HEALING - een universeel verschijnsel Over healing is zoveel geschreven en zoveel te ervaren dat het moeilijk is om in zo'n kort bestek er wat zinvols over te zeggen. Daarom wil ik me hier beperken tot een paar facetten van healing die misschien minder bekend zijn in onze westerse wereld. De westerse geneeskunde is betrekkelijk laat op gang gekomen. Hoewel de Egyptenaren en de Grieken en Romeinen behoorlijk wat kennis hadden van het menselijk lichaam, werd pas rond 1600 de bloedsomloop door de Engelsman William Harvey (1578-1657) ontdekt en beschreven. Onder invloed van de Kerk heeft de wetenschap op alle fronten het tegen God moeten opnemen, en dat staat vooruitgang meestal in de weg. Het is dus lang sukkelen gebleven, en mensen waren vaak aangewezen op de middelen die waren overgeleverd van geslacht op geslacht. Ziekte trekt zich niets aan van wetenschap of geloof en wie ziek is zoekt genezing. Als je kijkt naar healing dan kun je drie verschillende richtingen onderscheiden. Ten eerste healing vanuit een methode. Zo'n methode kan vanalles zijn, van een traditionele manier van genezen zoals bijvoorbeeld Qi Gong of Acupunctuur, een natuurgeneeswijze als Ayurveda of Homeopathie, een genezing via de geest, zoals hypnotische suggestie, tot een allopathische methode met therapie en medicijnen zoals in onze reguliere gezondheidszorg wordt toegepast. De tweede richting is healing door mensen met een bijzondere psychische aanleg. Zulke mensen ontdekken hun gave van 'energieoverdracht' vaak al jong en hoewel die gave ontwikkeld kan worden, kan men niet studeren om een graad in dit soort healing te verwerven. Het is een kwestie van aanvoelen, leren van ervaringen en veel doen. Natuurlijk is begeleiding daarbij heel belangrijk. Vaak hoor je dat ieder mens tot op zekere hoogte in staat is tot energieoverdracht, en dat we ons allemaal kunnen bekwamen in dit soort healing. Misschien is dat zo, maar zoals bij alle talenten: sommigen zijn ermee geboren en anderen zullen nooit veel verder komen omdat ze dat specifieke talent missen. 1
Of die van binnenuit komende healing ondersteund wordt vanuit het Spiritualistische geloof in Spirit of vanuit het Christelijke geloof in Jezus, of vanuit het vertrouwen in de eigen energie is van minder belang. Zeker is dat het werkt, en daar gaat het toch om. Een derde soort genezing komt uit de lucht vallen. En dat is de meest merkwaardige van de drie, en het moeilijkst te 'vatten'. Overal op de wereld zijn plaatsen waar mensen spontaan worden genezen, zonder tussenkomst van derden. Dat kan zijn bij een beeld van Maria, zoals in Lourdes, of bij een heidense bron, boom of steencirkel, in een kerk bij de relikwieën van een heilige, bij de Kaäba in Mekka of in een Hindoetempel voor de beeltenis van Kali. Wie in een oude kerk de honderden ex voto's heeft zien hangen, de schildjes en afbeeldingen van ledematen van dankbare mensen, weet dat zulke genezingen een lange traditie hebben. Ze zijn zo oud als de wereld, en de legenden en overleveringen over de wonderbaarlijke dingen die er gebeuren als iemand zich overgeeft en ergens van harte in gelooft zijn ontelbaar. De conclusie die we daaruit kunnen trekken en die ook relevant is voor de andere vormen van geneesmethoden, is dat onze geest een component is in het geheel. Niet alleen omdat geest en lichaam een zijn, maar vooral omdat onze geest een actieve rol speelt in het verloop van ziekte en gezondheid. We hebben het dan over mechanismen waarvan we nog maar heel weinig weten. Als iemand naar Lourdes gaat terwijl de hoop is opgegeven, en hij komt bewijsbaar genezen terug, dan staan we verstomd. Dat kan niet..... En toch gebeurt het - een heel enkele keer. Waarom dat zo is, en waarom het bij de een wel gebeurt en bij de ander niet, dat is nu juist iets wat we niet weten. Alle factoren, zichtbaar en 2
onzichtbaar, die meespelen in ons leven hebben we niet onder controle, en ze zijn zo onvoorspelbaar als het weer. Maar daarom zijn het ook wonderen. Als we het allemaal in de hand hadden was er geen wonder meer nodig. Natuurlijk zijn die drie vormen van genezing niet altijd strikt gescheiden. Er zijn artsen en praktizijns van alternatieve geneeswijzen die door hun persoonlijke aandacht en aanraking iemand al een beter gevoel kunnen geven, terwijl anderen iemand er nog een kwaal bij bezorgen. De bedoeling van deze brochure is om even te raken aan heel verschillende aspecten van healing, kriskras door verschillende culturen en tijden heen, want goeie informatie over reguliere en alternatieve vormen van healing is in dit 'zelfhulp tijdperk' volop aanwezig op internet en in boeken. DENKEN OVER ZIEKTE Het valt te begrijpen dat het denken over ziekte en gezondheid in de loop van de tijd ingrijpend is veranderd. Onderzoek kwam pas laat op gang Men kon in de Middeleeuwen prachtige kathedralen bouwen, maar men had geen idee van het bestaan van micro-organismen tot in de 17de eeuw, Ziekte was een voortdurend aanwezige maar onbegrepen bedreiging, en dus had bijgeloof vrij spel. Ziekten werden geweten aan 'het boze oog' , kwaaie geesten of de Joden. Men zat niet zonder methoden om mensen te behandelen, maar daar moet je nu even niet meer aan denken: kiezen trekken zonder verdoving, een gat in je schedel boren op het marktplein of aderlaten tot je nauwelijks meer bloed overhad. Men deed maar wat, medische missers aan de lopende band, en als 'de therapie' al een keer effectief was, dan was dat een geluk bij een ongeluk. Niet alleen in de geneeskunde modderde men maar wat aan. Op ieder terrein liepen geloof, bijgeloof en wetenschap eeuwenlang volledig in elkaar over. Pas in de Renaissance veranderde het denken langzaam in de richting van modern onderzoek. 3
(BIJ) GELOOF Waar men ziekte in de Oudheid en Middeleeuwen niet kon verklaren vanuit een mechanische oorzaak, werden vaak kwade geesten als de oorzaak gezien. Vooral in gevallen van psychisch lijden was dat de voor de hand liggende gedachte, maar ook bij lichamelijke kwalen was dat het geval. Telkens als zich een epidemie voordeed kwam het geloof in geesten weer om de hoek kijken. Zo gebeurde het zelfs nog in 1832, toen Europa en Amerika werden getroffen door een cholera epidemie, dat een gezaghebbende tandarts de Engelse regering opriep om een 'ring van kanonnen' om Londen te plaatsen en die ieder uur af te vuren. De achterliggende gedachte was dat geesten niet tegen lawaai kunnen, en cholera werd in de opinie van de tandarts veroorzaakt door kwade geesten. Voilà. Al die kanonnen samen, daar blijft geen kwaaie geest gezond bij.... Vermoedelijk ontstaat veel bijgeloof uit een eenmalige ervaring die vervolgens herhaald en vervormd wordt. Wat één keer werkt.... Zo gooide men bijvoorbeeld in 18de eeuws Engeland het beddengoed van een zieke over een kat, die dan 'met de ziekte wegliep' . Een kind met kinkhoest werd onder een ezel doorgehaald. Voorbeelden, vaak plaatselijk toegepast, zijn er eindeloos veel, en sommigen overleefden eeuwenlang gebruik en worden nog steeds toegepast in plattelandsgemeenschappen. Je kunt maar nooit weten..... Waar geloof en bijgeloof in elkaar overgaan is een kwestie van opinie. Van religieuze voorwerpen dacht men dat ze helende eigenschappen hadden. Geloof kan tenslotte bergen verzetten. Het waren de placebo's van die tijd. Overal in Europa waren bronnen, steencirkels of krachtplaatsen waar men heenging om genezing te vinden. Onze voorouders hadden een veel beter gevoel voor de magnetische eigenschappen van zulke plaatsen. Het geloof in hun genezende werking was dan ook zeker geen onzin. Ook nu nog zijn er mensen die in steencirkels bijzondere dingen beleven, en ook in graancirkels worden genezingen gemeld. Bronnen zijn natuurlijk altijd een plek geweest voor genezing door zuiverend water. Veel bronnen werden in prechristelijke tijden toegewijd aan goden en later aan heiligen, waardoor de werking van het water gecombineerd met gebed zeker werkzaam kon zijn. 4
ROYAL TOUCH Het is natuurlijk altijd bekend geweest dat sommige mensen helende kennis of een helend talent hadden. Dat konden mensen zijn die heel veel van kruiden wisten, of mensen die konden magnetiseren. Een fenomeen wat in dit verband interessant is, is het geloof dat de aanraking van de koning een genezende werking had. Dat geloof was een overblijfsel uit de tijd dat keizers,koningen en farao's werden gezien als afstammend van de goden, en daardoor als intermediair tussen goden en mensen. Het kon niet zo wezen dat iemand in zo'n 'door God gegeven' functie zijn onderdanen in nood niet kon helpen. Dat gold ook voor het verzekeren van een goede oogst en een overvloedige visvangst; de koning werd grote macht toegemeten. Hij zegende de oogst, zoals tegenwoordig priesters in katholieke landen nog auto's, motoren of 'de jacht' zegenen. 'The Royal Touch', de koninklijke aanraking, ontstond in Frankrijk, waar de koningen dachten het talent voor healing te hebben geërfd van Clovis, koning der Franken (465-511 AD). Volgend op zijn kroning raakte de arrogante Lodewijk de 14de 2.600 lijders aan in enkele dagen. Zijn opvolger Lodewijk de 15de maakte minder haast: in zijn regeringsperiode 'genas' hij ongeveer 2.000 mensen, maar onder Lodewijk de 16de werd met de praktijk gestopt. Te veel gedoe, misschien, al die zieken over de vloer. Engelse koningen en koninginnen waren bekend om hun genezingen van 'scrofula' , een veel voorkomende klierziekte die tot misvormingen leidde. Naar aanleiding daarvan werd scrofula 'The King's Evil' - het koningskwaad' genoemd. Die ziekte was zo verbonden met de Engelse koningen dat toen in de 17de eeuw de Engelse healer Valentine Greatrakes (1628-1683) ► scrofula werkelijk kon genezen, er een storm van protest opstak. Dat was het privilege van de koning! 5
HET OOSTEN In het verre Oosten was men een eigen weg gegaan. In China had men al een paar duizend jaar geleden een gedetailleerde kennis van het menselijk lichaam, en toen wij nog in berenvellen liepen wist men daar al alles van de meer esoterische kanten van ons functioneren. De Chinezen ontwikkelden de acupunctuur en massagemethoden gebaseerd op energiepunten. Elke oosterse cultuur ontwikkelde zijn eigen methodieken. De oude Indiërs waren op de hoogte van de chakra's, onze energiecentra, en kenden de vele yoga-technieken om het lichaam en de geest gezond te houden. In Japan ontwikkelden zich methoden gebaseerd op Chi of Qi, de levenskracht die in alles aanwezig is, en was men gericht op het evenwicht tussen lichaam en geest. De Tibetanen maakten een fijn onderscheid tussen ziekten die door geesten en ziekten die door karma werden veroorzaakt, en fundeerden daar hun geneessysteem op. Magische handelingen liepen vaak naadloos over in praktische toepassingen van kruiden , massages en religieuze rituelen. Er was niet alleen een grote kennis van energieën maar ook van kruiden en hun invloeden, en van astrologie als medespeler in het wel en wee van de mens en zijn omgeving. Het belangrijke verschil tussen oosterse geneeswijzen en westerse is dat in alle Oosterse culturen de mens als één geheel werd gezien, terwijl bij ons in de regel alleen de kwaal werd behandeld. Die holistische benadering heeft zijn weg gevonden naar onze eigen tijd, en hoewel er in de allopathie nog altijd vooral naar de ziekte wordt gekeken, is het idee dat de geest een belangrijke rol speelt in de dynamiek van ziekte en genezing intussen wel overal doorgedrongen. 6
SJAMANISME In oorspronkelijke culturen is het vaak de sjamaan die geneest. Dat kan hij doen door een reis te ondernemen naar de 'dreamtime' , een andere dimensie waar hij de oorzaak van de ziekte hoopt te vinden. In het Amazone gebied gebeurt dat met de hulp van Ayahuasca, een inheemse klimplant waar een drank van wordt gebrouwen. Door het nemen van ayahuasca ondergaat men geen mooie dromen, maar wordt men wel vaak geconfronteerd met wat er mis is. Tegenwoordig gaan steeds meer westerlingen op zoek naar de heilkracht van sjamanistische methoden. Sjamanisme verheugt zich in een groeiende populariteit, en de praktizijns van sjamanistische methoden van muziek, dans, of 'soul retrieval' nemen jaarlijks in aantal toe. Een oude en beproefde sjamanistische healingmethode is die van de zandschildering zoals die door de Navajo-indianen van het Zuid Westen van de USA nog altijd wordt beoefend. Op de vloer van de ceremoniële ruimte wordt een grote zandschildering aangebracht, die aan het eind van de ceremonie wordt vernietigd. In de zandschildering maakt de sjamaan via traditionele patronen zijn vraag aan de geesten duidelijk, en probeert hij het evenwicht te herstellen dat door de iemands ziekte is verstoord. Kleuren en patronen hebben ieder hun vastgestelde betekenis, verbonden met goden en mythen van de Navajo natie. Zo'n ceremonie kan uren of zelfs dagen duren, en de zandschildering speelt daarin een centrale rol. 7
SPIRITUALISME EN HEALING Wij Spiritualisten geloven dat de geestenwereld in ons leven een rol speelt en dat ook healing verbonden is met 'Spirit', de spirit in onszelf en de Spirit in het groot. Sommige Spiritualistische healers maken heel uitdrukkelijk gebruik van die geestenwereld. Dat kan zijn omdat ze zich laten inspireren, maar ook doordat ze zich laten 'overschaduwen' door een gids of geest die via de healer werkt. Dat is overigens niet alleen bij healers zo; ook bij mensen die 'channelen', automatisch schrijven of schilderijen maken onder leiding van de geestelijke wereld gebeurt dat. En waarschijnlijk ook bij mensen die 'gewoon maar' een plotseling idee krijgen, of in hun creatieve werk die invloed van boven ervaren. Ik denk dat we vaak niet weten hoe de geestelijke wereld ons beïnvloedt, ook als we niets 'psychisch' pretenderen. Maar terug naar healing: Harry Edwards (1893- 1976) ◄ was een van die wonderbaarlijke healers die in Engeland de ene bijzondere genezing na de andere bewerkte. Hij was een channel voor de spirituele wereld en stelde zich in dienst van de velen die hem kwamen opzoeken, en daarnaast besteedde hij veel tijd aan het onderwijzen van anderen, en het propageren van psychische healing. Tijdens zijn leven stichtte hij een Sanctuary in Shere, bij Guildford, en daar worden nog altijd cursussen gegeven voor aankomende healers. Een healer die duizenden mensen per jaar helpt is 'John of God', of João de Deús, of, zoals hij werkelijk heet, João Texeira de Faria. ▼ John of God is een fenomeen in Brazilië en in de wereld. Zijn centrum 'Casa de Dom Inacio' in Abadiania wordt overstroomd door mensen uit de hele wereld die zijn hulp nodig hebben. Meer dan 20 entiteiten helpen hem in de verschillende medische ingrepen, artsen en religieuze figuren als St. Ignatius. Met hun hulp verricht John of God psychische operaties zonder verdoving of sterilisatie. In het centrum werken vrijwilligers en medisch geschoold personeel. Over John of God zijn documentaires gemaakt en boeken geschreven, en ook op internet is veel over hem en zijn centrum te vinden. 8
