HERAUT. 10 jaar Heraut

DE

HERAUT lijfblad van de Nijmeegse politicoloog

10 jaar Heraut

Met onder andere: Het Rijksmuseum // In gesprek met Guusje ter Horst // 50x Heraut Heraut, jaargang 11, editie 50 1 // Het Eurovisie Songfestival // De wereld achter het Kieskompas Heraut 50.indd 1

9-6-2013 14:54:37

JOOST MAG HET WETEN

Beste landgenoot,

Beste prinses,

Ik schrijf u deze brief in uiterst vertrouwen. Ik wens dan ook dat deze correspondentie pas na mijn overlijden gepubliceerd wordt. Na het nadrukkelijke verzoek en advies van mijn man lijkt me dit simpelweg de beste manier. Ik kon geen beter moment verzinnen om u te schrijven dan vandaag, de verjaardag van mijn oudste dochter, tevens de dag dat het 24 jaar geleden is dat ik aankondigde afstand te doen van de troon. Ondanks mijn slechte gesteldheid wil ik u schrijven ten einde advies in te winnen. Zoals u weet zal mijn kleinzoon mijn dochter opvolgen als staatshoofd. Ik heb alleen ernstige twijfels over zijn functioneren als toekomstig koning. Ondanks zijn tijd in een internaat in het Verenigd Koninkrijk is hij nog steeds zijn kwajongensstreken niet kwijt. Sterker nog, ik vrees dat hij wellicht teveel op mijn echtgenoot lijkt en zich hierdoor zo nu en dan in de problemen zal werken. Ik heb Bea en Claus toentertijd nog voorgesteld hem naar Canada te sturen, dat heeft mij ook erg zelfstandig gemaakt. Hoeveel ik er ook van genoten heb om op de kleinkinderen te passen, vrees ik dat onze Lex in zijn kindertijd teveel tijd met mijn echtgenoot heeft doorgebracht. Zijn losse manier van doen en vrije kijk op onze taak als vorst heeft hem teveel van zijn pad richting het koningschap gebracht. Ik zie dat Bea hem ook niet op het juiste ‘koningspad’ kan houden, dus vraag ik u om hulp. Beste Joost, hoe leiden wij Willem Alexander op tot een ware koning voor zijn volk?

Ik zou u willen vragen wat meer vertrouwen te hebben in uw kleinzoon. Hij is nog jong en gezien de werklust van uw dochter verwacht ik haar aftreden pas rond 2013. Dat betekent dat hij nog alle tijd heeft om zich als een koning te leren gedragen. Laat hem nu nog even uitrazen als jonge prins en val hem niet teveel lastig met moeilijke vragen over zijn toekomst. En natuurlijk zal hij net als uw echtgenoot, uzelf en andere leden van het koningshuis zijn eigen Lockheed- of Greet Hofmans -affaires veroorzaken. Hij zal zich vast, zoals zijn familie dat ook kan, in de nesten werken door bijvoorbeeld, noem eens wat, een vakantievilla te bouwen in een ontwikkelingsland. Je weet het niet. Het belangrijkste is dat hij zijn eigen fouten (of affaires) maakt en daarvan leert. Hij zal de consequenties moeten aanvaarden en hij zal zelf moeten leren van zijn fouten. Mocht hij advies vragen, dan heeft hij in ieder geval veel mensen om zich heen bij wie hij dit kan inwinnen. Denk aan hoe u uw eigen kinderen heeft willen opvoeden, op een vrije manier. Ook wat betreft uw dochter is alles goed gekomen. Ik begrijp uw zorgen als grootmoeder, maar ik verzeker u dat deze kroonprins zich in de toekomst als een ware koning zal gedragen en ook grote populariteit onder het volk zal genieten. Het enige wat hij op dit moment van zijn familie verlangt is een beetje vertrouwen. Accepteer hem zoals hij is, ook al blijkt in de toekomst dat hij rare hobby’s heeft zoals toiletpotgooien, om maar weer eens wat te noemen. Wat er ook gebeurt, de toekomst zal uitwijzen hoe zijn leven zal voltrekken…

Hoogachtend, Juliana van Oranje-Nassau Prinses der Nederlanden

Hoogachtend, Joost

2 Heraut 50.indd 2

Heraut, jaargang 11, editie 50

Dorien Venema

9-6-2013 14:54:44

INHOUD 2 JOOST MAG HET WETEN 3 INHOUD 3 REDACTIONEEL

10 IN GESPREK MET GUUSJE TER HORST Over de Eerste Kamer en vrouwen in de politiek

14 ISMUS MAAR DAN ANDERS De International Association for Political Science Students

4 MEDIA

(IAPSS) komt naar Nijmegen!

5 ADVOCAAT VAN DE DUIVEL

15 MEER DAN DUIZEND WOORDEN

6 LEVEN NAAST DE UNIVERSITEIT

16 DE NACHT WAAROP EUROPA ÉÉN WORDT

-

Een interview met Anna van der Vleuten

8 ONS RIJK, ONS MUSEUM, ONS RIJKSMUSEUM

REDACTIONEEL

18 50X HERAUT 20 DE WERELD ACHTER HET KIESKOMPAS André Krouwel en zijn strijd tegen de Stemwijzer

Beste lezer, Welkom in alweer de 50e editie van de Heraut! In de afgelopen tien jaar zijn we gegroeid van een aan elkaar geniet krantje van welgeteld vier pagina’s naar het blad dat nu voor u ligt. In deze tien jaar hebben kleurenpagina’s hun intrede gedaan in het blad van politicologie en zijn we sinds dit jaar officieel het Facebooktijdperk binnen getreden. Studenten die ooit in de redactie zaten zijn inmiddels gepromoveerd en gaven als docent aan de universiteit zelf interviews voor de Heraut. In tien jaar kan er veel veranderen. Stel u voor, tien jaar geleden begon de Irak-oorlog, trad het Internationaal Strafhof in werking en, wereldschokkend, werd in Rotterdam de kapsalon uitgevonden. Sindsdien zou de Europese Unie er twaalf leden bij krijgen, Theo van Gogh vermoord en de PVV opgericht worden, zouden we Burgerservicenummers krijgen, zou Breivik op Utoya een vreselijke aanslag plegen en de inmiddels niet weg te denken economische crisis beginnen. De wereld heeft niet stil gestaan en wij ook niet. We hebben voor deze jubileumeditie namelijk nog eens met plezier in de Herautgeschiedenis rondgeneusd. Verrassende interviewpartners kwamen aan het licht, zoals Wouter Bos, Jan Marijnissen en Lilliane Ploumen, net als een aantal interessante zaken, zoals de tramlijn die in Nijmegen aangelegd

zou worden en Bert-Jan Verbeek die toegeeft buschauffeur als de tweede beroepskeuze te hebben gehad. Maar genoeg over toen, laten we ons focussen op het heden. Deze editie hebben we namelijk weer een greep uit de actualiteiten voor u klaar staan. U kunt bijvoorbeeld lezen over hoe koningin Juliana Joost postuum om raad vraagt, hoe het rijksmuseum is uitgepakt en wat het IAPSS nu eigenlijk is. Verder vindt u er een interview met André Krouwel, Guusje ter Horst en Anna van der Vleuten. En natuurlijk ook, speciaal voor ons tweede lustrum, in deze editie de opbrengst van flink spitten in alle oude Herauts: een tijdlijn met alle hoogtepunten en ontwikkelingen van het blad van politicologie. Dat er nog vele edities mogen volgen! Veel leesplezier! Sophie Lauwers Hoofdredacteur P.S. Wil jij ervoor zorgen dat er echt nog vele edities mogen komen? Voor volgend jaar zoeken we nieuwe redactieleden én een nieuwe hoofdredacteur! Geïnteresseerd? Stuur een mailtje naar [email protected]!


Heraut 50.indd 3

3 9-6-2013 14:54:44

MEDIA House of Cards (2013) Deze keer geen politieke film, maar een zeer indrukwekkende serie. Een aantal maanden terug hoorde ik dat de Britse House of Cards uit de jaren negentig een Amerikaanse remake zou krijgen. Oh god, ik huiverde en verwachtte een onnozele misinterpretatie van de pure genialiteit te gaan zien. De mannen die de scepter zouden gaan zwaaien over deze film waren Beau Willemon (de man achter The Ides of March, dat andere Amerikaanse politieke drama met George Clooney en Ryan Gosling) en David Fincher (het genie achter Fight Club, The Game, The Social Network, the Curious Case of Benjamin Button, om even een paar kleine projecten te noemen) en de leading man zou Kevin Spacey zijn, een acteur die nooit verveelt. Het begon er al iets beter uit te zien en ik was verrast toen ik erachter kwam dat dit geen productie was van HBO of CBS, maar een gedurfde onderneming van Netflix. Spacey speelt Francis Underwood, die opzij is gezet na 33 jaar in het Congres en natuurlijk op wraak zint. Koudbloedig, vuil werk uitvoerend op een zeer intelligente manier, met intrigerende observaties waarmee hij de klassieke vierde muur op een originele wijze weet te doorbreken. De monoloog gericht aan de kijker werkt sterk verhalend en Spacey is een verteller met een complex verhaal, die het uitgekiende script op perfecte wijze aflevert. Hoewel het een zeer gedramatiseerde en fantasierijke benadering is van de gang van zaken in het Witte Huis, is het verre van absurd en ongeloofwaardig. Ja, veel speelt zich af in donkere kamers en er zijn een aantal clichématige personages (de hooggeplaatste, verslaafde chef die regelmatig zijn secretaresse flink beetpakt, het ambitieuze, jonge vrouwtje en een heleboel afpersingen), maar er wordt een ontzettend slim spel gespeeld.

POLITIEK IS SEXY Mocht het klinken als een zwaar ingewikkelde serie terwijl je liever Glee of Grey’s Anatomy opzet omdat ‘politiek toch niet echt je ding is’ (waarom heb je dit blaadje dan eigenlijk vast?), laat je dan overtuigen door de eerste aflevering. De personages zijn perfect afgerond, er wordt geen enkel shot verspild en het plot beweegt snel, dus je hoeft geen langdradige, saaie discussies te verwachten van grijze politici. De politiek die hier wordt neergezet is ronduit sexy en een beetje gruwelijk. Binnen de eerste minuut van de film heeft Spacey al een hond de nek omgedraaid, waarna hij je recht aankijkt en de eerste prachtige oneliners meegeeft. Nee, oneliners klinkt te negatief, evenals tegeltjeswijsheden. Hij spreekt briljant uitgekerfde zinnen uit, waar je twee keer over na moet denken om er vervolgens steil achterover van te slaan. Er wordt lekker veel gemanipuleerd, het is gewaagd en er zit goede zwarte humor in. De enige kritiek is dat het historisch niet helemaal correct is, maar als je je daardoor laat weerhouden ben je wel een ontzettende mierenneuker. Hoe je deze serie kunt bekijken? Helaas, dat wordt wachten op de dvd box!

REALPOLITIK ACHTER DE PC Als politicoloog wil je al je opgedane kennis wel eens testen in de werkelijkheid. Het is alleen niet zo verstandig om zero sum games met je familie te houden of een veiligheidsdilemma te creëren tussen jou en je docent. Gelukkig zijn er van die mooie spelletjes waar je deze skills naar hartenlust kunt botvieren. Neem nou Victoria II, een zogeheten ‘grand strategy game’, waarbij je een monarch bent uit 1836, die de touwtjes in handen heeft in een land naar keuze. Politieke beslissingen, balanceren van het budget, het opbouwen van

4 Heraut 50.indd 4


een militaire macht: je hebt het allemaal in eigen hand, waarbij alle elementen van het spel met elkaar in verband staan en het spel dus behoorlijk diep gaat. Sluit bondgenootschappen met andere landen en neem deel aan historische oorlogen, zoals bijvoorbeeld de oorlog tussen het Keizerrijk Oostenrijk en het Pruisische Rijk. Voor liefhebbers van Realpolitik een echte aanrader!

Chelsey Buurman, Ron Stoop

9-6-2013 14:54:46

ADVOCAAT VAN DE DUIVEL Edelachtbare, Mij is ter ore gekomen dat er deze dagen veel complottheorieën de ronde doen over het feit dat Joanna van der Hoek ingezet zou zijn om mensen met anti-monarchistische ideeën uit de tent te lokken, zodat deze mensen opgepakt kunnen worden en hun ideeën niet verder verspreid zullen worden. Ik vraag mij echter af wat er nou precies zo verkeerd is aan die anti-monarchistische ideeën. Mensen lijken ervan overtuigd te zijn dat het idee van een monarchie té diepgeworteld ligt in onze samenleving. Het is een traditie en die horen we niet af te schaffen. Echter, is ons land niet vanaf 1588 twee eeuwen een republiek geweest? Naar mijn idee werkte dit prima, we hebben als Republiek der Verenigde Nederlanden zelfs onze Gouden Eeuw beleefd. Ook horen we constant argumenten als: “Waarom moeten we de monarchie afschaffen? Het gaat toch prima zo?”. Deze mensen kijken echter niet verder dan dat wat ze kennen. Dat Beatrix en nu Willem-Alexander het goed doen, betekent niet dat iemand anders dat niet ook zou kunnen. Zou iemand die door het volk gekozen is ons niet beter kunnen vertegenwoordigen, omdat deze persoon dan de steun van meer dan de helft van de bevolking heeft? Aan de koning(in) worden helemaal geen eisen gesteld (behalve dan natuurlijk die van zijn/haar afkomst). De koning(in) wordt niet gekozen op zijn of haar kwaliteiten, hij of zij wordt zelfs überhaupt niet gekozen. Is dit eerlijk? En wat hebben we hier als land nou aan? Een leidersfiguur met echte bestuurderseisen zou naar mijn idee veel meer voor dit land kunnen betekenen. Op dit moment laten wij een ongekozen iemand, zonder bewezen kwaliteiten, invloed uitoefenen op ons politiek systeem. Immers, de koning(in) benoemt de (in)formateur en moet onder elk wetsvoorstel zijn of haar handtekening zetten. Een leuk voorbeeld hierover is dat koningin Beatrix haar handtekening heeft gezet onder de wet die stelt dat het verboden moet

Myron Albering

Heraut 50.indd 5

worden om te jagen in Nederland. Echter wat blijkt, jagen was vanaf toen overal verboden, behalve op het terrein rondom haar paleis. Claus hield teveel van jagen… Zelfs in de Nederlandse grondwet staan een aantal dingen die op gespannen voet staan met onze monarchie. Artikel 3 van onze grondwet zegt: “Alle Nederlanders zijn op gelijke voet in openbare dienst benoembaar”. In een monarchie heeft slechts de oudste zoon of dochter van de koning(in) kans op de troon. Daarnaast is de koning(in) volgens de grondwet onschendbaar. De ministers zijn verantwoordelijk voor zijn/haar doen of laten. Dit strookt echter niet met het feit dat volgens de wet iedereen gelijk behandeld moet worden. Waarom zou dit voor de koning(in) anders zijn? Daarnaast kost de monarchie ons ook verschrikkelijk veel geld. Geschat wordt dat dit bedrag tussen de 40 en de 50 miljoen per jaar ligt. Natuurlijk zou bijvoorbeeld een president ook geld kosten, maar we moeten niet vergeten dat de kosten nu vooral gemaakt worden door alle ‘poespas’ rondom het koningshuis. Ook hier weer even een voorbeeldje. Koningin Beatrix moest voor haar ‘werk’ vaak van Den Haag naar Antwerpen reizen. Dit is 124,4 kilometer, waar je misschien iets langer dan twee uur over doet. De meeste Nederlanders zullen dan ook met de auto of het openbaar vervoer gaan. De koningin bedacht echter wat anders. Ze reed met haar limousine naar Rotterdam, waar haar privéjet klaarstond om haar naar Antwerpen te vliegen. En hier betalen wij belasting voor… I rest my case your honor.


5 9-6-2013 14:54:46

LEVEN NAAST DE UNIVERSITEIT Een interview met Anna van de Vleuten In een vorige editie van de Heraut heeft u eens opgemerkt dat uw leven op de universiteit en buiten de universiteit beiden met de Europese Unie te maken hebben. Hoe zit dat? Het feit dat ik in verschillende landen heb gewoond, betekent ook dat ik tegen allerlei bestuurlijke en administratieve obstakels ben aangelopen. Daardoor heb ik ervaren hoe lastig zulke obstakels zijn als je je grensoverschrijdend wilt bewegen. Tegelijkertijd ben ik me heel bewust geworden van de mate waarin wij Nederland als de maat der dingen nemen. Je hoeft maar naar België te gaan en je kijkt ineens heel anders tegen Nederland of tegen de rest van de wereld aan. Die verschillende perspectieven hebben me doen beseffen dat er altijd een bias in je denken zit. Ik heb in Brussel een tijd lang een huis gedeeld met enkele Braziliaanse wetenschappers en zij hebben me heel erg bewust gemaakt van mijn ‘Westerse blik’.

Anna van de Vleuten is hoofddocent Europese integratie en internationale betrekkingen. Daarnaast is ze vice-decaan onderwijs van de faculteit managementwetenschappen. In plaats van met haar te praten over haar leven naast de universiteit, sprak de Heraut vooral over haar leven voor de universiteit. Wat heeft u gedaan voordat u de wetenschap in bent gegaan? Voordat ik de wetenschap in ging, heb ik een heel ander leven geleid. Na de middelbare school heb ik eerst de tolk-opleiding gedaan in Brussel. Ik ben tolk Frans, Italiaans en Nederlands. Ik heb destijds veel vertaalwerk gedaan, maar slechts een enkele keer getolkt. Tolken is zoiets als blind typen: het is gewoon een techniek, maar je moet het veel doen om er goed in te zijn. Ik heb ook Italiaanse en Franse les gegeven, bijvoorbeeld tijdens taalvakanties in Zuid-Frankrijk. Op een gegeven moment dacht ik, ik wil meer inhoud. Toen heb ik me op politicologie gestort. In samenhang met dat eerdere leven heb ik een tijd lang in België, Frankrijk en Italië gewoond.

6 Heraut 50.indd 6

U hebt dus in Brussel en Frankrijk gewoond. Wat zijn daar precies uw taken geweest? Ik heb tijdens mijn studie politicologie in Brussel stage gelopen bij het Europees Parlement, als beleidsmedewerker bij de Groenlinkse Alliantie. Ik heb ook bij Europ Assistance gewerkt, maar dat was puur om mijn studie te kunnen financieren. Ik studeerde toen nog in Nijmegen, maar woonde al in Brussel, omdat het in Nijmegen in die tijd heel moeilijk was om aan werk te komen of je werd zo slecht betaald dat je te weinig tijd had om te studeren. Europ Assistance is zoiets als de ANWB alarmcentrale. Je ontvangt voortdurend telefoontjes van mensen in allerlei landen die een blindedarmontsteking of een auto-ongeluk hebben en die moet je dan op één of andere manier weer heelhuids thuis krijgen. U studeerde dus in Nijmegen en woonde in Brussel. Zorgde dat niet voor een zekere frictie? Nee, want in die tijd hadden we wat minder contacturen dan dat jullie nu hebben. Ik maakte er afspraken over met de docenten. Vaak bestonden cursussen echt uit heel weinig colleges en ging het er om dat je papers schreef. Dat kon ik ook in Brussel doen. Waren er verder veel verschillen in de opleiding politicologie toen en nu? Dit is natuurlijk moeilijk te vergelijken. Ik ben wel van mening dat de opleiding toen minder goed in elkaar zat dan nu. Het geheel was minder doordacht en samenhangend. En de docenten investeerden minder in onderwijs. Het kwam mij dus heel goed uit, maar ik zou niet terug willen gaan naar die situatie, want het is al zo lastig om een studie gefinancierd te krijgen en dan denk ik dan moet je wel een gedegen opleiding aangeboden krijgen in die paar jaar.


9-6-2013 14:54:47

En toen kwam in een keer die overstap naar de wetenschap. Hoe is dat gegaan? Ik zal je bekennen dat ik tijdens mijn studie dacht dat onderzoek doen wel leuk is, maar dat de universiteit een heel stoffig instituut is. Ik kon me niet voorstellen daar te gaan werken. Echter, toen ik goed en wel afgestudeerd was, hadden ze hier tijdelijk een docent nodig voor twee vakken over Europese integratie. Ik werd opgebeld en gevraagd of ik onderwijservaring had. Ik gaf wel taallessen, maar dat is natuurlijk iets anders dan doceren aan een universiteit. Ze vroegen of ik toch eens wilde komen praten. Ze hebben me toen aangenomen op een tijdelijk contract. Dat beviel me wel, maar ik wilde daarnaast ook onderzoek gaan doen om dieper op de inhoud in te kunnen gaan. Dat miste ik juist in het taalonderwijs. Ik moet zeggen dat ik heel blij ben met de kans die ik toen heb gekregen van professor Lieshout, en dat ik het werk nog steeds heel graag doe. Maar tegelijkertijd heb ik ook het gevoel dat ik het leven vóór de wetenschap niet had willen missen. Dus dat ik ook heel blij ben dat ik niet destijds als 18-jarige een studie politicologie heb gedaan en dan na vijf jaar afstuderen meteen een promotieonderzoek. Dat was me te beperkt geweest. Ik heb de tijd gehad om na te denken en mijn weg te zoeken. En ik word nu betaald om na te denken. Dat vind ik heel bijzonder.

Heeft u functies naast uw werk op de universiteit? Nee. Ik was een aantal jaren betrokken bij, en voorzitter van, eerst een stichting in België en later ook in Nederland die een project steunde in een sloppenwijk in Brazilië. Hier ben ik mee gestopt door gebrek aan tijd. De tijd en energie die ik over heb stop ik liever in activiteiten die ontspannen, die een ander soort input geven dan nog meer van dit werk. Dus als ik gevraagd word voor een bestuursfunctie buiten de universiteit dan zeg ik daar nee tegen, omdat ik niet nog meer met mijn hoofd in de stukken wil. Wordt u regelmatig gevraagd voor bestuursfuncties? Nou nee, niet regelmatig, maar wel eens ja. Bestuursfuncties voor verenigingen bijvoorbeeld. Op zich vind ik het ook belangrijk en zinvol en ik kan me ook voorstellen dat ik dit over een aantal jaren weer ga doen, maar nu beperkt mijn engagement zich to financiële steun, of dat ik in verkiezingstijd een keer een avond folders ga ronddelen voor een politieke partij, maar dat is het wel zo ongeveer. Geen vaste functies dus. Geen vergaderingen, niks.

Niek Kok

Heraut 50.indd 7

Misschien dat we het dan over de Europese Unie kunnen gaan hebben. U doceert natuurlijk Europese integratie, maar bent u ook voorstander van integratie? Dat is zoiets als aan iemand die les geeft over democratie vragen of diegene voorstander is van democratie. Wat betreft de Europese Unie zijn er allerlei punten waarvan ik denk dat ze beter zouden kunnen al begrijp ik wel waarom zij eruit ziet en functioneert zoals zij is. Je kunt wel een blauwdruk maken van hoe zij er idealiter uit zou moeten zien, maar of dat haalbaar is? Je kunt wel zeggen dat de Europese Unie democratischer moet worden, maar in welke vorm dan? Wordt zij democratischer als je een referendum houdt over de grondwet? Nee, want kun je stellen dat als mensen over een grondwet van 500 bladzijden met heel veel verschillende aspecten waar ze niets van begrijpen, een mening geven, dit bijdraagt aan meer democratie? Volgens mij niet. Ik zou het een slechte zaak vinden als Nederland zou beslissen om uit de Europese Unie te stappen. Dat is een volstrekt idioot idee. De Europese Unie is te duidelijk in ons economisch, vanwege onze open economie, en in ons politiek belang: als je nog enige rol wilt spelen in de wereld, moet je deel uit maken van een grotere groep. Dus: ik ben kritisch over de Europese Unie, maar je zult me niet horen zeggen dat zij afgeschaft moet worden of dat het beter was als zij er niet zou zijn. Dit geldt ook voor democratie. Je kunt allerlei kritiek hebben over hoe het Nederlandse parlement functioneert, dat de Tweede Kamer zich te veel laat leiden door de waan van de dag, of dat partijpolitieke spelletjes voorrang hebben boven het belang van de burgers. Daar kun je kritiek op hebben, maar het is iets heel anders om te zeggen ‘laten we de boel maar afschaffen’. Op die manier kijk ik ook naar de Europese Unie. Hoopt u, wat betreft de Europese Unie, dat uw onderzoek iets bijdraagt, of iets kan veranderen? Ik schrijf geen beleidsadviezen. Ik hoop wel dat het soort analyse dat we doen bijdraagt aam beter inzicht in het ‘waarom’ en onder welke voorwaarden bepaalde keuzes zinvol zijn, maar het is niet zo dat mijn onderzoek zich leest als een gebruiksaanwijzing met do’s en dont’s in de Europese Unie. Mijn visie op de wereld wordt gevoed door mijn onderzoek en mijn keuzes voor relevante onderzoeksthema’s worden beïnvloed door mijn ideeën over wat ik belangrijk vind, maar mijn ideeën over hoe ik zou willen dat de wereld is, sturen niet mijn onderzoek naar de vraag waarom de wereld is zoals zij is. Het is wel door meer inzicht te krijgen in het ‘waarom’, dat je beter kunt begrijpen onder welke voorwaarden welke keuzes al dan niet mogelijk zijn.


7 9-6-2013 14:54:47

ONS RIJK, ONS MUSEUM, ONS RIJKSMUSEUM Het is nu meer dan een maand geleden dat het vernieuwde Rijksmuseum werd geopend. De nationale schatkamer kunnen we eindelijk weer bezoeken. Na jaren van negatief nieuws over de aanbesteding, vergunningen, de fietsersbond Amsterdam et cetera, gingen de deuren afgelopen 13 april open voor publiek. Eindelijk, tien jaar geleden kon men het Rijksmuseum namelijk voor het laatst aanschouwen, hoewel een deel van de collectie gedurende deze tijd werd getoond in de Philipsvleugel van het gebouw. Afgelopen jaar heb ik nog een bezoek gebracht aan deze collectie ‘Meesterwerken’. Toen was ik onder de indruk van de topstukken uit de 17e eeuw. Achteraf was dit een voorproefje, want het nieuwe Rijksmuseum toont maarliefst 8000 kunstvoorwerpen in zalen waar ik geen moment een gebrek aan ruimte heb ervaren. Vorig jaar ‘Gezicht op de Herengracht in Amsterdam vanaf de Vijzelstraat in de Philipsvleugel worstelde ik me langs rijen Chinezen om mooi’ - Gerrit Adriaenszoon Berckheyde (1671 - 1672) een glimp op te vangen van de Nederlandse schilderkunst, maar nu word ik warm verwelkomd door zes vrouwen op lagen verf zaten muurschilderingen die samen met de gouden de trap van een imponerende ontvangstruimte. Na het af- letters, ornamenten, het zonlicht door het glazen plafond en scheuren van je toegangsbewijs kun je in de kelder beginnen het ‘noir de vigne’ als wandkleur, de schilderijen het beste tot zijn recht laten komen. Ik loop langs verschillende werken bij de Middeleeuwen waar het geschiedenisverhaal van Nederland wordt verteld aan de hand van kunstvoorwerpen. van Jan Steen, Frans Hals en Johannes Vermeer, maar er zijn Elke eeuw heeft zijn eigen verdieping gekregen in het mu- ook andere schilderijen die mijn persoonlijke aandacht verseum. Na uren dwalen kun je eindigen in het oostelijke of dienen zoals: ‘De bedreigde zwaan’ van Jan Asselijn (ca. 1650) westelijke deel op de derde etage waar kunstwerken uit de 20e De zwaan staat in een pose die je zelfs met een fotocamera maar zelden kunt schieten. Des te knapper vind ik daarom eeuw zijn tentoongesteld. het resultaat van deze kunstenaar. De zwaan maakt zich groot, slaat zijn vleugels uit om zijn gevaar aan de vijand kenbaar te maken en het nest te verdedigen. Later werd dit kunstwerk politiek geduid: de witte zwaan werd opgevat als de in 1672 vermoorde staatsman Johan de Witt, die het land verdedigt tegen zijn vijanden. Verder vind ik de rust in het schilderij van Gerrit Adriaenszoon Berckheyde (ca. 1671-1672) met ‘Gezicht op de Herengracht in Amsterdam vanaf de Vijzelstraat mooi’. Het is buitengewoon knap hoe deze man de herenhuizen laat weerspiegelen in de gracht. Wanneer ik het schilderij van dichtbij bekijk, verbaas ik me over hoe moeilijk dat eigenlijk is. Het laatste schilderij dat niet ongemerkt aan me voorbij ging is de ‘Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster’, van Bartholomeus van der Helst, 1648. Dit werk is te bezichtigen in de Nachtwachtzaal. Het kunstwerk is enkele meters breed en roept vele vragen bij me op: waar de kunstenaar is begonnen met schilderen, hoe hij diepte heeft ‘De bedreigde zwaan’ - Jan Asselijn (1650) aangebracht in het schilderij en hoeveel tijd en inspanning het De grootte van het museum heb ik hierbij enigszins onder kost om een dergelijk schilderij te maken. Helaas kan ik hem schat. Na drie uur observeren kwam ik aan op de tweede ver- dat niet meer vragen. dieping waar ik de tijd uit het oog verloor. Ik was aangekomen bij de eregalerij. Het is moeilijk om te beschrijven wat een indruk de zaal op je maakt, ook al heeft iedereen hem al op tv of internet kunnen zien. De oorspronkelijke versieringen zijn in ere gerenoveerd en gereconstrueerd. Achter dikke witte

8 Heraut 50.indd 8


9-6-2013 14:54:52

‘Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster’ - Bartholomeus van der Helst (1648) Voordat ik opzoek ga naar de trappen om de 20e eeuw binnen te treden, kijk ik vanzelfsprekend nog even naar het pronkstuk van het museum: de Nachtwacht. Jammer genoeg wordt mijn bewondering voor het schilderij ongewenst doorbroken door een Chinees die vluchtig een Ipad voor mijn ogen schuift, een foto neemt en weer wegsprint naar de volgende zaal. Had ik hem nu maar verteld dat je alle kunstwerken op de site van het rijksmuseum kunt opzoeken en downloaden. Dat had me deze kleine frustratie bespaard. Ik vervolg mijn weg naar de 20e eeuw. Sportief ingesteld pak ik de trap in plaats van de lift - zo ver kan het immers niet zijn - maar helaas kom ik bedrogen uit. Het zijn vele traptreden omhoog naar een ruimte die mij in vergelijking met de rest van het museum aandoet als een zolderkamer. Daar aangekomen, vind ik de moderne kunst niet indrukwekkend. Als nationaal museum wil je de geschiedenis vertellen aan de hand van kunstwerken, maar hier ‘op zolder’ kan men het beeld van de 20e eeuw niet goed aan het publiek overdragen. Daarvoor is het simpelweg te krap en is de afstand met de verdiepingen eronder te groot. Bovendien wordt deze eeuw prachtig weergeven in

Felix Verhagen

Heraut 50.indd 9

het Stedelijk Museum, twee straten verderop. Er hingen zelfs al affiches aan de muur voor het stedelijk museum, mocht je nog zin hebben om nog meer kunst in je op te willen nemen. Ik zeg het misschien wat spottend, maar dat is ook een nadeel aan het museum. Je wordt overdonderd met zo veel kunst dat je aan het eind van de dag eigenlijk met moeite kunt overdenken wat het Rijksmuseum je heeft verteld. Wat dat betreft zou je eigenlijk een aantal dagen naar het museum moeten gaan, want het stilstaan bij de schoonheid van het ene schilderij wordt weggedrukt door het verlangen om de schoonheid van andere schilderijen niet te hoeven missen. En dat is waarschijnlijk niet wat het museum beoogt met het motto: besef van tijd en gevoel voor schoonheid. Wellicht dat ik binnenkort nog eens een bezoek breng aan het Rijksmuseum, want de kunst in het museum gaat niet snel vervelen en vaak zijn er wisselende collecties die uit het schilderijendepot worden gehaald om ‘op zaal’ te hangen voor het publiek. Hopelijk ben ik dan nog niet omver gereden door de voorbijgangers in de fietstunnel, want ook die is sinds vorige week 13 mei weer open.


9 9-6-2013 14:54:56

IN GESPREK MET GUUSJE TER HORST Over de Eerste Kamer en vrouwen in de politiek Zo is het doorgegaan. Ik heb nooit bedacht dat ik wethouder wilde worden, laat staan minister. Maar er was altijd iemand die vroeg van: “Goh, moet jij niet eens in de gemeenteraad?” of: “Moet jij geen wethouder worden?” Voor burgemeester heb ik zelf gesolliciteerd. En toen ik burgemeester-af was toen belde Wouter Bos: “Ik wil jou wel als minister”. Dus ja, zo is het gegaan.”

Guusje Ter Horst is senator voor de Partij van de Arbeid. Daarvoor was zij onder andere minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet Balkenende IV, burgemeester van Nijmegen en wethouder van Amsterdam. Ter Horst studeerde psychologie en was lang actief bij de vakgroep sociale tandheelkunde. De Heraut reisde af naar Den Haag om met haar in gesprek te gaan over de Eerste Kamer en de rol van vrouwen in de politiek. U heeft klinische psychologie gestudeerd en heeft gewerkt in de tandheelkunde. Hoe bent u uiteindelijk minister geworden? “Nou, daar zat nog wel wat tussen! Toen ik studeerde was ik nauwelijks politiek actief. Maar ik had altijd al wel een sterk ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid. Mijn promotieonderzoek ging erover hoe je mensen naar de tandarts kan krijgen. Toen was het zo dat je mensen had die lid waren van een ziekenfonds. Die betaalden wel premie, maar gingen nooit naar de tandarts. Toen dacht ik: wat is dat nou toch raar. Die mensen betalen premie voor tandheelkundige zorg en gaan nooit naar de tandarts. Daarom heb ik een onderzoek gedaan hoe je – met allerlei psychologische theorieën – mensen kunt stimuleren om naar de tandarts te gaan. Nou, daar waren we heel effectief in. Toen schreef ik een brief aan de ziekenfondsraad en toen zei ik: ik weet hoe u mensen moet stimuleren om naar de tandarts te gaan, want die mensen betalen premie. Ik kreeg een brief terug: “Geachte mevrouw Ter Horst, van harte gefeliciteerd met uw proefschrift. Maar u moet wel weten dat iedereen die wel gaat, ons honderd gulden kost per jaar en iedereen die niet gaat, een gulden per jaar. Met andere woorden: de ziekenfondsraad was in het geheel niet geïnteresseerd om meer mensen tandheelkundige zorg te verlenen.” Nou, dat vond ik zo schandalig! En toen dacht ik, als je als onderzoeker invloed wilt uitoefenen op hoe de samenleving in elkaar zit, dan moet je dat niet via de wetenschap doen, maar moet je lid worden van een politieke partij. Dus toen ben ik lid geworden. Van de PvdA. En ja, dan is er zo’n nieuwe ledenavond en als je dan drie zinnen zonder stotteren tot een goed einde kan brengen, dan vragen ze of je voorzitter wilt worden.

10 Heraut 50.indd 10

DAN IS ER ZO’N NIEUWE LEDENAVOND EN ALS JE DAN DRIE ZINNEN ZONDER STOTTEREN TOT EEN GOED EINDE KAN BRENGEN, DAN VRAGEN ZE OF JE VOORZITTER WILT WORDEN. U bent nu lid van de Eerste Kamer en die is de afgelopen tijd veel in het nieuws, vooral doordat er geen meerderheid is voor de regeringspartijen. Het lijkt er op dat de Eerste Kamer wat politieker wordt. Vindt u dat een wenselijke ontwikkeling? “Nee. Als je naar de bevoegdheden kijkt, is eigenlijk de Eerste Kamer net zo politiek als de Tweede Kamer. Dat is vaak een misverstand, er wordt gedacht: de Tweede Kamer is politiek en de Eerste Kamer niet. Maar het heeft zich zo ontwikkeld dat in de Tweede Kamer partijpolitieke belangen een rol spelen. En de Eerste Kamer heeft zich meer ontwikkeld tot een orgaan dat vooral kijkt naar de kwaliteit van wetsvoorstellen en de toepasbaarheid. Maar nu is er geen meerderheid in de Eerste Kamer. Het komt nog wel eens voor dat er een wetsvoorstel onze kant op komt wat in de Tweede Kamer wel een meerderheid heeft maar, als je de koppen zou tellen in de Eerste Kamer, hier niet. Dat leidt er wel toe dat wij daar wat meer gericht op zijn en dat ook journalisten meer op ons gericht zijn. Maar de meeste mensen in de Eerste Kamer willen eigenlijk gewoon doen waar we voor zijn, namelijk de kwaliteit van wetsvoorstellen bekijken. Het is heel interessant, we mogen geen doublure zijn van de Tweede Kamer, anders kan je de Eerste Kamer opheffen. Maar als we niet doen wat de Tweede Kamer wil dan wordt er gezegd: kunnen we niet van de Eerste Kamer af? Want dan hebben ze weer last van ons. Wij trekken ons van al dat gezeur helemaal niets aan. Ik denk wel dat het allerbelangrijkste is dat de Eerste Kamer meer kijkt naar de kwaliteit van het wetsvoorstel dan dat het op partijpolitieke gronden een oordeel geeft. En dat gaat eigenlijk door partijpolitieke lijnen heen. Dat is hier wat meer dan bij de buren aan de overkant. Op het moment dat er geen meerderheid is voor de regering, voor het kabinet, gaan uiteraard die partijpolitieke aspecten een grotere rol spelen. Ik wil


9-6-2013 14:54:56

niet zeggen dat wij ons daar door laten leiden, maar je kunt het niet veronachtzamen. In theorie worden hier wetsvoorstellen afgewezen omdat de kwaliteit onder de maat is, niet om partijpolitieke redenen.” Aan het eind van uw ministerschap heeft u aangegeven dat de Tweede Kamer niet echt uw ding was. Is de Eerste Kamer wel uw ding? “Ja. Toen ik minister werd, kwam ik niet uit de Tweede Kamer, ik ben van buiten gehaald. Wat mij opviel was dat debatten die ik als minister moest voeren in de Eerste Kamer vaak interessanter waren dan in de Tweede Kamer, omdat er echt een debat op niveau plaatsvond: er werd geluisterd naar het antwoord van de minister. In de Tweede Kamer had ik nog wel eens het idee dat het vooral ging om de inbreng van de Tweede Kamer en wat je dan antwoordde… Nou ja, de aandacht verslapte enigszins. Ik heb mijn contact met de Eerste Kamer als minister altijd heel erg gewaardeerd omdat het prettig is om over inhoud te praten en minder over die partijpolitieke belangen. Ik ben nooit zo’n partijpoliticus geweest. Toen mij is gevraagd of ik op de lijst wilde voor de Tweede Kamer heb ik nee gezegd. Ik dacht: dat is gewoon mijn ding niet. En toen ik gevraagd werd voor de Eerste Kamer heb ik ja gezegd omdat me dat leuk leek. Iedereen heeft hier zijn eigen winkeltje. Je bent hier ook een soort detective. Je gaat een wetsvoorstel lezen en je denkt, klopt dat eigenlijk wel. Ik heb natuurlijk ook een achtergrond bij de universiteit, dus in iets duiken en dat helemaal uitzoeken, dat is een mentaliteit die hoort bij een wetenschapper, maar ook bij een Eerste Kamerlid.”

VROUWEN DENKEN: GEEF MIJN PORTIE MAAR AAN FIKKIE Hoe kijkt u aan tegen de huidige rol van vrouwen in de politiek? “Mijn angst is eigenlijk dat in de politiek, maar ook dat in de publieke en semipublieke sector alle functies straks alleen maar door vrouwen zullen worden ingenomen. Er zijn wetten gekomen over de hoogte van de salarissen in de semipublieke sector en de publieke sector, waar ik het mee eens ben, maar dat zal wel tot gevolg hebben dat veel vrouwen die het over het algemeen wat minder erg vinden dat ze niet zoveel verdienen, daar terecht zullen komen. Dus eigenlijk ben ik in die zin wel positief over het percentage vrouwen. Maar als je rondkijkt bij burgemeesters en wethouders, dan schiet het helemaal niet op. Vroeger waren dat functies met een zekere status, maar dat begint wel te veranderen. Er is veel gedoe rond burgemeesters en wethouders en dat zou weer een geval kunnen zijn dat vrouwen denken: geef mijn portie maar aan Fikkie. Nicole Nibbering & Niek Kok

Heraut 50.indd 11

Vrouwen doen het heel goed in het voortgezet onderwijs en op de universiteit, dus daar hoeft het niet aan te liggen. Maar je moet er ook wel zin in hebben. Die Tweede Kamerleden die werken echt knoerthard. Je moet altijd maar bereid zijn om midden in de nacht een debat te doen.” Is de politiek een mannenwereld? “Nee, maar het is wel een machowereld. Je moet je niet de kaas van je brood laten eten. Dat is nou eenmaal zo. Je moet wel – om dan maar die uitdrukking te gebruiken – je mannetje staan. Maar het is minder erg dan veel mensen denken. Je hoort wel eens van “oh, slangenkuil” en zo, nou volgens mij is dat niet meer dan in welke grote organisatie dan ook.” U oogst bewondering voor uw onverzettelijkheid, maar vindt u dat dat echt een eigenschap is die een politica zou moeten hebben? “Nou, weet je wat ik wel leuk vind, is dat je ziet dat het bij vrouwen wel verandert. Ik ben uit een generatie die zich voortdurend bewust is van het feit dat je vrouw was en dat je als vrouw beter moest zijn dan mannen. Anders werd je niet serieus genomen en dachten ze, in mijn werkomgeving, dat je de secretaresse was of de mondhygiëniste. het is moeilijk om op het ene moment een “haaibaai” te zijn en op het andere moment heel vrouwelijk. Wat ik tegenwoordig aan vrouwen zie in de Tweede Kamer – ja die zijn tegenwoordig ook allemaal zwanger, dus ook het toppunt van vrouwelijkheid – is dat ze eigenlijk heel erg vrouwelijk zijn. Bijvoorbeeld Myrthe Hilkens en Lea Bouwmeester. Dat zijn wel vrouwen die van zichzelf af kunnen bijten, maar ze zijn ook heel erg vrouwelijk en dat vind ik eigenlijk wel leuk, want dat betekent dat je het toch op een goede manier kunt combineren. Verder is autonomie een heel belangrijk kenmerk. Dat je in staat bent om zelfstandig je oordeel te vormen. Het is ook heel belangrijk in de politiek, zeker in de Tweede Kamer, maar ook in de gemeenteraad, dat je je eigen lijn volgt, dat je je aan het begin voorneemt: ik wil in vier jaar drie dingen bereiken, dan ben je na die vier jaar ook het meest effectief geweest.”


11 9-6-2013 14:54:56

ISMUS IN MAROKKO ismus is dit jaar op reis gegaan naar Marokko. Een van de dingen die de reizigers hebben gedaan is een kamelentocht door de Sahara waar ze als echte ontdekkingsreizigers onder begeleiding van de Touaregs zandstormen en schorpioenen trotseerden. Als je de foto zo ziet zal het niet verbazen dat de nachtelijke Sahara ook de nodige romantiek tot bloei bracht... door Felix Wagner. jaargang 11, editie 50 12Foto Heraut,

Heraut 50.indd 12

9-6-2013 14:54:57


Heraut 50.indd 13

13 9-6-2013 14:54:57

ISMUS MAAR DAN INTERNATIONAAL De International Association for Political Science Students (IAPSS) komt naar Nijmegen! Afgelopen maart is in Rome een lange periode van hard en intensief werken tot een succesvol einde gebracht. Het vooraf gestelde doel is behaald: de internationale studievereniging voor politicologiestudenten (IAPSS) verhuist van Ljubljana in Slovenië naar Nijmegen. Naast de fysieke verhuizing, is ook de vereniging volledig gereorganiseerd. Vanaf nu mogen we ons in Nijmegen gezegend voelen, naast ismus hebben we nu een internationale zustervereniging letterlijk naast ons op de campus zitten. IAPSS is een studievereniging zoals alle anderen, maar dan internationaal. Het is een vereniging die zichzelf als doel stelt studenten van over de hele wereld met ongeveer dezelfde studieachtergrond – dat wil zeggen in het brede spectrum van politicologie tot internationale betrekkingen, bestuurskunde en wellicht geschiedenis - bij elkaar te brengen in een internationale omgeving. Dit alles doet zij vanuit de overtuiging dat het samenbrengen van jongeren met dezelfde achtergrond, maar vanuit vele verschillende windrichtingen, een unieke situatie creëert waarin verdere wetenschappelijke als ook culturele ontplooiing kan plaatsvinden. En zeg nou zelf, als student politicologie in Nijmegen is er toch niets mooiers dan het huidige curriculum een internationale twist te geven? De mogelijkheid om deel uit te maken van deze internationale politicologenwereld kan op veel verschillende manieren. Veel leden van onze vereniging lopen stage in het buitenland of mogen zich een gelukkig deelnemer voelen aan een van de fantastische Erasmusprogramma’s in het buitenland. Bijna zonder uitzondering zijn de reacties hierop eenduidig, de een nog fantastischer dan de ander. Een internationale ervaring, dat wil je niet missen! Een mooie aanvulling op deze reeds bestaande mogelijkheden naar het buitenland te gaan en deel uit te maken van een internationale omgeving zit nu zelfs om de hoek, IAPSS kan ook in jouw studie een enorm mooie plek gaan innemen! Zoals gezegd is IAPSS een vereniging die in veel opzichten eigenlijk best te vergelijken is met ons eigen ismus. Ook binnen IAPSS wordt gezocht naar de ideale combinatie van academische activiteiten en sociale evenementen, uit de overtui-



ging dat het de combinatie van deze twee is die een vereniging zo waardevol kan maken. Op academisch vlak heeft IAPSS de ambitie om een platform te bieden voor ons studenten om zich wetenschappelijk te ontwikkelen. Hiertoe geeft het een eigen wetenschappelijk blad uit genaamd Politikon. Iedereen die een artikel heeft geschreven en dit graag zou willen publiceren kan hieraan bijdragen en zijn of haar inzendingen insturen. Naast Politikon heeft IAPSS onder andere een weblog genaamd ‘A Different View’, waar iedereen die daarin is geïnteresseerd op actuele ontwikkelingen in de wereld kan ingaan in een artikel. Ook biedt IAPSS vanaf dit jaar de mogelijkheid met een echte ‘ IAPSS-delegatie’ internationale congressen op een financieel aantrekkelijke manier te kunnen bezoeken, om zo ook hier jezelf als wetenschapper te kunnen ontwikkelen. Zo hebben twee leden van ismus afgelopen april bijvoorbeeld deel uit gemaakt van de IAPSS–delegatie die naar de Annual Convention van ISA (International Study Association) in San Francisco is geweest. IAPSS organiseert ook zelf congressen, conferenties en interessante excursies waar je aan deel kunt nemen. Het meest recente voorbeeld is de Academic Conference die in maart heeft plaatsgevonden in Rome. Hier hebben we samen met een grote groep internationale studenten uit bijna alle verschillende werelddelen een enorm mooie en leerzame week beleefd. De eerstvolgende activiteit waar je aan kunt deelnemen is de Academic Conference over ‘Global Political Economy’ in Budva, Montenegro in september van dit jaar. Vanuit ismus bestaat de mogelijkheid aan deze conferentie deel te nemen met een complete ismus-delegatie! We hopen dat jullie na het lezen van dit artikel een iets beter beeld hebben gekregen over IAPSS en wat dit nou eigenlijk precies is. Wij zijn ervan overtuigd dat IAPSS ook in jouw studietijd een enorm leuke en waardevolle toevoeging kan zijn op alle andere zaken die je op dit moment zelf al onderneemt. Twijfel daarom niet en informeer naar de mogelijkheden die er wellicht voor jou zijn! Iedereen die het leuk vindt deel uit te maken van IAPSS is bij deze meer dan welkom!

Steffen Westerburger, Reint-Jan Groot Nuelend, Thomas Linders

9-6-2013 14:54:57

MEER DAN DUIZEND WOORDEN

Elke editie een foto die de belangrijkste, grappigste, meest toonaangevende of vreemdste politieke gebeurtenis weergeeft van de afgelopen tijd. Een foto zegt immers meer dan duizend woorden. Dit keer de nieuwe Mr. Euro: Jeroen Dijsselbloem. Zoals we allemaal weten, woedt er nu al ruim twee jaar een burgeroorlog in Syrië. Naar een schatting van de VN zijn er al 80,000 mensen omgekomen en 1,2 miljoen vluchtelingen. De VN Veiligheidsraad blijft verdeeld over ingrijpen in Syrië: China en Rusland zijn tegen. De andere landen staan echter ook niet te springen om in te grijpen, zoals dat in Libië en Mali wel gebeurde, met of zonder VN mandaat. De terughoudendheid van president Obama kan verklaard worden door het trauma aan Irak en de interventiemoeheid die heerst in de VS.

Vivian Sanders

Heraut 50.indd 15

Hij overweegt wel, evenals Groot-Brittannië en Frankrijk, om wapens te leveren aan de rebellen. Nederland is hier op tegen, omdat het gevaar groot is dat de wapens in handen van extremisten vallen. Obama noemde het gebruik van chemische wapens een ‘rode lijn’ die de situatie zou veranderen. Nu er steeds meer bewijzen gevonden worden dat er inderdaad chemische wapens worden ingezet door het regime van Bashar al-Assad, komt Obama in een lastig parket. Zijn ‘rode lijn’ lijkt steeds verder op te schuiven. De chaos in Syrië neemt ondertussen steeds meer toe en trekt ook in toenemende mate Nederlandse ‘jihadgangers’ aan. Wanneer staat die rode lijn vast? Wordt vervolgd…


15 9-6-2013 14:54:58

DE NACHT WAAROP EUROPA ÉÉN WORDT Voor velen is het Eurovisie songfestival geworden tot het mikpunt van grappen: een hysterisch circus dat, artistiek gesproken, al jaren niets meer toevoegt. Dit jaar voelden onder andere Servië, Bulgarije en Ierland (to name a few) zich geroepen om het festival van een flinke dosis slechte smaak te voorzien. Maar het Eurosongfestival is meer dan een kitscherige oefening van bedenkelijke smaak. Het is een arena voor zowel nationale identiteit als Europese identiteit, waar hoop wordt geboden tot eenheid en waar landen zich maar al te graag willen profileren. Dit schijnbaar oppervlakkige evenement draagt zoveel meer met zich mee dan gekke hoedjes en malle jurkjes. Een poging jullie enthousiast te maken. Het festival en de academische wereld In de academische wereld werd tot voor kort nooit veel aandacht besteed aan het Eurovisie songfestival. De laatste jaren is daar, onder leiding van een Amerikaanse onderzoekster nota bene, verandering in gekomen. Haar aandacht werd getrokken toen zij logeerde bij Europese vrienden en het songfestival voor de eerste keer zag. Ze was verbaasd: waarom deden Rusland en Israël mee? En strikt genomen: Zwitserland? Hoe Europees was dit Europese songfestival? De onderzoekster in kwestie, Karen Fricker, werd geïntrigeerd door het festival en besloot de academische wereld er kennis mee te laten maken. Volgens haar is het festival een belangrijk politiek forum vanwege zijn competitieve aard en de enorme kijkcijfers die ermee gepaard gaan (zo’n 125 miljoen mensen kijken de finale). Ze omschrijft het festival als een kanaal dat de eenheid bevordert: ‘’It’s a unique moment of ‘live-ness’, where everybody in Europe is doing the same thing at the same time. But it’s also a way to play out European tensions’’. Deze spanningen zijn volgens haar onder andere opgelopen door de toetreding van een flink aantal nieuwe landen tot het festival sinds de val van de Berlijnse muur. Deze landen worden niet door iedereen met open armen ontvangen. De oude garde beschuldigt hen regelmatig van het opereren in zogenaamde voting blocs. Brits onderzoek toont aan dat er drie van deze blokken zijn van waaruit vrijwel altijd een winnaar uit de bus komt: het Balkanblok (Kroatië, Macedonië, Slovenië, Griekenland, Cyprus, Servië, Montenegro, Turkije, Bosnië-Herzegovina, Albanië en Roemenië), het Warschau Pact (Rusland, Oekraïne, Wit-Rusland, Polen, Georgië en Moldavië) en het Vikingrijk (Noorwegen, Zweden, Denemarken, Finland, IJsland, Estland, Letland en Litouwen). Fricker ziet het bestaan van deze blokken overigens niet als een probleem: ‘’It’s natural for countries to vote for neighbours with whom they may share cultural affinities, as the votes reflect public taste’’. Het wrange aan blokvorming is natuurlijk dat de vijf grootste geldschieters en tevens oprichters, beter bekend als ‘The Big Five’, tot geen enkel blok behoren en daarom al jaren niet meer echt


meetellen. De Duitse Lena toonde echter in 2010 aan dat de theorie niet waterdicht is, toen zij met het liedje Satellite won. Azerbeidzjan, ook ‘blokloos’, won het jaar daarop.

ITS SOFT POLITICS, BUT POLITICS Een podium voor ‘Europeanness’ Het feit dat een ‘blokloos’ land het festival won, bevorderde de opkomst van een alternatieve verklaring voor succes. De reden dat de ‘nieuwe landen’ steeds vaker het festival wonnen had volgens sommige onderzoekers te maken met de mate waarin zij het hele fenomeen serieus namen. Zij zagen in het festival een platform om zich te profileren als moderne, onafhankelijke, maar bovenal Europese staat. Winnen is voor deze landen van groot belang, zodat zij het jaar erop kunnen hosten en hun ‘Europeanness’ kunnen laten zien. Estland, winnaar in 2001, is hier het perfecte voorbeeld van. Het land gebruikte zijn rol als gastland om een positief beeld neer te zetten van het eigen land, dat zou gaan toetreden tot de Europese Unie in 2004. Voor de duidelijkheid: ik zal niet beweren dat die paar uitzendingen doorslaggevend zijn voor de Europese instituties, maar je maakt mij niet wijs dat het niet meehielp in de positieve beeldvorming rondom Estland. Zoals Karen Fricker zegt: ‘’It’s soft politics, but politics’’. Politieke spanningen De organisator van het Eurovisie songfestival, de European Broadcasting Union (EBU), doet echter zijn uiterste best om het festival apolitiek te houden. De EBU is niet gerelateerd aan de Europese Unie. In de regels staat dat ‘’no lyrics, speeches, or gestures of a political or similar nature shall be permitted’’. Om deze reden moest onder andere Georgië zich terugtrekken met zijn liedje ‘We Don’t Wanna Put In’ in 2009. Volgens de EBU was het liedje te zeer een politieke aanval richting het gastland van dat jaar, Rusland. De landen hadden immers in 2008 nog een onderlinge oorlog uitgevochten (in Zuid-Ossetië). Dat het festival niet geheel vrij is van politieke content, moge duidelijk zijn. Zo wordt Kosovo al jaren geweigerd op het songfestival, waar toch een bepaalde politieke boodschap van uitgaat. Omdat landen als Rusland en Servië weigeren het land te erkennen, kan Kosovo geen volwaardig lid worden van de Verenigde Naties, waardoor het geen deel uit kan maken van de International Telecommunication Union (ITU) en waardoor het uiteindelijk ook geen lid kan worden van de EBU. Dit alles verklaart waarom landen als Azerbeidzjan en Rusland ook in 2013 weer meedoen, terwijl de Europese Unie liever niet wordt geassocieerd met deze halve schurkenstaten.


9-6-2013 14:54:58

De meeste politieke spanningen zijn natuurlijk veroorzaakt door Israël. Toen het Jordanië in 1978 duidelijk werd dat Israël ging winnen, was er plotseling een ‘storing’ waardoor het scherm op zwart ging. Daarna werd in Jordanië bekendgemaakt dat België had gewonnen, terwijl dat uiteindelijk de nummer twee was geworden. In 2005 wilde Libanon meedoen aan het songfestival, maar alleen als het de Israëlische inzending niet hoefde uit te zenden (de Libanese wet staat erkenning van Israël niet toe). Maar dit is tegen de regels van de EBU en Libanon zag zich dan ook gedwongen zich terug te trekken. Tot irritatie van de EBU, want alles was al geregeld. Ook interessant, politiek gezien, is het feit dat Armenië in 2012 niet meedeed. Het songfestival vond in dat jaar namelijk plaats in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan. De twee landen zijn formeel nog steeds in oorlog over de NagornoKarabakh kwestie. De Armeense delegatie vond het te riskant om af te reizen naar de Azerbeidjaanse hoofdstad en trok zich terug. In 2009 had de oplettende kijker ook kunnen zien dat de Armeense presentatrice een afbeelding in haar hand had van een standbeeld, toen ze de punten bekendmaakte van haar land. Het bewuste standbeeld staat in Stepanakart, officieel een stad in een deel van Azerbeidzjan. Dit was de Armeense reactie op een klacht die Azerbeidzjan had ingediend tegen een filmpje dat men kon zien bij de voorronde, iets vóór het Armeense optreden. Azerbeidzjan wilde niet dat Armenië de suggestie wekte dat dit standbeeld tot Armenië behoorde. Het filmpje werd aangepast afgespeeld tijdens de finale, maar dit weerhield Armenië er niet van zijn ongenoegen te laten blijken. Iets meer dan het lijkt En zo zijn er nog talloze voorbeelden te noemen van onderhuidse kwesties, waarvan de gemiddelde songfestivalkijker geen weet heeft – overigens: Jan Smit en Daniël Dekker ook niet. Maar dit is uiteindelijk ook niet het doel van het festival, evenals dat niet de bedoeling was bij het andere grote evenement dat de EBU organiseerde en waar ik ook groot fan van was: Spel Zonder Grenzen. Helaas is dit programma een stille dood gestorven. Laten we hopen dat dit niet gaat gebeuren met het Eurovisie songfestival, want het is wat mij betreft één van de leukste avonden van het jaar. Op de avond zelf is het dan ook gewoon lachen om al die cynische tweets (voor mijn favorieten, zie hiernaast) en gekke Oostblokkers met hun rare jungledansjes, maar in essentie, als je door de glitterige buitenkant heen kijkt, is het meer dan dat, weet ik. Als je na het lezen van dit stuk spontaan fan bent geworden, neem dan contact met me op als het weer zover is. Je bent van harte welkom in mijn kring van enthousiastelingen!

Karlijn Martens

Heraut 50.indd 17

TWEETS #ESF2013 @Andreahuntjens: Dus. Dit heeft Europa te bieden. Snap de Eurocrisis nu eindelijk. @dijkshoorn: Op dit moment kijken 400 miljoen mensen of je staand voor de televisie wel haar kut kunt zien in die jurk. @guidoweijers: En toch zou het ook tof zijn als #Anouk morgen opkomt en ineens ‘nobody’s wife’ zingt! #rockbitch #rebel @ElviraBlom1: De ‘beetje bi’ actie van Finland gisteren op het #esf2013 was dus om het homohuwelijk te steunen. Dus mijn mening gewijzigd: go finland! @FrankVanLaeken: Lieve volgers, ik ga straks intensief #eurovision volgen. Loop niet weg, de waanzin duurt maar 3,5 uur. Daarna word ik terug intellectueel. @Madametourette: Note to self: voldoende alcohol drinken zodat ik vanavond #eurovision kan volgen. @abdelkabenali: Oké Nederlandse hackers, jullie gekloot is jullie vergeven als jullie Anouk maar naar de nr 1 positie hacken. @Dolfjansen: Smit Hou Je Smoel! @Dolfjansen: Een overzicht van alle liedjes… Nee!! Ik beken alles!! @Dolfjansen: Alleen tranen kunnen tussen ons komen/maar hoe vaak hebben we het goed..?! Blof zou er n moord voor doen, zo’n tekst. #Denemarken @ChristianJansse: Als we nou vanavond massaal op Bulgarije of op Griekenland stemmen kunnen zij volgend jaar van onze belastingcenten… @kenbeimer: Björn Ulvaeus, Benny Anderson #ABBA with DJ @Avicii create track ‘’We Write A Story’’ for the opening of #Eurovision.


17 9-6-2013 14:54:58

SLOMP MAG HET WETEN

AND THE WINNER IS...

Door de jaren heen zijn veel docenten van politicologie verschenen in

Door de jaren heen blijken een aantal onderwerpen steeds weer terug

de Heraut. De Heraut zou immers ‘een bindmiddel vormen tussen stu-

te komen. Zo zien we meerdere keren stukken over mode in de poli-

denten en docenten’ (Heraut no.1, 2002). Daarbij ging het om inter-

tiek, vrouwen in de politiek, onderwijshervormingen en studeren in

views zoals in onze rubriek ‘Leven naast de Universiteit’ en analyses en

het buitenland. In een artikel over mode in Den Haag is men nog niet

bijdragen van de docenten zelf. De docent die het vaakst in de Heraut

zo enthousiast over de stijl van Mark Rutte. Dat terwijl hij dit jaar de

gestaan heeft is Hans Slomp: hij verscheen in zeven edities. Hij werd

op twee na best geklede politiek leider was volgens Vanity Fair. Mo-

onder andere geïnterviewd over zijn onderzoek en zijn ervaringen in

nique Leyenaar is in de Heraut ooit met tien stemmen verkozen tot

de VS en schreef een eigen bijdrage over de Amerikaanse politiek rond

‘best geklede docent’, gevolgd door Marcel Wissenburg met acht stem-

orkaan Katrina. Op een goede tweede plaats staat Niels Spierings met

men. Vrouwen in de politiek blijft een hot issue, de situatie blijkt de

vijf edities. Als we de edities waar Niels zelf in zijn studententijd aan

afgelopen tien jaar niet veel te zijn verbeterd. Tegenwoordig zijn ook de

meewerkte hadden meegeteld, zou hij uiteraard de winnaar zijn geweest!

onderwijshervormingen weer volop in the picture. Maar een kijkje in

Hij was redactielid bij de eerste twaalf Herauts die verschenen. Op een

de afgelopen jaargangen van de Heraut laat zien dat dit onderwerp niet

gedeelde derde plaats staan Marcel Wissenburg, Anna van der Vleuten

nieuw is. Studeren in het buitenland blijft tevens een speciaal onderwerp

en Monique Leyenaar met ieder vier vermeldingen.

voor de Heraut, eigenlijk voor alle politicologen. De Heraut maakte dan ook goed gebruik van de in het buitenland studerende ismi: de Heraut had ooit een correspondent in Argentinië!

50X HERA

2002 2003 2004 2005 2006 2007

IK HEB NIETS MET BRANDSTOF, WEL MET POLITIEK

HET ‘MORAVCSIK ARTIKEL’ Een carrière in de Verenigde Staten kunnen ze wel vergeten als we An-

De afgelopen tien jaar heeft de Heraut interessante mensen gesproken

drew Moravcsik moeten geloven. Iedereen die het vak ‘Politieke As-

en zo een aantal grote namen aan het lijstje ‘geïnterviewden’ kunnen

pecten van de (West) Europese Samenleving’ heeft gevolgd is bekend

toevoegen. Zo hebben we bijvoorbeeld in 2004 met Wouter Bos gespro-

met de aanvaring die Bob Lieshout, Anna van der Vleuten en Mathieu

ken. De titel van het stuk luidde : “Ik heb niets met brandstof, wel

Segers ooit hadden met Andrew Moravcsik. Hierover schreef Lieshout

met politiek”, refererend naar zijn verleden bij Shell. Hier zegt hij onder

zelf een stuk in de Heraut. Nadat hij het boek ‘The Choice for Europe:

andere dat hij in zijn studie politicologie veel interesse had voor de poli-

Social Purpose & State Power from Messina to Maastricht’ las voor zijn

tieke filosofie en dat ‘Theory of Justice’ van Rawls waarschijnlijk een van

eigen onderzoek, bleek al snel dat bepaalde referenties in dit boek niet

de meest bepalende boeken is geweest voor zijn politieke denken. Verder

klopten. Toen hij samen met Van der Vleuten en Segers deze referenties

komen in de afgelopen edities namen voorbij als Jan Marijnissen, Li-

verder onder de loep nam, bleek dat van de zogenaamde harde primaire

lianne Ploumen, Harry van Bommel, Ronny Naftaniel, Thom de Graaf

bronnen (volgens Moravcsik 62) er maar zes hard primair bleken te zijn.

en Paul Depla. Klein minpuntje voor ons politicologen: in het interview

Ten tweede bleek dat er 116 verwijzingen niet klopten. Uiteindelijk

met Wouter Bos zegt hij tevens dat hij in de politiek meer heeft gehad

hebben de drie wetenschappers hun artikel gepubliceerd, maar een ant-

aan zijn studie economie dan aan politicologie…

woord van Moravcsik is, ondanks dat dit in 2004 gebeurde, nog altijd uitgebleven. Wordt hoogstwaarschijnlijk niet meer vervolgd…



9-6-2013 14:55:00

VAN ZWART-WIT TOT KLEUR Wat meteen opvalt als we de map met oude uitgaven van de Heraut doornemen is de opmaak. De eerste jaren werd de Heraut in zwartwit uitgegeven met slechts vier pagina’s. In de allereerste Heraut wordt vermeld dat zij een uitgave is van ismus in samenwerking met de opleidingscommissie politicologie en dat ze een bindmiddel wil vormen voor studenten vanuit ismus. De eerste editie in kleur is in het jaar 2007 en is meteen een stuk gevulder. Vanaf het moment dat de Heraut een volledig nieuw uiterlijk heeft in kleur, verandert de opmaak vrijwel elk jaar en drukt elke nieuwe vormgever zijn of haar stempel op het blad. In de intro Heraut van 2010 verdwijnt het vaste stukje van de opleidingscommissie uit het blad en wordt de Heraut voornamelijk nog geassocieerd met ismus. Een vaste rode draad in de Heraut is de betrekking van docenten. Waar het in het begin vaak om eigen bijdrages van docenten ging, wordt in latere uitgaves meer gebruik gemaakt van de expertise

TESTOSTERON OVERLOAD

van docenten door middel van interviews en zijn we tegenwoordig ook

In de afgelopen tien jaar hebben veel studenten meegewerkt aan de

geïnteresseerd in de nevenactiviteiten van docenten.

Heraut. Om precies te zijn: 60 studenten hebben de afgelopen 50 edities gefungeerd als redactielid, vormgever, eindredacteur of hoofdredacteur. De redactie van de Heraut bestond op zijn hoogtepunt in 2007 uit elf mensen. In 2003, bij het derde nummer, was zij op haar dieptepunt met twee redactieleden (hoewel de Heraut toen natuurlijk ook maar uit vier pagina’s bestond). Dat was ook tegelijk een geheel mannelijke redactie. Dit gebeurde opnieuw in 2010, met een zeskoppige mannelijke redactie. Een jaar later was het vreemd genoeg precies andersom: de redactie bestond toen uit zes vrouwen. Meestal is de redactie echter een gezonde mix van man- en vrouwvolk.

X HERAUT

2007 2008 2009 2010 2012 2013

HERAUT: SPECIAL EDITION PROBLEMEN IN HUIZE BALKENENDE

De Heraut die nu voor je ligt is natuurlijk een speciale jubileum editie.

De allereerste Heraut bevatte drie vaste rubrieken: Docenten en hun

speciaal lustrumnummer om het tienjarig bestaan van ismus te vieren.

Onderzoek, de Pluim en Joost mag het weten. De Joost verschijnt nog

Deze ging natuurlijk over ismus door de jaren heen en het lustrumthema

steeds elke editie en mag zich daarom met recht de langstlopende ru-

‘revolutie’. Oud-besturen en docenten haalden hierin herinneringen op

briek van de Heraut noemen (met uitzondering van een paar edities).

aan ismus. Ook in 2008 hadden we een speciaal nummer: de Valentijns-

De afgelopen tien jaar heeft Joost wijze raad gegeven aan vele politici

editie. Deze Heraut had als thema ‘In de ban van cupido’ en de oplage

en andere BN’ers. Zo vroegen onder andere prinses Amalia, Alexander

verscheen voor de helft in het roze en voor de andere helft in het blauw.

Pechtold en Bianca Hogendijk Joost om hulp. Joost heeft natuurlijk een

De vaste rubrieken doen uiteraard ook mee met zo’n speciale editie.

strikt privacybeleid dus vaak ging het om J.-P. B. en Femke H. De Pluim

Waar de Pluim in het lustrumnummer natuurlijk voor ismus was, ging

verscheen negen jaar trouw elke editie, maar door de toename aan vaste

zij in de Valentijnseditie poëtisch naar ‘de liefde’. In 2009 verscheen

rubrieken is zij dit jaar geschrapt. Docenten en hun onderzoek hield het

opnieuw een speciale editie: de ismus awards werden uitgereikt (een-

nog minder lang vol: op een gegeven moment zijn alle docenten im-

malig, blijkbaar). Zo ging de award voor de Meest Konsekwente Do-

mers wel aan de beurt geweest. Na dertien edities verdween deze rubriek.

cent naar Hans Slomp en de award voor Het Muzikale Fiasco naar het

Momenteel heeft de Heraut vier vaste rubrieken: Joost mag het weten,

ismuslied.

Dit fenomeen is de Heraut niet onbekend. Vorig jaar verscheen er een

Leven naast de universiteit (waarmee de docenten toch weer terug zijn), Advocaat van de duivel en Meer dan duizend woorden.

Dorien Venema & Vivian Sanders

Heraut 50.indd 19


19 9-6-2013 14:55:00

DE WERELD ACHTER HET KIESKOMPAS André Krouwel en zijn strijd tegen de Stemwijzer In een ietwat stoffig, studentikoos kantoor met druk typende studenten achter bureaus, zit ik te wachten op André Krouwel, de man achter het Kieskompas. “Hij is online, zou dat betekenen dat hij er al is?”, vraagt iemand achter mij. “Dat is op zijn telefoon”, wordt geantwoord. “Meestal is hij dan aan het fietsen, lopen, of – waarschijnlijk – aan het rennen”. Enkele minuten later snap ik wat bedoeld wordt: Krouwel stormt het kantoor binnen, stelt zich voor en begint in een razend tempo meteen allerlei opdrachten te geven en mailtjes te redigeren. Zijn agenda wordt sinds het daverende succes van het Kieskompas door anderen bepaald en vandaag kwam het grote nieuws dat ook The Economist het Kieskompas wel wilde opnemen. Wie dacht dat het Kieskompas buiten de Nederlandse verkiezingen op zijn gat zou liggen, komt bedrogen uit.

Dat controleren gebeurt continu, voor én nadat het Kieskompas online komt. “Ons idee is dat de wisdom of crowds werkt als je je methode volledig openstelt. Stemwijzer is echter volledig intransparant, je weet niet waarom ze partijen daar plaatsen. Wij geven aan waarom wij een partij ergens plaatsen. Als iemand dan zegt, dat klopt niet, dan gaan we daarnaar kijken en dan bellen we de partijen op. Op die manier proberen we ook het debat over partijposities te stimuleren.” Zo wordt bovendien politieke neutraliteit gewaarborgd. “Ik ben zelf lid van de PvdA, maar dat levert geen bias op. Punt één, omdat ik niet persoonlijk het kieskompas maak, dat doen mensen met allerlei sympathieën en punt twee, omdat het van belang is de data zo neutraal mogelijk te houden. Als de matches niet kloppen, krijg ik verkeerde data en dan klopt mijn onderzoek niet.”

Het onderzoek achter het Kieskompas Het gezicht van André Krouwel licht op, elke keer dat het woord ‘wetenschap’ valt. Dat is het Kieskompas voor Krouwel: wetenschap. De test om mensen een stemadvies te geven is een manier om goedkoop data te verzamelen voor verder onderzoek. “Het is wel leuk, zo’n testje, maar achter de schermen is het gewoon politiek opinieonderzoek doen. Het zijn hele unieke data. Die data stellen we ook beschikbaar aan wetenschappers. Binnenkort zullen deze data ook op internet beschikbaar zijn.”

WAT IS HET KIESKOMPAS?

CHAVEZ GAAT NATUURLIJK ÉCHT NIET MET MIJ EEN BEETJE OM DE TAFEL ZITTEN. DIE MAN IS EEN AUTORITAIRE POTENTAAT. DIE IS ECHT NIET GEÏNTERESSEERD IN WETENSCHAPPELIJKE WAARDE OF EERLIJKHEID. Het Kieskompas wordt ook geëxporteerd naar het buitenland. Krouwel: “We passen dat aan, in de tool en in de methode. Kandidaten zijn bijvoorbeeld minder makkelijk te bereiken dan partijen, zij hebben een andere campagne. En kijk bijvoorbeeld eens naar Venezuela. Chavez gaat natuurlijk écht niet met mij een beetje om de tafel zitten. Die man is een autoritaire potentaat. Die is echt niet geïnteresseerd in wetenschappelijke waarde of eerlijkheid.” De kwaliteit van het Kieskompas lijdt daar echter niet onder. “We zijn niet afhankelijk van partijen, maar het is heel fijn als ze onze bevindingen autoriseren. Maar we zijn al heel blij als we gewoon partijplaatsing hebben met een tekst erbij. Daardoor kan die plaatsing gecontroleerd worden, door iedere gebruiker.”


Het Kieskompas is bij velen bekend als de tegenhanger van de Stemwijzer. In verkiezingstijden maken ze een tool waarmee burgers kunnen testen welke politieke partij het best bij hen past. Het grote verschil met de Stemwijzer is hierin dat het Kieskompas geen stemadvies geeft, maar in het gehele spectrum laat zien waar jij staat ten opzichte van de verschillende politieke partijen. Je kunt je eigen politieke voorkeuren op allerlei manieren vergelijken met de standpunten van partijen. Kieskompas vertelt je niet wat je moet stemmen, dat moet je nog steeds helemaal zelf doen. Het Kieskompas is zo succesvol dat André Krouwel – wetenschappelijk directeur en geestelijk vader van het concept – inmiddels in ruim veertig landen actief is. In alle landen zitten zogenaamde landenteams, die de belangrijke issues in de verkiezingsstrijd blootleggen en verwerken in de online tool. De landenteams vergelijken – evenals in Nederland – de standpunten uit het verkiezingsprogramma met de uitspraken van politici. Met de data van het Kieskompas wordt onderzoek gedaan. Meer lezen? Op de Facebookpagina van de Heraut vind je twee wetenschappelijke artikelen waarin de methode van het Kieskompas uit de doeken wordt gedaan. Ontstaan van het Kieskompas Het Kieskompas is eigenlijk ontstaan als grapje. In 2006 heeft het CDA geprobeerd te frauderen met de Stemwijzer en met succes: ze antwoordden tien van de dertig stellingen naar de publieke opinie, niet naar hun eigen standpunten. Stemwijzer gaf met zijn ja/nee stellingen nooit stemadvies op middenpartij CDA. Deze was daarom min of meer gedwongen te liegen over hun standpunten. Krouwel: “Mensen hebben incorrect advies gehad, de Stemwijzer wordt misbruikt. Dat had ik een


9-6-2013 14:55:00

keer in een interview gezegd, toen kwam Trouw op mij af en vroeg me een alternatieve stemwijzer te maken.” Toen Krouwel door kreeg wat het wetenschappelijke nut van die dataset was, heeft hij ervoor gezorgd dat hij het volledige eigendom in handen kreeg. “De personen die mede-eigenaar waren, heb ik uitgekocht. Ik wilde gewoon zelf de baas zijn, dan kon ik de dingen doen die ik wilde doen.” Krouwel grinnikt: deze beslissing leverde hem een schuld van ruim een ton op. Met een lening werd dit gat gedicht en sindsdien draait het bedrijf nu elk jaar met een kleine winst. “De enige aandeelhouders zijn de VU en ik en wij willen ook geen dividend uitgekeerd krijgen. Ons dividend zijn de datasets en de studenten die wij opleiden.”

OMDAT DE STEMWIJZER GESUBSIDIEERD WORDT DOOR PARTIJEN IS HET GEWOON EEN CORRUPTE BENDE. EN METHODOLOGISCH ZIJN ZE OOK NOG EENS HEEL SLECHT.

Versus stemwijzer Dat het Kieskompas, als reactie op de bestaande stemkeuzemethode, sterk van de Stemwijzer zal verschillen, is duidelijk. Maar waarin zit dat verschil precies? Krouwel begint te glunderen: “Zij stellen vragen die je met ja of nee moet antwoorden. Zo kun je opinieonderzoek niet doen, je moet een vijfpuntsschaal gebruiken. Dat was een inkoppertje voor ons. Daarnaast geeft Stemwijzer een directe optelling van alle stellingen. Wij doen het anders. Alle vragen hebben namelijk een diepere betekenis, verwijzend naar de onderliggende politieke scheidslijn. Daar stemmen we vragen op af. Zo komt niet alles af te hangen van de vraagstelling, die bij Stemwijzer echter wel heel belangrijk is.” Maar die vragen zijn bij Stemwijzer, aldus Krouwel, juist onbetrouwbaar, omdat Stemwijzer overlegt met partijen over welke vragen opgenomen moeten worden. “Dat betekent dat partijen gaan manipuleren. Omdat Stemwijzer gesubsidieerd wordt door partijen is het gewoon een corrupte bende. En methodologisch zijn ze ook nog eens heel slecht. Het is zo heerlijk om hen te bashen en een beter alternatief te bieden”. Krouwel is zichtbaar aan het genieten. Zijn Kieskompas heeft namelijk een andere werkwijze om de vraagstelling te bepalen. “We vragen partijen om zelfplaatsing op het politieke spectrum, maar wij plaatsen hen


Heraut 50.indd 21

21 9-6-2013 14:55:01

ook aan de hand van partijprogramma’s en websites. We gaan dan in debat met partijen waar ze staan. Maar partijen hebben geen inbreng op de vraagstelling, -selectie of de uiteindelijke plaatsing. Daarom zijn wij niet fraudegevoelig.” Commercieel bedrijf In tegenstelling tot de Stemwijzer haalt het Kieskompas hun inkomsten uit commerciële projecten. Krouwel: “Onze mediapartners betalen ervoor. Neem Euronews. Zij betalen ons zodat we het Kieskompas integreren in hun website. Daar komen mensen naartoe om de vragen in te vullen, terwijl het bedrijf er reclame omheen kan laten lopen. Daarnaast leveren we hoogwaardige content, analyses die we hebben tijdens de campagne, waar mediapartners normaal journalisten of resources voor moeten inzetten.” Het Kieskompas is wereldwijd de enige die het commercieel doet. Dat verklaart ook hun succes in het buitenland. “Via de mediapartners krijgen wij internationale bekendheid en dus meer respondenten wereldwijd. Bovendien krijgen we zo toegang tot landen waar de overheid niet mee wil werken. In Marokko werden we verboden, maar we hebben via bedrijven alsnog 250.000 respondenten binnengehaald. Dat levert unieke data op.” Maatschappelijk nut Het Kieskompas biedt data voor nieuwe wetenschappelijke kennis, maar tegelijkertijd toont het de relevantie van politicologie en sociale wetenschappen aan. Krouwel: “Wij bieden ze wel een wetenschappelijk verantwoorde tool om hun partijkeuze op te baseren. Het is echter niet alleen nuttig dat het maatschappelijk debat wordt gevoerd door wat wij doen, maar ook dat het Kieskompas de wetenschappelijke output verbetert.” Meteen gaat het gesprek opnieuw over Krouwels favoriete onderwerp, wetenschap. “We doen heel veel experimenten, bijvoorbeeld naar vertrouwen. Ik vind de vragen die gesteld worden in het NKO namelijk echt bagger. Zij vragen bijvoorbeeld: ‘Partijen beloven meer dan ze waar maken.’ Ja, natuurlijk, we hebben coalities! Dus die 6% die daar ‘nee’ op zegt is echt gek. Dus die vragen kloppen gewoon niet. Het NKO zal dan zeggen dat ze vragen niet kunnen veranderen vanwege longitudinale databases. Maar wij kunnen dat wel.” Toch even terug naar dat maatschappelijk nut. Het Kieskompas doet namelijk wel degelijk aan sociale projecten, bijvoorbeeld om verkiezingsopkomst te verhogen of het politieke debat te stimuleren. “In de Arabische wereld zijn we 1200 debatten aan het organiseren op basis van stellingen van het Kieskompas. We hebben 120 trainers getraind om debatten te houden onder laag- en ongeletterde vrouwen, steenmakers, vissers, boeren, maar ook partijactivisten en geletterde studenten. We doen ook projecten met Oxfam Novib om maatschappelijk relevant te zijn in andere landen. Maar



daarachter zit weer een wetenschappelijk idee, omdat we ook daar gegevens verzamelen.” Is het Kieskompas de unieke mix van wetenschap, maatschappelijke bijdrage en commercieel bedrijf die we in de toekomst vaker gaan zien? Krouwel: “Precies! Het is geen nieuwe wetenschap omdat in andere vakgebieden, zoals geneeskunde, al heel lang met commercie wordt samengewerkt, maar het maatschappelijk nut van Kieskompas is wel nieuw!”

STAGE LOPEN BIJ HET KIESKOMPAS Een stage bij het Kieskompas is een uitgelezen kans om je te verdiepen in de politiek. Je bent niet beperkt tot Nederland, omdat het Kieskompas onderzoek doet in alle ruim veertig landen waarin zij verkiezingstools uitbrengen. Je kunt bijvoorbeeld data-analyse doen, landenvergelijkend onderzoek, of meewerken aan de samenstelling van Kieskompassen. Een mooie bijkomstigheid is dat er altijd gestreefd wordt naar een publicatie van je onderzoek, zodat je na afsluiting van je stage ook echt iets tastbaars op je naam hebt staan. Wie weet, af en toe wordt je nog eens een snoepreisje naar een congres of conferentie toegeworpen… Als je interesse hebt volstaat een mailtje met CV. Hierna neemt het Kieskompas contact met je op voor een gesprek om te kijken waar je interesses liggen en waar je onderzoek over zou kunnen en willen doen.

Laura Buuts & Sophie Lauwers

9-6-2013 14:55:02

Café ‘t Haantje Gratis zaal, voor feesten, borrels en vergaderingen Daalseweg 19 6512 GE Nijmegen 024-3230257 [email protected] www.haantje-nijmegen.nl

Rijschool Correct Bloemerstraat 103 6511 EG Nijmegen 024 322 0832


Heraut 50.indd 23

23 9-6-2013 14:55:02

Colofon Redactie:

Hoofdredactie:

Ann-Silvie Penning de Vries Chelsey Buurman Dorien Venema Felix Verhagen Karlijn Martens Laura Buuts Myron Albering Niek Kok Vivian Sanders Nicole Nibbering

Sophie Lauwers

Vormgeving Malu Verkuil Mark Vlek de Coningh

Oplage 120

Heraut zoekt frisse wind! Op zoek naar een uitdaging? Ben jij actief in het politicologische- of studentenleven en wil je je ervaringen delen? Heb jij je altijd al willen verdiepen in de actualiteit of wil jij gewoon je mening kwijt over wat er in de wereld gebeurt?

Heeft u interesse om hier te adverteren? Neem dan contact op met studievereniging ismus via onderstaande contact gegevens: Studievereniging ismus Postbus 9108 6500 HK Nijmegen

Thomas van Aquinostraat 5.00.3 Mail naar deheraut@ 6525 GD Nijmegen fm.ru.nl of neem contact op met Sophie Lauw- Telefoonnummer ers, hoofdredacteur van de 024 – 361 16 59 Heraut. E-Mailadres [email protected] Kijk ook op: [email protected] www.facebook.com/ Of bekijk de website www. deheraut ismus.nl Grijp je kans!



9-6-2013 14:55:02

HERAUT. 10 jaar Heraut

Recommend Documents