hersenspinsels Tijdschrift Psychologie Nijmegen December 2010
ZONDIGEN Hebzucht: wanneer gaat het te ver? De zeven zonden volgens Marcel Becker Trots: een zonde of gezond?
Vidacto is een groeiende, innovatieve dienstverlener op het gebied van Human Resource Management (HRM). Onze diensten bestaan uit advies, training, coaching en assessments. We richten ons op het topsegment van het bedrijfsleven, de zorg en de overheid. We verzorgen onze diensten op individueel niveau en ook op teamen organisatieniveau. Gedrag binnen organisaties is ons centrale thema. Onze consultants hebben een (A&O) Vidacto B.V. De la Reijstraat 9 6814 AD Arnhem Postbus 1126 6801 BC Arnhem Tel. 026 - 44 35 351
2
www.vidacto.nl HERSENSPINSELS
psychologische achtergrond en zijn sterk bedrijfsgericht ingesteld. We verstaan ons vak en we kennen het vak van onze opdrachtgevers. Deze combinatie maakt dat we onze diensten leveren aan opdrachtgevers die kwaliteit en professionaliteit hoog in het vaandel hebben. Vidacto werkt door het gehele land en houdt kantoor in Arnhem.
6 10 24
Het liefst laat je dat populaire meisje, waar je al zo lang jaloers op bent, struikelen als ze op haar parmante hakjes voorbij komt lopen!
“Ik ben niet de knappe docent waarvan meisjes een jaar later dan zeggen ‘Ja, die kan ik me van het PiA college nog wel herinneren’.”
Nu blijkt dat ik verdomme ook nog eens ijdel ben. Ja, je mag ook niet schelden, maar ik ga toch al naar de hel!
Inhoudsopgave A PRIORI p. 4 BREIN p. 6 ELLIS p. 9 OP DE SOFA p. 10 GEDRAG p. 14 COLUMN p. 17 SPIN-AGENDA p. 18 TIPS p. 19 IN ‘N DOZIJN p. 20 Brein
PERSOON
DE-CAFE REPORTAGE PERSOON COLUMN HOTSPOT DR FAIL INTERVIEW HERSENSPINSELS GEDICHT GEDRAG
INTERVIEWS
p. 23 p. 24 p. 26 p. 29 p. 30 p. 32 p. 35 p. 38 p. 39 COLUMNS
December 2010
3
A PRIORI
Renske Roorda
Een nieuw jaar, nieuwe kansen, nieuwe
waarin Margriet Sitskoorn de zeven zon-
HersenSPiNsels. Naast een nieuwe re-
den relateert aan het brein. Een aanrader!
dactie, een nieuwe look en vier extra pa-
Tijdens het schrijven van deze editie hebben
gina’s, een gewaagd thema: zondigen.
we zelf ook een hoop interessante ontdek-
Paus Gregorius I introduceerde ze in de
kingen gedaan. Zo ontdekte Jolien dat trots
zesde eeuw en sindsdien is een wereld zon-
goed is voor je ontwikkeling en Myrthe dat
der zonden bijna ondenkbaar. Het heeft
jaloezie evolutionair bepaald is. Dana kwam
even geduurd maar ik kan ze eindelijk in
veel te weten over de trieste waarheid ach-
één adem noemen: luiheid, wraak, vraat-
ter dik zijn en Kevin ontdekte dat lust zelf niet
zucht, jaloezie, ijdelheid, gierigheid en lust.
slecht is, maar juist het onderdrukken ervan.
Ik weet niet of iemand ze ooit in twijfel heeft
Verder nog twee interessante interviews met
getrokken of dat er mensen zijn die vinden
een kinderpsychiater en Marcel Beckers.
dat er nog veel meer zijn of juist minder,
Zelf ben ik niet gelovig en kunnen die zon-
maar de zeven zonden zijn een thema voor
den mij niet veel schelen, maar het is wel
menig boek en film. Zo ken ik weinig men-
interessant eens stil te staan bij je eigen
sen die Se7en niet hebben gezien en ont-
zondige daden en gedachten. Je zult er snel
dekte ik laatst een voor psychologen zeer
achter komen dat een deugdig leven bijna
interessant boek, Passies van het Brein,
onmogelijk is... Hoe dan ook veel leesplezier!
Colofon HERSENSPINSELS: Jaargang 3, nr. 1, December 2010. Het tijdschrift wordt mede mogelijk gemaakt door studievereniging SPiN en verschijnt 5 keer per jaar. Hoofdredactie: Renske Roorda Redactie: Kevin de Goede, Koen Hendriks, Jolien van Barlingen, Myrthe van Eerdt, Lenthe Martin, Ilse Meijer en Dana Schreur. Columnisten: Jules Ellis, Joep aan den Boom, Myrthe van Eerdt.
4
HERSENSPINSELS
Fotografie: Renske Roorda, Lenthe Martin, Koen Hendriks Illustraties: Renske Roorda Voorpagina: Renske Roorda Achterpagina: Lenthe Martin Lay-out: Dana Schreur Redactieadres: SPiN t.a.v. Hersenspinsels, Montessorilaan 3, A.00.05, 6525 HR, Nijmegen Telefoon: 024 - 3612588 E-mail:
[email protected]
Jouw studievereniging wil het je zo voordelig en makkelijk mogelijk maken. Dus hebben ze een boekenleverancier die daarbij past.
Jouw studievereniging werkt nauw samen met studystore. En dat heeft zo z’n voordelen. Doordat we snugger te werk gaan, kunnen we jouw complete boekenpakket snel aanbieden tegen een scherpe prijs.
December 2010
5
BREIN
De ontmaskering van het monster met de groene ogen Zal je net zien, je beste vriend of vriendin kaapt die goddelijke partner voor je neus weg terwijl jij net aan het bedenken was welke move je ging maken. Bovendien past je zus net wel in die mooie broek waar jij al maanden bij loopt te kwijlen. En als ultieme toppunt heeft je goede vriend die auto die je al heel lang wilde hebben! Het groene monster schreeuwt in je buik, dat wil ik ook! Maar hoe ontstaat jaloezie?
6
Als mens zijnde heb je veel emoties.
van
Bepaalde emoties zijn aangeboren,
voorouders hielp te overleven in een
andere cultureel bepaald en nog andere
steeds complexer wordende sociale
behoren tot de cognitieve functies. Tot
omgeving. Sociale dieren, zoals de
de groep cognitieve emoties behoren
mens, zijn in het begin van hun leven
onder andere: liefde, schuld, schaamte
afhankelijk van soortgenoten. De sociale
en dus ook jaloezie. Deze zijn afhankelijk
signalen in het brein, die de band
van je genen en kunnen niet gemakkelijk
tussen verzorger en kind veiligstellen,
geassocieerd worden met één enkele
zijn op dat moment misschien wel het
universele gelaatsuitdrukking. Probeer
belangrijkst. Ook in de rest van het
jij maar eens in een paar woorden uit te
leven blijft het overlevingsgewijs nuttig
leggen hoe iemand doet die jaloers is!
om goed te functioneren in een groep,
Maar waar dienen deze cognitieve
want samen sta je natuurlijk sterker dan
emoties, en dus jaloezie voor? Jaloezie
alleen! Jaloezie kan je prikkelen om een
zou ontstaan zijn uit een proces
betere positie te krijgen in de groep.
HERSENSPINSELS
natuurlijke
selectie
die
onze
BREIN Tevens laat jaloezie je nóg beter je best
in de evolutie hebben meegekregen.
doen voor dingen die je echt wilt. (Dus
Vroeger dacht men dat dit deel van je
dames, je vriend af en toe een béétje
hersenen je lichaam volledig overnam
jaloers maken is nog helemaal niet zo
als je een emotie ervaarde. Vandaar
slecht bedacht!) Ook helpt jaloezie bij
de uitdrukking: Overmand zijn door
je morele opvoeding. Dus eigenlijk is het
emotie!
nog helemaal niet zo verkeerd om af en toe jaloers te zijn!
Momenteel
zijn
er
een
hoop
tegenstrijdige onderzoeken over de Echter blijft de vraag bestaan: waar in je
locatie van emoties. In de jaren vijftig
brein bevindt zich jaloezie? Het deel van
begon een professor genaamd Olds
het brein dat emoties reguleert bevindt
met dieren te experimenten die op
zich in het limbisch systeem, een deel
bepaalde plekken van het limbisch
van de hersenen dat alle zoogdieren
systeem een elektrode kregen geplaatst.
December 2010
7
BREIN Stroomstootjes op sommige plekken
anterior! Jaloezie kan je dus zien als
zorgden voor intens genot, maar een
een soort sociale pijn. Daarnaast kan
stukje verderop werd het dier getergd
je leedvermaak zien als een soort van
door heftige agressie! De emoties bleken
psychologische pleister op de wond van
binnen een bepaalde diersoort vrijwel
de jaloezie.
altijd op hetzelfde punt opwekbaar te zijn. Later is dit ook onderzocht bij
Zoals bij heel veel fenomenen in
mensen, maar je begrijpt dat dit snel is
de psychologie bestaat er ook een
afgeschaft wegens ethisch geneuzel.
psychische jaloezie.
ziekte Dit
gerelateerd
wordt
het
aan
Orthello
Maar hoe zit het dan met de emotie
syndroom, of pathologische jaloezie
jaloezie? Japanse onderzoekers hebben
genoemd. Het is een waanstoornis
uitgezocht waar jaloezie terug te zien
waarbij de persoon, vooral bij de partner,
is in de hersenen. Omdat leedvermaak
ontzettend jaloers is. Vaak denken deze
erg samenhangt met jaloezie, het liefst
mensen dat hun partner ontzettend vaak
laat je dat populaire meisje waar je al
vreemdgaat. Gelukkig is deze stoornis
zo lang jaloers op bent struikelen als ze
goed te behandelen door middel van
op parmante hakjes voorbij komt lopen,
serotonine heropname blockers. Vaak
is ook hier naar gekeken. Jaloezie bleek
werkt individuele therapie met een
vergelijkbaar te zijn met lichamelijke
combinatie van relatietherapie ook.
pijn, en leedvermaak met het genot van
Nu jullie alles weten van jaloezie, bedenk
seks, drugs en eten. Jaloezie activeert
dan de volgende keer als je groen
dus dezelfde gebieden in de hersenen
van jaloezie ziet en je “per ongeluk”
die ook actief worden bij lichamelijke
een drankje morst op dat meisje dat
pijn,
cortex
jouw jongen versiert, je er eigenlijk
cingularis anterior die veel dopamine
niet veel aan kan doen omdat dit door
circuits bevat. “De WAT!?” Hoor ik je
het overlevingsmechanisme van je
denken? De dorsale cortex cingularis
voorvaderen evolutionair zo is bepaald!
namelijk
de
dorsale
Myrthe van Eerdt
8
HERSENSPINSELS
COLUMN JULES ELLIS
DE WRAKING VAN SINTERKLAAS Dat Sinterklaas een volks gevoel voor humor heeft, blijkt uit zijn nieuwe liedje “Ik ben een zwarte P met een grote L” of zo. Ouders zijn boos dat dit liedje een dubbele bodem heeft. Laat ik nou altijd gedacht hebben dat dit de clou van elk Sinterklaasliedje is. “Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht” – “Hij komt, hij komt” – “De zak van Sinterklaas” – je moet toch wel een verrekte mongol zijn als je daar nog nooit iets dubbelzinnigs in hebt herkend. Zo iemand heeft vast ook nog nooit vermoed dat “Altijd is Kortjakje ziek” over een prostituee gaat. Voor de Duitsers onder ons, dat kinderliedje gaat zo: “Altijd is Kortjakje ziek, midden in de week maar zondags niet. Zondags gaat ze naar de kerk, met een boek vol zilverwerk.” Welnu: ze is niet echt ziek – anders kon ze zondags niet naar de kerk. Dus ze ligt de hele week in bed zonder ziek te zijn, maar ze heeft wel genoeg geld om een hoop zilver te kopen. Als iemand me kan vertellen welk beroep dat is, anders dan prostituee, dan hoor ik het graag. Dan wil ik dat later ook worden. De oversekste Sint valt allerminst uit de toon bij zijn beroepsgroep, nu bekend is geworden dat nogal wat bisschoppen hun celibaat invullen als seksmonster. Ook uit de rest van de mans persoonlijkheidsprofiel blijkt dat hij psychopaat is: hij laat zijn zwarte slaven inbreken en ontvoert kinderen naar het buitenland,
alwaar ze met zijn “roede” te maken krijgen, terwijl hij zich met een belachelijk kapsel voordoet als “goedheiligman”. Het kan niet anders, of hij is van de PVV. In een boek bijhouden wie wat fout doet, om het later te wraken, ja dat past er helemaal bij. Daarom wil ik hem als werkgroepbegeleider. De juiste administratieve vaardigheden heeft hij al. En hij vormt een mooi politiek tegenwicht voor de huidige begeleiders. Want die zijn in meerderheid links. Bij onze maandelijkse spelletjesavond bleek dit overigens een oppervlakkige façade te zijn. Een spelletje Risk is al in staat het slechtste in ze naar boven te halen. Dan blijkt dat de afspraak “eerlijk delen” door de PvdAers slechts wordt gemaakt met het doel het bestand te schenden zodra de totale werelddominantie binnen bereik ligt. De psychopathische baby van Family Guy, Stewie Griffin, is er goedheilig bij. Dus daar past Sinterklaas goed tussen. Alleen win ik dan helemáál nooit meer. Zucht.
December 2010
9
OP DE SOFA
SIns from Hell’s Kitchen Vraag een ethicus naar zijn zeven zonden en hij zal eerst een beetje tegenstribbelen. In gevecht met zijn morele harnas komt hij tot de conclusie dat zelfreflectie misschien niet zijn sterkste kant is. Onder het genot van een frisje en een hartige taart, heeft hersenspinsels zich deze keer ontfermd over een wel heel bijzondere kennismaking met in het kader van de zeven zonden - Marcel Becker. Jullie kennen hem van het PiA college ‘Academische Mores’ in het eerste jaar en van het vak Ethiek in het tweede jaar. Vanaf Spinoza is het ongeveer 7 minuten
je bijna zuchten ‘Eindelijk…’. Maar ver-
fietsen, een verkeerde straat inrijden is
geet niet dat we hier te maken met een
hierbij inbegrepen, om bij het huis van
ethicus, een man die de deugden uit zijn
Marcel Becker aan te komen. Hij neemt
hoofd kent, maar er voor de zeven zon-
onze jassen aan en hangt deze aan zijn
den een boek bij moet pakken.
ietwat wankele kapstok, waar wij vervolgens een avond met lekker eten en inte-
Wanneer we ‘de zeven’ met Marcel
ressante gesprekken tegemoet gaan. We
doornemen blijkt hij van luiheid abso-
maken kennis met zijn keuken en krijgen
luut geen last te hebben. In het kader
te horen dat hij het aan de werkster te
van hebzucht is hij geld na zijn studen-
danken heeft dat deze er zo netjes uit-
tentijd meer gaan waarderen.
ziet vandaag. Met zijn drieën koken we
bezitten heeft bij hem geleid tot een
een overheerlijke hartige taart (het re-
grotere hebzucht. Daarnaast komt hij
cept vind je verderop, een aanrader!),
deze zonde in zijn carrière geregeld te-
om ons na het eten te verdiepen in de
gen; hij heeft graag veel publicaties op
zeven zonden. En dan met name die van
zijn naam staan en ook in het geven van
Marcel zelf. Want laten we wel wezen;
lezingen, kent hij een zekere hebberig-
dit is waar een interview in dit thema-
heid. Ook geeft hij aan last te hebben
nummer op uit hoort te draaien. Ik hoor
van jaloezie; ‘Ik ben niet de knappe
10 HERSENSPINSELS
Meer
OP DE SOFA docent waarvan meisjes een jaar later
van trots. (Je kunt érg goed pianospe-
dan zeggen ‘Ja, die kan ik me van het
len Marcel!) Anderen vertellen hem wel
PiA college nog wel herinneren’.’ We
eens dat hij een ‘vrij tevreden indruk
konden hem ons van PiA inderdaad niet
over zichzelf maakt’. Hierop reageert
meer herinneren, maar één troost; zijn
hij op kalme (tevreden!) toon ‘Nou, dat
colleges ethiek zijn des te beter blijven
zal ik dan wel zijn’. Wanneer mensen
hangen. Hij is vooral jaloers op mensen
domme dingen over hem zeggen, vindt
bij wie alles aan komt waaien, zijn broer
hij het soms ‘lekker’ om gewoon even
heeft bijvoorbeeld een zeker natuurlijk
boos te zijn. Van woede heeft hij vrijwel
muzikaal talent, terwijl Marcel het niet
alleen last wanneer het zaken betreft die
zonder jarenlang piano oefenen redde.
ethisch écht niet deugen. Hij ziet zelf het
Complimentjes voeden Marcel’s gevoel
gevaar in van trots en woede vanuit de deugdethiek. Met denken te weten wat goed handelen is of boos worden wanneer iemand volgens jou niet goed handelt, kun je iemand behoorlijk voor het hoofd stoten. Arrogantie (en zeker in combinatie met woede) is in zijn vak dan ook niet de meest praktische eigenschap. Van vraatzucht heeft hij absoluut geen last, maar op gebied van hardlopen is hij wel gulzig. Wanneer hij gaat lopen, wil hij vooral heel erg ver gaan. Hij houdt ervan om hierin grip op zichzelf te verliezen en voelt de fascinatie om ergens helemaal in op te gaan. Naast hardlopen,
December 2010 11
OP DE SOFA
Karakterschets Geboortedatum: 21-12-1961 Afstudeerjaar: 1988 Gezinssituatie: Vrouw en twee kinderen Hoogtepunt privé: - Een marathon uitlopen - Samen met zoon de proef zeven heuvelenloop gedaan.
geniet hij zo nu en dan van een fles wijn, die dan ook helemaal opgaat. Houd bij dit laatste wel ‘af en toe’ in gedachte, want de beste man is geen alcoholist. Op lust reageert hij gevat “Ja, welke man heeft dat nou niet?”. Maar wanneer we kijken naar wat de deugdethiek hierover zegt, namelijk zorgen dat je niet op hol slaat onvermijdelijk ervaren van de erotische dimensie van menselijke relaties,
Hoogtepunt carrière: - Boek uitbrengen: Bestuurlijke ethiek - 2x drie kwartier een zaal psychologie studenten stil houden
12 HERSENSPINSELS
geeft hij aan zich hierin te herkennen. Geen spannende verhalen bij deze zonde dus, en wij hebben zo het vermoeden dat wanneer dit anders zou zijn, hij dit ook niet met ons gedeeld zou hebben.
OP DE SOFA Onder het genot van koffie met gevulde
we bereiken zonder hebberigheid? En…
speculaas legt Marcel ons uit dat zon-
hoe zou je seksleven zijn zonder lust?
den slechts extreme kanten zijn van
Dit gesprek heeft voor mij de zeven zon-
onze deugden. In gematigde vorm is
den in een ander daglicht geplaatst, ik
er namelijk niets mis mee. En het gaat
weet nu dat ik een wereld zónder zon-
verder; we zouden zelfs niet zonder
den absoluut niet ambieer.
zonden kunnen. Hoe zou je partner er uit zien zonder ijdelheid? Wat zouden
Lenthe Martin
Recept uit de studententijd van Marcel Witlofsalade: Was en snijd witlof, schil en snijd een appel en voeg hier gewelde rozijnen aan toe. Verzin een dressing naar keuze, of gebruik kant en klare sladressing. Hartige taart: Snijd broccoli in kleine stukjes en kook deze. Meng in een bakje een ei met de helft van een klein bakje zure room en wat peper en zout. Bedek een taartbodem met danerollesdeeg (pakje voor grote croissants). Vul deze vervolgens met de stukjes broccoli, hieroverheen een laagje cashewnoten, een laag stukjes ananas uit blik, stukjes gesneden brie en je zelfgemaakte saus (in deze volgorde vullen). De taart gaat op ongeveer 200 graden 20 tot 30 minuten in de oven. De salade en taart serveren met krieltjes.
December 2010 13
GEDRAG
Hebzucht geeft je bruine vingers Greed, for lack of a better word, is good. Greed is right. Greed works. Dit zijn de beroemde woorden van Ivan Boesky, beter bekend als het personage Gordon Gekko uit de film Wallstreet. In zekere zin heeft Ivan daar gelijk in. Hebzucht is wat onze maatschappij
stoere uitspraken. Zo werd hij in 1986
draaiende houdt. Ons hele systeem is
veroordeeld toen bleek dat hij grofweg
gebaseerd op meer geld verdienen dan
200 miljoen dollar had verdiend door op
dat we strikt gezien nodig hebben. Zo
Wallstreet te handelen met voorkennis.
houdt hebzucht onze economie draai-
Ivan staat hier niet alleen in. Met regel-
ende door ervoor te zorgen dat vrouwen
maat duiken er schandalen op over top-
nieuwe schoenen willen, waardoor man-
mannen en beurshandelaren die zichzelf
nen op hun beurt weer veel geld willen
gigantische geldbedragen toe-eigenen.
verdienen, om zo hun geld-behoevende
Hoe zit hebzucht in elkaar en wat doe je
vrouwtje te kunnen onderhouden. Dat
er aan?
is echter niet het soort hebzucht waar ik het over ga hebben. Mocht dat een te-
Volgens
genvaller zijn dan stel ik voor dat je een
theorieën zijn mensen zelfzuchtige we-
kledingmagazine gaat lezen.
zens, gericht op het maximaliseren van
conventionele
economische
hun winst, waarbij ze alleen letten op Ik ga het hebben over het oneerlijk soort
straf en pakkans. Hoe groter de straf en/
hebzucht. Meer het type hebzucht van:
of de pakkans, hoe kleiner de kans dat
ondanks dat hij net had gegeten en dus
mensen oneerlijk gedrag vertonen. Dit
geen honger meer had, pakt hij dat klei-
klinkt allemaal heel logisch en aanne-
ne kind zijn ijsje af en drukt het in één
melijk, maar om het nou zomaar aan te
hap achterover. Zo komen we weer op
nemen van de economen, dat gaat dan
Ivan, die niet alleen beroemd is om zijn
weer wat ver, als psychologen willen we
14 HERSENSPINSELS
GEDRAG mooi sociaal psychologisch onderzoek
mindset brengt. Zo kun je deelnemers
zien. Daarom onderzochten Mazar, Amir
primen met moraliteit door ze de tien
en Ariely dit door deelnemers een aan-
geboden op te laten noemen. Ondanks
tal wiskundige opgaven voor te leggen
dat geen deelnemer er in slaagt om alle
waarvan ze er in vier minuten zoveel
10 geboden te noemen, zie je dat deel-
mogelijk goed moesten beantwoorden.
nemers totaal geen zelfzuchtig gedrag
Voor elke goed beantwoorde opgave
meer vertonen. Ook het zweren van
kregen de deelnemers een beloning.
een eed maakt mensen eerlijker. Dit zijn
In de ene conditie werden de opgaven
twee voorbeelden van primes die men-
nagekeken door de onderzoekers en in
sen eerlijker maken, maar wat voor fac-
de andere conditie mochten de deelne-
toren maken mensen nu oneerlijker?
mers zelf hun opgaven nakijken en daar-
Sta eens stil bij het volgende. Continu
na verscheuren. Vanuit de economische
verdwijnen er spullen van de universi-
theorieën werd verwacht dat de deel-
teit. Printpapier, borden, bestek en zelfs
nemers in de “zelfnakijk”-conditie alle
toiletpapier. Geen idee waarom men-
vragen oneerlijk zouden maken. Dit was
sen dat “je gaat er dwars met je vingers
echter niet het geval. Deelnemers speel-
doorheen en nu heb ik mijn handen
den vals, maar slechts in beperkte mate.
vies”-papier zouden willen jatten, maar
Hieruit concludeerden de onderzoekers
het gebeurt. Mensen nemen zonder
dat er nog meer factoren van invloed
veel schuldgevoel de dure borden uit
zijn op zelfzuchtig gedrag. Eén van die
de refter mee. Wanneer je echter een
factoren is het zelfconcept wat mensen
schaaltje met daarop 5 euro op de spin-
hebben. Mensen zien zichzelf graag als
kamer zet zal vrijwel niemand dat geld
eerlijke morele wezens en willen dit
meepakken. Ondanks dat borden even
beeld in stand houden. Mensen verto-
veel waard zijn, zullen veel mensen het
nen oneerlijk gedrag wanneer ze daar de
met me eens zijn dat het toch weer net
kans toe krijgen, maar dit doen ze bin-
wat verder gaat om geld te jatten. Dit ef-
nen de grenzen van hun zelfbeeld. Dit is
fect zie je ook terug bij aandelen. Zo ver-
leuk onderzocht door mensen weer wis-
tonen deelnemers veel meer oneerlijk
kundige opgaven te laten maken, maar
gedrag zodra je ze beloont met aande-
dan terwijl je ze vooraf in een bepaalde
len, dan wanneer je ze beloont met geld.
December 2010 15
GEDRAG Zelfs als ze deze aandelen direct na het
gaan. Zo kun je bonussen uitkeren in
onderzoek in kunnen wisselen voor het
aandelen, met als gevolg dat bankdirec-
gebruikelijke geldbedrag.
teuren met je geld aan de haal gaan of je kan rechters een eed laten zweren in
Wat kunnen we hier nu uit concluderen?
de hoop dat ze eerlijk zullen handelen.
Gedrag komt voort uit een complexe sa-
Laten we hopen dat in deze strijd tussen
menwerking tussen persoonlijkheid en
goed en kwaad, kwaad eindelijk beseft
de situatie. Situationele factoren liggen
dat je toch echt een stakker bent als je
niet vast en kunnen worden gebruikt
thuis vrijwillig je kont afveegt met wc-
om gedrag te beïnvloeden. Sommige si-
papier van de uni. Als je zo hebberig
tuationele factoren veroorzaken oneer-
bent dan verdien je het om bruine vin-
lijk gedrag, andere kunnen aangewend
gers te halen.
worden om oneerlijk gedrag tegen te
Kevin de Goede
HAASTIGE SPOED... Het is weer vrijdagmiddag en dat betekent op naar huis. Fietsend met mijn zware tas vol was achterop mijn schamele studentenfietsje, zie ik pakweg een stuk of 20 studenten die mijn leed delen. Tot mijn schrik zie ik dat de klok aangeeft dat er nog maar 4 minuten te verstrijken zijn voordat die zware roestbak van een trein zijn wielen laat draaien. Als ik het fietsenhok inrijd zie ik de bui al hangen. “Shit, alles vol.” Dan trekt een klein rood duiveltje aan mijn rechteroor en opeens zie ik de oplossing. Met een hoofd als een biet pak ik een fiets uit het rek en gooi ik deze in de dichtstbijzijnde opening. Perfect plaatsje al zeg ik het zelf! Om me heen kijken alle mensen mij verschrikt aan. “Wat doet zij nou! Dat kan toch niet! Be ashamed!” iet van me apropos te brengen loop ik zelfverzekerd maar toch een beetje beschaamd naar buiten. Het zal mij niet gebeuren dat mijn fiets wordt meegenomen door de AFAC, denk ik bij mezelf. Al is de AFAC toch vast bezig om de weinige fietsenrekken die er al zijn weg te halen. Wie bedenkt nou zoiets, Nijmegen is een studentenstad en om te voorkomen dat fietsen overal en nergens staan halen ze de fietsenrekken maar weg? Alsof je liters benzine op een toch al veel te grote brand gooit! Belachelijk!
COLUMN
Nog 2 minuten te gaan. Ooit, lang geleden heb ik met mezelf de deal gesloten nooit te gaan rennen voor een trein. Die vrouwen die hals over kop op hun veel te hoge hakken een sprintje trekken worden er niet mooier op. Je botst tegen honderden mensen aan die je dan medelevend aankijken omdat iedereen weet dat je je trein toch mist. En mocht het eens voorkomen dat je hem wel haalt, sta je daar hijgend als een hond in de tussenruimte met de stank van het chemische toilet. Een helemaal perfect voorbeeld is de kneus van het filmpje op ‘dumpert’, die zonder denken vol gas tegen een dichte deur aanrent. Laat mij dan maar mooi op een bankje zitten, wachtend op de volgende trein, en naar die mensen kijken die het keer op keer weer proberen. In een ferme looppas bereik ik de trein terwijl net het fluitje gaat en spring ik nog snel naar binnen. Al zittend zie ik al die sukkels aan komen rennen die tevergeefs naar een fietsenstandaard zochten en uiteindelijk hopeloos hun fiets in een hoekje gemieterd hebben. Grinnikend zwaai ik ze uit. Tsja, wie niet waagt wie niet wint!
Myrthe van Eerdt December 2010 17
SPIN AGENDA
It’s the most wonderful time of the year… Vind je het ook zo gezellig, de wintermaanden? Het is weer de tijd van het jaar waarbij de sneeuwvlokjes in het rond dwarrelen en de sint- dan wel kerstman weer in het land is. Tussen al deze kerstpret blijft er natuurlijk ook genoeg tijd over voor het bezoeken van SPiN-activiteiten. Zo kun je bij het Speeddaten een nieuwe vlam ontmoeten om met kerst aan je ouders voor te stellen of je schrale winterkeeltje warm krijgen door een goed shotje te drinken op het SPiNfeest of de Derde donderdagborrel. Houd je meer van bier en dan bij voorkeur in grote hoeveelheden? Ga dan niet zelf met kratten sjouwen, SPiN organiseert een Biercantus! Het eind van het jaar is natuurlijk hèt uitgelezen moment om te reflecteren op je studie, de tijd om te gaan denken aan je toekomst. De Carrièreactiviteit van 13 december biedt de gelegenheid om een kijkje te nemen in je toekomstige werkveld! Als je specifiek geïnteresseerd bent in de bedrijvige wereld van de arbeids & organisatiepsychologie, dan is de Vidacto Academie wellicht iets voor jou. Wil je leren solliciteren? Dit kan op de Sollicitatiedag! Voor de geïnteresseerde studenten zijn er in zowel de maanden december als januari lezingen gepland over prikkelende psychologische onderwerpen. Ben je een echte liefhebber van sneeuw, skiën of is snowboarden jouw sport? Ga dan met SPiN de bergen in en schrijf je snel in voor de Skireis! Veel SPiN dus in de maanden december en januari! Ging dit allemaal wat snel, check dan het overzicht hieronder.
7 december 8 december 13 december 13 december 16 december 9 februari
Percussieworkshop Awesome 80’s SPiN feest @ van Buren Carrière activiteit Lezing Gedrag SPiNborrel @ Stretto Gala!
18 HERSENSPINSELS
7 - 17 januari 11 januari 17 januari 19 januari 20 januari
Skireis Lezing Vidacto academie Sollicitatiedag Borrel
De data voor het Paaldansen en de Biercantus worden nog bekend gemaakt!
5 TIPS VOOR 5 ZONDEN Superbia – trots Zonder trots geen moed. Sisyphus kreeg straf van de Griekse goden en moest dag in dag uit een grote steen een berg oprollen, die vervolgens weer terug rolde. Hij omarmde deze taak en ging ervoor met hart en ziel. Hij wilde maar niet breken. Hoezo is dat een zonde? Hoe belachelijk is Contador die de slachtofferrol aanneemt en zegt dat hij voedselvergiftiging had opgelopen? Nee, doe mij dan maar een trotse Sisyphus. Luxuria – lust Mannen hebben viagra om een bepaald lichaamsdeel in een dergelijke staat te krijgen zodat ze hun lusten kunnen beantwoorden. Omdat de maatschappij seks altijd heeft bekeken vanuit een mannelijk perspectief, bestaat voor vrouwen een dergelijk middel niet. Onderzoek heeft uitgewezen dat vrouwelijke lust ook op te wekken is. Door een relatie te hebben, maar niet te familiair met elkaar te worden, zelfverzekerd te zijn en het hippe mindfulness kan de vrouw ervoor zorgen meer zin in seks te krijgen. Invidia – jaloezie Een vervelende zonde, waar je vooral zelf last van hebt. In Amerika hebben twee onderzoekers, genaamd Robert L. Leahy en Dennis Tirch, een paper geschreven waarin ze jaloersheid uitleggen en laten zien hoe je ermee om moet gaan. Deze kun je vinden op http://
TIPS
www.psychologytoday.com/blog/anxiety-files/200805/jealousy-is-killer-howbreak-free-your-jealous-feelings. Hier vindt je onder andere dat er verschillende oorzaken voor jaloezie zijn en dat je er dus ook op andere manieren mee om kunt gaan. Ira – woede Woede is een zonde, ik denk dat weinig mensen daar anders over denken. Toch is het soms de enige manier om over een trauma heen te komen. Menig onderzoek laat zien dat mensen die vroeger slachtoffer zijn geweest van seksueel misbruik veel sneller mentaal genezen als ze hun woede uiten. Ze geven op deze manier een uitlaatklep voor hun gevoel van schaamte en schuld. Uiteindelijk is vergeving nog steeds de beste manier, maar woede is vaak nog wel nodig. Acedia – luiheid Luiheid een evolutionair bepaalde zonde. Hoe luier je bent, hoe minder energie je nodig hebt en dus minder voedsel. Zie ons lichaam als een economisch systeem en energie als geld. Financieel gezien is het goedkoper om lui te zijn. Deze luiheid kan daarom ook in ons voordeel werken. Als je van een complexe taak allemaal simpele subtaakjes maakt kosten ze veel minder moeite, dus minder energie en daarmee minder geld, maar leveren wel evenveel op. Luiheid is dus zo gek nog niet. Renske Roorda
December 2010 19
IN ‘N DOZIJN
MCFATTIES OF MCGEZELLIG?
Gezellige Bourgondiërs of toch luie donders die alles wat ze maar te pakken kunnen krijgen naar binnen proppen? Deze editie van stereotypen; Dikkertjes! Je komt ze allemaal wel eens tegen. Je
markt - met de auto) en proppen ze alles
staat in de friettent te genieten van je
in hun mond wat hun mollige worstvin-
machtig lekkere broodje Spé en dan
gertjes maar te pakken kunnen krijgen.
komt ‘het’ binnenlopen. Terwijl er gerust
Ze raken al buiten adem bij het zien van
een extra grote friet met, twee frikadel-
een sportschool - als ze al überhaupt be-
len speciaal en nog wat kaassoufflés be-
kend zijn met een dergelijk fenomeen -
steld worden, weet je dat de omgeving
en over gezond eten zullen we het maar
allemaal hetzelfde denkt; “Zou je dat nu
niet hebben. Minstens vijf snacks per
wel doen?”. Als de onschuld zelve begint
dag, chips met chocola als hoofdgerecht
hij zonder gêne aan zijn koningsmaal,
en koekjes als toetje. Ze zijn vaak te lui
compleet negerend dat iedereen hem
en mentaal te zwak om fatsoenlijk te dië-
met een licht verbaasde blik aanstaart,
ten (cola light telt niet) en leggen de ver-
terwijl hij met zijn dikke, vettige vinger-
antwoordelijkheid vooral niet bij zichzelf
tjes alles binnen no time naar binnen
neer (‘ik heb gewoon zware botten’).
werkt... Hoewel natuurlijk iedereen wel eens Hoewel ze gezien worden als gezellige
zondigt vragen we ons allemaal wel eens
levensgenieters zijn de meeste stereoty-
af hoe sommige mensen het zover kun-
pen over onze dikke vrienden toch echt
nen laten komen. Vaak worden dikker-
wat minder positief. Zo zou het ze vaak
tjes neergezet als mensen met weinig
compleet ontbreken aan wilskracht om
wilskracht om verleidingen te weerstaan
verleidingen te weerstaan, zijn ze te lui
en worden daarom geacht geheel zelf
om te bewegen (tenzij naar de super-
verantwoordelijk te zijn voor hun zwaar-
20 HERSENSPINSELS
IN ‘N DOZIJN lijvige lijven. De vraag is eigenlijk of er
lijk is de omgeving nog veel meer van
niet meer achter zit dan puur wilskracht
invloed. Het feit blijft namelijk dat onze
alleen; is het nu wel echt hun eigen
genen nauwelijks veranderd zijn de af-
schuld?
gelopen 50 jaar, maar het aantal obese mensen is daarentegen flink gestegen. Er
Natuurlijk heb je genoeg mensen die van
moeten dus vooral omgevingsfactoren
zichzelf een stevige lichaamsbouw heb-
een rol spelen. Zo heb je bijvoorbeeld
ben en daarom ongeacht wat ze (niet)
een grotere kans op overgewicht als je
eten nooit maatje 36 zullen zijn. Genen
weinig slaapt of stress hebt. Als je vrien-
spelen een belangrijke rol, maar natuur-
den wat pondjes meer hebben is de kans groot dat jij ook wat meer hebt (dit werkt overigens ook andersom, lang leve de sportieve vrienden). Wat als, zelfs nadat alle slechte omgevingsinvloeden zijn uitgeschakeld, het gewicht er aan lijkt te vliegen door slechts te kijken naar voedsel? Dan zijn biologische invloeden misschien een goed excuus. Uit het promotieonderzoek van Nijs (2010) blijkt bijvoorbeeld dat mensen met obesitas een afwijkend dopamineregulatiesysteem
hebben,
vergelijkbaar met drugs- en alcoholverslaafde mensen, wat ervoor zorgt dat ze een verhoogde aandacht hebben voor bepaalde (voedselgerelateerde) prikkels. Deze verhoogde aandacht zorgt ervoor dat mensen met obesitas veel meer gericht zijn
December 2010 21
IN ‘N DOZIJN op voedsel dan slanke mensen. Ze heb-
lichaam geen signaal en ontstaat er mo-
ben daarmee mogelijk een lagere weer-
gelijk ‘hyperphagia’; overeating. Als der-
stand tegen dergelijke prikkels en kun-
gelijk eetgedrag neurologisch bepaald
nen er ook beloningsgevoeliger voor
wordt kunnen we dus vraagtekens zet-
zijn.
ten bij het idee dat sommige dikke men-
Afwijkingen aan de hypothalamus, en
sen zoveel eten uit vrije wil. Er is dan wel
met name een verstoring van het hor-
sprake van verminderde zelfbeheersing
moon leptine kan er ook voor zorgen dat
maar dit kan - hoeft niet - dus puur bio-
men excessief eet. Leptine geeft normaal
logisch bepaald zijn.
gezien een signaal aan het lichaam om te stoppen met ‘food intake’ en ‘energy
Al met al zijn er genoeg ‘excuses’ aan te
output’ te verhogen. Als er hier een ver-
dragen waarom onze gezellige propjes
storing plaats vindt - bijvoorbeeld re-
alles behalve lui en ongemotiveerd zijn.
sistentie voor het hormoon - krijgt het
TIP Wil jij weten of jij bevooroordeeld bent ten opzichte van dikkertjes? Op https://implicit.harvard.edu/implicit/ is een IAT te vinden over dikke mensen.
22 HERSENSPINSELS
Dana Schreur
DE-CAFÉ
DE-CAFÉ In elke HersenSPiNsels stellen wij onze medstudenten een vraag, ditmaal: “Waar denk jij het eerste aan bij het woord zondigen?”
“Dat is wanneer een priester aan kleine jongetjes voelt” “Seks. Dûh” “Vreemdgaan op de verjaardag van je vriendin” “Chocolade eten. Wit, melk, puur of met nootjes, in een cakeje of een koetjesreep. Niet doen..” “Dat ik de gelpennen van mijn beste vriendinnetje heb gejat. Die ene met glitters, want die waren mooi..”
“Oh ja, ik heb de banden van mijn ex leeggestoken! Zodat ‘ie niet weg kon naar z’n nieuwe vriendin. Of de trein, of de universiteit. Het maakte niet zoveel uit.” “Vreemdgaan, moord, met een vent naar bed, met je moeder naar bed, etc.” “Hahahahaha. Seks en drank” “Nou, mijn vakantie. Scharrelen, drinken.. Niks bijzonders als je erover nadenkt.” “God ik probeer juist al die dingen te vergeten!” “Ik denk dat ik ’s ochtends wel best lang voor de spiegel sta.. Ik kan me ook geen leven zonder het kleine spiegeltje in mijn tas voorstellen!” Koen Hendriks December 2010 23
REPORTAGE
REFLECTIELOOSHEID Hoe is het om zonder spiegel te leven? HersenSPiNsels stelde de proef op de som en liet Renske drie dagen zonder spiegel ervaren. Uit DE-café kwam het briljante idee dat
groot probleem, want in de WC’s van
niemand zonder spiegel kan en met de
de UB hangt een heel grote spiegel. En
redactie vonden we het wel leuk zou
nu ik er zo over nadenk: in iedere WC
zijn om te beschrijven hoe het is om
op de uni hangt een spiegel! Spiegels
drie dagen zo te leven. Waar de meeste
zijn bijna niet te ontwijken en ik kan
vrouwelijke redactieleden al bijna be-
het niet laten na te denken over hoe
gonnen te gillen bij de gedachte drie
de maatschappij ons ijdelheid oplegt.
dagen zonder mascara en eventuele
Waarom moet boven iedere wasbak een
andere make-upartikelen te moeten
spiegel hangen? Decoratief is anders.
doen, dacht ik: ‘Appeltje eitje’. Van alle zonden leek ijdelheid in ieder geval
Dag 2. Omdat ik gisteren de dag toch
niet tot mijn repertoire te behoren.
nog redelijk ben doorgekomen sta ik vandaag met frisse moed op. Nu heb
Dag 1. Vandaag is het zover. De spiegels
ik maar kleding aangetrokken waar-
op mijn kamer zijn afgeplakt en het kle-
van ik zeker weet dat deze me goed
ine spiegeltje dat in mijn tas zit is veilig
staat, zodat de verleiding daarvoor in
ergens anders opgeborgen. Omdat in
de spiegel te kijken in ieder geval niet
de UB een ‘zien en gezien worden’-
aanwezig is. Dankzij een vriendin ont-
cultuur heerst besluit ik mijn geweldige
dek ik een WC zonder spiegel; de rech-
instelling op de proef te stellen door
ter WC bij het cultuurcafé. Vanaf nu
daar weer eens een dagje door te bren-
weet ze dan ook dat als ik het heb over
gen. Ik kom wat mensen tegen die me
‘safe haven’, ik refereer naar deze WC.
ondanks mijn mascaraloze hoofd nog steeds herkennen. Na wat statistiekop-
Dag 3. Op deze dag heb ik het zwaar. Het
gaven besluit ik mijn flesje te vullen en
is toch niet normaal. Ik ben lui, gierig en
stuit op een groot probleem. Een heel
jaloers. Ik heb vreetbuien, doe meestal
24 HERSENSPINSELS
REPORTAGE geen moeite mijn lusten te bedwingen en
geen zin. Ook hier kan ik het niet laten
kan behoorlijk kwaad worden. Nu blijkt
te denken dat de samenleving ijdelheid
dat ik verdomme ook nog eens ijdel ben.
alleen maar in de hand werkt en men er
Ja, je mag ook niet schelden, maar ik ga
dus niets aan kan doen dat men ijdel is.
toch al naar de hel. Om mijn frustratie
Dat de paus daar niet aan heeft gedacht!
min of meer te temperen ga ik shoppen, dat doet me tenminste altijd goed. Als ik
Als ik aan het einde van de dag het plak-
in de H&M een leuke trui vind, kom ik tot
band van mijn spiegel kan trekken weet ik
de conclusie dat ik het niet kan passen.
zeker dat een leven zonder reflectie niet te
Ten eerste is aan een verkoopster vragen
doen is. Niet alleen omdat het belangrijk
of de trui me staat voor mij sowieso een
is te weten hoe je hoofd staat, maar ook
no-go, want dat soort mensen vinden al-
omdat er overal spiegels zijn. Ik kijk met
tijd wel een manier om het je aan te sme-
veel genoegen terug op deze dagen, maar
ren ook al lijk je 300 kilo te wegen. Ten
zou het niet zomaar nog een keer doen.
tweede gaat passen hem ook niet worden
Hallo lief spiegelbeeld, ik heb je gemist!
omdat je in ieder pashokje wordt overdonderd met spiegels; ontwijken heeft
Renske Roorda
December 2010 25
PERSOON
Superbia and Prejudice de echte zonde Steeds meer mensen voelen de neiging de zin ‘ik ben trots op mezelf!’ te onderdrukken. Doen ze dit niet, voelen anderen wel plaatsvervangende schaamte. Trots zijn lijkt vandaag de dag dan ook in een taboe te veranderen. Is trots echt zo slecht? Ik weet het nog precies. Ik zat op een hoge kruk in lokaal 1.13, een kleine, vierkante en lichte ruimte. Boven de deur hing een kleurig schilderij met wolken en een piano erop afgebeeld. De deur zelf stond op een kier, waardoor je de trap naar beneden bijna kon zien. Vanuit het open raam zag je een van de grachten uit hartje centrum, en op de achtergrond klonken verschillende gesprekken. Negen jaar oud was ik, toen ik daar op die kruk voor het eerst een melodietje met twee handen speelde. En nu was ik niet aan het hameren op een verroeste xylofoon, nee, nu raakte ik daadwerkelijk met mijn tien kleine vingers de toetsen van een keyboard aan. En mijn vingers creëerden muziek. Dames en heren, wat was ik 26 HERSENSPINSELS
trots! Zo trots als een negenjarig kind maar kan zijn! Het woord ‘trots’ wordt echter niet altijd positief opgevat. Sterker nog, het wordt beschouwd als de ergste van de zeven zonden. Superbia, de Latijnse vertaling van trots, zou de zonde zijn waaruit de overige zes zonden voortvloeien. Was het immers niet trots waardoor Lucifer (alias Satan) uit de hemel viel? Ook in bekende literatuur als ‘Trots en Vooroordeel’ (Pride and Prejudice) van Jane Austen wordt trots bedoeld in de negatieve zin van het woord; het zorgt voor narigheid en problemen. Het trots zijn op jezelf wordt dus niet altijd geaccepteerd, omdat er arrogantie, zelfverheerlijking en onterechte superioriteit mee wordt
PERSOON geassocieerd. Het kan zelfs resulteren in narcisme (het hebben van een obsessie met zichzelf). Toch hoeft trots niet slecht te zijn. Toen ik op die hoge kruk trots zat te wezen, was ik toen ook arrogant? Ik had als negenjarige namelijk niet het idee dat ik meteen beter was dan ieder ander die keyboard speelde, laat staan dat ik mijn eigen keyboardspel verheerlijkte en geobsedeerd was met mezelf!
Een model van Michael Lewis kan verheldering brengen: gewone trots komt voor in specifieke situaties, zoals een prestatie op een bepaald moment, maar als succes wordt toegeschreven aan de gehele persoonlijkheid verandert deze trots in hoogmoed en ijdelheid, oftewel superbia. Je zou het kunnen vergelijken met een labrador die trots is op zijn geapporteerde stok, terwijl de poedel trots is op het poedel zijn. De een
December 2010 27
PERSOON presteert iets, de ander ís iets. Wat ook meespeelt is leeftijd. Uit onderzoek blijkt dat de emotie ‘trots’ universeel is. Een vierjarig kind kan deze emotie herkennen, maar het wordt pas begrepen tussen zeven en negen jaar. Mogelijk was mijn keyboardervaring de eerste keer dat ik trots ervoer en dit was best onschuldig. Het is ook gezond deze emotie te ontwikkelen, want het zorgt voor een gevoel van zelfwaarde en motiveert altruïstisch gedrag. Het is echter ook normaal dat de donkere kant van trots in latere jaren zijn intrede doet; iedereen heeft een opgedofte poedel in zich, en die komt in de puberteit naar boven. Waar trots een mechanisme is voor het vormen van sociale contacten en goede zelfwaarde, verandert dit bij vele tieners in hoogmoed en ijdelheid. Er blijkt een significante stijging te zijn in gevoelens van hoogmoed tussen de 14 en 18 jaar. Dit heeft te maken met het groeiende ‘adolescent egocentrisme’: zelfgerichtheid en het gevoel hebben de hele wereld aan te kunnen, iets wat bevestigd wordt door Lewis. Ik heb ook rond
28 HERSENSPINSELS
mijn 15e gedacht dat ik een groot muzikaal talent was, die binnenkort ontdekt zou worden en naast Wibi op het podium zou zitten. Gelukkig is zo’n wat misplaatst zelfbeeld ook normaal, want zo groeit én versterkt de waardering voor jezelf. Eigenlijk wordt trots pas echt een zonde wanneer de gevoelens van hoogmoed na deze puberjaren nog steeds primair aanwezig zijn. Volwassenen met een hoge mate van hoogmoed blijven poedels, en schrijven al hun succes volledig toe aan zichzelf. Hierdoor worden zij blind voor de valkuilen die dagelijkse situaties met zich meebrengen. Dit geldt echter voor nog geen 5% van de bevolking. Ook ik besef dat mijn keyboardspel niet wereldveroverend is. Maar trots op zich is niet erg, zolang het met mate is; want soms ben ik gewoon trots wanneer ik weer een leuk muziekje weet te creëren. En dat is best gezond.
Jolien van Barlingen
COLUMN
Schaamteloos ijdel “Kom op, jongen, nog een keer! Kom op!” Met het laatste beetje kracht dat ik nog in mijn lichaam heb, duw ik de stang met gewichten nog één keer omhoog. “Jij bent verdomme goed bezig” schouderklopt de perfect gespierde fitnessinstructeur mij. “Vijf kilo meer dan dinsdag!” Mijn bovenlichaam brandt en ikzelf gloei van trots. Het trainen van je fysiek kan je ego flink oppompen. Een tijdje terug ben ik begonnen met fitnessen onder het ogenschijnlijke onschuldige motto ‘maar weer eens iets actiefs te gaan doen’. Maar ik heb gemerkt dat ik ook enorm ijdel word. Toiletbezoekjes duren ineens langer dan voorheen. Mijn spiegelbeeld eist dat ik bij het handenwassen mijn mouwen extra hoog opstroop, zodat hij me even zijn spierballen kan showen. En het liefst trekt hij dan ook nog z’n shirtje omhoog. Verbaasd, maar vooral nieuwsgierig vraag ik mij af waar die ijdelheid vandaan komt. Het eerste dat mij binnenschiet is het mannelijk oerinstinct tot competitie. Voor mannen is winnen immers belangrijker dan meedoen. Maar bij het beoefenen van krachtfitness kun je niet echt winnen. Bij voetbal bijvoorbeeld speel je tegen een directe tegenstander. En na anderhalf uur voetballen, weet je wie de sterkste is. Helaas bij fitness, heb je dit niet. Dus wat doe je? Je
gaat op zoek naar ‘tegenstanders’. Een oefening is immers pas echt bevredigend als je ziet dat je buurman een paar kilo minder pakt. Maar deze zoektocht naar ‘tegenstanders’ gaat ook door buiten de sportschool. Ineens let je meer op mannenlichamen en vergelijk je hun schouders met die van jou. Want iemand met een minder breed bovenlichaam zal vast minder ‘drukken’ dan jij. En dat is waar de ijdelheid erin sluipt. De competitie vindt plaats in het hoofd. In plaats van een ‘duel’ in de sportschool, bepaal je op basis van uiterlijk wie de sterkste is. Dus op het moment dat je in de bioscoop ‘The Expendables’ ziet, en de 64-jarige (!) Sylvester Stallone een perfect ‘ripped’ wasbordje toont, voel je je als student/ fitnesshunk toch wel een beetje op je spreekwoordelijke staartje getrapt. Maar diezelfde student/ fitnesshunken zullen nooit toegeven dat ze ijdel zijn. Ik het het gevoel dat ze zich een beetje schamen. Al snap ik niet waarom. IJdelheid is duidelijk een gevolg van het mannelijke oerinstinct. En terwijl ik tot deze conclusie kom, zie ik in de reflectie van mijn beeldscherm dat ook mijn spiegelbeeld het ermee eens is. Hij knikt tevreden en houdt z’n trui netjes aan.
Joep aan den Boom December 2010 29
HOTSPOTS
SANADOME Al tijden op zoek naar een plek om te ontsnappen aan je dagelijkse sleur búiten de kroeg? Wij hebben hem voor je gevonden!
Sanadome is gelegen naast het Canisius Wilhelmina ziekenhuis, vlakbij het Goffertpark op de weg door Jonkerbos. Je komt hier het makkelijkst door vanaf de uni na de Slotenmaker de Bruine weg links af de Hatertseweg op te gaan, om vervolgens de derde straat rechts te nemen (Burgemeester Dales laan) en bij de grote kruising linksaf te slaan (aan de linkerkant van de weg blijven rijden). Als vanzelf doemt Sanadome dan aan je linkerhand op. Kosten voor de avond zijn 20,50 en voor een hele dag 26,50, het dragen van badkleding is verplicht. Of je nou moe, lui of ijdel bent, het doet er niet toe, dit is een plek waar je voor jezelf kunt zorgen en heerlijk tot rust kunt komen. Wanneer je na 17.00 gaat bespaar je een goede zes euro en kun je tot 23.00 uur blijven hangen. Je bent misschien even veel geld kwijt als op een goede avond stappen, het bespaart je de kater en levert je een fris en fruitig gevoel in de ochtend op. Hier vind je die welverdiende ontspanning na die week hard blokken voor je tentamens.
30 HERSENSPINSELS
DR. FAIL
DR. FAIL
Heb jij nog gezondigd gisteren? Prostitutie is het oudste beroep ter wereld. Of dit honderd procent accuraat is weet niemand, maar we kunnen het ons in ieder geval goed voorstellen dat het zo geweest is. Seks, drugs en... nou ja Rock en Roll zijn van alle tijden. Lust staat dan ook stipt op één als
Voordat ik het over lust kan gaan
mijn favoriete zondes en daar sta ik
hebben moeten we eerst even hel-
niet alleen in. Wereldwijd wordt er
der hebben wat lust precies is. Vol-
per jaar bijna 100 miljard dollar uit-
gens de Dikke van Dale heeft het
gegeven aan porno. Dat is meer dan
woord lust drie betekenissen. Als
de gezamenlijke omzet van Amazon,
eerste betekent lust begeren of
Apple, Google en Ebay samen. Lust
verlangen. Dit is in de vorm van: hij
lijkt zelfs zo favoriet dat je je af zou
kreeg de onweerstaanbare lust om
kunnen vragen of het eigenlijk nog
zijn computer uit het raam te gooien
wel een zonde is. Dat is eigenlijk he-
na het zoveelste blauwe scherm bin-
lemaal geen slecht idee, laten we
nen vijf minuten. Deze variant van
dat voor de verandering eens doen.
lust is niet echt een zonde. Wie heeft
Wat is er mis met lust?!
immers niet af en toe het verlangen
32 HERSENSPINSELS
DR. FAIL zijn pc uit het raam te gooien. De
speelt solo. De meeste mensen pro-
tweede betekenis van lust is plezier,
beren echter krampachtig de schijn
vreugde en genot. Dit in de zin van:
op te houden dat het niet zo is. Pro-
Hanneke vindt mooie schoenen een
beer maar eens aan iemand te vra-
lust voor het oog. Tenzij je een voet-
gen of ie gister nog is klaargekomen.
fetisjist ben gebeurt er ook in deze
Je zal hoogstwaarschijnlijk een zwaar
context weinig spannends. De laat-
verontwaardigde blik krijgen en je
ste betekenis van lust zijn seksuele
gesprekspartner zal zich de volgende
driften. Dit klinkt mij al meer als iets
keer wel twee keer bedenken voor-
waar menig Freudiaan blij van zou
dat ie weer naast je in de collegeban-
worden. Het woordenboek verwijst
ken gaat zitten. Het vreemde is dat
dan ook direct naar vleselijke, zinne-
mensen je maar al te graag vertellen
lijke lusten en seksueel genot.
wat ze gister hebben gegeten, terwijl dat ons juist helemaal niet kan inte-
Dat je als mens niet echt om lust
resseren.
heen kan is niet heel moeilijk te begrijpen. Zonder lust geen kindjes en
Nu zullen sommige mensen zeggen:
zonder kindjes is het al heel snel af-
“Kevin, dat is onzin, ik heb helemaal
gelopen met het wonderbaarlijke
niet de behoefte om wat over an-
circus genaamd “de mensheid”. Niet
dermans seksleven te horen”. Ja ja,
iedereen wordt echter blij van de
en we kijken met zijn allen ‘s avonds
term seksueel genot. Om kindjes te
‘Oh oh Cherso’ om te zien wat de
maken hoef je er namelijk niet direct
gemiddelde Hagenees ‘s avonds eet.
plezier aan te bleven. Maar wie be-
De mensen waar ik altijd het hardste
leeft er nou geen plezier aan seks?
om kan lachen zijn de mensen die
Van jong tot oud, van dik tot dun,
een hele preutse houding aanne-
iedereen doet het. Iedereen heeft
men. Dit zijn namelijk de ergste. Laat
seks en wie niet aan teamsport doet
me het uitleggen. Met die “preutse”
December 2010 33
DR. FAIL types bedoel ik de mensen die een
Ja, dat is er. Adams, Wright en Lohr
afkeer lijken te hebben van seks, de
(1996) onderzochten dit door een
mensen die seks vies vinden en zeg-
groep homofoben bloot te stellen
gen dat het onzedelijk is. Het type
aan homoseksuele porno en vervol-
randdebiel die je tegenkomt op tv en
gens hun penisactiviteit te meten.
in de politiek en die continu probe-
Wat bleek, de homofoben raakten
ren het seksleven van andere men-
meer seksueel opgewonden dan de
sen in te perken met vreemde re-
controlegroep.
geltjes. Deze typetjes komen in alle vormen en maten, maar ik zal me
Om het nu even terug te koppe-
nu beperken tot de homofoben. Een
len naar onze preutse typetjes. Dit
mooi voorbeeld hiervan zijn de hoog
gedrag beperkt zich niet alleen tot
geplaatste generaals uit het Ameri-
homofoben. Preutse types zijn de
kaanse leger die met man en macht
mensen die hun seksualiteit niet wil-
proberen te voorkomen dat homo-
len tonen, terwijl het er thuis des te
seksuelen bij het leger mogen. Waar
harder uit komt zetten. Overal zie je
komt deze homohaat vandaan?
er de dagelijkse bewijzen van. Van priesters die hun handjes niet van
Deze homohaat kun je bekijken
kinderen af kunnen houden, tot zeer
vanuit een Freudiaans perspectief.
beleefde Japanse dames die truc-
Geweldig als je seksueel afwijkend
jes kunnen met sushi waar zelfs de
gedrag kan verklaren met een sek-
meest ranzige puber een slappe van
sueel afwijkende theorie. Het idee is
zou krijgen. Lust is niet de zonde, het
dat onderdrukte homoseksuele ge-
onderdrukken is de zonde. De mo-
voelens ervoor zorgen dat je onpret-
raal van mijn verhaal: vertel me nu
tige gevoelens ervaart ten opzichte
maar gewoon wat je gister hebt ge-
van homoseksuelen. Mwah, klinkt
daan, seks hebben we allemaal.
aannemelijk, is er ook bewijs voor? Kevin de Goede 34 HERSENSPINSELS
INTERVIEW
De halve klas lijkt tegenwoordig wel een stoornis te hebben
Hoe ziet de dagelijkse praktijk van de kinder- en jeugdpsychiatrie er heden ten dage uit? Met welke vragen en problemen komen ouders naar een kinder- of jeugdpsychiater? Met die vragen ging ik in gesprek met Janne Visser. Zij gaf me tijdens het interview haar blik op de kinder- en jeugdpsychiatrie zoals zij die ervaart vanuit haar dagelijkse ervaring. De kinder- en jeugdpsychiatrie is erg
dragstherapie, gezinstherapie, groeps-
veranderd ten opzichte van 20 jaar ge-
begeleiding en training voor ouders
leden dankzij betere onderzoeksinstru-
waar deze gestimuleerd worden te pra-
menten en nieuwe kennis op het gebied
ten met lotgenoten. Belangrijk is hierbij
van neurocognitie en genetica. Het vak
ook te denken aan preventie: als kinde-
is sterk multidisciplinair gericht en is
ren in vroeg stadium hulp krijgen kan
een combinatie tussen biologie, genees-
voorkomen worden dat ze op een lager
kunde en de sociale wetenschappen.
ontwikkelingsniveau blijven hangen en
Zo kunnen ontwikkelingsproblemen en
kunnen soms ernstiger problemen uit-
gedragsproblemen een genetische ba-
blijven. Interventies bestaan vaak uit
sis hebben, zoals bij autisme en ADHD.
combinaties van biologische interven-
Ook bij angststoornissen en depressies
ties (medicatie), en ook psychologische
spelen naast de psychosociale factoren
interventies. Verder kan een kinder- en
biologische factoren een rol.
jeugdpsychiater ook te maken hebben
Wat doet een kinderpsychiater nu pre-
met kinderen die lichamelijk ziek zijn.
cies?
Gedragsproblemen kunnen dan een ui-
Wat een psychiater vooral doet is het
ting zijn van medische behandelingen,
verrichten en leiden van multidiscipli-
emotionele verwerking en rouw. Dan is
naire diagnostiek en behandeling. Denk
het belangrijk dat diagnostiek gebeurt
aan medicatie, psycho-educatie, ge-
door bijv. kinderarts of kinderneuroloog.
December 2010 35
INTERVIEW Kortom: de geneeskunde en sociale we-
men, depressies en angsten komen daar
tenschap ontmoeten elkaar hier.
achteraan. Bij kinderen onder drie jaar
Met welke vragen komen ouders en
gaat het om ontwikkelingsproblemen
hun kinderen bij de kinder- en jeugd-
en contactstoornissen waarvoor hulp
psychiater?
wordt gevraagd. Emotionele stoornissen
De meeste vragen in de kinder- en jeugd-
komen vaak pas later onder de aandacht
psychiatrie gaan over diagnostiek en
omdat ze voor de omgeving minder op-
behandeling van ADHD en autisme. Die
vallend zijn. Toch hebben deze ook de
stoornissen zijn het vroegst te diagnos-
neiging tot een chronisch beloop. Ern-
ticeren. Gedragsstoornissen, leerproble-
stige symptomen, zoals suicidaliteit, kan
36 HERSENSPINSELS
INTERVIEW bij alle kinderen voorkomen. Bij angsten
afgebakend, waardoor het relatief open
kun je denken aan ernstige verlatings-
staat voor allerlei maatschappelijke en
angst, waardoor een kind niet meer naar
politieke discussies. Maar die kennis is
school is te krijgen (schoolfobie).
ook betrekkelijk vers en loopt voor op de
Wat zijn oorzaken van stoornissen en
organisatie van de psychiatrische zorg.
welke rol speelt opvoeding hierin?
Wat zijn de verschillen tussen de geslo-
Je kunt niet zeggen dat opvoeding de
ten en de ambulante setting?
oorzaak is van een stoornis. Maatschap-
Het verschil tussen de gesloten en am-
pelijke veranderingen hebben zeker wel
bulante setting is vooral dat opgenomen
grote invloed op de wijze waarop wij
kinderen thuis en/of op school dusdanig
tegen problemen aankijken. Scholen bo-
zijn vastgelopen dat het ambulant niet te
den waarschijnlijk duidelijker structuur
redden is. De problemen kunnen soms
aan dan nu. We leven ook in een samen-
ook bij de ouders liggen. Een noodzake-
leving waarin veel gevraagd wordt van
lijke maatregel kan dan uithuisplaatsing
kinderen. We leggen de lat hoger voor
zijn.
kinderen. De halve klas lijkt tegenwoor-
Hoe ziet de toekomst van de kinderpsy-
dig aan ADHD of een vorm van autisme
chiatrie er precies uit?
te leiden. Er is meer kennis over moge-
De toekomst van de kinderpsychiatrie
lijke problemen en daarom worden die
zal sterk beïnvloed worden door toepas-
ook beter gesignaleerd. Er is een grijs
sing van nieuwe kennis op onder andere
gebied tussen de extremen van overdui-
biologisch gebied. Verder zal vroege di-
delijke psychiatrie en mildere beperkin-
agnostiek en behandeling steeds meer
gen waar het laatste woord nog lang niet
aandacht krijgen. Baby’s en peuters
over is gezegd.
worden nu al door consultatiebureaus
In de media verschijnen weleens klach-
en huisartsen in de gaten gehouden. Dat
ten over de psychiatrie. Zo zou een psy-
biedt een grote kans op vroege signa-
chiater vooral bezig zijn met het voor-
lering en preventie. Verder valt er nog
schrijven van medicatie.
winst te behalen met kortere en concre-
Klachten rondom psychiatrie zijn deels
tere diagnostiek en behandeltrajecten.
te wijten aan het feit dat het vakgebied door zijn brede basis minder scherp is
Ilse Meijer
December 2010 37
HERSENSPINSELS Is het je ooit wel eens opgevallen dat je dingen pas opmerkt als je er op let? Zo ook bij de zeven zonden. Hieronder een greep uit de dagelijkse zonden, en de oplossing om ze te vermijden. De 7 zonden zoals we ze vandaag kennen vinden hun oorsprong in de katholieke kerk, toen paus Gregorius I de originele lijst van monnik Evagrius Ponticus omschreef en zo ons iets beter wilde doen leven. Ironisch is het niet, de 7 zonden ontwikkelen om mensen af te schrikken, maar kindertjes toch een andere kant laten zien van mannen met mijters en een ‘staf’. Maar, dit is een veel te donkere toon voor een nuchter blad. De 7 zonden werden het voor het eerst aan mij geïntroduceerd door ijsjesfabricant magnum. En dit deed het ‘m wel, een mooie vrouw die wulps kijkt terwijl ze op een ijsje bijt, wat vervolgens een heerlijk krakend-chocolade geluid maakt. Vanaf toen was ik om, ik was een zondaar voor het leven. Maar jullie onschuldige zielen, dat wil zeggen, de zielen die nog geen intro hebben meegemaakt (en dit zijn er bijzonder weinig) zijn nog te redden! Let wel op, de 7 zonden staan overal om het hoekje, te wachten op een niets vermoedende student. Wat dacht je van de film Anubis & het pad der 7 zonden? Als je neefje/nichtje dit kijkt terwijl je op be-
zoek bent en je spiekt stiekem mee met dit stukje jeugdhorror, is je ziel niet meer te redden. Of dan het ‘nummer zo fout dat je broek er van afzakt’ 7 zonden van Jan Smit? Misschien zelfs iets simpels als je beste vriendin die zich aan de 17e jongen vergrijpt die avond, of de wraakplannen van je moeder omdat je vader in een ingenieuze bui zijn natte zweetsokken tussen haar stijltang heeft weten te drogen. Misschien je vriendin die zich al ruim een uur staat op te maken en het weet te presteren om haar foundation op de verkeerde plek te smeren, om vervolgens het tweede uur ook vol te maken? De oplossing is simpel en effectief: blijf binnen, vermijd ieder sociaal contact en luister enkel K3 om je ziel puur en helder te houden. Maar als dit toch iets te ver gaat, denk dan maar zo: Als je wraak wil nemen op je vriend omdat hij dat meisje zoende waar je al een lange tijd een beschuitje mee wilde eten, doe dan niet je grote boodschap in een glas en bied het aan als een coupe du poupe, maar laat het los. Ik zeg hierop in ieder geval ‘neen’, want de 7 zonden zijn al overal om ons heen.
Koen Hendriks 38 HERSENSPINSELS
GEDICHT Lenthe Martin
Oh, kom er eens kijken Onoplettend vloog ik door rood weer eens, zonder achterlicht met de politie op mijn hielen en zo fietste ik, twee hoeren dood. Het was een donk’re duist’re nacht waarin eerder die avond drie pieten moesten knielen en door de Sint werden verkracht. De Sint kaapte een Duitse boot om hiermee een Amsterdamse pont te beuken en hoewel er geen gewonden vielen stikte onderwater, de schipper in een pepernoot. De politie, zo hoorde ik nadien liet de Sint voor wat deze was ze zochten namelijk een stel pedofielen dat de Waal van kinderen en pepernoten had voorzien.
December 2010 39
Lasergamen Woensdag 17 november liet ieder zijn kwaliteiten als scherpschutter blijken in een spannend potje lasergamen! In de LaserQuest Arena vlogen de laserstralen én de adrenaline je om de oren, terwijl je in het donkere doolhof naar je volgende slachtoffer sloop. Actie ten top! Het spel liep jammer genoeg snel ten einde, maar de avond gelukkig nog lang niet..! Tekst: Jolien van Barlingen
Foto: Lenthe Martin
