Handreiking Verminderd gehoor
Handreiking Verminderd gehoor Doelgroep Ouderen: - Met klachten van gehoorverlies. ¹ ² ³ - Met door omgeving of uzelf (geuite) vermoedens van slechthorendheid. ¹ ⁴ - Met klachten van de omgeving over afname van sociale contacten, - interesses en activiteiten. Diagnostiek Vraag naar/beoordeel: - Aard van de klachten, duur, ernst, beloop, een- of tweezijdigheid. ¹ ³ - Omstandigheden ¹ ⁴ (1op1 gesprek of gesprek met meerdere personen, hinder van achtergrondlawaai, gebruik van communicatieapparatuur als televisie, telefoon, - Bijkomende klachten (oorpijn, jeuk, otorroe, ¹ ³ ⁵ verstopt gevoel, recruiment, ¹ duizeligheid, oorsuizen⁴). - Ontstaanswijze (acuut of geleidelijk) en beloop van de klachten. ¹ ³ - Voorgeschiedenis (episoden van bovensteluchtweginfecties ¹ ² ³ ⁵, vaker verstopte oren, doorgemaakte meningitis, traumata, ooroperaties. ¹ ² ⁵, trommelvliesperforatie ¹ ⁵, frequent verblijf in lawaaierige omgeving, ¹ ³ ⁴, otitiden, palatoschisis, immuunstoornis² ³ ) - Comorbiditeit (waaronder CVA, tumoren, diabetes mellitus type 2, depressie. ¹ - Ototoxische medicatie. ¹ ⁶ - Rookgedrag. - Sociale participatie, ervaren belemmeringen. ¹ ³ - Cognitie. ¹ - Gedragsveranderingen. ⁴ - Familieanamnese (erfelijke of familiaire aandoeningen ¹ ² en familieleden met dezelfde klachten²). Lichamelijk onderzoek: - Inspectie (oorschelp, littekens achter het oor die wijzen op middenoorchirurgie, pijn bij tractie aan de oorschelp).⁵ - Otoscopie (otorroe, zwelling, schilfering, roodheid, vesiculae of erosies ¹ ³ ⁵, cerumenprop ¹ ³ ⁴). Trommelvlies (kleur, doorschijnendheid, lichtreflectie, perforatie, aanwezigheid van vloeistofspiegel of luchtbel(len) achter het trommelvlies ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶). Aanvullend onderzoek: - Screeningsaudiometrie: afwijkende test bij een gehoorverlies met een Fletcherindex van 30 dB of meer. ¹ ³ ⁶ - (Eventueel) Fluisterspraaktest ¹ ³ ⁶ - Stemvorkproeven: aard van het gehoorverlies. ¹ ³ ⁶ Evaluatie Stel de (vermoedelijke) diagnose: Geleidingsslechthorendheid door:
- Cerumenproppen. ¹ ³ - Otitis externa. ¹ ⁵ (Zie NHG-standaard otits externa) - Otitis media met effusie. ¹ ² ³ (Zie NHG-standaard otitis media met effusie) - Otitis media acuta. ³ - Myrinigitis. ³ - Otosclerose. ¹ ³ - Cholesteatoom. ¹ ³ - Disfunctie van de buis van Eustachius (door bovensteluchtweginfectie). ³ Perceptieslechthorendheid door: - Presbyacusis. ¹ ³ - Lawaaidoofheid. ¹ ³ - Traumata. ¹ ³ - Gebruik van ototoxische geneesmiddelen. ¹ ³ - Ziekte van Ménière, acuut idiopathisch gehoorverlies ¹ ³, acusticusneurinoom. ¹ PM Differentieer slechthorendheid van gemaskeerde cognitieve problemen. ¹ Begeleiding Somatisch / medicamenteus: Huisarts: - Voorlichting en informatiemateriaal geven over stoornis, mogelijke beperkingen, behandeling en revalidatie. ¹ ⁴ - Motivering voor behandeling en/of revalidatie. ¹ - Omgeving van de patiënt adviseren hoe om te gaan en te communiceren met een persoon met auditieve problemen en hierover informatiemateriaal verstrekken. ¹ Poh en wijkverpleegkundige: - Voorlichting en informatiemateriaal geven over stoornis, mogelijke beperkingen, behandeling en revalidatie. - Motivering voor behandeling en/of revalidatie. - Omgeving van de patiënt adviseren hoe om te gaan en te communiceren met een persoon met auditieve problemen en hierover informatiemateriaal verstrekken. Functioneren/participatie Poh en wijkverpleegkundige/ouderenadviseur: - Signaleren en bespreken van problemen bij communicatie en participatie. ⁴ - Informatiemateriaal meegeven over handige websites, cursussen, supportgroepen, belangenverenigingen, vrijetijdsbesteding. - Advies/attent maken op hulpmiddelen (versterkte telefoon of deurbel, ringleiding) en trainingen (spraak afzien,aanpassen van omgevingsomstandigheden en ontwikkelen van communicatiestrategieën). - Begeleiding en eventueel hulp bij participatieproblemen - Adviseren en eventueel trainen van personen in de omgeving in het communiceren met de slechthorende oudere. Ouderenadviseur: - Adviseren over aanpassen van omgevingsomstandigheden en communicatiestrategieën ter voorkoming van terugtrekgedrag, sociaal isolement en depressie, actief stimuleren sociale contacten. - Informatiemateriaal meegeven over handige websites, cursussen, supportgroepen, belangenverenigingen, vrijetijdsbesteding.
Behandeling Cerumenprop(pen): verwijderen met een cerumenhaakje/lisje of door het oor uit te spuiten. ¹ ⁶ Otitis externa en otitis media met effusie: zie de NHG-Standaarden Otitis externa en Otitis media acuta. ¹ ² ⁵ Bij een gemiddeld gehoorverlies van minder dan 30 dB of niet-afwijkende fluisterspraaktest: 3 maanden afwachten. Bij persisterende klachten, opnieuw audiometrie of een fluisterspraaktest. ¹ Ototoxiciteit: overweeg aanpassing / wijziging van medicatie, zo nodig verwijzing naar KNOarts. ⁶ Lawaaidoofheid: preventieve geluidsbeschermende maatregelen. ¹ Bovensteluchtweginfecties: afwachtend beleid. ¹ Verwijzing en/of consult KNO-arts: Verwijzing voor diagnostiek en behandeling: - Twijfel of onduidelijkheid over de diagnose. - Acuut optredende slechthorendheid. ¹ ⁶ - Presbyacusis 1 - Langer dan 3 maanden bestaande slechthorendheid. ¹ - Perforatie van trommelvlies. ⁶ - Wanneer er afwijkingen zijn van het natuurlijk beloop. ¹ - Bij vermoeden op onderliggende pathologie. ¹ ² ⁶ (oa. otosclerose) - Meningitis in de voorgeschiedenis, gebruik van ototoxische geneesmiddelen, lawaaidoofheid of (ernstige)traumata. ¹ Verwijzing voor gehoorrevalidatie: naar KNO-arts/ audiologisch centrum/ logopedist: Voor nader onderzoek, screening en advisering. Gehoorrevalidatie richt zich op hulpmiddelen (hoortoestellen, maar ook licht- en trilalarmering), fysieke en sociale omgevingsaanpassingen, communicatietrainingen expert - Bij beperkingen in sociale participatie/ communicatie. ¹ - Patiënten met meervoudige stoornissen of beperkingen. ¹ - Patiënten met ernstige slechthorendheid (>70 dB verlies bij 1000, 2000 en 4000 Hz van het beste oor) ¹ ³ of complexe auditieve problematiek (zoals recruitment, tinnitus). Literatuur 1. Eekhof JAH, Ek JW, Van Weert HCPM, Spies TH, Hufman PW, Hoftijzer NP, Mul M, Meulenberg F, Burgers JS, Van Balen FAM, Fokke HE, Mul M, Ek JW, Boomsma LJ. NHG-Standaard Slechthorendheid (Eerste herziening). Huisarts Wet 2006;1;28-37 2. Van Balen FAM, Rovers MM, Eekhof JAH, Van Weert HCPM, Eizenga WH, Boomsma LJ. NHG-Standaard Otitis Media met Effusie (Tweede herziening). www.nhg.org 2005. 3. JAH Eekhof, JAPM de Laat. Slechter horen (Eekhof JAH, 2003). Huisarts Wet 2002;12;689-693 4. NVVS, FENAC, NH, Vitalis, Acti. Hoorzorg ouderen, onze zorg! 2008 5. Rooijackers-Lemmens E, Van Balen FAM, Opstelten W, Wiersma Tj. NHGStandaard Otitis Externa (Eerste herziening). www.nhg.org 2005.
6.
Yueh B, Shapiro N, MacLean CH, Shekelle PG. Screening and management of adult hearing loss in primary care: scientific review. JAMA 2003 Apr 16;289(15);197685.
Colofon Handreiking Verminderd gehoor is een uitgave van 100. Uw welzijns- en zorgnetwerk. T (024) 361 82 82 |
[email protected] | www.netwerk100.nl Auteur Franca Ruikes, huisarts / onderzoeker September 2011 UMC St Radboud Nijmegen
