, C, p. 13.  129  De Moor 2012, p. 204.  130  De Moor 2012, p. 204, Engberts 2012, p. 199., Venhuizen 2011, p. 287.  127

22   

voor preprocessuele kosten is voor de wetgever een belangrijk doelmerk geweest bij de invulling van  de redelijksheidsnorm zoals thans bij AMvB gegeven is.131   Binnen de door de bij AMvB geregelde gevallen heeft de wetswijziging evident voorzien in een  hogere mate van rechtszekerheid. 132 In deze gevallen kan thans door de wettelijke normering geen  discussie meer bestaan over de hoogte van de vergoeding nu deze op basis van de hoofdsom voor  eenieder gemakkelijk is vast is te stellen. Ook de handelingen die een recht op de forfaitaire  vergoeding doen gelden zijn thans eenduidig genormeerd.   Het gevolg van de gevestigde duidelijkheid zal zijn dat er minder verscheidenheid zal zijn in  rechterlijke oordelen over de gevorderde vergoeding en dat procedures over de slechts de betwiste  hoogte van de vergoeding worden voorkomen. In het buitengerechtelijk stadium van de invordering  zal de regeling door haar eenvoudige toepasbaarheid debiteuren in veel grotere mate dan voorheen  een handvat bieden om de redelijkheid van de gevorderde kosten door de schuldeiser te toetsen. Zij  zullen dan ook minder snel tot buitengerechtelijke voldoening van een te hoge vergoeding overgaan.  Professionele schuldeisers zullen zich daarbij zonder twijfel in meerderheid ook in hetgeen zij in de  buitengerechtelijke fase aan vergoeding vorderen voegen naar de bij AMvB gestelde maxima. Zij zijn  immers primair gebaat bij voldoening van de hoofdsom en het vorderen van een te hoge vergoeding  voor preprocessuele kosten is daarin niet langer ondersteunend indien de schuldenaar in de  wetenschap verkeert dat deze te hoog is en in rechte niet kan worden toegewezen. De wetswijziging  zal daarom resulteren in het terugdringen van de bestaande rechtsongelijkheid tussen de  verschuldigde vergoeding voor preprocessuele kosten in de preprocessuele en na de processuele  fase van het geding. De toegenomen rechtszekerheid voorkomt in deze gevallen ook dat slechts om  de hoogte van de preprocessuele vergoeding behoeft worden geprocedeerd.    Inherent aan de door de wetswijziging gevestigde toegenomen rechtszekerheid is dat aan de rechter  in de bij AMvB geregelde gevallen een stuk appreciatiemarge wordt ontnomen. Doordat zowel de  hoogte van de vergoeding als de handelingen die daarop een aanspraak vestigen zijn vastgelegd kan  de rechter in zijn oordeel over de toe te kennen vergoeding de individuele omstandigheden niet  meewegen. Spanjaard meent dat door de wetswijziging de mogelijkheid tot rechterlijke matiging van  de vergoeding te rigide wordt ingeperkt.133  Het belang van rechtszekerheid legitimeert in de optiek van de wetgever het gehanteerde forfaitair  systeem.134 Wanneer aan de minimumvereisten is voldaan dan moet de forfaitaire vergoeding  worden toegewezen, ook wanneer er evident veel minder of juist veel meer preprocessuele kosten  zijn gemaakt. De wetgever heeft met de wetswijziging ten aanzien van de preprocessuele kosten het  belang rechtszekerheid doen prevaleren boven het scheppen van een mogelijkheid tot maatwerk in  individuele gevallen. Het forfaitair systeem is een uitvloeisel van deze keuze, de professionele  schuldeiser zal in bepaalde gevallen meer vergoed krijgen dan dat hij aan kosten heeft gemaakt en in  een ander geval zal de vergoeding tekort schieten.   De door de wetswijzigingen gevestigde rechtszekerheid beperkt zich goeddeels tot de in de AMvB  geregelde gevallen. Door de wetgever is mitsdien geen nadere invulling aan de redelijkheidsnorm  van artikel 6:96 BW gegeven voor de vorderingen die niet uit overeenkomst ontspringen. Venhuizen  meent dat enige wettelijke regeling ter zake zich daarbij ook zou moeten uitstrekken tot kwesties die                                                               131

 Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 3, p. 2.    Zo meent ook Kompier 2013, p. 152.  133  Spanjaard 2012, p. 137. Daarbij moet zelfs nog worden aangetekend dat deze in de daaropvolgende zin ten  onrechte het voortbestaan van een enkele redelijkheidstoets veronderstelt  134  Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 6   132

23   

niet een uit overeenkomst ontspringende maar een (gemakkelijk geldelijk te waarderen)  schadevergoeding tot inzet hebben. Hij merkt daarbij op dat in de bij AMvB geregelde gevallen  weliswaar meer duidelijkheid ontstaat maar dat over het geheel gezien een nieuwe regeling aan het  reeds brede spectrum wordt toegevoegd waarmee de overzichtelijkheid niet gediend is.135   Voor vorderingen die ontspringen uit een overeenkomst waarbij de betrokken debiteur bedrijfsmatig  heeft gecontracteerd wordt aanvullende rechtszekerheid geboden wanneer contractueel niets is  bepaald ten aanzien van de vergoeding van preprocessuele kosten. Dan moet immers aangenomen  worden dat een vergoeding op basis van de bij AMvB geboden staffel als verschuldigd zal gelden.136  Dat wordt echter anders wanneer afwijkende partijafspraken zijn gemaakt ten aanzien van de  vergoeding van preprocessuele en/of processuele kosten. In dezelfde mate als voorheen het geval  was zal bij een beroep op kostenvergoeding conform een dergelijk beding door de individuele  rechter worden afgewogen op welke voet deze aanspraak mag en/of moet worden gematigd.  Daartoe is dan, onveranderd ten opzichte van voor de wetswijziging, allereerst van belang het  oordeel of het beding als boetebeding in de zin van 6:91 BW moet worden begrepen.137  Geconcludeerd moet dan ook worden dat de wetswijziging de bestaande rechtsonzekerheid ten  aanzien van het lot van dergelijke bedingen grotendeels ongemoeid laat. De enige bijdrage van de  wetswijziging ten dezes aanziens is wellicht dat met de AMvB een ondergrens voor de matiging op  grond van 242 Rv is gegeven. 

4.3 

Nieuw geschapen verhoudingen 

  Met het indienen van het wetsvoorstel dat heeft geresulteerd in de bij AMvB geboden regeling heeft  de wetgever geen verschuiving van de kostenverdeling van schuldeiser naar schuldenaar beoogd.  Ofschoon de minister zich op enig moment heeft laten ontvallen dat er binnen de nieuwe regeling  ook voor de schuldenaar niets te winnen en vooral veel te verliezen zou zijn, zijn de belangen van  schuldeisers buiten de gevestigde rechtszekerheid en duidelijkheid niet direct bij deze wetswijziging  gediend.138 De doelstelling van Europese richtlijn 2011/7 is om betalingsachterstanden bij  handelstransacties terug te dringen.139  Het vestigen van een recht op een redelijke  schadeloosstelling aan de schuldeiser voor door de betalingsachterstand veroorzaakte kosten moet  daarbij een instrument zijn om betalingsachterstand te ontmoedigen.140 In veel kritieken die in de 

                                                             135

 Venhuizen 2011, p. 288‐290. Overigens dateert diens commentaar nog van ten tijde dat het voorgenomen  wetsvoorstel slechts voorzag in een regeling voor hoofdsommen tot 25.000. De uiteindelijke regeling is  meeromvattend maar laat evenwel nog diverse van de door Venhuizen gesignaleerde leemtes.  136  Zie hierover nader paragraaf 4.2 en de aldaar opgenomen verwijzing naar de AMvB  137  Zie hierover nader het in paragraaf 3.3.1 besproken arrest HR 11 juli 2003, NJ 2003, 566 (Stichting Vervroegd  Uittreden/De Bruin) en de aldaar geciteerde interpretaties van dit arrest. Zie ook Langbroek 2012b, p. 38. En de  door hem aldaar gegeven voorbeelden.  138  Zie Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 3, p. 3. voor de doelstelling van het vestigen van duidelijkheid en  Zie Kamerstukken II 2010/11, 32 418, nr. 5, p. 11 voor de stelling dat voor de schuldenaar niets te winnen zou  zijn.  139   Richtlijn 2011/7/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 betreffende bestrijding  van betalingsachterstand bij handelstransacties (PbEU 2011, L. 48)  140  Considerans 19 van Richtlijn 2011/7/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011  betreffende bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties (PbEU 2011, L. 48) Een bepaling met  dezelfde strekking is overigens terug te vinden in artikel 3 lid 2 van de voorganger van deze richtlijn uit 2000  (Richtlijn 2000/35/EG) Zie voor een kritische beschouwing van de Nederlandse implementatie van dit  voorschrift Freudenthal 2000, p. 753‐756. 

24   

literatuur op de praktijk onder VoorWerk II is daarbij de ondergeschoven positie van de schuldeiser  ten aanzien van de verdeling van de kosten een belangrijk element.141   De wetswijzigingen hebben voor de schuldeiser tot gevolg dat deze zich ook in de buitengerechtelijke  fase van de incasso zal moeten voegen naar de bij AMvB gestelde maxima. Uitgaande van de door  het LOSR getrokken conclusies zou dat voor veel schuldeisers betekenen dat zij in de  buitengerechtelijke fase een lagere vergoeding in de vorm van incassokosten verkrijgen dan  voorheen het geval was. Daar staat evenwel tegenover dat deze vergoeding al na enkele handelingen  verschuldigd kan geraken. Afhankelijk van de wijze waarop de schuldeiser diens buitengerechtelijk  incassotraject inricht zal de forfaitaire vergoeding in het ene geval tekort schieten om de gemaakte  kosten te dekken en in andere gevallen de gemaakte kosten zal overschrijden. Dit is de kern van een  forfaitair systeem.   Nu de kosten in de processuele fase niet meer van kleur verschieten zal in gerechtelijke procedures  vaker een vergoeding voor preprocessuele kosten aan de schuldeiser worden toegewezen. Voor  zover voorafgaande aan de wetswijziging een hogere dan de forfaitaire vergoeding volgens  VoorWerk II kon worden toegewezen wanneer in redelijkheid aantoonbaar meer kosten waren  gemaakt is dit na de wetswijziging in theorie nog slechts mogelijkheid bij bedrijfsmatig betrokken  schuldenaren waarbij bij beding van de wettelijke regeling is afgeweken.142   De omstandigheid dat de preprocessuele kosten niet meer van kleur verschieten zal naar het inzien  van Boonzaaijer ook zijn weerslag hebben binnen de buitengerechtelijke fase van de invordering. Hij  veronderstelt dat het verschijnsel van de van kleur verschietende kosten voor debiteuren als  perverse aanmoediging kan fungeren om het op een procedure te laten aankomen.143 De praktische  constateringen die aan de wieg van de wetswijziging hebben gestaan zijn echter enigszins aan deze  redenering tegengesteld. Het zou immers, volgens de wetgever, de onzekerheid over de hoogte van  de gepretendeerde incassokosten zijn die de schuldenaar tot betaling van de te hoge kosten zou  aanzetten.144 In elk geval is met de bij AMvB gestelde forfaitaire bedragen als de daartoe benodigde  preprocessuele handelingen onmiskenbaar meer duidelijkheid voor partijen ontstaan waardoor de  situatie waarin debiteuren hun verzuim doelbewust voortzetten omdat zij het oneens zijn met de  gevorderde preprocessuele vergoeding zich veel minder dan voorheen zal voortdoen.  Doordat bij gerechtelijke invordering vaker sprake zal zijn van een vergoeding voor preprocessuele  kosten lijkt de positie van de schuldeiser dus verbeterd. Het is echter de vraag of deze omstandigheid  een wezenlijke verbetering voor de positie van de schuldeiser betreft. Ongewijzigd ‐ en daarmee in  uitwerking veelal ontoereikend ‐ is immers de regeling omtrent de proceskostenvergoeding. De  proceskosten zijn in het geheel van de door het niet presteren door schuldenaren veroorzaakte  kosten veelal een groteren component. Zolang als het geheel van de te verkrijgen vergoeding  achterblijft bij de door de schuldeiser te maken kosten zullen situaties voortbestaan dat schuldeisers  het noodgedwongen moeten verkiezen om nakoming niet langs gerechtelijke weg af te dwingen en  dus te berusten in het niet presteren van de wederpartij.  Met de wetswijziging is mitsdien slechts ten dele tegemoet getreden aan de bestaande kritiek ten  aanzien van de ontoereikendheid van de door schuldeisers te verkrijgen vergoeding. Boonzaaijer  stelt dat het vanuit rechtseconomisch perspectief wenselijk is dat de niet‐ of te laat presterende                                                               141

 Zie paragraaf 2.4.3   Diverse auteurs betogen overigens dat deze hogere dan forfaitaire vergoeding ook onder de door VoorWerk  beheerste praktijk nauwelijks werden toegewezen. Zie onder meer Hendrikse en De Groot 2005, p. 33.   143  Boonzaaijer 2012, p. 210.  144  Kamerstukken II 2009/10, 32 418, nr. 4, p. 1‐2.  142

25   

schuldenaar de totaliteit van de van de met diens wanprestatie gemoeide kosten draagt. Hij  concludeert dat de wetswijziging deze situatie niet dichterbij brengt. 145  In dezelfde lijn als uitgezet  door Huydecooper betoogt hij voorts dat de kosten van de wanprestatie uiteindelijk worden  gedragen door de wel presterende afnemers omdat deze dan uiteindelijk in de kostprijs moeten  worden verdisconteerd.146  Om te bewerkstelligen dat door schuldeisers een meer volledige vergoeding van het geheel van de  door hen door niet presterende schuldenaren veroorzaakte kosten kan worden verkregen is  aanpassing van de regeling omtrent de proceskostenvergoeding geboden. De wetgever heeft er in  het verleden echter bewust voor gekozen om geen volledige vergoeding van proceskosten te  stipuleren nu zij meende dat dat voor financieel zwakke partijen een drempel voor de toegang tot  het gerechtelijk systeem en aldus een prikkel tot eigenrichting zou kunnen vormen.147 De validiteit  van deze redenering is in de literatuur meermalen onderwerp van discussie geweest.148 Ook Verheij  stelt vast dat zwakke partijen als consumenten evenzeer als legitiem eiser kunnen gelden die door de  onvolledige proceskostenvergoeding als gevolg van het liquidatietarief weerhouden zouden kunnen  worden om hun recht te halen.149 Juist omdat de proceskostenvergoeding niet de volledige kosten  beslaat worden partijen, of zij nu sterk of zwak zijn, in voorkomende gevallen juist weerhouden van  het halen van hun recht. Het kan in de huidige praktijk bij kleine vordering vanuit economisch  perspectief ongunstig zijn om in rechte nakoming af te dwingen, ook wanneer de vordering  onbetwist is en evident zal worden toegewezen. Het beginsel van de onvolledige  proceskostenvergoeding bewerkstelligt zodoende in deze gevallen het omgekeerde van hetgeen met  haar ontstaan is beoogd.  Gevolg van de wetswijziging is dat er een scherper onderscheid is ontstaan tussen preprocessuele en  processuele kosten waardoor deze indirect raakt aan het beginsel van de onvolledige  proceskostenveroordeling. Als in de literatuur betoogd zijn deze kostensoorten naar hun aard  soortgelijk.150 Wanneer eenmaal een procedure is ingeleid boet het onderscheid tussen  preprocessuele en processuele kosten voor de schuldeiser aan elk belang in. Voorafgaande aan de  conceptie van de thans bij AMvB geboden regeling is door Falkena een hervorming van het systeem  van vergoeding van preprocessuele en processuele kosten bepleit waarbij de rechter één vergoeding  voor beide deze kostensoorten toewijst. Falkena ziet daarbij ruimte voor de rechter weggelegd om  de mate van gelijk als ook contra proferentem uitlegging van verwarrende contractsbepalingen mee  te wegen in de uit te spreken veroordeling.151 In een dergelijk systeem, waarin zowel de  preprocessuele als processuele kosten samensmelten en bij de verdeling van de kosten weging aan  de preprocessuele en processuele houding van partijen toekomt, kan het belang van rechtstoegang  ook beter worden gediend. De rechter kan partijen die een onhoudbaar standpunt verdedigen dan  bijvoorbeeld volledig in de preprocessuele en processuele kosten van de wederpartij veroordelen  terwijl een consument die een redelijk standpunt verdedigt bij een verloren zaak volgens het huidige  liquidatietarief in de kosten van de wederpartij kan bijdragen. Het maakt in zo’n systeem dan ook  geen verschil of de consument als eiser of gedaagde optreedt.    Ofschoon de rechterlijke appreciatiemarge in een dergelijk systeem van een dergelijke aard is dat                                                               145

 Boonzaaijer 2012, p. 214.   Huydecooper 2005, p. 8.  147  Zie paragraaf 2.1 en verwijzingen aldaar  148  Zie Huydecooper 2006, p. 131 en Huydecooper 2005, p. 5‐6 en verwijzingen aldaar  149  Verheij 2011, p. 37.  150  Zie paragraaf 2.4.4  151  Falkena 2007, p. 36.  146

26   

deze zich enigszins met de achter deze wetswijziging schuilgaande doelstelling van rechtszekerheid  voor de consument zou wreken, kan hiermee worden geïllustreerd dat het vrijwel geheel niet  buigzame systeem voor de vergoeding van preprocessuele kosten dat thans is geïntroduceerd  enigszins voorbijgaat aan de finesses van de discussie die ten aanzien van de vergoeding van  (pre)processuele kosten in de rechtspraktijk heeft gewoed. Als hiervoor gesignaleerd zal immers de  situatie voorbestaan dat het door de onvolledige proceskostenveroordeling voor een schuldeiser niet  loont om nakoming van een geheel onbetwiste doch onbetaalde vordering af te dwingen terwijl een  weliswaar in het ongelijk gestelde professionele partij voor welke doch door de complexiteit van de  materie alle aanleiding bestond om zich in de procedure te stellen zich ongeacht de houding van de  wederpartij geconfronteerd zal zien met de kosten van de forfaitaire vergoeding voor preprocessuele  kosten.   Als hiervoor gesteld grijpt de wetswijziging niet rigoureus in op het lot van tot kostenverhaal  strekkende bedingen tussen professionele partijen. De implicaties van de wetswijziging ten aanzien  van de uitwerking van dergelijke bedingen beperkt tot de thans bij de staffel geboden ondergrens  voor matiging van de preprocessuele kosten op de voet van artikel 242 Rv. Partijen kunnen zich als  vanouds aan deze matiging (pogen te) onttrekken door een zorgvuldige redactie van het beding als  boetebeding in de zin van 6:91 BW.152 De wetgever had deze wetswijziging kunnen aangrijpen om  tegelijkertijd met de aan consumenten geboden bescherming een ruimere werking van dergelijke  bedingen tussen professionele partijen te stipuleren. Daarmee zou tegemoet worden getreden aan  de voorafgaande aan de wetswijziging breed bestaande kritiek op de beperking van de  contractsvrijheid.153 Ook door Boonzaaijer wordt een veel hogere mate van contractsvrijheid  voorgestaan, redenerende dat partijen de bedingen uiteindelijk dan op dusdanige wijze zullen  inrichten dat de kosten van wanbetaling dan uiteindelijk voor de tekortschietende partij zullen  blijven.154        

 

                                                             152

 Zie nader paragraaf 3.3.1   Zie paragraaf 3.4.2  154  Boonzaaijer 2012, p. 213. voert daarbij evenzeer het afschrikwekkend effect van het vooruitzicht van hoge  kosten aan  153

27   

¶ 5 Conclusie    Met de in deze scriptie besproken wetswijziging heeft de wetgever primair gepoogd om een einde te  maken aan een praktijk waarin consumenten door incassogemachtigden van hun schuldeisers  werden geconfronteerd met buitenproportioneel hoge buitengerechtelijke incassokosten. Om dat te  bewerkstelligen heeft zij de redelijkheidsnorm van artikel 6:96 BW nader ingevuld en de aldus  gestipuleerde vergoeding buiten de invloedsfeer van de rechterlijke matiging gebracht. Doordat voor  deze methodiek is gekozen wordt met de nieuwe regeling tevens bijgedragen aan de  rechtszekerheid.  Het is thans voor schuldeiser als schuldenaar in elke fase van de invordering volstrekt helder welke  vergoeding voor preprocessuele kosten rechtens verschuldigd is. Dit zal er onherroepelijk toe leiden  dat schuldeisers en namens deze optredende gemachtigden als incassobureaus zich ook in de  buitengerechtelijke fase naar de gevestigde maxima zullen voegen en aldus de kwalijke praktijken als  door het LOSR werden gesignaleerd zullen opschorten. Wanneer zij dat niet doen dan vergooien zij  immers hun aanspraken op de forfaitaire vergoeding in de gevallen waarin de buitengerechtelijke  incasso niet slaagt en tot gerechtelijke invordering moeten overgaan en staan zij bloot aan het risico  dat de Consumentenautoriteit of Consumentenbond optreedt.   Doordat zowel de hoogte van de vergoeding als de daartoe vereiste verrichtingen zijn genormeerd  en de bevoegdheid tot rechterlijke matiging vrijwel geheel is ingeperkt zullen procedures waarbij  slechts de incassokosten inzet zijn van het geding tot het verleden gaan behoren. Door het forfaitair  systeem behoeft de rechter onder de nieuwe regeling voor de preprocessuele kosten veelal ook niet  meer te treden in de taxatie van individuele incassohandelingen hetgeen ook de procespartijen  ontslaat van de noodzaak dienaangaande stellingen te poneren en verweer te voeren.  Ten opzichte van de praktijk voorafgaande aan de wetswijziging is dit een aanzienlijke verbetering.  Onder de door VoorWerk bestaande praktijk was de systematiek van de kostenvergoeding voor de  meeste consumenten feitelijk ondoorgrondelijk waardoor zij in de buitengerechtelijke fase niet goed  konden inschatten of de hoogte van de gepretendeerde vergoeding als redelijk gold en daarom uit  angst voor nog hogere kosten maar tot betaling plachten over te gaan. Ook de rechtszekerheid is ten  opzichte van VoorWerk aanzienlijk verbeterd. Er zal simpelweg veel minder sprake zijn van  uiteenlopende rechterlijke oordelen nu daar veelal geen ruimte meer toe wordt gelaten.    Geconcludeerd moet dan ook worden dat de wetgever er met deze wetswijziging zonder meer goed  in is geslaagd om de doelstellingen van consumentenbescherming en het vestigen van meer  rechtszekerheid als beoogd te verwezenlijken.   De wetswijziging grijpt niettemin ietwat halfbakken in op de bredere praktijk van de vergoeding van  het geheel van de met incassozaken en andere gedingen gemoeide kosten. Door de verregaande  normering en de onmogelijkheid tot matiging is de vergoeding van preprocessuele kosten ruw van de  systematiek van de proceskostenvergoeding losgetrokken. Er wordt door de wetswijziging aldus  geraakt aan de veel bredere discussie van de onvolledige vergoeding van proceskosten en de vraag of  daarmee het belang van de toegankelijkheid tot het recht gehuldigd is. Er wordt veelal betoogd dat  de preprocessuele en processuele vergoeding een geheel vormen. De vergoeding die voor  preprocessuele kosten verschuldigd geraakt is hoe dan ook niet los te zien van deze discussie nu zij –  al is het maar als indicatie van de dan te verteren kosten – op zijn minst indirect van invloed op de  beslissing van een partij om het op een procedure te laten aankomen of deze te entameren. 

28   

De door VoorWerk beheerste praktijk heeft evenzeer veel kritiek geoogst nu daarin de  contractsvrijheid van partijen ten aanzien van een afwijkende kostenvergoeding vergaand beperkte.  Het had dan ook op het pad van de wetgever kunnen liggen om gelijktijdig met de thans geschapen  regeling een einde te maken aan de rechtsonzekerheid voor professionele partijen ten aanzien van  het lot dat een tussen hen overeengekomen kostenbeding in rechte treft. Het valt niet goed in te  zien waarom de situatie zou moeten voortduren waarin de rechter vergaand kan ingrijpen op  hetgeen tussen twee professionele partijen is overeengekomen ten aanzien van de vergoeding van  de bij een tussen hen gerezen geschil of non‐betaling ontstane kosten.  

               

 

29   

Literatuurlijst    Boonzaaijer 2012  K.H. Boonzaaijer, 'Gewijzigde incassowetgeving ‐ balanceren tussen bescherming en benadeling', TvC 2012‐5, p.  206‐215.    Van den Brink en Wamsteker 2005  V. van den Brink en P.M. Wamsteker, ‘Contractueel bedongen kosten: Strookt aanbeveling I van rapport  VoorWerk II nog met de rechtspraak van de Hoge Raad?’, TCR 2005‐1, p. 3‐5.  Van Dijk 2006  C.H. van Dijk, ‘(Buiten)gerechtelijke kosten: de onwenselijkheid van het op grote schaal van kleur verschieten’,  MvV 2006, p. 139‐140    Ekelmans 2004    J. Ekelmans, 'Naar een nieuwe balans bij de toedeling van kosten van een procedure?' in: M. Hendrikse, De  toekomst van het Nederlands burgerlijk procesrecht, Deventer, Kluwer 2004, p. 141‐166.   Ekelmans 2006  J. Ekelmans, ‘Weg met de discussie over buitengerechtelijke kosten!’, PP 2006‐4, p. 121‐123  Engberts 2012  B.J. Engberts, ‘Wettelijke normering van buitengerechtelijk incassokosten’, Trema 2012, p. 196‐201  Falkena 2006  F.B. Falkena, ‘Andere kosten dan proceskosten’, PP 2006, p. 128‐129    Falkena 2007  F.B. Falkena, ‘Kosten discriminatie’ in: ‘De prijs van het gelijk, een (kritische) bespreking van het systeem van  vergoeding van gerechtelijke en buitengerechtelijke kosten’, Amsterdam, Boom 2007 p. 35‐39    Frenk 2013  N. Frenk, ‘Normering van incassokosten’, VR 2013‐2, p. 46‐52    Freudenthal 2000  M. Freudenthal, ‘Eindelijk een europees antwoord op slechte betalers (II)’, Adv.bl. 2000, p. 753‐756    Hendrikse en De Groot 2005  M.L. Hendrikse en A.M.F. de Groot, 'De buitengerechtelijke kosten ‐ Preadvies voor de Vereniging van Incasso‐ Advocaten', Zutphen, Uitgeverij Paris 2005.  Huydecooper 2005  J.L.R.A. Huydecoper, ‘Verhaal van (buitengerechtelijke) kosten – wat doen we ermee?’, VrA 2005‐3, p. 4‐31.    Huydecooper 2006  J.L.R.A. Huydecoper, ‘De kosten van ongelijk en de kosten van verhaal’, PP 2006, p. 130‐132    Huydecooper 2008  J.L.R.A. Huydecoper, ‘Wat mag recht kosten?’ in: ‘De prijs van het gelijk, een (kritische) bespreking van het  systeem van vergoeding van gerechtelijke en buitengerechtelijke kosten’, Amsterdam, Boom 2007, p. 11‐19    Kompier 2013  L.D.V.M. Kompier, ‘Incassokosten begrensd’, AA 2013, p. 149‐152.    Langbroek 2012a  H.J.S.M. Langbroek, ‘Nieuwe regels voor buitengerechtelijke kosten’, Adv.bl. 2012‐7, p. 24‐27 

30   

  Langbroek 2012b  H.J.S.M. Langbroek, ‘Buitengerechtelijke kosten: wat verandert er en hoe daar mee om te gaan?’, BER 2012‐4,  p. 33‐38    Lindenbergh 2000  S.D. Lindenbergh, ‘Buitengerechtelijke kosten; grondslag en betekenis daarvan’, in: S.D. Lindenbergh e.a. (red.),  Buitengerechtelijke kosten, vijf visies op redelijkheid, Den Haag: Stichting Personenschade Instituut van  Verzekeraars 2000 p. 11‐31.    Moerman en Van den Berg 2008  A.J. Moerman & W.C.P. van den Berg, Incassokosten, een bron van ergernis!, Rapport van de LOSR oktober  2008    De Moor 2012  R.R.M. de Moor, ‘Wettelijke normering van buitengerechtelijke incassokosten: alleen maar ‘voordeel’ voor de  consument?’, TvC 2012‐5, p. 198‐205    Nijenhuis 2006  J. Nijenhuis, ‘Niet nakomen, wie betaalt de rekening?’, PP 2006, p. 133    Rueb 2009  A.S. Rueb, ‘Compendium Burgerlijk Procesrecht’, Deventer, Kluwer 2009    Ruygvoorn en Engelhart 2004  M.R. Ruygvoorn & W.J.W. Engelhart, 'Beding buitengerechtelijke incassokosten zinloos?', JBPr 2004, p. 259‐266    Schelhaas 2004  H.N. Schelhaas, ‘Het boetebeding in het Europese contractenrecht’. Deventer: Kluwer 2004.    Schmidt auf Altenstadt 2006  P.J.M. von Schmidt auf Altenstadt, ‘Kosten: Is betalen dan toch voor de dommen?', TCR 2006‐1, p. 17‐22    Spanjaard 2012  J.H.M. Spanjaard, ‘Wet incassokosten: weinig nieuws onder de zon?’ Tijdschrift overeenkomst in de  rechtspraktijk 2012‐5, p. 34‐38.    Teuben 2005  K. Teuben, Rechtersregelingen in het burgerlijk procesrecht, diss. Leiden, Deventer: Kluwer 2005    Venhuizen 2006  S.M.A.M. Venhuizen, ‘Is rapport Voor‐werk II thans aanvaard?’, PP 2006, p. 135‐140.    Venhuizen 2010  S.M.A.M. Venhuizen, ‘Tien jaar rapport Voor‐werk: leve rapport Voor‐werk II (?)’, TvPP 2010, p. 7‐10    Venhuizen 2011  S.M.A.M. Venhuizen, ‘De verhaalbaarheid van buitengerechtelijke kosten’, WPNR 2011‐6881, p. 283‐290.    Verheij 2011  A.J. Verheij, ‘Wetsvoorstel tot normering van incassokosten (art. 6:96 lid 2 sub c BW)’, VR 2011, p. 33‐38    Wissink en Van Wechem 2003  M.H. Wissink en T.H.M. van Wechem, ‘Nadere beperkingen aan het inroepen van contractuele clausules inzake  buitengerechtelijke kosten? (HR 11 juli 2003, C02/008HR)’, Contracteren 2003/4, p. 115‐117 

31