Harbrinkhoek

Infoblad van de Stichting Heemkunde Albergen / Harbrinkhoek

Jaargang 2011 nummer 13

Van de redactie Met alweer het 13e nummer van de “De oale Maarke” voor u menen we te mogen concluderen, dat het destijds genomen initiatief om twee keer per jaar onze donateurs een boekje te bezorgen, een groot succes is. Uit de vele reacties blijkt wel dat “De oale Maarke “ met graagte wordt gelezen. Dit is dan voor ons een stimulans om op de ingeslagen weg voort te gaan. Ondanks het feit, dat in de redactie onlangs een verandering heeft plaats gehad, is het toch gelukt ook dit nummer tijdig gereed te hebben. Aan de inhoud is als vanouds weer de nodige aandacht besteed. Momenteel is de digitalisering van het foto archief met ondersteuning van de Soweco in volle gang. Mocht u echter ook een bijdrage kunnen en willen leveren in de vorm van bijvoorbeeld een verhaal, ideeën, vragen of wat dan ook, dan houden we ons ten zeerste aanbevolen. Het zou de leesbaarheid alleen maar vergroten. Bij voorbaat onze dank. Veel leesplezier. De redactie.

Voorpagina De foto op de omslag is gemaakt op 4 mei j. l. tijdens de herdenking op ons kerkhof van de oorlogsgevallenen.

3

Infoblad Heemkunde Albergen

Inhoudsopgave Bladsponsoren 2 Van de redactie 3 Drie maanden Noord-Oost polder 5 Opgespoord 10 Plaatselijke Bureauhouder 7 12 Wie (her)kent deze personen 15 Werkstuk Boeren- en Tuindersleergang 6 16 Pomphuisje Van de Coöp. Stoomzuivelfabriek 24 Stormachtige tijden …..en hoe sterk is de eenzame fietser… 26 Liefe redaksie hier is sannie 29 Geslaagd voor het diploma Lingerie 30 Het verleden houdt niet op bij het heden 31 Nostalgie bij de mercerie 32 Schooljaar 1953 Albergen 37 Twentsche Courant uit 1918 38 Prachtige fietstocht Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek 39 Kerkuilenkast gekraakt door zwerm bijen 40 Overzicht schenkingen periode 2011 40 Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek 45 Maak ook uw buurman/buurvrouw lid 46 Bladsponsoren 47

Aankondiging in de krant van de opening van zijn nieuwe Brood-, Beschuit- en Banket bakkerij van H. Voorhuis te Albergen in 1933. 4


Drie maanden Noord-Oost polder Uit het oorlogsdagboek van J.H. Demmer 14 december 1944 – 17 maart 1945 Woensdag 14 maart Het is mooi zacht weer, echt voorjaar zonnig en warm. Vanmorgen was Demmer bij Meester Vincken. Deze is gisteren naar Kampen geweest en heeft 1½ uur gesproken met de Heer Troost over het a.s. grote verlof. Toen Vincken uit Kampen wegging, waren hem de ontslagbewijzen nog nooit toegezegd. Maar ’s avonds kwam er uit Kampen een telefoontje met de mededeling dat de zaak geregeld was en wij vandaag de ontslagbewijzen nog konden afhalen. Vandaag zijn J. Oude Bruil de paarden gaan lopen, boven van de bult af. Nu hebben al de voerlui van het magazijn een beurt gehad, behalve Kemna. ’s Avonds is op kamer 23 alles weer vergrendeld en verzegeld, zoodat Zenderen geen kans heeft. Droste van Geesteren heeft de ontslagbewijzen van Kampen gehaald. De ontslagbewijzen voor de groep Albergen brengt hij om 6 uur bij Demmer op kamer 23, waar wij blij mee zijn. Met de kampbeheerder praat Demmer af dat hij morgenavond de distributiekaarten en de verlofpassen voor de hele groep kan afhalen. Vooral met de verlofpassen zijn wij blij, als wij die met een contrôle onderweg kunnen tonen, kunnen ze nooit zeggen “Daar heb je af, begin nu hier maar weer”. Donderdag 15 maart Vandaag is het voor het laatst werken in de N.O.P. De meesten houden goed middag al op met werken. De jongens die bij Brandsma werken gaan hier nog met ruzie vandaan. Ze hadden gevraagd of ze met de tweede schaft mochten ophouden. Dit wilde Brandsma niet toestaan, ze mochten één uur eerder ophouden. Hiertegen hadden de jongens bezwaar omdat er nog enkelen naar Scheltinga moesten voor uien. Wanneer Brandsma hoort dat ze naar Scheltinga moeten, zegt deze 5


dat dit Katolieke smoesjes zijn. Hierop reageren de jongens woest en zeggen Brandsma flink de waarheid en leggen het werk metéén stop. Brandsma trekt zijn woorden weer in en zegt dat het hem ontzettend spijt dat hij het gezegd heeft. Ondanks dit gaan ze toch met hete hoofden uit elkaar. ’s Avonds haalt Demmer de distributiebescheiden en de verlofpassen van het kampkantoor, zoodat wij al onze papieren voor elkaar hebben. Besloten wordt dat Demmer al de papieren zal vasthouden tot morgen. Om goed 4 uur is Rikhof en 2 zoons op Rampspol aangekomen. Deze zal de koffers en verdere bagage van de jongens naar Albergen brengen. Daar het de laatste avond is op het kamp is iedereen van mening dat Zenderen een laatste en heftige poging zal doen om bij Albergen alles op de kop te zetten. Maar het lukt hen niet, zoo dat wij de eer hebben, dat wij het laatst bij hen de zaak op de kop hebben gezet.

Verlofpas van J.H. Demmer Vrijdag 16 maart. Om 4 uur zijn op alle kamers al wat wakker. Deze heren worden door een krachtig woord van de verschillende kamercommandanten weer tot de orde geroepen, want er was besloten, om 6 uur op te staan. Om goed half zeven komt Kemna al voorrijden met 2 paarden en een grote wagen om de bagage over de pont te brengen, waar Rikhof het zal opladen. Het blijkt dat veel jongens een vervoersbewijs hebben voor uien. Dit neemt zulke afmetingen aan dat Rikhof alles niet kan laden. Na een poosje hierover gepraat te hebben, wordt be6


sloten, zij het met wat lelijke gezichten, dat de siepels maar op de fiets mee moeten, want de koffers en kleren gaan voor. Voor de Paters Karmelieten uit Zenderen gaan een zak uien, een zak tarwe en een zak erwten mee. Om half negen is alles over de pont en brug en rijdt Rikhof weg. Dit is gauw gegaan, want de brug is nog steeds niet weer klaar en gaat het vervoer over de brug nog steeds met lorries, doch deze waren vanmorgen allen onbezet. Hierna was het verzamelen op kamer 23 waar Demmer, de ontslagbewijzen, verlofpassen en distributiebescheiden uitdeelde. Nu moesten de dekens worden ingeleverd bij de kampbeheerder en nadat de kamers nog wat waren aangeveegd, waren we klaar voor vertrek. Het was precies half tien toen onze groep de N.O.P. verliet. Goed en wel pont en brug gepasseerd ging kamewr 24, die nog al eens van de algemene regels afweek, er tussenuit en ging op Ontslagbewijs van J.H. Demmer z’n eentje. Tot Zwolle ging de reis voorspoedig met de wind in de rug. Het was half twaalf toen we onze eerste rust hielden bij het “Poolsch koffiehuis” aan de Melkmarkt. Hier werd brood gegeten, koffie gedronken en door de meesten nog een glaasje ranja, want bier was er niet te krijgen. Na een oponthoud van een uur werd de reis naar Albergen weer aanvaard. Toen we wilden wegrijden had Scholte op Reimer de band leegstaan. Deze werd opgepompt en ging het goed tot Raalte. Nadat hier weer gepompt was, ging het verder. Even voorbij de overweg 7


in Haarle kreeg Pouwels de band lek, daar deze geplakt moest worden, werd ook de band van Scholte op Reimer zijn fiets geplakt. Een gedeelte van de jongens ging langzaam door richting Nijverdal. Nadat ze geplakt waren ging het in een flink tempo verder. Goed en wel Nijverdal door vonden wij, diegenen die in Haarle vooruit waren gefietst, terug. Deze heren zaten in een café achter een glaasje bier. Ook wij kregen met mooi praten een glas bier. Nadat de fietsen weer bestegen waren begon het te regenen. In Wierden werd door enkele jongens de jas aangetrokken. Tussen Wierden en Almelo, precies bij de slagboom sprong Pouwels zijn band met een luide knal uit elkaar, hetgeen paniek veroorzaakte bij de Duitsers, daar ze eerst meenden dat er geschoten was. Toen ze zagen dat het een fietsband was, werden ze rustiger en vroegen of wij met verlof waren. Dit was natuurlijk zoo. Deze band moest geplakt worden, maar de plek, tussen al die Duitsers leek ons niet goed, zodat wij stapvoets verder gingen richting Almelo. Wij hadden nog geen 100 m, gelopen of “pang”en daar ging Besselink zijn band. Deze is geplakt achter het café Kemperink, terwijl Pouwels zijn fiets bij kennissen in Almelo geruild heeft. Na een oponthoud van ± een half uur werd de laatste etappe afgelegd. Als wij met onze groep om ongeveer 6 uur bij Morshuis aankomen, zijn wij blij terug te zijn, maar toch is de stemming gedrukt, want er zijn papieren aangeplakt dat morgen iedereen van 18 t/m 49 jaar zich moet melden. Er wordt besloten om ons morgen niet te melden, en net te doen of wij nog niet terug zijn. Zaterdag 17 maart Om ± 6.30 uur ’s avonds komt Rikhof met de wagen in Albergen aan. Al de jongens zijn bij Morshuis aanwezig om de koffers, zakken en pakken in ontvangst te nemen. Alles is prima overgekomen en Rikhof wordt hartelijk bedankt.

8


Zondag 18 maart Vandaag na de Hoogmis vergadering van de Commissie en jongens. De Voorzitter de Commissie, den Heer B.J. Assink opent met een woord van welkom en feliciteert ons met onze behouden thuiskomst. Ook herdenkt hij onze overleden kameraad, B.H. Schothuis en nemen wij een paar minuten stilte in acht. Verder wordt er besloten dat de jongens de schoenen en beenkappen Dinsdag moeten terugbrengen, alsmede de fietsbanden en onderdelen. Zaterdag tussen 5 en 7 uur kunnen ze het geld, dat hun toegezegd is bij Morshuis in ontvangst nemen.

De pont bij Rampspol Wanneer er niets meer aan de orde is, bedankt Demmer de commissie voor het vele werk voor ons gedaan, want dit was lang niet altijd gemakkelijk. Zij moesten maar zorgen voor voedsel, kleding en fietsonderdelen en dan ook nog voor vervoer naar de polder. Ook dankt Demmer de hele groep voor het vertrouwen in hem gesteld als leider van de hele groep. Wanneer de Voorzitter de vergadering sluit, is dit het einde van drie maanden N.O.P. Einde van het oorlogsdagboek van J.H. Demmer.

9


Opgespoord 5 Op blz 15 van de vorige opgave; Het betreft een groepsfoto met verkenners. De naam met vraagteken is niet Paul Lesker, maar Jos Lucas van de Gravendijk (fietspad) en woont nu in Almelo.

Op blz. 16 van de vorige uitgave; De boerderij op de foto is de vroegere Erve Benneker, en de nieuwe boerderij op de foto werd bewoond door Frans en Lenie Stege – Kuipers, na hun huwelijk in mei 1956 waar ook hun 8 kinderen zijn geboren. Wie de foto heeft genomen is niet bekend maar hoogstwaarschijnlijk van boven de graansilo van het vroegere C.A.V.V. gebouw, op de hoek van de Hoofdstraat en de Geert Grootestraat in Albergen. In 1990 werd het afgebroken om plaats te maken voor de Rabobank. Volgens een ervaren vliegenier is een luchtfoto vanuit een vliegtuig niet mogelijk i.v.m. een te lage aanvliegroute; ook de railing links op de foto kan niet van een vliegtuig zijn. Door uitbreiding van het industrieterrein is de Fam. Stege in 1990 verhuisd naar de Zandhuisweg, daar nam zoon Jos het bedrijf over, en is inmiddels door de schaal vergroting in de varkenshouderij in 2008 weer verhuisd naar een tweede bedrijf aan de Vleerboersweg. Na interne verbouwing is de boerderij van Frans Stege door de Firma Bos eerst als kantine gebruikt en later als kantoren complex. Het gebouw staat nog op dezelfde fundering, met nog steeds het aanzien van de boerderij. Op blz 17 van de vorige uitgave; Deze boerderij werd als laatste bewoond door Gerard en Marie Lohuis – Oude Nijhuis met hun gezin. Omdat er geen opvolger was werd het in 1964 verkocht aan de familie Wagemans en vertrokken ze naar Almelo. 10


Rechts van het boerderijtje stond de rijwielzaak van Bernard en Annie Lohuis – Schothuis, ze vertrokken in 1975 met hun zaak naar Haaksbergen i.v.m. aanleg fietspad Almelo – Ootmarsum. In 1967 kwam de familie Wagemans van Borne naar Albergen om hun kalfsvleesuitbeenderij voort te zetten. De kalveren werden geslacht bij het bedrijf aangevoerd, en na het uitbenen door verkocht aan slagersbedrijven in binnen en buitenland. De Kalsvlees-Specialist-Albergen (K.S.A.) was een begrip in Albergen. Het boerderijtje werd nog enkele jaren door de heer Wagemans als paardenstal gebruikt, en in 1970 afgebroken.

Gedicht. Mien moo, reurn zich vrogger aait in ’t plat. Ik zol ’t ok wa wiln, meer die tied he’w ehad. De sproak van mien moo, de bosschop verstoan, Dat is in al dee joarn verleurn goan. Doarum zwieg ik stille, doarum proat ik gin plat. Wat leu “verstoat ’t nig meer, dee tied he’w had. Wil Roosendaal

11


Plaatselijke Bureauhouder 7 Voorgeschiedenis Vooral in de grote steden was er veel ondervoeding en minder weerstand, met het grote gevaar op allerlei ziektes. Zo waren er ver voor de oorlog tijdens de crisisjaren al mogelijkheden, om zwakke en bedreigde schoolkinderen te laten aansterken in z.g.n. kindervakantiekolonies. Zelfs vanaf 1883 werden de ,,bleekneusjes” op medisch advies opgenomen om aan te sterken, en een eerste kinderwetje van 1874 om kinderarbeid te voorkomen werd op allerlei manieren ontdoken, en werkten de kinderen volop met hun ouders in de stoffige en donkere textielfabrieken. Onder druk van de vakbonden rond 1900 werden de kinderen uitgebreider beschermd en bemoeide de overheid zich steeds meer met de slechte sociale toestanden door het invoeren van o.a. leerplichtwet, woningwet, gezondheidswet en ongevallenwet. Oorlogsdreiging Een jaar voor de mobilisatie van de W.O.II werden al honderden joodse kinderen als vluchteling uit Duitsland in de verschillende koloniehuizen in Nederland opgenomen om psychisch en lichamelijk aan te sterken in een beschermde omgeving. Ook de tuberculosebestrijding (de vroegere tering) kreeg steeds meer aandacht, en de consultatie bureaus kregen in de loop der jaren een steeds grotere toeloop te verwerken, het aantal eerste consultanten in 1939 waren 60.377, maar in 1943 al 157.134. De vrees voor tuberculose bij het publiek en de kans op toewijzing van extra voedselbonnen , maar ook het ontkomen aan uitzending om in Duitsland te moeten werken waren hier de oorzaak van.

12


Tijdens de oorlog Dat er zo weinig aandacht was voor de tuberculose patiënten tijdens de bezetting had niets te maken met de ernst van de situatie, maar alles met de geïsoleerde situatie van de vele patiënten, en buiten de bombardementen om hadden ze niets te vrezen van het Duitse leger. De Duitsers hadden angst voor de ,,torren” en bleven ver uit hun buurt, hier wist o. a. het verzet handig gebruik van te maken. Aan de Ludwinaweg in Zenderen stond ,,Huize Ludwina,’’ bij de Duitsers bekend als een Rustoord, maar in werkelijkheid ging hier het hoofdkwartier van een gewapend verzet schuil; de Twentse knokploegen. Zij maakten ook weer handig gebruik van de geboden situatie van een naaste familielid aan de Ootmarsumseweg no. 24 onder Harbrinkhoek, die door een besmetting met tuberculose volledig bedrust kreeg voorgeschreven, en zoveel mogelijk afgezonderd van verdere gezinsleden zijn rustperiode doorbracht bij zijn woning in een ,,lig tent”. Volgens overlevering was op zolder van de woning een klein wapenmagazijn ingericht, omdat niemand van de vijand in deze woning kwam; bang voor een groepsepidemie in het leger! De sterfte onder de tuberculose patiënten nam in de oorlogsjaren schrikbarend toe, en veel van het werk wat voor de oorlog was bereikt ter bestrijding van tuberculose werd tijdens de oorlog weer te niet gedaan, en het sterfte cijfer tijdens de bezetting lag schrikbarend hoog. Terug naar af In de jaren voorafgaand aan de W.O. II was de sterfte onder de tuberculose patiënten in Nederland lichtelijk aan het dalen, en er was hoop dat de tuberculose als volksziekte in zijn laatste fase was. Tijdens de Duitse bezetting bleek deze stelleng onjuist, in 1945 was het sterfte cijfer t.o.v. 1939 met ruim 100% toegenomen en was men weer teruggekeerd op het niveau van 1929. Als oorzaak van de tuberculose explosie in de oorlogsjaren was hoofdzakelijk de verslechterde voedselsituatie de oorzaak, vooral in grote steden. De eerste aangekondigde distributiemaatregelen in de oorlog resulteerden hoofd13


zakelijk op kwaliteitsvermindering van het voedsel, vooral de eiwitten en vetten waren moeilijk te krijgen, maar juist erg belangrijk om een tuberculose besmetting tegen te gaan. Niet alleen de slechte voedselvoorziening in de grote steden was een groter risico, maar ook in landelijke provincies speelde vervuiling een rol. Het gebrek aan zeep en de sterke stijging van infectie ziekten kwam niet door voedsel tekort, maar door besmetting van clandestien verkregen voedsel, ongekookte melk, eigengemaakte kaas of door clandestien slachten wat vaak onder barre omstandigheden gebeurde, en vlees op de zwarte markt, maar ook beperkte woonruimte ten gevolge van vrijwillige of gedwongen evacuaties, overvolle treinen, in files bij de centrale gaarkeukens en de psychische belasting (spanningen) speelden een rol. Slechts een klein gedeelte is echt van de honger gestorven volgens de statistieken, het is zelfs zeer waarschijnlijk dat niemand van de honger had hoeven te sterven , wanneer men er in was geslaagd om de eerlijke graad van verdeling in het begin van de oorlogsjaren had weten te handhaven. Maar tegenover de mindere weerstand door ondervoeding stond de conditie, die positief kan werken bij gewichtsverlies; * Blindedarmontsteking daalde zelfs met 25 tot 30 %, ook de nier- en blaasstenen waren minder. * De suikerziekte nam tegen de verwachting in sterk af. * Een sterke daling van de aantal zwangerschapsziekten. * Het aantal trombose gevallen nam zelfs met 50 % af. * Het aantal maagzweren in de buikholte was een stuk minder, maar wel erg populair om te voorkomen dat men in Duitsland te werk werd gesteld. Wel was het belangrijk voor Nederland om de gezondheidstoestand tijdens de oorlog in Nederland over her algemeen zo slecht mogelijk voor te stellen. Bronnen; Tussen ons volk en de honger 1940 – 1945, Negentig jaar tuberculose bestrijding, Jan Veldhof Hz., De Twentse Courant – Tubantia

14


Wie (her)kent deze personen? Van een inwoner uit Harbrinkhoek hebben wij enkele foto’s gekregen. Hieronder is een van de foto’s afgedrukt. Herkent u de personen die op deze foto staan? En weet u ter gelegenheid waarvan deze foto is gemaakt. Neem dan contact op met of geef het door aan Jan Velthof, Tel: 0546 – 441521.

Wortelkoek

4 eieren 400 gram bruine basterdsuiker 250 ml. zonnebloemolie 350 gr. zelfrijzend bakmeel 15 ml kaneelpoeder

1 mespunt zout 350 gr. winterpeen 100 gr. gehakte walnoten 50 gr. krenten

Klop de eieren en suiker. Voeg eerst de zonnebloemolie en daarna bakmeel, kaneel en zout toe. Rasp de winterpeen grof en voeg deze ook toe. Als laatste voegt u de walnoten en krenten toe. Vet de bakvorm (2x24 cm) in bestuif deze licht met bloem. Bak de koek 40 minuten in een voorverwarmde oven op 180 graden af. Eet smakelijk! Wil Roosendaal 15


Werkstuk Boeren- en Tuindersleergang 6 In de zestiger jaren heeft de heer J.B.M. Kleissen een studie gemaakt van het ontstaan en ontwikkeling van de landbouwcoöperaties de toenmalige C.A.V.V. A.B.T.B. te Albergen. Dit werkstuk geeft nieuwe informatie over het ontstaan van de coöperaties en banken. Verwerking van de melk. Drukken wij de verwerking van de melk in producten uit als boter, afleveringsmelk, consumptiemelk uit in % van de totaal aangevoerde melk, ( van de laatste drie jaren ) dan zien wij de volgende cijfers: Jaren Boter Consumptiemelk Afleveringsmelk v/d BERKELSTROOM 1957 80 % 1 % 19 % 1958 82 % 1 % 17 % 1959 71 % 1,2 % 27,8 % 1960 80 % 1,4 % 18,6 % 1961 84 % 1,6 % 14,4 % De cijfers tonen ons een constante hoeveelheid consumptiemelk al is een minimum toename door de bevolkingsgroei aan te merken. De verwerking van de boter is afhankelijk van de prijzen van de boter, alsmede van de af te leveren melk aan de “BERKELSTROOM”. Vandaar ook enige schommeling tussen deze twee, in de boven aangegeven %. Om enig inzicht te krijgen van de stijgende omzetten over de verschillende jaren, heb ik in nevenstaande grafiek de melkaanvoer van de jaren 1932 t/m 1961 aan de Coöp. Zuivelfabriek nader uitgewerkt.

16


stijgende omzetten melkfabriek 1932 t/m 1961

Kwaliteitsproducten. Wil men voor een product de hoogst mogelijke prijs bedingen zowel op de binnen- als buitenlandse zuivelmarkt, dan is de kwaliteits- controle een eerste vereiste. Ook de zuivelfabriek “de Samenwerking”te Albergen blijft hierin zeker niet ten achter. Op alle mogelijke manieren tracht men de boeren duidelijk te maken, dat zij in deze toch de nodige maatregelen zullen treffen. Uit melk waaraan op de boerderij te weinig aandacht is besteed b.v. zindelijke winning, 17


koelen, etc. zal het voor de zuivelfabriek niet mogelijk zijn, om hieruit een product voor te bereiden, dat kwalitatief op een hoog peil staat. De zuivelfabriek kan de kwaliteit van de te leveren melk stimuleren door uitbetaling naar kwaliteit. Door middel van de reductase proef verdeelt men de melk in drie kwaliteits klassen. De eventuele reductie of toeslag is gesteld op ƒ 0,50 per 100 kg geleverde melk. Men gaat hierbij als volgt te werk: Klasse 1. Heel goed ƒ 0,50 toeslag per 100 kg melk Klasse 11. Voldoende --- . --- geen toeslag of reductie Klasse 111. Onvoldoende ƒ 0,50 reductie per 100 kg. Melk

Ook wordt bij de bepaling der kwaliteit nog gebruik gemaakt van de vuilproef of watjesproef. En voor de verbetering van de kwaliteit een staladviseur aangesteld. Kwaliteit van de boter. Door de wekelijkse controle van de N.C.Z. ( Nat. Coöperatieve Zuivelverkoopcentrale ) te Amsterdam en de Zuivelbond d.m.v. het opsturen van monsters, wordt de directeur van de zuivelfabriek voldoende op de hoogte gesteld omtrent de kwaliteit van de boter. Dat de boter van de Albergense zuivelfabriek kwalitatief op hoog peil staat, blijkt wel uit het feit, dat gedurende de laatste negen jaren het diploma van de N.C.Z. en eveneens in die tijd de medaille van de Koninklijke Nederlandse Zuivelbond wist te behalen. De afzet van de boter. Dit vind plaats in coöperatief verband n.l. via de N.C.Z.

18


Veeziekten. Evenals elders in Nederland houdt de coöperatieve zuivelfabriek in Albergen zeer streng de hand aan de bestrijding der voornaamste veeziekten. Het resultaat van deze door de zuivelfabriek gesubsidieerde bestrijding en de volle medewerking van de boeren is, dat het hele gebied thans voor 100 % vrij is van T.B.C.. Ook het besmettelijk verwerpen door de Abortus- barg bacterie, heeft men voor 100 % onder de knie. De toename en het gebruik van de K.I. heeft het terrein van de besmetting door de Abortus op grote schaal ingekrompen, waardoor de bestrijding sneller plaats kan vinden. Financieringsvormen. Om een bedrijf als deze te financieren is een goede aansprakelijkheidsvorm een eerste vereiste, wil men gebruik maken van enig vreemd kapitaal. Aansprakelijkheid G.A. Is afhankelijk van de mate van hoeveelheid geleverde melk tussen de laatste vijf boekjaren. Bij eventueel uittreden als lid wordt ook naar bovenstaande regeling betaald. Ledenrekening. Jaarlijks wordt de winst, die overblijft na een redelijke afschrijving en reservering, voor een gedeelte op het ledenkapitaal bijgeschreven ter vorming van eigen vermogen. De overige winst wordt de leden direct beschikbaar gesteld. Uitkering van het ledenkapitaal vindt plaats volgens een Amerikaans voorbeeld het z.g. revolverend systeem met termijnen van 6 jaren. Bijvoorbeeld op de ledenrekening in 1960 te goed geschreven bedragen komen ter vrije beschikking in 1966 enz. Zo kan de zuivelfabriek de ingehouden bedragen gedurende 6 jaren als financieringsbron ge19


bruiken. Door een dergelijke wijze van vermogensvorming heeft de zuivelfabriek de beschikking over enig goedkoop bedrijfskapitaal. Jaren: 1949 - 1950 1950 - 1951 1954 - 1955 1955 - 1956 1956 - 1957 1958 – 1959 1959 – 1960 1960 – 1961

Omzetten in kg. Omzetten in geld 1.959.356 2.262.813 3.316.855 3.710.105 4.286.421 4.893.259 5.966.000 5.033.816

f. f. f. f. f. f. f. f.

371.541,93 528.015,82 908.277,00 1.008.682,21 1.200.938,15 1.397.394,96 1.545.920,73 1.404.589,47

We zien hierbij, dat de omzetten gedurende de laatste tien jaren ongeveer driemaal verdubbeld zijn. 20


Concentratie vraagstuk. Het aantal coöperatieve zuivelfabrieken is volgens deskundigen nog aanzienlijk te groot en zal stillegging van een aantal dezer bedrijven met een daarmee gepaard gaande fusioneren tot grotere eenheden noodzakelijk zijn. Ook door de Twentse zuivelfabrieken worden dergelijke concentratie vraagstukken onder de loep genomen. De besturen van de coöperatieve zuivelfabrieken met name Albergen, Ootmarsum, Saasveld, Weerselo en Rossum zijn thans zover gekomen dat zij reeds een commissie hebben benoemd, die tot taak heeft dergelijke toekomstplannen nader te besturen en uit te werken. Doordat deze commissie nog steeds niet met concrete cijfers duidelijk kon maken, dat de Albergerse boeren in de toekomst na deelneming aan een dergelijke fusioneren, meer kon ontvangen per 100 kg. Geleverde melk, waren de motieven van dien aard, dat bestuur en leden van de coöperatieve zuivelfabriek te Albergen op de laatst gehouden jaarvergadering besloten aan bovenstaande plannen niet deel te nemen.

21


De volgende foto dateert van 1916 van de oprichting van de zuivelfabriek. Het is nu echter lang niet meer volgens deze foto. Er is geregeld gebouwd en verbouwd. De nieuwste aanwinst is de bussenspoelinstallatie, welke aanschaf ik persoonlijk zeer betreur. Er is nu namelijk minder kans op samenvoeging met andere zuivelfabrieken..

Vooraanzicht van de melkfabriek van 1916 SAMENVATTING. Zoals in het voorgaande vermeld, hebben de coöperatieve zuivelfabrieken, evenals de aankoopcoöperatie in Nederland na de eerste landbouwcrisis een geweldige vlucht genomen. De oorzaak hiervan is van velerlei aard. De zuivelkwestie van omstreeks 1880 toont aan, dat deze de voorkeur geeft aan fabriekmatige bereiding der zuivelproducten boven de bereiding op de boerderij, vanwege de kwaliteitsverbeterende werking. Door het 22


wangedrag van de verschillende particuliere bedrijven hebben boeren zelf de fabriekmatige zuivelbereiding ter hand genomen d.m.v. eigen coöperatieve zuivelfabrieken. Ook in Albergen kwam een zuivelfabriek tot stand, welke op 4 oktober 1916 reeds in werking is gesteld. Door het lezen van voorgaande grafieken, ziet men de ontwikkeling van de omzetten en de stijging van het gemiddelde vetgehalte door de loop van de jaren heen, van de coöperatieve zuivelfabriek te Albergen. De aangevoerde melk werd voor bijna 80 % verwerkt tot boter terwijl de overige melk wordt overgeleverd aan de Coöperatieve melkpoederfabriek “DE BERKELSTROOM “te Lochem, behoudens ruim 1 % voor consumptiemelk. Dat de boeren in Albergen ten volle tevreden zijn over hun eigen coöperatieve zuivelfabriek, Blijkt wel uit het feit dat zij aan het onlangs voorgestelde fusioneringsplan weigerden de benodigde goedkeuring te geven, of ze hebben blijk gegeven aan gebrek van gezond verstand. Wordt vervolgd.

23


Pomphuisje Van de Coöp. Stoomzuivelfabriek ,, De Samenwerking” Albergen

1916 opgericht en gesloten in 1968 Zoals bijna elke stad en dorp in Twente kreeg ook Albergen in 1916 zijn melkfabriek, waar de melk tot boter werd verwerkt. Voor dit proces was veel koelwater nodig! De eerste directeur was de heer Miedema uit Friesland die later door de heer Nijhuis werd opgevolgd, geboren en getogen Albergenaar en later groot voorstander van een fusie met de A.C.O. in Almelo. Op 9 januari 1965 was de fusie rond en 8 januari 1967 is de melkfabriek aan de Ootmarsumsestraat in Albergen gesloten. Het was een vooruitziende blik, want rond 1960 zijn de coöperaties Enschede, Boekelo, Hengelo, Almelo, Oldenzaal, Haaksbergen en Denekamp gaan samenwerken, om de lokale markt van de zuivelproducten te beschermen, en zo ontstond Ormet. De drang naar schaalvergroting was gezet, en in de jaren zeventig ging de melkproductie van Almelo naar Ormet in Enschede. De nieuwe melkfabriek uit de jaren zestig werd gesloten, en de melk van Almelo en Albergen ging naar Enschede. Maar de schaalvergroting ging door! Eind 2010 is er één grote zuivelreus in Nederland die de dienst uitmaakt; Friesland Campina! De gemaakte zuivelproducten, ingrediënten en vruchtensappen worden in meer dan 100 landen over de hele wereld vermarkt, en vormen een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven in voeding energie en plezier. Door de vraag naar meer en kwalitatief beter koelwater, werd in 1952 aan de Molendijk een nieuwe bron aangeboord op ± 10 mtr diepte, met uitgestrekte ondergrondse watervoerende lagen.

24


In het pomphuisje stond op enkele meters diepte een pompinstallatie met drie nortonpompen, die het water naar de melkfabriek transporteerden over een afstand van 1 km. met een totale opbrengst van 40 m³ per uur. De pompen werden vanuit de machinekamer in de fabriek op afstand bediend. Na de goedkeuring van bestemmingsplan Weemselerveld – Zuid was er van meerdere kanten belangstelling voor behoud van het pomphuisje, o.a. de Heemkundegroep Albergen – Harbrinkhoek. Door medewerking van verschillende instanties, en een financiële steun van de Rabobank is deze plaats een blijvende herinnering aan de vroegere trots van Albergen; de melkfabriek.

Stichting Heemkunde; Albergen – Harbrinkhoek.

25


Stormachtige tijden …..en hoe sterk is de eenzame fietser… We schrijven het jaar 1972 als vier brugklassers uit Harbrinkhoek in de woeste novemberstorm van maandag 13 november op hun fiets proberen te overleven op weg naar school. Ze worden bijna van de fiets geblazen en met hun gloednieuwe boekentassen, waarin de acht boterhammen met kaas zich platgedrukt weten tegen de kleine Bosatlas en de thermosfles, komen de knapen nauwelijks een meter in voorwaartse richting. Ze besluiten huiswaarts te keren en hebben de euvele moed om telefonisch contact op te nemen met de St.-Canisiusmavo. Conciërge B. Grobben neemt de telefoon op en dient de leerling die de reden van verhindering doorgeeft, van repliek met de historisch geworden woorden: ”Als jullie je mavo-diploma nog willen halen, moeten jullie nu op school komen!” Bevreesd geworden door deze profetisch klinkende woorden van een man met gezag, kiezen de jongens van het platteland eieren voor hun geld en banen zich per fiets een weg door de storm. In Almelo constateren ze dat met name de leerlingen uit Almelo zelf, vanwege de weersgesteldheid, verstek hebben laten gaan. De geschiedenis vermeldt niet of conciërge B. Grobben repressaillemaatregelen tegen de afwezigen heeft genomen. St.-Canisius begin jaren ’70: niet alleen voor leerlingen het begin van een stormachtige periode, ook de school is volop in beweging. Het is de tijd dat de school net afscheid heeft genomen van directeur Spannenburg en ten Berge de fakkel heeft overgenomen. Een st.-Canisius die in die tijd nog een drie- en vierjarige mavo-opleiding kent. Een directie die naast ten Berge, namen kent als Mijnders en Veldhuizen. Een school gezegend met docenten die hun ervaring hebben opgedaan op een lagere school en dus echte meesters en juffrouwen zijn. Met name kunstenaars in het vertellen. Met 26


rode oren zitten we te luisteren naar de verhalen van meneer Bieleveldt, van meneer Hodes leren we hoe we ons huiswerk in de agenda moeten zetten en meneer Levink brengt ons de kunst van het relativeren bij. Meneer van Dorp probeert ons de liefde voor het Frans bij te brengen en doet dat op geheel eigen wijze: soms vanaf de gang…. En juffrouw Bolscher geeft ons met blosjes op de wangen biologie. Ter completering van de feestvreugde zien we al spoedig twee leraren die we nog kennen van onze lagere school periode in Mariaparochie: de heren Kamperman en Hemmer. Vertrouwd gevoel: St.-Canisius, een school met zoveel meesters en juffrouwen, dat kan niet misgaan. Van locatie Kogel naar ’t Tolhuis en van het zwembad naar de Ruyterstraat om te gymnastieken; fietsen en ST.-Canisius twee onlosmakelijk met elkaar verbonden fenomenen. Daarom doen we ook mee aan fietstochten, houden onze eerste klassefuif, leren het genot van schuifelen en ontdekken de eerste vlinders in de buik. We ontdekken het ware leven en dan blijkt het meisje van mijn dromen meer te voelen voor Johnny Rep en Johan Neeskens dan voor mij. Maar ik ben wel geabonneerd op Voetbal International en knip dus plaatjes van genoemde megasterren uit en overhandig ze haar plechtig… Op het grasveldje achter de locatie Kogel voetballen we de door Heracles gewonnen legendarisch geworden bekerwedstrijd Heracles-AJAX na. Hans Polko, Hannes Lalopua en keeper Arend Steunenberg worden moeiteloos geïmiteerd en dan blijkt ook dat het meisje van mijn dromen op de St.-Egbertus heeft leren voetballen. Pas tijdens de reünie, gehouden bij gelegenheid van de opening van de locatie ’s Slot in 1988, heb ik haar verteld hoe verliefd ik op haar ben geweest. Toen was het haar beurt om te kleuren. Anno 2011 is St.Canisius een scholengemeenschap vallend onder de Carmelstichting voor VMBO-HAVO en VWO en heeft men samen met Pius X een bovenschoolse directie onder leiding van oud-Canisiaan Ben Kokhuis. Vestigingen in Almelo en Tubbergen. Een van de jongens uit Harbrinkhoek (inmiddels woonachtig in ’t Geziet in Albergen) heeft zijn stek van 27


achterin het lokaal verruild voor een plek voorin het lokaal. Een plek die heel wat meer comfort biedt: een stoel met verstelbare hoogte, beweeglijke rugleuning en wieltjes. Eigen lokaal, docentenwerkruimte, personeelsvergaderingen, sectie-uitstapjes, werkgroepen, tweetalig onderwijs, beamer en computer in het lokaal, leerlingen van klas 2 allemaal een eigen lap top en alsof het nooit weg geweest is:het fietsen! Vanaf de Bakenweg, de Alberger esch op, bij het landkruis aan de Kloosteresweg links af de Tubbergeres weer op en dan via de Grotestraat naar de Hardenbergerweg staat St.-Canisius. Docenten waar ik vroeger les van heb gehad zijn allemaal verdwenen. Uit de tijd zogezegd. Onlangs nog vernomen dat van Dorp is gaan hemelen. Slechts Trudy Roelofs die toen de meisjes gymnastiek gaf, is nog actief in het onderwijs aan Canisius. Als begin vijftiger zit ik nu in de periode dat oud leerlingen van mij collega zijn geworden. Ook kan ik tegen sommige kinderen zegen “Ik heb je moeder ook in de klas gehad!”. Ja, je wordt ouder papa geef het maar toe. Wie zei het toch dat de geschiedenis zich herhaalt? Vroeger…. Het lijkt allemaal zo lang geleden, maar nog steeds stormt het in november, lees ik Voetbal International, wordt er op school uren over voetbal gesproken en worden leerlingen verliefd. En conciërge Benny heeft plaatsgemaakt voor Alwy en in Tubbergen zwaait conciërge Nico samen met zijn kompanen de scepter. En die fietser die blijft maar fietsen Tubbergen, Almelo maar steeds weer terug naar Albergen. Henny Oude Geerdink

28


Liefe redaksie hier is sannie In de vakansie hadden wij ook un lozjee. Of weet je niet wat lozjee is redaksie. Un lozjee dat is asdas je gemillie fan ons bent en as je dan in de vekansie bij ons mag komen om te slapen want jeroen die bij ons was is fan ons tante aleida uit tiel en hij was vijf jaar. Net as ons fientje. Toen jeroen in de vekansie bij ons was toen was ons huis eigenluk un lozjement redaksie. Dat sei ons henkie. Slaap jij in de vekansie ook wel eens mangs in un lozjement redaksie. Of mag jij dat niet. Ik zou wel heel graag un maal naar ut lozjement fan je tante willen. Dan mag je smiddags lekker self weten wat je ut liefste lust en savends mag je opblijfen en dan sijn dur faak ook googelaars op de telleviesie en foor je weggaat krijg je fijn eerst nogun mooie nieuwe pijama. Dat had jeroen ook. Moeder had foor hem un heel mooi laag bed gemaakt op de floer in ut kantoortje fan ons fader. Ons moeder sei astas dat un kermisbed was. En dat is ook wel so redaksie want daar mogen wij nooit inkomen. Ook nog niet eens as ut kermis is. Maar jeroen mogt dat wel. Un lozjee mag fan alles. Ut was wel een heel lief jongetje want hij wouw altijt met mij spelen. Ons fientje heeft é´n keer ruziegemaakt met hem. Ons fientje had hem uitgesgolden foor jeroen bezroen. Toen begon hij natuurluk tegen ons fientje te spugen. En fan ons moeder hebben se allebei un draaitje om de oren gekregen. Toen was ut ofer en dat was ut. Ons opa sei astas dat fan bezroen eigenluk helemaal geen sgelden was weet jij waarom niet redaksie. Hij sei astas un bezroen un oferhemt was met sonder stropdas foor. Soon bezroen hat ons opa self ook altijt wel aan gehat vroeger sedie. En ons henkie sei ook astas un bezroen eigenluk un soort ouderwetse wiekender was. Nouw dan fint ik ut ook geen sgelden redaksie want jeroen hat self ook un wiekendertje aan. Één keer is ons moeder heel kwaat op hem geweest en ike ook. Jeroen mogt sondags van ons moeder met ons mee naar de kerk toen sat hij de hele tijt te draaien en ront te kijken. Één keer fiel hij ook nog fan ut knielbankje 29


af. Toen begon hij soon beetje te huilen. En toen de keplaan begon te preken op de preekstoel toen sgreewde jeroen heel hart door de kerk. Ik sie hem ik sie hem daar hep je hem. Hij heeft sun pijama nog aan. Later heeft hij fan ons moeder leluk brommen gehat. Maar hij sei astas so iets in tiel gerust mogt fan sun moeder.Ik wou astas ik volgend jaar naar tiel mogt redaksie. De groeten fan ons fader ons moeder en fan … en fan… ons hele lozjement Sannie De Vlaggemast, augustus 1965 jaargang 7 nr. 9

Geslaagd voor het diploma Lingerie Artikel uit de Twentsche Courant van dinsdag 14 mei 1940 14 mei 1940 Twentsche Courant

Geslaagd Aan de school van het Zusterhuis te Tubbergen slaagden voor het diploma Lingerie de jonge dames Annie Busscher en Sientje Steggink uit Tubbergen, Dientje Hinken en Gerda Giesbers uit Manderveen, Annie Wesselink uit Harbrinkhoek, Rikie Demmer en Rikie Kuipers uit Albergen. Deze week bestaat er nog, naar we vernemen, gelegenheid zich voor nieuwe cursussen op te geven.

30


Het verleden houdt niet op bij het heden Dit zou de lijfspreuk kunnen zijn van de talrijke heemkunde groepen en allen die zich bezig houden met de historie uit een ver en/of nabij verleden. Zij stellen immers alles in het werk zoveel mogelijk kennis, verhalen, foto’s (eventueel ter leen) en voorwerpen enz. te verzamelen. Het is niet alleen een hobby van “oudjes”die mijmeren over vroeger toen alles zoveel “beter” was maar ook veel jongeren tonen hun belangstelling voor “vroeger”. Kennis van toen werpt vaak een ander licht op het heden. Immers: “geen heden zonder verleden en zonder heden geen toekomst”. Dat de “Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek” reeds veel wensen vervuld ziet is niet de verdiensten van het bestuur alleen; zonder de hulp van de talrijke donateurs en de velen die zaken afstonden of in bruikleen gaven was dit alles niet mogelijk geweest. Het bestuur is iedereen daar dan ook zeer erkentelijk voor. Maar dit alles wil niet zeggen dat het nu tijd is om op onze lauweren te gaan rusten. In tegendeel, er is en blijft steeds veel te doen. Veel zaken moeten nog geordend worden, de digitalisering is in volle gang en we moeten er steeds alert op zijn dat het heden morgen historie is. Voor alles wat tot dusver bereikt is: donateurs en allen die in welke vorm dan ook hun medewerking hebben verleend hartelijk dank hiervoor. Wat de toekomst betreft; we blijven op iedereen rekenen en nieuwe donateurs en medewerkers : van harte welkom. Bertus Bos

31


Nostalgie bij de mercerie Als je door Albergen rijdt, kun je er bijna niet omheen. De intrigerende winkel met de on-Twentse naam Mercerie. Daar willen we wel eens het fijne van weten. Het is even zoeken naar de juiste voordeur maar dan worden we ook hartelijk ontvangen door Sannie Kemperink-van der Aa en Gerrit Kemperink. En wat blijkt, Sannie en schrijfster dezes kennen elkaar nog van een reisje naar Lourdes. Dat was een wereldgebeurtenis, dat was in 1966 met de RK HBS Pius X. Zij als begeleidster, ik als in het gareel te houden puber. Drie moeders, twee vaders Vroeger heette de Mercerie ‘Gezusters Van der Aa’, foto “nieuwbouw winkel” opgericht in 1939 door Marie en Annie van der Aa, de ‘Beernds-vrouwleu’. De ‘vrouwleu’ hadden thuis ook al een textielhandeltje in een bijgebouw voordat ze de winkel openden. Ze moesten als ‘single’ in hun eigen onderhoud voorzien. Hun broer, ‘Beernds-Jan’ was aannemer Van der Aa, Ootmarsumseweg 180 in Albergen. Foto “met familie 1966”. Hij voelde zich altijd erg verantwoordelijk voor zijn alleenstaande zusters Marie en Annie. Misschien wel omdat hun ouders zo vroeg waren gestorven. Jan trouwde met ‘Tol-Leis’, Leis Kemerink. Ze kregen twee zoons (Jan en Henk) en twee dochters (onze Sannie en Marietje). Ze wonen allemaal nog in Albergen, Jan is overleden. Toen Sannie 15 maanden was kreeg ze kinkhoest en dat was gevaarlijk voor de nieuwe baby. Sannie werd ondergebracht bij haar tantes Marie en Annie van der Aa. Marie was inmiddels getrouwd met Henk Jansen, die een kapperszaak naast de manufacturenwinkel begon. Hun huwelijk bleef kinderloos. Moeder Leis kwakkelde wat met haar gezondheid en daardoor liep dat verblijf uit. Toen Sannie weer naar huis toe zou gaan, konden de tantes haar niet meer missen. Sannie bleef. foto “Kemperink Suzan opoe........” “Ik heb altijd drie moeders en twee vaders gehad. Daar werd helemaal niet geheimzinnig over gedaan. In die tijd gebeurde dat vaker in Albergen. 32


Elke zaterdag ging ik ‘n’r hoes hen’, spelen met mijn zus en broers. Ik heb ook altijd mijn achternaam gehouden. Daar hechtte mijn vader zeer aan.” In 1967 trouwde Sannie (geb. 1945) met Gerrit Kemperink (geb. 1941). Hij is een van de zes kinderen uit het gezin van Bernard Kemperink en An Kemna, Ootmarsumseweg 37 in Albergen. Zijn vader startte in 1924 een aannemersbedrijf, dat heeft Gerrit van hem overgenomen. Gerrit en Sannie gingen bij het bedrijf wonen. Ze kregen vier kinderen: Helen (’68), Wouter (’70), Tessa (’71) en Tijs (’75). Drie van hen wonen in Albergen, “mar oose Tesssa woont wied vot, in Geestern.” Ze hebben elf kleinkinderen, de oudste is de 17-jarige Maud, de jongste is Wes, een half jaar jong. Foto “12,5 jr. getr.” De zonen hebben het bedrijf overgenomen. Wouter is in 1995 gestart met de houthandel. Ze wonen allebei rondom het bedrijf aan de Ootmarsumseweg. Gerrit verleent nog steeds hand- en spandiensten bij de zaak. De oudste dochter en Sannie’s zus weten de weg in de winkel en kunnen in geval van nood invallen. Rekken en d’r bijblijven Als kind was Sannie veel in de manufacturenzaak van haar moeder-tantes te vinden. “Ik stun overal bie te kiekn.” Ook ’s zondags na de mis kwamen er klanten, gezellig koffiedrinken na het inkopen. foto “1e communie” Ze verkochten toen ook nog vloerbedekking, overals en kleding. Na de driejarige HBS volgde Sannie een eenjarige textielcursus. Ze werkte vijf jaar met plezier bij de confectiezaak Huiskes in Borne. In 1977 wilden de tantes met hun winkel stoppen. Dat vond Sannie erg jammer, “het hoorde gewoon bij het dorp.” Eigenlijk had ze geen tijd, de jongste was nog maar een jaar, maar ze besloot toch om de winkel over te nemen. “Ik had wel alle dagen hulp, vooral omdat we niet bij de winkel woonden, maar ik deed het met plezier. We hielden er toen geen cent aan over maar de winkel bleef bestaan.” 33


Facelift In 1977 kreeg de winkel ‘Gezusters Van der Aa’ een facelift en een nieuwe naam, Mercerie. foto “2011 Kemperink Suzan winkel” Sannie heeft de naam uit een Frans woordenboekje gehaald, het betekent ‘winkel in garen en band’. De winkelwaar bestaat tegenwoordig voornamelijk uit stoffen, breigarens, nachtkleding, panty’s en kleinvak. Ze wordt door oudAlbergenaren nog steeds ‘Sannie van de Beernds-vrouwleu’ of ‘van de kapper’ genoemd. Sinds acht jaar wonen Sannie en Gerrit achter de winkel. “Geen gereis meer, ik heb er alleen maar plezier van, de klanten zijn eigenlijk altijd goedgemutst. Langzamerhand is Mercerie een unieke winkel geworden. Wie verkoopt er nu nog borduur- en breigarens? Van heinde en verre komen de klanten. Almelo, Borne, Denekamp, Vasse, noem maar op. Het is allemaal heel relaxed, een hobby. We hoeven er niet van te bestaan.” Kemperink Suzan opoe........: jaren dertig vorige eeuw: de heren: Hendrik van der Aa, Jan van der Aa (vader), Gerard van der Aa en Herman van der Aa. De dames: Annie van der Aa (tante), San van der AaHannink (opoe), Marie van der Aa (tante) 12,5 jr. getr: Thijs, Gerrit, Tessa, Helen, Sannie en Wouter

Verwacht geen zakelijke opstelling, pinautomaat of geavanceerde kassa. Nee, de winkel is knus en boordevol. Sannie hoeft zelden ‘nee’ te verkopen. De winkel is van 09.00 tot 17.00 uur open, de maandagmiddag gesloten. Sannie mag zelf graag naaien en handwerken. De nieuwe trend is een 34


Met familie 1966: Foto uit 1966, boven v.l.n.r.: Dinie Suzan

(Roelvink

van

Jan),

Jan,

Marietje,

(Booyink

van

Henk),

Henk,

San-

van

Sannie).

On-

1e communie: t.g.v. de 1e

nie,

Gerrit

communie Henk Jansen (kap-

der

v.l.n.r.:

per), mijzelf en tante Marie

Afwezig is Jos Olde Loohuis van Marietje (zat toen

(Kemperink vader,

tante

Annie,

moeder.

in mil.dienst op Aruba)

kronkelsjaal breien. Ze doet elke klant geduldig voor hoe ze die moet breien. “Maar 60% van de vrouwen komt terug met vragen, en dan doe ik het gewoon nog een keer voor.” Ze heeft er plezier in als mensen vragen om volkorenstof (folklorestof) of een polioshirt (poloshirt). Nog meer leuke versprekingen? Sannie noemt ze lachend op: een topless bh in plaats van strapless; een blouse met een siamese sluiting bleek een asymmetrische sluiting te hebben; gemêleerde sokken werden geëmailleerde sokken genoemd, en een meter vaseline verkoopt ze nog steeds niet, wel vlieseline. En die keer dat er steeds breiwol verdween uit de bakken voor de winkel? Had een eekhoorn de knotjes gebruikt om een nest te maken! Hoe lang ze nog doorgaat? “Zolang ik er zin in heb, ga ik door”, zegt de 65-jarige Sannie.

35


Afdruk van een van de eerste pagina’s uit het originele kasboek van de gezusters.

Nieuwbouw winkel: Zo was tot in de jaren zeventig de gevel van de winkel

Tekst: Betsy Telgenkamp-Bos

Fotobewerking: Elise Goossen-Haarhuis

36


Schooljaar 1953 Albergen

Bovenste rij v.l.n.r: Gerrit Stroot, Willibrord Kemperink, Rikie Rikmanspoel, Marietje Lenferink, Gerrit van der Aa, Herman Veldhof, Jan Eijsink, Eduard Kroeze, Jan Oude Avenhuis, Bennie Besselink en Trees Bekhuis. Middelste rij staand v.l.n.r: Lies Wolbers, Herman Wesselink, Henk Hoek, Johan Leemhuis, Hennie Kreuwel, Tonnie Bekhuis, Hennie Jansen, Theo Kroeze, Jan van der Aa, ?? , Gerard Loohuis, Lies Leemhuis, Sannie van der Aa, juffrouw Hennie Kemerink en Greetje ten Bruggencate. Onderste rij zittend v.l.n.r: Ineke Kleissen, Thea van der Aa, Sinie Rikmanspoel, Trees Hulshof, Minie ter Haar, Agnes Scholte op Reimer, Dinie Keemers, Annie Leemhuis, Theo Velthof, Joke Oude Nijhuis, Minie van der Aa, Sannie van der Aa, Ria Kotte, Dinie Roelvink en Toos Kemerink. De jongen staande achter Sannie van der Aa (zittend met grote witte strik) is tot nu toe onbekend. Weet u wie dit is dan gaarne de naam doorgeven aan één van de bestuursleden van de Heemkunde. De foto is beschikbaar gesteld door Sannie Kemperink-van der Aa.

37


16 november 1918 Twentsche Courant Mariaparochie De parochianen worden dringend verzocht Zondag zooveel mogelijk tot de H.H. Sacramenten te naderen en veel te bidden opdat God n’s land moge sparen voor de rampen der revolutie. Zondag de H.H. Missen om half acht en om 10 uur Hoogmis. Na de Hoogmis vergadering van het kerk- bestuur. Om 3 uur Vespers en na de Vespers Catechismus. Meisjes die zelatrice willen worden van den Levenden Rozenkrans en wonen aan den Krommendijk en in den Achterhoek, worden verzocht vóór de Vespers aan de pastorie te komen. Door de week de H. Mis om half acht. Zaterdagmiddag om 3 uur Lof en daarna biecht horen tot 7 uur. Zaterdagmiddag om half drie moeten de kinderen komen biechten die Zondag ter Catechismus gaan.

38


Prachtige fietstocht Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek Zondag 3 juli a.s. Evenals voorgaande jaren organiseert de Stichting Heemkunde Albergen- Harbrinkhoek weer een prachtige familiefietstocht door de Twentse dreven. De fietstocht voor leden en niet leden is ongeveer 32 km lang en voert ons richting Vriezenveen langs Fayersheide en Engbertsdijkvenen en langs oude erven in Geesteren en het Hondenven.

De start is zondag 3 juli tussen 11.00 en 14.00 uur vanaf de “De Boderie”dit is de recreatieve poort van het Nationaal Landschap Noord- Oost Twente gelegen aan de Markgravenweg 5, 7665 RS in Albergen. Onderweg wordt u ook nog een kop koffie aangeboden door de Heemkunde en natuurlijk is deelname gratis. De fietstocht is geschikt voor jong en oud. 39


Kerkuilenkast gekraakt door zwerm bijen Op 16 juni werd ik gebeld door kerkuil nestkasteigenaar Frans Rikmanspoel uit Albergen. Jaren geleden had hij in zijn kapschuur twee nestkasten opgehangen voor de kerkuil. Niet een luxe kast met Nestkast sinds jaar en dag bezet royale afmetindoor paartje kerkuilen gen maar gewoon zelf gemaakt met materiaal wat er toen voorhanden was. Maar wel mooi dat er in een van de nestkasten sinds jaar en dag een paartje kerkuilen huist. Ook vliegen hier jaarlijks jongen uit. Zelfs in het slechte broedjaar 2010 was de kast weer bezet. Stille getuigen hiervan waren de grote witte ontlastingsvlekken op de kunstmeststrooier en de motorkap van de tractor. Op deze dag was er iets vreemds aan de hand bij de nestkast. Bijen of wespen, dit was op afstand niet goed te zien, vlogen opgewonden in behoorlijke aantallen rond de kast. Na dit verontruste telefoontje van Frans ben ik onmiddellijk in de auto geklommen om te kijken wat hier aan de hand was. Vanaf de begane grond konden Frans en ik alleen maar constateren dat er nogal wat bijen, want daar bleek het hier om te gaan, op en rond de kast vlogen. Om achter de oorzaak te komen van dit ‘opstootje’ was er maar één optie; de ladder pakken, vervolgens het fleece vest zorgvuldig dicht knopen en dan naar boven klimmen om te kijken wat hier gaande was. Dat bleek 40


op het eerste gezicht nog niet heel veel te zijn. Op en rond de kast was behalve vliegende bijen niets bijzonders te zien. En voor zover ik dit kon zien door het invlieggat, was er ook in de kast niet veel bijzonders aan de hand. Het enige wat ik wel kon zien was dat er in ieder geval geen broedvogels in de kast zaten. Wel klonk er een vervaarlijk gezoem uit de nestkast. Er zat niets anders op dan om de voorkant van de kast gedeeltelijk te verwijderen. Bij deze kast was dat eenvoudig te doen is en ook voor het jaarlijks ringen van de jongen is dit de ge2 kleine jongen en een zwermbijen in een kerkuikast

bruikelijke werkwijze. Het eerste wat ik te zien kreeg was een meevaller. Twee donzige kleine jongen waarvan de jongste één dag oud was en 5 nog niet uitgekomen eieren! Maar direct daarna werd het probleem duidelijk. In de hoek, pal boven het vlieggat, zat een grote bal met 100-den opeengepakte honingbijen. Duidelijk een geval van een uitzwermende koningin die met haar gevolg een nieuwe broedruimte dacht gevonden te hebben in deze nestkast. Je kunt alleen maar gissen naar de paniek bij het kerkuil vrouwtje op het moment dat deze zwerm zoemende bijen de nestkast invloog. Een ding was duidelijk; om het vrouwtje weer in de kast te krijgen moest deze zwerm bijen met koningin en al de nestkast uit. Na een telefoontje met verenigingslid en tevens imker Jan Asbreuk was deze al snel ter plekke. “Nat sproeien want daar worden ze rustig van en vervolgens met een plamuurmes de hele handel in een 41


plasticzak scheppen” was het devies van Jan. Nog even voor de zekerheid de eieren uit de kast gehaald en de twee jongen lekker warm in de zakken van het fleecevest gestopt en ‘operatie bij’ kon beginnen. Gestoken in imkerspak en gewapend met een bloemenspuit werd een eerste poging ondernomen. Daarbij bleek een zak niet handig te zijn maar met stevige plasticbak was al snel een groot deel van de bijen gevangen. Toch wisten enkele honderden bijen te ontsnappen die opgewonden rond de invliegopening van de kast bleven cirkelen. De koningin was waarschijnlijk wel gevangen en we hoopten dat de rest van de zwerm vanzelf wel zou vertrekken. Jan ging daarop met de buit naar huis om de zwerm in te korven. De resterende bijen echter waren kennelijk nog niet van plan om de nestkast op te geven. Al snel zat er in dezelfde hoek van de kast weer een vuistgrote bal met opeengepakte bijen. Toen zelf de stoute schoenen maar aangetrokken; het fleecevest andermaal goed dichtgeknoopt, handschoenen aan en met bloemenspuit, plasticbak en plamuurmes de trap op. Zonder probleem verdween weer een groot gedeelte van de bijen in de plasticbak. Daarna leek de strijd in ons voordeel beslecht en werd het snel rustig in en om de nestkast. De eieren en de beide jongen zijn vervolgens weer teruggezet in de kast. Met het vertrouwen dat de kerkuil ‘s avonds wel weer terug zou komen in de kast werd de ladder weer op de gebruikelijke plek gezet. Toch was het bij de kastcontrole op 9 juli nog best spannend.

42


Toch was het ruim 3 weken later, bij de kastcontrole op 9 juli, nog best spannend. Gelukkig bleek alle moeite beloond te zijn en zaten er 4 prachtige, mooi van lelijkheid uitziende jonge kerkuilen in de kast. Van de 5 eieren waren er 3 niet uitgekomen Gelukkig bleek alle moeite beloond te zijn en zaten er 4 prachtige, van lelijkheid mooi uitziende jonge kerkuilen in de kast. Van de destijds 5 eieren waren er 3 niet uitgekomen. Johan Drop Natuur- en vogelwerkgroep De Grutto

43


Overzicht schenkingen periode 2011 De stichting Albergen – Harbrinkhoek heeft in 2011 tot heden de volgende schenkingen mogen ontvangen. Hier onder treft u een overzicht aan. Voorwerp Schenker Datum

Jaarboek Overijssel voor Cultuur en Historie 1947 tot 1964 Jan Hoitink, Schultenstraat sept. 2010

Voorwerp Div. aanzichtkaarten van Albergen Div. spulletjes van de Fam. Haarhuis uit periode boerderij Harrie Haarhuis ,,Toniësharrie” Schenkers Ben en Ivonne Haarhuis, Kemnaweg Datum jan. 2011 Voorwerp Schenker Datum Voorwerp Schenker

Foto’s over Albergen Lydie Steinmeyer – Maathuis, Oldenzaal maart 2011

Groepsfoto (ingang Witte kerkje) Rikie Tijink – Velthof Hengelo Plattegrond Staatsbosbeheer Enbersdijkvenen 1971 Jos Oude Avenhuis, Hobergenstr.

Voorwerp Textielkaart met bonnen. W.O. II Schenker Henk en Sien Wolbers-Hulshof, DeTormentil Datum april 2011 Hartelijk dank voor de schenkingen van gereedschap, boeken, voorwerpen, foto’s, rouwkaarten, bidprentjes, enz. Deze schenkingen vormen een mooie aanwinst voor onze stichting. Nogmaals hartelijk dank! 44


Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek Voorzitter

vacant

Secretaris

Wil Roosendaal-Alberink  0546 - 441720 Kanaalweg 7 7665 VD Albergen

Per 1 januari 2009

Penningmeester Hein Bloemenkamp Floris Radewijnsstraat 2 7665 AS Albergen

 0546 - 441534

Leden

     

Bertus Bos Gerrit Maathuis Ben Oude Vrielink Jan Velthof Elise Goossen-Haarhuis Hennie Oude Nijhuis

0546 - 441925 0546 - 441670 0546 - 861954 0546 - 441521 0546 - 873252 0546 - 441484

U kunt donateur worden voor maar € 5,-- per jaar (of € 7,50 per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) per automatische incasso. Hiervoor ontvangt u ons infoblad twee keer per jaar, kunt u onze donateursavond bezoeken, meedoen aan onze jaarlijkse fietstocht, zoeken in ons archief en natuurlijk onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Heeft u mooie, oude en relevante artikelen voor ons infoblad of een oude foto dan kunt u deze afgeven of mailen naar de redactie: [email protected] U weet dat onze stichting een eigen site heeft? www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl Op deze site vindt u algemene informatie van de Heemkunde en natuurlijk de activiteiten die de Heemkunde organiseert.

45


Maak ook uw buurman of buurvrouw lid Wordt ook lid van de Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek. Als u donateur wordt krijgt u voor maar € 5,- per jaar (of € 10,- per jaar als u het infoblad wordt toegezonden) toegang tot ons uitgebreide archief in de Heemkelder, twee keer per jaar ons infoblad De oale Maarke, een donateursavond, hulp bij stamboomonderzoek, een fietstocht en natuurlijk kunt u dan ook onze overige activiteiten (bijv. tentoonstellingen) bezoeken. Het belangrijkste is dat u met het donateurschap de Heemkunde ondersteunt die de geschiedenis van de dorpen Albergen en Harbrinkhoek bestudeert en vastlegt. Heeft u thuis nog waardevol materiaal in de vorm van bijv. oude foto’s, krantenartikelen, dagboeken, oude bidprentjes of overig informatief materiaal dan kunt u hiervan door de Heemkunde een afdruk laten maken voor het archief. Voor vragen of ideeën kunt u altijd bij één van onze leden terecht. De namen staan vermeld op pagina 45. Actuele informatie over de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek kunt u op www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl vinden. U kunt de Heemkunde helpen door uw buurman of familielid donateur te maken van de Heemkunde. Knip daartoe onderstaande machtiging uit, laat hem invullen en lever deze in bij één van de bestuursleden. Alvast onze hartelijke dank voor uw hulp!

 Machtiging Stichting Heemkunde Albergen-Harbrinkhoek Naam: Adres: PC + Plaats:

Bank/gironummer:

verleent hierbij toestemming tot wederopzegging aan het bestuur van de Stichting Heemkunde Albergen/Harbrinkhoek om van zijn/haar bovenvermelde rekeningnummer jaarlijks € 5,-/€ 10,- bijdrage af te schrijven voor het donateurschap aan de Stichting.

Datum:

Handtekening:

46

ISSN: 2211-4114

www.heemkunde-albergen-harbrinkhoek.nl

Harbrinkhoek

Recommend Documents