Handout theorielessen Voetverzorging bij reumapatienten 1 Dia 1: Voeten en reuma Reuma / reumatiek Dia 2: 200 soorten reuma • 80-96% reumapatiënten heeft voetklachten • aandoeningen van het bewegingsapparaat • niet traumatisch neurologisch of aangeboren Dia 3: Bewegingsapparaat • skelet • gewrichten • kapsels • banden • spieren • pezen • bindweefsel structuren Dia 4: Oorzaken • meestal onbekend • behandeling : – symptomatisch of palliatief – klachten worden verlicht Dia 5: Anatomie van de voet • sprongbeen os talus • hielbeen os calcaneus • teerlingbeen os cuboïdeum • scheepvormig been os naviculare • wiggenbeenderen 1,2,3 ossa cuneïforme • 7 stuks samen voetwortel tarsus Dia 6: • middenvoetsbeenderen ossa metatarsalia • 5 stuks zijn middenvoet metatarsus • kootjes phalangen • 14 stuks zijn samen tenen digiti Dia 7: plaatje Dia 8: Soorten gewrichten • Indeling naar bouw: • Onbeweeglijk of zeer weinig beweeglijk (synartrosen) • Bv scheenbeen/kuitbeen (tibia/fibula) • Articulatio tibiofibulare proximalis en distalis) Dia 9: • Beweeglijke gewrichten (diarthrosen) • Synoviale gewrichten – Kenmerken : » Gewrichtsspleet of holte » Gewrichtskapsel » Gewrichtssmeer/synovia – Bv. Alle voetgewrichten Dia 10: • Indeling naar beweeglijkheid: 1. In 1 vlak: – Bv bovenste spronggewricht – Plantair/dorsaalflexie Dia 11: 2. In 2 vlakken: • Bv kniegewricht – Flexie/extensie – Torsie: endo en exorotatie Dia 12: 3. In 3 vlakken • Bv. Het heupgewricht is kogelgewricht maar ook nootgewricht – Circumductie
1
Dia 13: Onderdelen van een gewricht Botstukken • Subchondraal botweefsel Beenvlies/periost • Bevindt zich om hele botstuk Gewrichtsspleet/holte • Ruimte in gewricht Gewrichtskraakbeen/hyalien kraakbeen • Op botuiteinden in gewricht Dia 14: Binnenste kapsellaag/capsula/membrana synovialis • Geeft synovia af Buitenste kapsellaag/capsula/membrana fibrosa • Bindweefselachtige laag • Stevigheid en bescherming • Maakt samen met subchondrale bot een vacuum geheel van het gewricht. Banden/ligamenten • Liggen in of op het kapsel en geven stevigheid aan gewricht Dia 15: Soepel bewegen van een gewricht door: 1.Gewrichtskraakbeen/hyalien kraakbeen is glazig • Niet voorzien van bloed- en lymfevatenvaten! • Ook geen zenuwvoorziening • Schokdemping Dia 16: 2.Gewrichtsvloeistof/synovia – Vervoert de voedingsstoffen voor het kraakbeen – Smeert het gewricht – Is stroperig – Wordt dunner, meer vloeibaar bij – wrijvingskrachten. – Past zich aan aan omstandigheden. Dia 17: Voetgewrichten – bovenste spronggewricht • kuitbeen/scheenbeen/sprongbeen – plantair en dorsaalflexie van de voet – onderste spronggewricht • sprongbeen • hielbeen/scheepvormigbeen – supinatie/pronatie Dia 18: – gewricht van Chopart • sprongbeen/hielbeen • teerlingbeen/scheepvormigbeen – adductie/abductie – amputatielijn – gewricht van Lisfranc • tarsus/metatarsus – amputatielijn Dia 19: – metatarsophalangeale gewrichten/MTP gewrichten • Metatarsale/middenvoetsbeentje-phalangen/grondkootje – dorsaalflexie/plantairflexie tenen Dia 20: – PIP gewrichten • Proximale interphalangeale gewrichten/grondkootje en middenkootje – Buigen in tenen – DIP gewrichten • Distale interphalangeale gewrichten/middenkootje en eindkootje – Buigen in tenen
2
Dia 21: Reumatische aandoeningen – Bij reumatische aandoeningen synoviale gewrichten aangedaan. – Niet altijd is de oorzaak ziekte of overbelasting – Leeftijd is ook een belangrijke factor in het minder gaan functioneren van een synoviaal gewricht – Teruggaan in kwaliteit start al op 25 jarige leeftijd Dia 22: Verschijnselen: – Vermindering vochtgehalte – Daling elasticiteit kraakbeen – Optreden kleine haarscheurtjes in kraakbeen – Dikte kraakbeenlaag neemt af – Wit glazige kleur verandert in geelachtig en soms zelfs lichtbruin Dia 23: Reumatische aandoeningen – ontstekingsreuma – systeemziekten, auto-immuunziekten – artrose – weke delen reuma – jicht – acuut reuma Dia 24: Ontstekingsreuma • a. R.A. Reumatoïde artritis • b. Juveniele Chronische Artritis (JCA) • c. Syndroom van Bechterew (Spondylitis Ankylopoetica = SA) • d. Artritis Psoriatica (AP) • e. Ziekte van Reiter Dia 25: a. R.A. Reumatoïde artritis • chronische gewrichtsontsteking – alle leeftijden, maar meestal boven de 40 jaar – 3 maal zoveel vrouwen • grillig verloop: afwisselend actief/rustig – actief erg pijnlijke periode – rustig minder klachten Dia 26: Verschijnselen • sluipend begin – stijfheid en pijn in een of meerdere gewrichten • ochtendstijfheid – enkele minuten tot uren – verbetering door warme douche of bad. – koude geeft verergering Dia 27: • algemene malaise – vage klachten • moeheid • gebrek aan eetlust • vermagering • versterkte transpiratie van handen en voeten • gewrichtszwellingen – meestal eerst vingergewrichten • later voetgewrichten vooral PIP Dia 28: plaatje Dia 29: • reumaknobbels(reumatoïde noduli) – op strekzijde elleboog bv – aan voeten vaak zichtbaar op calcaneus • roodverkleuring van de huid aan de handpalmen Dia 30: plaatje
3
Dia 31: • standafwijkingen van de tenen – subluxatie van de vingers of tenen – andere belasting spieren en pezen – kan leiden tot ontstekingen of rupturen – soms met neurologische verschijnselen, zoals verlies van gevoel, tintelingen en krachtsvermindering. (zoals bij diabetische neuropathie) Dia 32: Oorzaken Onbekend!! Factoren die een rol spelen: • Erfelijkheid: waarschijnlijk zeer klein • Ontregeling van het eigen afweersysteem – Oorzaak of gevolg van RA?? • Hormonen – Vrouwen 3x zo vaak RA Dia 33: Diagnose • Lichamelijk onderzoek – gewrichten bekijken op ontstekingsverschijnselen • bloedonderzoek – bezinking BSE – creatinephosphaat CRP • beiden niet specifiek voor RA – reumafactoren nog geen 100% bewijs • Röntgenfoto’s – Dragen bij aan juiste diagnose – 40% heeft al zichtbare factoren bij 1e bezoek reumatoloog. Dia 34: De 7 criteria • ochtendstijfheid • ontsteking van tenminste 3 gewrichten of gewrichtsgroepen • gewrichtsontstekingen van handen of polsen • symmetrische gewrichtsontstekingen • onderhuidse verdikkingen • reumafactoren in serum aanwezig • gewrichtsafwijkingen zichtbaar op röntgenfoto Dia 35: Diagnose Samenvattend diagnose bij 4 van de 7 criteria • Zeker RA bij 4 van de 7 • Mogelijk RA bij 2 van de 7 Dia 36: plaatje Dia 37: Cijfers over verschijnselen • 20% heeft korte aanval zonder restverschijnselen • 25% heeft meerdere aanvallen waarna lichte tot matige restverschijnselen blijven bestaan • 45% heeft blijvende periodes van opflikkering en verbetering van de ziekte. Dit leidt in toenemende mate tot misvormingen van de aangedane gewrichten. • 10% heeft een dusdanige ernstige vorm van RA die uiteindelijk leidt tot invaliditeit en/of bedlegerigheid. Dia 38: plaatje Dia 39: Behandeling: Door verschillende disciplines proberen de situatie zo leefbaar mogelijk te houden. Dia 40: Pijnbestrijding • Pijnstillers – Paracetamol eventueel met codeïne – Niet verslavend • Ontstekingsremmende pijnstillers – NSAID’s – =Non Steroïdal Anti Inflammatory Drugs – Bv ibuprofen – Niet verslavend
4
Dia 41: Operaties • Vermindering van pijn • Tegengaan van verdere schade • Verbeteren van vorm Dia 42: • Synovectomie – Wegsnijden ontstoken gewrichtsweefsel • Tenotomie – Doorsnijden van een pees • Osteotomie – Doorsnijden van een botstuk • Resectie – Verwijderen van een bot Dia 43: • Arthrodese – Verstijven van een gewricht • Implementatie arthroplastiek – Kunstgewricht • Athroscopie – Kijkoperatie Dia 44: plaatje Dia 45: Nagelafwijkingen • Niet specifiek • Wel kan voorkomen: 1. Nagelaandoeningen a. Vasculitis = ontsteking bloedvaten b. Subunguinaal heamatoom Dia 46: plaatje Dia 47: 2. Beperkte gewrichtsbeweeglijkheid • Pachyonychia – Verdikking en verharding nagelplaat – Eeltvorming onder de nagels • Onychorrexis – Lengte groeven • Onychogryphosis Dia 48: plaatje Dia 49: 3. Geneesmiddelen • Gele verkleuring Dia 50: Huidaandoeningen • Algemeen - Eeltvormingen - Likdoorns - Droge huid - Dunner worden van de huid (atrofie) - Hyperhidrose Dia 51: plaatje Dia 52: Huidaandoeningen Specifiek • Reumaknobbels (Noduli) – Voelen vast en niet pijnlijk – Lokale druk • Roodheid en zwelling • Arteritis – Ontsteking slagaderwand • Erythema plantare – Roodheid door vaatverwijding Dia 53: plaatje Dia 54: Gevoelsstoornissen • Sok-handschoen neuropathie – Achter binnenenkel – Tarsaal tunnel syndroom • Consequentie – Voetzool overgevoelig Dia 55 t/m dia 60: plaatjes
5
Handout theorielessen Voetverzorging bij reumapatienten 2 Dia 1: les 2 Dia 2: b. Juveniele Chronische Artritis (Tegenwoordig JIA genoemd) • Bij kinderen jonger dan 16 • In Nederland rond 3000 kinderen. • Meisjes 2 x zo vaak • Een vorm van auto-immuunziekte aanwezig • Geen erfelijke aandoening Dia 3: • Geen bloedtest • Geen afwijkingen op foto’s • Tijd een belangrijke factor bij diagnose stellen Dia 4: • Oligo articulaire JCA = max. 4 gewrichten – Klachten elleboog, knie of enkel – 3-6 jaar • Poly articulaire JCA = vijf of meer – Kleinere gewrichten • Systemische JCA ziekte van Still – Hoge koorts – Rode vlekjes – Spierpijn Dia 5: • Behandeling – Voorkomen van belasting Dia 6: c.Syndroom van Bechterew • Ontsteking gewrichten bekken en wervelkolom. • Kan leiden tot verstijving van de wervelkolom Dia 7: • SA 3x zo vaak bij mannen • Bij mannen vaak ernstiger • Meestal tussen 20e en 30e levensjaar. • 60% begint met pijn en stijfheid in onderrug • 40% begint met hielpijn Dia 8: Oorzaak • Niet bekend • Soms met pijnlijke oogaandoening • Soms problemen met aorta en/of longen Dia 9: d. Artritis psoriatica Oorzaak: • Onbekend • Aanwijzingen voor auto-immuunziekte • Erfelijkheid bij psoriasis Dia 10: Psoriasis • Huidaandoening – Huid – Nagels • Putjes • Bruinverkleuringen • Olievlekken – Soms slijmvliezen Dia 11: plaatje Dia 12: Artritis • Gewrichtsontsteking in vooral kleine gewrichten • DIP gewrichten vooral Dia 13: plaatje
6
Dia 14: e. Ziekte van Reiter • Ontstekingen gewrichten • Ontstekingen van urinebuis • Ontstekingen aan bindvlies aan binnenzijde oogleden • Huidafwijkingen Dia 15: plaatje Dia 16: • Is reactieve artritis als gevolg van bv. Salmonella of chlamydia • Met name mannen tussen 20 en 40 Dia 17: plaatje Dia 18: • Aandoeningen voet – Ontstekingen teengewrichten, hielpezen, achillespees – Standafwijkingen tenen • Huidafwijkingen – Doffe rode blaasjes die etterig worden en verharden • Nagelafwijkingen – Niet pijnlijke blaasjes onder de nagel die leiden tot verdikking en afstoting Dia 19: plaatje Dia 20: Systeemziekten 1. Systemische Lupus Erythemadosis SLE 2. Ziekte van Sjögren 3. Sclerodermie Dia 21: 1. SLE Chronische ontstekingachtige ziekte Oorzaak: • onbekend Dia 22: Aangedaan kunnen zijn: • Huid • Longen • Hart • Nieren • Zenuwstelsel Dia 23: Klachten • Gewrichtspijnen en ontstekingen • Slecht tegen zonlicht kunnen door oogontstekingen Dia 24: 1 op de 20.000 mensen Komt voor bij jong volwassenen Vrouwen 8x zoveel als mannen Actiever tijdens zwangerschap Dia 25: 2. Sjögren • Chronische ontstekingsachtige aandoening • Verminderde secretie van traanvocht en speeksel • Vaak samen met RA of SLE • 90% is vrouwen boven 50 jaar Dia 26: 3. Sclerodermie Aandoening waarbij lichaam steeds meer bindweefsel gaat aanmaken, en verharden. Scleros = hard Dermie = huid Kan ook in allerlei organen waar bindweefsel voorkomt Dia 27: plaatje Dia 28: Ca. 3000 a 4000 mensen in Nederland Per jaar ca. 100 erbij Tussen 30e en 50e jaar Vrouwen 3 x zo vaak.
7
Dia 29: Lokale sclerodermie • Alleen huid is aangedaan Systemische sclerodermie • Ook inwendige organen zijn aangedaan Dia 30: Oorzaak: onbekend Ontstaat meestal in kleine vaatjes, beschadigen. Bloed stroomt dan extra naar bindweefselcellen rondom deze vaatjes Niet erfelijk Niet besmettelijk Dia 31: Wat zie je aan de voeten: • De huid kan dikker zijn dan normaal • De huid staat strak • Erg droge huid • Geen beharing op de aangedane huid • Haarvaatjes verwijden rode plekjes niet pijnlijk. • Op teentoppen kunnen zweertjes ontstaan – Zgn Raynaud fenomeen. Dia 32: plaatje Dia 33: Wat kun je doen: • Voorzichtig behandelen • Erg gevoelig en pijnlijk • Extra aandacht droge huid Dia 34: Polymyalgie Rheumatica Spierreuma • PMR • P = poly = veel • M = myo = spier • Algie = Pijn • R = reuma Dia 35: Voorkomend bij mensen boven 50 jaar 2x zoveel vrouwen Oorzaak : onbekend Niet erfelijk Dia 36: Pijn treedt vrij plotseling op Pijn symmetrisch ‘s Nachts heviger Stijfheid Algehele vermoeidheid Niet fit voelen Dia 37: Diagnose tenminste 3 van de volgende kenmerken: • Pijn aan beide zijden lichaam tegelijkertijd • Pijn zit in bepaalde spiergroepen • Ouder dan 50 jaar • Ochtendstijfheid die langer dan 1 uur duurt • Snelle ontwikkeling van ziektebeeld • Bezinking bloed te hoog • Depressiviteit,gebrek aan eetlust, geen energie, vermagering Dia 38: Arthrosis deformans Slijtage • Geen ontstekingsproces!! • Komt het meest voor, maar wordt niet door iedere arts als reumatische aandoening beschouwd • Jongere leeftijd meer vrouwen • Latere leeftijd geen verschil meer
8
Dia 39: plaatje Dia 40: Klachten: – Pijn die toeneemt in de loop van de dag – Functie gewricht vermindert in de loop van de dag – Stijfheid na rust, startproblemen, niet alleen in de ochtend – Knobbeltjes, noduli van Heberden, meestal pijloos aan de handen met name DIP gewrichten. Dia 41: • Klachten: – Knobbeltjes, noduli van Bouchard, op PIP gewrichten. – Uitstralende pijn met name bij AD van de heup en of wervelkolom • Pijn dan in bovenbeen, knie of enkel Dia 42: plaatje Dia 43: Diagnose: • Klachten patient • Geen bloedtest • Boven 50/55 jaar bij iedereen afwijkingen op röntgenfoto • Soms crepitatie gewricht Dia 44: Weke delen reuma • ziekte van Ledderhose • fybromyalgie • tendinitis Dia 45: Ledderhose Aandoening weke delen voetzool – verschrompeling van bindweefsel – knobbels – onschuldige aandoening – soms pijnlijk – aangeboren familiair Behandeling: – aangepaste schoenen/zolen – eventueel operatie,maar het komt terug Dia 46: plaatje Dia 47: Fibromyalgie pijn in houdings en bewegingsapparaat zonder ontstekingen en vergroeiingen • Fibro= bindweefsel • Myo= spieren • Algie = pijn Dia 48: • Vrouwen 25 - 40 jaar • Oorzaak: onbekend Dia 49: Klachten: • Pijn • Moeheid • Slaapstoornissen • Ochtendstijfheid • Tintelingen • Hoofdpijn • Angst • Spastische darm Dia 50: • Diagnose – Anamnese – Palpatie pijnpunten tenminste 11 van de 18 punten
9
Dia 51: Tendinitis Peesontsteking Oorzaak: • Chronische overbelastingafwijkende voetvorm • Verkeerde schoenen Dia 52: In voet: • Achterste scheenbeenspier • Achillespees • voetzool Dia 53: plaatje Dia 54:Reumatische slijmbeursontsteking (bursitis) Slijmbeurs (bursa)beschermd een pees tegen schuren langs botstuk Ontstekingen vooral aan elleboog en hiel Dia 55: Jicht Artritis Urica • Stofwisselingsziekte – teveel aan urinezuur slaat neer in gewrichten in de vorm van kristallen. – kristallen veroorzaken gewrichtsontstekingen Dia 56: plaatje Dia 57: • Primaire vorm – familiair • Secundaire vorm – slechte nierfunctie Dia 58: Oorzaak: • Verminderde nierfunctie • Plastabletten verhoogt urinezuurspiegel • Alcohol verhoogt urinezuurspiegel • Overmatig eten verhoogt urinezuurspiegel Dia 59: • Voorkomen – Meestal in acute aanvallen – Meestal mannen • 1e aanval meestal tussen 40e en 50 levensjaar – Soms ook vrouwen • 1e aanval meestal na de overgang – Chronische jicht • zeldzaam bij twee chronische aandoeningen bv Dia 60: 1e aanval 75% in MTP 1 gewricht Aanval kan ontstaan door: • Stress • Alcoholgebruik • Overmatig eiwitrijk voedsel • Overgewicht • Koorts • Snelle vermagering • Stoten van gewricht Dia 61: • Gevolgen: soms blijvende schade aan gewrichten – Bij familiaire vorm – Meerdere aanvallen zonder juiste behandeling – Duidelijk zichtbaar op röntgenfoto – Meer tophi – Slijmbeurzen rond gewricht aangetast • Langdurig verhoogd urinezuur kan nierschade veroorzaken
10
Dia 62: Behandeling: • Medicijnen – behandelen acute aanval – normaliseren urinezuurspiegel Dia 63: Huid en nagel aandoeningen: – Tophi = jichtknobbels – Rode glanzende huid met kloven, later schilferend en jeukend – Brokkelige nagels – Streepvorming op nagelplaat – Witte verkleuring nagelplaat – Verdikking of versplintering uiteinde nagelplaat – Slijmbeurzen rond gewricht aangetast Dia 64: plaatje Dia 65: Acuut Reuma Oorzaak • Angina op basis van specifieke streptococ kan in 50% van alle gevallen acuut reuma als complicatie hebben • Tegenwoordig komt het nauwelijks meer voor Dia 66: plaatje
11
Handout theorielessen Voetverzorging bij reumapatienten 3 Dia 1: Huid • Huidkleur – Belangrijke factor bij anamnese • Roodheid en zwelling – Gewrichten pijnlijk en ontstoken – Niet behandelen Dia 2: plaatje Dia 3: Huidaandoeningen • Schilfering bij artritis psoriatica – Verstoring verhoorningsproces • Huid en nagels erg gevoelig Dia 4: plaatje Dia 5: • Droge en atrofische huid – Met name bij RA en AP – Gebruik medicijnen zoals prednison en corticosteroïdezalf • Behandeling – Voorzichtig en hygienisch – Huid is kwetsbaar • Verzorgen met hydrofiele olie Dia 6: • Verschuiving vetkussen – door standveranderingen – eelt neemt functie over • Behandeling – advies over schoenen – PPT zool – doorverwijzen podotherapeut Dia 7: plaatje Dia 8: • Eelt- en likdoornvorming – door standveranderingen • Behandeling – overtollig eelt verwijderen, maar niet altijd alles verwijderen • Likdoorns – tijdig constateren en verwijderen Dia 9: • Vasculitis = • Huiddefecten door bloedvatontstekingen – Huid pijnlijk rood en warmer dan omgeving – Komt vaak voor bij SLE Sclerodermie en ook bij RA. • Behandeling : Dia 10: plaatje Dia 11: plaatje Dia 12: • Hyperhidrose – Overmatige transpiratie – RA – Standafwijkingen • Behandeling: Dia 13: Noduli = reumaknobbels • RA – Onderhuids op drukplekken • Artrose – botachtige zwellingen • Behandeling: Dia 14: plaatje Dia 15: • Bursitis – Slijmbeursontsteking • Behandeling: Dia 16: • Gevoelsstoornis – door afknelling zenuw achter binnenenkel • Behandeling:
12
Dia 17: Nagelaandoeningen • Bloedingen en bloeduitstortingen onder nagelplaat (subunguinaal hematoom) - bloeding nagelbed door trauma - vasculitis met name bij RA - trauma door standverandering of te kleine schoenen • Behandeling: Dia 18: plaatje Dia 19: • Brokkelige nagel of Schuurpapiernagel - nagelplaat ruw, ondoorzichtig, bros en gespleten - schimmel, AP ( in matrix) • Behandeling: Dia 20: • Pachyonychia - Verdikte nagel RA en AP - antibiotica gebruik • Behandeling: Dia 21: • Eeltvorming onder nagelplaat(Hyperkeratosis subunguinalis) • Druk op nagelplaat, te krappe schoen of standafwijking. • Behandeling: Dia 22: • Onychorrexis gespleten nagel • Sclerodermie en RA • Trauma bloedarmoede of eczeem • Behandeling: Dia 23: • Onychogryphosis/klauwnagel/ramshoorn nagel - verwaarloosde hoornnagel • Behandeling: Dia 24: • Onychopsoriasis - AP - verdikte nagel, putjes in nagelplaat, olieachtige vlekken. • Behandeling: Dia 25: plaatje Dia 26: • Onycholysis - loslaten nagelplaat, grijswitte verkleuring - AP, ontsteking • Behandeling Dia 27: Aandoeningen gewrichten/standafwijkingen • Gewrichtsontstekingen – Roodheid (rubor), – Temperatuurverhoging (calor), – Zwelling (tumor), – Pijn (dolor), – Functieverlies, (functio laesa) • Oorzaak verschillende reumavormen • Behandeling: Dia 28: • Klauwstand tenen - nog niet vastgegroeide kromme teen - teentop raakt grond niet - voorstadium hamerteen • Oorzaken: RA, pes cavus, te krap schoeisel • Behandeling: Dia 29: plaatje
13
Dia 30: • Hamerstand tenen - blijvende kromme teen/subluxatie MTP gewricht - teentop raakt grond wel • Oorzaak: RA, pes cavus, HV, te kleine schoen • Behandeling: Dia 31: plaatje Dia 32: • Ruitertenen - teen die over een naastgelegen teen groeit • Oorzaak: RA, HV, te krap schoeisel • Behandeling: Dia 33 en Dia 34: Plaatje Dia 35: • Hallux rigidus - onbeweeglijke grote teen • Oorzaak: RA, pes plano valgus, te smalle schoenen • Behandeling: Dia 36: plaatje Dia 37: • Hallux limitus - beperkte beweeglijkheid grote teen - voorloper hallux rigidus • Oorzaak idem hallux rigidus • Behandeling: Dia 38: • Hallux valgus - naar buiten gekantelde grote teen • Oorzaak: RA, spreidvoet, spits schoeisel • Behandeling: Dia 39: plaatje Dia 40: • Luxatie - ontwrichting • Oorzaak: RA • Behandeling: Dia 41: • Pes planovalgus - plat/knikvoet - deformatie • Oorzaak: aangeboren - verworven bij RA • Behandeling: Dia 42: • Pes cavus/pes excavatus of holvoet - ankylose • Oorzaak: Bechterew • Behandeling: Dia 43: • Ankylose - gewrichtsverstijving • Oorzaak: standafwijkingen • Behandeling: Dia 44: • Spreidvoet - pes transversus - doorgezakte/overbelaste voorvoet • Oorzaak: overbelasting • Behandeling:
14
Handout theorielessen Voetverzorging bij reumapatienten 4 Dia 1: Aandachtspunten praktijk Wat verwacht de cliënt van je? Dia 2: Wat verwacht de cliënt van je? Dia 3: Anamnese wat is belangrijk? Dia 4: Screening Dia 5: Behandeling zelf Dia 6: Behandeling zelf Dia 7: Behandeling zelf
15
