Helicopterview aanpak van problematische schulden

Joke de Kock Hand-out Power Point presentatie

Helicopterview aanpak van problematische schulden Joke de Kock voorzitter NVVK

Even voorstellen… ● branchevereniging schuldhulpverlening en sociaal bankieren ● opgericht in 1932 “ter bestrijding van de woeker” ● ± 90 leden, landelijke dekking ● publiek, privaat, kredietbanken

Jaarcijfers 2012: de omvang

Verder: ● Ø schuld: € 33.500 ● Ø aantal schuldeisers:14 ● aantal rekeningen budgetbeheer: 55.000

Jaarcijfers 2012: de doelgroep

Uitgangspunten voor de dienstverlening 1. De dienstverlening wordt afgestemd op de behoeften van de klant; 2. De klant behoudt een eigen verantwoordelijkheid; 3. De dienstverlening richt zich op de gehele schuld; 4. Doel is een schuld maximaal af te lossen; 5. Een schuldregeling duurt 36 maanden;

wel kunnen/ wel willen

wel kunnen/ niet willen

niet kunnen/ wel willen

niet kunnen/ niet willen

Productenpalet NVVK leden kunnen 16 verschillende diensten aanbieden. Een grove indeling: Geen schuld • preventie

Eerste achterstand • Info & advies

Onstabiele situatie • Stabilisatie • DFD

Probleemschuld • Vorm van Schuldregeling

Ondersteunende activiteiten, zoals budgetbeheer

• • • • • •

Vroegsignalering & Preventie Toename beschermingsbewind Beslagregister Eén bankrekening Stichting Toezicht Bemiddeling Beheer Gelden Toegang BKR

Convenanten in wording

dr. Nadja Jungmann Hand-out Power Point presentatie

Schuldhulpverlening en de drie decentralisaties

Nadja Jungmann Lector schulden en incasso Hogeschool Utrecht Gilde Schuldhulpverlening

De 3 decentralisaties 







AWBZ-functies Begeleiding en Persoonlijke Verzorging naar WMO vanaf 2015 Participatiewet vanaf 2015 (voor WWB, voormalig Wajong en Wsw) Provinciale jeugdzorg, de jeugdbescherming en reclassering, de jeugd-ggz en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd vanaf 2015

Bezuinigingen: Awbz 1,7 miljard, Participatiewet 1,8 miljard, jeugdzorg 450 miljoen

Herinrichting sociaal domein 







 

Groeiende nadruk op zelfsturing en eigen verantwoordelijkheid Niet iedereen het zelfde aanbod Verlangen van tegenprestaties (en steviger handhaven) Integrale intake voor gemeentelijke voorzieningen of zelfs hele sociaal domein Inrichting van wijkteams Participatiesamenleving

Beoogde rendement     

Bezuinigingen Verhogen effectiviteit Meer samenhang in ondersteuning Niet te veel hulpverleners tegelijk in een gezin Bekrachtigen en vergroten zelfredzaamheid

NL huishoudens diep in problemen

Schuldhulpverlening is een vak! 

Vereist kennis  Beslagwetgeving,

toeslagen, aangiftes inkomstenbelasting, minimaregelingen, vrij te laten bedrag, uitkeringen, hypotheekconstructies, beschermingsbewind, uitzonderingsposities van bijv CJIB en DUO etc



Vereist competenties  Creëren

bewustzijn van de ernst van de situatie, verkennen ambivalentie, aanleren nieuwe of andere budgetvaardigheden, samenwerken en motiveren etc

Lang niet iedereen uit de schulden 

Naar schatting 30% wordt verwezen naar een traject schuldregeling of naar Wsnp

Voor de anderen geldt dat er belemmeringen zijn in houding, gedrag of regelbaarheid van de schulden  Door woud aan beslagwetgeving zakt een grote groep door het ijs 

Gebruik voorzieningen 3D’s





Onderzoek iov Drechtsteden onder 30 instanties o.a. WMO, WWB, WSW, AWBZ, (V)SO, MW, SHV, (J)GGZ Huishoudens:

Wat wordt de plek van SHV?



Generalisten voeren brede intakes uit Schuldhulpverlening wordt een tweedelijns voorziening Regisseurs en wijkteams krijgen doorzettingsmacht



In een context waarvoor geldt

 

 Steeds

meer budgetcoaching door private partijen  AmvB voor private schuldhulpverlening

Scenario A Eindelijk integraal! 





Dankzij vertakkingen sociaal domein geven we brede invulling aan schuldpreventie (zuigelingenzorg, buurtwerk, ouderenzorg, reintegratie etc) Bij het opstellen van plannen van aanpak houden we rekening met het samenspel van materiele en immateriële problematiek We formuleren een antwoord op het grootste probleem in de schuldhulpverlening: de groep die vooralsnog niet in traject schuldregeling gaat

Scenario B Botsingen door onbegrip 





Schuldenaren vragen om hulp maar door gebrek aan kennis wordt situatie niet goed ingeschat Wijkteams, regisseurs en anderen zetten schuldhulpverlening onder druk om schuldregelingen te treffen die gedoemd zijn te mislukken (doorzettingsmacht) Beleidsafdelingen creëren zoveel ruimte voor beleid dat willekeur op de loer ligt

Wat is er nodig? 





Generalisten, regisseurs, wijkteams moeten weten wat de (on)mogelijkheden zijn van het regelen van schulden en schuldenproblematiek als een gedragsvraagstuk beschouwen We maken voor preventie dankbaar gebruik van de ontschottingen, vertakkingen en private partijen Beleidsafdelingen creëren ruimte voor maatwerk op een manier dat schuldenaren met een vergelijkbare zelfredzaamheid een vergelijkbaar aanbod krijgen

Contact



 

Nadja Jungmann [email protected] 06-29229977

Christien Bronda Hand-out Power Point presentatie

Wetten en praktische bezwaren Bewegingen in het sociale domein

Christien Bronda Divosa/gemeente Amsterdam [email protected] December 2013

Wetten en praktische bezwaren  Bewegingen in het sociale domein  Nieuwe wetgeving en effecten daarvan op

schuldhulpverlening  Zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid

Bewegingen in het sociale domein  Regionale samenwerking – 35 arbeidsmarktregio’s /

werkgeversservice

 Gemeenten met UWV, sw-bedrijven, uitzendbranche, werkgevers

Bewegingen in het sociale domein  Werken in (sociale) wijkteams  Samenwerken, wijkgericht , zorg, welzijn, jeugd, werk en inkomen,

maatschappelijk werk etc

Bewegingen in het sociale domein De 3 decentralisaties  begeleiding, ondersteuning en verzorging uit de Awbz per 2015 over

naar de Wmo. Vanaf 2014 vervalt de aanspraak op dagbesteding en wijzigt de aanspraak op persoonlijke verzorging.  uitvoering van de Participatiewet vanaf 2015 (voor WWB, voormalig Wajong en Wsw) bij gemeenten.  gemeenten per 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het gaat hier om de provinciale jeugdzorg, de jeugdbescherming en -reclassering, de jeugd-ggz en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd. Reorganisaties bij gemeenten  Anders werken – het nieuwe werken  Bezuinigen  Samen gaan / intergemeentelijk werken

Nieuwe wetgeving - effecten Fraudewet (1-1-2013) – evaluatie in voorjaar 2014 Er is sprake van uitkeringsfraude als een verwijtbare overtreding van de inlichtingenplicht resulteert in onverschuldigde betaling van de uitkering

Verplichting voor gemeenten tot oplegging boete Beperking van mogelijkheden om van invordering af te zien Fraude mag niet lonen / Zwaarder sanctieregime / sancties voor gemeenten in budgetten Afschrikwekkende werking

Nieuwe wetgeving - effecten “ De nieuwe wet brengt een groep mensen die het al moeilijk heeft nog verder in de problemen, omdat fraudeurs straks niet meer kunnen aankloppen bij de schuldhulpverlening”.

Nieuwe wetgeving - effecten Wetsvoorstel Wet maatregelen Wet werk en bijstand en enkele andere wetten (ingediend TK 12-11-2013). Beoogde inwerkingtreding 1-7-2014

 Uniformering verplichtingen arbeid en re-integratie  Uniformering sancties op schending verplichtingen  Verplichting tegenprestatie naar vermogen  Uitbreiding verbod op zeer ernstige misdragingen  Invoering kostendelersnorm  Invoering zoektijd voor iedereen  Wijzigingen in armoedebeleid en bijzondere bijstand

Nieuwe wetgeving - effecten Wetsvoorstel Wet maatregelen Wet werk en bijstand

Een aantal verplichtingen waaraan de uitkeringsgerechtigde moet voldoen, wordt vastgelegd. Bij niet nakoming MOET het college de bijstand voor een periode van drie maanden weigeren

Nieuwe wetgeving - effecten

Belastingteruggaven en toeslagen vanaf 1 december op 1 rekeningnummer (van de belanghebbende)

Participatiewet – re-integreerbare Wajongers naar gemeente

Zelfredzaamheid

En ondertussen willen we de zelfredzaamheid vergroten en burgers wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid.

Vragen of Oplossingen

dr. Nadja Jungmann Hand-out Power Point presentatie

Schulden bespreekbaar maken… Gesprekstechnieken als belangrijke tool

Peter Wesdorp / Nadja Jungmann Gilde Schuldhulpverlening

Verandertaal: Schaalvraag

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Op een schaal van 1 tot 10, hoe graag wil jij uit de schulden komen?

Belang gesprekstechnieken “Mensen raken doorgaans veel beter gemotiveerd door de beweegredenen die zij zèlf hebben ontdekt en uitgesproken, dan door de redenen die anderen opsommen”. Blaise Pascal, 17e eeuws filosoof

Ons gedrag… 4

Gedragsverandering

13/12/2013

OEFENING: Even puzzelen….

5

Model van gedragsverandering

Het model van gedragsverandering.. 







Biedt raamwerk om proces van gedragsverandering te begrijpen Laat zien dat gedragsverandering meer is dan alleen zichtbaar gedrag Helpt je te bepalen welke interventies en acties het meest geëigend zijn Helpt om motivatie en weerstand niet als vaststaande kenmerken van klanten zien

Taal verraadt al veel Dat hangt er vanaf…

Ik denk het wel…

ik wil wel, maar heb geen idee hoe In december is 300,- erg veel. Volgend jaar leg ik vooraf wat extra apart

De komende maanden maak ik op de 25e direct 300,over

Wat niet werkt…. Autobiografische reacties / reparatiereflex Adviseren

Advies en oplossingen voor problemen geven “Nou dan moet je auto weg doen”

Onderzoeken

Vragen stellen vanuit je eigen referentiekader “Hou je je uitgaven niet bij dan?”

Interpreteren

Het uitleggen van de motieven en het gedrag van de ander gebaseerd op je eigen ervaring “Dat zal wel veel gedoe geven thuis”

Evalueren

Oordelen, door het er wel of niet mee eens te zijn “Dat is niet zo handig gedaan van je”

Motiverende gespreksvoering MG is een cliënt- en doelgerichte communicatiestijl die de eigen motivatie van cliënten probeert te vergroten door het verkennen en verminderen van hun tegenstrijdige gevoelens (ambivalentie) over verandering, zodat er bij de cliënt een groter commitment ontstaat de verandering te realiseren.

Motiverende gespreksvoering

- Empathisch - Dansen met weerstand - Discrepantie vergroten - Self efficacy ondersteunen

Status quo

Verandering

- Neutraal informeren - Open vragen - Reflecteren - Bekrachtigen - Samenvatten

- Benadrukken autonomie - Coöperatieve opstelling - Ontlokkende communicatie

Reflecteren   

    

Actieve en empathische vorm van luisteren Ontlokkend Verifiëren boodschap klant (toetsen) Zet aan tot verkennen ambivalentie (verhelderen) Een nieuw perspectief aanbieden Afname kans op weerstand Gaan over de ander (niet ‘ik’, maar ‘u’ of ‘jij’) Vorm = gesloten vraag zonder ?

Thomas Gordon’s Model van Luisteren Wat de spreker bedoelt

Wat de toehoorder denkt dat de spreker bedoelt

1

2

Wat de spreker zegt SPREKER

4

Woorden die de toehoorder hoort 3

TOEHOORDER

Reflecties!

NORBS: Reflecteren (1)  







Papegaaien (letterlijk): ‘…vervelend’ Eenvoudige reflectie (parafraseer): ‘U hebt niet kunnen doen wat u uzelf tot doel had gesteld’ Gevoelsreflectie (onderliggende emoties): ‘En dat valt je tegen’

Verzwakte reflectie (afzwakking): ‘Dat irriteert u’ Versterkte reflectie (overdrijving): ‘Het maakt volgens u totaal niets uit of u uw best doet…’

NORBS: Reflecteren (2) 





Sturende reflectie (aanvullen en invullen): ‘En dat maakt je aan het twijfelen, je weet niet of je zo door kunt gaan’ Tweezijdige reflectie: ’’Aan de ene kant… en aan de andere kant’ Verhouding: Open vraag : 2 of 3 reflecties

Oefening: Reflecteren met weerstand 17



Weerstandsopmerking uit caseload. U

doet helemaal niks voor mij!!  Ik ben het vertrouwen verloren  Ik heb altijd pech  Je zou zelf eens in de schulden moeten zitten  U heeft geen flauw idee wat ik doormaak  Wat weet u nou van het hebben van schulden?  Jij snapt mij toch niet  ……….. 

Geef reflecties

Contact   

 



Peter Wesdorp [email protected] 06-11041653 Nadja Jungmann [email protected] 06-29229977

Eveline van der Kolk & Desiree Bruin Hand-out Power Point presentatie

(H)erken de beperking

Wat is MEE?  Een onafhankelijke organisatie die mensen met een beperking ondersteunt. Zodat u kunt meedoen in de samenleving en zelf de leiding heeft over uw leven.  Gefinancierd vanuit de AWBZ.  De ondersteuning is voor u gratis en u kunt direct een afspraak maken. U heeft geen indicatie nodig.

MEE is voor:  Mensen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking  Mensen met autisme  Mensen met hersenletsel  Chronisch zieken  Mensen met vragen over beperkingen

Wat doet MEE? Individuele ondersteuning Verhogen integratie en participatie Vergroten toegankelijkheid Herkennen en omgaan mensen met een beperking  Signaleren en activeren    

Filmpje

Waar denk je aan?

Licht verstandelijke beperking    

Geen lichte beperking! Kwetsbare mensen Wordt vaak niet herkend Overschatting

Enkele feiten  Een derde van de daklozen heeft een licht verstandelijke beperking  15 % van de bevolking heeft een IQ tussen 50 en 85  40% van jeugddelinquenten heeft een LVB  Vaker en eerder verslavingsproblematiek  Toegenomen armoede bij deze groep

Wat is een verstandelijke beperking IQ onder de 85  Moeilijker en langzamer leren  Minder goede aanpassing aan de omgeving  Vaak achterstand in ontwikkeling op – – – –

Lichamelijk gebied Motorisch gebied Emotioneel gebied Sociaal gebied

Daarom moeite met      

Begrijpen en gebruiken van taal Lezen en schrijven Rekenen, met geld omgaan Tijdsbesef, dagoverzicht Sociale vaardigheden Toepassen van geleerde vaardigheden in andere situaties

Mate van verstandelijke beperking    

IQ 50- 85: IQ 35- 49: IQ 20- 34: IQ < 20:

 IQ 70- 85:

licht verstandelijk beperkt matig verstandelijk beperkt ernstig verstandelijk beperkt diep verstandelijk beperkt zwakbegaafd

IQ-verdeling over de populatie

Verdeling verstandelijke beperking Ernstig IQ 25-39 Matig IQ 40-54 Licht IQ 55-69 Zwak IQ 70-84 Ontw. Achterstand

Kenmerken van jongere met een lichte verstandelijke beperking (1)  Kan maar kort met iets bezig zijn  Leeft vooral in het hier en nu  Kan moed, initiatief of motivatie missen om iets te gaan doen en vol te houden  Maakt moeilijker vrienden, minder acceptatie door leeftijdsgenoten  Sociaal onhandig  Niet goed met taal, moeite met informatieverwerking

Kenmerken van jongere met een licht verstandelijke beperking (2)     

Moeite met leren lezen, schrijven, rekenen Meer kans op depressieve stemmingen Negatief zelfbeeld Impulsief handelen Makkelijk beïnvloedbaar, goedgelovig (kans op misbruik)

Kenmerken volwassene met LVB  Beperking in aanpassingsgedrag  Moeite met: – – – – – – – – –

Omgaan met andere mensen Zichzelf verzorgen Zelfstandig wonen Omgaan met geld Gezond en veilig leven Nieuwe dingen leren Werken Vrije tijd invullen Zelf beslissingen nemen en gevolgen daarvan overzien

Aandachtspunten  Overvraging  Ondervraging  Het leren begrijpen van het gedrag: wat past wel/niet bij de beperking  Aansluiten in communicatie bij de mogelijkheden

Omgaan met volwassene met LVB Wat kunt u doen?      

Wees duidelijk Gebruik begrijpelijke taal Gebruik korte zinnen (geen bijzinnen) Geen moeilijke woorden Wees voorspelbaar Vraag advies

Belangrijk bij uitleg of instructie       

Maak visueel Voordoen en samendoen Eén opdracht per keer Stap voor stap Herhaal Controleer of het is begrepen Als iets nieuws is aangeleerd, blijven herhalen

Praktijkvoorbeeld     

Man van 28 jaar Met een licht verstandelijke beperking Woont op een kamer via een huurbaas Heeft een Wajong-uitkering En heeft schulden

Gevolgen LVB in casus        

Cliënt overschat (overvraagt) zichzelf Cliënt is snel boos Cliënt heeft moeite met lezen, schrijven en rekenen Cliënt komt afspraken niet na Cliënt mist sociale vaardigheden Cliënt kan zich niet goed concentreren Cliënt heeft een negatief zelfbeeld Cliënt is beïnvloedbaar

Hulpvragen - Hulp bij de administratie - Hulp bij het repareren van het inkomen - Hulp bij het aanvragen van voorliggende voorzieningen - Hulp bij het vinden van werk/dagbesteding - Hulp bij het aanvragen van een schuldregeling - (Omgaan met de beperking)

Hulp bij de administratie    

Zelfstandig beheren? Uitbesteden aan budgetbeheer? Uitbesteden aan beschermingsbewind? (Omgaan met de beperking)

Hulp bij het repareren van het inkomen    

Beslagvrije voet Inhouding/verrekening Toeslagen Belastingdienst (Omgaan met de beperking)

Hulp bij het aanvragen van voorliggende voorzieningen     

Belastingaangiftes doen Kwijtschelding gemeentebelastingen Kwijtschelding waterschapsbelastingen Bijzondere bijstand (Omgaan met de beperking)

Hulp bij het vinden van werk/dagbesteding  Betaald werk  Dagbesteding  (Omgaan met beperking)

Hulp bij het aanvragen van een schuldregeling  Aanvraag samenstellen  Intakegesprek bij de gemeente  (Omgang met beperking)

Omgaan met beperking       

Eigen kracht van cliënt Geduld MEE-bewegen met cliënt Duidelijke en begrijpelijke taal Korte vragen/opdrachten Herhaling Motivatie

‘Zag je het maar’

‘Zag je het maar’ Een licht verstandelijke beperking is vaak niet zichtbaar, schulden wel! Steeds meer jongeren met schulden Er komen steeds meer jongeren met een licht verstandelijke beperking(LVB) met schulden bij MEE. Sommige ouders vinden dat hun kinderen na hun 18 e voor zichzelf moeten zorgen. Als zij geen studiefinanciering hebben, geen of een beperkt inkomen, dat komt het maken van schulden snel in beeld. Bijvoorbeeld omdat de ziektekostenverzekering niet betaald wordt, het telefoonabonnement veel te duur is of spullen op afbetaling zijn gekocht.

Kenmerken LVB Jongeren met een LVB worden vaak niet als zodanig herkend. Aan hun uiterlijk is meestal niets te zien. Zijn zij verbaal heel vaardig dan worden ze stelselmatig overschat. Bij een licht verstandelijke beperking is vaak sprake van : - gebrek aan sociale vaardigheden en probleemoplossend vermogen, - onvermogen om reacties van anderen goed in te schatten, - gebrek aan zelfsturing en zelfreflectie, - geen inzicht in het verband tussen oorzaak en gevolg. Vaak hebben deze jongeren ook last van bijkomende problematiek, zoals (ernstige) gedragsproblemen.

LVB en schulden Als jongeren met LVB niet als zodanig wordt herkend, wordt nogal eens – onterecht aangenomen dat ze niet willen meewerken om schulden aan te pakken. Terwijl het een kwestie is van niet kunnen. Formulieren, brieven en voorwaarden zijn te ingewikkeld om goed begrepen te worden. Een jongere met LVB overziet de eigen problemen niet. Schulden staan vaak niet op zichzelf. Schulden maken onderdeel uit van bredere problematiek. Door de spanning en stress van financiële problemen, ontstaan problemen op het werk, binnen de familie, het gezin, relaties en met de buren.

Ondersteuning van MEE MEE inventariseert allereerst hoe de financiële situatie is van de cliënt en op welke manier hij het beste geholpen kan worden. MEE brengt dan in kaart wat de situatie is, hoe het netwerk er uit ziet en waar kansen liggen om iemand zelfredzamer te maken en weer grip op zijn leven te doen krijgen. Schulden staan zelden op zichzelf. Van belang is samen met de cliënt breed te kijken naar de problematiek.

Wanneer de schulden met een goede en haalbare regeling weggewerkt kunnen worden, ondersteunt MEE in het: - schulden inzichtelijk maken, ordenen en opzetten van de financiële administratie - organiseren van hulp hierbij van vrijwilligers - inzicht geven in wat mogelijk is: zelfstandig beheer, budgetbeheer of bewindvoering. Als er sprake is van omvangrijke schulden, verwijst MEE door naar de schuldhulpverlening bij de gemeente. Voor de start van een schuldhulpverleningstraject staat gemiddeld een wachttijd van minimaal een half jaar. In de tussentijd lopen de schulden verder op. MEE bemiddelt in die tussentijd tussen cliënt en schuldeisers. Doel is om verdere stappen, waardoor schulden nog verder oplopen, op te schorten Daarnaast biedt MEE preventie en ondersteuning via voorlichting en cursussen, o.a. voor LVB-jongeren (hoe ontstaan schulden, wat moet je wel en niet doen, hoe houd je de financiën op orde). MEE werkt daarin vaak ook samen met andere partijen zoals, het jongerenservicepunt, maatschappelijke dienstverlening en scholen. MEE stimuleert ouders om na te denken over de financiële opvoeding van hun kinderen. Zodat kinderen geïnformeerd zijn over de verleiding en consequenties van aankopen en beter omgaan met geld.

Signalen via de wijkteams Via wijkteams komen ook signalen binnen bij MEE. Bijvoorbeeld bij uithuiszetting. MEE neemt dan contact op met de bewoner om te kijken of er sprake is van een (licht) verstandelijke beperking en biedt dan de genoemde ondersteuning.

Over MEE MEE biedt onafhankelijke en professionele cliëntondersteuning aan mensen met een beperking en hun netwerk op alle leefgebieden en in alle levensfasen, zodat zij zo zelfstandig mogelijk kunnen mee doen in de samenleving

© december 2013

Vivian den Hartogh & Hans van Eck Hand-out Power Point presentatie

Sociale wijkteams en schuldhulpverlening

Vivian den Hartogh Stimulansz

Waarom deze ontwikkeling? • Taakuitbreiding in sociaal domein • Participatie samenleving • Versterken burgerkracht, netwerkbenadering • Minder financiële middelen • Meer maatwerk • Dus zoek de mensen op, in de wijk Stimulansz

Stimulansz

Doel? • Beter op elkaar afgestemde dienstverlening aan burgers die ondersteuning nodig hebben omdat ze het zelf (nog) niet redden. • Versterken van burgerkracht • Versterken van netwerken • Preventie • Kostenreductie Stimulansz

Welke vormen? • Aanhaken bij bestaande initiatieven en optimaal faciliteren; • 1 team van generalisten • Meerdere teams naast elkaar – Gemandateerde generalisten, generalisten met een specialisme of meerdere generalistische teams – Stapsgewijs van generalist naar specialist, met meerdere contacten of 1 aanspreekpunt. Stimulansz

Profiel generalist

Stimulansz

Hoe vormgeven? Afhankelijk van: • Wijk en wijkproblematiek • Ketenpartners • Budget • Zichtbaarheid en herkenbaarheid • Toegankelijk en drempelloos Stimulansz

Welke dilemma’s • Regie voering, afstemming en mandatering • Specialisten versus generalisten • Visies en werkwijzen • Cultuurverandering • Budget • Problematiek wijk • Relatie burger Stimulansz

En schuldhulpverlening dan? • Belang van schuldhulpverlening • Rol en positie mogelijkheden • Belang van aansluiting op keten • Hoe kan je dit doen?

Stimulansz

Rémi Langenberg Hand-out Power Point presentatie

Wanbetalers Zorgverzekeringswet, de stand na 4 jaar

Amersfoort, 10 december 2013 Rémi Langenberg

Agenda

Premiebegrippen De regeling • Verdiepende cijfers wanbetalers CVZ • Stand van zaken wetsvoorstel verbeteringen • Voorkoming instroom, verhoging uitstroom • •

3

Wanbetalers

Zvw: publiekrechtelijke regeling in een privaatrechtelijke uitvoering Onvolkomenheid in systeem Flankerende wetgeving ‘All aboard’

4

Financiering Zorgverzekeringswet

Procentuele premie Nominale premie Rijksbijdrage

5

Premie 2014 (2013)

“Standaardpremie”

€ 110,75 (123,17)

“Bestuursrechtelijke premie” € 143,98 (160,12)

6

6

Wanbetalers > 300.000 achterstand zes maanden of meer Geen royement, geen verzekeraarswisseling Compensatie nominale premie Van private uitvoering - > publiekrechtelijke regime vanaf de 6e maand Inhouding op loon of uitkering (130% bestuursrechtelijke premie, inclusief ‘sanctie’/’prikkel’deel) Omleiding zorgtoeslag, van BD Toeslagen naar CVZ Incasso van restant(en) via CJIB, behalve de oude schuld

7

Hoofdlijnen

(na 2- 4maandsbrieven) bij 6 mnd achterstand -> melding wanbetaler aan CVZ Controle bij UWV-polis op inkomen Bestuursrechtelijke premie: iedereen 130% Bronheffing op inkomen Geen inkomen uit loondienst of uitkering? Via CJIB Omleiding van de zorgtoeslag Bij afbetaling of schuldhulpverlening: einde wanbetalerstatus, gevolgd door eindafrekening

8

8

Preferentie (I) • •

Inhouding aan de bron is geen loonbeslag In te houden op ‘netto’ inkomen, dus na

– Belastingen – Overige sociale premies – Inhoudingen vanuit de arbeidsovereenkomst (bv. Pensioenpremie)

•

En komt vóór – Elk ander derdenbeslag

9

Preferentie (II) •

Incasso via het CJIB via acceptgiro

•

Omleiding zorgtoeslag

•

Bij uitblijven van betaling slechts één aanmaning

•

•

10

Indien geen resultaat – dwangbevel met mogelijkheid tot beslag CVZ-beslag gaat vóór beslag van private partijen

Beslagvrije voet (I)

Situatie vóór bronheffing: Netto inkomen Vastgestelde bvv Waarin ‘gewone’ zorgpremie € En overige kosten €

€ 1.000 € 800 100 700

Beslag tbv deurwaarder

€

200

11

11

Beslagvrije voet (II), herberekening

Situatie na start bronheffing: Netto inkomen Aanpassen Bvv Oude bvv AF: oude zorgpremie BIJ: premie CVZ Nieuwe bvv Waarop broninhouding Naar WB overige kosten Beslag tbv deurwaarder

12

€

1.000

€

140

€ 800 -/- € 100 € 160 € 860 -/- € 160 € 700

12

Broninhouding

Op netto loon, pensioen of uitkering na de inhouding van loonbelasting premies sociale verzekeringen werkgeversbijdrage zorgverzekering Wettelijke plicht tot afdracht door broninhouder werkgever, pensioenfonds, uitkeringsorgaan of gemeente

13

Publiek-private complexiteit

Zorgverzekeraars UWV-Polisadmin.

Belastingdienst

CJIB

14

GBA

CVZ

Burgers en werkgevers

UWV-Uitkeren

SVB

14

Terugblik 2009 – 2013 2009: Ontwerp en bouw van de regeling, keteninfrastructuur, en ketenprocessen. Veel publieke en private actoren, complexiteit en onderlinge afhankelijkheden. 2009 - 2010: Overheveling wanbetalers van de zorgverzekeraars naar CVZ, 25.000 per maand. 2011: Eerste volle jaar structurele uitvoering. Alle betrokken partijen gaan langzaam maar zeker hun processen en onderlinge afstemming verbeteren.

15

15

Terugblik 2009 – 2013

2012: Evaluatie door ZorgVuldigadvies/Berenschot: “Kort op de bal”. Tijd om grote verbeteringen uit te voeren dan wel voor te bereiden: -Het afmelden van ‘onvindbaren’ -Voorbereiden omleiden zorgtoeslag van de Belastingdienst Toeslagen ->CJIB -Voorbereiden ‘meervoudige UWV-polischeck’ op inkomens -Starten aanmanen broninhouders.

16

16

Terugblik 2009 – 2013

2013: -Start omleiding zorgtoeslag en meervoudige polischeck op inkomens -Inhalen stuwmeer aanmaningen broninhouders -Afschaffen onderscheid inningswijze bij minima (‘100-130e’) -Voorzichtige start afmeldingen verzekeraars van ‘goed-betalende’ wanbetalers -Voorbereiden afboekingen oninbare vorderingen -Start van de Ketenregie en de Ketenmonitor wanbetalers.

17

17

• Verdiepende cijfers wanbetalers, zoals:

woonplaats, aantallen, financieel, verblijfsduur

18

Waar wonen ze? Gemeente Rotterdam Heerlen Kerkrade Schiedam 's-Gravenhage Lelystad Dordrecht Almere Capelle aan den IJssel Leeuwarden Vlaardingen Amsterdam Sittard-Geleen Pekela Helmond Spijkenisse Brunssum Tilburg Arnhem Roermond

Aantal % 26.750 5,4 3.450 4,6 1.830 4,6 2.750 4,5 17.360 4,3 2.450 4,2 3.530 3,8 5.440 3,7 1.900 3,6 2.670 3,4 1.930 3,4 21.670 3,3 2.520 3,3 340 3,3 2.110 3,1 1.810 3,1 740 3,1 5.030 3,0 3.620 3,0 1.360 3,0

Gemeente Rotterdam Amsterdam 's-Gravenhage Almere Utrecht Tilburg Eindhoven Arnhem Dordrecht Enschede Heerlen Nijmegen Breda Zaanstad Groningen Haarlem Schiedam Leeuwarden Zoetermeer Emmen

Aantal 26.750 21.670 17.360 5.440 5.080 5.030 4.810 3.620 3.530 3.470 3.450 3.360 3.300 3.250 3.150 3.030 2.750 2.670 2.580 2.520

% 5,4 3,3 4,3 3,7 2,0 3,0 2,7 3,0 3,8 2,7 4,6 2,4 2,3 2,7 1,9 2,5 4,5 3,4 2,7 2,9

19

Aantallen CVZ OVERVIEW AANTALLEN WANBETALERS JAARGANGEN 2009 - 2013 Jaargang 2009 2010 2011 Perioden 09-einde jaar jaar Wanbetalers per ultimo 14.771 266.521 303.848 Aanmeldingen > Nieuw 15.088 287.102 115.090 > Mislukte Stabilisatieovereenkomst 0 2.246 7.611 Totaal 15.088 289.348 122.701 Afmeldingen 2412078 2413278 > Niet meer verzekerd 40 6.222 12.064 > Schuld voldaan bij verzekeraar 191 12.479 44.335 > Overleden 0 2725 4025 > Minnelijke schuldregeling 1 1.525 3.852 > Wettelijke schuldregeling 52 6.285 3.691 > Detentie 26 7.559 15.829 > Stabilisatieovereenkomst 0 0 0 > Overige 0 155 337 Totaal 317 37.572 85.381 Ten onrechte aangemeld 20

592

21.489

6.700

2012 jaar 299.184

2013 Totalen jaar 2009 t/m 2013 318.372

110.228 8.798 119.026

118.142 7.271 125.413

671.576

44.785 48.708 6447 4.635 3.671 14.234 0 45 123.771

25.180 46.056 8.796 4.324 3.610 16.987 46 12 106.251

88.291 151.769 21.993 14.337 17.309 54.635 46 549 353.292

9.874

7.468

46.574

Recidive bij CVZ

• • • •

Op de > 650.000 aanmeldingen gedurende de gehele periode 2009 tot eind 2013 is is meer dan één keer aangemeld: Voor een tweede keer aangemeld: 47.000 Voor een derde keer aangemeld: 2.500 Voor een vierde keer aangemeld: 100

•

Uit deze cijfers blijkt dat in ongeveer 7,5% van het totaal aantal aangemelde wanbetalers het op enig moment tot een herhaalde aanmelding bij het CVZ komt. Dit lijkt relatief laag.

•

De problematiek is dus niet zozeer ‘diep’, maar wel ‘breed’

21

Verblijfsduur bij CVZ

De actuele duur van het Korter dan één jaar: • Tussen 1 en 2 jaar: • Tussen 2 en 3 jaar: • Tussen 3 en 4 jaar: • •

•

22

verblijf bij CVZ is als volgt: 90.000 60.000 50.000 110.000

Een groot deel van de wanbetalers blijft langdurig wanbetaler.

Verblijfsduur bij CVZ Aantal maanden in wanbetalersregime

LOPENDE wanbetalers

0

BEËINDIGDE wanbetalers 1.829

5

1 - 3

26.534

50.592

4 - 6

25.183

37.733

7 - 9

22.199

31.131

10 - 12

14.782

28.785

13 - 15

16.595

25.386

16 - 18

14.470

26.194

19 - 21

15.322

19.020

22 - 24

11.916

18.772

25 - 27

13.762

12.899

28 - 30

9.184

10.195

31 - 33

12.437

8.101

34 - 36

16.811

6.826

37 - 39

34.910

5.083

40 - 42

28.975

2.846

43 - 45

33.902

1.041

46 - 48

11.054

167

49 - 51

1.808

5

311.673

284.781

25,03

13,86

Totaal GEMIDDELD AANTAL MND

23

Financieel CVZ Rapportage moment

1-12-2013 2:00:26

Jaar

2009 t/m 2013 2009

2010

2011

2012

2013

Totaal

Opgelegde premie

2.981.760

251.028.794

510.282.224

538.650.566

588.298.659

1.891.242.002

Betaald

1.937.914

137.540.547

227.249.404

201.895.000

197.924.304

766.547.168

Verrekend

208.017

6.922.024

-716.183

-4.279.489

-2.499.886

-365.518

Kwijtgescholden

327.602

36.978.584

62.179.837

26.049.148

4.596.589

130.131.760

Openstaand

475.200

58.432.597

166.963.061

260.648.565

369.428.965

855.948.388

Betalingsregeling

2.489

427.234

1.284.002

1.315.508

199.447

3.228.679

Eindafrekening

31.324

10.829.234

53.640.999

53.354.225

18.682.302

136.538.083

24

%

40,5%

45,3%

Schuld bij CVZ Rapport Tab

RAPOHI1089 Schuldenopbouw wanbetalerspolissen bij CVZ

Lopende wanbetalers

Draaidatum Rekenfactor bedrag UZOVI Range openstaande

Openstaand

Wanbetalers

bedragen op draaidatum 1 - 310

bedrag per range € 8.262.011

Niets ontvangen

Inningswijze Aandeel BRON Aandeel CJIB

Aantal % Cumulatief % Aantal 50.211 16,3% 16,3% 8.075

% Cumulatief % 9,1% 9,1%

89,0%

11,0%

310 - 620

€ 14.142.279

34.088 11,1%

27,4% 12.226

13,8%

22,8%

55,4%

44,6%

620 - 1240

€ 41.893.846

46.066 15,0%

42,3% 16.357

18,4%

41,2%

32,8%

67,2%

1240 - 1860

€ 48.356.173

30.639

9,9%

52,3%

9.754

11,0%

52,2%

24,8%

75,2%

1860 - 2480

€ 52.393.564

23.142

7,5%

59,8%

6.555

7,4%

59,6%

22,1%

77,9%

2480 - 3100

€ 60.390.451

20.921

6,8%

66,6%

4.932

5,5%

65,1%

22,5%

77,5%

3100 - 3720

€ 70.931.372

20.170

6,5%

73,1%

4.147

4,7%

69,8%

16,6%

83,4%

3720 - 4340

€ 67.173.359

16.217

5,3%

78,4%

2.766

3,1%

72,9%

20,3%

79,7%

4340 - 4960

€ 92.488.312

19.270

6,3%

84,6%

3.719

4,2%

77,1%

23,2%

76,8%

4960 - 5580

€ 109.687.015

20.200

6,6%

91,2%

6.079

6,8%

83,9%

17,8%

82,2%

5580 - 6200

€ 98.318.443

16.291

5,3%

96,5%

8.083

9,1%

93,0%

8,2%

91,8%

6200 - 6820

€ 48.127.370

7.278

2,4%

98,9%

4.959

5,6%

98,6%

5,3%

94,7%

6820 - 7440

€ 6.395.840

880

0,3%

99,1%

409

0,5%

99,1%

15,3%

84,7%

7440 - 8060

€ 3.433.503

430

0,1%

99,3%

112

0,1%

99,2%

20,0%

80,0%

8060 - 8680

€ 3.184.382

370

0,1%

99,4%

97

0,1%

99,3%

18,1%

81,9%

€ 20.892.836

1.852

0,6%

100,0%

617

0,7%

100,0%

19,5%

80,5%

>= 8680 Totaal

€ 746.070.757 308.025

88.887

25

Onderzoek kenmerken, schuldomvang

Groepen wanbetalers waar we door het CBS afzonderlijk achtergrondkenmerken van in beeld willen laten brengen (om hen beter te leren ‘kennen’): 1. Wanbetalers, nog nooit iets op ontvangen (zo'n 90.000) 2. Wanbetalers, aangemeld tussen 1-9-2009 en 1-10-2010 (het

voormalige stuwmeer, zitten nu 4 jaar bij CVZ, zo'n 100.000) 3. Wanbetalers, schuld bij CVZ korter dan 1 jaar (zo'n 160.000) 4. Wanbetalers, schuld bij CVZ tussen 1 en 2 jaar (zo'n 60.000) 5. Wanbetalers, schuld bij CVZ groter dan 2 jaar (zo'n 60.000)

26

Wetsvoorstel

Stand van zaken Wetsvoorstel 33.683 GBA wordt leidend • Extra uitstroomreden: betalingsregeling • Aanpassing premieniveau, loskoppeling standaardpremie • Aanwijzen groepen om uit te stromen (de 50.000 WWB-ers bij CVZ?) • •

27

Hoe verder?

Verzekeraars en gemeenten zijn samen aan zet! Productenboek voorkoming wanbetaling • Geen ‘landelijke’, maar regionale/lokale interventies en arrangementen • Met informatie willen we bijdragen aan lokale oplossingen • Onderscheid naar ‘kortverblijvers’ (regeling werkt) en ‘langverblijvers’ (regeling werkt minder)? • •

28

NIBUD Aanbieding