Handleiding voor ultrasone lekdetectie op industriële persluchtinstallaties
Copyright 2014 by SDT International n.v. s.a. Tweede uitgave, Nederlandse versie. Onder voorbehoud van alle rechten. De reproductie in om het even welke vorm van het gehele document of van een deel ervan is verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van: SDT International n.v. s.a. Humaniteitslaan 415 B – 1190 Brussel (BELGIË) Tel: ++32.2.332.32.25 Fax: ++32.2.376.27.07 e-mail:
[email protected] web page: http://www.sdt.eu
2
SDT heeft als missie zijn klanten ultrasone oplossingen aan te bieden waarmee ze de toestand van hun productiepark beter kunnen inschatten. SDT helpt klanten eventuele gebreken te voorzien, de energiekosten onder controle te houden, de kwaliteit van de productie te verbeteren en de levensduur van de installaties te vergroten. De knowhow van SDT omvat een hele reeks toepassingen zoals dichtheidscontrole, de detectie van diverse gaslekken, controle van condenspotten, bewaking van draaiende machines, opvolging van de smering ervan en inspectie van hoogspanningsuitrustingen.
3
4
Inhoudstafel .
1. Enkele gegevens over perslucht ............................................................................ 6 1.1 Perslucht wordt in veel toepassingen gebruikt en is vaak energieverslindend................... 6 1.2 Het rendement is erg matig ................................................................................................ 7 1.3 Hoeveel kost perslucht? ...................................................................................................... 7 1.4 Hoeveel kost een lek? ......................................................................................................... 8 1.5 Lekken zijn een onaanvaardbare verspilling ....................................................................... 8 1.6 Het elimineren van lekken is een absolute prioriteit .......................................................... 9
2. Lekdetectie door te luisteren naar het ultrasoon geluid dat lekken produceren . 10 2.1 Lekken brengen ultrasoon geluid voort ............................................................................ 10 2.2 Het werkingsprincipe van SDT ultrasoonmeters ............................................................... 10 2.3 De ultrasoonmeter is dus de beste tool ............................................................................ 11
3. Lekken opsporen met een SDT-kit ....................................................................... 12 3.1 Sensorselectiegids ............................................................................................................. 12 De interne sensor .............................................................................................................. 12 De flexibele sensor ............................................................................................................ 12 De akoestiekhoorn of EDS ................................................................................................. 13 De parabool ...................................................................................................................... 13 Selectiegids voor sensoren overeenkomstig de afstand en de dichtheid van de pneumatische uitrustingen ............................................................................................... 14 3.2 Gebruik van een SDT-detector .......................................................................................... 14 Detectie van een lek.......................................................................................................... 14 De plaats van het lek bepalen ........................................................................................... 14 Het lek meten ................................................................................................................... 14 3.3 Enkele praktische tips ....................................................................................................... 15 De techniek van het afschermen ...................................................................................... 15 Het beheer van de weerkaatsing ...................................................................................... 16 3.4 SDT-kit beschikbaar in ATEX-versie ................................................................................... 16
4. De kwantificering van het lek .............................................................................. 17 5. Een lekdetectiecampagne voeren en er zo veel mogelijk voordeel uithalen ........ 18 5.1 Een doeltreffende strategie uitbouwen ............................................................................ 18 5.2 De procedure opstellen .................................................................................................... 19
6. Lekken... maar waar? .......................................................................................... 21 7. De gegevens optekenen ...................................................................................... 22
5
1. Enkele gegevens over perslucht 1.1 PERSLUCHT WORDT IN VEEL TOEPASSINGEN GEBRUIKT EN IS VAAK ENERGIEVERSLINDEND Perslucht valt eenvoudig te produceren. De productie levert geen verontreiniging of afval op. Voor perslucht worden robuuste onderdelen gebruikt die weinig kosten. De perslucht valt eenvoudig te transporteren met goedkope leidingen. Er is geen risico bij onverwachte lekken. Deze sterke punten verklaren waarom perslucht de vierde meest gebruikte energievorm is in de industrie na elektriciteit, aardgas en water. Perslucht vertegenwoordigt gemiddeld 13% van het industriële elektriciteitsverbruik in Frankrijk. Nochtans zijn er ook nadelen. Lucht is in natuurlijke toestand niet samengeperst. Er is bijgevolg extra energie nodig om de lucht kunstmatig samen te persen. Deze operatie vraagt buitensporig veel energie omdat het rendement ervan matig is. Een optimalisatie van de productie en van de distributie van de perslucht dringt zich dan ook op. Het opsporen en verwijderen van lekken levert daarvoor op korte termijn het hoogste rendement op. Het energieverbruik (elektriciteit) vertegenwoordigt de grootste kost voor de productie van perslucht. Bij een aanwending van perslucht gedurende 6.000 uur per jaar* en gedurende 5 jaar, vertegenwoordigt het energieverbruik bv. 75% van de kost voor perslucht. Bij een intensief gebruik van 8.000 uur per jaar gedurende 5 jaar stijgt dat naar 80%. * met andere woorden een werking van de installatie 24/24 en 5 dagen op 7.
Verdeling van de kosten over 6.000 u/j en gedurende 5 jaar.
6
1.2 HET RENDEMENT IS ERG MATIG Het betreft hier het thermodynamische rendement. Meer dan 90% van de verbruikte elektrische energie gaat immers verloren onder de vorm van warmte. In het beste geval wordt amper 10% van deze energie dus werkelijk omgezet in mechanische energie via de persluchtstroom. En over het algemeen bedraagt de bruikbare energie slechts 8% omdat lekken niet systematisch worden opgespoord. Begrijpelijk dat perslucht dan zo duur is.
Globaal rendement van een geoptimaliseerde installatie
1.3 HOEVEEL KOST PERSLUCHT? Iedereen kent de prijs van een kilowattuur (kWh) elektriciteit, van gas of van water, maar slechts weinig industriëlen kennen de kostprijs van een kubieke meter (m³) perslucht. Het is ook geen eenvoudig thema want meerdere parameters bepalen de kost. Dergelijke parameters zijn de prijs van een kWh, het rendement van de compressor (variabele snelheid, regelsysteem, warmterecuperatie), de behandeling (droger, luchtbehandeling, filter), de distributie (ladingverlies, sluiting van het netwerk) en last but not least de werkingsdruk. Maar er bestaat ook een eenvoudige en snelle manier om de financiële impact van perslucht te bepalen. Gemiddeld vereist de productie van één kubieke meter perslucht aan 7 bar namelijk 200 Wh. Pas dat toe op uw gemiddeld verbruik* (in m³/u), het jaarlijkse aantal werkingsuren en de aankoopprijs van een kWh en u hebt de jaarlijkse uitgave aan perslucht. * Als u geen idee hebt van uw gemiddeld verbruik, kunt u uitgaan van een productie van 10 m³ per uur per geïnstalleerde compressor-kW.
7
1.4 HOEVEEL KOST EEN LEK? Onderstaande tabel geeft enkele voorbeelden van het jaarlijkse financiële verlies bij een gemiddelde prijs van 0,085 €/kWh en een gebruik van 8.700 uur per jaar. Diameter in mm
Druk in bar
Verlies in m³/jaar
Verlies in €/jaar
1
6
29400
€ 500
0,5
8
9900
€ 170
1,5
10
115000
€ 1900
2
6
115000
€ 1900
Deze cijfers moeten uiteraard vermenigvuldigd worden met het aantal lekken...
1.5 LEKKEN ZIJN EEN ONAANVAARDBARE VERSPILLING Lekken hebben over het algemeen geen impact op de productie. Ze vormen geen gevaar voor personen. Ze zijn geurloos, kleurloos en vaak binnen de industriële omgeving niet waarneembaar met het gehoor. Nochtans vertegenwoordigen lekken 30-40% van de persluchtproductie. In sommige gevallen nog meer! Ze kosten erg veel en zorgen voor een onaanvaardbare verspilling van energie en middelen. Het internationale gemiddelde (bron Plant Support & Evaluation Inc.) bedraagt 34 %. Dat betekent dus dat een compressor op drie louter functioneert om de lekken op te vangen!
8
Gemiddelde verdeling van het persluchtverbruik in de industrie
1.6 HET ELIMINEREN VAN LEKKEN IS EEN ABSOLUTE PRIORITEIT Het wegwerken van lekken is niet de enige manier om de kosten voor perslucht te optimaliseren. De optimalisering van de productie (regelsysteem, wisselende snelheid en warmterecuperatie) en de optimalisering van de behandeling (droger, filters en condensor) zijn eveneens niet te verwaarlozen pistes. Maar het is absoluut de manier die prioriteit moet krijgen. De vereiste investering is klein. Twee uren volstaan om een toestel van SDT onder de knie te krijgen. Het opsporen van lekken valt eenvoudig uit te voeren. Bovendien zorgen de aanzienlijke besparingen voor een onmiddellijke return on investment. Dit in tegenstelling tot de andere acties om het rendement van het persluchtcircuit te vergroten, zoals weergegeven in de grafiek uit de studie "Compressed Air Systems in the European Union" van het Europees programma SAVE. 10%
Opsporing en herstelling lekken
10% 42%
Optimalisatie netwerk
12%
Ontwerp systeem 26%
Beheer compressoren Warmterecuperatie
Potentieel haalbare besparingen in persluchtsystemen
9
2. Lekdetectie door te luisteren naar het ultrasoon geluid dat lekken produceren 2.1 LEKKEN BRENGEN ULTRASOON GELUID VOORT Voor een goed begrip van de lekdetectiemethode is het onontbeerlijk te weten wat ultrasoon geluid is en op welke manier het verband houdt met lekken. Geluid en ultrasoon geluid zijn mechanische trillingen van de materie. Ultrasoon geluid is net als geluid een trilling, maar met een frequentie hoger dan 20 kHz. Het kan dus niet worden waargenomen door het menselijk oor, dat een hoorbaarheidsgrens heeft tussen 15 Hz en 20 kHz. In tegenstelling tot de diffuse emissie van geluid, verspreidt ultrasoon geluid zich geconcentreerd en in eenzelfde richting. Het kan vergeleken worden met een lichtbundel waarvan de intensiteit afneemt naarmate de afstand toeneemt. Ultrasoon geluid ontstaat op natuurlijke wijze door turbulentie wegens pneumatische of hydraulische problemen (lekken) of door wrijvingsverschijnselen die aan de basis van mechanische problemen liggen. Ook elektrische problemen zoals bogen, coronaontladingen enz. creëren ultrasoon geluid. In geval van lek op een perslucht¬systeem genereert de wrijving van de ontsnappende lucht ultrasoon geluid op de wanden van de perforatie. En dat ongeacht het volume van het lek, zijn debiet en de afmeting van de perforatie, hoe klein ook. Ultrasoon geluid kan met behulp van een zender eveneens kunstmatig worden opgewekt, bijvoorbeeld bij dichtheidstesten. Omdat de gehoorscherpte van het menselijk oor beperkt is, kan ultrasoon geluid, de oorsprong ervan en bijgevolg de exacte locatie van het lek dan ook alleen maar worden waargenomen met behulp van een detectie- of meetinstrument.
2.2 HET WERKINGSPRINCIPE VAN SDT ULTRASOONMETERS Een SDT ultrasoonmeter detecteert ultrasone signalen, zet ze om in hoorbare frequenties en versterkt ze. Bedoeling is het ontvangen signaal via heterodyne technologie om te zetten in een hoorbaar en dus interpreteerbaar signaal. Deze oplossing breidt de hoorcapaciteit van de mens uit naar geluiden op de ultrasone frequenties.
10
De belangrijkste functie van SDT ultrasoonmeters is hogefrequentiesignalen om te zetten in hoorbare signalen.
De centrale frequentieband van het meetinstrument kan worden ingesteld op een specifieke frequentie tussen 15.1 en 190.7 kHz; de standaard-frequentie is 38.4 kHz.
De frequentiebanden worden gebruikt in functie van het type geluid dat gedetecteerd moet worden.
Met het oog op een correcte detectie is een SDT ultrasoonmeter enkel gevoelig voor ultrasone trillingen. Het toestel geeft de turbulentie-effecten weer, dus het reëel geluid van het lek, en kwantificeert dit lek in dBµV.
2.3 DE ULTRASOONMETER IS DUS DE BESTE TOOL Het opsporen van de grootste lekken gewoon via het gehoor, is alleen maar mogelijk wanneer de productie wordt onderbroken. De methode met zeepwater is anderzijds langdradig en ondoeltreffend op plaatsen die moeilijk toegankelijk zijn en het is onmogelijk alle lekken op te sporen op een rendabele manier, rekening houdend met het aantal manuren dat daarvoor vereist is. Enkel de ultrasoonmeter wordt zowel door de fabrikanten van compressoren, de producenten van pneumatisch materiaal als de netbeheerders, erkend als de adequate oplossing voor de industrie. Maar dan nog is er een robuust toestel vereist dat beschikt over aangepaste sensoren voor elke situatie, van een betrouwbare producent met een goede naverkoopservice.
11
3. Lekken opsporen met een SDT-kit 3.1 SENSORSELECTIEGIDS De sensor wordt gekozen op basis van twee parameters, namelijk de afstand ten overstaan van de uitrusting die geïnspecteerd moet worden en de vlotte toegankelijkheid.
De interne sensor De toestellen SDT200 en SDT270 zijn uitgerust met een interne sensor die ideaal is wanneer de gecontroleerde zones eenvoudig en rechtstreeks toegankelijk zijn voor de operator, met name recht tegenover hem. Over het algemeen bedraagt de afstand tussen de sensor en de gecontroleerde zone minder dan een meter. Het lokalisatiehulpstuk is bijzonder nuttig. Door het detectiebereik van de sensor te beperken, kan de plaats van het lek preciezer bepaald worden. Het werkt ook als een barrière die interferentie van andere lekken vermindert.
De flexibele sensor De sensor gemonteerd op flexibele stang kan in alle richtingen gebogen, gedraaid en gericht worden. Net zoals de interne sensor wordt de flexibele sensor gebruikt wanneer de elementen die gecontroleerd moeten worden, rechtstreeks toegankelijk zijn en zich op minder dan een meter bevinden. Maar het ergonomische ontwerp maakt het ook mogelijk moeilijk toegankelijke zones te bereiken en obstakels te omzeilen. De flexibele sensor wordt helemaal onontbeerlijk voor de inspectie van zones met een groot aantal pneumatische uitrustingen in een kleine ruimte. Merk op dat de flexibele sensor volledig los is van het toestel. Zo kunt u probleemloos in alle omstandigheden de informatie op het scherm van uw SDT lezen.
12
De flexibele sensor is beschikbaar in 3 lengtes: 350, 550 en 820 millimeter. Het lokalisatiehulpstuk kan ook met de flexibele sensor gebruikt worden.
De akoestiekhoorn of EDS De EDS (Extended Distance Sensor) wordt vastgeschroefd op de interne sensor. De akoestiekhoorn heeft twee eigenschappen die bijzonder nuttig zijn voor de inspecteur. Hij vergroot de gevoeligheid van de interne sensor met 12 dB (*) en is erg richtinggevoelig. Hij verbetert met andere woorden de plaatsbepaling van het lek vergeleken met het gebruik van enkel de interne sensor. (*) 12 dB betekent dat de interne sensor uitgerust met een EDS 4 keer zo gevoelig is. Deze beduidende verhoging van de gevoeligheid maakt het voor de operator mogelijk op 4 tot 6 m van de geïnspecteerde zone te staan. Dankzij het richtvermogen kan de richting van het lek heel precies bepaald worden. De EDS moet kortom prioritair gebruikt worden bij de aanwezigheid van kleine lekken, bijvoorbeeld vacuümlekken op middelgrote afstand van de operator.
De parabool De parabool is een ideale sensor wanneer het lek zich op meer dan 6 m bevindt. Haar gevoeligheid en richtvermogen maken het mogelijk lekken op te sporen die zich op meer dan 30 m bevinden. Met de laserpointer kan het lek van op afstand heel exact bepaald worden.
13
Selectiegids voor sensoren overeenkomstig de afstand en de dichtheid van de pneumatische uitrustingen Minder dan 1 m
van 1 tot 6 m
Meer dan 6 m
Hoge densiteit
Interne sensor
Detectie
Lokalisatie
Flexibele sensor
Detectie
Lokalisatie
Detectie
Lokalisatie
Detectie
Lokalisatie
EDS
Parabool
3.2 GEBRUIK VAN EEN SDT-DETECTOR Detectie van een lek Scan eerst de zone op middelgrote afstand met behulp van de EDS of de parabool. De versterking van het toestel is ingesteld op het maximum. Scan van rechts naar links en van hoog naar laag om het karakteristieke gesis van een lek op te sporen. Zoek in de richting waar het signaal het sterkst is om de richting van het lek te bepalen. Voor uw gebruiksgemak kunt u het volume van de koptelefoon verhogen of verlagen aan de hand van de pijltjes links en rechts. Dit is eenvoudig en intuïtief vermits u effectief het geluid van het lek hoort.
De plaats van het lek bepalen Als u de parabool gebruikt zal de laser u van op afstand het beschadigde element tonen. Als u de EDS, de flexibele slang of de interne sensor gebruikt, probeer dan dichterbij het lek te komen, nog steeds door aanhoudend te scannen in alle richtingen. Het is belangrijk geleidelijk de versterking te verminderen naarmate u het beschadigde element nadert. Volg de richting waar het signaal het sterkst is om de richting van het lek te bepalen.
Het lek meten Deze stap is vereist als u de SDT “Field Leak Estimator (lekschatter) wilt gebruiken om te bepalen hoeveel besparingen u realiseert met uw lekdetectiecampagnes.
14
Plaats u op een afstand (*) van 40 cm of 2 m voor de flexibele sensor, de interne sensor met of zonder EDS. Kies een afstand (*) van 2 tot 5 m voor de parabool. Kies de richting die het beste signaal geeft. Regel de versterking met behulp van de pijltjes omhoog en omlaag tot de versterkerindicator niet meer verschijnt op het scherm. Noteer of registreer vervolgens de waarde van de meting in dBµV. (*) De afstand heeft een invloed op het resultaat van de meting. Als u de aangegeven afstanden niet naleeft, moet u rekening houden met een aanzienlijke foutenmarge. Handige tip: weet dat als u de afstand verdubbelt, de meting afneemt met 6 dBµV. Als u bijvoorbeeld een meting krijgt van 19 dBµV op een afstand van 20 centimeter, is dat 13 dBµV op een afstand van 40 centimeter (19 dBµV – 6 dBµV = 13 dBµV). En omgekeerd als u de afstand door twee deelt, vergroot de meting met 6 dBµV. Deze regel is enkel van toepassing op sensoren en apparaten van SDT.
3.3 ENKELE PRAKTISCHE TIPS U kunt 3 technieken gebruiken om het werk in de praktijk te vereenvoudigen, namelijk afschermen, overdekken en de weerkaatsing beheren.
De techniek van het afschermen Deze techniek maakt het mogelijk om de interferentie van andere lekken aanzienlijk te verminderen. De techniek bestaat erin een klein stukje karton of papier te gebruiken (*) om een scherm te bouwen tussen het 'parasiterende' lek en de plaats waar u een lek wilt detecteren/lokaliseren. (*) Eigenlijk kan dat met elk materiaal dat voorhanden is. Dit weerkaatst ongeveer 90% van de energie die afkomstig is van een interfererend lek. Handige tip: het lokalisatiehulpstuk op de interne sensor of de flexibele stang werkt als een scherm. Het is erg nuttig bij lekken die dicht bij elkaar in de buurt liggen.
15
De techniek van het bedekken Deze techniek maakt het eveneens mogelijk om de interferentie van andere lekken aanzienlijk te verminderen. Op de volgende manier: Het interfererend lek bedekken met een doek of een handschoen terwijl u een zone inspecteert. Of de sensor afdekken met een doek of een handschoen voor de zone die u wilt inspecteren.
Het beheer van de weerkaatsing Bij het zoeken naar lekken krijgt men soms de indruk dat een lek afkomstig is van een plek waar nochtans duidelijk geen perslucht aanwezig is, bijvoorbeeld een muur of een wand. Dit wordt veroorzaakt door weerkaatsing. Het ultrasone geluid van het lek wordt dan gereflecteerd door dit oppervlak. Volg de hoek van de weerkaatsing en u vindt het lek. De weerkaatsingshoek is gelijk aan de oorspronkelijke hoek van het lek tegenover het weerkaatsingsoppervlak.
3.4 SDT-KIT BESCHIKBAAR IN ATEX-VERSIE De SDT200 en SDT270 detectoren is beschikbaar in ATEX-versie voor gebruik in een mogelijk explosieve atmosfeer, net als de flexibele sensor, de parabool, de akoestiekhoorn en de koptelefoon. Richtlijn ATEX 94/9/EG (II 1 G / Ex ia IIC T3/T2 Ga).
16
4. De kwantificering van het lek Lekken wegwerken is goed en wel. Maar hoeveel brengt het op? En is het echt de moeite waard? Die vragen zijn terecht en op het einde van het jaar of kwartaal een tabel kunnen presenteren met alle besparingen die het resultaat zijn van uw onderhoudsprestaties, met de zekerheid op een beter beheer van het energierendement en een snelle return on investment, is erg bevredigend. Daarom heeft SDT een rekentool uitgewerkt waarmee het verband kan worden geschat 3 tussen dBµV et m /u. Het is het resultaat van onze meer dan 30 jaar lange ervaring en het is ontworpen in samenwerking met partners als Atlas Copco, Electrabel en Laborelec. Hiermee kunt u elk opgespoord lek kwantificeren, de prioriteit van de herstelling bepalen en de opbrengst van elke reparatie berekenen. Deze rekentool is enkel bruikbaar met onze toestellen en sensors, die elk afzonderlijk geijkt worden bij de vervaardiging en na elke herstelling. U kunt onze 'Field Leak Estimator'-lekschatter downloaden op onze website www.sdt.eu. Merk op dat deze omzetting een benadering is van de realiteit. Meerdere parameters beïnvloeden immers het resultaat en met name: • De diameter en de vorm van de opening van het lek; • Het profiel van de wand van de opening van het lek; • De verhouding tussen de omtrek en de doorsnede van het lek; • De viscositeit van het fluïdum; • De snelheid waarmee de stroom langs het lek ontsnapt. Bovendien zijn er criteria die de meting beïnvloeden: • De sensor die gebruikt wordt; • De afstand tussen bron/sensor; • De oriëntatie van de sensor tegenover de bron; Het kan dus dat het resultaat voor een specifiek lek erg verschillend is. Uit onze ervaring blijkt echter dat het resultaat een volstrekt aanvaardbare foutenmarge vertoont indien de populatie van gemeten lekken groot genoeg is.
17
5. Een lekdetectiecampagne voeren en er zo veel mogelijk voordeel uithalen Een proactief lekdetectiecampagne impliceert in eerste instantie dat een planning wordt opgesteld van de regelmatig herhaalde handelingen. Dat is iets heel anders dan de gerichte en onvoorziene reacties naar aanleiding van lekken die als vanzelfsprekend worden beschouwd. Dergelijke proactief campagne vereist het gebruik van het instrument en het toebehoren dat het best geschikt is voor iedere locatie, en vergt een gepaste methodologie, gegevensbeheer over elk lek, gedocumenteerde en gevalideerde interventies en herstellingen en, tot slot - in de mate van het mogelijke - de kwantificering van de lekken en de berekening van de besparingen.
5.1 EEN DOELTREFFENDE STRATEGIE UITBOUWEN Het goed beheer van en een succesvol onderhoudsprogramma voor uw persluchtnetwerk berust voornamelijk op de kwaliteit van uw strategisch plan. • DE DOELSTELLINGEN BEPALEN - Bepalen wat de doelstellingen zijn, naast de belangrijkste doelstelling die erin bestaat uw energie-uitgaven drastisch terug te schroeven, en erkennen dat een kleine investering in een meetinstrument van groot belang is. Elke doeltreffende onderhoudsstrategie berust noodzakelijkerwijze op een welbepaalde doelstelling. Zo is de eerste vraag die u zich daarbij logischerwijze moet stellen: “Welke doelstellingen wil ik met het onderhoudsplan voor mijn persluchtnetwerk bereiken?” Hieronder volgen een aantal voorbeelden: -
Drastically Uw energiekosten drastisch terugdringen met een minimum aan investeringen.
-
Het detecteren, kwantificeren en herstellen van alle perslucht¬lekken in het bestaande persluchtnetwerk.
-
Het totale persluchtverlies beperken tot 5 % van het totaal¬verbruik.
-
Uw compressoren minder belasten en hun levensduur verlengen.
-
Alle werknemers van uw bedrijf bewust maken van de hoge kostprijs van perslucht.
-
Alle betrokken gebruikers op de hoogte brengen van de beste praktijken qua onderhoud van persluchtleidingen.
18
-
Enz.
• ALLE PERSONEELSLEDEN BEWUST MAKEN - Met het oog op een maximale doeltreffendheid is het belangrijk dat u al uw personeelsleden bewust maakt van de problematiek door uw doel¬stellingen voortdurend onder de aandacht te brengen. Die doelstellingen moeten kenbaar worden gemaakt in heel het bedrijf, zodat elke medewerker er voortdurend aan wordt herinnerd. • UW NETWERK IN ZIJN TOTALITEIT HERDENKEN EN KRITISCH BEKIJKEN - Een onderhoudsprogramma voor uw persluchtnetwerk omvat meer dan enkel lekken opsporen en herstellen. U moet uw netwerk ook in zijn totaliteit herdenken en kritisch kijken, en de noodzakelijke verbeteringen aanbrengen om het rendement te verhogen.
5.2 DE PROCEDURE OPSTELLEN Bij het opstellen van uw procedure moet u een drieledig resultaat voor ogen houden: de veiligheid, de betrouwbaarheid en de doeltreffendheid van uw lekdetectieprogramma. Voor een optimaal beheer van uw persluchtnetwerk dient u in het bijzonder aandacht te schenken aan volgende elementen van de procedure: • DE VEILIGHEID – Die vereist dat er een procedurehandboek wordt samengesteld. Dat document moet met de meeste zorg worden opgesteld. Het specificeert immers de inspectiefrequentie voor elk controlepunt, evenals de sensor en het toebehoren dat het best voor elk van die punten geschikt is. De vijf fasen van de controleprocedure worden gedetailleerd be¬schreven: opsporen, lokaliseren, kwantificeren, herstellen en de herstelling controleren. Bovendien zal iedere interveniënt er de ge-gevens van het lek in optekenen, en melden dat de procedure van elke fase werd nageleefd. • DE FREQUENTIE – Een doeltreffend jaarlijks onderhoudsplan vereist dat het totale persluchtnetwerk 3 à 4 keer per jaar geïnspecteerd wordt. Bewegende delen of persluchtcomponenten in een destructieve omgeving dienen maandelijks geïnspecteerd. Daardoor bent u er zeker van dat u alle nieuwe lekken zo vroeg mogelijk na hun ontstaan opspoort en dat de herstellingen uit de vorige inspecties optimaal zijn uitgevoerd. • KEN UW PERSLUCHTNETWERK – Zowel voor uzelf als voor de betrokken personen is kennis van het persluchtnetwerk, van de compressoren en van de nodige drukken en drukverschillen onontbeerlijk bij het opstellen en het nauwkeurig opvolgen van een onderhoudsplan.
19
• DE ACTUALISERING VAN DE CONTROLEPLANNEN - Door de installatieschema's bij het houden, kunt u het plan van alle controlepunten daar voortdurend op afstemmen. Alle lekken worden daar geleidelijk in opgetekend, met hun exacte locatie, hun frequentie, hun volume, het type van de uitgevoerde herstelling en de controle van die herstelling. • DE KEUZE VAN DE UITRUSTING - Het is belangrijk dat u nauwkeurig bepaalt welke sensoren en toebehoren het best geschikt zijn voor elk detectiepunt. • TRAINING EN OPLEIDING – Vergewis u ervan dat alle gebruikers van de ultrasone lekdetectieapparatuur de nodige praktische en theoretische training of opleiding hebben gekregen van een daartoe gecertificeerd trainer. • VOLG DE 4 STADIA VAN DE PROCEDURE De vier stadia van het lekdetectieprogramma moeten gevolgd worden: opsporen, lokaliseren, herstellen en opnieuw controleren. • DE CONTROLE VAN DE HERSTELLINGEN - Te integreren in de procedure: de ultrasone controle van elk hersteld lek. Enerzijds is de persoon die controleert niet altijd degene die herstelt en anderzijds dient nagegaan of er bij het herstellen van het lek niet ongewild andere lekken op andere plaatsen ontstaan zijn. • HET GEGEVENSBEHEER- Het kwantificeren van het lekvolume is geen eenvoudige aangelegenheid. Door de feedback die het van zijn grote gebruikers krijgt en door zijn gespecialiseerde knowhow benadert SDT de kwantificering op een volstrekt unieke wijze. Door de cijfers samen met de historiek van elk lek op te tekenen, kunt u een jaarlijkse tabel opstellen van de besparingen die u dankzij het onderhoud van uw netwerk gerealiseerd hebt. Bovendien draagt dit ertoe bij dat binnen uw bedrijf kennis en ervaring worden overgedragen.
20
6. Lekken... maar waar? Lekken kunnen overal in uw persluchtsysteem voorkomen! De top twaalf van de meest voorkomende persluchtlekken is: 1.
Aftakkingmateriaal
2.
Snelkoppelingen
3.
Filters
4.
Pneumatische cilinders
5.
Drogers
6.
Drukregelaars
7.
Rubberen slangen
8.
Olieregelaars
9.
Isolatieventielen
10. Controleventielen 11. Automatische afscheiders 12. Allerlei behuizingen
21
7. De gegevens optekenen Het optekenen van lekgegevens vormt een uiterst belangrijke stap binnen uw lekdetectiecampagne. Die stap dient in uw onderhoudsplan opgenomen, en moet de mogelijkheid laten daar elementen aan toe te voegen die specifiek zijn voor uw strategie en die tegemoetkomen aan de door het beleid vooropgestelde doelstellingen. Voorbeeld van een (interne) lekdetectie controlepagina.
BEDRIJFSLOGO
Beschrijving persluchtlek
AFDELING: ................................................ MACHINE (of lokaal): ........................................... CONTROLEUR: ………………………………….. SENSOR: ………………………………………… AFSTAND VAN DE METING: …………. Datum en controleur
Afdeling
Lek nummer
Beschrijving en plaats
Lekgrootte in dBµV
22
Luchtverlies in L/u
Luchtverlies in €/j
Verantwoordelijke en datum herstelling
Verantwoordelijke en datum nieuwe controle
Legende bij de lekdetectie controlepagina: Datum & controleur Datum en naam van de verantwoordelijke voor de lekcontrole. Afdeling Afdeling van het bedrijf waar de lekdetectie plaatsvindt (bv. productieatelier, verpakkingsafdeling, enz.). Leknummer Nummer dat op de lekmarkering (tag) werd aangebracht. Beschrijving/Plaats Beschrijving en plaats van het lek (bijvoorbeeld op de linkerkant van het T-stuk aan de uitgang van boiler nr. XXX, of aan de ingang van pomp nr. YYYY zie schema Z). Lekgrootte in dBµV Gemeten en op het display van de ultrasoonmeter weergegeven waarde. Lekverlies in L/u Zie pagina 17 "Een persluchtlek kwantificeren". Lekverlies in €/j Indien u de kostprijs van perslucht binnen uw bedrijf kent, kunt u makkelijk berekenen hoeveel dit lek u op jaarbasis kost. Verantwoordelijke en datum herstelling Datum waarop de herstelling effectief beëindigd en naam van de hersteller.
is
Verantwoordelijke en datum nieuwe controle Datum waarop de ultrasone controle van de herstelwerkzaamheden heeft plaatsgevonden en naam van de controleur. Meld een beschadigd element steeds met een ingevulde "lekkaart". Een verwijderbaar deel daarvan is bedoeld voor het beheer van de herstellingen.
23
Lek kaart
Lekdetectie op industriële persluchtinstallaties stelt ons voor een dubbele uitdaging: een ecologische, voor ieder van ons, en een economische, voor elk bedrijf. Is het omdat er sprake is van het milieu dat maar weinig bedrijfsleiders zich door het onderwerp aangesproken voelen? Laten we het dan eens vanuit een ander standpunt bekijken: door deze enorme verspilling weg te werken, kunnen er heel wat kosten bespaard worden. Een proactief ultrasoon lekdetectiecampagne, met kwantificering van het persluchtverlies, laat toe die besparing eenvoudig te berekenen. De cijfers zullen overtuigend genoeg zijn om u aan te zetten tot een beter beheer van uw energieverbruik. Het wegwerken van lekken sorteert onmiddellijk effect, en voor het milieu en voor uw financiën. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat milieubeschermingsmaatregelen kosten met zich meebrengen. In het geval van persluchtdetectie daarentegen zijn de kosten-baten perfect in evenwicht. En wat motiveert nu meer dan weten dat u de toekomst van de volgende generaties veiligstelt! Lekdetectie op industriële persluchtinstallaties ligt binnen het bereik van elke onderneming en is een belangrijke factor van een actief energiebeleid. De oplossing bestaat, en kan makkelijk en eenvoudig worden toegepast. Ze leidt tot substantiële besparingen en gaat zelfs veel verder dan het louter indijken van een gigantisch energieverlies. Nochtans wordt perslucht nog heel vaak vergeten wanneer er besparingsplannen worden uitgewerkt om de productie¬kosten te drukken. André DEGRAEVE, Manager SDT International
SDT International n.v. Humaniteitslaan 415 B – 1190 Brussel (BELGIË) Tel: ++32.2.332.32.25 Fax: ++32.2.376.27.07 e-mail:
[email protected] web page: http://www.sdt.eu
24
