lOMoARcPSD
Week 1
Bestuur vs Recht
Bestuur
Recht
Doelgericht
Regelgericht
Politiek - belangen
Onpartijdig
Veranderlijk - flexibel
Bestendig - star
Open - extern gericht
(Relatief) gesloten - zelfgericht
Situationeel - contextueel - reëel
Universeel - van de werkelijk afgeleid zelfstandig normenstelsel
Democratie: Indirect:
Het electoraat kiest vertegenwoordigaars, die voor ze regeren en besluit.
Voordeel:
Goed geïnformeerde beslissing mensen. Er is sprake van continuïteit.
Nadeel:
Elite vorming. Machteloosheid van het volk. Lage opkomst van verkiezing.
Direct
Het volk beslist direct wat er gebeurd aan de hand van referenda.
Voordeel:
Directe weergave volk Leidt tot ontplooiing van volk Volk raakt betrokken bij politiek
Nadeel
De wil van het volk bestaat niet, alleen stukjes van het volk hebben een mening. Keuze wordt beperkt in ja/nee Burgers hoeven niet over nadelen na te denken. Burger is niet goed geïnformeerd. Geen mogelijkheden voor debat.
Substantiële democratie: Democratie is het doel. Volksdemocratie
lOMoARcPSD
Positief Vrijheidsbeeld Overheid moet burgers helpen zichzelf te ontwikkelen(scholing) Instrumentele democratie: Substantiële
Instrumentele
Indirect Het volk tot democratie brengen.
Direct Democratie onder het volk brengen.
+ Er onstaan nieuwe kanalen en veel interactie met de burgers. - Uithollen van politiek, test gezag democratie. Democratie wordt deel bepaald door belangen groepen. Een beroep doen op het volk.
+ Opvoeding argument, enthousiast maken van de “gewone”burger - De drempel voordeelname aan de politieke besluitvorming is voor “gewone”burger te hoog. De macht aan het volk.
+Draagvlak verkrijgen onder het volk. - Burgers dragen weinig bij aan de besluitvorming. De gene die het hards nee roepen worden in verhouding te vaak gehoord. Democratie is een middel. Negatief Vrijheidsbeeld Overheid moet vrijheidsrechten garanderen
+ Interactief beleid, veel invloed burger. -Beleid is praatcircus. Echte besluitvorming wordt ergens anders genomen
Dewey: ● ● ● ●
Democracy as a way of life Ieder individu heeft iets bij te dragen aan de besluitvorming Democratie is een voorwaarde voor optimale zelfontplooiing Het volk stuurt de politiek om haar wil uit te voeren
Schumpeter: Er is geen gemeenschappelijke wil Er is sprake van een kloof tussen het volk en een politieke elite (elitisme) Van de burger kan in alle redelijkheid niet worden verwacht dat hij over alles een weloverwogen besluit kan nemen ● Politieke elites strijden rond verkiezingen; tussen verkiezingen stabiele machtsstructuur ● De politieke elite stuurt het volk om haar wil te ontdekken ● ● ●
lOMoARcPSD
Dahl (plurisme) Erkennen de basisprincipes van het elitisme Maar: constateren dat niet sprake is van één (politieke) elite, maar meerdere, voortdurend met elkaar concurrerende elites (belangengroepen, vakbonden, etc.) ● Strijd tussen elites hangt af van het onderwerp ● ●
Verhouding burger – politiek Je kan nooit het volk afbeelden “representatie” Mensen kiezen niet altijd naar hun portemonnee. VVD bezuinigd veel toch gewonnen
Positie partijen goed kennen!!
Vroeger: Iedereen stemde PVDA, CDA en VVD. Partijen waren groot. Als je autoritair ingesteld was, kon je in de partij altijd wel iemand vinden waarmee je het een was In jaren 90 PVDA,CDA en VVD lieten autoritair beleid varen(Kok/Melkert) Die mensen konden nergens heen met hun stem tot Marijnissen Fortuyn en Wilders Populisme= (popus =volk) primair autoritrair nationalistisch
Geschiedenis van democratie Democratie uitgevonden door Grieken(zei hadden directe democratie) Moderene democratie- representatieve democratie Nu is er sprake va n diploma democratie( hoog opgeleide mensen regeren, geen goede representatie van volk)
lOMoARcPSD
Agendavorming Niet alles komt zo maar op agenda (wensen > eisen > issues > besluiten) Bij elk van deze stappen kan er non dicisoins(niet geschreven regel om niet over dit onderwerp te hebben doodstrag) optreden. Vroeger was immigratie beleid non dicisoins (PVDA vergbergen rapporten over allochtonen) Als je met juiste argumenten komt Pim Fortuyn kan je dit op agenda plaatsen. Mobalization of Bias Taboe zorgen ervoor dat bepaalde punten niet op de aganda komen “doodstraf” alle partijen hebben op verschillende redenen ( NIET onderling afgesproken (ongeschreven regel)) om punten niet op agenda te zetten. Overheidstaak: Overheidstaak door de jaren heen ● ● ● ●
Nachtwakersstaat (-1930) Groei van de verzorgingsstaat (1930-1973) Crisis van de verzorgingsstaat (1973-1982) Hervorming van de verzorgingsstaat (1982-heden)
Leer van de scheiding der machten ● Wetgevende macht ● Uitvoerende macht ● Rechterlijke macht ‘Checks and balances’ veel macht zal krijgen
kleine overheid grote overheid bemoeid zich met zwakkere
1 en 2-kamer parlement Ministers en Staatssecretarissen rechters Ze houden elkaar in bedwang, zodat niemand te groot en te
Trias soms aangevuld met: ● Vierde macht: de bureaucratie ● Vijfde macht: de expertocratie mensen met kennis bepalen en leggen dingen uit ● Zesde macht: de lobby- en belangengroepen ● Zevende macht: de media Wie beheert wat?
Kernwaarden Democratie:
Openheid Toegankelijke participatie Wil burgers is niet allemaal het zelfde en kan soms niet uitgevoerd worden
Rechtmatigheid
Als inperking macht overheid Bevoegdheid dien wettelijke grondslag te hebben Regels belemmeren beleidsvoering en zijn soms strijdig
Doeltreffendheid
Oplossen maatschappelijke problemen Doelstelling verschuiven in de loop der tijd
lOMoARcPSD
Integriteit
Geen machtsgebruik ten eigen baten Niet afwijken van algemene etnische normen Schijn van integriteit kan al fataal zijn
Legitimiteit
Acceptatie overheid Wantrouwen overheid kan functioneel zijn
Democratie vs. Rechtmatigheid Meerderheid van mensen in voor doodstraf/ had aanpakken criminelen, maar dat is in recht met beginselen van strafrecht Democratie vs. Doelmatigheid Doordat de politiek vaak compromissen moet sluiten, wordt soms de effectiviteit en doelmatigheid uit het oog verloren Rechtmatigheid vs. Doelmatigheid Door regels kan de doelmatigheid niet goed tot zijn rechtkomen, hierdoor vertraagt het proces Integriteit vs. Democratie Een fabriek die niet aan de veiligheid eisen voldoet openhouden, omdat het de werkgelegenheid bevorderd. Integriteit vs. Rechtmatig Week 2 Besluitvorming Voor een probleem heb een feit en een norm nodig Analytisch-rationele visie Theorie Rede Empirisch
Politieke visie Praktijk Macht Norm
Essentie van besluit
Er is een probleem
Er zijn probleempercepties
Verloop van besluitvorming
Opeenvolgende fasen
Permanente strijd
Focus
Factoren, oorzaak-gevolg
Actoren, winst-verlies
Beleidsvorming
Voorbereiding en bepaling
Onderhandeling
Uitvoering
Programmering en keuze instrumenten
Voortzetting politieke strijd
Status oplossingen
Probleem op zoek naar oplossingen
Oplossingen op zoek naar problemen
Visie op besluitvorming Package deals: Zoveel mogelijk problemen in de onderhandeltafel (doos) gooien en dan veel compromis sluiten. Ik geef jouw daar gelijk als jij mij hier gelijk geeft.
lOMoARcPSD
Politiek vs Bestuur Politiek
Bestuur
Uitdrukking van wil Gekozen Partijdig Doelen Beleid Verticaal
Uitvoering van wil Aangesteld Neutraal Middelen Uitvoering Horizontaal
Wilson - Weber Wilson:
Hij was bang dat het een soort vriendjes politiek word, mensen worden aangesteld op posities alleen op bases van giften in verkiezingstijd Beschermd bestuur tegen politiek Wil bedrijfsmatige beleidsvoering Ambtelijke professionaliteit noodzakelijk
Weber:
Het ambtelijk apparaat is te groot voor minsister. Minsister moet eigen mensen in kunnen zetten om overzicht te houden Beschermt politiek tegen bestuur Bureaucratieën krachtiger dan politici Ambtenaren zijn slechte politici en zorgen voor slecht functioneren ambtenaren geen stemrecht
De overheid heeft verschillende instrumenten om in te zetten Juridisch instrument Wetten Regels Problemen ● Normatief(beperken onze vrijheid) ● Inflexibel ● Gebrekkige informatie ● Eenzijdig (vaak contraproductief) De overheid bepaald de wet word niet aan 2 kanten ondertekend(contract) ● Moeilijk op complexe organisaties te richten ● Handhaving noodzakelijk Economisch instrument Subsidies Heffingen
lOMoARcPSD
Concurrentie Problemen: ● Niet alles is uit te drukken in vraag en aanbod of in geld ● Mogelijkheid van perverse effecten(wachttijden in de zorg, commercieel maken zorg. Wachttijden nemen af aantal operaties nemen niet evenredig toe maar explosief.
Communicatief instrument Voorlichting Overleg Toegankelijkheid streefwaarden, gedragsprikkels Problemen: ● “Zacht” ● Stroperig=poldermodel Markt staat altijd boven politiek. Overheid kan een beetje bijsturen maar uiteindelijk bepaald de markt. In jaren 80 was de overheid hiërarchisch en stond boven burger, nu burger mondiger en staat overheid naast burger Sturing aan de hand van type relatie tussen 2 partijen ● Sturing voordeel, Belastingmonopolie ● Geweldsmonopolie ● Arrangeren ‘checks and balances’ ● Beschermen kwetsbare groepen Sturing heeft grenzen( er is geen gemaakte samenleving) Overheid heeft beperkte middelen(geld/manipulatie)
Hiërarchie: Overheid bovengeschikt: ‘Command and control’ ‘Maakbare samenleving’: Overheid stelt gewenste koers vast en zet instrumenten in om die te bereiken Klassiek Weberiaanse bureaucratie als uitvoerder van publieke taken ● Problemen ● Uitholling natiestaat door globalisering en deterritorialisering ● Toenemende complexiteit en dynamiek samenleving ● Verzet van maatschappelijke actoren Markt: Tucht van de markt’: Meest optimale allocatie van middelen door processen van vraag en aanbod ● Sturing van maatschappelijke processen door marktordening en onderlinge aanpassing van private marktpartijen die eigenbelang nastreven ● Vergaande liberalisering en privatisering van publieke taken ● Problemen ● Marktfalen, o.a. rond externe effecten en collectieve goederen (Hfdstk 3 Openbaar Bestuur) ● Niet alles kan in vraag en aanbod worden uitgedrukt ● Mogelijk grotere maatschappelijke ongelijkheid Netwerk: ●
lOMoARcPSD
● ● ●
Wederzijds afhankelijke belanghebbenden zoeken gezamenlijk naar bevredigende uitkomsten Sturing door overleg en onderhandeling (‘poldermodel’) Publieke taken in handen van netwerken van publieke en private actoren met uiteenlopende belangen ● Problemen ● Kwetsbare belangen zijn onvoldoende georganiseerd ● Afwenteling van kosten en risico’s op partijen buiten het overleg/netwerk ● Stroperig, ondoorzichtig (aansprakelijkheid, democr. gehalte)
●
Economische instrumenten
Communicatieve instrumenten
Juridische instrumenten
Hiërarchie
Heffing op ongewenst gedrag
Voorlichting voor gedrags-verandering
Verbod ongewenst gedrag
Netwerk
Subsidie voor innovatie
Overlegforum creëren
Codificeren van uitkomst onderhandeling
Markt
Vergroten keuzevrijheid consumenten
Transparantie markt vergroten
Normen voor marktpartijen
