Systemische aanpak bij gezinnen met gevarieerde culturele achtergrond Anna de Voogt klinisch psycholoog-psychotherapeut, Amsterdam
20 oktober NRC psa. Marjolein Van Duijl • Van Duijl zegt dat mensen soms behoefte hebben aan een verklaring en een oplossing die breder ligt dan een medisch of psychologisch kader. In Oeganda, waar zij werkzaam was, richt de behandeling van lokale genezers zich op het herstel van relaties binnen de familie of gemeenschap. „De geest (door wie de patiënt bezeten is) vertelt wat er aan de hand is. En de genezer onderhandelt dan met hem over een oplossing. In de Westerse psychiatrie is de behandeling van trauma vaak juist op individuele verwerking gericht.”
Marjolein van Duijl (vervolg)
„ Waar het om gaat is dat mensen een verhaal te pakken krijgen dat bij hen hoort, of bij hun groep of familie. Een verhaal dat een oplossing biedt, zodat ze verder kunnen. Voor ons in het westen zijn medische verhalen soms bevredigender. Je klachten komen door een infectie, je krijgt antibiotica, daarna kun je nog wat moe zijn. Maar het kan best dat er ook voor ons andere verhalen aan vast zitten, die zo niet aan de orde komen.”
Wat is Transculturele Systeem Therapie • • • • • •
Systeem- en communicatietheorie Inzichten uit Antropologie en Sociologie Life-cycle multicontext model Taalverschillen en linguistische conventies Contextuele, circulaire en narratieve vragen Gebruik van genogram en tijdslijn voor taxatie en hypothesevorming • Gebruik van non-verbale technieken en aandacht voor lichaamstaal • Holistisch
Thema’s in de Transcult. Systeemtherapie
• Effecten van migratie • Racisme, insluiting en uitsluiting • Generaties en transgenerationele overdracht • Bi-culturele relaties/families • Individualisme vs collectivisme, ik- en wij• Religie, tradities, rituelen • Lichaamstaal, symbooltaal • Complementaire, niet-westerse healing • Krachtbronnen en beschermjassen
Hoe betrekken we cultuur in therapie Celia Falicov "double discourse"
én-én-positie:
de vaardigheid om het universele te zien dat mensen verenigt én tegelijkertijd de cultuurspecifieke verschillen en machtsongelijkheden tussen mensen te onderkennen, die te maken hebben met culturele dimensies als huidskleur, klasse, etniciteit, nationaliteit en gender
•
Falicov, C.J., (1995). Cross-cultural Marriages. In: N. Jacobson & A. Gurman (Eds.), Handbook of Marriage and Marital Therap. New York: The Guilford Press.
Falicov
MECA
de verschillen die een verschil maken • • • •
de ecologische context van de familie migratie en acculturatie transities in de levenscyclus familie- of gezinsorganisatie
•
Falicov, C.J., (1995). Training to Think Culturally: A Multidimensional Comparative Framework. Family Process, 34, 4, p 373-388.
“Een Beter Leven” Karin Junger IKON http://www.npodoc.nl/speel.program.3033827.html • Fragment 1 De heer Mohammed D. luistert naar een tape van zijn ouders uit Marokko
• Fragment 2 Met 9 jr gaat hij op kamers met zijn broer • Fragment 3 De vader van Mohammed wordt ziek en Mohammed voelt de noodzaak voor de familie te gaan zorgen; hij laat zich ronselen als gastarbeider • Fragment 4 Na 12 jr kan hij zijn vrouw en 3 zoons over laten komen naar NL
Hoe ziet in de praktijk depressie eruit en hoe een angst stoornis bij migranten? • • • • • •
Lichamelijke klachten, pijn, conversie Langdurige somberheid en isolement Burn-out, moeheid en spanningsklachten Schooluitval Kindermishandeling Suïcidaliteit
Veel voorkomende problemen • Aanpassing van cliënten aan dominante westerse cultuur: medische/psychologische kijk • Impact van cultuur wordt niet onderkend/blijft onzichtbaar • Behandeldoelstellingen als vergroten van autonomie en assertiviteit worden vaak niet gehaald • Geen aansluiting van behandeling bij de leefwereld van cliënten
Liever een transculturele systemische aanpak: • Bredere kijk: patient “in context” • Generaties en seksen betrokken in taxatie en hypothesevorming • Aanboren van krachtbronnen en oplossingen uit de familie en cultuur • Herstel van verbindingen met zichzelf, met familie en met gemeenschap/cultuur
Voorbeelden • Rosita, een depressieve 50-jarige alleenstaande vrouw afk. uit Curaçao wordt vanuit dagbehandeling doorverwezen na een “mislukte autonomie behandeling” • 51-jarige alleenstaande Surinaamse moeder met 11-jarige dochter, zoekt hulp vanwege AMK melding van kindermishandeling door de school van haar dochter
Vaststaande noties van wat helpende strategieën zijn moeten losgelaten worden • Dat autonomie en losmaking nagestreeefd dienen te worden • Dat een individuele aanpak of verwerking van trauma noodzakelijk is • Dat spreken helpt en zwijgen ziek maakt THINK OUT OF THE BOX
Opwaardering van V-codes • • • • • • • •
Ouder-kind relatieprobleem Partner-relatieprobleem Opvoedingsprobleem “Brusjes” probleem Acculturatieprobleem/Migratiegerelateerd pr Levensfaseprobleem Rouw Bezetenheid?
www.cttamsterdam.nl
