“Here
Ate
the sun”,
comes
over
zonnebadende
vogels
Dijkstra
Het
gedrag
zonnebadende
van
gedocumenteerd. de periode
maart tot en met augustus met een
welke functie zonnebaden
Vrijdag
staat,
1974.
9 augustus In het
glimmen.
volgens
werd
vogels
gras
ligt
Karina.
de
in
1998-2005
periode
Zonnebadendevogels werden vooral waargenomen
vogels precies
voor
de koffie
Bij
jonge merel
een
piek
in
juli.
is.
Uit:
zonlicht. De
glinsterend
zijn snavel
te zonnen met
Wolkers
Jan
in
blijft onduidelijk
heeft.
Zijn vleugels liggen uitgespreid plat
boerenschuurdeur gespijkerd
Het
in
blaadjes
glitteren
open, wat zo
het gras alsof hij tegen 1974, De
Dagboek
en
smartelijk een
Bezige
Bij,
Amsterdam.
Het in
reizen
de
mens
zon.
Ook
leidt dat
bij vogels
soms tot
is een
miljardenindustrie.
het zonnebaden
is
extatisch
uitgebreid
en
waargenomen
opvallend
zonnige oorden
naar
gedrag.
mens
meer
veel
bij
ligt
Net als
graag
de
bij
vogelsoorten
is
kwantitatieve gegevens daarover
schaars.
Eigen aantekeningen,
een
klein aantal artikeltjes
Takkeling" (Bijlsma 1997, 2001, Bijlsma de
Hoewel zonnebaden
beschreven zijn
is
Niet alleen de
algemeen verschijnsel.
een
aanleiding
om
zonnebaden van
in
de
et
al.
1998-2005
periode
zonnebadende roofvogels
over
1999, Dijkstra 2000) vormden
wat meer
aandacht
schenken
te
in
"De
voor
mij
aan
het
vogels.
Werkwijze De
werkwijze
simpel.
is
vastgelegd. Op in
Drenthe. Activiteiten
beschouwing besteed
en
ze in
periode
1998-2005 is elk waargenomen
hebben alle waarnemingen betrekking in
relatie
tot
het
drogen
van
gelaten. Aantekeningen zijn gemaakt
de
manier van
het
vogels tijdens of
In de
twee na
trance
zonnebaden.
zonnen een zeer
zijn, blijkt dat
ze in
veren
over
houding
werkelijkheid
erg
of
op
afkoeling zijn
aan
aannemen en
hun qui-vive
te
buiten
zonnebadenwerd
stopwatch.
met een
kunnen
zonnebaadgedrag
zonnebadendevogels
ter
de tijd die
Tijden zijn geklokt
extatische
op
Hoewel
het dan
lijkt
zijn. Bij de minste
of geringste verstoring wordt het zonnebaden gestaakt. Meestal heeft de zonnebadende
vogel
de
waarnemer
maakt het klokken
Gelukkig zijn men
vrij
er
eerder
in
de gaten dan de waarnemer de zonnebadendevogel. Dat
van activiteiten
ook
tuinvogels.
gemakkelijk volgen
in
Het
en
het
vrije
gedrag
klokken.
veld van
erg
problematisch.
tuinvogels, waaronder zongedrag,
Voor de
temperaturen
waarop
zonnebadend zijn aangetroffen zijn de temperatuurgegevens van het
de
weerstation
kan
vogels Eelde
aangehouden. De verschillende en
manieren
van
zonnebaden zijn
uitgebreid
beschreven of
in
tekeningen
foto's vastgelegd ( Hauser 1957, Printzinger 1983, Simmons 1986, Poulsen, 1974).
Drentse
Vogels
19
(2005)
1
In dit artikel heb
ik
aangehouden. Hij
Zonnebaden zonder
1.
is een
geen
specifieke
weg
maar
houdt
5. Zonnebaden met
Het
zon.
zonnebaden
Zijdelings lateraal
de
één
een
doorgaans
vogel
De
"schip
zeer
de
wordt
worden
gespreid (spread wing);
worden
gespreid
in
grond
de
vorm
één
met
zijde
de
naar
zon
slagzij".
van een
delta
zowel zijn
spreidt
en
zon
De
vogel
zont
De
vogel
zont met
houdingen namelijk:
vleugels
de
de
vleugels omhoog.
Er zijn verschillende
op
vogel gaat in
De
wordt
maar
categorie 1 gerekend.
tot
vrijkomen.
richt zich
met
vleugels
vogel ligt plat
Dit
zoals het
actief zijn
vleugel omhoog (raised wing posture): van
(1986)
dommelendevogels zijn echter
down posture):
De
De
Simmons
opvallend afwijkend gedrag
b. De c.
van
(simple sunning behaviour):
gespreide vleugels (spread wing postures):
gespreide vleugels. a.
zon
dergelijk gedrag
postures):
is net
met één
tevens
nemen
waardoor de flanken
vleugels hangen
indeling
zonnebaden :
In de
die
hangende vleugels (wing
met
van
tot een
vogels
zon van
zonnebaden (lateral
Zijdelings leunt
de
van
aan te
zongedrag.
aangenomen. Een
pose
laat de
zitten en
4.
verbreid
gaan zitten in
2. Zonnebaden
en
specifieke houding
vermoedelijk wijd
plotseling
zonnebaden de
van
vijf categorieën
apart genoteerd. Soms komt het
niet
3.
de wijze
voor
onderscheidt
(delta wing);
vleugels
zijn
en
(full spread
staart
eagle);
Bij praktisch soms
alle hierboven
stuitveren
genoemde houdingen
kunnen al dan
niet
is
sprake
van een open
bek. De
rug-
en
zijn opgezet.
Resultaten
Vogelsoorten waarbij
zonnebaden
vastgesteld
vastgesteld bij
T.
Houtduif Colomba palumbus, Torenvalk Falco tinunculus, Ekster Pica pica
philomenos,
en
de
is
Zonnebadenis
Heggenmus Prunella modularis, Spreeuw
Verreweg
corone.
Jaarlijkse
en
Het aantal
de
meeste
maandelijkse
dagen
respectievelijk
dat
8, 0,
zonnebadende vogels.
verschillen
vulgaris
in
merula, Zanglijster
Zwarte
en
op
Merels
70 %
en
van
kraai Corvus
(Tabel 1).
zonnebaden
door mij werd waargenomen bedroeg
8, 8, 4,
Bijna
Sturnus
waarnemingen hebben betrekking
zongedrag 3, 4,
Merel Turdus
volgende vogelsoorten
7.
Van
van
1998-2005
februari zag
september t/m
de waarnemingen heeft betrekking
op
ik
geen en
juli
van
de
juni
(Figuur 1).
Verschillende Alleen
voor
manieren van
de merel zijn
verschillende
manieren
zonnebaden
genoeg gegevens beschikbaar
van
zonnebaden (Tabel
gespreide vleugels (full spread eagle). Bij nemingen
1).
Wel
te
lijkt
gering
het
om
erop
daarover
de
uitspraken
1).
overige te
om een
De merel
doen
soorten
(Voor
dat grotere vogels minder lateraal
en
beeld
zont is
te
krijgen
vooral lateraal of
met
het aantal waar-
verdere meer
gegevens
met
zie
bijlage
gespreide vleugels
zonnen.
2
Drentse
Vogels
19
(2005)
Figuur 1.
Aantal
dagen
per
waargenomen. Number of were
=
5=
days
(1998-2005) month
per
waarop
(1998-2005)
zonnebadende vogels werden on
which
birds
sunbathing
observed.
Tabel 1
maand
1. Manier
simpel
van
zonnen,
zonnebaden (naar Simmons
hangende vleugel,
2=
gespreide vleugels
meta=
of sunning
gespreid. Way
normaal
(after
3=
1986)
b=
gespreid,
Simmons
en
zijdelings
frequentieverdeling
zonnen,
deltahouding
1986) and frequency
en
per
per soort.
opgeheven vleugel,
4=
c=
vleugels+staart 1
species.
=
simple
lateral raised sunning behaviour, 2 wing down posture, 3= posture, 4= wing posture, 5=
spread wing postures (a= spread wing,
Vogelsoort Vogelsoort Species Species
1 1
P modularis Heggenmus P. Heggenmus
1
Ekster
P P.
pica
F. F.
Zanglijster
tininculus tininculus
T. I
philomelos
I merula MerelT. Merel
Spreeuw Spreeuw Zwarte Zwarte
S.
Beschrijving Bij
Merel
C. C.
zonnebaden
vrijwel
met
zonnebaden het
eagle waarbij
een
direct
een
-
.... -
-
-
-
-
-
-
-
-
5o 5a
58 58
5b 5b
5c 5c
-
1 1
-
1 1
2 -2 1
-
-
-
-
-
-
-
-
eagle)
-
..... -
alle
vormen
ook de
nog
overgegaan
19
van
vleugel omhoog Deze
-
wel
tot een
(2005)
zonnebaden
ontbreekt
houding
rugveren
eens een
kan
in
-
-
-
26 26 1 2 2
van
paar
vastgesteld.
het rijtje.
overgaan
worden opgezet
en
in
Bij
een
Alleen
keer
een
extatische full-spread-
ondermeer de kale huid bij de
vleugel omhoog een
zijdelings
Merel komt lateraal
lateraal zonnebaden naar een
full-spread-eagle. Tijdens
verschillende houdingen worden
Vogels
1
5
-
meest voor.
soms
merel ook
Drentse
full spread
4 4
-
stuit zichtbaar wordt. In de overgang wil
c=
soort
per
zijn
3
-
1
corone corone
wing,
...... -
6
vulgaris
Kraai Kraai
2 2
-
Houtduif C. C. palumbus Torenvalk
b= delta
langere
futl-spread-eagte
strekken. Soms wordt
zonnebaadsessie kunnen
aangenomen
3
de
Bij om
Heggenmus
8.50 u
moment wie
het
de
in
ging één
van
zenuwachtige
gingen door over tot
ekster
Toen
2004
zat
eagle.
Een
man
opvloog. Op in
een
dagen
Foto
tak.
De
viel
vleugels
met
omstreeks
direct
16.35u
met wat
hond kwam
lag
tot
5a.
De andere
zitten.
ongeveer
in
30
1
1.
Assen. In dat wil
staart,
bek
een
zeggen
geopend
weg.
twee
Eksters
20 juni
op
de
grondwal
zitten
minuut
naast
zonnebaden.
seconden. Het
fietste ik in
naar
het
full-spreod-
afstand zonder dat de kraai
geval en
bij Kampsheide (Rolde)
2005
Zwarte Kraai
een
meter
in ieder
lag
De
Heggenmussen
houding
gespreide
op het gazon
De kraai
Voor
mannetjes Merel
twee
het Provinciehuis
4 minuten
en
15 seconden
15 seconden
poetsen. Twee
een
geopend
Dijkstra). Laterally sunning female
coverts.
een gegeven
zon
opmerkelijk gezicht.
gespreide vleugels
Op
Lateraal zonnende vrouwtjes Merel. Snavel
bill and fluffed back
bij
enigszins
full-spreod-eagle. Vervolgens ging hij
1.
de
in
zonnebaadsessie duurde slechts 45
opmerkelijk.
auto
dit een
gingen ook
moment
en
onder categorie
later zag ik vanuit de
is
zitten.
kreeg vloog hij
de eksters
het Provinciehuis
zich vrij
kent
foerageerden
jong. Op
volop
typische full-spreod-eagle
de gaten
van
Zuidlaren 30 mei 2000 (A.
4
in
in
gras en
2001
juli
met
de Heggenmus viel onder categorie
fietspad
een
ging één een
op
Bij
hij mij
van
het
3 seconden
en
hetzelfde
Ekster
foerageerden
zonneboadgedrag Provinciehuis.
op
een
uitgespreide
met
mijn huis. Plotseling De
ik
in
Heggenmus
zongedrag
2000 fietste ik
plat liggend
mei
exemplaren
de
foerageren. Op
met
(categorie 5c). 23
van
1 7
vastgesteld. Op
paartje Heggenmussen
tuin een
de volwassen
gedrag
greppelrand betrapte
Op
mijn
zonnebaden. Het
mei
30
in
bleef in totaal 10 minuten
Heggenmus
Op
eenmoal zonnebaden
is
bosjes
en rugveren
opgezet,
Blackbird with
opened
Zuidlaren, 30 May 2000.
Drentse
Vogels
19
(2005)
Zwarte Kraai de tijd
in
full-spread-eagle.
te nemen.
op
9 augustus 2003
Op was
bloedheet
vleugels
uit
staart
en
zitten.
ging ik
mijn fiets
op
de
vogels 27
vleugels 26
al
en
en staart
vol.
Op
was
die
Op
een
half
met
auto in
mijn zat
gespreide
een
staart
foerageerden
8
te
zat cat.
de
om
al
was
3
in
mijn
warm.
14
en
20 juni
Op Op
Het
beide
minuten
mensen.
aardig
tuin.
spreidde
een
dak
langsfietste vlogen
spreeuw
te
het Scharreveld
van
half
met
zonnen
bij
gespreide
(lose spread posture).
de
van
2
nog
de directe omgeving
.
in
Die
houding hield hij
minuten
10
en
De temperatuur liep
tuin.
mijn
Spreeuwen plotseling
met
gespreide vleugels
3 minuten
seconden
de
in
en
54 seconden
(eenvoudig
zon
1).
het materiaal voldoende voor
is
zonder
langste zontijd
zonnebadenwerd
soms
na
onderbreking een
(57%),
de tijd
waarin
72
(69%)
De duur
een
vier
maximum
bij Spreeuw Vanwege
264 seconden, sd
minuten
en
=
Een
286).
3 seconden. Het
geklokt.
Ze
Tussen
duurden
haakjes
gezonnebaad. Tijdens
deze
respectievelijk
68
het percentage
staat
langere
sessies
werden
aangenomen.
zonnebad
bij
nam
Merels
toe
244 seconden,
bij
van
aan
de
maart-juli
frequentie
werd
en
weer
korter
in
zonnebadende
waarmee
(Figuur 1).
waargenomen
de
zontijd bedroeg bij
de geringe
dus 21
(37,9%).
augustus (Figuur 2). Dit patroon loopt parallel Merels werden
analyse (54 waarnemingen).
langere onderbreking voortgezet. Dergelijke
merels
minuten
werd
daadwerkelijk
houdingen
van
bij
116
en
wat
een
(gemiddeld
bedroeg
kortere of
zonnebaadsessies zijn
48
verschillende
De
hij
zonnebaden. Toen ik
zonnebad duurde bij de Merel 5-1263 seconden
van
stoppen
het zonnebaden
van
langere
het
uur en
vrouwtje Torenvalk
zonnebaden (full-spread-eagle)
Alleen bij de Merel
(78%),
zitten en
bleef
manier
tweetal Spreeuwen
een
10.49u ging een
op en om
zonnebaden,
De
drietal Houtduiven
door verstoring door
beëindigd
gespreide vleugels
paaltje
een
2005
Daarna
Duur
werd
het werk. Het
met
2000 reed ik
mei
aardig
niet
weg.
juli
Westerbork.
Op
naar
een
exemplaar ging plotseling
Eén
(full- spread-eagle).
activiteit
Houtduiven
zaten twee
Op
De
rond 12.20u
foerageerden
(circa 30°C).
seconden
Helaas kon ik door het drukke verkeer
Beide waarnemingen vallen onder categorie 5c.
Heggenmus
603 seconden,
Zwarte Kraai 255 seconden
steekproef
is
het echter
aannemelijk
en
bij
bij
Houtduif 94 seconden, Ekster 45 seconden.
een
dat deze
soorten
soms
langer
zonnebaden.
Geslacht zonnebadende merels
Bij
de merel werd
bijna
evenveel zonnebadende mannetjes
Tweemaal werd waargenomen.
Tijdstip
van
Verreweg
een
(25X)
als
vrouwtjes (22X)
zonnebadendejuveniel aangetroffen.
zonnen
de
meeste
waargenomen
zonnebaadactiviteiten
(Figuur 3).
Er is
sprake
van een
(n=62)
zijn
tussen
duidelijke piek
8-14
tussen
uur
9-11
(zomertijd)
uur.
Temperatuur De
gemiddelde temperatuur en de gemiddelde
zonnebaden is
Drentse
Vogels
waargenomen
19
(2005)
was
maximum
respectievelijk
en minimum
16.7 °C
temperatuur waarbij
(sd 7.6,range 4.3-25.2),
23.°0
5
Figuur
2. Duur
sunbath
Figuur
in
3.
1 2.7,
het
in
niet
van
en
weerstation
en
op zijn
the
11.2
Bij
course
(sd 4.2, de
bij
in
de
loop
van
merels
of the
40 %
de ochtend
range
de
van
in
de
0-16.3)
loop
van
°C. Deze
de
dag. Frequency
of
gevallen
gemiddelde temperaturen
voorde maanden juli
dagen lag
de
maximum
zelfs boven de 25 °C
gezonnebaad. Op
Meestol wordt
Duration of
seizoen.
day.
71 %van het aantal
in
het
season.
langjarige gemiddelden
in
maximum.
Merels
of the
zonnebaden in
Eelde.
werd vooral
bij
course
meest overeen met
boven de 20 °C
gevallen
the
in
Backbirds
8.9-33.7)
komen het voor
zonnebaden
Frequentie
sunbathing
(sd
van
Blackbirds
gezonnebaad
in
dat
moment is
de luwte
en
augustus
(Tabel 2).
de
kan
en
dagtemperatuur In veel
temperatuur nog
men er
gerust
uitgaon dat de werkelijke temperaturen veel hoger ligger dan de waarden gemeten
van
op een
weerstation
Sociale aspecten van zonnebaden De is
6
meeste
waarnemingenhebben betrekking op solitair zonnende exemplaren. Opvallend
echter het
op
de weinige
dagen
waarop
zonnebaden wordt
waargenomen,
Drentse
Vogels
vaak gaat
19
(2005)
meerdere waarnemingen. In de
om
vastgesteld
het meerdere hetzelfde
voorbeeld: werd
in
exemplaren
moment
of
8
Op
op
juli
2003
begon
een
Tobel 2. Maximum temperaturen Eelde
voor
de
at
temperature
°
dagen
on
N
Celcius
in
een
days
in
which
1
2,4
4
9.5
15.0-19.9
7
16.7
20.0-24,9
13
31.0
25.0-29.9
8
19.1
30.0-34.9
9
21.4
ongeveer 7
(1
sloot zich ook
vraag
of het
zien
van
waarnemingen van locaties. De
een
vrouwtje
een
aan.
weerstation Maximum
1998-2005.
in
mannetjes gingen door en
een
Heggenmus
en
alleen de
Het
zagen.
prikkel
zonnebadende vogels
niet zien
derde mannetje
een
Het vrouwtje zonde
die elkaar
vogels
om
gelijktijdig
ongeveer
door het
later sloot zich eerste
zonnebadende soortgenoot de
konden elkaar
vogels
korte verstoring
een
1998-2005.
observed
de zonnende merels ging ook
met
deze waarneming het gaat
Bij
wat
zonnebaadde. De
(15 seconden)
minuten
Nog
over tot zonnen.
32, 92 sec). Tegelijk
min
over.
kort
zeer
was
op
volgende
zonnebaden. Deze
tuin te
in
waargenomen
die
soorten
%
5.0-9.9
die
Merel in mijn
sunbathing
dagen days
gingen beide mannetjes
meerdere
om
vijftal klassen gemeten
10.0-14.9
aan
zonnebaden
zonnebaden. Illustratief is het
ander mannetje. Na
een
zonnebaden is
waarop
Eelde
mannetje
door
ook
soms
dag overgingen tot
verjaagd
dagen
meerdere zonnebadendevogels. Soms betrof
om
dezelfde soort,
van
dezelfde
instantie
eerste
1998-2005 is 42 op
periode
ging het 12 keer (28.8%)
en
is
maar
zon was
de
op
na
kort
tot zonnen
echter
Er zijn
is.
maar
maar
namelijk
de
ook
verschillende
constante
factor.
Discussie
Zonnebaden is
bij
mijn lijstje
soorten
duidelijke van
35
van
een zeer
groot aantal vogelsoorten vastgesteld. Wat dat betreft voegt
daar
verschillen in de
niets
waarnemingen betroffen tuinvogels.
1 93
%)
en
(Stainton 1972) de
leverden
cijfers
volgende
gegevensset
Zanglijster
is
49
De Merel
op: Merel
veel beperkter,
(1986)
met
staat met
352
(22%),
(3,1%). Waarnemingen
de
voor
Simmons
zonnebadende
van
één, gevolgd door Heggenmus
(12.1
Tussen de verschillende
zongedrag.
jaar 1600 waarnemingen
nummer
toe.
aan
mate van
periode
1967-74
734
voor een
ook
bij mij
staat
Simmons laat zien dat het zonnebaden niet alleen afhankelijk maar
in
zijn
dat het tuin
Drentse
"veiligheidsgevoel"
erg
Vogels
schuw
19
en nam
(2005)
ook
erg
en
de Merel
De
periode meeste
waarnemingen
Jamespark
drietal
soorten
in
Londen
(n= 497)
Zanglijster (8.8%). Mijn nummer
is van
bepalend kan zijn. Zo
hij nauwelijks
een
297(18.6%), Spreeuw
het St-
(45.6%), Spreeuw (45.6%) maar
(45,8%)
Huismus in
gedaan.
vogels
bestaan
soorten
heeftover
de
waren
zonnebaden waar. Toen
één
zon
(90%).
of temperatuur
de Heggenmussen
hij,
ondermeer door
7
het aanbieden
voedsel, de Heggenmussen
van
had
tam
het aantal
gemaakt steeg
waarnemingen van zonnebadendeindividuen spectaculair. Uit mijn gegevens 1999
In
geeft
zelfs
is
dat
aan
Ook elders ook
zijn
in
met een
van
zonnebadende vogel
de literatuur heb ik daarover geen
weinig kwantitatieve
cijfers te
gegevens
mei-
september, Heggenmus
over
vinden
augustus. Voor
die
in
laat
(1972)
van een
periode
periode.
11
mei
De Merel
zonnebadendeMerel
overeenkomend
met
de
bevindingen
Literatuur over zonnebadendevogels zonnebadende roofvogels
Wolkers laat
in
2004). Opvallend
het
gemiddeld
vinden.
indruk dat grote
Dat op en
van
die
in
tot
bepaalde dagen
van
De
2.
Thermoregulotie:
3.
Verwijderen of
te
van
zien
72
het
van
dat
82 %
van
de laatste 9 augustus,
van
het jaar eerste
in
grote
schaars
is uitermate
et
voor
de duur
over
en
heeft betrekking
al. 1999,
een
een
Dijkstra 2000,
deel juist relatief
zonnebad
gebaseerd
zonnebad
een
& Blem
Wespendieven
(n
=
13)
drie zwaluwsoorten
1992). en
Samen
met
er
maar
100-900,
(n= 15)
54-
mijn Merels
zwaluwen zitten, wekt dat de
zonnebaden dan kleine. Gezien de toenemendeinhoud
naarmate
een
en
is van een
Ongeveer
alle maanden
vogel groter is,
is
dat
niet zo
ten
vreemd.
meerdere zonnebadende vogels kunnen worden waargenomen is geen
onbekend fenomeen (ondermeer
1957).
het zonnebaden zijn verschillende theorieën
vogel
De
sprake
er
data 13
oktober
de maand januari. Mijn
is
maart en
duurde
12)(Blem
tussen
volgende
april-25
schaars. In de hele literatuur heb ik
opvallend
(sd=
de
2 augustus.
1997, 2001, Bijlsma
dat het zonnebadenook sociale aspecten heeft
Stainton 1982, Hauser
geeft hij
bijna
is in
(sd= 209)(Bijlsma 1997). Bij
grootte
oppervlakte
1. Welbevinden:
de literatuur
Simmons en Stainton.
van
Wespendief
een
vogels langer
Over de functie
cijfers.
geen
In
verspreiding
Huismus 14
dat zonnebadende roofvogels
is
gemiddeld
(264 seconden),
opzichte
Bij
303 seconden
108 seconden,
14
zijn waargenomen. Gegevens
seizoen
kunnen
is
Nederland
in
(Bijlsma
meerdere waarnemingenzijn op twee
de
over
duidelijk
zonnebadend waargenomen. De enige uitzondering
op
Ook Simmons
verder
geeft
kunnen vinden.
Merel
oktober,
31 maart-10
zonnebaadactiviteitenvoor de
zijn waarnemingen vallen
lijnen
jaar kunnen verschillen.
het jaar. Simmons vermeldt zonnebaden voorde periode maart-oktober
over
waarneming
tot
waargenomen.
verschillen maar
jaarlijkse
18 april-29 augustus. Stainton
Spreeuw in
kan zijn
een
piek gedurende periode
maart-22
piek
enkele keer
sprake
er
maar
zonnebaden
dat de zonnebaadactiviteitenvan jaar
blijkt
geen
ervaart
het zonnebaden als
vogel gebruikt
de
zonnewarmte om
parasieten: De vogel gebruikt de
in
omloop namelijk:
plezierig; eigen verbranding
zonnewarmte
om van
te
reduceren;
zijn parasieten
komen;
4. Productie
van
vitamine D;
5. Zonnebaden speelt
een
6. Zonnebadenspeelt
een
Voor alle
hypothesen
verschillende
is
rol
wel
hypothesen
bij
de rui;
rol bij het verzorgen
wat te zeggen.
aan
van
de
veren.
Hieronder komen de
voor en
tegens
van
de
de orde.
Thermoregulotie Bij thermoregulotie
wordt de zonne-energie gebruikt
behouden. Voor thermoregulotie
8
pleit
het
om
gegeven
op
dat
temperatuur te komen of
te
zonnebaden vaak wordt
Drentse
Vogels
19
(2005)
na
waargenomen
periode
een
het
thermoregulatie spreekt is
worden dat indien
en in
andere perioden
Verwijderen Op en
zich
Produktie
zijn
te
De
en
de
vogel
stuit
in een
vogels
Rui
de snavel
heeft
speelt
dit komt
en
het wel
een
over
wat
het
verwijderen
weliswaar vaak gepoetst maar dit
provitamine D
van
van
de
productie
zon
van
bij
naar
heeft gezien is dit een
in
die
Merel
waarom zont een
direct zonlicht veel
verschijnsel
diegene
aantrekkelijke hypothese.
D-behoefte voorzien, geen
vitamine D
provitamine D
bevorderd. Voor
namelijk bijna permanent
de
een
rui
rol
speelt bij
zich af
niet overeen
rol
een
mengsel
op
meer zou
D
vitamine
de huid.
voorkomen
nodig.
de
met
de rui heb ik niet kunnen ontdekken.
tussen
eind
periode
mei
en
eind oktober Glutz &
waarin zonnebadende Merels
bij
het onderhoud van
echter het
en
mono-esters.
wordt
moeilijker
op
een
de
substanties Het
Aan de
vraag
ook
de
waarom er
op
die ook zonnebaad,
19
een
di-esters
brengen.
huid .
Het
vormt
is
van
mogelijk
groot
ook
vastgesteld
via
met
een
dat de
ze weer naar
het noorden trekken Deze di-esters zijn
hoge temperatuur vergemakkelijkt
Het is overigens niet
gezonnebaad
en
duidelijk
eigenlijk
het zonnebaden ook de productie
rol bij de verzorging
wasachtig poeder
(2005)
is
en
wordt
geproduceerd.
Een
2004).
een
of
een
andere soorten dan steltlopers. Ook hier rijst dan
zoveel lateraal wordt
speelt
maniereen
van
van
dat bovenhuids,
geproduceerd
veren en
& Piersma
optreedt bij
gepoetst. Mogelijk verhoogt
Vogels
onderrug
In het onderhuidse deel wordt
geproduceerde wasmengsel
In het voorjaar als
veren aan te
wordt
die
van
mengsel
aanbrengen (Rennekens
dergelijke verandering de
veren.
stuitklier.
laagje tegen overmatige veerslijtage. Bij steltlopers
verandert dat en
vetachtige
uitgescheiden.
drooghouden
stuitklierwas bestaat uit
stropiger
van
wordt
een
het verenkleed gesmeerd. Stuitklierwas is waterafstotend
betreft het
beschermend
Drentse
er
de duur
lateraal,
om
van veren
vlezig uitstulpinkje,
weer
vaak
Een zonnebadende Buizerd bleek
synthese
instraling
vitamine
dat het zonnebaden
speelt
voortdurend
belang
zonnebaden,
de huid tot stand. De
vlak boven de staart, bevindt zich
vogel,
Verwacht
zijn, zonnebaden veel vaker
waargenomen (maart-augustus).
Misschien
een
hun
in
vogel
Bij Merels bijvoorbeeld
werden
Tegen
maanden
is.
lateraal zonnebaden komt vaak
Iedere
en verzorgen
1988)
zou
de indruk dat het gaat
verwachten dat zonnebaden als
is.
Aanwijzingen
Bauer
op
full-spread-eagle
aldus
dan vaak lateraal? Bij men
niet
De
voor.
wordt door
de
van
geval
warme
de vogel zelf aangemaakt. provitamine D door
van
de vetklieren
dan het
plotseling
D
synthetiseren
via
straling
Ook mag
manier van
rangschikken.
veren te
door voedsel komt weinig
een
de meest
zon
morgen.
parasieten (Bijlsma 2000).
van
van vitamine
Indien echter
geval
het zonnebadenwordt
tijdens
komt door middel van UV
weleens
in
de
in
hoge dagtemperatuur.
met een zeer
voorkomen dan het
zou
weer even
Vitamine D wordt
Opname
dat de
op momenten
de hoofdreden
zonnebaden wekken echter
van
parasieten. Na
controle vrij
dagen
op
thermoregulatie
aantrekkelijke hypothese.
het tijdstip
van
of
parasieten
van
een
is meer om
weer
dat zonnebaden vooral
gegeven
waargenomen en zelfs veelal
mag
somber
met
komt. Verder wordt zonnebaden vaak waargenomen
tevoorschijn
van
voor
veren.
van
maar
weinig
stuitklierwas
en
Overigens produceert Houtduif,
het onderhoud van de veren.
9
Welbevinden onder
Diegenen zijn
die wel
u
eens
het vaak extatisch
van
plotseling
full
een
een
verleden
foeragerende Spreeuw,
een
ziet aannemen te geven.
Het als
geïnterpreteerd
is
kan
niet aan
dan
net
of
knopje omgaat.
er een
overblijfsel
een
Merel of Houtduif
de indruk ontkomen
uit
het
reptielochtig
vogels (Prinzinger 1983).
van
Zelf ben ik
is
voor
wordt dan ook wel
gedrag
Wie
spread eagle houding
dat hier geen rationele verklaring Het
zonnebadende vogel heeft gezien zal onder de indruk
gedrag.
van
mening dat zonnebaden te maken heeft met welbevinden. Niet elk gedrag
hoeft functioneel
te
Hoewel "welbevinden" ook als
zijn.
functie
zich
op
kan worden
gezien.
Literatuur
Blem C.R. & Blem L.B. 1992. Some observations of
Bijlsma
Field
Ornithology
R.G.
1997.
63
sunbathing
in
swallows. Journal for
(l):53-56.
Zon-gedrag
een
van
Wespendief
Pernis apivorus.
De
Takkeling 5(3):
31-37. R.G.
Bijlsmo
Een zonnebadendeBuizerd Buteo buteo. De
2001.
Takkeling
9
(3):
202-
206. B.
Bijlsma R.G., van
en
Dijkstra
van
den Brink,
B.
R. Poschkens & P de Vlaming. 1999.
Koks,
Grauwe kiekendief Circus pygargus, Havik Accipiter
Buizerd Buteo buteo. De
A. 2000. Een andere vorm
Takkeling 7(2): 'echt'
van
Zongedrag
gentilis, Sperwer/A.
nisus
107-112.
zon-gedrag bij
de Wespendief Pernis
opivorus ? De Takkeling 8: 106-107 Glutz
von
Blotzheim U.N. & Bauer K.M. 1988. Handbuch der
Vogel Mitteleuropas.
Band
11/2. Aula-Verlag, Wiesbaden. 1957. Some observations
Hauser D.C.
Kennedy
R.J.
1968. The role of
Kennedy
R.J.
1969.
ReneerkensJ ,
tijdens Prinzinger
R.
Poulson. H
on
sun-bathing
in
birds. The Wilson Bulletin
78-90.
69(1):
sunbathing
T. Piersmo. 2004, Waarom
Birds. British birds
in
Sunbathing behaviourof
Birds. British birds
1974.
Simmons K.E.L.
Sun-bathing
in
249-258.
149-156.
Vögeln. Ökol. Vogel:
some
320-322.
onder stuitklierwas
produceren steltlopers
het broedseizoen? Limosa 77:
1983. Sonnebaden bei
61:
62(7):
5:41 -62.
Birds. Dansk. Orn. Foren
1986. The sunning behaviour of birds. Bristol
Tydskr.
68: 1-4.
Ornithological Club,
Bristol Stainton J. M. 1982. Timing of Wolkers J. 2004.
Dagboek
“Here
Summary:
Sunbathing
in
comes
birds
is
a
phenomenon. Sunbathing
occasionally birds
I
met
posture
10
and often
bathing, dusting and sunning. British birds
1974. De
the well in
Bezige Bij,
sun”,
about
described,
birds
is
not
unexpected. During
sunbathing
but still an
75: 65-86.
Amsterdam.
easy
in
mysterious target
to
birds and
study
rarely quantified
since
it
is
observed
1998-2005 I made notes about sunbathing
by chance. If possible information about species, date, time, duration and
of the bird
was
sampled.
Drentse
Vogels
1 9
(2005)
Sunbathing
was
through August Blackbird
observed with
(Table 1),
but this
In
observed
only
Balckbirds
the
a
figure
sample
to sun
may
size
with
sunbath took
followed
year
during in
occurrence
be
of
moments
July (Fig. 1).
are
sunshine from
sharp
The species
biased
strongly
of the species. Most observed postures
tameness
postures. However the were
exclusively
peak
a
by
on average
1
frequency (Fig.
and
not
lateral sunning and are
2)
with
was
spread wing
small, larger
birds
laterally.
264 seconds (5-1263). Duration in the
and
March
observed
the relative abundance and
for other species than Blackbird
spread wings
most
July being
of
course
the month with the
longest
sunbaths. A
preference
existed
to
sunbath
in
the morning from 9-11 o'clock
high temperatures (Table 2). Days Holland,
in
rare
Often
might birds may
It
is
but
with
a
maximum
of days represent 21%
sunbathing occurred simultaneously be that seeing
were
a
sunning bird
may
which
on
in
sunning simultaneously without visual
have been suitable that
unclear
why
birds
are
thermoregulation, getting None of these factors that birds like
to
is
sunbathing
birds that
provoke
(Fig. 3)
temperature of
others
were
to
contact
do
and
more
was
with
days
are
observed.
within visual so.
on
than 30°C
contact.
So
it
On the other hand also
which indicates that conditions
day.
sunning. Mentioned
are
rid of parasites, feather
fully satisfactory
as
an
factors like
production
of
simply
for
maintenance
explanation.
It
is
or
D,
vitamine
pleasure.
however without doubt
sunbath.
Adres: Dobbenwal 62, 9407AG Assen.
Tekening 2003
1 .Uit het
woornemings-boekje: Lateraal
(A. Dijkstra).
From the
note
book:
zonnende vrouwtjes
Laterally sunning
Merel,
Assen 28
female Blackbird. Assen,
juli
28-july
2003.
Drentse
Vogels
19
(2005)
11
