Het Enschedepanel over.. Bedrijvigheid, bodemverontreiniging en geluidsoverlast 25 mei 2010
Over dit onderzoek In opdracht van de gemeente Enschede zijn in het EnschedePanel vragen gesteld over bedrijfsveiligheid, bodemverontreiniging en geluisoverlast in de wijk. Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten van depeiling. De vragenlijst kon worden ingevuld van 22 april tot en met 2 mei 2010. De vragenlijst is door 3.992 panelleden ingevuld. De respons komt hiermee uit op 54 procent. In totaal hebben 3.755 panelleden de vragenlijst via internet ingevuld en 237 schriftelijk.
De resultaten zijn herwogen naar leeftijd, geslacht en wijk (gebaseerd op de indeling in 10 Enschedese wijken). In deze nieuwsbrief worden waar relevant uitsplitsingen gemaakt naar geslacht, wijk en burgerschapsstijl. In bijlage 3 zijn de meest opvallende resultaten opgenomen in een tabellenboek. Er wordt onderscheid gemaakt in vier zogenaamde burgerschapsstijlen: de plichtsgetrouwen, pragmatici, verantwoordelijken en buitenstaanders. Voor een meer uitgebreide omschrijving: zie bijlage 2. De vragen die in deze peiling aan de orde komen zijn tot en met 2008 onderdeel geweest van de Enschedese Stadspeiling. Waar mogelijk worden de resultaten met deze voorgaande metingen vergeleken.
Bedrijvigheid en veiligheid Slechts een klein deel van de panelleden (3 procent) voelt zich onveilig door bepaalde bedrijven en bedrijfsactiviteiten in de eigen woonomgeving. Ruim viervijfde (82 procent) voelt zich op dit gebied veilig. In 2008 was dit driekwart (76 procent). Naar wijk valt op dat met name inwoners van Twekkelerveld zich minder vaak veilig voelen dan gemiddeld (70 procent). In Enschede-Noord is het veiligheidsgevoel onder panelleden het hoogst (87 procent). Naar leeftijd en geslacht zijn er geen (significante) verschillen aangetroffen. Kijkend naar de burgerschapsstijlen valt op dat de pragmatici zich het vaakst veilig voelen in hun eigen buurt (in 86 procent van de gevallen). Onder de andere stijlen ligt dit percentage dicht bij het totaalgemiddelde.
1
Figuur 1 Kunt u aangeven hoe veilig u zich voelt wat betreft de aanwezigheid van bedrijven in uw woonomgeving?
100% 16% 75%
15%
17%
14%
80%
83%
2004
2005
13% 24%
21%
72%
76%
2007
2008
15%
30%
50% 78%
84%
2002
2003
84%
62%
82%
25%
0% 2001
(heel) veilig
neutraal
2006
2010
(heel) onveilig
Zorgen over zwerfvuil nemen toe Vervolgens is de panelleden gevraagd of er zaken zijn in hun eigen woonwijk waar zij zich wel eens zorgen over maken (tabel 1). Hierbij valt direct op dat de zorgen van Enschedeërs over zwerfvuil in twee jaar tijd behoorlijk zijn gestegen: in 2010 zegt drie op de tien panelleden (29 procent) zich hier (veel) zorgen over te maken, in 2008 was dit nog 19 procent. Uitgesplitst naar stadsdeel is zwerfvuil vooral een probleem in Enschede-Zuid (33 procent) en het Binnensingelgebied (32 procent). Men maakt zich in 2010 ook vaker zorgen over inbraak (een stijging van 5 procentpunt in vergelijking met 2008). Met name in de wijk Enschede-Zuid is inbraak reden tot zorg (voor 29 procent van de panelleden). Als het gaat om de zorgen over zwerfvuil dan vallen de volgende zaken op: naarmate panelleden ouder worden maken ze zich hier vaker zorgen over. Onder jongeren (16 tot en met 29 jaar) is dit bijvoorbeeld 21 procent, onder de oudste groep (50 jaar en ouder) 34 procent. Bij de verschillen naar burgerschapsstijl valt het op dat de pragmatici en de verantwoordelijkheden zich duidelijk minder zorgen maken over zwerfvuil (respectievelijk 26 en 27 procent) dan de plichtsgetrouwen en de buitenstaanders (respectievelijk 34 en 33 procent). Over inbraak maken de verantwoordelijkheden zich het minst vaak zorgen (19 procent). Onder panelleden met een van de drie andere burgerschapsstijlen ligt dit percentage op ongeveer 24 procent.
2
Tabel 1 Ik maak me in mijn wijk wel eens zorgen over… percentage (zeer) veel 2004
2005
2006
2007
2008
2010
verkeersveiligheid
35%
23%
30%
30%
35%
34%
zwerfvuil
21%
18%
18%
18%
19%
29%
inbraak
20%
14%
12%
16%
17%
22%
veiligheid op straat
25%
15%
16%
18%
19%
19%
diefstal
18%
12%
11%
14%
17%
17%
sociale veiligheid
14%
8%
5%
8%
11%
9%
transport van gevaarlijke stoffen
5%
5%
4%
6%
4%
4%
risicobedrijven
4%
4%
2%
4%
4%
4%
Een op de zes panelleden (18 procent) maakt zich wel eens (veel) zorgen over de verkeersoverlast door vrachtwagens of geluidshinder in de eigen wijk (tabel 2). Ook hier is zichtbaar dat de zorgen over zwerfvuil (licht) toenemen. De verschillen met 2008 zijn niet groot. Met name panelleden uit de wijk Twekkelerveld (in 28 procent van de gevallen) maken zich wel eens zorgen over verkeersoverlast door vrachtwagens. Geluidshinder van bedrijven wordt vooral in het industrie- en havengebied (25 procent) en de wijken Twekkelerveld en Centrum (beide 24 procent) een probleem gevonden. Over het algemeen geldt dat jongere panelleden (tot en met 29 jaar) zich minder vaak zorgen maken over deze zaken. Tabel 2 Ik maak me in mijn wijk – als het gaat om bedrijvigheid – zorgen over.. percentage (zeer) veel 2004
2005
2006
2007
2008
2010
verkeersoverlast vrachtwagens
10%
14%
13%
19%
17%
18%
geluidshinder
15%
14%
12%
20%
17%
18%
veiligheidsrisico's
15%
10%
9%
12%
14%
13%
zwerfvuil
5%
3%
5%
5%
4%
6%
stankoverlast
6%
6%
5%
7%
7%
6%
Tenslotte is de panelleden gevraagd of zij zich in de gemeente Enschede of de regio wel eens zorgen maken over diverse vormen van overlast. Ook hier wordt geluidshinder het vaakst genoemd: bijna eenvijfde (19 procent) maakt zich hier (zeer) veel zorgen over en eenderde (35 procent) enigszins. Ook luchtvervuiling wordt relatief vaak genoemd (15 procent maakt zich hier veel zorgen over). Risico’s en stankoverlast van bedrijven zijn voor panelleden minder reden tot zorg (figuur 2). Met name panelleden die tot de burgerschapsstijl plichtsgetrouwen horen maken zich vaak zorgen
3
over geluidshinder (22 procent), gevolgd door de verantwoordelijkheden (20 procent). De pragmatici en de buitenstaanders zitten op respectievelijk 16 en 17 procent. Figuur 2 Ik maak me in de gemeente of de regio wel eens zorgen over…
stankoverlast door bedrijven
8%
28%
17%
47%
transport van gevaarlijke stoffen
12%
waterverontreiniging
12%
32%
41%
15%
bodemverontreiniging
11%
35%
40%
14%
luchtvervuiling
15%
klimaat risico's van bedrijven
29%
35%
11%
31%
9%
36%
geluidshinder
19% 0%
(zeer) veel
13%
38%
17%
41% 42% 35%
25%
17%
42%
13%
36% 50%
enigszins
nauwelijks
75%
9% 100%
geheel niet
In vergelijking met 2008 valt op dat geluidshinder in 2010 door meer panelleden als een probleem wordt gezien (tabel 3). Tabel 3 Zorgen in gemeente/regio, vergelijking 2007-2010 2007
2008
2010
luchtvervuiling
18%
13%
15%
geluidhinder
15%
13%
19%
waterverontreiniging
13%
11%
12%
klimaat
13%
10%
11%
transport gevaarlijke stoffen
10%
10%
12%
bodemverontreiniging
13%
9%
11%
stankoverlast bedrijven
9%
8%
8%
risico’s van bedrijven
9%
8%
9%
4
In de algemene opmerkingen wordt door panelleden stilgestaan bij het vliegveld. Dit zal volgens hen invloed hebben op onder meer de geluidsoverlast. Ook andere opmerkingen gaan vooral over geluidsoverlast door verkeer.
Bodemverontreiniging Om te beginnen is de panelleden gevraagd of zij in hun eigen wijk of buurt plekken kennen waar sprake is van bodemverontreiniging (figuur 3). Omwille van de vergelijkbaarheid met de cijfers uit 2008 zijn deze uitgesplitst naar de vijf Enschedese stadsdelen. In 2010 geeft een op de acht (12 procent) van de panelleden aan een of meerdere gevallen van bodemverontreiniging te kennen, terwijl dit in 2008 nog 7 procent was. Met name in de stadsdelen Centrum, Oost en Zuid neemt het aantal genoemde gevallen in vergelijking met 2008 flink toe. De genoemde locaties zijn opgenomen in de bijlage. Figuur 3 Kent u een geval van bodemverontreiniging in uw buurt?
Centrum
18%
8%
Noord
10%
7%
Oost
15%
7%
Zuid
2%
8% 12% 11%
West totaal
12%
7% 0%
10%
20% 2008
30%
2010
Vooral zorgen over gezondheid en milieu In relatie tot bodemverontreiniging maken panelleden zich vooral zorgen over de (volks)gezondheid (48 procent) en het milieu (44 procent). Op enig afstand volgt de waarde van de eigen woning (15 procent in 2010). De verschillen met 2007 en 2008 zijn niet groot. Men maakt zich in vergelijking met 2008 iets meer zorgen over het milieu/duurzaamheid (44 om 41 procent). De meeste aangetroffen verbanden zijn niet significant. Er is er echter een opvallend verschil tussen de burgerschapsstijlen: de pragmatici maken zich vaker zorgen over de waarde van hun woning in relatie tot bodemverontreiniging dan panelleden met een andere burgerschapsstijl.
5
Figuur 4 Indien u zich zorgen maakt over bodemverontreiniging, waarom maakt u zich zorgen?
48% 49% 53%
volksgezondheid
44% 41% 49%
milieu/duurzaamheid
15% 14% 19%
waarde woning
2% 2% 3%
anders
0%
25%
50% 2007
2008
75%
100%
2010
Vervolgens is gevraagd of panelleden zich zorgen maken over enkele aspecten en gevolgen van verontreiniging in hun eigen wijk (figuur 5). Dit geldt voor een minderheid van hen. Net als bij de voorgaande metingen wordt luchtvervuiling het vaakst genoemd (door 12 procent). Wellicht opvallend – gezien de aandacht voor dit onderwerp – is dat de zorgen over het klimaat in 2010 zijn afgenomen (van 10 naar 7 procent). Panelleden uit het industrie- en havengebied maken zich het vaakst zorgen over deze onderwerpen. Het gaat echter om een gering aantal (8). De verschillen tussen de andere wijken zijn niet groot.
6
Figuur 5 In welke mate maakt u zich in uw wijk zorgen over de volgende zaken?, percentage (zeer) veel
12% 12%
luchtvervuiling
14% 8% 8%
waterverontreiniging
10% 7% 10% 11%
klimaat 6% 6% 6%
bodemverontreiniging 0%
10%
20%
2007
2008
30%
2010
Geluidsoverlast Vooral de geluidsproductie van brommers en scooters wordt door panelleden hinderlijk gevonden. Zowel in 2008 als 2010 gaat het om ongeveer tweederde (in 2010 65 procent). Ook auto’s en vrachtwagens worden vaak als bron genoemd. In het algemeen neemt de hinder die panelleden door geluidsoverlast ervaren toe (figuur 6). Naar wijk valt op dat panelleden uit Twekkelerveld in het algemeen de meeste geluidshinder ervaren. Met name burengerucht wordt vaak genoemd, door bijna eenderde (32 procent) van de panelleden uit deze wijk. Jongere panelleden (16 tot en met 29 jaar) vinden burengerucht vaker hinderlijk dan panelleden uit andere leeftijdsgroepen. Figuur 6 Hinderlijkheid diverse geluidsbronnen, percentage (zeer) hinderlijk
brommers, scooters en motoren
68% 65% 43% 39%
auto's en vrachtauto's buren (geen horeca of bedrijven)
21% 18% 12% 12%
treinen spelende kinderen of jongeren 0%
9% 10% 25%
50% 2008
75%
100%
2010
7
Brommers en scooters zorgen het vaakst voor geluidshinder Vervolgens is gevraagd hoe vaak de panelleden de afgelopen twaalf maanden daadwerkelijk hinder van de diverse geluidsbronnen hebben ondervonden. Figuur 7 geeft het percentage dat dagelijks hinder ondervindt weer. Geluidsoverlast door brommers e.d en auto’s en vrachtwagens wordt het vaaks genoemd, door respectievelijk 33 en 27 procent van de panelleden. Deze percentages zijn gelijk aan het onderzoek uit 2008. De verschillen met 2008 zijn klein. De diverse geluidsbronnen worden dus wel vaker hinderlijk gevonden (zie figuur 6), maar de frequentie waarin men daadwerkelijk hinder ondervindt blijft nagenoeg gelijk. Overlast door auto’s en vrachtwagens (35 procent dagelijks) en door treinen (21 procent) komt in Twekkelerveld duidelijk vaker voor dan in andere wijken van Enschede. De overlast door brommers en scooters is het grootst in het binnensingelgebied (41 procent). Er is een verband tussen geluidsoverlast en leeftijd, naarmate panelleden ouder zijn geven ze vaker aan geluidshinder door de diverse bronnen te ervaren. Figuur 7 Hoe vaak ervaart u hinder van deze bron(nen), percentage dagelijks
brommers, scooters en motoren
33% 33%
auto's en vrachtauto's
27% 27%
spelende kinderen of jongeren buren (geen horeca of bedrijven)
9% 10% 7% 6% 3% 4%
treinen 0%
10%
20% 2008
30%
40%
50%
2010
Geluidsoverlast is natuurlijk pas echt vervelend als het in de nachtelijke uren optreedt. Daarom is gevraagd of de besproken geluidsbronnen ook wel eens tot slaapverstoringen hebben geleid. Dit is het vaakst het geval bij brommers en scooters. Maar liefst 8 procent van de panelleden wordt naar eigen zeggen dagelijks uit zijn of haar slaap gehouden door deze voertuigen. Auto’s en/of vrachtwagens doen hier nauwelijks voor onder (7 procent dagelijks), maar in het algemeen gebeurd dit minder vaak: 57 procent van de panelleden heeft het afgelopen jaar geen overlast ondervonden door auto’s. Meer dan de helft (55 procent) van de panelleden heeft de afgelopen twaalf maanden dus minimaal een keer last gehad van slaapverstoringen door brommers en scooters (tabel 4). In 2008 werd zelfs 11 procent van de panelleden dagelijks door deze tweewielers uit hun slaap gehouden. Ook als het gaat om geluidsoverlast en de nachtrust is het eerder beschreven verband met leeftijd zichtbaar: oudere panelleden worden vaker uit hun slaap gehouden door de diverse geluidsbronnen dan jongeren panelleden. Het verschil is het grootst bij brommers en scooters: een op de tien panelleden van 50 jaar en ouder (10 procent) wordt naar eigen zeggen dagelijks uit zijn of haar slaap gehouden door brommers. Onder jongeren (16 tot en met 29 jaar) is dit 4 procent en onder de groep van 30 tot en met 49 jaar 6 procent. Naar geslacht en burgerschapsstijl zijn de aangetroffen verschillen klein.
8
Tabel 4 In welke mate wordt/werd uw slaap in de afgelopen maanden verstoord door onderstaande situaties?
dagelijks
minstens 1x per week
minstens 1x per maand
minstens 1x in de afgelopen 12 maanden
auto’s en vrachtauto’s
7%
12%
11%
14%
57%
brommers, scooters en motoren
8%
16%
15%
17%
45%
treinen
1%
1%
1%
3%
95%
spelende kinderen of jongeren
1%
5%
7%
11%
76%
buren
2%
7%
10%
21%
60%
niet in de afgelopen 12 maanden
Geluidshinder door bedrijven Bedrijfsactiviteiten worden vaker hinderlijk gevonden In dit laatste onderdeel van deze nieuwsbrief wordt ingegaan op geluidshinder door bedrijfsactiviteiten. Om te beginnen is gevraagd welke geluidsbronnen hinderlijk worden gevonden. in beide meetjaren zijn dit vooral horecabezoekers, de horecagelegenheden zelfs en parkeergelegenheden van vrachtwagens. In 2010 is bij veel aspecten een (lichte) toename zichtbaar: deze worden dus hinderlijker gevonden dan in 2008 (figuur 8). Figuur 8 Hinderlijkheid geluidsbronnen van bedrijven, percentage (zeer) hinderlijk
af- en aanlopende disco/horecabezoekers
53% 47% 43% 38%
disco's/horecagelegenheden parkeergelegenheden vrachtwagens
33% 32%
laden of lossen
33% 29% 26% 25%
fabrieken en bedrijven
30% 25%
muziekevenementen/kermis 17% 17%
buurt- en straatfeesten 0%
25%
50% 2008
75%
100%
2010
9
Daadwerkelijke hinder neemt ook toe Hoe vaak heeft men dan daadwerkelijk last van deze bedrijfsactiviteiten? Ook de hinder neemt in vergelijking met 2008 veelal toe Zo had in 2008 nog een op de zeven (14 procent) van de paneleden regelmatig (dagelijks tot een keer per maand) last van langslopende horecabezoekers. In 2010 is dit percentage gestegen naar 17 procent. De verschillen met 2008 zijn klein. In het centrum en Twekkelerveld is laden en lossen in 2010 een grotere hinderbron dan in andere wijken. Er is ook hier een verband tussen leeftijd en ervaren geluidshinder: naarmate men ouder is ervaart men vaker geluidshinder door de diverse situaties. Tabel 5 Hoe vaak heeft u de afgelopen twaalf maanden thuis hinder van deze situaties ondervonden, percentage dagelijks/tot 1 maal per maand). 2008
2010
af- en aanlopende disco-/horecabezoekers
14%
17%
laden of lossen
8%
9%
parkeergelegenheden vrachtwagens
8%
9%
fabrieken en bedrijven
4%
6%
disco's/horecagelegenheden
4%
5%
buurt- en straatfeesten
3%
3%
muziekevenementen/kermis
2%
4%
Tot slot is gevraagd in hoeverre de panelleden wel eens uit hun slaap worden gehouden door de bedrijfsactiviteiten. Ook hier zijn de verschillen met 20089 klein. De overlast door horecabezoekers blijft het grootst en stijgt licht van 12 naar 14 procent. Ook de overlast door laden en lossen neemt in 2010 met 1 procentpunt toe. Bij de andere aspecten is de ervaren overlast gelijk gebleven en erg laag (onder de 5 procent). Tabel 5 In welke mate wordt/werd uw slaap verstoord door deze situaties?, percentage dagelijks/tot 1 maal per maand 2008
2010
af- en aanlopende disco-/horecabezoekers
12%
14%
laden of lossen
4%
5%
fabrieken en bedrijven
3%
3%
parkeergelegenheden vrachtwagens
4%
4%
disco's/horecagelegenheden
3%
3%
buurt- en straatfeesten
2%
2%
muziekevenementen/kermis
2%
2%
10
Bijlage 1: genoemde genoemde plekken waar men bodemverontreiniging vermoedt Genoemde plekken bodemverontreiniging naar stadsdeel onbekend asbest rotertkamp,lekke benzinetank tankstation oldenz straat lonneker bouwafval in de vijver Daar waar Metaal Sanders Nieuwe Schoolweg zat de bleekerij,maar is al verholpen! de bothoven Grondwatervervuiling hardik seckel Het voormaligNettorama terrein Ik ben niet zeker van de kwaliteit van mijn tuingrond, na de oplevering van mijn huis in het voormalig rampgebied, bleek mij tuin één grote meyersbergstraat naast mijn huis . word niet schoon gemaakt. hoek nieuwgeneastraat,mr.cornelis sstraat. as an ander vuil..licht eral sinds nieuwjaar. voormalig connectionterrein voortsweg vuurwerkramp wasserij de bolhaar .in het verleden. woning bouw van de laares Centrum Aan de Blekerstraat stond een grote fabriek van Sanders, ijzerwaren. daar staan nu huizen met tuinen en een speeltuintje. alleen vermoeden: bontweverij asbest asbest bij een boerderij asbest in achtertuinen nieuwbouw groene bogen Beatrixstraat bedrijventerrein hardick en seckel bij eigen appartementencomplex (hardick) bij elke flinke regenbui lopen de tuinen onder door overbelaste riolering waardoor o.a. giftige stoffen in de bodem komen. blekerstraat bedrijf roeloffzen bodem van voormalige garage in de groene bogen bothof connexion terrein de destijdse reiniging van de bodem bij de bouw van de Van Heek garage. de gevallen zijn gesaneerd (De Blekerij) De Groene Boog, Enschede de laares diesel in grond eigen straat er zijn onderzoeken geweest fabriek sanders aan de Blekerstraat, daar staan nu huizen ! garage Laaresstraat getfert lok. hardick en seckel
11
Getfertsingel - Slijpsteen - Bleekhof Getfertsingel, voormalig tankstation grond rondom het voormalige Blenken Grond van de Groene Bogen; oud Sanders terrein haaksbergerstraat, blekerstraat hardick en seckel hardick en seckel terrein hardick seckel Hardinck & Sekkel hegelandsingel vroegere garage Het bedrijventerrein Hardick en Seckel het oude Van Heekcomplex Noorderhagen Parallelweg het perceel Roeloffsen aan de Blekerstraat hondenpoep op speelplaats emmastraat Horstlanden-Veldkamp (Blekerij) Horstlanden veldkamp Ik woon op De Bleekerij te Boekelo. Obv de informatie die mij ter beschikking is gekomen was hier de grond vervuild. in de eigen bodem, verontreiniging van Roelofzen stomerij. in de groene bogen in de groene bogen was een deel van de grond niet goed gesaneerd in de nieuwbouw wijk lig veel oude grond van de oude fabriek deze werd ook weer voor de tuin gebruikt en niet afgevoert in de tuin van mijn apartementsgebouw is een beetje vervuild in het verleden in de wijk Tattersall In mijn eigen achtertuin. (Meijersbergstr. jaar 1999) kan hier niet op antwoorden Kneedweg,. voormalig afval depot en garage Laaresstraat t.h. van de garage Lauwers en Sanders, waar de bodem ernstig verontreinigd zou zijn geweest. lekkages van oude gasleidingen en riool Lichte verontreiniging door fabriek van isolatiematerialen locatie project "In De Groene Bogen" mijn eigen straat was ernstig verontreinigd in het verleden Miro Center Mogelijk vervuiling door twee tankstations in de buurt en i.v.m. mogelijke asbest in daken garages naast ons huis nieuwstraat 30 eb de groene bogen nijkrake olie Olie Olie in de grond (lichte vorm van) Olie, van t'slot omgeving beatrixstraat??? Omgeving van voormalig motorbedrijf van Dijk onder nieuw te bouwen deel van de Wonne, wordt nu gesaneerd ons plein op Transburg is jaren geleden bovemvervuiling aangetroffen, is gesanneerd en werd bewoners gemeld geen groente of fruit in de tuim te planten oud pompstation oude bezine pomp aan de getfertsingel oude garage waar nu HUBO en VOS zijn gevestigd oude gasfabriek/tubantiasingel oude pand hadva Koelink oude spoorlijn Parkeerplaats Visserijstraat Prieshof, ( of het voormalig bedrijvengebied hardick en seckel bodemverontreiniging heeft weet ik niet) recentelijk onderzoek gemeente roeloffzen wasserij Horstlanden Veldkamp en onze woning staat op locatie voormalige houthandel met ook verontreiniging in het verleden . rond zuiderval sanders
12
sanders machinefabriek schilders gooien verf weg in het riool Schuttersveld en garage Bleeker Sleutelweg snelbuffet De Heurne (dumpen frituurvet) spoorstation Stomerij Roelofsen en de TAD garage tank station sumatrastraat en textiel bedrijf getfertweg tanks van ex benziene station die net verwijderd zijn tankstation getfertsingel staat al jaren braak, ook beeldvervuiling tankstation hoek singel/brinkstraat tattersal woonwijk, zou schoon moeten zijn Tattersall Terrein vrondom de Nassaustraat Transburg, was vervuild veldkamd bodemverontreiniging door oude bedrijvigheid veldkamp veel afvalstoffen van de fabriek nog steeds in de grond veldkamp,blekerstraat verontreiniging Bleekerij terrein verontreiniging door oude bedrijven/garages, weet niet hoe ze heten Verontreiniging van het bouwterrein voor de Groene Bogen verontreiniging voormalige garage aan de blijdensteinlaan vml. zeepfabriek veldkamstraat voormaile de blenken, is zgn gereinigd, de vraag is hoe en of het wel goed is gebeurd voormalig bezinepomp singel voormalig gasfabriek aan de zuiderval voormalig tankstation aan de Hogelandsingel/Pastoor Geertmanstraat voormalig tankstation h.b. blijdensteinlaan voormalig zuiderval, gasfabriekterrein, tankstations, textielfabriektereinnen voormalige garage in de straat. Voormalige melkfabriek achter Rabobank waar bedrijf heeft gestaan a/d Blekerstraat wijk Tattersal wijk Tattersall Zeepfabriek Clahsen, Slijpsteenindustrie, Gasfabrieksterrein zo'n tien meter vanaf mijn woning - is gesaneerd Noord aan de voortsweg al die geimprigneerde schuttingen,zouten spoelen uit en de gemeente heeft op het roombeek een stuk grond laten saneren en aan de voortsweg d.m.v. beluchting (betrof chloor?) Bij 'hartman' daar kwam eens een chemische lucht uit de straatputten. daar moet wel gif in de grond zitten. Unimeta verontreinigde toch ook? Bij de bouw van de mijn woning aan de Lonnekerspoorlaan, was de grond "vervuild'. hij mocht d bodemverontreiniging agv autobedrijven (destijds..) bodemverontreiniging door voormalig wasserij bodemverontreiniging Hengelosestraat 99 ITC terrein Bolhaarslaan bouwterrein CasaCura Hengelosestraat brand bij Vredestein chemische stoffen aangetroffen naast mijn woning de brand bij vredenstein fabriek de buurt waarin ik woon ex-tankstation hulsmaatstraat gebied Binnenhof/ Kottendijk / Goeman Borgesiusstr gebied rond binnenhof is vervuild hengelosestraat hengelosestraat bij een afgeborken woning hengelosestraat to ongeveer ledeboerpark
13
Hengelosestraat, nieuwbouwproject Casa Cura hoek deurnigerstraat beethovenlaan Illigaal afval stoten Amelinkse Bos Wijk 7523 Es in oude wijken werd vroeger alles in de grond begraven. kottendijk kottendijk en binnenhof Kottendijk voormalige chemische fabriek Kottendijk. Alle plekken waar textielfabrieken hebben gestaan Langs de spoordijk, het gedeelte tussen de Lambertus Buddestraat en de singel. Daar ligt vaak veel groot vuil, waarvan de samenstelling niet altijd duidelijk is. Lonneker erf manege Horstlinde Mekkelholtsweg 88 Mesten van landbouwers mogelijk, er zijn metingen verricht maar de resultaten zijn niet bekend gemaakt. niet voldoende gesaneerde verontreiniging bolhaarslaan Nu de Beethoven (Bejaardencentrum) vroeger wasserij Bos en daarna een bedrijfje wat vervuilde. Nog altijd wordt grondwater weggepomp.. Onder de groente tuinen naast Kinderboerderij Noord, vroegere grond van Busschers en de sloot of beek aan de noordoostzijde van het rusthuis De Cromhoff. Daar zitten vele kleuren in de grond. Onder ons huis voormalig tankstation onder t/o gelegen nieuwbouw onze eigen kavel Op alle braakliggende percelen op de roombeek op een enkele lokatie op het Lonneker Steumke, bij vroegere textielfabrieken chemische bedrijven Op het Binnenhof wordt al 20 jaar de grond gereinigd op het walhof oud fabrieksterrein rigtersbleek oude stomerij oude stomerij in de voortsweg oude tet garage boddenkampstraat richtersbleek roombeek roombeek schijnt vervuild te zijn, zo ook mijn tuin schijnt bij Oogstplein wat bodemverontreiniging te zitten Stomerij Bolhaarslaan, bodemsanering heeft reeds plaatsgevonden ten tijde van bouw huis is grond gereinigd nav bedrijf welke op lokatie zat terrein van Tetemgebouwen tubantiastraat het braakliggend terrein Tuurlijk, het gebied tussen Burg.van Veenlaan, Singel, Zuiderval en waar vroeger de NETTORAMA stond.Het ziet eruit als groen stukje land maar wat eronder schuil gaat, brand niemand zijn vingers aan!!! Midden in Enschede universiteitsgebouwen van de UT campus uranusplein (inmiddels gesaneerd) verzinkerij Wilbo Voormalige remise van connexion voormalige stomerij aan de Voortsweg voorstweg voortsweg Voortsweg, stuk te ontginnen grond voortsweg: vroegere cleaning bedrijf vuurwerkramp waarschijnlijk de grond van de oude wasserij de Bolhaar. wasserij de bolhaar wasserij de Bolhaar Wilbo, Deurningerstraat zeepfabriek op de plek waar nu een parkeerplaats is. Oost Aan de Lage Bothofstr. zijn ze maanden bezig geweest afval in de spoorsloot aan de oostburgweg,
14
asbest Asbest ASBEST asbest deeltjes op speelveld gevonden asbest in bodem voordat nieuwbouw begon asbest in de grond bij Hubo hogelandsingel bodemverontreiniging bij de chroomfabriek omliggende woningen bodemvervuilng Nieuw Frieslandstraat bouw op voormalig industrieterrein bouwkavel voor onze deur (kopervlinder) is verontreinigd buren, afval in tuin en kapotte asbestplaten de buurman achter zorgt er voor dat onze tuin achter behoorlijk is verontreinigd de ego zóne ekkersdijk- kepelerdijk. de esbest platen moeten ingepakt afgeleverd worden bij de gemeente deze worden in de grond ergens????????begraven is mij verteld door een medewerker van de gemeente hoe kan dit nu ??????????? De vroegere stortplaatsen aan de Kleinboekelerweg en aan de Oostweg. Dinkelhoeve Dolphia, voormalige Louis Bothastraat dumpen van benzine olie etc door particulieren een auto waar olie uit lekt een naar vis stinkende sloot tegenover ons Eigen erf die door een vroeger tankstation is verontreinigd maar het erf is reeds meerdere jaren geleden gesaneerd. eilermarke: benzeen en olie-resten Esstraat 87 ExGarage bedrijf Frieslandstraat geen putten in de straat daardoor gooien mensen hun vervuilde water en verfresten in de wadi en in de beek geluidswallen helmerhoek gemeentelijk terrein achter de sportvelden van v v vogido grootschalige sloop oude huizen in Velve-Lindehof? het olieverversen op straat en sleutelen aan de auto's Het pand aan de Esstraat waar vroeger Wisa balonnen in zat. Dit pand is totaal rijp voor de sloop en de grond is sterk vervuild Het voormalige sloopbedrijf pril aan de oosterstraat. Het wassen van de auto in Oikos hogelandsingel Hogelandsingel Hogelandsingel (bij de Hubo) Hogelandsingel (voormalig bezinestation) Hogelandsingel bij de Hubo, net gesaneerd Hogelandsingel voormalig tankstation hogelandsingel, olievervuiling hogelandsingel, waar vroeger een tankstation heeft gestaan hondepoep wij hebben hier niks voor de honden Ik vermoed op het terrein van EmTé en Scapino aan de Oliemolensingel. ik verwacht Jansen Chroom Ik vraag me af of bij het vertrek van de sloperijen hier in de buurt de bodem wel schoon is achtergelaten Ik weet niet of re discreet mee word omgegaan. In het bebosde gebied achter het diekman word overmatig veel afval gedumpt is inmiddels opgelost Ja, alle met asbestresten verharde paden! ja, een voormalig buurman met illegaal autobedrijf Kan geen naam noemen weet niet of er discreet mee omgegaan wordtw lage bothofterrein langs de heidevlinder, waar de nieuwe huizen gebouwd worden (vlindertuin, de uitkijk) Leijdsweg (WISA) lekkage hogedruk riool aan de slankweg Loneker Steumke
15
lonneker sroompke mensen die verf resten in het riool dumpen Miro terrein Miroterrein Gronausestraat nieuw frieslandstraat Nieuw Frieslandstraat Nieuw Frieslandstraat , onder een blok van 2 woningen. nieuw frieslandstraat Glanerbrug Nieuw Frieslandstraat in Glanerbrug nieuwbouw lage bothofstraat was tijdeje afgesloten met bordje:bodemverontreiniging olievaten bij Hogelandsingel, maar zijn inmiddels weg. om de hoekbij ons bij scapino was de bodem vervuilt ondergrondse tank bij benzinestation aan de singel oud fabrieksterrein oude benzineopslag oude Nettorama terein oude olietanks voor stookolie ouverturestraat 56 overkant zijn ze al mee bezig overvolle containers Perikweg, nabij Brinkstr. Grond is gereinigd voordat er nieuwbouw kwam. Plan "deDinkelhoeve" in de Esmarke Resten van auto(sloop) opslag. S.E. fireworks, roombeek Schijnt asbest te zitten op de "bult" bij Tex Town Tigers sloten langs de slaghekkeweg en floraparkstraat speeltuin roggeveenstraat?? Stomerij Hulscher aan de Voortsweg straatvuil : zie de onmogelijkheid van het schoonhouden van de veeg auto. Kom eens praten over hoe het wel kan ? tankstation hogelandsingel, thans gevestigd hubo Tankstation waar nu bakkerij Oonk staat aan de Gronausestraat de grond is hier gereinigd tankstation? Terrein Leijdsweg voormalig Wisa terrein tussen Oosterstraat en Lipperkerkstraat varviksingel Huboterrein veel zwerfvuil langs de kepplerdijk van scholieren en camping bewoners Vermoedelijk asbest onder een pad langs het huis van de buren verontreinigingen aangetroffen in een onderzoek parallel aan de Heidevlinder vervuilde grond Lage Bothofstraat / Oostveenweg voormalig bezinestation aan de singel Voormalig tankstation, hogelandsingel.[hubo] voormalige steenfabriek Oosterstraat Voortsweg, ( textielreiniging) vroeger bij een boerderij hier in de buurt wat autobedrijven vlakbij wissa zoekgeraakte blindganger 2de W.O. omgeving Gronausestr./Esmarkerrondweg Zuiderval Zuid Afgewerkte olie lozen in de afwateringen. Akkerstraat alle pomp stations Asbest asbest paden wesselerbrinkpark (grotendeels verholpen) asbestverwijdering uit oudere woningen asbestwegen in de regio, teerputten vasse, bato gebouw perikweg begraven huisvuil en begraven fabrieksafval
16
bij het (repareren) van auto,s op straat gaat er nogal eens wat mis. brunik bos burg v veenlaan voormalig tankstation [zuid] De groenstrook aan de snackenborglanden/Reerinklanden is sterk vervuild De oppervlakte van de vijver is soms erg vuil Dumpen van meststoffen door boeren in Boswinkelbeek een enkel oude locatie van een benzinepomp. Dit terrein is gedurende een lange periode bemalen met pompen om de bodem te reinigen. Heeft lang geduurd doch het terrien is nu verlate. eigen achtertuin en woning achter ons huis (voormalige boerderij) waar resten met asbest werden/worden gevonden (stukjes van golfplaten van voormalige schuur). Er worden nog steeds zware metalen toegepast in de bouw als lood, zink en koper. Dus verbieden deze rotzooi, er zijn voldoende alternatieven!!! gemeentegrond bosje bij fietspad usselerrondweg-helmerhoe Haverkateweg bodemwater licht vervuild met nikkel het zwaar bemesten van landbouwgrond. Ik denk dat met al die textielfabrieken uit het verleden, er best nog wel wat in de bodem kan zitten. Ik weet niet of het een vorm van vervuiling is, maar ik vind de sloten in de buurt van het crematorium er zo vies uit zien, er lijkt soms een olieachtige substantie op het water te liggen, of andere viezigheid. in de beekjes in de wijk stroinkslanden, zwerfvuil, vies bruin water in de buurt van de DCW in het buitengebied wordt veel "afval"gestort,blikjes,koelkasten,tv,allerlei zaken die erosie in het water kunnengeven. in sloten zit soms afvalstoffen als vaten. Of koeienstrond van de boeren. Ja, gasfabriek, maar inmiddels gesaneerd lekkage olie uit auto's Mesten met urine van vee verontreinigt de bodem en daarmee het grond(drink)water mesthopen her en der op de weilanden, niemand die er wat van zegt of aan doet! morsen benzine n.m. het is niet waterdicht hoe met de naam wordt omgegaan olie van auto's op parkeerplaatsen en opritten gelekt. olietanks in de grond omgeving Spaansland op de kieppe (voormalig tankstation) zuiderval, oude parxisterrein op het Pathmos, in mijn vorige wijk Oude kleigaten die zich ongeveer bevinden onder de DCW bedrijven hoek kuipersdijk -Weth. beverstraat. oude nettoramaterrein oude tankstation aan wesselerbrinklaan (inmiddels gesaneerd) Perikweg Plek waar voorheen de Nettorama gevestigd was. sanering verop GROOT bruninkstraat stank van de rioleringen tankstation terrein voormaligtankstation wesselerbrinklaan Tubantiasingel uitrijden van varkensmest op het land; meststoffen en pesticiden maken het water in sloten en beken dood vermoedlijk bij nr. 11 op onze brink die auto's sloopt in zijn tuin en repareerd ze voor de deur. vijver stroinkslanden (is uitgebaggerd) vijvers aan de Kiepe Vijvers in Enschede-zuid zijn al geruime tijd niet uitgebagerd. Volgens mij naast de Zuiderval (is afgegraven) voormakige gasfabriek Vuilstort Usselermarkeweg/ontginningsweg waar de dcw staat Waar vroeger het Gas Fabriek stond achter de LTS aan de Buursestraat. zuiderval Zuiderval zwerfafval in de buitengebieden die gedumpt worden zwerfvuil langs de wegen West aan de weth. Beverstraat
17
aan de Blekerstraat achtergebleven verontreiniging in de stroomafwaarts gelegen gronden na z.g. sanering van de Ossenboer. AKZO annastraat asbest Asbest in bodem langs talud spoorlijn ijsbaanweg asbestwegen in de gemeente bedrijf voorheen gevestigd pal naast ons bij ons in de achtertuin groeit de ene plant en de ene hoek van de tuin veel beter dan in de andere hoek. Dit heeft echter niets te maken met de hoeveelheid lichtinval of andere natuurlijke facetten. Blekerij, hopelijk een voormalige verontreiniging bodemvervuiling door tankstation boekelo Carel Fabritiusstraat 15 dcw terijn, oude gasfabriek de brand bij vredenstein de grond waarop onze wijk is gebouwd, is afgegraven Diversen Hengelo (ov) Door Boekelo Decor was vorig jaar een beek vervuild. er is hier vrij diep bodemverontreiniging aangetroffen geen namen Gehele Josinkstraat en grote delen van Enschede West. Gifbelt onder de parkeerplaatsen van de Grolsch Veste en hoogstwaarschijnlijk ook onder het stadion zelf. Gesaneerd ivm voormalige textielfabriek grond van de oude fabriek aan de weth beversstraat grondwater grondwaterverontreiniging Pathmos het twentekanaal na de brand bij vredestein hier achter onze tuin staat een machine dag en nacht te draaien voor scone grond of water Ik zag onl In de beek De Plooy(?) zat veel gif. in de tuin van de buren asbest gevonden. In onze buurt is de grond vervuild vanwege de oude gasfabriek landbouwgebieden mensen gooien daar motorolie o.i.d weg Nettoramaterrein olie door auto sleutelen onze tuin was vanuit het buurperceel verontreinigd op een enkel plaats asbest in de grond, oude fabriek haaksbergerstraat waar nu flat staat. oude fabriekterrein van Jannink aan de singel oude nettorama Oude Nettorama, Wethouder Beversstraat pax in de grond plaats waar voorheen een benzinestation stond plan kotman resten van oude steenfabriek storten van potgrond vermengt met tempexkorrels afkomstig van illegale wietkwkerijen tankstation singel terrein voormalig Texoprint en voormalig gasfabriek aan de wethouder beversstraat Texoprint uitwassing van bodemveronreiniging (meststoffen) in beken verfsloot bruggertstraat voormalig tankstation langs getfertsingel, voormalig texoprintterrein Voormalige Bleekerij in Boekelo Voormalige gasfabriek voormalige gasfabriekterrein voormalige pompstation getfertsingel, voormalige bouwmarkt getfertsingel
18
voormalige zoutfabriek Boekelo vredesstein vroegere Texpoprint / Boekelo Foliën Waar eerst detextielfabriek heeft gestaan. we wilden Kottendijk 108 kopen; grond bleek al meer dan 20 jr. vervuild en niet te saneren Wethouder Beverstraat zoutindustrie/baggerput boekelerhof Zuiderval Zuiderval voormalig gaskrim
Bijlage 2: burgerschapsstijlen1 Doelgroepen van beleid en communicatie worden doorgaans onderscheiden op basis van 'harde', sociodemografische kenmerken zoals leeftijd, opleiding en geslacht. Burgers verschillen echter ook meer algemeen in de manier waarop zij in het leven staan, ongeacht bijvoorbeeld hun leeftijd, opleiding of geslacht. Vaak zijn deze 'softe' kenmerken van burgers zelfs het meest bepalend voor hun opvattingen, attitudes en gedrag. Mentality biedt een segmentatiemodel dat juist met name gericht is op deze subjectieve beleving van burgers. Mentality is de naam van het onderzoeksprogramma waarmee waarden en leefstijlen in de Nederlandse bevolking evenals trends in het sociaal-culturele klimaat in kaart worden gebracht. Dit heeft tot een segmentatiemodel geleid waarin acht sociale milieus kunnen worden onderscheiden met een eigen kijk op het leven. Elk sociaal milieu heeft specifieke opvattingen over doelen die de moeite waard zijn om na te streven in het leven, opvattingen over werken, over sociale relaties, vrije tijd en consumeren. Ook de manier waarop sociale milieus aankijken tegen de overheid en de maatschappij, en de rol die men daarin wil spelen, verschilt. Daarmee heeft elk sociaal milieu een eigen burgerschapsstijl. Er worden vier burgerschapsstijlen onderscheiden: 1. plichtsgetrouwen 2. verantwoordelijken 3. pragmatici 4. buitenstaanders
Plichtsgetrouwen Plichtsgetrouwen Burgers met deze burgerschapsstijl zijn sterk maatschappelijk betrokken, met name bij de directe leefomgeving en de lokale overheid. Zij worden gedreven door hun plichtsbesef en gezagsgetrouwheid en zijn dus in principe bereid zich te schikken naar het overheidsbeleid. Ze zien in de overheid een autoriteit die zij respecteren en die weet wat goed is voor de burger. Verantwoordelijken De verantwoordelijken worden gedreven door maatschappelijke betrokkenheid en de ‘publieke zaak’. Zij voelen zichzelf hiervoor in hoge mate verantwoordelijk. Zij zien de overheid als een belangrijk instrument om die publieke zaak te dienen en nemen een coöperatieve maar kritische houding aan ten aanzien van de overheid. Vaak werken verantwoordelijken zelf ook bij de overheid, of 1
Bron: basisrapportage burgerschapsstijlen 2009, Motivaction
19
bijvoorbeeld in charitatieve instellingen en de journalistiek. Men is doorgaans ook goed geïnformeerd over overheidsbeleid.
Pragmatici De pragmatici zijn utilitaire individualisten met een sterke materialistische gedrevenheid. Niet de publieke zaak maar het eigen belang staat voorop en dit uit zich in selectieve interesse voor overheidsbeleid. Men filtert informatie van de overheid op relevantie voor hun eigen positie. Als het niet relevant is, wordt er verder geen aandacht aan besteed. Men is dus op onderdelen betrokken bij de overheid en geïnformeerd over overheidsbeleid. Over het algemeen is deze groep minder negatief over de overheid dan de buitenstaanders, ook al is men zeker niet volgzaam (zoals de plichtsgetrouwen) en is men het zeker niet altijd eens met de overheid.
Buitenstaanders Burgers met deze burgerschapsstijl zijn weinig maatschappelijk betrokken maar worden wel veelal gedreven door een behoefte aan maatschappelijke erkenning. Men voelt zich echter meestal niet erkend door de overheid, men voelt zich buitengesloten. Hiermee hangt samen dat men over het algemeen weinig vertrouwen heeft in de overheid, weinig interesse heeft voor het overheidsbeleid en negatief staat tegenover maatschappelijke verplichtingen.
Bijlage 3: tabellenboek met achtergrondvariabelen Percentage dat zich (zeer) veilig voelt mbt bedrijvigheid en veiligheid, naar wijk en burgerschapsstijl Binnensingelgebied
81% plichtsgetrouwen
82%
Hogeland / Velve
85% pragmatici
86%
Boswinkel / Stadsveld
82% buitenstaanders
81%
Twekkelerveld
71%
82%
verantwoordelijken
20
Enschede-Noord
87%
Ribbelt / Stokhorst
81%
Enschede-Zuid
83%
Industrie- en Havengebied
75%
Glanerbrug e.o.
83%
Landelijke gebied en kernen
83%
Zorgen over aspecten, naar wijk.
verkeersveiligheid zwerfvuil
inbraak
veiligheid op straat
Binnensingelgebied
35%
32%
23%
24%
Hogeland / Velve
33%
34%
19%
20%
Boswinkel / Stadsveld
35%
25%
24%
21%
Twekkelerveld
41%
34%
24%
17%
Enschede-Noord
24%
20%
14%
11%
Ribbelt / Stokhorst
30%
25%
25%
16%
Enschede-Zuid
32%
33%
29%
19%
Industrie- en Havengebied
38%
25%
38%
0%
Glanerbrug e.o.
46%
33%
16%
24%
Landelijke gebied en kernen
32%
29%
12%
11%
Zorgen over aspecten, naar wijk (vervolg)
Binnensingelgebied
diefstal
transport van sociale veilig- gevaarlijke heid stoffen risicobedrijven
23%
13%
3%
4%
21
Hogeland / Velve
15%
10%
4%
3%
Boswinkel / Stadsveld
18%
10%
3%
2%
Twekkelerveld
19%
10%
5%
7%
Enschede-Noord
12%
6%
4%
4%
Ribbelt / Stokhorst
18%
7%
3%
2%
Enschede-Zuid
22%
10%
5%
3%
Industrie- en Havengebied
25%
56%
25%
44%
Glanerbrug e.o.
10%
8%
3%
4%
Landelijke gebied en kernen
7%
3%
5%
5%
Geluidshinder in de afgelopen twaalf maanden, percentage panelleden per wijk dat dagelijks hinder ondervindt van.. brommers, auto's en scooters en vrachtauto's motoren treinen
kinderen/jongeren
buren
Binnensingelgebied
33%
41%
4%
9%
7%
Hogeland / Velve
26%
35%
1%
8%
5%
Boswinkel / Stadsveld
26%
34%
1%
10%
10%
Twekkelerveld
35%
35%
21%
12%
10%
Enschede-Noord
26%
26%
1%
8%
5%
Ribbelt / Stokhorst
27%
32%
2%
10%
7%
Enschede-Zuid
24%
32%
0%
11%
9%
Industrie- en Havengebied
38%
33%
0%
0%
22%
Glanerbrug e.o.
22%
28%
7%
8%
6%
Landelijke gebied en kernen
27%
18%
1%
3%
3%
22
