Haven Centrum Oost Apeldoorn

Haven Centrum Oost Apeldoorn Notitie beeldkwaliteit

Gemeente Apeldoorn

November 2008 Vastgesteld door de raad op 17 december 2009

colofon Gemeente Apeldoorn:

Huub Selen, Suzanne Dirks, Theo Straatsma,

Gerrit van Oosterom, Albert Fien

Rein Geurtsen & partners:

Rein Geurtsen, Feddo Zielstra, Menno Brouwer

Vastgesteld door de raad op 17 december 2009 Datum van publicatie: 24 februari 2010

Haven Centrum Oost Apeldoorn Notitie Beeldkwaliteit November 2008

Gemeente Apeldoorn

Inhoud

1

Inleiding

7

3.10 Poorten, onderdoorgangen en overstekken

35

1.1

Methodiek en centrale thematiek

9

3.11 Reclamevoering en rolluiken

35

1.2

Stedebouwkundige hoofdopzet Kanaaloevers

11

3.12 Uitbreidingsmogelijkheden en dakopbouwen

37

1.3

De stedebouwkundige opgave

13

1.4

Stedebouwkundige Uitgangspunten

13

4

Matrix

39

1.5

Architectonische eenheden in deelgebied

Haven Centrum

17

2

Welstandsniveaus en Beheerskader

19

2.1

Welstandsniveaus

19

2.2

Beheerskader

21

3

Criteria voor de Beeldkwaliteit

23

3.1

Haven Centrum Oost

23

3.2

Stedebouwkundige kenmerken en criteria

per bouwblok

23

- Hoektoren

23

- Hofblok en kanaalwand

23

- Grondgebonden woningen

25

- De Havenweg

25

- De Kayersbeek

25

- Molendwarstraat

27

- Noordwand van de Molenstraat

27

- Het Woonplein met de palazzi

29

3.3

Oriëntatie

31

3.4

Architectuur, massa en dakvorm

31

3.5

Openbare parkeergarages en private

stallingsgarages

33

3.6

Materialisatie

33

3.7

Ontsluiting

33

3.8

Erfafscheidingen

35

3.9

Openbare ruimte

35

5

Plankaart

6

Masterplan Kanaaloevers februari 2007

Inleiding

1

In september 1993 is voor het herstructureringsgebied Kanaaloevers een Masterplan ontwikkeld: ‘Beeldvisie Kanaaloevers, nieuw leven voor een verlaten gebied’. In maart 2003 is vervolgens voor het deelgebied Haven Centrum het Voorlopig Ontwerp Stedebouwkundig plan opgesteld. Hierin staat beschreven dat voor de architectonische uitwerking van het plangebied, in overleg met de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en met alle betrokkenen, een Notitie Beeldkwaliteit zal worden opgesteld. In deze voorliggende Notitie Beeldkwaliteit Haven Centrum Oost zijn de toetsbare kwalitatieve criteria verwoord welke zijn samengevat in de matrix. De criteria vormen het beoordelingskader voor de supervisor en de welstandscommissie. In de raadsvergadering van 15 februari 2007 zijn de voorgestelde welstandniveaus voor Haven Centrum toegelicht. Dit gebied wordt gekenmerkt als ontwikkelgebied. Hiervoor wordt dan ook een ontwikkelingsgericht welstandskader opgesteld. Dit boekwerkje beschrijft dit kader. De hoofdstukken 2 “Welstandniveaus en Beheerskader” en 3 “Criteria voor de Beeldkwaliteit” bevatten de kaders zoals omschreven in de Woningwet, die op 1 januari 2003 in werking is getreden. Deze hoofdstukken (2 en 3) zullen na de terinzagelegging, door de raad worden vastgesteld. Protocol Supervisor Voor dit gebied is een supervisor gewenst om de kwaliteit en de samenhang te bewaken. De taken, rollen en verantwoordelijkheden van de supervisor zijn vastgelegd in het protocol supervisie december 2004.

Notitie Beeldkwaliteit Haven Centrum Oost, Apeldoorn

7

8

Het Stadsontwerp Inleiding Inleiding

1.1

1

Methodiek en centrale thematiek

De Notitie Beeldkwaliteit is het kader voor een hoogwaardige en duurzame ruimtelijke kwaliteit van de gebouwen en de openbare ruimte - mede in hun onderlinge samenhang. Door vooraf de uitgangspunten vast te leggen voor de kwaliteit van de omgeving, is het ambitieniveau voor alle betrokkenen al in een vroeg stadium duidelijk. De Notitie Beeldkwaliteit is daarmee de leidraad voor het werk van de stedebouwkundig supervisor. De centrale thematiek van de Notitie Beeldkwaliteit legt een sterk accent op ruimtelijke samenhang en duurzaamheid. Daarmee wordt gedoeld op een architectuur die niet modieus is, maar eerder tijdloos. Op een architectuur die zich voegt naar het primaat van de stedebouwkundige samenhang. Op een architectuur die de kwaliteit van de openbare ruimte centraal stelt, die ruimtelijke problemen ‘op eigen erf’ weet op te lossen, zonder deze af te wentelen op de openbare ruimte. Op een architectuur die zich richt op principes van duurzaam bouwen, zoals duurzaam materiaalgebruik en inventiviteit ten aanzien van milieueffecten.


9

P

P

P P Legenda Loopstroom Aanlooproute Winkelgebied Marktstraat/ Beekstraat

P

10

Plankaart Voorlopig Ontwerp Stedebouw Haven Centrum 2008

Parkeergarage

Verbinding Haven Centrum met Apeldoornse binnenstad

Inleiding

1.2

Stedebouwkundige hoofdopzet Kanaaloevers

1

hechte verbinding tussen binnenstad en kanaal en tussen stationsgebied en kanaal. Naast de bestaande, historische

Het plangebied Haven Centrum is één van de zeven

verbinding, de lijn Brinkpark, Hofstraat, Kanaalstraat,

deelgebieden van het stadsdeel Kanaaloevers, een

ontstaat nu de mogelijkheid tot het realiseren van een

omvangrijke binnenstedelijke herstructureringsgebied,

aantal nieuwe verbindingen, vanuit de Stationsstraat, vanuit

gelegen aan weerszijde van het Apeldoorns Kanaal, en

het knooppunt Stationsstraat en Molenstraat en vanuit de

opgespannen tussen Spoorbrug en Deventerbrug. Vanaf

Molenstraat.

het begin van de jaren negentig heeft de gemeente, in samenwerking met marktpartijen en in intensieve

Een uitermate complex gegeven hierbij is dat de raakvlakken

samenspraak met bewoners en betrokkenen, de

van Haven Centrum met de binnenstad erg groot zijn.

planontwikkeling voor dit gebied ter hand genomen. Deze

Het gebied grenst over een lengte van 250 meter aan

is in 1993 vastgelegd in een masterplan, getiteld ‘Beeldvisie

de Stationsstraat en met 300 meter aan de Molenstraat.

Kanaaloevers, nieuw leven voor een verlaten gebied’. Dit is

Daarentegen is het raakvlak met het kanaal extreem kort.

ontworpen door Rein Geurtsen, stedenbouwkundige en Paul

Haven Centrum heeft van alle deelgebieden het kortste

Achterberg Bureau Quadrat, Landschapsarchitect.

raakvlak aan het kanaal. Toch wil het zich uitdrukkelijk op het kanaal richten. In dat gegeven ligt een groot deel van de

Apeldoorn werd hier een unieke kans geboden: pal tegen de

stedenbouwkundige uitdaging voor dit gebied besloten.

binnenstad lag een grotendeels verouderd industriegebied dat op veel plaatsen sporen van fysieke slijtage vertoonde.

In paragraaf 1.3 wordt kort ingegaan op de

Dit gebied wordt getransformeerd tot een binnenstedelijk

stedebouwkundige hoofdopzet van Haven Centrum. Een

woon-, werk- en verblijfsgebied. Daarmee geeft de stad

uitgebreide planomschrijving is te vinden in het rapport

uitvoering aan een van de speerpunten van haar ruimtelijk

Voorlopig Stedenbouwkundig Ontwerp d.d. maart 2003,

beleid, de “Compacte stad”. Beperking van mobiliteit, zuinig

opgesteld door Rein Geurtsen.

zijn met grond en behoud van waardevolle landschapen zijn hierbij de inmiddels haast vanzelfsprekende uitgangspunten. Naast verstedelijking en verdichting is er ook aandacht voor de landschappelijke kwaliteit. Het kanaal wordt in ere hersteld, en wordt begeleid door parkzones, afwisselend aan beide zijden van het kanaal gelegen. Daardoor slingert het zich als een groenblauwe lint door het stedelijk landschap. Binnenstad en kanaal, voorheen twee gescheiden werelden, kunnen nu aan elkaar worden verbonden. Het gebied Haven Centrum speelt daarbij een cruciale rol. Het deelgebied Haven Centrum is getypeerd als de ruimtelijke ‘sluitsteen’ van het project Kanaaloevers. Een sluitsteen, omdat dit deelgebied bij uitstek zorgt voor een


11

Pleinenreeks van Haven Centrum: Rood - Entreeplein Geel - Evenementenplein Groen - Woonplein Blauw - Waterplein

12

Inleiding

1.3

De stedebouwkundige opgave

De stedebouwkundige opgave voor Haven Centrum is

1.4

1

Stedebouwkundige Uitgangspunten

Als algemene uitgangspunten gelden:

tweeledig: - hoofdtypering stedelijk milieu • ten eerste: de opgave om een optimale verbinding

Gelet op de ligging ten opzichte van de binnenstad is er

te realiseren tussen binnenstad, stationsgebied en

gekozen voor een stedelijk milieu met een relatief hoge

kanaal. De gecombineerde opgave van ‘verbinding’ en

bebouwingsdichtheid, analoog aan het aangrenzende

‘recreatief circuit’ is uitgewerkt in drie onderdelen; een

project Stadskade. Dat betekent onder meer: intensief

geschakelde reeks pleinen ter verbinding van het kruispunt

ruimtegebruik, een gemengd stedelijk programma en

Stationsstraat - Molenstraat met de kanaalbocht, een

meervoudig ruimtegebruik, door stapeling van programma’s

wandelroute langs de Kayersbeek, die het kanaal met de

en ondergronds parkeren.

Molenstraat en het ‘Talensplein’ verbindt, en een verbinding tussen het evenementenplein in Haven Centrum naar de binnenstad via een levendige straat naar de Stationsstraat. • ten tweede: de opgave om het hele plangebied een optimale gerichtheid op het kanaal te geven. Optimaal profiteren van het kanaal zou dichtzetten van de kanaalwand betekenen. Daar in tegen zou het optimaal richten van het gehele gebied op het kanaal als uiterste consequentie hebben: het situeren van één groot plein aan het kanaal. Dit zou strijdig zijn met de beoogde ruimtelijke continuïteit van het kanaal, die gebaat is bij een zekere beslotenheid van de bebouwing langs de buitenbocht, om te voorkomen dat de kanaalruimte in het luchtledige wegloopt. Ook de woontoren Koningshaven, gebouwd midden in de bocht, voor de helft in het kanaal, leidt door zijn omvang en hoogte tot beperkingen. Hogere accenten in de kanaalwand zouden leiden tot een ongewenste concurrentie en een onrustige opeenhoping van bouwmassa’s. Het gekozen planconcept tracht een antwoord op de hier geschetste dilemma’s te geven, door langs het kanaal te zoeken naar een optimaal evenwicht tussen gesloten wandbebouwing en pleinruimte, en door te streven naar een homogene opbouw van de bouwhoogte van de kanaalwand.

- cultuurhistorische waarden Duurzame stedenbouw begint met het zo veel mogelijk inspelen op de cultuurhistorische waarde van het ruimtelijk erfgoed. Gelet op de beperkte cultuurhistorische waarde van de bestaande bebouwing in het gebied richt de aan dacht zich hier vooral op de openbare ruimte, zoals het bomenscherm langs het kanaal en op het integreren van de gelaagdheid van de historische topografie in het nieuwe plan. Daarbij gaat het met name om de richtingen van wegen en verkavelingpatronen. Dit betekent bijvoorbeeld dat het mogelijk is om recht te doen aan de karakteristieke schegvormige bebouwing op de scherpe hoek van Station straat en Korte Kanaalstraat, zonder dat het nodig is om de bestaande bebouwing te behouden, of te kopiëren. Daarnaast wordt de cultuurhistorische waarde versterkt door waar mogelijk verdwenen historische sporen te repareren. Voorbeelden hiervan zijn de Kayersbeek, ‘de Sprengenbeek’ en de boombeplanting in de Stationsstraat. - bebouwingstypologie: menging van woningtypen Het Kanaaloeversplan is opgebouwd uit grote bebouwings velden waarvan de randen bestaan uit bouwblokken met een menging van grondgebonden en gestapelde woningtypes. In de luwte van deze blokken liggen kleinschalige binnenwerelden, die qua sfeer aansluiten op de karakteristieke Apeldoornse woonmilieus. Ze zijn door voetgangersverbindingen gekoppeld aan het kanaal.


13

- menging van schalen Stedenbouwkundig plan is een evenwicht tussen klein- en grootschalig en tussen het stedelijk interieur en exterieur. Stedebouwkundig plan combineert de kleine schaal van het karakteristieke schaal van de woonmilieu van de typische Apeldoornse hûskes met de grote schaal van de stedelijke hoofdsstraten, pleinen en het kanaal. - openbare ruimte Inherent aan het proces van toenemende verdichting in de binnenstad is dat de openbare ruimte wordt geconcentreerd en ingeperkt. Ook ontstaat er een scherper onderscheid tussen verkeersruimtes en verblijfsruimten. Daardoor groeit de behoefte aan goed ingerichte openbare ruimtes en aan stedelijk groen. Bij verblijfsruimten met gemengd verkeer moet duidelijk zijn welke verkeerssoort op welke plek prioriteit heeft. Het gebied Haven Centrum zal voldoen aan hoge eisen van sociale veiligheid, zoals deze zijn verwoord in de Woonkeur. In dit Beeldkwaliteitsplan wordt met name aandacht gevraagd voor het aspect sociale veiligheid op onderwerpen die zich afspelen op het raakvlak tussen gebouwen en de openbare ruimte. Juist omdat het een nieuw stuk binnenstad wordt waar ook plaats moet zijn voor de meer kwetsbare stedelijke programma elementen, zoals uitgaansvoorzieningen, horeca en zorginstellingen, is sociale veiligheid hier één van de speerpunten. Beeldende kunst in openbare ruimte

- openbare ruimte en beeldende kunst Een belangrijk kwaliteitsaspect van de openbare ruimte is de beeldende kunst. Hiervoor heeft de gemeente de Visie Kunsttoepassing Kanaaloevers 2002 opgesteld. Deze visie biedt een stedenbouwkundig kader voor de toepassing van kunst in de Kanaalzone, met als doel een wederzijdse versterking van openbare ruimte, architectuur en kunst. Uitgangspunt is om kunst in te zetten voor het bereiken van een nieuw evenwicht tussen het klein- en grootschalige,

Poort met lichtkunstwerk (architect: P. Geusebroek, kunstenaar: T. van Summeren)

14

Inleiding

1

tussen het bestaande en het nieuwe en tussen het stedelijk interieur en exterieur. In de visie wordt daarom gekozen voor vier thema’s, waarvan er drie in Haven Centrum aan de orde zijn: • perspectief: een nieuw evenwicht tussen het bestaande en het nieuwe. In de komende jaren zal het karakter van de Molenstraat sterk veranderen. Het gedeelte ten westen van het kanaal ontwikkelt zich tot een belangrijke binnenstedelijke ader, terwijl het gedeelte ten oosten van het kanaal verandert in een rustige woonstraat Het is van belang om de historische continuïteit van de Molenstraat op enigerlei wijze in stand te houden. Het belangrijkste middel om dit te garanderen is van functionele aard: de Molenstraat wordt over de gehele lengte een hoofdfietsroute. Aanvullend daarop kan beeldende kunst bijdragen aan de visuele continuïteit. • verborgen plekken: de te herstellen Kayersbeek is een beek met verborgen plekken. Op verschillende plaatsen zal de beek onverwacht verschijnen en weer verdwijnen. De beek is daardoor te lezen als een architectonisch object dat slechts in fragmenten kan worden beleefd. De monding van de Kayersbeek in het Apeldoorns Kanaal markeert het einde van de reeks verborgen plekken. Het ontdekken van deze verborgen plekken is het thema voor de toepassing van kunst rond de Kayersbeek. • poorten: Op sommige plaatsen wordt het contrast tussen de grootschalige buiten wereld en kleinschalige binnen wereld leesbaar gemaakt door een poort. Beeldende kunst kan een belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van de identiteit van de poort. De poorten kunnen een gemeenschappelijk thema krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van een lichtkunstwerk. Ook kan worden gekozen voor een gedifferentieerde aanpak, waarbij de uitwerking wordt gerelateerd aan de architectuur van de bebouwing.


15

A

B

D

C C

C

C

C

architectonische eenheden haven Centrum

16

Architect Architect Architect Architect

A: B: C: D:

1.1 en 2.1 1.2 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 3 en 4.1 4.2

Inleiding

1.5

Architectonische eenheden in deelgebied Haven

Centrum

1

Het project Haven Centrum is opgebouwd uit verschillende architectonische eenheden. De indeling in architectonische eenheden spreekt zich uit over twee fenomenen: samenhang en differentiatie. Bij samenhang gaat het over stedelijke ruimtes die uitdrukkelijk bedoeld zijn om als één geheel te worden ervaren. Bij differentiatie gaat het vooral over de gewenste afwisseling in het stedelijke beeld en de behoefte aan herkenbaarheid en verbijzonderingen. Het deelplan Haven Centrum is bijzonder omdat het in wezen vier verschillende stedelijke dimensies in zich verenigt: -

de grote stadslandschappelijke schaal van het

kanaal en van Molenstraat; Hier zal een accent liggen op zo groot mogelijke architectonische eenheden en op lange doorgaande lijnen. -

de historische, gedifferentieerde architectonische

opbouw van de Stationsstraat, hetgeen heeft geleid tot de keuze voor twee afzonderlijke architectonische eenheden (Omnizorg en Hoekgebouw) -

de kleinschalige binnenwereld van de Havenweg,

Kayersbeek en Molendwarsstraat. Hier zal het accent liggen op de homogeniteit van de sfeer van het binnengebied. -

de binnenstadspleinen. Ook hier zal het accent

liggen op de betekenis van deze ruimten als stedelijke kamers. Daarom stellen we ons hier ook een gemengde benadering voor, waarin een accent ligt op een zo veel mogelijk geparcelleerde opbouw, met palazzi en met het Omnizorgcomplex, en daarnaast aangevuld met enkele grotere ensembles, waarbij schaal en maat van deze ensembles zijn afgestemd op hun programmatische karakteristiek als groot publiek gebouw in de stad.


17

Welstandniveau’s Haven Centrum

18


2.1

Welstandsniveaus

2

Ontwikkelingsfase Tijdens de ontwikkelingsfase zal er een opdeling zijn

In de herijkte Kadernota Welstand van de Gemeente

in een normaal en zwaar welstandsniveau. Het zware

Apeldoorn uit mei 2004 staat in hoofdstuk 2 het volgende

welstandsniveau wordt aangewezen voor de grootschalige

beschreven:

buitenschil, de kleinschalige binnenwereld krijgt een normaal welstandniveau (zie de kaart “welstandsniveaus” op pagina

“Het welstandsbeleid voor ontwikkelingsgebieden is tijdelijk.

18). De supervisor zal er op toezien dat dit onderscheid

Het geldt namelijk voor de duur van de ontwikkeling. Zodra

in welstandniveau niet strijdig is met de kwalitatieve

de ontwikkelingsfase is afgerond, worden de welstandseisen

samenhang tussen de verschillende architectonische

verwerkt tot beheerseisen. Hiermee vervalt de status van

ensembles in het plangebied.

ontwikkelingsgebied.” Beheersfase De welstandsniveaus staan in hoofdstuk 3 van de Kadernota

Tijdens de beheersfase is hetzelfde onderscheid in

Welstand beschreven. Er wordt gewerkt met 4 niveaus; een

welstandniveaus van kracht.

vrij, licht, normaal en een zwaar niveau. De voorgestelde welstandsniveaus voor Haven Centrum zijn zoals gezegd toegelicht tijdens de raadsvergadering van 15 februari 2007.


19

Welstandthema’s Haven Centrum

20


2.2

2

Beheerskader

Op het moment dat de bouwplannen gerealiseerd zijn krijgen we te maken met een beheerskader. Hiervoor worden de welstandsthema’s uit het bestaande welstandsbeleid gebruikt. Voor dit gebied worden in de beheersfase twee welstandsthema’s aangezewezen te weten, “Thematische architectuur en stedebouw” voor het binnengebied met de lage woonbebouwing en “Stedelijke bebouwing met gemengde functies” voor de grootschaligere randen met een gemengd programma van woningen en andere voorzieningen (zie de kaart “welstandsthema’s” op pagina 20). Deze thema’s zullen samen met de niveaus het kader vormen voor de beoordeling door de welstand.


21

Middelhoge bebouwing vouwt zich om en vormt een plein Hohe Luft, Hamburg; architect: Bolles en Wilson

22


3.1

Haven Centrum Oost

3

De bouwmassa en de vorm van de toren worden afgestemd op die van architectonische eenheid 1.2. en vice versa.

In deze Notitie Beeldkwaliteit worden de bouwblokken in het oostelijke deel van het plan beschreven, Haven Centrum

In de architectonische expressie van de toren gaat het niet

Oost. Dit betreft de bouwvlekken 1.1 tot en met 4.4. In

om het benadrukken van de stapeling van de 9 bouwlagen,

paragraaf 3.2 zullen de vlekken worden beschreven in de

maar om de alzijdige expressie van het volume, dat zich

navolgende paragraven zal er ingegaan worden op algemene

losmaakt van de omringende middelhoge bebouwing.

criteria. De gegeven bouwhoogte en de geleding van de bouwmassa 3.2

Stedebouwkundige kenmerken en criteria per

bouwblok

moeten leiden tot een slanke bouwmassa.

- Hofblok en kanaalwand (Blok 1.2) - Hoektoren( Blok 1.1)

Het hofblok heeft een tweeledig karakter: een stedelijke,

De hoektoren maakt onderdeel uit van de wandbebouwing

stoere buitenschil én een intieme, beschutte en

langs het kanaal. De toren markeert de entree naar de

warme binnenwereld: de Leypuntenhof. Toch is het

pleinen van Haven Centrum vanuit het landschap langs het

hofblok één alzijdig woonblok dat daarom ook in één

kanaal. Daarnaast vormt de hoektoren de overgang naar het

architectuurhandschrift wordt uitgevoerd.

bestaande gekromde woonblok Woondrome. Een tussenlid tussen het bestaande gebouw van Woondrome en de nieuwe

De buitenschil maakt aan de kanaalzijde deel uit van de

hoektoren is gewenst en zal er voor zorgen dat de nieuwe

totale kanaalwand. In stedebouwkundig opzicht is het een

en de bestaande bebouwing samen een gesloten bouwblok

voortzetting van het gekromde blok in het aangrenzende

vormen. Op deze manier wordt een heldere overgang tussen

plandeel Stadskade. Daarom vormen deze blokken samen

openbaar en privé gemaakt.

één architectonische eenheid.

Enerzijds is de toren onderdeel van de middelhoge

De bouwmassa, de dakhelling en de vorm van de

bebouwing van de wand aan het woonplein, en anderzijds

kanaalwand wordt afgestemd op die van architectonische

maakt de toren zich daarvan los doordat het uitkragende

eenheid 1.1. en vice versa.

volume in verschillende richtingen een relatie aan gaat met de omgeving. Doordat een deel van het volume een gelijke

Het Hofblok is een gesloten bouwblok met een private

hoogte heeft als het aangrenzende palazzo en in hetzelfde

binnenhof. Vanuit de Kayersbeek is de hof toegankelijk via

gevelvlak is gelegen blijft de toren, ondanks de afwijkende

een poortvormige opening. Dat kan een overbouwde poort

hoogte en de uitkraging, onderdeel van het geheel.

zijn maar ook een spleetvormige niet-overbouwde poort.


23

Woningen aan de Havenweg gaan dialoog aan met de bestaande woningen van Rijnvos Voorwinde Architecten Stadskade, Apeldoorn

hoofdgevelvlak met terugliggend gevelvlak Java eiland zuidzijde, Amsterdam; architect: AWG, Karelse van der Meer

Stedelijk blok met een stedelijke, stoere buitenschil én een intieme, beschutte en warme binnenwereld Sevilla, Spanje; architect: Cruz & Ortis

24


Het hofblok heeft een formele buitenschil en een meer

samenhang tussen erfafscheidingen en de hoofdbouwmassa.

informele binnenzijde, een ruime binnenhof, waar de

Ook zijn architectuur en openbare ruimte als één

woningen aan de kanaalzijde met balkons op georiënteerd

geheel ontworpen, zeker langs de Kayersbeek. Dit zal in

zijn, en waaraan ook enkele grondgebonden woningen

samenspraak gebeuren tussen de architect en de ontwerper

liggen. Deze hof heet de Leypuntenhof omdat deze is

van de openbare ruimte.

3

uitgespaard rondom het enige aanwezige leycentrum in Apeldoorn. Een leycentrum is een punt waar geologische

Het dakvlak wordt op een homogene wijze gematerialiseerd,

stralingbronnen, de zgn. leylijnen, elkaar ontmoeten.

bij voorkeur met hellende vorm en keramische pannen in een

Essentieel is dat een leycentrum vrij dient te blijven van

éénduidige, warme kleurstelling. De beoogde differentiatie

bebouwing.

in beeld tussen de twee binnenstraten wordt bereikt door de diversiteit aan woningtypen zoals, diepe, smalle rijwoningen,

Het leycentrum dat zich hier bevindt is volgens historicus

2-onder-1-kap woningen, brede ondiepe woningen én

Wigholt Vleer oorspronkelijk een sacrale plaats geweest van

patiowoningen.

vóór de kerstening van onze beschaving. Daarna moet hier tot in de late middeleeuwen een eenvoudige houten kapel

- De Havenweg (blok 2.1 )

hebben gestaan. Dit Leycentrum geeft een bijzondere lading

Dit blok gaat een dialoog aan met de tegenovergelegen

aan de “Genius Loci” van deze plek en vormt dan ook een

woningen van Rijnvos Voorwinde Architecten, waarin het

inspirerend aanknopingspunt voor de inrichting van openbare

accent ligt op de architectonische eenheid van het bouwblok

ruimte van het binnenhof.

als geheel.

De (afsluitbare) toegangspoort naar het Leypuntenhof

Het architectonisch beeld van blok 2.1 en 1.2 vormen ten

kan worden vormgegeven als een hek in de vorm van een

opzichte van elkaar een contrast op een vergelijkbare wijze

kunstwerk of als een gesloten poort. Om het intieme en

als de oostelijke wand van deze straat.

beschutte karakter van de Leypuntenhof te accentueren vormt de materialisatie van de wanden van het hof een

- De Kayersbeek (blok 2.2/2.3)

contrast met die van de buitengevel.

De straat met de Kayersbeek, met ondiep, stromend water, is een voor Apeldoorn nieuw en verassend woonmilieu.

- Grondgebonden woningen (blok 2.1 t/m 2.5)

Het ‘waterstraatje’ heeft aan de westzijde een berijdbaar

Bij de grondgebonden woningen ligt het accent op de

voetpad, dat alleen toegankelijk is voor bewoners en

homogeniteit van de stedelijke ruimte, met andere woorden

diensten. De oostzijde (de bezonde zijde) is uitsluitend

de twee tegenover elkaar liggende gevels van de straat,

bedoeld voor de voetgangers. In deze straat is de auto te

en op het onderscheidende en verrassende karakter

gast. Vertoeven langs de beek is de hoofdzaak van deze

van deze stedelijke ruimte. Primair wordt een robuuste

openbare ruimte.

baksteenarchitectuur voorgesteld, in een zachte, warme kleurstelling. Het robuuste karakter komt tot uitdrukking

Het stedebouwkundig ontwerp kiest ten aanzien van

in de toepassing van diepe neggen (terug gelegen delen

de wanden van de Kayersbeekstraat voor een zekere

in de gevel), waardoor er in de relatief smalle straten een

contrastwerking, die met name is afgestemd op lichtval en

zekere overgangsruimte ontstaat tussen buiten en binnen.

bezonning. Aan de oostzijde is het een korte doorgaande

Daarnaast is sprake van een sterke architectonische


25

Plint met markante architectonische expressie, die niet wordt overstemd door daarboven gelegen woningen Mariaplaats, Nijmegen; architect: Sjoerd Soeters

Appartementen op plint met interne ontsluiting (brandveilige trappenhuizen) Bijlmerdreef, Amsterdam Zuidoost; architect: Köther Salman

26


gevel, de westzijde daarentegen is een langgerekt

- Noordwand van de Molenstraat (Blok 3)

afwisselend ritme van open en gesloten vlakken. Door de

(Appartementen op een basement met stadswoningen en

openingen schijnt gedurende grote delen van de dag zonlicht

commerciële voorzieningen)

op de zijgevels en tot op de Kayersbeek.

Blok 3 maakt deel uit van de buitenschil van Haven-Centrum

3

langs de Molenstraat. Deze schil is opgebouwd uit twee Dit asymmetrische straatbeeld stelt een specifieke opgave

grote architectonische eenheden: de blokken 7 en 3. Bij het

aan de architectuur. Ondanks de beoogde contrastwerking

Project Stadskade is als stringent uitgangspunt gehanteerd

geldt voor beide wanden dat het architectonisch accent

dat de schil en de binnenwereld altijd twee verschillende

ligt op de individuele woning en op de architectonische

architectonische eenheden zijn. Op dit punt kan in Haven

samenhang tussen beide wanden.

Centrum op één punt een uitzondering gemaakt worden, n.l. bij blok 3, aangezien dit als poortgebouw over de Kayersbeek

De woningen aan de westzijde zijn overhoeks gericht op de

een sterke ruimtelijke relatie heeft met de architectuur van

Kayersbeek bijvoorbeeld doordat de entree is gesitueerd in

de binnenwereld langs de Kayersbeek. Daarom is voor het

een entreepatio die aan de zijgevel grenst. Daardoor kan dit

vaststellen van de architectonische eenheden gekozen voor

woningtype maximaal op Kayersbeek worden georiënteerd

het samenvoegen van de blokken 3 en 2.2. en 2.3.

vanuit de woonkamer. In blok 3 vormt het poortgebouw, dat toegang biedt tot de De vormgeving van de overgang tussen openbare ruimte

Kayersbeek, een architectonisch hoofdmotief. De poort naar

en woning zal in ateliervorm in samenspraak gaan tussen

de kayersbeekstraat is twee lagen hoog.

architect, ontwerper openbare ruimte en supervisor.

Daarom heeft dit blok een basement van twee verdiepingen.

Waarbij als uitgangspunt geldt dat, ondanks de

Dit basement bevat zowel tweelaagse stadswoningen, met

assymetrische typologie, er in het beeld van de voortuinen

voordeuren aan de Molenstraat, woonwerkwoningen en

sprake moet zijn van symmetrie

commerciële ruimten. De commerciële ruimten liggen met name op de hoeken van de Molenstraat en de Havenweg.

- Molendwarstraat (blok 2.4, 2.5) Op de begane grond heeft de stadswoning een woonfunctie

De bovenbouw met appartementen kraagt op de kruispunten

aan de straatzijde. Het architectonisch accent ligt op de

Molenstraat met de Havenweg en de Molendwarsstraat

afzonderlijke woning. Door de architectonische uitwerking

enkele meters uit, analoog aan de bouwblokhoek in het

met de hoge verticale insnijding van de entrees, heeft dit

project Stadskade. Daardoor wordt het hiërarchisch

een verticaal beeld tot gevolg.

onderscheid tussen Molenstraat en dwarsstraten verhelderd.

Voor de westelijke wand van deze straat gelden meerdere

De typologische tweedeling basement-bovenbouw hoeft

varianten, waaruit nog een keuze dient plaats te

niet automatisch te leiden tot een geijkte architectonische

vinden. Daarom moet ook nader worden bepaald of het

tweedeling van een basement met een daarop zwevende

architectonisch accent hier komt te liggen op de afzonderlijke

bovenbouw. De voorkeur heeft een architectuur die het blok

woning óf op het blok als geheel.

als een eenheid ziet en als een blok dat duidelijk “met zijn voeten” op de straat staat.


27

Casa alle Zattere 1953-58 archetype van het Palazzo Venetië; architect: Ignazio Gardella

Voorbeeld van een modern Palazzo met een transparante gevel London; architect David Lescun

Palazzo’s Welgelegen Haven Kanaaloevers, Apeldoorn

28


Voor de ontsluiting zijn meerdere typologische oplossingen

ook een publieke voorziening gecombineerd. Essentie is

mogelijk. Om te voorkomen dat het beeld langs de

de combinatie van meerlaagse grondontsloten woningen

Kayersbeek wordt gedomineerd door zicht op een noordgevel

met stedelijke plintfuncties en met appartementen en

met vier galerijen gaat de voorkeur gaat uit naar een

penthouses. Het stadspalazzo heeft daardoor zo veel

oplossing met twee vierspanners, met brandveiligheids-

mogelijk voordeuren. Deze zorgen voor een verlevendiging

trappenhuizen.

van het straatbeeld.

Aan de Molenstraatzijde liggen aan de voorzijde balkons,

Essentieel is dat het beeld van het palazzo niet wordt

deels inpandig, deels uitkragend.

bepaald door de optelling van verschillende types en door

3

het fenomeen ‘stapelen’, maar door de compositie van het

- Het Woonplein met de palazzi (blokken 4.1 t/m 4.4)

gevelbeeld als één geheel. Elk kadehuis heeft een eigen

Onderdeel van bouwfase 1 is het woonplein. De pleinwanden

architectonische handschrift. Hiermee wordt de autonomie

van het woonplein hebben een geparcelleerde opbouw,

van de palazzo’s onderstreept en ontstaat langs het

bestaande uit architectonische eenheden van circa 25 meter

woonplein het gevarieerde beeld van een geparcelleerde

breed. Naast het torenvormige hoekblok 1.1. zijn dit aan de

(verticale verdeling van de gevel) en stedelijke wand.

noordzijde vier eenheden en aan de zuidzijde drie eenheden in de vorm van een stadspalazzo.

In stedebouwkundig opzicht is met name van belang dat bij de pallazzi trappenhuizen en stijgpunten in de voorgevel

Een stadspalazzo is een op zich zelf staande architectonische

ontbreken. Verticale stijgpunten zijn vaak de beeldiconen

eenheid, met een bijzondere typologie. Het is ontwikkeld als

van de modernistische woningbouwarchitectuur, als het

een concept voor de bebouwing langs waterfronten. Aan de

verbeeldingsmiddel van het collectivistische karakter van het

overzijde van het kanaal, in het project Welgelegenhaven,

meergezinshuis. Stijgpunten hebben vaak een kille uitstraling

is het type in Apeldoorn voor het eerst toegepast. Het is

naar de openbare ruimte vanwege de doorgaans sfeerloze

geïnspireerd op de karakteristieke negentiende-eeuwse

verlichting van deze trappenhuizen.

herenhuizen aan de rivierfronten van de IJsselsteden. Deze negentiende-eeuwse inspiratiebron wordt niet

Samenvattend combineert het pallazzo een aantal doelen

ingezet als nostalgische code of als aanbeveling voor een

van stadsontwerp:

neostijl, integendeel. Architecten worden gevraagd om een

− Een geparcelleerde en architectonisch gedifferentieerde

eigentijdse interpretatie van deze typologie te geven. Een inspirerend voorbeeld daarvan is het befaamde palazzo uit

opbouw van de pleinbebouwing; − Een middelhoge bouwmassa, die past bij de

de jaren vijftig, aan het Guidecca in Venetië, van architect

stedebouwkundige maat van het woonplein, met een

Ignazio Gardella, leermeester van Aldo Rossi. Deze slaagde

bouwhoogte van vijf bouwlagen;

er in om aan de rijkdom van vroeggotische palazzi aan het

− Een levendige uitstraling naar de openbare ruimte vanuit

Guidecca een even tijdloos als eigentijds repertoire toe te

de onderste bouwlagen, door de typologische invulling van

voegen.

stadswoningen van meerdere lagen. Essentie daarbij is dat de stadswoningen een eigen voordeur hebben.

In typolopgisch opzicht onderscheidt het pallazzo zich van

− Aan de voorgevel worden zo veel mogelijk

een appartementenblok, wat doorgaans een opeenstapeling

hoofdwoonfuncties gesitueerd. Mede daarom zijn

is van X maal het zelfde woningtype. In het stadspalazzo

trappenhuizen en liftschachten inpandig gesitueerd.

worden daar in tegen meerdere woningtypen en soms

− Een gevarieerde stapeling van types: grondgebonden Notitie Beeldkwaliteit Haven Centrum Oost, Apeldoorn

29

Appartementen op plint Puntenburg, Amersfoort; architect: Vera Yanovchinsky

Inpandige balkons aan voorzijde Hunnerstaete, Nijmegen; architecten: Van Gameren /Mastenbroek

Tweezijdig georienteerde hoek Kop van Zuid, Rotterdam; architect: Karelse van der Meer

Voorbeeld van stapeling op een commerciële plint. De galerijen zijn geïntegreerd in de architectuur. Architect Theo Bosch

30


woningen, appartementen en penthouses. In de

• De constructieve gevels (“zijgevels”) van de bouwblokken,

architectonische opbouw van het palazzo domineert echter

alsmede alle bovendakse kopgevels, zullen als

de autonomie van het architectonische totaalbeeld boven

volwaardige gevels worden uitgewerkt; evenzeer om het

de expressie van de stapeling van types.

stedenbouwkundige beeld, als om de overhoekse oriëntatie

− De herkenbaarheid als totaalvolume. Niet alleen in de voorgevel komt dit tot uitdrukking, maar ook in de andere gevels. Dit speelt met name bij de palazzo uit de eerste

3

vanuit de woning gestalte te kunnen geven. • Stedelijke plinten en winkel puien hebben een uitnodigend karakter.

bouwfase die een hoekpositie heeft. Daar is de zijgevel gelijkwaardig aan de voorgevel. 3.3

Oriëntatie

3.4


De architectuur van Haven Centrum zal één samenhangend geheel worden van authentieke architecturen, gebaseerd op

De plint van de bebouwing bepaalt de sfeer van de openbare

een herkenbaar auteurschap. Apeldoorn legt in dat opzicht

ruimte. De straatgerichtheid en de transparantie van de

de lat hoog. Haar architectonische cultuur biedt geen ruimte

plintlaag draagt bij aan een levendig straatbeeld en de

voor anonimiteit en voor neo-stijlen.

sociale veiligheid. Haven Centrum wordt vernieuwd met gebouwen die zich Het plangebied Haven Centrum wordt gekenmerkt door een

manifesteren als een afzonderlijke, herkenbare identiteit.

hoge stedelijke dichtheid en een intensief gebruikte openbare

De zeggingskracht van de gevels van de gebouwen wordt

ruimte. Het principe van gesloten bouwblokken brengt met

in hoge mate door een aantal strategische details bepaald:

zich mee dat een strakke regie wordt gevoerd ten aanzien

die details/gebouwonderdelen vormen de belangrijkste

van de bouwblokhoeken, zowel wat betreft de massaopbouw

ingrediënten voor de plastiek van de gevelvlakken. Belangrijk

als ook wat betreft de erfafscheidingen, die grenzen aan

zijn hier de verhoudingen open/dicht van een gevelvlak, de

de openbare ruimte, hier wordt later in paragraaf 5.8 op

neggediepte van de raamopeningen ( of het ontbreken van

ingegaan.

neggen), m.a.w. de plaatsing van raamkozijnen of glazen geveldelen in het gevelvlak.

De hoekwoningen zijn altijd tweezijdig georiënteerd, in de

Daarnaast wordt het gevelbeeld bepaald door de verhouding

regel met de entree aan de zijkant en voorzien van een

tussen enerzijds het hoofdgevelvlak en anderzijds de

raam vanuit een verblijfsfunctie. Blinde kopgevels zijn niet

uitkragende en inspringende elementen.

toegestaan. Ook komen er geen situaties voor waarbij er een

Het zijn stedelijke percelen die een samenspel aangaan met

garage op de kopgevel is gesitueerd, omdat dit doorgaans

de andere percelen.

leidt tot gesloten en sociaal onvriendelijke hoekoplossingen. Als toetsingscriteria gelden: Als toetsingscriteria gelden: • Er grenzen nergens achterzijde van bebouwing aan de openbare ruimte. • Woningen zijn met de woonfuncties gericht op de

• Er is een goed evenwicht nodig tussen repetitie en verbijzondering. • Het voorgevelvlak heeft een uitgesproken karakter door toepassing van naar voren en terugspringende delen zoals;

openbare ruimte. Dit geldt voor zowel grondgebonden-

erkers, balkons, loggia’s, galerijen, dakoverstekken en

eengezinswoningen als voor gestapelde woningen.

kroonlijsten.


31

Bandbreedte van kleur en textuur van het metselwerk

32

Stadhuis Hilversum architect: Dudok

Jac. P. Thijseplein, Hilversum architect: Geurst & Schulze

Ceramiqueterrein, Maastricht architect: B. Albert

Debisgebouw, Potzdammerplatz, Berlijn architect: Renzo Piano

Melange van verschillende bakstenen

Brandweerkazerne, Breda architect: Neutelings Riedijk

Baksteen i.c.m. natuursteen

Amstelveenseweg, Amsterdam architect: Claus en Kaan

Norbruislaan - Zuilen, Utrecht architect: de Architecten Cie

Voltstraat, Tilburg architect: Rijnvos Voorwinde

Stadstuinen, Kop van Zuid - Rotterdam architect: KCAP

Welgelegen centrum, Apeldoorn architect: van Gameren


• Bergingen zijn zoveel mogelijk uit het zicht geïntegreerd

3.6

3

Materialisatie

in het bouwvolume. Daar waar losse bergingen voorkomen dienen ze te worden ontworpen in samenhang met

Omdat het hier over een binnenstedelijk gebied gaat

erfafscheidingen en de woningen.

is hier gekozen voor een sterk gedifferentieerd beeld

• Bijzondere stedenbouwkundige accenten, zoals het snijpunt

dat tot uiting komt in de gekozen onderverdeling in

van de Stationsstraat met de Korte kanaalstraat worden

architectonische enembles (zie de kaart op pagina 16). Het

architectonisch gemarkeerd.

gekozen prinicipe van een sterke differentiatie vraagt om

• Bouwvolumes worden scherp omlijnd door middel van

een nauwgezette afstemming van de materialisatie en het

dakoverstekken, set-back verdieping met uitkragende

kleurgebruik van de afzondelijk gekozen architectonische

kroonlijsten, schijfvorming overgangsvlakken bij

eenheden. De onderlinge afstemming zal plaatsvinden bij de

bouwhoogtesprongen.

welstandsbeoordeling.

• Bouwvolumes doen zich niet voor als een opeenstapeling van lagen, maar zijn ontworpen als een afgeronde

Als toetsingscriteria gelden:

totaalvorm met een voet, een midden en een top.

• Een robuuste materialisering, in baksteenarchitectuur,

• Bij aansluiting van nieuwbouw op bestaande bebouwing

waarbij het kleurenpallet van de totaalcompositie op elkaar

wordt aandacht besteed aan de opsluiting van het dakvlak

is afgestemd. Om het verschil in binnen en buitenwereld,

en de detaillering van de aansluiting.

de kanaalwand en de binnenstraten en hoven te accentueren, kan er voor de binnenschil gekozen worden

3.5

Openbare parkeergarages en private

om een baksteen (of een ander materiaal) toe te passen

stallingsgarages

met een andere (contrasterende) kleurstelling. • Combinaties met keramische materiaal, geschilderd

Haven-Centrum kent een duidelijk onderscheid tussen

metselwerk en Keimwerk, stucwerk (Kratz-putz-kwaliteit)

publieke parkeergarages en private stallingsgarages, ook

en verschillende soorten plaatmateriaal waaronder

beheersmatig. Mengvormen worden zo veel mogelijk

geschilderd hout is mogelijk.

voorkomen. Indien toch een mengvorm dient te worden toegepast, bijvoorbeeld bij uitbreiding van een bestaande garage, beschikt het stallinggedeelte over een duidelijke en sociaal veilige compartimentering. Als toetsingscriteria gelden: • Ondergrondse c.q. verdiepte parkeergarages, zowel openbare- als stallingsgarages, liggen opgesloten in het bouwblok, zodat de geparkeerde auto’s niet zichtbaar zijn vanuit de openbare ruimte. • De entrees van de garages worden dusdanig opgenomen in het architectonische beeld van het bouwblok dat deze niet opvallen in de gevel. Ook dient zicht op de parkeergarage voorkomen te worden door een dichte garagedeur toe te passen.

• Er wordt aandacht gevraagd voor het kleurgebruik op de vaak vergeten delen, zoals de onderzijde van het dakoverstek (reflectie-effect), onderzijde van poorten (sociale kwaliteit) en de bergingen (duurzaam beeld van het binnengebied). 3.7

Ontsluiting

Elk in het plan voorkomend gebouwtype heeft een eigen ontsluitingsstructuur, waarbij er nauwkeurig op is toegezien dat de entrees van elk (woon)gebouw aan de openbare ruimte (kade, straat of plein) zijn gesitueerd, en er een logische adressering ontstaat, die maximaal bijdraagt aan het verlevendigen van de openbare ruimte.


33

Referentiebeelden voor regenwateropvang.

Ramen onder de poort verbeteren de sociale veiligheid Nijmegen; architect: Dick van Gameren

34


In veel gevallen ligt trap en lift in het hart van de plattegrond

betekent dat overbodige obstakels uit de openbare ruimte

van de woongebouwen; dit geldt uitdrukkelijk voor de

worden geweerd.

3

palazzi. Daarnaast wordt in Haven Centrum een verbeterd gescheiden Als toetsingscriteria gelden:

stelsel aangelegd. Het hemelwater van de daken wordt niet

• Ontsluiting vindt zo veel mogelijk plaats aan de voorzijde

oppervlakkig afgevoerd maar wordt via leidingen afgevoerd

van het gebouw.

in de Kayersbeek.

• Trappenhuizen zijn ontworpen als integraal architectonisch bestanddeel van het betreffende eenheid. • Het toepassen van gallerijontsluitingen dient terughoudend en zorgvuldig plaats te vinden in verband met de veelal negatieve uitstraling hiervan. • Entrees van woningen en winkels verdienen bijzondere expressie binnen het architectonische beeld. 3.8

Erfafscheidingen

Als toetsingscriteria gelden: • Het onderscheid tussen openbaar en prive is helder. Er komen geen onduidelijk beheerssituaties voor. • Bij vormgeving van de bouwblokken dient rekening te worden gehouden met een goede inpassing wat betreft hemelwaterafvoer. 3.10 Poorten, onderdoorgangen en overstekken

Omdat het hier om een centrum gebied gaat, met een sterke

Poorten, onderdoorgangen en overstekken zijn zowel

functiemenging en een intensief gebuik van de openbare

onderdeel van de openbare ruimte als van het gebouw.

ruimte vraagt de inpassing van woongebouwen op de begane

Deze worden daarom als integraal ontwerp in relatie tot de

grond bijzondere aandacht. Dit betreft ook de overgang

buitenruimte ontworpen.

tussen woning en openbare ruimte. Als toetsingscriteria gelden: Als toetsingscriteria gelden: • De tuinafscheidingen die grenzen aan de openbare ruimte

• De belendende bebouwing bij onderdoorgangen en poorten heeft een overhoekse oriëntatie ter bevordering

zijn met het oog op duurzaamheid gebouwde afscheidingen

van de sociale controle. Dat wil zeggen dat er in de poort

die aansluiten op de sfeer van de openbare ruimte.

gevelopeningen worden toegepast.

• De erfafscheidingen, zowel voor als achter, zijn

• In het Kanaaloevergebied worden, als specifiek thema

geïntegreerd in de architectuur, met voldoende afscherming

van beeldende kunst, kunstwerken toepast in poorten en

van de achtertuin, zodat er geen aanleiding is om de

onderdoorgangen. Dit is bij voorkeur een lichtkunstwerk.

privacy door middel van een timmerwinkel te beschermen. • Er dient een overtuigende overgang naar de privebuitenruimte aan de straatzijde gemaakt te worden.

• Collectieve privé-ruimtes zoals binnenhoven en brandgangen zijn altijd afsluitbaar middels een als kunstwerk ontworpen hekwerk. • Poorten en openbare onderdoorgangen hebben een ruime

3.9

Openbare ruimte

Door de hoge bebouwingsdichtheid in Haven Centrum en

hoogte van, bij voorkeur, minimaal twee verdiepingen. 3.11 Reclamevoering en rolluiken

de gewenste verblijfskwaliteit van de openbare ruimte is het van belang dat alle schakelkasten en trafo’s van

Overdaad aan reclame en overschreeuwing door opvallende

nutsvoorzieningen bouwkundig worden geïntegreerd. Dat

individuele reclames verstoort het sfeerbeeld van Haven Notitie Beeldkwaliteit Haven Centrum Oost, Apeldoorn

35

Poort is onderdeel van de openbare ruimte. Rue Suisse, Parijs; architect: Herzog en de Meuron

Voorbeelden van ingetogen reclamegebruik in Kanaaloevers

36


Centrum als geheel en heeft een negatief effect op het

worden geaccordeerd door de welstandcommisie en zullen

commerciële succes van het centrum.

deel uitmaken van de bouwvergunning en het koopcontract.

3

Niet te min zal er in dit gebied behoefte zijn aan reclamevoering van wege het binnenstedelijk karakter en

Als toetsingscriteria geldt:

met name van wege het functionele invulling met een leisure

• Het architectonisch ontwerp omvat de principe ontwerpen

programma. Daarom zal onder regie van de supervisor een

van uitbreidingen.

integraal ontwerp voor de reclamevoering worden ontwikkeld Dit beleid zal ook gelden voor de landelijk opererende winkelketens. Als toetsingscriteria gelden: • Reclametoepassingen zijn onderdeel van het architectonische ontwerp. • Losse reclame objecten en lichtbakken worden niet toegepast. • Indien er behoefte is aan verticale reclame dient hiervoor een collectief ontwerp te worden gemaakt. • Bij reclamevoering wordt rekening gehouden met de belangen van direct omwonenden. Hinderlijk bewegende, flikkerende of geluidsproducerende reclamevoering is in de woonomgeving niet toegestaan. • De inpassing van rolluiken is integraal onderdeel van de geveldetaillering, ten einde aantasting van het gevelbeeld in latere instantie te voorkomen. Ten aanzien van afmeting en plaatsingsmogelijkheden van reclame wordt de Welstandsnota gevolgd. 3.12 Uitbreidingsmogelijkheden en dakopbouwen Met name bij de grondgebonden woningen dient de architectuur bestand te zijn tegen uitbreidingen zoals dakkapellen en uitbouwen aan de achterzijde en deze dienen dus integraal mee ontworpen te worden. Hiervoor zullen principe ontwerpen worden vervaardigd deze dienen te


37

38

Matrix

4

Samenvatting Notitie Beeldkwaliteit Ontwikkelingsgerichte welstandscriteria Bebouwing Haven Centrum "Oost"


Bestemmingsplan is maatgevend

Oriëntatie

Er grenzen nergens achterzijde van de bebouwing aan de openbare ruimte; Woningen zijn met de woonfunctie gericht op de openbare ruimte. Dit geldt voor zowel grondgebonden-eengezinswoningen als voor gestapelde woningen; De constructieve gevels ("zijgevels") van de bouwblokken, alsmede alle bovendakse kopgevels, zullen als volwaardige gevels worden uitgewerkt, evenzeer om het stedenbouwkundige beeld, als om de overhoekse oriëntatie vanuit de woning gestalte te kunnen geven; Stedelijke plinten en winkelpuien hebben een uitnodigend karakter; Er is een goede evenwicht nodig tussen repetitie en verbizondering; Het voorgevelvlak heeft een uitgesproken karakter door toepassing van naar voren en terugspringende delen zoals; erkers, balkons, loggia’s, galerijen, dakoverstekken en kroonlijsten; Bergingen zijn zoveel mogelijk uit het zicht geïntegreerd in het bouwvolume; Daar waar losse bergingen voorkomen dienen ze te worden ontworpen in samenhang met erfafscheidingen en de woningen; Bijzondere stedenbouwkundige accenten, zoals het snijpunt van de Stationsstraat met de Korte kanaalstraat worden architectonisch gemarkeerd; Bouwvolumes worden scherp omlijnd door middel van dakoverstekken, set-back verdieping met uitkragende kroonlijsten, schijfvorming overgangsvlakken bij bouwhoogtesprongen; Bouwvolumes doen zich niet voor als een opeenstapeling van lagen, maar zijn ontworpen als een afgeronde totaalvorm met een voet, een midden en een top; Bij aansluiting van nieuwbouw op bestaande bebouwing wordt aandacht besteed aan de opsluiting van het dakvlak en de detaillering van de aansluiting; Ondergrondse c.q. verdiepte parkeergarages, zowel openbare- als stallingsgarages, liggen opgesloten in het bouwblok, zodat de geparkeerde auto’s niet zichtbaar zijn vanuit de openbare ruimte; De entrees van de garages worden dusdanig opgenomen in het architectonische beeld van het bouwblok dat deze niet opvallen in de gevel. Ook dient zicht op de parkeergarage voorkomen te worden door een dichte garagedeur toe te passen.

Materialisatie

Een robuuste materialisering, in baksteenarchitectuur, waarbij het kleurenpallet van de totaalcompositie op elkaar is afgestemd; Om het verschil in binnen en buitenwereld, de kanaalwand en de binnenstraten en hoven te accentueren, kan er voor de binnenschil gekozen worden om een baksteen (of een ander materiaal) toe te passen met een andere (contrasterende) kleurstelling; Combinaties met keramische materiaal, geschilderd metselwerk en Keimwerk, stucwerk (Kratzputz-kwaliteit) en verschillende soorten plaatmateriaal waaronder geschilderd hout is mogelijk; Er wordt aandacht gevraagd voor het kleurgebruik op de vaak vergeten delen, zoals de onderzijde van het dakoverstek (reflectie-effect), onderzijde van poorten (sociale kwaliteit) en de bergingen (duurzaam beeld van het binnengebied);

Ontsluiting

Ontsluiting vindt zo veel mogelijk plaats aan de voorzijde van het gebouw; Trappenhuizen zijn ontworpen als integraal architectonisch bestanddeel van het betreffende eenheid; Het toepassen van galerijontsluitingen dient terughoudend en zorgvuldig plaats te vinden, in verband met de veelal negatieve uitstraling hiervan; Entrees van woningen en winkels verdienen bijzondere expressie binnen het architectonische beeld;

Erfafscheiding

De tuinafscheidingen die grenzen aan de openbare ruimte zijn met het oog op duurzaamheid gebouwde afscheidingen die aansluiten op de sfeer van de openbare ruimte; De erfafscheidingen, zowel voor als achter, zijn geïntegreerd in de architectuur, met voldoende afscherming van de achtertuin, zodat er geen aanleiding is om de privacy door middel van een timmerwinkel te beschermen; Er dient een overtuigende overgang naar de privé-buitenruimte aan de straatzijde gemaakt te worden;

Aanbeveling indien niet vergunningplichtig

Openbare parkeergarages en private stallingsgarages

Openbare ruimte

Het onderscheid tussen openbaar en privé is helder. Er komen geen onduidelijk beheerssituaties voor; Bij vormgeving van de bouwblokken dient rekening te worden gehouden met een goede inpassing wat betreft hemelwaterafvoer;

Poorten, onderdoorgangen en overstekken

De belendende bebouwing bij onderdoorgangen en poorten heeft een overhoekse oriëntatie ter bevordering van de sociale controle. Dat wil zeggen dat er in de poort gevelopeningen worden toegepast; In het Kanaaloevergebied worden, als specifiek thema van beeldende kunst, kunstwerken toepast in poorten en onderdoorgangen. Deze zijn bij voorkeur een lichtkunstwerk; Collectieve privé-ruimtes zoals binnenhoven en brandgangen zijn altijd afsluitbaar middels een als kunstwerk ontworpen hekwerk; Poorten en openbare onderdoorgangen hebben een ruime hoogte van, bij voorkeur, minimaal twee verdiepingen;

Reclamevoering en rolluiken

Reclametoepassingen zijn onderdeel van het architectonische ontwerp; Losse reclame objecten en lichtbakken worden niet toegepast; Indien er behoefte is aan verticale reclame dient hiervoor een collectief ontwerp te worden gemaakt; Bij reclamevoering wordt rekening gehouden met de belangen van direct omwonenden. Hinderlijk bewegende, flikkerende of geluidsproducerende reclamevoering is in de woonomgeving niet toegestaan; De inpassing van rolluiken is integraal onderdeel van de geveldetaillering, ten einde aantasting van het gevelbeeld in latere instantie te voorkomen;

Uitbreidingsmogelijkheden en dakopbouwen

Het architectonisch ontwerp omvat de principe ontwerpen van uitbreidingen;

Regie en thema

De grootschalige buitenschil krijgt een zwaar welstandsniveau aangewezen, de kleinschalige binnenwereld krijgt een normaal welstandsniveau. In de beheersfase zal voor de kleinschalige binnenwereld met lage bebouwing het welstandsthema "Thematische architectuur en stedebouw" worden toegepast en voor de grootschalige buitenschil het thema "Stedelijke bebouwing met gemengde functies”.


39

Haven Centrum Oost Apeldoorn

Recommend Documents