Harbrinkhoek bedankt de volgende ondernemers voor het realiseren van

Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek bedankt de volgende ondernemers voor het realiseren van

De sponsoren vergeet hen niet! Met uw steun zijn zij ons van dienst.

Laat hier het tegellogo van uw bedrijf plaatsen!

Bel 0546 - 441790

Jaargang 2014 nummer 18

Beste lezers, Voor u ligt weer een mooie en gevarieerde uitgave van de Oale Maarke. Negen jaar geleden is de stichting Heemkunde begonnen met deze halfjaarlijkse uitgave en we zijn nu toe aan nummer 18. Alle uitgaven zijn nu ook online op

onze website te lezen en geven een

prachtig stuk geschiedenis weer van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek. Het adres van de website is: www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl. Naast de online uitgaven vindt u hier ook oud foto- en filmmateriaal zoals filmpjes van de beroemde motorraces. Wij hebben zelfs filmbeelden van de eerste motorraces uit 1946 en van de beruchte ruilverkaveling die in 1971 plaatsvond en half Nederland beroerde. Natuurlijk zijn we altijd op zoek naar meer informatie/foto's/filmpjes over Harbrinkhoek en Albergen. Hebt u ergens in een kast of op zolder nog interessant materiaal liggen, neem dan a.u.b. contact op met één van de leden van de Heemkunde (zie blz. 41). Wij zorgen er dan voor dat uw materiaal wordt gedigitaliseerd en wordt getoond op onze website of tijdens een van de donateuravonden (als u daar mee instemt natuurlijk). Tot slot wensen wij u veel leesplezier toe en een goed en gezond 2014!

De redactie

Ie vermaakt de leu ‘t best deur ze an ‘t woard te laot’n. Foto omslag: Deze foto van Elise Goossen is gemaakt op de Hagweg en kijkt uit over de es, richting ’t Möss.

-3-

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

Inhoudsopgave Van de redactie

3

Wat er fout ging

5

Jaarlijkse donateursavond

5

Oale Maarkes digitaal

5

Wie (her)kent deze personen? (1) (aanvulling van nr. 17)

6

Reactie van Jan Rikmanspoel

8

Liefe redaksie hier is sannie

9

Stamboomonderzoek

11

Wie (her)kent deze personen? (2)

13

Door de eeuwen heen

14

Oproep betreffende oorlogskinderen

16

50 Jaar DCA

17

Hengelen naar succes

20

Een nieuwe hengel

26

Van buurkapel tot Sint Pancratiuskerk

29

Hoe zeg je dat in het Nederlands?

35

Kruiswoordpuzzel

36

Overzicht schenkingen

40

Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

41

Maak ook uw buurman of buurvrouw lid

42

-4-


Wat er fout ging in nr. 17 In de vorige Oale Maarke is van het artikel "Het dagboek van Johan Schothuis" op blz. 19 onderaan een stuk tekst weggevallen. Na "Daar werden we toch zoo buitenge-" hoort nog te komen: "woon feestelijk onthaald en kregen we voor het eerst weer eens een flink

kop koffie, die we in vier weken niet meer hadden gehad. En nog dien zelfden middag ben ik God zij dank in eigen huiselijken kring teruggekeerd. Wat was dat een blij wederzien! Neen, nooit heb ik kunnen denken dat oorlog zoo iets verschrikkelijks kon zijn. En dat was nog maar een paar dagen." Op onze website vindt u nog een kleine aanvulling op het interview met de fam. Tibbe dat in de vorige uitgave van de Oale Maarke stond.” De redactie

Jaarlijkse donateursavond Op de jaarlijkse donateursavond van 14 november in het Kultuurhus gaf de historicus Drs. Dick Schlüter een boeiende lezing over "Misdaad en lijfstraffen in Twente vanaf de Middeleeuwen". Menig luisteraar hing aan Dick's lippen: niemand vermoedde dat zich vroeger op het Weemselo zulke gruwelijke taferelen hadden afgespeeld. Na de pauze werden er oude foto's gepresenteerd van Albergenaren, waarbij ons nog diverse namen van onbekende personen werden doorgegeven.

Oale Maarkes digitaal Sinds 19 oktober 2013 zijn, op de laatste editie na, alle Oale Maarkes (zelfs de oudste edities) via onze website digitaal door te bladeren. Klik hiervoor binnen het Info-menu of aan de rechterkant op de knop Oale Maarkes.

-5-


3e klas 1960-1961

Wie (her)kent deze personen?

-6-

Jaargang 2014 nummer 18 Met behulp van Thea ten Dam en Monique Nijhuis (van Frans Beernd) hebben wij de lijst met namen van de klassenfoto van de 3e klas uit 1960-1961 kunnen aanvullen. Zie op bladzijde 8 een reactie van oud-onderwijzer Jan Rikmanspoel. 1 Juffrouw M.S. van der Wal

26 Jan Bouhuis

2 Jos Lucas

27 Jan Welberg

3 Gerard Kleyssen

28 Marietje Stroot

4 Jos Oude Lenferink

29 Gerard Roelofs

5 Gerrit Roelofs

30 Marian Klaassen

6 Marian Oude Avenhuis

31 Herman Velthof

7 Ans Lohuis

32 Riky Velthof ?

8 ???

33 Annie van der Aa

9 Theo Oude Lenferink

34 Ria Drop

10 Jan Herbrink

35 Wilma Kleissen

11 Harrie Koopman

36 Gerard Veldhof

12 Theo Bouhuis

37 Annie Oerbekke

13 Lida Smienk ?

38 Marietje Velthof

14 Marietje Fleerkotte

39 Agnes oude Avenhuis ?

15 Josefien Geerlink

40 Agnes Borgerink

16 Tonnie van der Aa

41 Maria Eyssink

17 Jan Schepers

42 Agnes Oude Moleman

18 Gerrit Beld

43 Karel Maathuis

19 Johan van der Aa

44 Betsie Oude Breuil

20 Joop Nijhuis

45 Gerard Nijhuis

21 Tonnie Kroeze

46 Annie Wesselink

22 Harrie Droste ?

47 Harrie Oude Nijhuis

23 Ellie van der Aa

48 Gerard Kroeze

24 Ans Demmer

49 Ben Schepers

25 Annie Demmer

50 Annie Schepers

-7-


Reactie op de foto van de vorige bladzijde: Met veel belangstelling lees ik altijd jullie magazine “De Oale Marke” van kaft tot kaft. Leuke verhalen en wetenswaardigheden uit het mij nog altijd dierbare Albergen. Dit keer werd ik bijzonder getroffen door de klassenfoto op blz. 24. Dit is namelijk de klas, waarmee ik mijn loopbaan als “zelfstandig” onderwijzer in oktober 1959 ben begonnen. In dat jaar heb ik veertien dagen ingevallen in wat toen klas 2 was van de St.Aloysiusschool in Albergen. De enige leerling, die ik daar van ken, is mijn zwager, Johan van der Aa (Johan van Koops Jan). Een klas met niet te weinig leerlingen. Toen ik later als conrector/ locatiemanager van Reggesteyn in Nijverdal de lessenverdeling moest maken haalde ik dit nog wel eens aan als men klaagde over te grote klassen. Ik zal de foto bewaren en hem vast nog wel eens hier en daar laten zien. Ik wens jullie veel succes met je werk als heemkundegroep en groet jullie allen. Jan Rikmanspoel

-8-


Liefe redaksie hier is sannie Fan ut jaar hebben we ut bij ons aardig uitgebreit redaksie ut dresswaar hebben we helemaal naar ut raam toegetrokken dat ging niet so naar goet want met ut fersguifen is dur un poot onderheen gefallen en ut deurtje daar midden in ging ook open en toen is dur un kopje fan ons moeder sijn beste serfies kepot gefallen. Daar hat se der twee fan. De jongens deden ut feels te onmundig sei ons moeder en se was so hellig as un spinnewep. Se sei astas ut elk jaar utselfde gerommel was met ut kerstkripje. En as tur nu ook nog un kerstboom bijkwam dan kwam alles in de kamer op de kop te staan. Maar dat was tog niet so redaksie. Want toen we ut savents klaar hadden stont alles in de kamer nog gewoon regtop. Wat raar is dat als alles in de kamer op de kop staat of niet redaksie. Dan saten de matten daar bofen aan de solder en de stoelen ook. En dan stont ut kerstkripje ook helemaal bofen in de hoek. Daar kan dan niemant bij om de kaarsjes aan te steken en ut mos fiel ook helemaal daal. En mesgien fiel dan wel één fan de herdertjes op de lamp die dan aan de gront hing. Dan was ut ligt kepot. Dan was de stroom uitgefallen en dan gingen de lampjes in de kerstboom ook uit. Ik wouw ut niet graag redaksie. Savends in bed doe ik wel mangs even kopstaan en dan wort ik altijd dreks duiselig. Ga jij wel eens mangs op de kop staan redasksie. Of mag jij dat ook niet fan je moeder. We hebben wel un hele mooie kerstboom redaksie. Hij staat met de wortels in un doos met zant. Daar staat skip op. Ons henkie heeft er ook un heleboel fan die gekleurde lampjes in gemaakt. Allemaal root. Heel mooi is dat. Ik mag ut eigenluk niet seggen redaksie naar laast is onse kerstboom somaar in de brant geflogen. Ons fientje was toen alleen in de kamer ons moeder hat ut toevallig gesien want ons fientje hat dur niks fan gesegt. Se sij allenig maar astas sij ut niet gedaan hat. die herder met die fluit die hat hem aangestoken sei ons fientje. Se hat ut self gesien. En dat hat se. Toen liep ons moeder heel hart weg en toen heeft se gauw de pan met melk gegrepen en daar heeft se de kerstboom mee uitgegooidt. Water kon ons moeder so gouw nergens finden. De kerstboom begon geweldig te stinken. En dat font ik wel jammer redaksie want nu was de melk op en kregen we geen droge rijst met resijnen en dat lust ik so graag. Ons bennie heeft dreks un nieuwe gehaalt en die kan niet in brant fliegen.

-9-

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek Want de kaarsjes en lampjes mogen alleenig savends maar aan as we met ut avendsgebet geginnen. Ons fientje segt nog niet één keer; bit vrons. Se sit aan een stuk door maar naar ut kripje te kijken. Na ut avendgebet singen we altijdt kerstlietjes. Ik en ons fientje en de anderen. Ons opa kent heel feel kerstlietjes fan vroeger redaksie. Hij singt er elke avent wat en dat finden we allemaal ontsetten mooi. Ons opa singt alleen mangs un beetje fals en dan weet hij ut ook niet so goet meer. Dan helpt ons fader hem hoe ut verder gaat en as ut dan uit is heeft ons opa soms de tranen in de ogen . So mooi find hij ut kerstkripje geloof ik. We sijn dan allemaal heel stil. En dan segt ons opa astas hij morgenavend wel weer ferder singt. En daarom fint ik kerstmis wel ut mooiste feest fan de hele werelt redaksie. Ons moeder segt net astas ik jouw ook un salig kerstmis moet wensen met de groeten fan ons fader ons moeder ons opa die alle liedjes kan singen en fan ons gerrit ons bennie ons henkie en fan ons fientje die ut niet gedaan heeft en fan…

san

nie

Well wett’n wil wat röst is, möt eerst lear’n wèrken. - 10 -


Stamboomonderzoek Dat was voor mij in de periode 19962006 zoeken en snuffelen in de archieven van gemeenten, kerken en ded rijksarchieven in de provinciale hoofdsteden. Van heel veel gegevens van mijn voorouders was de geschiedenis op een fotocassette gezet. In het gemeentehuis van Tubbergen kon ik alles nog opzoeken in geboorteregisters, huwelijksregisters en overlijdensregisters. Dat is de laatste jaren wat gemakkelijker geworden, de archieven zijn gedigitaliseerd en op internet geplaatst. Nu kun vanuit je huis allerlei sites bezoeken om de familiegeschiedenis te reconstrueren. Dankzij de bezetting van een groot deel van Europa door het Franse leger van Napoleon Bonaparte, die de Burgerijke Stand invoerde, zijn vanaf ca. 1811 heel veel gegevens terug te vinden. Daarvoor, vanaf het concilie van Trente in 1563, waren het de kerken die in de zogenaamde DTB (doop-, trouw- en begraaf-) boeken de administratie van de gezinnen noteerde. Bij de RK-kerken werd dit dus in de periode 1563 tot 1811 in het Latijn gedaan. Maar als je eenmaal 'verslaafd' bent aan het genealogievirus krijg je ook dat onder de knie. Trouwens, tijdens de Franse overheersing van 1795 tot 1813 werd bij de start van de burgerlijke stand in veel gemeenten het Frans als schrijftaal gebruikt. Mijn zoektocht naar mijn voorouders begon in september 1996 in het gemeentehuis van Tubbergen. Ik realiseerde me toen niet waar ik aan begon, ik wilde eigenlijk alleen maar weten waarom mijn jeugdvriend Jan Rikmanspoel (Blokman) geen familie van mij was. Toen ik 's middags terug kwam, kon ik tegen mijn vrouw zeggen dat we familie waren. Het werd voor mij toen als het ware een grote legpuzzel waar ik nog vele stukjes bij moest zoeken. Ik heb bij mijn 1e zoektocht verschillende personen gevonden van het erf "Fleer - Rikkenspool' aan de Rikkenspoelweg, het erf 'Jennenhuis' wat vroeger in het 'Clooster' lag, het erf 'Blokman' en het erf 'Overesch'. Alleen 'Fleer- Rikkenspool ligt uiteraard in de marke Fleringen, de andere drie liggen in de marke Albergen. Mijn vader zei eens dat hij ook nog verre familie had

- 11 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek in Amsterdam maar daar had ik toen geen belangstelling voor. Nu echter wel, maar eerst wilde ik nog naar het gemeentehuis in Weerselo, want van het erf 'Dulder-Rikkenspool' ( Scholte op Reimer) zijn de gegevens daar opgeslagen. Laat ik nou in mijn eerste fotocassette vinden: het overlijden van Jan Rikmanspoel, geboren te Amsterdam op 27 jan 1795 en overleden op 23 juli te Weerselo. Mijn vader had dus wel degelijk gelijk met zijn verhaal dat hij Amsterdamse familie had. Na 10 jaar zoeken heb ik in 2006 het familieboek ' Rikmanspoel, een eeuwenoud Twentsch geslacht' uitgegeven en even dacht ik: ik kan dit boek sluiten. Maar het bleef me steeds bezig houden. Van enkele personen kon ik geen familie vinden, zij waren dus niet te plaatsen en van enkele personen had ik twijfels of ik ze wel goed had geplaatst. Maar dan verschijnen de eerste archieven op internet en het werden er steeds meer. Ik kan dan wel mijn gegevens aanvullen en/of wijzigen maar het boek niet. Daar is sinds het voorjaar 2013 verandering in gekomen. Door het in de lucht brengen van de website www.rikmanspoel.nl. Inmiddels zijn er enkele wijzigingen gemaakt maar nog veel meer aanvullingen. Thans staan de DTB boeken van Albergen ook al op de site van heemkunde 'de Oale Marke', of b.v. de kadasterkaarten van 1832 met een register van eigenaren. Het familieboek is een verzameling van feiten die ik op dat moment kende en in het boek heb vastgelegd. Internet en de website www.rikmanspoel.nl zijn echter flexiebel en daar ben ik nu bijna dagelijks nog mee bezig. Genealogie in zijn klassieke vorm is het zoeken van je voorouders in de vorm van een parenteel of kwartierstaat. Maar wist u dat als je van 11 generaties de ouders, grootouders en zo verder naspeurt, je uitkomt op een aantal van 2000 personen? Onze voorouders leefden nogal geïsoleerd, zij zochten en vonden hun levenspartner meestal in de directe omgeving. Dit noemt men tegenwoordig populatiegenealogie. Het kwam vroeger echter ook vaak voor dat de ouders een in hun ogen geschikte huwelijkskandidaat zochten voor hun zoon of dochter. Dit noemt men sociale genealogie, waarbij de maatschappelijke positie de hoofdrol speelt. Dank zij de archieven die op internet te vinden zijn ben ik nu bezig met de populatie en sociale genealogie van de onze Albergese voorouders. Een soort van familiereconstructie van de bevolking van De Oale Marke Albergen. In eerste instantie beperk ik me tot de periode 1811-1960. De jongere gegevens zijn in verband met de wet op

- 12 -

Jaargang 2014 nummer 18 de privacy niet toegankelijk en in de DTB-boeken is het moeilijker omdat men steeds van naam wisselde. Van de familie Rikmanspoel had ik in 2006 een database met daarin ca. 1900 personen. Nu, medio oktober 2013, is dit aangegroeid tot ruim 7000 personen. Soms komen de personen uit de aangrenzende marken of dorpen. De opzet is echter om een reconstructie te maken van de bewoners van de Marke Albergen met daaraan gekoppeld bidprentjes, foto's en eventueel documenten. Hoe het er dan komt uit te zien, kijk daarvoor op http://www.rikmanspoel.nl. Henk Rikmanspoel

Wie (her)kent deze personen? Hier ziet u een foto van het personeel van de school uit Harbrinkhoek. In het midden staat het hoofd der school, meester Kemerink. Herkent u een van de andere personen die op deze foto staan, geef het dan door aan Jan Velthof ( 0546 – 441521) of aan een van de andere bestuursleden. U mag ook reageren via mail of onze website.

- 13 -


Door de eeuwen heen Decennia lang had Nederland meer heidevelden dan de rest van de wereld. Eens had ons land hoofdzakelijk ondoordringbare wouden en bossen. Namen als Nibbixwoud, ‘s Hertogenbosch en Holten zijn er aan zijn ontleend. Sjaak van Dijk, boswachter van Staatsbosbeheer, zei tijdens een interview in de Twensche Courant/Tubantia van 2 September 1998: “Ons land was ooit grotendeels bedekt met bos, rond 2000 voor Christus begon de mens met het kappen en platbranden er van”. Langzamerhand raakte Nederland dus ontbost; men had het hout nodig voor het bouwen van huizen, maken van boten en gereedschap. De vrijgekomen grond was humusrijk, en zo ontstonden de eerste akkervelden, waar een gedeelte van het voedsel op werd verbouwd voor mens en dier; zoals tarwe, gerst en vlas. Het was allemaal erg kleinschalig want hun eerste ploeg was een eergetouw: een gepunte stok met een handvat waarmee men de bovengrond openritste. De as van afgebrande bomen en heide was hun eerste bemesting. Zo ontstond er van oudsher een landschap met boerderijeergetouw tjes; want elk gezin moest in zijn eigen onderhoud voorzien. Iedereen was boer; andere beroepen waren er niet en kerken en kastelen waren hier nog onbekend. Een groot gedeelte van de gekapte bossen bleef ongemoeid. De ontstane lage plantengroei was van harte welkom als voeding voor dieren. Later waren het vooral schapen die er op graasden, en zo de boel kort hielden, waardoor vooral de struikheide zich ontwikkeld tot een grote paarsrode massa: de heidevelden. Decennia lang had Nederland meer heidevelden dan de rest van de wereld samen, vooral het Zuiden en het Oosten: Nederland was een typisch heideland.

- 14 -

Jaargang 2014 nummer 18 Kort voor de jaartelling had men meer mogelijkheden, door de komst van de keerploeg. Men kon toen grootschaliger gaan werken:de ploeg werd getrokken door een os, of enkele paarden, die toen gemiddeld veel kleiner waren. De ontstane mest door de uitwerpselen van de schapen was van harte welkom op de schrale heidegrond. Samen met de heideplaggen ontstond langzamerhand het potstalsysteem: het vee werd ondergebracht in losse stallen, en als strooisel werden de heideplaggen gebruikt die samen met de uitwerpselen als bemesting vruchtbare landbouwgronden tot stand brachten. B. Asbreuk schrijft in de Twentsche Courant van 11-12-1991: “1000 jaar geleden was Twente veel vlakker, door de mest (met veel plaggen) uit de potstallen werden de akkers elk jaar 1 mm. hoger, dat is in 1000 jaar 1 mtr”. Zo ontstonden door de eeuwen heen de hoge essen. Het is bekend dat enkele eeuwen geleden een eekhoorn nog van boom tot boom kon springen; van Oldenzaal naar Hardenberg, zonder de grond te raken. In de loop van de twintigste eeuw, begon de opkomst van de kunstmest. Die was vanaf 1920 volop in de handel. Er is een museum nodig, om te kunnen uitleggen hoe de ontwikkeling tot stand is gekomen. Ook in Oost-Nederland, was volgens overlevering enkele generaties geleden het boerdenbedrijf een voor zichzelf zorgende gemeenschap met eigen verbouwde producten die ze zelf nodig hadden, of als ruilmiddel gebruikten. Twee tot zelfs drie generaties woonden bij elkaar, met vaak ongehuwde broers en zussen van de oudste zoon, die als erfopvolger het meestal tot een huwelijk bracht. Verder soms boerenknechten en meiden als hulp in de huishouding. Samen onder een dak, met het vee in het z.g.n. ,,losse hoes”. Iedereen werkte mee in het overlevingsproces Maar er is veel veranderd: in de jaren 50 van de 19e eeuw begon de uittocht

- 15 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek van de agrarische bevolking naar de steden, de industrie had zijn intrede gedaan. De scheiding boeren, burgers en buitenlui werd steeds groter. Door overproductie ontstonden termen als superheffing, meststoffenwet, melkplas, boterberg en graanoverschot. Jan Velthof Hz.

Oproep betreffende oorlogskinderen De Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek ontving enige tijd geleden een mailtje van ene Hans Jansen uit Amsterdam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in de Hongerwinter van '44-'45, verbleef hij met andere kinderen uit Amsterdam en Rotterdam, in Albergen en Harbrinkhoek. Wij willen graag weten welke oorlogskinderen er nog meer in Albergen en Harbrinkhoek verbleven en bij welke gezinnen zij waren ondergebracht. Graag komen wij in contact met iedereen die ons adressen en/of verdere gegevens kan aanleveren. Ook andere relevante informatie over de oorlogsjaren is welkom. Wanneer u informatie heeft, kunt u dat aanleveren via mail of persoonlijk bij een van de bestuursleden (zie blz. 41).

- 16 -


50 Jaar DCA In november 2013 was het 50 jaar geleden, dat de vrouwenvereniging de VNKV (Vereniging Nederlands Katholiek Vakverbond) is opgericht. Inmiddels is de naam veranderd in Dames Club Albergen, kortweg de DCA genoemd. Marie Oude Lenferink-Klaassen werd in 1963 benaderd door het landelijke vakverbond (NKV) en ze besloot om met een aantal dames zich in te zetten voor een plaatselijke vrouwenvereniging.

Het 25 jarig jubileum met alle jubilarissen Ze werd voorzitster en naast haar kwamen secretaresse Leis Teikotte (beter bekend als 'Timmerleis'), penningmeester Marie Droste, San Paus en Marie Bekke het bestuur versterken. Op de eerste verenigingsavond konden al 50 leden worden geteld. Inmiddels is het aantal leden al verdubbeld, alhoewel dat in de laatste jaren wel is teruggelopen. In de beginjaren hadden diverse vrouwen naast hun huishouden verder geen noemenswaardige hobby's, dus een avond naar de 'vrouwenbond' was voor iedereen een gezellig en ook vaak educatief uitje. Er werden sprekers uitgenodigd, die de dames informeerden over medische zorg, huishoudelijke wetenswaardigheden en politieke of landelijke problemen. Tegenwoordig is er genoeg te vinden op internet en in de media.

- 17 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek Afgelopen 50 jaar zijn er veel hoogtepunten geweest bij de DCA. Bij het zilveren jubileum van de vrouwenvereniging is er een revue opgevoerd in zaal Morshuis. Dit werd verzorgd door de leden zelf en de zaal was twee keer afgeladen vol.

Busreis met de firma ter Beek (in 1986?) Er werd o.a. teruggeblikt op de diverse uitstapjes, de live-uitzending op de radio, waarbij de dames aanwezig waren, de diverse excursies, de wandelen fietstochten en de mooie cursussen. Tegenwoordig zijn de laatstgenoemde activiteiten nog altijd in trek. Verder heeft de DCA ook een gymgroep opgericht. Op maandagmiddag zijn nog steeds twee groepen actief in de Danne, onder leiding van een fysiotherapeut. Er is ook een aerobicgroep ontstaan uit een initiatief van de vrouwenclub. Regelmatig kwam de DCA ook in het nieuws door hun bijzondere ideeën. Zo is er een handtekeningen-actie geweest, naar aanleiding van het veranderen van het regionale gedeelte van de Tubantia. Meer dan 100 handtekeningen werden verzameld, om de 'Tubbergse editie' weer terug te krijgen en dit werd beloond met een positief resultaat. In november 2013 heeft de Dames Club Albergen herdacht, dat ze een halve eeuw bestaan. Na het traditionele 'roosjes maken' voor de boog bij zalencentrum Morshuis (de vaste plek voor hun bijeenkomsten) was er een feestavond voor de jubilerende dames. Marie Oude Lenferink was als erelid en oud-voorzitster ook aanwezig.

- 18 -

Jaargang 2014 nummer 18 De bestuursleden op dit moment zijn: Jeannet Oerbekke (voorzitter), Francien Tulk (secretaresse), Willy Roosendaal (penningmeester) en de leden Anita Wagemans, Siny Perik en Riet Luising. Helaas heeft het bestuur afscheid moeten nemen van Ria Kemna. Zij is afgelopen jaar plotseling overleden. Het programma voor volgend jaar is nu al weer rond en in januari zullen de leden de boekjes krijgen aangereikt door de wijkleidsters. De Dames Club Albergen is nog steeds een bloeiende vereniging evenals 50 jaar geleden!

Jeannet Oerbekke

As niks wett’n gelukkig maakt, hef ‘t gin zin um wies te wean.

- 19 -


HENGELEN NAAR SUCCES Niet alleen in Albergen is Voorhuis Hengelsport- en dierenspeciaalzaak, Hoofdstraat 33, bekend, maar ook ver daarbuiten. Daar willen we natuurlijk het fijne van weten. Dus op bezoek bij Jan Voorhuis en zijn vrouw Francis Voorhuis-Elferink, beiden geboren in 1939. Ze zijn 50 jaar getrouwd en wonen al die tijd aan de Hoofdstraat 19 in Albergen. Francis komt uit Geesteren, “Elferink van de schoeJan heeft beide glas-in-loodramen speciaal laten maken: nen.” Hun drie kinderen links het raampje dat betrekking heeft op zijn werk, rechts zijn de deur uit. Inge het raampje over zijn hobby, de paarden. (1966) woont in Hoofddorp, Marco (1968) in Amsterdam en Marieke (1969) in NoordDeurningen. In totaal hebben ze vijf kleinkinderen, van 13 tot 6 jaar. De ontstane ruimte in huis is geluidloos opgevuld door stapels fotoboeken, plakboeken en memorabilia. Eigenlijk genoeg om een boek mee te vullen… De vader van Jan was ‘Hüushein’ (1906), af12,5 Jarig huwelijk: Marco staat links, Marieke middenvoor en komstig uit de Huyer in Inge rechts. Geesteren. Zijn moeder was Marietje Kiens (1910) uit Groenlo. Marietje had een hoedenwinkeltje in

- 20 -

Jaargang 2014 nummer 18 Groenlo. Ook deed ze de boekhouding voor haar vader die een sigarenfabriekje had. Een feministe avant la lettre dus. ‘Hüushein’ begon in 1933 een bakkerij annex kruidenierswinkeltje in Albergen aan de Hoofdstraat 23, zoals je wel meer zag in die tijd. Venten met de transport fiets, aan de zijkant hing een jutezak voor de beschuit.

Hein kwam bij het begin van de Tweede Wereldoorlog op de Grebbeberg terecht. Hij werd krijgsgevangen gemaakt en kwam samen met ‘Tolheerm’ (Kemerink) in Duitsland terecht. Niemand wist waar hij was. Marietje zat alleen met de bakkerij en vijf kinderen. Elke week fietste ze naar het station in Almelo om te kijken of Hein eraan kwam. Bij het laatste transport kwamen ‘Hüushein’ en ‘Tolheerm’, na twee maanden, toch nog gezond thuis. Door de roggebroodfabricage kwam Hein in aanraking met samengestelde voeders voor het vee. Hij schafte zich na de oorlog een jeep met aanhanger aan en ging ook in de veevoederhandel. En de kunstmest. “Als schoolkinderen moesten wij de bestellingen opnemen,” zegt Jan, “telefoon was er nauwelijks.” In 1947 ging de bakkerij naar Anton Borgerink. Tot 1957 werd er brood gebakken, daarna werd het pand een kapsalon, tegenwoordig is het een woonhuis. De woning waar Jan en Francis nu in wonen, werd in 1953 door zijn ouders gebouwd.

- 21 -


Officieuze opening Er werden vijf kinderen geboren uit het huwelijk Voorhuis-Kiens. Alleen Jan had belangstelling voor de zaak. Na het Mulo-examen ging hij binnen een week aan het werk bij een veevoederhandel in Bunnik. Na een jaar kwam hij weer thuis omdat hun knecht Fons Grob wegging. Aan de Hoofdstraat 31, 33 en 35 werd na de oorlog driftig gebouwd aan opslagruimte. “Maar de pastoor wilde ons nieuwe pakhuis niet officieel openen, in 1959. Hij was meer van de coöperatieve vereniging, dan kwam je zeker hoger in de hemel. Toen hebben we het zelf maar geoGezinsfoto uit 1946 pend, met missiepater Kiens, broer van moeder. Verder geen scheve gezichten hoor. Ik heb nog met mijn heftruck door de kerk gereden om de doopvont te verplaatsen! En ook kwam de heftruck goed van pas bij het opruimen van oude graven. ”

Eens reed Jan naar Tubbergen met een vracht op de aanhangwagen. De vracht was niet goed vastgezet, onderweg raakte hij steeds meer spullen kwijt. Iedereen reed hem voorbij maar pater Henk Demmer hielp hem weer op weg, “ik voel me net een barmhartige Samaritaan…”

Gat in de markt

1e steenlegging van de nieuwbouw in 1959

In de tachtiger jaren kwamen er bulkwagens met los veevoer opzetten. Jan Voorhuis legde zich toen meer toe op kleindiervoer, paarden- en hondenbrokken, en ook visvoer met hengelattributen. Boven hun pakhuis woonde

- 22 -

Jaargang 2014 nummer 18 toen Albert Hinnen, een echte hengelsportliefhebber en wedstrijdvisser. Die bracht hem de kneepjes van het vak bij. Ook Jan ging eens een hengeltje uitwerpen. “Nee, ik kon niet mee, “ zegt Francis, “er moest toch iemand op de winkel passen.” Jan formeerde een groepje van vijf jongens om wedstrijden te vissen. In de hoogtijdagen waren dat Hans Kerkhoff en André Hofste uit Albergen, Bert Aufderhaar (Hardenberg), Rein Nijland (Mariaparochie), Jos Hobert (Wierden) en de broers Wind uit Vroomshoop. “Ik hielp ze een beetje op

Internationale viswedstrijd in Hongarije

gang met visvoer en trainingspakken. Op hun zitmand kwam een sticker met onze naam. Heel vooruitstrevend in die tijd. Dat trok weer andere visliefhebbers aan.” Langzamerhand ging de hengelsport van nevenhandel over naar hoofdzaak. Een wedstrijdhengel kostte al gauw fl. 3000. Bij een complete, professionele visuitrusting praat je zelfs over fl. 25.000. Van heinde en verre kwamen de klanten aanzetten. Ze kregen allemaal koffie, en dat sloeg aan. Jan stelde al vroeg een koopavond in ook al was Francis er niet zo van gecharmeerd. “Er ging een wereld voor mij open,” zegt Jan. “Jongens uit onze groep werden uitgenodigd voor het Nederlandse team. Aufderhaar werd in Ierland zelfs

- 23 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek Europees kampioen. Het Wilhelmus werd gespeeld, machtig mooi. Een Duitse klant, Kremkus, werd drie keer wereldkampioen! Er zijn ongeveer 250 deelnemers bij grote wedstrijden. Soms viel er zelfs een nieuwe auto te winnen! Het gaat erom wie de meeste kilo’s vis naar boven haalt, met één hengel van maximaal 12,5 meter. Zo’n wedstrijd duurt 3 uur, er wordt geloot om de plaatsen aan het water. Ik ben in heel Europa bij wedstrijden geweest, van Portugal tot Hongarije tot Italië. Vaak reed ik er met mijn eigen auto heen, ja. Je beleeft nog eens wat ‘in de vis’. Bij de zes-landenwedstrijden heb ik in de jaren 90 in de organisatie gezeten. Tussen 1980 en 2000 hadden we zelfs een viswedstrijd om de Voorhuis-beker. Geen nieuwe auto als prijs maar prima vleesschotels."

Maden aan de meter Omdat de leverancier van veevoer ook visvoer verkocht, kon Jan makkelijk allerlei soorten visvoer mee bestellen. Dat gaf hem een voorsprong. De klanten mixten van alles door elkaar voor het betere visresultaat. Beschuit erin, paneer, ook geurstoffen om vis te lokken. Voor de karper, snoek en forel is steeds ander voer en een andere hengel nodig. Bij Voorhuis was dat allemaal aanwezig. “In het begin hadden we een klein koelkastje voor de maden. Nu is er een koeling van zes vierkante meter!” Op een dag belde de politie dat er een buitenlandse auto plus aanhanger op de Zondermansweg stond geparkeerd. Daarin sliepen Denen, ze bleken te wachten tot de winkel open was voor visvoer. Jan en Francis hebben ook wel eens Engelse klanten te slapen gehad die in de regen op een camping zaten. “Je kon die mensen toch niet in de nattigheid laten zitten!” zegt Francis. Sinds 2000 hebben ze hun winkel verhuurd aan Jurgen Letteboer, die al bij hen werkte. In 2007 heeft Jurgen ook de veevoederhandel overgenomen. Toen is Jan gestopt met werken. Francis heeft tot haar zestigste de boekhouding gedaan en in de winkel geholpen.

Hobby’s Jan heeft 10 jaar in het eerste elftal van de Tukkers gekeept. Hij schopte het zelfs tot het Twentse elftal, met wedstrijden tegen Heracles en FC Twente. Nou ja, schoppen, het waren meer zijn snoekduiken. Daarna ging hij een beetje volleyballen en nu alleen nog, soms, vissen. Francis heeft ook gevolleybald, in een recreatieteam. Ze zwemt nu nog elke week. Als het weer een

- 24 -


Jan's voetbalelftal: v.l.n.r. achter: trainer Gierveld, Henny Rekers, Sjaak Hulshof, Ben Wissink, Gerrit Kemna, Gerard Degger, Jan Eijsink, bestuurslid Kerkhoff, voorzitter Wissink. Voor v.l.n.r.: Johan Kemers, Gerrit Peters, Henk Veldhof, Jan Voorhuis, Harry Kemna, Herman Veldhof.

beetje meezit, gaat ze lekker wandelen en fietsen. En natuurlijk regelmatig met de trein naar het westen, op bezoek bij de (klein-)kinderen. In 1969 was Jan een van de oprichters van “de Koetsnkeerls”. “We begonnen met tien man, nu ben ik de enige van hen die nog in leven is.” Hij heeft nog wel koetsen maar is verder passief lid. De vrijheid bevalt Jan en Francis prima! Inmiddels hebben ze hun gouden huwelijksfeest gevierd. Misschien wel met een lekker gebakken visje…

Tekst: Betsy Telgenkamp-Bos Foto’s: Elise Goossen-Haarhuis

Better geern te will’n wa’j doot, as doon wa’j geern wilt. - 25 -


Een nieuwe hengel Het was in de jaren 50. Hendrik had met vaderdag een nieuwe hengel gekregen. Liefdevol had hij het kleinood al tientallen keren door zijn werkhanden laten glijden en aan ieder die op visite kwam moest de perfecte strakheid, de fijne balans van de 6 meter lange hengel gedemonstreerd worden. Een mooie lichtgekleurde hengel met een vergulde stikker van “Theo van Veen”. Theo was al jaren de vertrouwde winkelier waar Hendrik al z’n spulletjes kocht. In een kistje zaten een paar kant en klare snoertjes en een paar kartonnetjes met extra lijn. ’s Avonds als Hendrik ging slapen gleden zijn gedachten vanzelf naar zijn geliefde stek aan het kanaal AlmeloNordhorn en zag hij zijn dobber, een Rotterdammertje, na een lichte trilling langzaam achterover zakken; een typische aanbeet die op brasem duidde en waar Hendrik verzot op was. De hele scène was al tientallen malen aan zijn geestesoog voorbij getrokken, en nu werd het hoog tijd om droom en werkelijkheid met elkaar te laten versmelten. Het ging Hendrik niet eens zozeer om de vis op zich als wel om de sport en alles wat daar mee van doen had. Deze vorm van voorpret schijnt nog steeds voor te komen, ook bij de huidige generatie. Welnu, de eerstvolgende zaterdag zou het echt gaan gebeuren. Voor een kwartje werd een lepel maden gekocht en ook een halfje witbrood zou als voer en lokaas dienen. De wekker werd op het vroege tijdstip van 4 uur gezet. Dat moest wel, want het was al met al toch wel zo’n dikke 2 uur fietsen naar Weerselo. Daar, bij een turfloods aan de bovenzijde van de sluis, had Hendrik al menig heerlijk uurtje doorgebracht. Een thermoskan met koffie, een paar dikke pillen brood met kaas vonden hun plek in de fietstassen samen met zijn opklapkrukje, een sigarenkistje met spulletjes, papieren enz. De hengel werd in een stoffen foedraal langs de fiets gebonden samen met het schepnet dat met zijn grote ronde en vaste vorm fier naast de koplamp prijkte. Het leefnet hing langs de bagagedrager en alles was klaar voor een mooi avontuur. Op de stek aangekomen werd de fiets tegen de turfloods geplaatst en zocht Hendrik z’n stekje in het nog natte riet. Na eerst een shagje te hebben gerold liet Hendrik de weldadige rust op zich inwerken, waarna hij grote wolken uit-

- 26 -

Jaargang 2014 nummer 18 blazende voorbereidingen trof om te beginnen. Een groot stuk van het halfje wit werd in het schepnet voorgeweekt en na stevig te zijn doorkneed als lokaas ingeworpen. Voor de eerste maal werd er met de nieuwe hengel ingeworpen. Hendrik zakte gemoedelijk achterover op z’n krukje in afwachting van wat hopelijk een mooie visdag zou worden. De vis beet aardig en na een paar uurtjes kwam Hendrik even overeind om de stramheid wat uit de benen te lopen en tevens voor ontlasting van zijn blaas zorg te dragen. Nog even keek hij achterom, de hengel lag keurig in de standaard en de dobber vertoonde geen beweging. Toen Hendrik al knopen dichtmakend terug kwam uit de bosrand zag hij nog net bij zijn voerstek een jongen op de fiets stappen om weg te rijden, een hengel in de hand, EEN HENGEL IN DE HAND?? Hendrik versnelde zijn pas en een snelle blik naar de waterkant bevestigde zijn angstige voorgevoel. ZIJN HENGEL WAS WEG!!! Snel keek hij naar de jonge knaap op de fiets terwijl hij schreeuwde: “Hè, jij daar….blijf eens even staan”. De toonzetting en de non-verbale uitstraling waren echter van dien aard dat precies het tegenovergestelde werd bereikt en de jongen met een noodvaart wegspurtte op zijn fiets. Hendrik had niet veel tijd nodig om te bedenken wat hij moest doen. Hij rende naar de turfloods en greep zijn fiets. Een stoot adrenaline zorgde ervoor dat zijn groeiende woede werd omgezet in een kracht en snelheid die hij gezien zijn leeftijd zichzelf niet meer had toegedacht. Al schreeuwend zette hij de achtervolging in en zag dat de afstand tot de knaap langzaam maar zeker werd ingelopen. Het knaapje deed vertwijfelde pogingen om hem voor te blijven, maar de angst voor de aanstormende man werkte op hem eerder verlammend. Toen hij even achterom keek, kwam hij met zijn fiets in het rulle zand terecht en dit ontnam hem alle snelheid. Hij viel op de grond en in no time was Hendrik bij hem. “Waarom blijf je niet staan als ik je roep,” brulde Hendrik terwijl hij de beduusde knaap een schop onder zijn achterste gaf. “Geef hier die hengel”. Met een ruk trok

- 27 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek hij de knaap de hengel uit de hand en keek op de sticker…???? ”Jan Voorhuis” stond erop. Hendrik keek vertwijfeld naar het plaatje en toen alsof hij zijn ogen niet kon geloven iets nauwkeuriger naar de hengel van de jongen. Een onbestendig gevoel, dat begon bij zijn tenen en zich langzaam omhoog werkte richting kruis, kwam bij hem op, als verlamd keek hij nog eens en ….. het was zijn hengel niet!!! Het schaamrood steeg hem naar zijn kaken. “Waarom rijd je dan ook zo snel weg,” zei Hendrik als wou hij met de verheffing van zijn stem zijn ongelijk wegpoetsen, “Ik dacht dat je mijn hengel gepikt had,” “Nee meneer,” stamelde het joch “ik wou alleen even kijken naar uw hengel want die stond helemaal krom, volgens mij had u flink beet. “Sorry, Sory” (het woord shit bestond nog niet) bromde Hendrik van achter uit zijn keel en greep opnieuw zijn fiets. Opnieuw ging het in grote snelheid langs het water maar nu de andere kant op. Weer op de stek aangekomen smeet Hendrik de fiets van zich af en keek naar het water. Ja hoor, daar aan de overkant tussen de plompenbladeren dreef zijn stok met het stickertje “Theo van Veen”. Snel over de sluis naar de andere kant en met enige inspanning en tot z’n knieën in het water kon hij met zijn schepnet de hengel iets dichterbij halen en pakken. De brasem zat er nog aan, maar dat gaf geen aardigheid meer. Hendrik heeft ingepakt en is naar huis gegaan maar nam zichzelf wel voor de volgende keer eerst de hengel uit de standaard te nemen alvorens van de stek weg te lopen. Die jongen heeft hij nooit weer gezien, en gelukkig voor hem, de vader van de knaap ook niet.

Peter Dragt

Wa’j geern doot vaalt nich zoer - 28 -


Van buurkapel tot Sint Pancratiuskerk Buurkapel - klerkenhuis - St. Antoniusklooster - kerkschuur St. Pancratiusparochie te Albergen 1372 – 2005

HET DORP ALBERGEN LANG GELEDEN Albergen is, historisch gezien, een belangrijk en interessant dorp. Het is gelegen aan een oude internationale handelsroute, die liep van Deventer via Rijssen naar Wierden en Almelo, door Albergen en Ootmarsum naar Nordhorn en Hamburg of Münster. Middenin het dorp, in de tuin van boerderij Bouhuis, lag erve Hobergen, een belangrijk bezit van de heren van Borculo. Het Weemselo, bewoond door de adellijke familie Van Bevervorde en behorend tot de heerlijkheid Bevervorde, was gelegen aan de Fleringer Molenbeek. De landerijen in Albergen, vroeger de marke Albergen geheten, waren eigendom van de proost en het kapittel van Oldenzaal, het klooster Albergen, het klooster Weerselo, het klooster Werden, het stift St. Pieter te Utrecht, Herman van de Kemenade, het gasthuis te Oldenzaal, het Lievevrouwengilde te Oldenzaal en het huis Weemselo. De boeren waren verenigd in een markegenootschap, onder leiding van een boerrichter. De vergaderingen werden gehouden in de buurbank, een omheinde ruimte in de open lucht, waar banken voor de boeren en de landeigenaren stonden. In Albergen was deze gelegen op de plaats, waar J. Loohuis aan de Hobergenstraat woonde. Zo'n vergadering werd uitgeschreven door de houtrichter, de heer van het Weemselo. Indien er besluiten moesten worden genomen over bijvoorbeeld het aantal schapen dat gehouden mocht worden, of als er straffen werden uitgedeeld over het stiekem kappen van bomen of het onbevoegd graven van turf, dan werd de straf onder leiding

- 29 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek van de houtrichter en de landeigenaren bepaald (boeren waren destijds geen landeigenaar, dat waren de kloosters, adellijke huizen, gasthuizen, kapittels etc.).

DE STICHTING VAN EEN BUURKAPEL IN 1372 De inwoners van Albergen gingen vroeger in Ootmarsum naar de kerk. Onderweg werd men vaak lastiggevallen door kooplieden die passeerden. De inwoners van Albergen vroegen aan de pastoor van Ootmarsum om een eigen kapel. Dit werd toegestaan en de kapel werd de buurkapel (de boerenkapel) genoemd. Op 21 oktober 1372 werd de kapel die gewijd was aan Maria, de heilige Johannes de Doper, de 11.000 Maagden en alle heiligen met het kerkhof ingewijd. De kapel stond op de hoek van de Schultenstraat - Hobergenstraat, bij J. Oerbekke.

VERANDERING VAN BUURKAPEL IN GASTHUIS In het midden van de 16e eeuw werd de kapel, met een grote gift van de heer van het Weemselo, verbouwd tot een gasthuis. Hierin werden de armen van de marke Albergen verzorgd.

HET SINT ANTONIUSKLOOSTER 1407 1721 De bewoners van het erve Hobergen besloten om hun goed, waar het huidige kerkplein deel van uitmaakte, over te geven aan de rector van de broeders van het Gemeene Leven te Zwolle, opdat er een klerkenhuis gesticht zou worden. Op 1 januari 1407 kwamen de eerste broeders uit Zwolle in Albergen aan. Ze bouwden een klerkenhuis, waarvan de archeologische restanten op een luchtfoto uit 1975 te zien zijn. Het gebouw was erg groot. Het had de maten van 32 x 13,5m. Aan de rij slecht groeiende plata-

- 30 -

Jaargang 2014 nummer 18 nen, die nu midden op het kerkplein staan, kan men nog zien dat deze op de oostelijke fundering van het klerkenhuis staan. Aan het klerkenhuis werd de grote kloosterkerk gebouwd. Zij stond ten noorden van de huidige kerk. De pastorie staat nu nog op de voormalige oostvleugel van het klooster. De noordvleugel moeten we zoeken aan de noordzijde van het kerkplein. Wat de kloostergeschiedenis betreft, mogen we blij zijn dat prior Johannes van Lochem de belevenissen opschreef in zijn kroniek gedurende de jaren 1520-1525.

Tussen de pastorietuin links en de huidige Sint Pancratiuskerk rechts was de kerk van het Sint Antonius-klooster gelegen.

Van 1611 tot 1721 zijn er geen kloosterlingen meer in Albergen. In 1672/73 is er nog even een prior. In 1721 vond de openbare verkoop van het klooster plaats, dat wil zeggen, wat er nog van over was. In 1725 brak in de restanten brand uit. Op de noord-westelijke hoek van het kerkplein, waar ooit de prior zijn kamer had, bevindt zich nu een bronzen maquette van het klooster met brailleschrift en een informatiepaneel.

DE OPRICHTING VAN DE PAROCHIE TUBBERGEN 1572 Met de oprichting van de parochie Tubbergen in 1572, werd Albergen afgesneden van Ootmarsum. Ten tijde van de reformatie hebben rondtrekkende geestelijken hier en daar missen gelezen. Zo ook in Albergen, rond 1630 in de kloosterkerk. Pas in 1688 heeft Tubbergen weer een pastoor.

- 31 -


DE BOUW VAN EEN NIEUW KERKHUIS OP DE FUNDERING VAN DE KLOOSTERKERK 1786 - 1787 Het is dan ook niet verwonderlijk dat Bouhuis, de kloosterboer, exact wist, waar het klooster had gestaan. Aan Bouhuis heeft Albergen het te danken dat er een nieuwe kerk werd gebouwd op de fundamenten van de kloosterkerk. Met grote inzet van vele Albergenaren werden stenen gebakken voor het nieuwe gebouw. In 1786 begon men met de bouw, op 2 december 1787 was de eerste mis met predicatie. Het kloosterkerkhof werd opgeruimd en op dezelfde plaats werd het nieuwe kerkhof ingericht. Het bevond zich op de plaats van de huidige kerk.

DE VERBOUW TOT WATERSTAATSKERK MET DAARNA DE NODIGE VERANDERINGEN 1832 - 1918 In 1841 was de verbouw tot waterstaatskerk gereed. Dat betekende, dat de bouw onder toezicht stond van de hoofdingenieur van Waterstaat in de provincie Overijssel. In een nis bij de ingang aan de westzijde, plaatste men het beeld van de H. Pancratius, de patroonheilige van de kerk in Albergen en de moederkerk te Tubbergen.

DE OPRICHTING VAN DE PAROCHIE VAN DE HEILIGE PANCRATlUS TE ALBERGEN OP 30 MAART 1855 Dit was een belangrijke gebeurtenis voor Albergen. Men werd een zelfstandige parochie, afgescheiden van Tubbergen, en behoorde tot het dekenaat Almelo. Noodzakelijk was het beschrijven van de grenzen van de parochie en het inventariseren van het kerkelijk kunstbezit. Dit is zeer nuttig, omdat in de

- 32 -

Jaargang 2014 nummer 18 loop der jaren is gebleken dat verschillende kostbaarheden, die tot de kerk behoorden, zijn verdwenen. De omvang van de parochie werd kleiner door de oprichting van nieuwe parochies.

OPRICHTING VAN DE PAROCHIE ONZE LIEVE VROUW VAN ALTIJDDURENDE BIJSTAND TE MARIAPAROCHIE 1 OKTOBER 1918 De familie Lentferink te Mariaparochie had de bouw van de kerk mogelijk gemaakt. De parochie Albergen verloor daardoor een gedeelte van haar grondgebied.

OPRICHTING VAN DE PAROCHIE HET ONBEVLEKT HART VAN MARIA TE FLERINGEN 16 JULI 1949 De bouwpastoor van Fleringen, B. Bodde, voerde overleg met pastoor Th. Loefs uit Albergen, over de ontworpen grenzen van de nieuwe parochie. De laatste had bezwaren, maar met behulp van de deken uit Almelo werden de argumenten van pastoor Loefs van tafel geveegd.

DE PAROCHIE ZENDEREN De parochie Albergen raakte nog meer grond kwijt, onder andere aan de parochie Zenderen. Kardinaal de Jong, aartsbisschop te Utrecht stelde een grenswijziging voor tussen de heilige Pancratiusparochie Albergen en de parochie van O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Zenderen. De grenswijziging werd in beide parochies voorgelezen en trad op 28 december 1948 in werking.

EEN GROTE VERBOUWING TE ALBERGEN 1918-1919 De waterstaatskerk werd verlengd en de pastorie, die vroeger onderdeel uitmaak-

- 33 -

Infoblad Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek te van het eerste kerkhuis, werd een zelfstandig gebouw. Het is de huidige pastorie. Opmerkelijk was dat het kerkje nu wit werd geschilderd en voortaan 'het witte kerkje' heette.

DE HUIDIGE KERK 26 JULI 1954 De hoofdoorzaak, dat het witte waterstaatskerkje werd afgebroken, was dat het te weinig plaatsen bood en te donker was. In 1953 op 21 september werd het oude kerkhof, dat dienst had gedaan van 1787 tot 1953, geruimd. De restanten werden gestort in het kleigat bij Berendsboer. Op 26 juli 1954 consacreerde Mgr. Dr. B.J. Alferink de nieuwe kerk. De ingebruikname vond plaats op 12 augustus en op 19 december 1954 was hij gereed.

DE GEESTELIJKEN IN ALBERGEN EN DE MISSIONARISSEN VANUIT ALBERGEN Vele geestelijken met de nodige huishoudsters heeft Albergen in zijn midden gehad. Er waren kleurrijke figuren bij, maar ook rustige, getalenteerde pastoors en kapelaans. De betekenis van een pastoor in een parochie kan men ook aflezen aan het aantal parochianen dat zijn uitvaartmis bijwoont. Het is een teken of hij als mens onder de mensen heeft geleefd. Albergen kan trots zijn op de vele missionarissen, die in verre landen zeer goed werk hebben verricht.

T. Hesselink-Van der Riet Literatuur: 

E. Geerdink, Eenige Bijdragen tot de Geschiedenis van het Archidiaconaat en Aartspriesterschap Twente, herdruk, Hengelo 1978.

- 34 -

Jaargang 2014 nummer 18 

T. Hesselink-Van der Riet, de Kerkgeschiedenis van Albergen en omstreken, Heemkunde Albergen 1987.



1520-1525. De kroniek van Johannes van Lochem prior te Albergen. Vertaling en Toelichting, Heemkunde Albergen/Twente Akademie 1995.



T. Hesselink-Van der Riet. 1407-1725. Van Hobergenhuis en Sint Antoniusklooster Albergen, Werkgroep Sint Antoniusklooster Albergen, 2001.



Von Kloster zu Kloster - Van klooster tot klooster: Wietmarschen, Frenswegen, Weerselo, Albergen, Werkgroep Sint Antoniusklooster Albergen, 2001.

Foto’s: Pancratiusparochie Albergen

Fotobewerking: H.Z.

Hoe zeg je dat in het Nederlands? Weurre half inslikkn, d'r zo min meugeluk an smerig maakn en toch haorfien zeggn wa'j kwiet wilt... doot dat nen tukker mer 'ns nao!

Joa - Ja Joa, joa - Nee Och Joa - Misschien Ik zal 't wa's bekiek’n - Nee, ik peins er niet over Moj'n - Goedemorgen Moj'n - Goedemiddag Moj'n - Goedenavond Tot mor'n - Welterusten Tjow - Tot ziens Loat oe nich ankokk'n - Houd het een beetje rustig Hoe hej't d'r met? - Hoe gaat het met u? Och, geet wa - Dank u, uitstekend Woar bin ie d'r een van? - Aangenaam kennis met u te maken Ik bin van Janss'n Hennik - Mijn naam is Janssen Bron: Dick Schakelaar uit Jij en Overijssel

- 35 -


Kruiswoordpuzzel

- 36 -


Horizontaal

Verticaal

1. Voetbalbond

2. Reusachtig

4. Agrariër

3. Beginpunt van het kanaal

6. Vochtig koud

5. Derhalve

9. Graansoort

6. Herkauwer

10. Bouwland

7. Oude munt

12. Strafwerktuig

8. Persoonlijk voornaamwoord

13. Niet slim

10. Tegen

15. Voegwoord

11. Snel

17. Delfstof

13. Deel van de hand

19. Baardje

14. Deel van het jaar

21. Rustig

16. Twents woord voor buurman

23. Landbouwwerktuig

18. Hoofdstad van Overijssel

26. Lichaamsdeel

19. Behaalde punten

27. Snaarinstrument

20. Bijwoord

28. Familielid

22. Voedsel

30. Muzieknoot

24. Voormalig bankdirecteur

31. Scheur

25. Bijenhouder

34. Voertuig

32. In het jaar

37. Gelofte

33. Muzieknoot

39. Spil

35. Familielid

41. Bevel

36. Volledig

42. Geschiedenis

38. Telwoord

45. Roofvogel

40. Grafsteen

46. Kerkgebruik

41. Gapen

47. Bergweide

43. Familielid

48. Terrabyte (afk.)

44. Spinnenwebdraad

51. Boom

49. Extra uitkering

53. Brandstof

50. berg

55. Vurig

52. Alarmsein

58. Parochienaam

54. Voorzetsel

60. Bijwoord

56. Bijbelse voorspeller

- 37 -


Verticaal

Horizontaal 62. Teken

57. Onverstandig

65. Telwoord

59. Klein kind

66. Ten opzichte van (afk.)

61. Stuk hout

69. Motorevenement

63. Lidwoord

71. Eten voor dieren

64. Niet droog

72. Geldbewaarplaats

67. Telwoord

73. Roofdier

68. Bloemvak

74. Sportvereniging

70. Vertaler

75. Lasterpraat

71. Niet laat

77. Gesloten

72. Huisdier

79. Horizon

76. Gauw

81. Griezelig

78. Kunstwerk

83. Familielid

80. Insect

84. Soortelijk gewicht

82. Leeuwenjong

85. Zangstem

83. Schaakstuk

87. Sneeuwhut

86. Zangstem

89. Zeepwater

87. Boom

90. Winterkost

88. TV-zender

92. Deel van de hand

91. Boom

94. Strijdperk

93. Familielid

95. Insecteneter 29. Kilobyte (afk.)

Um te könn’n slaop’n mo’j ‘n heel’n dag wakker bliev’n. - 38 -


‘n Dag van mon’n koomp aait wier, ‘n dag van gister nooit - 39 -


Overzicht schenkingen De stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek heeft onlangs de volgende schenkingen mogen ontvangen:

Schenker

Voorwerp Wiel uit kruiwagen en Keukenrek

Hennie Rietmeyer Albergen

11 Boeken Jaarboek Twente, Kerkboeken, ijzeren kruisbeeld, Kerstgroep

Henk Kroeze Almelo

2 Lange rozenkransen uit Lourdes, lengte 115 cm

Fam. J. Telgenhof Albergen

Boek “Enige bijdragen aan de geschiedenis van Twente”

Johan Oude Nijhuis Almelo

Haarspit met hamer

H. Waanders Albergen

13 Foto’s van de kleuterschool aan de Van Koersveldweg (1961)

Juffrouw Mieke Lammerink-Gerwers Ootmarsum

Boek: Van Hobergenhuis en Sint Antoniusklooster Albergen

Tilly Hesselink-van der Riet

Oorwarmers (ruim 100 jaar oud)

Marie Goossen-Scholten Harbrinkhoek

Diverse albums, boeken en bidprentjes

Marietje Voorpostel-Roelvink

Wij houden ons aanbevolen voor alles wat met de geschiedenis van de Marke Albergen/Harbrinkhoek te maken heeft. Foto’s worden na het scannen vanzelfsprekend teruggegeven. Het bestuur van de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek wenst iedereen alle goeds in het nieuwe jaar. Graag maken we van deze gelegenheid gebruik donateurs en allen die op welke manier dan ook hun medewerking verleenden hartelijk te bedanken. Graag rekenen we, mogelijk in een nog “lange toekomst’’, op jullie.

- 40 -


Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek Kanaalweg 7, 7665 VD Albergen Rek. nr. Rabobank Albergen: NL94RABO0102041199 Voorzitter

Vacant

Sinds 1 januari 2009

Secretaris

Wil Roosendaal-Alberink

 0546 – 441720

Kanaalweg 7

7665 VD Albergen

Penningmeester

Gerard ter Haar

 0546 – 441790

Leden

Hein Bloemenkamp (erelid)

 0546 – 441534

Bertus Bos

 0546 – 441925

Gerrit Maathuis

 0546 – 441670

Jan Velthof

 0546 – 441521

Elise Goossen-Haarhuis

 0546 – 873252

Hennie Oude Nijhuis

 0546 – 441484

Hans Zeelenberg

 0546 – 441533

Jan Voorhuis

 0546 – 442564

U kunt donateur worden voor maar € 5,- per jaar (€ 7,50 per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) per automatische incasso. Hiervoor ontvangt u ons infoblad twee keer per jaar, kunt u onze donateuravond bezoeken, meedoen aan onze jaarlijkse fietstocht, zoeken in ons archief en natuurlijk onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Heeft u mooie, oude en relevante artikelen voor ons infoblad of een oude foto, dan kunt u deze afgeven aan of mailen naar: [email protected] Weet dat onze stichting ook een eigen website heeft? www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl Op deze site vindt u algemene informatie en natuurlijk de activiteiten die de Heemkunde organiseert.

- 41 -


Maak ook uw buurman of buurvrouw lid Wordt ook donateur van de Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek. U krijgt dan voor maar €,5- per jaar (of € 7,50 per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) toegang tot ons uitgebreide archief in de Heemkelder, twee keer per jaar ons infoblad “De oale Maarke”, een donateuravond, hulp bij stamboomonderzoek, een fietstocht en natuurlijk kunt u dan ook onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Het belangrijkste is dat u met het donateurschap de Heemkunde ondersteunt die de geschiedenis van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek bestudeert en vastlegt. Heeft u thuis nog waardevol materiaal in de vorm van bijv. oude foto’s, krantenartikelen, dagboeken, oude bidprentjes of overig informatief materiaal, dan kunt u hiervan door de Heemkunde een afdruk laten maken voor het archief. Voor vragen of ideeën kunt u altijd bij één van onze leden terecht. De namen staan vermeld op pagina 41. Actuele informatie over de Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek kunt u op www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl vinden. U kunt de Heemkunde helpen door uw buurman of een familielid donateur te maken. Knip daartoe onderstaande machtiging uit, laat hem invullen en lever deze in bij één van de bestuursleden. Alvast onze hartelijke dank voor uw hulp.



—————————————————————————————————————————————

Machtiging Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek Naam: ..………………………..……………………………………………………………………… Adres: ...….……………………..……………………………………………………………..…….. PC + Plaats: …………………………..…………….……………………………………….……. Bank/gironummer: ………………………………...……………………………………..……… Verleent hierbij toestemming tot wederopzegging aan het bestuur van de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek om van zijn/haar bovenvermeld Rekeningnummer jaarlijks € 5,- / € 7,50 bijdrage af te schrijven voor het donateurschap aan de Stichting. Datum: ………………………… Handtekening: ……………………………………...……

- 42 -

Laat hier het tegellogo van uw bedrijf plaatsen! Bel 0546 - 441790

De sponsoren vergeet hen niet! Met uw steun zijn zij ons van dienst. Laat hier het tegellogo van uw bedrijf plaatsen! Bel 0546 - 441790

Harbrinkhoek bedankt de volgende ondernemers voor het realiseren van

Recommend Documents