“Het [A]platform is een collectief van tien architectenbureaus uit de regio Arnhem. We delen kennis en expertise en ondersteunen elkaar daar waar mogelijk op allerlei vakinhoudelijke terreinen maar bijvoorbeeld ook op het gebied van het in- en uitlenen van personeel. We geloven in de kracht van de afzonderlijke bureaus en benutten deze om gezamenlijk op te treden in onderzoek, projecten en maatschappelijke ontwikkelingen. We doen dit op een open en informele manier zonder uit het oog te verliezen dat we naast vakbroeders ook concurrenten in het veld zijn.
“Het A-platform is een denktank waar kennis wordt gedeeld. Delen is vermenigvuldigen!” deelnemer aan de BIM-bijeenkomst
Bij alle vormen van samenwerking is onderling vertrouwen een kernwaarde. Alleen hiermee kunnen we duurzaam met elkaar werken, wetende dat vertrouwelijke informatie “binnenshuis” blijft. We streven naar een bruisend architectuurklimaat in Arnhem. Enerzijds door het stimuleren van verdergaande professionalisering van ons vak en onze ondernemingen. Anderzijds door onze omgeving -collega’s, ambtenaren, planontwikkelaars, stedenbouwkundigen, opdrachtgevers, studenten en onderwijsinstellingen- uit te dagen mee te denken over de architectonische en stedenbouwkundige ontwikkeling van onze stad Arnhem.
D+B architecten DNArchitekten Egbert van Dijk Architecten bv BNA Han Hameeteman Architectuur Hurenkamp Architecten + Adviseurs
Als [A]platform treden we gezamenlijk op in diverse projecten. Zo organiseren we bijvoorbeeld jaarlijks de Dag van de Architectuur en stellen we tweejaarlijks een project vast dat het hoofdthema van onderzoek wordt. In 2010 was dit een onderzoek naar de problematiek van leegstaande kantoren. Voor 2012 gaat het onderzoekproject over gebiedsontwikkeling en betreft de revitalisering van de Velperweg in Arnhem. Dit project, gedoopt ‘Velperboest’, beleeft eind juni 2012 zijn slotmanifestatie. Het verbreden van onze kennis is een belangrijke doelstelling en daartoe hebben we gezamenlijk het afgelopen jaar middels een IPC-subsidie een ontwikkelingstraject doorlopen op het gebied van BIM en Duurzaam Bouwen. De opgedane kennis hieruit delen we graag met onze relaties en in dat kader hebben we op 1 maart jl. een BIM bijeenkomst georganiseerd waarin we, naast een aantal presentaties over BIM, bij onze relaties een marktonderzoek hebben gedaan via een enquête.We zijn er trots op dat wij u dit boekje met de resultaten van dit BIM marktonderzoek kunnen aanbieden en danken u voor het geven van de input hiervoor.”
Suzanne Mulder, voorzitter A-platform
IDeA Architecten InTex Architecten SBH architecten + adviseurs Van Ardenne architecten Wismans & de Jong Architecten
[
[
made in Arnhem [1]
[2]
Van 3D modelleren tot virtueel bouwen Op 1 maart vond in het moderne wijncafe ‘Le Jardin’ in Arnhem de BIM-consultatiemiddag voor opdrachtgevers plaats. De bijeenkomst was een initiatief van het A-platform, een groep geëngageerde Arnhemse architectenbureaus. Het A-platform staat voor open kennisuitwisseling, legt Louis Banning van InTex uit. Die openheid is ook een van de kenmerken van het werken met BIM: je doet het niet alleen. Vandaar dat de leden van het platform graag hun kennis willen delen met hun relaties, en hun visie op BIM wil delen. Het A-platform ziet voor BIM grote kansen voor de bouw. Veel leden van het platform zijn bezig met het ontwikkelen van een eigen BIM-georiënteerde werkwijze. Daarnaast is het platform betrokken geweest bij de ontwikkeling van een BIM-protocol. Het protocol kan gebruikt worden om de vele manieren waarop BIM kan worden ingezet te beschrijven. Het biedt de mogelijkheid om heldere afspraken te maken over verantwoordelijkheden en verwachtingen. BIM krijgt in de hele bouwkolom veel aandacht. Ook veel ontwikkelaars, woningcorporaties en andere opdrachtgevers kijken met veel interesse naar de ontwikkelingen op het gebied van BIM. De dag is georganiseerd vanuit de behoefte om van gedachten te wisselen met opdrachtgevers over de mogelijkheden en wenselijkheden van de inzet van BIM. Voor partijen die gebouwen ontwikkelen kan BIM bijvoorbeeld worden ingezet als middel om de faalkosten bij bouwprojecten
[3]
terug te dringen. Maar werken met BIM is nog niet voor iedereen gesneden koek; velen vragen zich af hoe BIM precies werkt en wat de mogelijkheden en valkuilen zijn. Na ontvangst met koffie, thee én Arnhemse meisjes heette Suzanne Mulder, voorzitter van het A-platform de zeventig genodigden welkom. Het A-platform is een collectief van Arnhems architectenbureaus die elkaar willen inspireren en die de architectonische toekomst van de regio Arnhem mede vorm en inhoud willen geven. Dit doen de leden onder andere door evenementen te organiseren en projecten te initiëren, zoals deze BIM-consultatie.
Werken met BIM zorgt voor consistente tekeningen. (Afbeelding: Spekkink C&R)
[4]
die betrokken zijn bij het bouwproces, werken met dezelfde informatie, en die informatie is continu beschikbaar en altijd actueel.
Een ander actueel project van Het A-platform is de Velperboest! Dit is een project om een ontwikkelvisie voor de Velperweg tot stand te laten komen. Een visie waar ideeën van de eindgebruikers en hun creatieve kracht centraal staan en dat tot doel heeft de situatie en positie van de Velperweg in Arnhem te verbeteren en de leegstand te verkleinen. De keuze van de bijeenkomstlocatie aan de Velperweg behoeft dan ook geen uitleg meer. De eerste spreker op deze BIM-middag is Dik Spekkink van Spekkink C&R. In een korte presentatie “Wat is BIM”? heeft legt hij de genodigden wat BIM wel, maar vooral ook niet is. Dik poneert de boude stelling dat BIM de grootste bouwinnovatie van de afgelopen honderd jaar is. BIM staat voor Building Information Model, al gebruiken anderen ook wel het ironische Bijzonder Irritant Modewoord. Een specialist zal BIM vaak omschrijven als een methodiek, waarbij er zorg voor wordt gedragen dat alle relevante informatie gedurende de hele levenscyclus centraal wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd, ondersteund door een digitaal (3D) gebouwmodel. Alle partijen [5]
De architect denkt meestal alleen aan mooie 3D plaatjes, maar een 3D model is slechts één van de vele representaties van de informatie uit de database. Die database is waar het om draait bij BIM. Traditioneel tekent iedere ontwerppartij zijn eigen ‘gebouw’, waarbij kleine wijzigingen grote gevolgen kunnen hebben. Architectuur, constructie en installatie passen niet (meer) op elkaar. In dat zelfde traditionele proces worden dezelfde gegevens vele malen opnieuw geproduceerd; voor het bestek, voor de begroting, om het te kunnen bestellen et cetera. BIM lijkt dé oplossing om efficiënter te werken en afstemmingsfouten door het doorschuiven van informatie te voorkomen. Alle relevante informatie in één model; van het programma van eisen en regelgevingsaspecten, tot installaties, technische
Integratie van installaties en constructies, bij het vergadercentrum van Achmea in Apeldoorn. (Afbeelding: Van Wijnen Deventer)
BIM zonder samenwerkingsproces is als lopen op een loopband
Het kost veel energie, maar je komt nergens
BIM is een tool, en geen doel. (Afbeelding: woningcorporatie Vivare)
specificaties en facilitymanagement. Maar direct wordt de kanttekening geplaatst dat dit nog toekomstmuziek is. We staan nog aan het begin van deze ontwikkeling. Waarom zien veel bedrijven dan toch nieuwe kansen in dit proces? Wat is er nu al wel haalbaar? Voor de beginners is er little BIM: het opzetten van een 3D-model met de bijbehorende afspraken, taken en communicatie binnen het eigen bureau. Dit kan direct tijdwinst opleveren. De volgende stap is Big BIM. Het uitwisselen van gegevens tussen partners in de bouw, met de bijbehorende afspraken, taken en communicatie onderling. Iedereen tekent nog wel zijn eigen model, maar wisselt deze regelmatig uit. Tijdens deze controlemomenten wordt automatisch vastgesteld waar conflicten tussen bijvoorbeeld installaties en bouwdelen optreden. Dit wordt clashcontrol genoemd: het in elkaar passen van de modellen. Voor de aannemer zijn er ook nieuwe mogelijkheden. Het gebouw kan virtueel gebouwd worden waardoor de uitvoering strak gepland kan worden.
Of het ooit tot een totale BIM-omgeving gaat komen is de vraag, het zou ook per fase georganiseerd kunnen worden: Het BIM-BAM-BOM model. Dit staat voor drie verschillende BIM-modellen, één voor de ontwerpfase (Building Information Model), één voor de uitvoeringfase (Building Assembly Model) en tenslotte een model voor de explotatiefase (Building Operation Model). De volgende sprekers, Henk de Jager en Bjorn Klarenbeek van Bouwbedrijf Van Wijnen, belichten BIM vanuit hun dagelijkse praktijk aan de hand van een voorbeeldproject: de nieuwbouw van het vergadercentrum van Achmea in Apeldoorn door van Wijnen Deventer. Ook in de aannemerswereld heeft de invoering van BIM grote gevolgen, onder ander voor de functies die de medewerkers vervullen, bijvoorbeeld van werkvoorbereider naar BIM manager. Van Wijnen is nu zo’n zes jaar bezig met BIM. Begonnen in een gesloten Revit omgeving hebben ze recent besloten over te gaan naar een open standaard, zodat er makkelijker met verschillende partijen informatie uitgewisseld kan worden en het een echte samenwerking wordt. BIM is ook de aanjager van andere innovaties; bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van een LEAN werkwijze. Het voorbeeldproject illustreert goed de mogelijkheden van virtueel bouwen. Door de uitvoering van de bouw eerst virtueel te simuleren is er veel bespaard op bijvoorbeeld (hulp)constructie- en uitvoeringskosten. Het gebouwmodel is opgebouwd in fases van een week (uitgaande van de bouwplanning). Daarmee kon worden bekeken wat als eerste gebouwd moet worden in verband met bijvoorbeeld de stabiliteit. Op deze manier konden hulpconstructies [6]
resultaten van het onderzoek
Wat is BIM volgens deelnemers, in eigen woorden. Een interpretatie van de antwoorden:
opdrachtgevers over BIM De aanwezige deelnemers zijn allemaal op enig moment opdrachtgever of gedelegeerd opdrachtgever van een architectenbureau geweest. Ze hebben vaak zeer veel ervaring met ontwerp,- en bouwprocessen. De aanwezigen is gevraagd naar hun mening over meerdere aspecten van BIM. Wat is BIM in hun ogen, en hoe kijkt men aan tegen de inzet van BIM door architectenbureaus.
geoptimaliseerd worden. Een andere efficiencyslag is gemaakt door de de stalen draagconstructie per element door te rekenen. Niet elke balk of kolom wordt op dezelfde manier belast, en door per element de juiste belasting te bepalen, in plaats van per groep elementen, kan veel staal bespaard worden. Het project laat overtuigend zien hoe de inzet van BIM de uitvoering van de bouw kan versnellen en tegelijkertijd kostenverlagend kan werken. Na een goed verzorgde pauze was het woord aan Monique van Gerven van woningcorporatie Vivare. Als opdrachtgever van aannemer en architect heeft de corporatie minder van doen met de technische kant van BIM. Voor Vivare is BIM nadrukkelijk een tool, geen doel. Maar het kan wel werken als vliegwiel bij het vormgeven van samenwerking en informatieuitwisseling. Dit werd geïllustreerd met een eerste project van Vivare waar BIM is ingezet. Vivare heeft bewust voor de inzet van BIM gekozen. Ze wilden af van [7]
de oude vechtcultuur die bij de traditionele werkwijze lijkt te horen en zochten naar een vertrouwde partij om een echte samenwerking op te zetten. Dat heeft goede resultaten gehad. Het proces is voorspoedig verlopen. Door het werken met BIM zijn er zijn minder informatieoverdrachtsmomenten geweest, wat gunstig is. Juist op dat soort momenten is de kans op communicatiestoornissen en fouten namelijk het grootst. De inzet van BIM had ook invloed op de organisatie van het proces. Zo is er bivoorbeeld voo rgekzoen om met één budget voor ontewerp én bouw te werken. Daardoor kon er meer tijd worden gestoken inhet bedenken van slimme ontwerp-oplossingen. Dit verdient zich terug tijdens de bouw. Na de uitwisseling van ervaringen en de visies op de inzet van BIM, kregen de aanwezigen de mogelijkheid om hun eigen kijk op BIM te verwoorden aan de hand van een vragenlijst. De samenvatting van de resultaten vindt u in het volgende hoofdstuk.
Wat kan BIM voor het gehele ontwerp,- en bouwproces betekenen? En wat kan BIM voor de eigen organisaties van de respondenten betekenen bijvoorbeeld bij beheer en onderhoud? In dit hoofdstuk vindt u de resultaten van dit onderzoek.
Te hoog gespannen verwachtingen is een van de valkuilen bij de inzet van BIM (Afbeelding: Spekkink C&R)
corporaties ontwikkelaars dienstverlening overheid onbekend ontw.bouwer bouwbedrijf
Eenendertig aanwezigen hebben deelgenomen aan het onderzoek; hierboven een overzicht in van de sectoren waarin de deelnemers werkzaam zijn.
BIM is een belangrijk ‘buzzword’ is in de bouwsector. BIM is de toekomst, is de oplossing voor álle problemen in de bouw, en wie niet BIMt mist de boot. Kortom, BIM heeft nogal wat verwachtingen gewekt. In dit onderzoek is gezocht naar nuancering van dit soort stellingen. Wat betekent BIM écht voor de deelnemers? Als eerste is gevraagd wat deelnemers vinden dat BIM is. De bewerking van de antwoorden staan samengevat in de woordwolk op de volgende pagina. Hoe groter het woord in de wolk staat afgebeeld, hoe vaker het woord is genoemd. De respondenten geven duidelijk aan dat de essentie van werken met BIM ‘samenwerken’ is. Daarnaast wordt het voorkomen van fouten en vergroten van efficiency als essentiële onderdelen gezien. Opvallend aan deze woordwolk is dat de respondenten niet inzoomen op de technische aspecten van BIM, bijvoorbeeld het 3Dtekenen of het werken met een database. [8]
Aspect: tekenen in 3d. (in absolute aantallen)
Aspect: alle partijen werken in 1 model. (in absolute aantallen)
De uitspraak ‘wij werken met BIM’ heeft niet voor iedereen dezelfde betekenis. De respondenten is gevraagd om aan te geven in welke mate bovenstaande aspecten volgens hen tot de kern van het werken met BIM behoren. Opvallend is dat álle genoemde aspecten door meer dan tweederde van alle aanwezigen als belangrijk of wezenlijk wordt ervaren. De drie laagst scorende aspecten, begroting en bestek genereren en simulatie van bouwplaatslogistiek, wordt nog steeds door ongeveer de helft van de aanwezigen als
[9]
Aspect: genereren van alle tekeningen uit 1 model. (in absolute aantallen)
Aspect: uitwisselen van 3d-informatie. (in absolute aantallen)
belangrijk of wezenlijk gezien. Respondenten denken bij BIM dus duidelijk aan ‘BIG BIM’; aspecten als het werken in een gezamenlijk model, of het gebruiken van gezamenlijk database-informatie worden gezien als belangrijke onderdelen van BIM. Hierboven staan een aantal aspecten genoemd waarbij door de deelnemers is aangegeven hoe wezenlijk ze dit vinden bij het werken met BIM. Opvallend is de waardering voor clashcontrol; voor vrijwel alle aanwezigen is clashcontrol het belangrijkste aspect van BIM.
Aspect: begroting uit database genereren. (in absolute aantallen)
Aspect: simuleren van bouwplaatslogistiek. (in absolute aantallen)
Aspect: bestek uit database genereren. (in absolute aantallen)
De deelnemers is gevraagd of hun inzicht in de mogelijkheden van BIM voor in het ontwerp- en bouwproces is veranderd door deze bijeenkomst, en zo ja, wat de meest relevante, nieuwe informatie was. De antwoorden staat weergegeven in de woordwolk op de volgende pagina. Veel opmerkingen gaan over het proces van werken met BIM, veel minder dan de techniek van BIM. Dit sluit aan bij de insteek van de voordrachten op de bijeenkomst van de consultatiemiddag. De meeste mensen leggen de nadruk op samenwerken,
Aspect: clashcontrol. (in absolute aantallen)
dienstverlening ontw.bouwer ontwikkelaars bouwbedrijf corporaties
[ 10 ]
ja nee
Ruim een vijfde van de respondenten stelt op dit moment het kunnen werken met BIM als randvoorwaarde bij het selecteren van een architectenbureau.
[ 11 ]
Welke bedrijven en organisaties hebben eigenlijk al ervaring met de toepassing van BIM in het ontwerpen bouwproces? Vooral de ontwikkelend bouwers en bouwbedrijven hebben al ervaring met BIM; dit is weinig verassend. De combinatie van ‘opdrachtgever’ (lees: risicodrager) en uitvoerende partij maakt dat deze partijen al snel grote meerwaarde ervaren bij het werken met BIM.
sneller proces
Nee, ik verwacht geen verplichting, maar wel dat het een selectiecriterium wordt bij sommige opgaven.
anders geen specifiek doel
Nee, ik verwacht niet dat het werken met BIM bij de keuze voor een architectenbureau een rol zal gaan spelen.
Beoogde doelstellingen bij de inzet van BIM.
ja
De inzet van BIM is vaak een bewuste keuze. De helft van de respondenten die ervaring heeft met de inzet van BIM, heeft dit ingezet met als doel faalkostenreductie. Daarmee is het terugbrengen van deze kosten duidelijk een belangrijke motivator. De wens een sneller proces te doorlopen is in 20% van de gevallen de belangrijkste doelstelling geweest.
BIM
professioneel
klik
passende ontwerpstijl
nee
klantgerichtheid
(Boven) Welk criterium vinden respondenten het belangrijkst bij selectie van een architectenbureau, uitgedrukt in rapportcijfers (1-10)?
nee
faalkostenreductie
Ja.
honorarium
In de volgende sectie is gevraagd naar BIM als selectiecriterium. Hoe belangrijk is het dat een architectenbureau met BIM werkt, in de ogen van opdrachtgevers? Architectenbureaus kunnen allerlei redenen hebben om te besluiten BIM in hun bedrijf te introduceren, zowel interne als externe redenen. Het belang dat opdrachtgevers hechten aan BIM kan helpen bij het maken van een afweging over het werken met BIM binnen een architectenbureau, en op welke wijze dat de meeste meerwaarde kan hebben
ja
Heeft u als opdrachtgever al ervaring met de toepassing van BIM?
ervaring
wanneer wordt gevraagd naar de essentie van BIM. BIM is een middel dat kan worden ingezet om een ander doel te bewerkstelligen, namelijk betere of andere samenwerking tussen partijen in het ontwerpen bouwproces. De belangrijkste elementen om die samenwerking vorm te geven zijn in de ogen van de respondenten het 3d tekenen, de gezamenlijk database en de inzet van clashcontrol.
(Onder) Verwachten de responenten dat het werken met BIM een randvoorwaarde zal worden bij het selecteren van een architectenbureau?
creativiteit
(Boven) Wat was voor de deelnemers de meest relevante, nieuwe informatie over BIM?
voor een opdrachtgever. Maar liefst een vijfde van de respondenten geeft aan dat het werken met BIM door een architectenbureau op dit moment door hen als randvoorwaarde wordt gesteld, bij het zoeken naar een geschikt bureau voor een opgave. Een overgrote meerderheid, zo’n negentig procent, verwacht dat het kunnen werken met BIM verplicht zal worden, of op zijn minst een selectiecriterium.
Is het doel bereikt? Het overgrote deel van de partijen die ervaring hebben met BIM, hebben ook hun doelstelling bereikt; de inzet van BIM is vaak succesvol.
De meeste respondenten geven aan dat het doel is bereikt, waarbij één project nog niet is afgerond, dus het resultaat nog onbekend. Bij één project is de doelstelling van faalkostenreductie niet gehaald. [ 12 ]
bouwbedrijf
Maken opdrachtgevers onderscheid naar aard van de opgave, wat betreft het inzetten van BIM? Voor nieuwbouw wordt BIM vrijwel unaniem (enigszins) zinvol geacht. Daarbij wordt de inzet van BIM bij zorgbouw en utiliteitsbouw door alle respondenten zinvol geacht, terwijl er bij woningbouw iets meer twijfel is. Voor renovatie en herbestemming ligt de animo beduidend lager.
Werken met BIM kan op verschillende manieren de kwaliteit van het ontwerp- en bouwproces beïnvloeden. De respondenten is gevraagd naar belangrijke en minder belangrijke redenen voor hun organisatie om BIM te (gaan) gebruiken. In het totaaloverzicht is te zien dat faalkostenreductie en clashcontrol de belangrijkste redenen worden gevonden, gevolgd door het verkorten van de doorlooptijd en eenvoudigere communicatie met eindgebruikers.
dienstverlening
[ 13 ]
ontw.bouwer
ontwikkelaars
Werken met BIM heeft alleen zin als alle partijen in het bouwen ontwerpproces met hetzelfde BIM-model werken.
Ik denk dat BIM het ontwerp- en bouwproces kan versnellen.
Het heeft meerwaarde als een architectenbureau met BIM werkt, ongeacht hoe de andere partijen in het proces werken.
Ik denk dat BIM de ontwerpkwaliteit kan verhogen.
Ik denk dat BIM de faalkosten kan verminderen.
Bij wel type projecten lijkt de inzet van BIM zinvol?
corporaties
BIM helpt mij (en/of de eindgebruikers waar ik mee communiceer) om beter inzicht in het ontwerp te krijgen.
Overzicht van de stellingen: wat zijn voor uw organisatie belangrijke en minder belangrijke redenen om BIM te (gaan) gebruiken? [ 14 ]
De werkzaamheden in VO- en DO-fase laten slechts een kleine (niet significante) verschuiving zien; het leeuwendeel van de opdrachtgevers gaat er van uit dat er voor een VO en DO altijd nog een architectenbureau zal worden ingeschakeld. In de besteksfase is een grote verschuiving te zien. Hierbij is geen aandacht geschonken aan de vraag hoe dit contractueel geregeld wordt. Het antwoord impliceert dat er ook op een andere manier zal worden aanbesteed, in bouwteam of bijvoorbeeld geïntegreerd. Bij de werktekeningen is een zelfde verschuiving te zien. Waar in een traditioneel proces de voorkeuren verdeeld zijn (de helft laat de werktekeningen bij voorkeur door de architect de maken, de andere helft door de aannemer) gaat de voorkeur bij een BIM-georiënteerde werkwijze duidelijk uit naar de aannemer.
De keuze voor het werken met BIM gaat vaak gepaard met reflectie op het ontwerp- en bouwproces. Respondenten is gevraagd om aan te geven door wie ze bepaalde werkzaamheden bij voorkeur laten verrichten in een traditioneel proces, en hoe ze dat in een BIMgeoriënteerd proces doen (of verwachten te doen). Daarbij is gekeken naar de verschillende fasen van het ontwerp,- en bouwproces. Uit de grafieken op deze pagina blijkt dat er bij sommige fasen een verschuiving plaats zal vinden wat betreft de uitvoering van werkzaamheden binnen een het ontwerp- en bouwproces. Een deel van het werk dat traditioneel door het architectenbureau wordt gedaan, komt in een BIM-proces bij de aannemer terecht.
Werktekeningen
Bestek
BIM BIM architect
aannemer
traditioneel aannemer
traditioneel
architect
anders
Toezicht
Directievoering
VO/DO
anders
BIM architect aannemer
anders
BIM
BIM
traditioneel
traditioneel
architect aannemer
anders
traditioneel
architect aannemer
anders
Verdeling werkzaamheden in een BIM-proces en een traditioneel ontwerp- en bouwproces. Antwoorden in procenten.
[ 15 ]
[ 16 ]
BIM biedt ontwerpende partijen de kans om gezamenlijk één database en één gebouwmodel te delen. Dit vergt een goede coördinatie van partijen die met het model werken. De opdrachtgever bepaalt bij wie de coördinatie ligt. De vorige vraag deed vermoeden dat hier in overweldigende meerderheid ook voor de aannemer zou worden gekozen; dat is niet het geval. De BIM-coördinatie komt maar in 30% van de gevallen vanzelfsprekend bij architect of aannemer terecht. Een derde geeft aan een BIMspecialist te zoeken, en nog eens een derde geeft aan een andere partij te zoeken of het af te laten hangen van de betrokken partijen. Hoe staat het eigenlijk met de uitvoerende partijen? Is het werken met BIM bij hen een selectieeis? Het verplichten van het werken met BIM door uitvoerende partijen gebeurt op dit moment nagenoeg niet.
architect
anders
aannemer
verschilt per opgave, ik kies voor de partij die de meeste ervaring heeft met BIM
externe BIM-specialist
Wie doet de BIM-coördinatie? ja nee
ja nee
Wordt het werken met BIM door uitvoerende partijen naar verwachting een verplichting? [ 17 ]
Ik ben niet bereid meer te betalen voor een gebouwontwerp dat mbv BIM wordt uitgewerkt, maar wel bereid een groter deel van het honorarium, in VO en DO uit te keren, omdat er in die fasen met BIM meer werk wordt verricht dan in een traditioneel ontwerpproces. Ik ben niet bereid meer te betalen voor een gebouwontwerp dan traditioneel, ook al wordt er met BIM gewerkt.
Stellen opdrachtgevers het werken met BIM door uitvoerende partijen verplicht?
Op de vraag of men verwacht dat dit zal gaan gebeuren, zijn de meningen verdeeld. De antwoorden zijn ook gelijkmatig verdeeld over de typen opdrachtgevers.
Ik ben bereid meer te betalen voor het ontwerp dan gebruikelijk, als dit mbv BIM wordt uitgewerkt, omdat ik geloof dat dit de totale investeringskosten zal verlagen.
Werken met BIM kan financiële gevolgen hebben voor het ontwerp- en bouwproces. Er is veel animo (totaal 77%) onder opdrachtgevers om bij een BIMgeoriënteerde werkwijze ook op een andere manier naar de financiële kaders van de opdracht te kijken. Zestig procent van de respondenten is bereid meer te betalen, en nog eens 17% geeft aan bereid te zijn om te kijken naar de verdeling van het honorarium over de fasen. Op de vraag of een bedrijf op dit moment intern gebruik maakt van BIM-modellen, bijvoorbeeld voor beheer, onderhoud of facilitair management, antwoord 90% nee. Bedrijven zijn dus wel bezig met BIM, blijkt uit eerdere vragen, maar nog niet zover dat modellen ook worden ingezet voor beheer, onderhoud of facilitair management. De helft van de bedrijven verwacht binnen nu en 5 jaar zelf BIM-modellen te gebruiken binnen de organisatie. De voornaamste redenen om BIM te gebruiken zijn: inzicht in oppervlakten, inzicht in installaties en materiaalgegevens bijhouden.
Hoe bereid is men om de financiering of financieringsstructuur van een ontwerpproces aan te passen als er gewerkt wordt met BIM?
ja nee
Gebruikt u BIM-modellen bij beheer, onderhoud of facilitair management?
ja nee
Verwacht u dat uw organisatie gebruik zal gaan maken van BIMmodellen? De mensen die daarop ‘ja’ antwoorden, verwachten dat dat tussen de 1 en 5 jaar zal gaan gebeuren [ 18 ]
samen verder
colofon
De BIM-bijeenkomst onderschrijft dat alle partijen in de bouwkolom op zoek zijn manieren om beter samen te werken en de faalkosten te verminderen. Betere samenwerking tussen partijen leidt tot een kwalitatief hoogwaardige gebouwde omgeving. BIM kan daarbij als middel worden ingezet. BIM heeft een grote belofte waar te maken. De resultaten van deze bijeenkomst van het A-platform laten zien dat er grote interesse is, niet alleen bij ontwerpende en uitvoerende partijen, maar ook bij opdrachtgevers. Door te kiezen voor de inzet van BIM kunnen de opdrachtgevers van ontwerpende en bouwende partijen een grote rol spelen in het aanjagen van de cultuurverandering in de bouw die nodig is om efficiënter te werken en een hogere gebouwkwaliteit te realiseren.
Het A-platform ziet grote mogelijkheden voor de inzet van BIM. De leden zijn bezig met het ontwikkelen van BIM-werkmethoden en houden u graag op de hoogte van de stand van zaken. Naast de ontwikkeling van BIM heeft het platform voor het komende jaar verschillende andere activiteiten op de agenda staan die een impuls kunnen geven aan de discussie over ruimtelijke kwaliteit in Arnhem. De leden nodigen u, en andere partijen in de bouwkolom, van harte uit om deel te nemen aan verdere discussie. Samen met u werken zij aan betere samenwerking!
Maart 2012 Onderzoek, rapportage en vormgeving: Archipunt / Annette van Apeldoorn m.m.v.: Jolanda ven der Sluis Jaap Neijzen Jos Hegeman In opdracht van InTex Architecten Wismans & de Jong Architecten ARCHIPUNT heresingel 4 9711 ES Groningen 050 313 36 36 www.archipunt.nl
[email protected]
Archipunt
“BIM is een Tool, geen doel!” [ 19 ]
BIM onderzoek A-platform van Archipunt is in licentie gegeven volgens een “Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieelGeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland”- licentie.
