Harbrinkhoek

www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl Infoblad van de Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek bedankt de volgende ondernemers voor het realiseren van

De sponsoren vergeet hen niet! Met uw steun zijn zij ons van dienst.

Laat hier het tegellogo van uw bedrijf Plaatsen!

Bel 0546-441534


Jaargang 2012 nummer 15

Geachte donateurs van de Heemkunde, Voor u ligt een prachtig exemplaar van de Oale Maarke. Een grote verscheidenheid in mooie artikelen variërend van de perikelen rondom de aanleg van een brug over het Almelo-Nordhornkanaal ter hoogte van de Weemselerweg tot een beschrijving van het Beukesven, het ontstaan van verschillende doop, trouwen bijnamen van één en dezelfde familie en een beschrijving van het eeuwenoude erve Leuwkeboer in Mariaparochie. Marie Golbach van de vroegere smederij in Mariaparochie verhaalt over vroeger en natuurlijk skreift Sannie in haar onvervalste Nederlands.

Mocht u naast het lezen van dit boekje nog verdere interesses hebben binnen de Heemkunde dan kunt u altijd contact opnemen met één van de bestuursleden die achterin het boekje genoemd worden. Uw hulp is van harte welkom.

Vermeldenswaard is de fietstocht die de Heemkunde jaarlijks organiseert. Zondag 24 juni was het weer zover. Deelname was gratis en de deelnemers kregen nog een consumptiebon voor koffie of fris onderweg. De fietstocht was ongeveer 30 km. lang en voerde ons door de Twentse dreven richting Bornerbroek.

De redactie

Foto omslag: Uitzicht over het Kanaal Almelo-Nordhorn richting Albergen. Foto (Hans Zeelenberg) genomen vanaf de brug bij de Putmansweg.

-3-

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

Inhoudsopgave Van de redactie

3

Kadastrale Atlas van de gemeente Tubbergen van 1832

5

Wie (her)kent deze personen?

6

Burgerlijke Stand 200 jaar

7

Het Beukesven

13

Bruggenproblematiek

14

Erve Lodewich (Harbrinkhoek) of Leuwkeboer

20

Lied van de pinksterbruidjes

21

Koperen jubileum Cultuurhoes Albergen

22

Opgespoord (De Oale Maarke nr. 14 blz. 28)

24

Jaar 2011

24

Klacht van een stadsjongen uit 't jaar 1900

25

Kelekoek (pofkoek)

26

Altied Marietje-van-de-smid

27

De historie van een schöllook

32

Kruiswoordpuzzel

34

Liefe redaksie hier is sannie

36

Tijd vloeit ineen……

38

Overzicht schenkingen

40

Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

41

Maak ook uw buurman of buurvrouw lid

42

-4-


Kadastrale Atlas van de gemeente Tubbergen van 1832 Op 13 december vorig jaar werd in het gemeentehuis van Tubbergen de Kadastrale Atlas van de gehele gemeente Tubbergen gepresenteerd. Het is een uitgave van de Stichting Kadastrale Atlas Overijssel 1832 met medewerking van de gezamenlijke Heemkunde verenigingen van de gemeente Tubbergen. Deze atlas is te beschouwen als een nauwkeurige en indrukwekkende momentopname van de gemeente Tubbergen in het jaar 1832. In dat jaar werden voor het eerst stelselmatig alle percelen, het grondgebruik, de waarde van de grond, de veldnamen, de eigenaars en hun beroepen in de gemeente Tubbergen op schrift en op kaarten nauwkeurig vastgelegd. Al deze gegevens en vele tientallen kaarten op A3 formaat zijn nu in druk verschenen. De Kadastrale Atlas van de gemeente Tubbergen is de zoveelste in een serie, die uiteindelijk alle gemeenten in Overijssel op deze wijze in kaart moet brengen. Voor dat doel is een aparte stichting opgericht, waarin het Rijksarchief in Overijssel, het Kadaster Overijssel en plaatselijke heemkunde verenigingen samenwerken. Voor de gemeente Tubbergen is het verzamelen van deze gegevens gebeurd door leden van de gezamenlijke heemkunde verenigingen van Tubbergen. Het boek (inclusief kaarten) kost € 30,00. Voor nadere inlichtingen en/of bestelling kunt u terecht bij de leden van de Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek, p/a Kanaalweg 7, 7665 VD Albergen, tel. 0546-441720

A’j allns tweemaol doon mocht’n, gung d’r nich völ mer mis. -5-


Wie (her)kent deze personen? Op onderstaande foto staan de leden van het Albergs zangkoor tijdens hun jaarlijkse uitstapje. Waarschijnlijk is deze foto gemaakt voor de pier in Scheveningen. Herkent u de personen die op deze foto staan? Neem dan contact op of geef het door aan Jan Velthof ( 0546 – 441521). 1

11

2

12

3

4

13

5

14

6

7

15

8

9

10

16

Kapelaan J.F.H. Eshuis werd benoemd tot bouwpastoor van de kerk O.L. Vr. van Altijddurende Bijstand. Om de bouw financieel rond te krijgen werden zelfs advertenties in de plaatselijke dagbladen geplaatst. Op 20 augustus 1916 heeft de heer H.J. Lentferink de voorlopige schenkingsakte getekend. De realisering van de bouwplannen kwamen toen pas goed op gang.

-6-


Burgerlijke Stand 200 jaar Iedereen heeft te maken met de burgerlijke stand. We vinden het heel gewoon dat een geboorte of overlijden bij de gemeente aangegeven wordt. En een kerkelijk huwelijk wordt pas gesloten als men eerst voor de wet is getrouwd. Maar tot 1811 was dat niet zo. Niet alles en iedereen werd geregistreerd. De kerken hielden wel doop- trouw- en begraafboeken bij. Maar omdat iedereen een andere methode had van registeren gaf dat veel onduidelijkheid. En tot die tijd hadden mensen nog geen vaste achternaam dus van een volledige en overzichtelijke bevolkingsadministratie was beslist geen sprake.

Gemeente Tubbergen Ruim 200 jaar geleden werd de burgerlijke stand ingevoerd. Nederland was toen ingelijfd in het Franse keizerrijk van Napoleon Bonaparte. Op 1 maart 1811 werden de Franse wetten voor registratie van geboorten, huwelijken en overlijdens van kracht. In 1813 waren de Fransen weer vertrokken en kregen we een koning, Koning Willem I, maar de Franse wetten bleven van kracht. In 1811 ontstond de gemeente Tubbergen. Eerst hoorden de marken die nu

-7-

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek de gemeente Tubbergen vormen tot het richterambt of landgericht Ootmarsum. Ootmarsum had 19 marken. Tijdens de Franse overheersing werd de gemeente Tubbergen gevormd door de negen meest westelijk gelegen marken. Dat waren Mander, Hezingen, Vasse, Haarle, Reutum, Fleringen, Albergen, Geesteren, Tubbergen. In 1850 werd de administratie nog wat uitgebreid en werden bevolkingsregisters aangelegd. En zo kwam er meer eenheid in het registeren van de bevolking.

Moeizame invoering In het begin vonden veel mensen het maar vervelend dat je naar de gemeente moest om iets aan te geven. In de eerste jaren moest bijvoorbeeld bij een geboorte ook het kind getoond worden aan de ambtenaar, maar dat is al snel afgeschaft. De aangever, dit was meestal de vader, moest wel met twee getuigen komen. Vaak werd er na afloop van de aangifte een borreltje gedronken in het café. Een overlijden werd meestal gemeld door de oudste zoon samen met de eerste noaber. In de overlijdensaangifte moest ook de naam van de ouders vermeld worden. Maar soms wist men de naam van de ouders van de overledene niet, vooral als deze oorspronkelijk niet uit de omgeving kwam. Men kon zelf niet schrijven dus wist men ook niet hoe de achternaam geschreven moest worden. Het lag dan aan de ambtenaar hoe men in de boeken kwam. Als men, vooral van de beginperiode, de aangifte bij de gemeente vergelijkt met de registers van de kerk dan kom je soms heel andere namen tegen.

Boerderijnamen In Twente was het tot 1811 gebruikelijk dat men de achternaam droeg van de boerderij waarop men woonde. Dat is eeuwenlang zo geweest. De bewoners van het erve Schepers heetten Schepers omdat ze woonden in de schaapherders- scheperswoning van het Weemselo. Toen in 1701 Euphemia Schepers met Johannes Pegge trouwde bleef dit echtpaar op het schepershuis. Hij kreeg dus automatisch de naam Schepers. En toen daarna hun dochter Aleida met Egbertus Goorkotte trouwde kreeg ook hij én hun kinderen de naam Schepers. Tot 1811 kon dat gewoon. Maar daarna moest dat anders en nam men de naam van de vader aan. Maar wat was de naam van de vader? De ambtenaar vond dat vaak anders dan de pastoor. De pastoor

-8-


schreef de dagelijkse naam op, zo men genoemd werd in het dorp. Maar de ambtenaar deed dat niet altijd hij vroeg naar de naam van de vader. En zo ontstond er vaak een verschil tussen hoe men zich liet noemen en hoe men zich liet schrijven. In het doopboek van de kerk van Albergen staan heel veel voorbeelden van verwarring. Zo zien we bijvoorbeeld staan dat op 15 januari 1814 Martinus gedoopt wordt, hij is een zoon van Johannes Bouwhuis nu Lubbers en Johanna Grimberg. Voor de burgerlijke stand heette Martinus

-9-

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek zowel bij zijn geboorte als bij zijn trouwen gewoon Bouwhuis. Op 4 februari 1816 wordt Johannes gedoopt, hij is een zoon van Johannes Boerigter nu Egberink en Joanna Leuskamp. Hun kinderen krijgen de achternaam Egberink. En toch heeft de naam Egberink nog steeds de bijnaam Leuskamp. Als de burgerlijke stand niet ingevoerd was zouden we in Albergen naast de naam Demmer ook nog Geerdink/Geerman, Leunk en Goorkotte hebben. Nu zijn het alleen nog bijnamen. Want met de invoering van een vaste naam is

het verschijnsel bijnamen ontstaan, het zijn eigenlijk boerderijnamen. De bijnaam was in feite de dagelijkse naam, zo werd men genoemd in de buurt. Maar na 1811 had men daarnaast een andere naam, de naam zo men zich liet schrijven. Soms hoor je het nog wel dat men vraagt “hoe loat ze zich schriev’n?” of “hoe neumt ze zich?” of “wat is de daagse naam?”. Ook kun je door de bijnamen de verschillende familietakken ontdekken. Zo weet iedereen in Albergen wel dat de familie Van der Aa ter onderscheiden is

- 10 -


in Koops en Beerndsboer. In feite is het één familie. Maar de tak die in het Koopshuis bleef, behield de bijnaam Koops. Dit soort dingen zijn nog heel lang doorgegaan. Langzamerhand verdwijnen de bijnamen, en dat is toch wel jammer.

Dubbele namen De invoering van de burgerlijke stand had ook tot gevolg dat sommigen twee achternamen opgaven. Beide namen werden dan vastgelegd. Typisch OostNederlandse namen zijn dan ook Telgenhof Oude Koehorst, Scholte op Reimer, Jansen of Lorkeers, Geerdink op Lorkus

Voornamen Maar ook met de voornamen ging het nog wel eens mis. Aleida Bouwhuis wordt op 27 juni 1812 geboren en gedoopt met de naam Aleida. Als vader met twee getuigen naar de gemeente gaat geeft hij de naam Elisabeth op en als ze in 1833 trouwt wordt ze in de akte Elisabeth genoemd. Maar als haar kinderen geboren worden wordt ze bij de eerste zes Elisabeth genoemd maar bij de volgende vijf Aleida. In de doopboeken wordt ze steeds Aleida genoemd, dat zal de naam zijn waarmee ze door het leven ging.

Fouten Verschrijvingen waren in de beginperiode aan de orde van de dag. Mensen wisten immers vaak niet hoe de achternaam geschreven moest worden. Zo worden ook na 1811 namen nog vaak veranderd. Dat zien we Velthof en Veldhof, Schepers en Scheepers, Goselink, Gosselink of Gosselt. Een mooi voorbeeld van verwarring is de familie Tasche of Tassche. Zo komt, al voor de invoering van de burgerlijke stand, de Duitse smid Gerrit Tasschen

- 11 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek naar Nederland. Hij is getrouwd met Aleida Scholten. Bij de geboorteaangiftes van zijn kinderen na 1811 noemt hij zich Scholten. Toch krijgen de kinderen, dus nog na de invoering van de burgerlijke stand, andere achternamen. De oudste heet Tasche, nummer twee en drie heten Tasschen en nummer vier wordt ingeschreven als Tassche. Vier kinderen, drie verschillende achternamen. Die verwarring is altijd gebleven. Zo zien we dat in 1845 een overlijdensakte door de zoon getekend wordt met Tasschen terwijl de ambtenaar Tasche schreef. Er zijn verschillende redenen voor de verwarring te bedenken. Een grote rol heeft waarschijnlijk Herman Tasche gespeeld die van 1851 tot 1867 raadslid en tevens ook nog een periode wethouder was, want toen werd het altijd Tasche. Maar als zoon Hermanus trouwt in 1897 wordt het plotseling toch weer Tassche. De familie die momenteel in onze gemeente woont heet dan wel officieel Tassche, maar veel familieleden en ook de bedrijven o.a. in Albergen voeren de naam Tasche. En zo gaat het ook met de naam Waayer. Deze naam komt helemaal niet voor in onze gemeente maar toch schrijven heel wat mensen zo hun naam, enkelen staan zelfs als Waayer in het telefoonboek.

Stamboomonderzoek Voor ons, stamboomonderzoekers, is de invoering van de burgerlijke stand een zegen geweest. Ook al wordt het nu weer minder overzichtelijk omdat men nu minder trouwt, een kind de naam van de moeder kan krijgen en mensen van hetzelfde geslacht ook kinderen kunnen hebben. Maar moest men, tot een aantal jaren geleden, voor gegevens nog de archieven bezoeken, nu kan men via internet erg veel vinden. Door vrijwilligers zijn de gegevens van de burgerlijke stand op de website www.genlias.nl geplaatst. Genlias is echter nog niet compleet, vrijwilligers zijn nog dagelijks bezig om het aan te vullen. Van de gemeente Tubbergen zijn de huwelijks- en de overlijdensdata ingevoerd. Een stamboom is natuurlijk niet compleet met alleen maar data. Voor een compleet beeld van de familie gaan we toch weer naar de archieven voor bijvoorbeeld bevolkingsregisters en notarisakten. Want het is erg leuk om te weten hoe en waar men leefde. En voor aanvullende gegevens, om de stamboom aan te kleden heeft de Heemkundevereniging veel gegevens. Ook heeft de heemkundegroep de overgetypte doop- trouw- en overlijdensboeken van de parochie Albergen.

Gerda Schepers

- 12 -


Het Beukesven

Tichelweg

Dit ven (zie pijltje op kaartfragment) was gelegen tussen de erven van de familie Keemers en Ten Velde en was ongeveer 1 tot 1,5 ha groot, werd nooit droog, en er kwam veel vis en paling in voor. In de droge jaren ging men daar vissen met stulpkorf en oalscheer. In het midden was ongeveer 0,5 ha bedekt met veenkruid, bodemloos drijfmodder en veen.

Fragment topografische kaart van 1903

Tussen dit veen en het kanaal lag een heidebelt (heuvel). Hier stonden nog de overblijfselen van 6 à 7 plaggenhutten van de kanaalarbeiders, met zoden opgezet en met plaggen afgedekt. Grotendeels in elkaar gevallen en afgebroken. Hier huisde het hele gezin van zo’n arbeider. Later, met de vorderingen van het kanaal, trok men verder en bouwde een nieuwe plaggenhut.

Ie könt um een’ vlo nig ‘n heeln boek kapot krabb’n. - 13 -


Bruggenproblematiek

Hoofdzakelijk op initiatief van de Twentse textielindustrie werd in november 1884 begonnen met het graven van het kanaal vanuit Almelo naar de Duitse grens voor de aan- en afvoer van producten van en naar Duitsland. Maar de Duitsers twijfelden! Toen in februari 1889 tot aan de Duitse grens kon worden gevaren, duurde het nog tot 1904 voordat zij het kanaal hadden aangesloten op het Duitse kanaalstelsel. Toen was het al te laat: het werd o.a. afgeblazen door de inmiddels verbeterde wegen, het spoorwegnet en het Twentekanaal met de zijtak naar Almelo. Bovendien duurde door de vele sluizen en bruggen de doortocht te lang.

Weemselerveld Met kruiwagen en schop werd het kanaal gegraven, dwars door het landschap met een breedte van 14 m. Zo raakte o.a. in Albergen het zuidelijke gedeelte van het Weemselerveld geïsoleerd, en dit was een doorn in het oog

- 14 -

Jaargang 2012 nummer 15 van de bewoners aan de zuidkant van het kanaal. Toen op 5 augustus 1905 via een ingekomen brief van Gedeputeerde Staten bij de Gemeente Tubbergen onder bepaalde voorwaarden de eerste toestemming kwam voor de aanleg van een vonder (loopbruggetje), was er al heel wat discussie en overleg aan vooraf gegaan.

De oude ,,vete” zat diep! Onenigheid over de plaats voor de aanleg van een rijbrug, het brugwachtershuisje en de onteigende grond hiervoor waren de oorzaak dat de toestemming voor de brug door Gedeputeerde Staten werd ingetrokken. De meningsverschillen waren genoegzaam bekend volgens een toelichting! Vooral molenaar Gebbink raakte geïsoleerd van het Oostelijk gedeelte van het Weemselerveld dat met een omweg via de Rikkenpoelsbrug (Fleringen) of de Albergerbrug over de Zenderseweg bereikbaar was vanuit de Noordzijde. Ook schoolkinderen werden de dupe van de historie. De huidige Weemselerweg had toen geen doorgang en de kinderen moesten een omweg maken via een gladde kleiweg die bij regen en invallende dooi onbegaanbaar was volgens een toelichting. Ook de kerkgangers maakten over dezelfde slechte weg een omgang van 20 minuten naar 3 kwartier omdat hun ,,kerkpad” werd geblokkeerd. Alle moeite bij G.S. voor een oeververbinding over het kanaal was vergeefs !

Schipper mag ik overvaren? Na vele verzoeken kwam in juli 1895 de eerste handreiking van G.S.: een bootje voor de overgang, mits in de bediening werd voorzien etc. Het bleek vooral voor kinderen en ouderen niet zonder gevaar, en bij vorst en opdooi koos men weer voor de modder en de klei langs de ‘dooze’ richting de Albergerbrug. In juni 1904 werd opnieuw een verzoekschrift ingediend bij de Staten der Provincie met het verzoek voor het plaatsen van een vonder. Belanghebbenden zouden dan financieel bijdragen en de bediening voor hun rekening nemen.

- 15 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek G.S. stuurde de opzichter van Provinciale Waterstaat en kwamen zelf ook een kijkje nemen op hun terugreis van een bezoek aan de grens in juli 1904. De hoofdingenieur rapporteerde met drang: ,,het maken eener rijbrug”. Op 10 november 1904 diende G.S. bij de Staten een voorstel in tot het leggen van een vonder op aandringen van de provincie. Op 12 juli 1905 is het voorstel in de vergadering van Gedeputeerde Staten der Provincie met algemene stemmen aangenomen, “mits de eigenaar van den Weemseler Molen de bediening voor zijne rekening nam en tot zekerheid hiervoor ƒ2000,stortte ten genoege van G.S.”. Na de zomerzitting van 5 augustus 1905 is dit besluit enigszins aangepast. Er diende een brugwachter te worden aangesteld voor een behoorlijke bediening van de vonder. Bovendien moest de weg van de molen naar Albergen voldoende worden verbeterd. “Bij het geven van die verklaring zal er voldoende zekerheid bestaan, en kan met de bouw worden begonnen die in december 1906 moet worden opgeleverd”, volgens G.S. Op de provinciale grond, waar later na een brand in juni 1931 het café van H. Wesselink ontstond, moest in 1905 een huis ter waarde van ƒ1000,- worden gebouwd. De huurprijs bedroeg één gulden per jaar ( “ z egge ƒ1,00”). “De bewoner van dit huis is contractueel verbonHerman Wesselink voor café Bar de la Tuut den aan de bediening van de brug zonder daarbij enige vergoeding te kunnen vorderen van de schippers.”

- 16 -

Jaargang 2012 nummer 15 In 1907 waren beide oevers verbonden met de vonder, die bestond uit een draaibare brug. Bij de opening van de brug ging J. Lohuis genoemde verplichting als huurder en bewoner aan. Hij was molenaar-bakker; vandaar misschien het winkeltje bij zijn woning. In 1915 werd J. Oude Rengerink zijn opvolger. Beiden waren bij de Weemseler Molen, tegenover het kanaal in dienst als molenaar (“mullersgraads” ). In 1916 werd de molen afgebroken terwijl J. Oude Rengerink, alias “het Kromme Mulleke”, slechts 1 jaar molenaar was geweest. Op 5 April 1921 vond de overdracht plaats van de rechten en plichten inzake de bediening van de vonder door J. Oude Rengerink aan H. Wesselink (Tuut'n Herman). Herman was bij de Provinciale Waterstaat in dienst voor de onderhoud van het kanaal.

Nieuwe poging In 1939 was het bruggetje na 44 jaar aan vernieuwing toe, en opnieuw kwam een briefwisseling op gang om het draaibruggetje te vervangen door een ophaalbrug bij de voormalige Weemselermolen. Nog in hetzelfde jaar werd in een brief van het Provinciaal Bestuur van Overijssel duidelijk dat het College in beginsel geen bezwaar had een vergunning te verlenen en een financiële tegemoetkoming in de onderbouw van de brug wilde bevorderen.

Verder werd de bovenbouw van de ,,klepbrug” die vrij kwam in de weg over de Van Royenswijk in Kloosterhaar gratis beschikbaar gesteld; zonder kosten van transport, mits de kosten van verplaatsing door belanghebbenden wer-

- 17 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek den gedragen. Hier werd mee ingestemd.

Oorlogstijd Tijdens WO II werd echter niet met de onderbouw van de brug begonnen, en ook het plaatsen van de gratis aangeboden brug uit Kloosterhaar moest voorlopig worden uitgesteld. Wel vonden er allerlei briefwisselingen en besprekingen plaats over vergunningen en financiën. In april 1948 werd aan B. en W. in Tubbergen bericht, dat de aangeboden brug uit Kloosterhaar oorlogsschade had opgelopen. Een gedeelte van de brug Groenendijk kon echter ter vervanging dienen. Alles werd beschikbaar gesteld uit de buurt van Kloosterhaar. Na de oorlog kwamen er diverse discussies op gang over de toekomst van het kanaal als scheepvaartverbinding. Men had reeds diverse plannen. In juni 1949 werd de brug in onderdelen naar Albergen vervoerd door de Firma Looms en Bolk te Almelo. In december van dat zelfde jaar kwam de gemeenteraad echter met het voorstel geen brug aan te leggen maar een dam met duikers, in afwachting van verdere beslissingen over toekomst van

- 18 -

Jaargang 2012 nummer 15 het kanaal. Dit zou ten zeerste in het financiële belang van de gemeente zijn! Vanuit de Raad werd er op gewezen dat de straat waarin de brug kwam te liggen al 8 jaar klaar was dankzij de bijdrage van belanghebbenden. Met het leggen van de brug kon dus niet langer worden gewacht.

Brug bij Tuut’n Sien (1978) In 1950 berichtte Gedeputeerde Staten dat het kanaal voor de scheepvaart gehandhaafd zou blijven, zodat geen toestemming kon worden verleend om de vonder over het kanaal te vervangen door een duiker. Na goedkeuring van Gedeputeerde Staten begon in februari 1952 de firma Huisman uit Dedemsvaart met de bouw van de brug en J. Loohuis met de aanleg van de bestrating. De Boerenleenbank Albergen stelde een lening beschikbaar en op 5 juni 1952 werd de brug officieel geopend. In 1976 werd het Kanaal Almelo-Nordhorn definitief gesloten voor de scheepvaart. Café Bar de la Tuut werd geëxploiteerd van 1969 t/m 1973. In 1980 kwam daar het huidige autobedrijf. Tekst: Jan Velthof Hz Afbeeldingen: Hans Zeelenberg

- 19 -


Erve Lodewich (Harbrinkhoek) of Leuwkeboer Het erf is in Harbrinkhoek gelegen en in de Marke van Almelo gewaard (zie pijltje op kaartfragment).

Fragment topografische kaart van 1903

De grens tussen Almelo en Tubbergen liep bij ’t erve Lodewich langs de bijbehorende hoge bouwkamp en een zandrug die zich over de weg Almelo – Tubbergen voortzette in de z.g. Laokebelt. Deze Laokebelt moet blijkens de talrijke urnen die ongeveer 40 jaar geleden bij de afgraving van deze zandrug werden gevonden, tevens de dodenakker zijn geweest, waar in het begin van de ijzertijd (± 500 voor Christus) de bewoners van aangrenzende buurtschappen de as van hun doden bijzetten. Een Loak is een oud woord voor grens. Enkele jaren geleden werd achter ’t erve Lodewich de es afgegraven. Er werden tijdens deze afgraving vele eeuwenoude cultuurgreppels alsmede het z.g. archeologisch vuil (akkerbouwsporen uit de prehistorische tijd) aangetroffen. Voordien eigendom van Huize Almelo, werd Lodewich in 1455 ver-

- 20 -

Jaargang 2012 nummer 15 kocht aan het klooster.

Pachtcontract uit 1495 Er is een pachtcontract van 10 november 1495 aanwezig. Na als geconfisqueerd kloostergoed geruime tijd onder beheer van de Domeinen te hebben gestaan, wordt het rond 1756 “ingelost” (aangekocht) door de graaf van Rechteren. Blijkens een nog op ’t erve Lodewich aanwezige akte verkoopt de dan op Huize Almelo residerende graaf van Rechteren de 11e mei 1822 aan de “bouwman”Jannes Leuwik het sinds onheugelijke tijden door hem in huur bezeten erve Lodewich in de “Harbrinkshoek”. Het is dan bezwaard met een “uitgang” van ƒ 14,00 aan de heer Stork te Oldenzaal. Misschien was dit het miskoorn. Op 18 oktober 1877 koopt de grootvader van de huidige boer op ’t Lodewich, Lentferink, de al sinds eeuwen op zijn erve rustende verplichting om jaarlijks “vijf spind rogge Ootmarsumse maat“ te leveren aan de (later Hervormde) kerk te Tubbergen af voor ƒ 74,00. Lentferink kwam van Fleringen. H.J. Lentferink (Löwkeboer was in 1916 ook de schenker van de grond waarop de kerk van Mariaparochie werd gebouwd. Toen de deken van Almelo, de eerwaarde heer Van der Waarden, dit hoorde wist hij ook nog het stuk grond zo te vergroten dat hier later ook de toekomstige lagere school nog bij gebouwd kon worden.

Lied van de pinksterbruidjes Pinksterbruid, wat schone ruit, Wie heeft ons dat gegeven? Dat was nog eens zo’n rijke heer, Die heeft ons dat gegeven. Lang zal hij leven, Zalig zal hij sterven, De hemel zal hij erven. Pinkst’ren komt maar eens in ’t jaar, En dan zullen wij er veel plezier aan beleven.

- 21 -


Koperen jubileum Cultuurhoes Albergen In de jaren negentig kon men geen bestemming vinden voor het Wit Gele Kruisgebouw in Albergen. Het gebouw was onverkoopbaar. Om toch een bestemming te vinden voor dit gebouw, werd op verzoek van de Gemeente Tubbergen een werkgroep gevormd. Deze bestond uit afgevaardigden vanuit de lokale gemeenschap, namelijk een lid van de bibliotheek, jeugdwerk, heemkunde, kerk en een lid van de dorpsraad Albergen. Hier kwam niet gelijk iets uit. Pas toen de provincie een subsidieregeling voor het oprichten van Kulturhusen in dorpen en kleine kernen instelde, begonnen ook in Albergen ideeën voor het gebouw te rijpen. Het leidde uiteindelijk tot een plan voor het Wit Gele Kruisgebouw. In een rap tempo werd onze Stichting Cultuurhoes opgericht. De stichting heeft als doel actief te zijn voor het dorp Albergen, voor zowel de profit als non profit sector. Met behulp van subsidies van de provincie Overijssel en van de gemeente Tubbergen konden wij als stichting het gebouw kopen. Ook hebben we anderen om bijdragen gevraagd, zoals het Prins Bernhardfonds en de Rabobank, zodat we het gebouw konden inrichten. In november 1999 werd het eerste Kulturhus in Overijssel geopend. Deze stond in Albergen. Tijdens de eerste jaren moesten we nogal wat gebreken oplossen. Bijvoorbeeld in de eerste winter merkten we dat de dakbedekking vernieuwd moest worden doordat de regen erdoor naar binnenkwam. In het tweede jaar werd het erg koud: we moesten de CV ketel vervangen. In het voorjaar van 2002 kwam er zo veel wind naar binnen, dat het behoorlijk tochtte. Dat noopte ons tot het vervangen van de kozijnen door kunststofkozijnen met isolerende beglazing. Ook is in de loop van de jaren inmiddels het meubilair en de vloerbedekking vernieuwd. Dit komt (gelukkig) omdat er veelvuldig gebruik wordt gemaakt van de ruimtes binnen het Cultuurhoes. Het is mij een genoegen om te kunnen meedelen dat 12½ jaar na opening er al veel partijen zijn, die graag de ruimtes van het Cultuurhoes tegen een redelijke vergoeding benutten. Momenteel kennen we de dagopvang van de Eeshof Tubbergen, de Prikdienst Twenteborg Ziekenhuis, de Volksdansgroep, de Dorpsraad Albergen, de Werkgroep AED, de Stichting Heemkunde, de Bridgegroep, Vrouw-Actief, de Zonnebloem, de Welfare dames, Chris Veldhof

- 22 -

Jaargang 2012 nummer 15 met creatief schilderen, de Bibliotheek en diverse individuele groepen. Samen zorgen deze ervoor dat we het gebouw zonder subsidies positief kunnen laten draaien. Maar het gebouw wordt nog niet optimaal gebruikt! Dus er zijn mogelijkheden voor andere activiteiten die passen binnen de structuur van het Cultuurhoes. Om dit allemaal goed te organiseren en te verantwoorden hebben we een bestuur samengesteld. Het huidige bestuur bestaat uit vijf leden, namelijk Ine Paus, Marietje Demmer, Hans Oude Elberink, Ben Vlaskamp en Andre Vleerbos (voorzitter). Voor de binnenruimtes is Nico Oude Nijhuis onze beheerder. Voor het buitengebeuren is dat Ben Kok. Zij zorgen ervoor dat het gebouw in optimale conditie blijft. We weten niet wat de toekomst ons brengt voor het Cultuurhoes; dit blijft ongewis, maar met de goede samenwerking die we hebben met de gebruikers blijven wij op koers. En spreek ik, namens het bestuur, het vertrouwen uit om over nog eens 12½ jaar samen ons volgend jubileum te vieren!

André Vleerbos, voorzitter Stichting Cultuurhoes

t‘Is met Hennek nich zo best, hee kan der gen draank mer inhoaln. Der goat der meer dood van ‘n draank as van ‘n dörst . ‘n Gleasken op zien tied hoalt de mot oet ‘t lief. - 23 -


Opgespoord (De Oale Maarke nr. 14 blz. 28) 5

9 1

Naar de juiste namen van het onderwijzend personeel van de Lagere School in Harbrinkhoek moet diep worden gegraven ! Twee namen waren niet juist: Nr. 1: is niet meester Bake maar meester Op de Woerd. Nr. 5: is niet juffrouw ter Beek (heeft ze zelf bevestigd) maar wie dan wel? Nr. 9: is hoogstwaarschijnlijk Burgemeester Kolenbrander. Ook is nog niet bekend naar aanleiding van welke gelegenheid deze bijeenkomst was ! Voor eventuele (aanvullende) informatie tel. 0546 – 441521.

Jaar 2011

Het jaar 2011 is voor onze vereniging een goed jaar geweest. Ook dit jaar is het aantal donateurs met 15 inschrijvingen licht gestegen tot 616 en was de belangstelling voor de activiteiten die door het bestuur zijn georganiseerd goed te noemen. De Heemkundevereniging is financieel gezond dankzij het aantal leden, de sponsoren en de tomeloze inzet van vrijwilligers die als team wekelijks hun bijdrage leveren. Dit biedt de mogelijkheid dat er twee keer per jaar een uitgave van De Oale Maarke kan worden bezorgd. Voor uw steun onze welgemeende dank!

- 24 -


Klacht van een stadsjongen uit 't jaar 1900 In het tijdschrift "Voor 't Jonge Volkje" van zo'n 100 jaar geleden stond dit gedicht; aan u om te beoordelen wat er na een eeuw van uitgekomen is. Ik wou wel graag gaan knikkren, maar – is 't geen ongeluk? – De diender zegt: "Voor knikkren is 't in de stad te druk!" Ik wou wel gaan tollen, maar denk je dat het kan? "Neen", zegt de strenge diender daar komt op straat niet van!" Ik wou wel gaan ballen, maar 'k hoor al gauw: "Schei uit! Zoo straks vliegt onder 't spelen, je bal nog door de ruit!" Ik wou wel gaan hoeplen, maar 'k heb altijd pech! In alle straten rijden mij de auto's in den weg! Ik wou wel graag gaan fietsen, maar 'k mag niet van Moe; Die is voor ongelukken zoo bang, je weet niet hoe! Ik zou wel graag mijn vlieger de lucht in laten gaan, Maar ik weet zoowaar geen plekje waar 'k even stil kan staan. Ja, toch – ik weet een plaatsje, al is het ook maar klein; 't Is boven op den schoorsteen…. zou 't dáár ook mooglijk zijn? Ik zal het eens probeeren en als 't ook dáár niet gaat, Dan, moet ik eerlijk zeggen, dan ben ik ten einde raad.

- 25 -


Kelekoek (pofkoek) Benodigdheden: 550 gram zelfrijzend bakmeel 2 eieren zout paneermeel 600 ml. Melk 250 gr. Rozijnen boter om vorm in te vetten. tulbandvorm

Bereiding: Verwarm de oven voor op 170 graden C. Laat de rozijnen weken in warm water. Zeef het bakmeel boven een kom en klop dit met de melk, eieren en iets zout tot een luchtig beslag. Laat de rozijnen uitlekken, dep ze droog en haal ze door wat bloem. Schep de rozijnen door het beslag. Vet de tulbandvorm in met de boter en bestrooi deze met het paneermeel. Doe het beslag in de vorm. Laat de kelekoek midden in de oven in ca. 40 minuten gaar worden. Haal de kelekoek uit de vorm en laat deze afkoelen. Lekker met appelstroop of keukenstroop.

- 26 -


Altied Marietje-van-de-smid Ze is teruggekeerd op het oude nest, Marietje Golbach-Mensink (81). Ruim 50 jaar woonde ze in Mariaparochie. Je kunt het meisje wel uit Tubbergen halen maar Tubbergen niet uit het meisje. Sinds 2005 is ze terug in Tubbergen, aan de Molenstraat 6. Het dorp waar ze werd geboren als één van de tien kinderen van Albertus Mensink ‘Eysink’ en Maria Elferink. “Dat ‘Eysink’ komt nog van mijn grootmoeder. Die werd op haar 35e al weduwe. Haar tweede man was een Eysink uit Haaksbergen. Mensink stamt van café Bays in Reutum af,” Marietje Golbach bij haar 80e verjaardag vertelt Marietje vlot. Ze heeft haar levensloop nog haarscherp in beeld. Haar ouderlijk huis stond aan het kerkplein in Tubbergen. Haar ouders hadden een café annex smederij. Van hun tien kinderen overleden er twee op jonge leeftijd. “Noe sind alleen oos Jan en ik nog ower. Dat is het nare van oalder wördn, ie möt er zo völ wegbrengn.” Smederij van Mensink "Eysink" met in de deur Harry en links naast de deur broer Jan en rechts broer Gerard Mensink

In 1943 werd de ULO opgericht in Tubbergen, in een oude paardenstal op de plek waar nu de werkplaats van Fiets City is. Marietje kon altijd goed leren en mocht naar de ULO, ze volgde de ‘wiskundekant’. Maar op haar 15e werd ze van school afgehaald omdat haar moeder ziek was. Hoge bloeddruk, een kwaal waar je tegenwoordig een pilletje voor krijgt. Toen moest je ‘plat’.

- 27 -


Vijftienjarige huishoudster Marietje had zo graag verder geleerd, “maar ja, wat mos ie dan in die tied? Ik heb altied dacht, dat za’k nooit doon bie oonze kinder.” Als vijftienjarige het huishouden doen, nee, ze vond het drie keer niks. Tegen wil en dank werd ze klaargestoomd voor een leven als huishouden keukenprinses: een jaar naar naailes (“vond ik ok niks an”) en daarna een jaar in de leer in de keuken van het St. Elisabeth-ziekenhuis. In de smederij van Mensink werkte ene Harry Golbach. Met hem kreeg Marietje verkering in 1948. “Uitgaan? Er was toen zowat niks te doen. Kermis en Carnaval, dat waren zo’n beetje de hoogtepunten. We gingen wel eens fietsen met elkaar, zelfs naar de bioscoop. Maar eigenlijk hadden we amper een fatsoenlijke fiets.”

De Winkel van Sinkel In 1953 trouwde Marietje (23) met de 34-jarige smid Harry Golbach. “Dus ik bleef Marietje-van-de-smid.” Harry was de zoon van Gerhardus Golbach en Hendrika Loman uit Tubbergen. Hij kocht in 1950 grond van ‘’n oalen Tiptoon’, tegenover de lagere school in Mariaparochie waar nu Uitvaartverzorging Hams zit. Daar begon hij een smederij annex galanteriezaak. Na de lagere school had Harry graag willen doorleren maar ja, crisistijd. Hij ging aan het werk als boerenknecht bij Hulshof ‘in ’t Geziet’. Hout trok hem meer dan ijzer maar toch kwam hij als leerling in de smederij terecht, o.a. die van 1953 trouwfoto Harry en Marietje Haarhuis in Geesteren. Na het werk volgde hij cursussen, met de fiets naar Almelo of Nijverdal voor zijn diploma’s van (hoef)smid. Voor het middenstandsdiploma werd hij bijgespijkerd door onderwijzers van de lagere school. “Zo gung dat vrooger.”

- 28 -


Fam. Golbach, staand v.l.n.r.: Louis, Eef, An, Bertha, Jan, Harry. Zittend: vader, de zuster en moeder

Marietje ging de galanteriezaak bestieren: servies, spijkers, pannen, heggenscharen, kinderboekjes, gereedschap etc. En toen kwamen de kinderen, “achter mekaar deur”, zegt Marietje. 1954 Gerard, 1955 Mariët, 1956 Hetty, 1957 Paulien, 1959 Huub, 1960 Elly, 1961 Leo. Een groot verdriet is het overlijden van Huub in 1995. Hij stierf aan een melanoom en liet vrouw en zoontje van twee maanden achter. “Dat is het ergste wat ik tot nu toe mee heb gemaakt,” zegt Marietje, “alleen er veel over praten, helpt.” Ze heeft totaal 10 kleinkinderen. En inderdaad, haar kinderen hebben allemaal doorgeleerd….

Bruisend hart “Ach, dan bi’j jong en dan vin’ie alles mooi,” zegt Marietje over het bruisend hart van Mariaparochie/Harbrinkhoek in de vijftiger jaren. Er was toen weinig bebouwing in het dubbeldorp. Je had het dubbele blok van twee families Groothuis naast de smederij. Pierik het klompenwinkeltje en kruidenier Vrerink. Schilder Oude Hergelink waar nu Spuiterij Gerard Lesscher zit. Kleermaker en winkel Holsink tegenover de kerk en daarnaast schoenenwinkel Alberink. Naast de tegenwoordige Rabobank had je café Tibbe en aannemer Hesselink en een paar dubbele woonhuizen. Verderop in Harbrinkhoek

- 29 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek ‘Bosman’ de fietsenmaker Oude Nijhuis, kruidenier ‘Boggersmarie’ Kampkuiper, café-bakkerij Frielink, Bruggink met de bank aan huis en ‘mel-Jantje’ Frielink. ‘Het dorp van toen, het is voorbij’, zong Wim Sonneveld. Het zou zomaar dorp Mariaparochie/Harbrinkhoek kunnen zijn. Marietje deed de winkel altijd zelf. Toen de kinderen klein waren, had ze wel eens hulp. Als eerste was dat Miny Vrerink, die later op het postkantoortje zat aan de Demmersdwarsweg. Harry was er voor de smederij. Ze hadden er een goede boterham aan, samen met broer Eef Golbach. Eigenlijk leefden ze er met dertien mensen van! Marietje denkt dat kinderen wel gezeglijker waren, toen. “Als er mensen in de winkel waren en ik hoorde de kinderen bekvechten, sprak ik Foto t.g.v. van 1e Heilige Communie van Heteven op en dan was het over. Ik kon er ty. Onder v.l.n.r. Mariet, Elly, Hetty en Huub Staand v.l.n.r. Marietje met Leo, Paulien, alleen niet tegen als de kinderen klaagHarry en Gerard den dat ze niks te doen hadden. Want ik was zelf altijd zo druk!” Helaas had ze ‘slimme benen’, zoals men spataders toen noemde. Een wond aan haar been ging eens vreselijk bloeden. Ze lag in de keuken met het been omhoog te wachten op dokter Eshuis. Er kwam een klant langs, Herman Kroeze, die al dat bloed zag en riep: “Wat gebeurt hier, ben je aan het hanen slachten?” Marietje: “Ja, hier ligt de geslachte haan wel…”

’t Is mooi geweest Nadat Harry’s broer en collega Eef in 1985 overleed, stopte Eind jaren veertig: Marietje staand bij de auto met Lies Harry met de smederij. Hij was ter Beek achter het stuur

- 30 -


Bij het 25-jarig huwelijk, poserend voor de winkel in Mariaparochie

40 jaar smid geweest en was er zat van. Vaak onder spanning werken om de afleveringsdatum te halen. En soms kwam de klant het smeedwerk dan zelfs niet ophalen! Smid, een uitstervend beroep. Hij maakte trappen, siersmeedwerk, staalconstructies etc. Daarnaast verkocht Harry landbouwwerktuigen. Harry ging verder met zijn hobby: de jacht en honden fokken, de Duitse staande korthaar. Marietje sloot haar galanteriezaakje in 1990. De loop was toch al minder. Ze kreeg meer tijd om te lezen; nog altijd is ze lid van de bibliotheek. Vroeger heeft ze veel gekaart met o.a. Dien en Herman Holsink, Marie en Herman Oude Avenhuis, Riky en Eef Golbach, Sien en Jan ten Hove. De vrouwen samen, de mannen samen. Dan was er tenminste oppas thuis. Nu kaart ze met de bekende meisjes van vroeger, Diny Langeveld, Lena Oude Vrielink en Marietje Paus. Op 22 juni 2000 is Harry gestorven na een ziekbed van een half jaar. Nog vijf jaar bleef Marietje in Mariaparochie wonen. Nu woont ze alweer vijf jaar in Tubbergen, “hoog en droog.” De cirkel is rond.

Betsy Telgenkamp-Bos

- 31 -


De historie van een schöllook Ik geloof niet dat onze kinderen weten wat een schöllook is. Het voornaamste gebruik van opoe’s schöllook was om haar “kleed” te beschermen, omdat zij er daar maar een paar van had. Maar ook omdat het makkelijker was om een schöllook te wassen dan een “kleed”. Zij gebruikte de schöllook ook om pannen van een kachel of uit een oven te halen. Hij was ook goed om de tranen en de smerige snuitjes van de meisjes af te nemen. Alls zij de eieren uit het kippenhok ging halen, was de schöllook heel handig om de eieren in te dragen. Als er praatvolk kwam, konden haar eenkennige kinderen onder haar schöllook weg kruipen. En als het koud was, kon zij haar armen in de schöllook draaien en opwarmen. Hij was ook heel handig om menig zweetdruppeltje af te vegen als zij boven het fornuis stond te koken. Hout voor een kachel werd ook in de schollook in huis gehaald. Uit de tuin droeg zij in de schöllook alle soorten groente in huis en als de erwten gedopt waren, gingen de schillen in de schöllook. In de herfst gebruikte zij de schöllook om de appels op te rapen die onder de bomen lagen. Als opoe onverwacht praatvolk zag aankomen, stond je ervan te kijken hoeveel meubels dan de oude schöllook in een paar minuten kon afstoffen. Als het eten klaar was, ging opoe naar buiten en zwaaide met de schöllook. Dan wist iedereen dat het tijd was om naar huis te komen. Het zal nog lang duren voor dat er iemand is die iets heeft uitgevonden wat voor zoveel dingen gebruikt kan worden als een schöllook. En bedenk: In deze tijd zouden wij er gek van worden te weten hoeveel “ongemak” er in een schöllook zat. Toch heb ik er nimmer wat aan over gehouden.

- 32 -

Jaargang 2012 nummer 15 Uit het Twents Woordenboek van G.J.H. Dijkhuis: SCHÖLLOOK, de beste kaante van ‘n schöllook - de mooiste kant, zijde.

De wichter doot de beste kaante van’n schöllook veur (Scho.Uss) - De meisjes dragen de beste zijde van de schort aan de voorkant; laten zich van hun mooiste zijde kennen.

Janna Janmaat-Koning in 19e eeuwse “roewwerkkleding” met schöllook

- 33 -


- 34 -


HORIZONTAAL 2. 4. 8. 10. 11. 14. 15. 17. 19. 21. 25. 27. 28. 30. 31. 33. 35. 36. 37. 39. 40. 41. 42. 43. 46. 48. 50. 51. 55. 56. 57. 59. 60. 63. 65. 66. 68. 69. 70. 71. 72. 75. 76. 78. 79. 82. 85. 86. 89. 90. 91.

VERTICAAL

Muzieknoot 1. Zwemvogel 3. Vurig 5. Snel 6. Kassier Boerenleenbank 7. Bijwoord 9. Oude munt 12. Hefschroefvliegtuig (afk.) 13. Niet klein 16. Sportvereniging 18. Meubel 20. Schaakstuk 21. Muzieknoot 22. In het jaar 23. Aanwijzend voornaamwoord 24. Ten opzichte van (afk.) 26. Roofdier 29. Baardje 32. Muzieknoot 34. Telwoord 36. Eerste directeur zuivelfabriek "De Sa- 38. menwerking" 44. Bekeuring 45. Griezelig 47. Europeaan 48. Langspeelplaat 49. Op deze plek 51. Bijwoord 52. Naam v.e. vereniging 53. Reeks 54. Grote waterplas 58. Bloeiwijze 60. Muzieknoot 61. Jaarlijks terugkerend evenement 62. Inhoudsmaat 64. Klein kind 67. Overal 68. Bewonderaar 70. Huisdier 73. Muziekinstrument 74. Boom 77. Voorzetsel 79. Bewaarplaats voor documenten 80. Alarmsein 81. Dierengeluid 83. Naaldboom 84. Voorzetsel 87. Persoonlijk voornaamwoord 88. Familielid 89. Laan Oude lengtemaat Kunstleer

- 35 -

Beginpunt van het kanaal Lof Lage waterstand Telwoord Amsterdams Peil Leerling Soortelijk gewicht Insect Gauw Voegwoord Mechanisch mens Boerenbezit Vochtig koud Oud-burgemeester Tubbergen Deel van de hand Familielid Vaartuig Volledig Eten voor dieren Stemming Bijenhouder Niet droog Tweetal Voor Knaagdier Landbouwwerktuig Compact Disk Thans Telwoord Serie Telwoord Voetbalvereniging Advies Familielid Naaldboom Familielid Muzieknoot Drietal Bijwoord Leerinstituut Heilige Rustig Lokvoer Niet schoon Groente Vroeger motorevenement Spil Voedsel Als boven (afk.)


Liefe redaksie hier is sannie we hebben bij ons een nieuwe auto redaksie. ons fader heeft um aangesgaft fan de geraazje. want ons moeder sei altijt astas se met sonder auto nerguns meer kon komen. maar ons moeder kan met de auto ook nergens komen want se heeft geen reibewijs. maar het is altijt so lastig as je met de fiets moet sei se. de ene keer dan regent ut en de andere keer dan wil ut aligt niet met die nauwe rokken. daarom hebben wij dur eentje gekogt redaksie. ons fader heeft dur wel duideluk bij gesegt astas ut un hele goeie moest zijn en niet duur. want hij wouw ook nog genoeg gelt overhouden foor om bensiene te tenken en ook nog un beetje om un geraazje te bouwen naast ons sguurtje in de tuin. hij heeft de tuin al afgemeten met de sentimeter uit de naaimasjiene fan ons moeder en ook fier fan die stokjes in de gront gestoken. maar ons fientje heeft se dur alle fier weer uitgetrokken. nu weet ons fader ook niet prezies meer waar of de geraazje komt te staan. ons fientje hat die stokjes dur niet ekspres uitgetrokken. want ons fientje heeft helemaal geen ferstant van autoos redaksie. se wist nog niet eens astas un geraazje ut huisje is waar je un auto in kunt setten as ons fader dur niet mee weg is. onze auto noemen se leluk eentje. Maar hij is helemaal niet leluk en het is ook geen egt eentje. want un egt eentje kan ook fliegen. ik ben dur blei fan redaksie dat ut geen egt eentje is want anders flogen we dur misgien allemaal mee de lugt in. nee se noemen ut alleen maar so. ut is eigenluk un deusjevoo maar dat is frans en soon raar woort kunnen de mensen niet goet onthouden. want de mensen kennen geen frans. alleen ons henkie wel. hij is in 1959 op de weg gekomen redaksie. ongefeer tegelijk met ons fientje. want die is ook pas ses jaar geweest. ik weet niet of ik ut fan ons fader wel seggen mag redaksie want hij sei astas dur niemand wat mee te maken hat en hij sei ook astas andere mensen ook wel mangs één of ander ongemakje met hun auto hadden. as je ut maar tegen niemant niet ferder vertelt sal ik ut je seggen. ons fader heeft nameluk un beetje peg gehat met ut leluke eentje. toen hij hen net hat wou hij hen efen preberen. Efen inreiden heet dat bij deusjevoos. toen was hij onderweg so maar ineens kepot. de man fan de geraazje is er beigekomen en die sag dreks dat er geen bensiene meer in sat. hij heeft er un tenk met bensine ingedaan en toen mekeerde dur niks meer an. maar ut was al un beetje donker toen ons fader terugkwammet

- 36 -

Jaargang 2012 nummer 15 sonder ligt an. en toen hij bei ons tegen ut trotaar opjaagde toen ging ut un beetje teveel naar links en toen sat ons fader fast tegen ut paaltje fan ut tuinhek aan. so donker was ut al. nouw wil de deur niet meer digt en dur sit ook un hele lange kras op. ons fader heeft dur fan soon soort stokferf opgedaan en saterdag wil hij hem in de grontferf setten. ons bennie sei astas je daar best met un autobus door kon want ut was vier meter breet maar die weet dur niks fan redaksie want hij heeft niet eens un reibewijs. groeten fan ons beklemde fader, fan ons moeder die nerguns komen kan door de nauwe rokken, ons bennie, ons henkie die segt un fransman segt deusjevoo maar hij bedoelt twee paarden, ons gerriet, ons fientje met dur fier stokjes en fan…

san

nie

Krantenartikel uit De Amsterdammer: dagblad van Nederland van 20 augustus 1896

- 37 -


Tijd vloeit ineen…… De laatste maanden blader ik met enige regelmaat in het boek “Mariaparochie 75 jaar 1918-1993”. Samen met Dien Alberink, Theo Egberink en Gerard Goossen mocht ik mijn een van de auteurs van een echt boek noemen. Een jeugdwens ging in vervulling. Het boek werd geschreven in het kader van het 75 jarig bestaan van Mariaparochie. De parochie waar ik gedoopt werd, naar school ging, communie deed, gevormd werd, kortom de parochie die een belangrijk deel van mijn bestaan werd. De auteurs van het jubileumboek wonen geen van allen meer in Harbrinkhoek/Mariaparochie. Gerard Goossen is ons ontvallen, Theo Egberink woont in Geesteren, Dien Alberink in Tubbergen en ik mag in ut Geziet in Albergen wonen. Het thema van de viering ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van Mariaparochie is daarom “Tijd vloeit ineen, verleden wordt heden maar altijd blijft het Woord.” Een tekst die ontleed is aan de ex priesterzoon Huub Oosterhuis. Een tekst die ik als buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand menig keer aanhaal om een duiding van vergankelijkheid te doen. Dat ook de tijd in de kerk ineen vloeit moge duidelijk worden. Mariaparochie is net als de overige kerken in de gemeente Tubbergen en de Antoniuskerk in Vriezenveen onderdeel van de grote Pancratiusparochie. Samen staan we sterk moet U maar denken. Tijd vloeit ineen is ook van toepassing op de RKSV MVV’29. In een jaar tijd weer terug in de vierde klasse. Een prestatie waar menigeen in Harbrinkhoek/Mariaparochie terecht trots op mag zijn. Natuurlijk was het een schande voor zo’n grote vereniging dat men moest vertoeven in de kelder van het amateurvoetbal. Graag zien we daarom volgend jaar de derby’s tegen Reutum en de Tukkers weer op de voetbalagenda komen. Aan de nieuwe trainer van MVV’29, de in Ootmarsum woonachtige Richard Telgenhof Oude Koehorst (van de Peuver Kolnboer) zal het niet liggen. Hij komt van de Mekkelenbergwerg en is in Harbrinkhoek en bij MVV’29 geen vreemde in Jeruzalem. Als oud-speler van MVV’29 vloeit voor hem ook de tijd ineen. Ook in de wandelsport vloeit tijd ineen. Onlangs ging de 49e editie van de Tukkerstocht langs ons huis. Een bonte stoet van mensen trok over de wegen rondom Albergen. Fanatieke wandelaars liepen de 25 of zelfs de 40 kilometer, anderen liepen minder kilometers. Mensen lopen de Tukkerstocht om

- 38 -

Jaargang 2012 nummer 15 verschillende redenen. De een voelt dat het onlosmakelijk verbonden is met zijn jeugd en met Albergen, weer een ander wil gewoon oefenen voor de Nijmeegse vierdaagse. Zelf liep ik als jongere alle mogelijke afstanden tot en met de 25. Ook als leerkracht toen nog aan de St. Alphonsuschool in Mariaparochie liep ik samen met leerlingen van school mee. Dit jaar heeft de orga-

Foto: www.tukkerstocht.nl nisatie van de Tukkerstocht ook weer de scholen aangeschreven om mee te doen. Samen met je klas wandelen prachtig toch! Wandelen is weer hip anno 2012. Veel mensen wandelen in hun vrije tijd en lopen de stress van zich af, kletsen met buurlui of vrienden alle kanten in en ontspannen zich zodoende. In het boek 75 jaar Mariaparochie wordt zelfs nog geschreven over de Wandelsportvereniging Mariaparochie. Wandelen in echt verenigingsverband van 1967 tot eind jaren 70. Tachtig leden op haar hoogtepunt. Het bestuur van de vereniging zag geen toekomst weggelegd voor de vereniging, en vandaar dan ook dat men besloot de vereniging op te heffen. Het kan toch niet zo zijn dat het bestuur van de Tukkerstocht geen toekomst meer ziet voor dit fantastisch wandelevenement? Ik wil nog graag een keer een poging wagen om de 40 kilometer te lopen…. Henny Oude Geerdink

- 39 -


Overzicht schenkingen De stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek heeft 1 januari 2012 de volgende schenkingen mogen ontvangen:

Voorwerp

Schenker

Landkaart serie M733 blad 29 Denekamp 6 t.d.n. 1995

Harrie Rouw Hendrik Wetterstraat 18 Albergen

Medailles, kruisje voor ketting. Kruis achter lijst met gebogen glas. Tabakspijpen met doos. Kandelaar of blaker. Boek over Carnaval.

Fam. Boswerger Rikkenpoelsweg Albergen

7 pentekeningen kalender 1932. 5 oude bankbiljetten (D.). Oud muziekinstrument: Citer.

Agnes Rietmeyer Mekkelenbergweg Harbrinkhoek

Uitgebreide Huwelijksakte 1934 Hermanus ter Haar en Ilona Molnar (geboren in Hongarije). Landkaart serie M 733 blad 28 oost Almelo 6 t.d.n. 1995.

Gerard ter Haar Kapittelhuisstraat 29 Albergen

4 Koopaktes vanaf 1752.

Fam. ter Beek Weemselerweg Albergen

vanaf

Wij houden ons aanbevolen voor alles wat met de geschiedenis (vooral van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek) te maken heeft, zoals: aanzichtkaarten, foto’s, oude belangrijke krantenknipsels, aktes, kadastrale kaarten etc. Hartelijk dank voor de schenkingen van gereedschap, boeken, voorwerpen, foto' s, rouwkaarten, bidprentjes, enz. Deze vormen een mooie aanwist voor onze stichting. Nogmaals onze dank!

- 40 -


Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek Kanaalweg 7, 7665 VD Albergen Rek. nr. Rabobank Albergen 10.20.41.199 Voorzitter

Vacant

Sinds 1 januari 2009

Secretaris

Wil Roosendaal-Alberink

 0546 – 441720

Kanaalweg 7

7665 VD Albergen

Hein Bloemenkamp

 0546 – 441534

Floris Radewijnstraat 2

7665 AS Albergen

Bertus Bos

 0546 – 441925

Gerrit Maathuis

 0546 – 441670

Ben Oude Vrielink

 0546 – 861954

Jan Velthof

 0546 – 441521

Elise Goossen-Haarhuis

 0546 – 873252

Hennie Oude Nijhuis

 0546 – 441484

Hans Zeelenberg

 0546 – 441533

Gerard ter Haar

 0546 – 441790

Penningmeester Leden

U kunt donateur worden voor maar € 5,- per jaar (€ 7,50 per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) per automatische incasso. Hiervoor ontvangt u ons infoblad twee keer per jaar, kunt u onze donateuravond bezoeken, meedoen aan onze jaarlijkse fietstocht, zoeken in ons archief en natuurlijk onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Heeft u mooie, oude en relevante artikelen voor ons infoblad of een oude foto, dan kunt u deze afgeven aan of mailen naar: [email protected] Weet dat onze stichting ook een eigen website heeft? www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl Op deze site vindt u algemene informatie en natuurlijk de activiteiten die de Heemkunde organiseert.

- 41 -


Maak ook uw buurman of buurvrouw lid Wordt ook donateur van de Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek. U krijgt dan voor maar €,5- per jaar (of € 7,50 per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) toegang tot ons uitgebreide archief in de Heemkelder, twee keer per jaar ons infoblad “De oale Maarke”, een donateuravond, hulp bij stamboomonderzoek, een fietstocht en natuurlijk kunt u dan ook onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Het belangrijkste is dat u met het donateurschap de Heemkunde ondersteunt die de geschiedenis van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek bestudeert en vastlegt. Heeft u thuis nog waardevol materiaal in de vorm van bijv. oude foto’s, krantenartikelen, dagboeken, oude bidprentjes of overig informatief materiaal, dan kunt u hiervan door de Heemkunde een afdruk laten maken voor het archief. Voor vragen of ideeën kunt u altijd bij één van onze leden terecht. De namen staan vermeld op pagina 41. Actuele informatie over de Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek kunt u op www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl vinden. U kunt de Heemkunde helpen door uw buurman of een familielid donateur te maken. Knip daartoe onderstaande machtiging uit, laat hem invullen en lever deze in bij één van de bestuursleden. Alvast onze hartelijke dank voor uw hulp.



—————————————————————————————————————————————

Machtiging Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek Naam: ..………………………..……………………………………………………………………… Adres: ...….……………………..……………………………………………………………..…….. PC + Plaats: …………………………..…………….……………………………………….……. Bank/gironummer: ………………………………...……………………………………..……… Verleent hierbij toestemming tot wederopzegging aan het bestuur van de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek om van zijn/haar bovenvermeld Rekeningnummer jaarlijks € 5,- / € 7,50 bijdrage af te schrijven voor het donateurschap aan de Stichting. Datum: ………………………… Handtekening: ……………………………………...……

- 42 -

Laat hier het tegellogo van uw bedrijf


Plaatsen!

Bel 0546-441534 De sponsoren vergeet hen niet! Met uw steun zijn zij ons van dienst.

Laat hier het tegellogo van uw bedrijf Plaatsen!

Bel 0546-441534

ISSN: 2211-4114

www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl

Harbrinkhoek

Recommend Documents