2.4.1
Handschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren
Werkcollege 3
Werkcollege 3 Lesdoelen: Je leert effectieve instructiestrategieën voor het handschriftonderwijs. Je krijgt een goed voorbeeld van een effectieve en uitdagende schrijfles voor de bovenbouw. Tot slot ontwerpen jullie als klas verschillende schrijflessen. Vakdoelen: • De student kan zijn kennis van de handschriftontwikkeling van kinderen in groep 1 t/m 8 gebruiken om deze ontwikkeling te begeleiden en te stimuleren • De student kan de leerstofopbouw van het handschriftonderwijs uitleggen. • De student kan doelgericht instructie inzetten tijdens het aanleren en onderhouden van het handschrift. Taalbegrippen: • directe instructie, modeling, feedback, zelfevaluatie, metacognitie, handschriftcriteria, spiegelneuronen
Terugblik
Cognitieve keuzen m.b.t.
lettertype Allograafselectie lettervormgeving
constructie verhoudingen
Korte antwoord vraag:
Benoem welk onderdeel van de allograafselectie fout gaat bij: 1. De letter h 2. Bij welke letters wordt dezelfde fout gemaakt? 3. De letter d 4. Bij welke letter wordt dezelfde fout gemaakt?
Meerkeuzevraag: Welke cognitieve keuzen van de allograafselectie horen bij de categorie constructie? A) schrijven met onverbonden schrift of verbonden schrift B) de lengte van de lus t.o.v. de romp bepalen en de letter juist tussen de lijnen schrijven. C) startlocatie bepalen en tegen de klok in of met de klok mee draaien.
Meerkeuzevraag: Welke twee fouten worden in dit handschrift gemaakt?
1. De leerling bouwt enkele letters uit losse streken op. 2. De leerling schrijft met zowel kapitalen als minuskels. 3. De stok van de letters staat niet in de juiste zone. 4. De letterbreedte is wisselend.
A. 1 en 3
B. 2 en 3
C. 2 en 4
D. 1 en 4
4
7 .
1 .
7 .
5.
6.
2 .
3 .
1. Romphoogte fout: romp hoogte moet gelijk zijn en dan vooral op 1/3 van liniatuurhoogte. 2. Rompzonefout: letters moeten allemaal op de grondlijn worden geschreven. 3. Regelverhaking. 4. Verkeerde lettervormgeving: Geen verschil tussen lettervorm h en k. 5. Uitvoegpunt ligt te laag bij letters h, k, p, n en m. 6. Rechte lijndelen bij lussen zijn nu gebogen. 7. Overlappende streken zijn niet correct.
De allograafselectie kun je gebruiken - om handschriften mee te analyseren. - om tijdens de instructie van een schrijfles in de bovenbouw een spelregel mee te geven. In het vervolg van deze les leer je hoe je een motorische vaardigheid aanleert en instructie geeft tijdens schrijflessen in de bovenbouw.
Het handschrift in de bovenbouw is vooral een grafo-cognitieve vaardigheid Je hebt kennis nodig van alle aspecten van de vormgeving om een goed leesbaar handschrift met de hand te kunnen produceren.
Psychomotorische ontwikkeling
De hersenen sturen de hand aan bij tennissen, piano spelen of het schrijven van letters, woorden en zinnen.
Fasen psychomotorische ontwikkeling (Fitts &Posner, 1967)
Groep 3 en 4
Groep 5, 6 en 7
> Groep 8
Fasen psychomotorische ontwikkeling (Fitts &Posner, 1967)
vertaalt naar handschriftonderwijs groep 5 t/m 8
Excellent onderwijs biedt studenten uitdagende taken (oefening) met duidelijke criteria (instructie) en veel, zinvolle feedback voor een succesvol resultaat. Hattie. J. (2009). Docenten maken het verschil. Onderwijsinnovatie
Instructie bijvoorbeeld een oefening in verticaal kijken
Inoefening uitdagende taak spelregel: even breed als het voorbeeld schrijven.
Feedback en zelfreflectie
Instructie Uitgangspunten: Directe instructie middels:
Voordoen – modeling (spiegelneuronen) Voorbeeld laten zien
Eén ‘spelregel’ als aandachtspunt meegeven.
Feedback en zelfreflectie Uitgangspunten: Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Heb hoge verwachtingen van de leerling. Geef alleen feedback op de ‘spelregel’ n.a.v. jouw instructie. Benoem hoe het beter kan (en niet wat er fout is). Laat leerlingen hun eigen werk beoordelen - meta-cognitie
Welke feedback zou jij geven?
Voorbeeld schrijfles voor groep 5 t/m 8
Uitdagende instructie en oefening criteriummanipulatie
Introductie van een les Motiveren en bewustmaking
Criterium: gelijke romphoogte
schrijfles voor groep 5 t/m 8
criteriummanipulatie De kinderen worden bewust van de kenmerken die de kwaliteit van het handschrift beïnvloeden. De kinderen leren de goede en slechte kenmerken van hun handschrift onderscheiden. Door met criteria te ´spelen´ leren de kinderen dat ze hun handschrift makkelijk kunnen wijzigen.
schrijfles voor groep 5 t/m 8
Werk een tweede lesidee uit voor criteriummanipulatie Schrijf een voorbeeldbladzijde, die je kunt gebruiken tijdens de uitleg van jouw schrijfles. Gebruik hierbij een ander handschriftcriterium dan de romphoogte. Wissel tot slot diverse les ideeën uit.
Volgende les is een hoorcollege over toetsen en beoordelen: - Is een leerling toe aan schrijven? - Hoe is de fijn grafische vaardigheid van de leerling? - Kan de leerling beter met links of met rechts leren schrijven?
