HET DAGELIJKS LEVEN IN DE 20E EEUW IN BEELDEN HUIS VAN ALIJN SARAH ELOY
INTRODUCTIE HUIS VAN ALIJN FOLKLOREMUSEUM 1932‐1962 MUSEUM VOOR VOLKSKUNDE 1962‐2000
HET HUIS VAN ALIJN 2000‐ …
van Gent rond 1900 naar dagelijks leven in Vlaanderen in de 20e eeuw Studio Alijn Nieuwe publieke ruimte sinds 2011 Filmpje stadstv
REEKS ‘UIT HET FOTOALBUM’ Sinds 2009: groot digitaal ‘familiealbum’ over dagelijks leven in de 20e eeuw. Jaarlijkse expo rond 1 thema ‘Uit het fotoalbum’: ‐ Mijn huisdier ‐ Morgen komt de schoolfotograaf ‐ ‘t Is vakantie! ‐ Trots op mijn auto ‐ Hun schoonste dag
Momenteel ca. 8000 foto’s + dia’s. Krijgen objectnummer adhv. decennium waarin foto werd gemaakt.
FO‐70‐00204
FO‐50‐00999
TIPS EN TRICKS BIJ DE DATERING VAN FOTO’S UIT HET DAGELIJKS LEVEN IN DE 20E EEUW 1. Begin bij de beeldleveranciers. ‐> Zoek naar de context
2. Kijk goed naar het origineel. ‐> Wat is de drager? Wat staat er op de achterkant?
3. Wat is er precies te zien op de foto? ‐> Hoe wordt er geposeerd? Welke kleren dragen ze? Welke voorwerpen?
4. Echt geen idee? Zoek de specialist! ‐> Veel kenners van auto’s, uniformen, landbouwtuigen…
1. BEGIN BIJ DE BEELDLEVERANCIERS
• Vraag naar info en durf doorvragen
• Geboortekaartjes, communieprentjes, trouwboeken of doodsbrieven? • Waar staat de foto in het fotoalbum? • Altijd dubbel checken!
Voorbeeld: Periode kan gespecificeerd worden adhv. persoonsgegevens zoals geboortedata. Tip: opgelet bij het schatten van leeftijden bij foto’s eind 19e ‐ begin 20e eeuw.
2. KIJK GOED NAAR HET ORIGINEEL I.
HET FORMAAT
Carte‐de‐visite foto 6x9cm – ca. 1860‐1920 Zeer populair tot begin 20e eeuw. Einde rond 1914. Verschillen in achterkant, opdruk, dikte papier, gewicht… bepalen datering.
Kabinetkaart foto 10x14cm – ca. 1870‐1920 Opgekomen kort na carte‐de‐visite. Ook populair tot WO I. Verschillen in achterkant, opdruk, dikte papier, gewicht… bepalen datering. ‐> vanaf WOI: fotopostkaart
Rolfilm Kodak Box Brownie in VS va. 1900 Opkomst bij ons na WOI Beeldrevolutie als gevolg! Iedereen kon nu foto’s nemen. ‐> snapshot is geboren
Studioportret Vanaf begin 20e eeuw tot de jaren 50 werden de belangrijke momenten vastgelegd in een studioportret. Einde populariteit door toenemend succes amateurfotografie.
Vierkante foto Film 126 van Kodak: va. 1963 tot jaren 70.
Polaroid Vanaf 1963. Populair in jaren 80 en 90.
II. KIJK EENS NAAR DE ACHTERKANT
Fotopostkaart Foto’s werden afgedrukt als postkaart. Enorm succes begin 20e eeuw en vooral tijdens WOI. Vanaf 1906‐1910: indeling tekst – adres.
Postzegel – afstempeling Datering postzegel? Datum van afstempeling?
Foto straatfotografen Nummer op de achterzijde. Kon Besteld worden. Bekendste vb: fotografen van Photohall aan de Belgische kust (1933‐ jaren 60).
Opdruk fotopapier Logo op achterkant veranderen afh. van periode. Voorbeelden: • • •
Agfa + productnaam: vóór 1957 Agfa alleen: na 1945 Gevaert Ridax: vóór 1945 Gevaert: fusie met Agfa in 1964 Kodak • Velox: 1930‐ca. 1950 • Kodak Velox Paper: ca. 1955‐ca. 1970 • A Kodak Paper: ca. 1960‐ca. 1980 • This paper manufactured by Kodak: ca. 1970‐ca. 1990
III. DE FOTOGRAAF
Op carte‐de‐visite’s, kabinetkaarten en studioportretten staat vaak de naam en het adres van de fotograaf. Tip: datering te achterhalen via publicatie en archiefonderzoek (bevolkingsregister, telefoonboeken…).
Voorbeeld: Deze foto kan adhv. de fotograaf Emille Gilles gedateerd worden. Van 1895 tot 1897 was hij actief op het adres op de foto, Rue Saint‐Jacques in Namen.
IV. HET FOTOALBUM
Bekijk het origineel fotoalbum. Album zelf + volgorde kan aanwijzingen geven
3. WAT IS ER PRECIES TE ZIEN OP DE FOTO? I.
STUDIOPORTRETTEN / SCHOOLPORTRETTEN
Voorbeeld: School‐ en communieportretten met enkel buste: typisch jaren 40
Voorbeeld: Studioportretten aan zee Typisch jaren 20 – fotograaf Le Bon in Oostende
Voorbeeld: datering zeer waarschijnlijk foutief. Waarom? ‐
‐
Achtergrond typisch voor studioportretten begin 20e eeuw. ‐> idyllisch buitenbeeld verwijst nog naar portretten uit de schilderkunst die fotografen wilden imiteren. Kledij en kapsels typisch voor begin jaren 1910.
Tip: info beeldleverancier steeds dubbel checken.
II. KLEDIJ EN HAARSTIJL
Tip: welke uiterlijke kenmerken vertellen je iets over de periode? ‐ kapsel ‐ (zonne)bril ‐ typische pasvormen ‐ schoenen ‐ gebruik bepaalde kleuren en prints
1904
1918
1928
1934
1948
1958
1966
1976
1986
1994
III. INTERIEUR / DAGDAGELIJKSE OBJECTEN
Tip: welke elementen in een interieur vertellen je iets over de periode? ‐ behangpapier ‐ gebruik bepaalde kleuren ‐ aanwezigheid televisie ‐ keukentoestellen
1906
1913
ca. 1928
ca. 1935
1947
ca. 1958
ca. 1958
1966
1986
1994
4. ECHT GEEN IDEE? ZOEK DE SPECIALIST!
VOORBEELDEN www.WESTHOEKVERBEELDT.be
Datering HEU001500580: ‐ identificatie via eigenaar? ‐ origineel? formaat? aanduiding fotograaf? fotopostkaart? achterkant? ‐ lettertype: eerder begin 20e eeuw ‐ soutane? vragen specialist. ‐ kledij: begin 20e eeuw – tot begin jaren 20 ‐> afh. van origineel: datering ca. 1910‐1920
Datering HEU005502408: Reeds gedateerd?
Datering HEU005502409: Reeds gedateerd?
Datering HEU005505113: ‐ identificatie via eigenaar? ‐ formaat: snapshot va. jaren 30 ‐ uniform rijkswachter: gezocht naar specialist: www.bloggen.be/gendarmecollection Uniform gedragen tot 1950. ‐> datering ca. 1945‐1950
Datering HEU005505138: ‐ identificatie via eigenaar? ‐ formaat: moeilijk te zien ‐ snapshot ‐ kledij / haarstijl dames: schoenen, mode en kapsels typisch eind jaren 20 – begin jaren 30 ‐ ronde brilletjes: eind jaren 20 – jaren 30 – begin jaren 40 ‐ ligstoel: vanaf jaren 20 ‐> datering ca. 1925‐1935
Datering HEU005505127: ‐ identificatie via eigenaar? ‐ formaat: moeilijk te zien ‐ snapshot ‐ kledij / haarstijl? Eerder jaren 40‐50 vragen aan specialist: “Deze wagen is zonder twijfel een Opel Olympia. Werd gemaakt in Duitsland van 1935 tot 1940 en terug hernomen van 1947 tot 1953.”
‐> datering ca. 1947‐1955
Datering HEU004504903: ‐ origineel: carte‐de‐visite ‐ drager 6,2 x 10,3 cm: vanaf 1860 tot 1884 ‐ achterkant? gewicht? ‐ decor studio: stoel om evenwicht te bewaren bij lange sluitertijd + sobere achtergrond: beginperiode CDV tot eind 1870. ‐ fotograaf: Devolder J. – was actief in de Hondstraat 7 rond 1868. ‐ uniform? vragen specialist. ‐> afh. van origineel: datering ca. 1868‐1875
1947
1977
1938
1990
1957
1925
1900
1963
1918
1986
INTERESSANTE LITERATUUR Het Huis van Alijn; Het leven zoals het was. De jaren 50, 60, 70 en 80 in België, Lannoo, 2009, 400p. Shrimpton Jayne; Family Photographs & how to date them, Countryside Books, 2008, 191p. Directory of Photograpers in Belgium 1939‐1905, Museum voor Fotografie (Antwerpen), 1997, Volume I en II Kockaerts Roger en Swinnen Johan; De kunst van het fotoarchief. 170 jaar fotografie en erfgoed, University Press Antwerp, 2009, 479p. Lavédrine Bertrand; (re)Connaître et conserver les photographies anciennes, CTHS, 2008, 343p. Methodiek dossier@CBG (Nederlands Centraal Bureau voor Genealogie): http://cbg‐methodiek.blogspot.be/ Souvenirfotografie aan zee, Kunsttijdschrift Vlaanderen, jaargang 58, n° 326, 2009, 200p. Levine Barbara en Snyder Stephanie; Snapshots Chronicles. Inventing the American Photo Album, New York, 2005 Van der Zeijden; Visuele cultuur. Fotografie als historische bron en als medium voor etnologisch onderzoek, Cahiers voor Regionale Geschiedenis en Volkscultuur, Nederlands Centrum voor Volkscultuur, 2004, 84p. Van den Dorpel, M., Kousemaker J.F. en Zondervan J.W.; Het Nederlands Fotoportret 1860‐1915. Een handleiding bij het dateren en bewaren van portretfoto’s., ’s Gravenhage, Centraal Bureau voor Genealogie, 1989, 60p.
[email protected] WWW.HUISVANALIJN.BE WWW.FACEBOOK.COM/HUISVANALIJN
