Handleiding Broedvogels inventariseren met een tablet
Jan-Willem Vergeer, Vincent de Boer en Albert de Jong. 2015 (versie 1.0) Handleiding Broedvogels inventariseren met een tablet. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen
1
1. Inhoud
1.
Inhoud .................................................................................................................................. 2
2.
Inleiding ............................................................................................................................... 3
3.
Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen .......................................................................... 4 Wat heb je nodig? ............................................................................................................................... 4 In 5 stappen klaar om te starten ......................................................................................................... 4 Stap 1: ObsMapp op je tablet zetten .............................................................................................. 4 Stap 2: BMP-module in ObsMapp activeren ................................................................................... 4 Stap 3: soortenlijst installeren......................................................................................................... 6 Stap 4: uploaden naar BMP mogelijk maken .................................................................................. 7 Stap 5: Locatieweergave instellen ................................................................................................... 8
4.
Kaarten downloaden............................................................................................................. 9
5.
In het veld .......................................................................................................................... 10 Belangrijke tip vooraf .................................................................................................................... 10 Start in het veld ............................................................................................................................. 10 Een waarneming invoeren ................................................................................................................ 11 Waarneming opslaan .................................................................................................................... 12 Ander kaarttype kiezen ................................................................................................................. 12 Meerdere stippen van dezelfde soort zetten................................................................................ 13 Andere soort invoeren .................................................................................................................. 13 Waarneming snel kopiëren ........................................................................................................... 14 Een waarneming corrigeren of verwijderen ................................................................................. 15
6.
Na het veldwerk.................................................................................................................. 17 Wat heb je nodig? ......................................................................................................................... 17 Uploaden vanaf je tablet ............................................................................................................... 17 Verwerken op je computer ........................................................................................................... 18 Wegschrijven waarnemingen naar telgebied................................................................................ 19 Veldbezoek aanmaken .................................................................................................................. 20 Veldbezoek controleren ................................................................................................................ 21
2
2. Inleiding In deze handleiding leggen we uit hoe je gebruik kunt maken van een tablet bij het vastleggen van waarnemingen tijdens BMP-broedvogelinventarisaties. Voor de invoeren van deze waarnemingen heb je de Android-app Obsmapp(versie 4.6 of later) nodig. Deze app is ontwikkeld door Alex Kwak in samenwerking met Sovon en Waarneming.nl. De app is gratis te downloaden via Google Play Store. In deze handleiding leggen we stapsgewijs uit hoe de digitale veldinvoer voor het BMP in zijn werk gaat. We hebben de informatie verdeeld in 4 chronologische onderdelen:
1. 2. 3. 4.
Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen Kaarten downloaden In het veld Na het veldwerk
3
3. Vooraf: apparatuur, aanmelden en instellen Wat heb je nodig? A. Een tablet met Android Hoewel ObsMapp ook werkt op een mobiele telefoon, bevelen we voor het digitaal invoeren van broedvogelkarteringen nadrukkelijk een tablet aan. Het grotere scherm van een tablet is cruciaal; tellers die een te klein scherm gebruiken blijken eerder fouten te maken bij de invoer. De tablet dient een Android-besturingssysteem te hebben. Dat betekent helaas dat Apple-producten zoals de iPad niet geschikt zijn voor de BMP-ObsMapp. Gebruikers dienen zelf een tablet aan te schaffen. Sovon kan daar helaas niet aan bijdragen. B. Een account op Sovon.nl - Om je waarnemingen digitaal te verwerken, heb je een account op Sovon.nl nodig. Dat bestaat uit een waarnemerscode (ook wel inlogcode genoemd) en wachtwoord. -
Ben je al als teller bekend bij Sovon? Dan beschik je reeds over inlogcode en wachtwoord.
-
Ben je wachtwoord en/of code vergeten? Stuur een mailtje naar
[email protected] of vul het digitale helpdesk-formulier in via https://www.sovon.nl/nl/helpdesk.
-
Ben je nog niet als Sovon-teller bekend? Ga naar https://www.sovon.nl/nl/content/waarnemerscode-aanvragen en vul het formulier in.
In 5 stappen klaar om te starten Stap 1: ObsMapp op je tablet zetten ObsMapp is gratis te verkrijgen in de google-playstore . Ga op je tablet naar https://play.google.com/store en volg de instructies om de app te downloaden.
Stap 2: BMP-module in ObsMapp activeren Binnen ObsMapp is een speciale module voor BMP-broedvogeltellingen ontwikkeld. Deze module moet eenmalig geactiveerd worden. Hoe? Zie volgende pagina.
4
→Instellingen
→ Gebruikersinstellingen
→ vinkje bij Gebruik BMP
5
Stap 3: soortenlijst installeren Voor de BMP-gebruiker zijn er “Tellijsten Sovon” met daarop de juiste soortenlijst beschikbaar. Hoe activeer je deze lijst? → Instellingen
→ Download
→ Tellijsten (Sovon)
Klik op “overzicht” (knop arend) Klik op “instellingen ” (knop tandraderen) Klik op “Download” Klik op “Tellijsten (Sovon)”
De Sovon-tellijsten worden nu geactiveerd.
6
Stap 4: uploaden naar BMP mogelijk maken Om te zorgen dat de BMP-waarnemingen die je gaat invoeren straks op de juiste manier in je Sovonaccount terecht komen, dien je nog een paar instellingen aan te passen:
Ga naar Instellingen en klik op Gebruikersinstellingen. Klik op Portalen (scroll naar onderen, het is de op een na onderste regel). Zet een vinkje bij Upload mijn waarnemingen naar Sovon-BMP, Avimap en Vogelatlas Vul nu eenmalig je gebruikersnaam (de code met vier letters en twee cijfers) en je wachtwoord in.
7
Stap 5: Locatieweergave instellen Bij BMP-tellingen dienen de locaties van de waarnemingen volgens het RD-systeem, ofwel de Amersfoortcoördinaten, opgeslagen te worden. Je doet dat zo:
Ga via Instellingen naar Locatie-instellingen Klik op Locatie-weergave Selecteer Rd-coördinaten
8
4. Kaarten downloaden Het is niet handig om in het veld afhankelijk te zijn van een internetverbinding. Zorg daarom voor je het veld in gaat dat er goed kaartmateriaal klaar staat op je tablet, waar Obsmapp mee uit de voeten kan. Op veel tablets staan Bing straatkaarten en Google straatkaarten reeds geïnstalleerd. Deze kaarttypen kunnen in Obsmapp gebruikt worden. Voor de BMP-er die nauwkeurig zijn waarnemingen wil noteren, zijn deze kaarten echter vaak niet precies genoeg. Wie met hoogwaardige satellietkaarten aan de slag wil, zal vooraf zelf kaartmateriaal moeten downloaden. Hoe gaat dat in zijn werk?
Installeer de gratis applicatie (app) Locus Free op je tablet via: http://www.locusmap.eu/download/ Ga via Hoofdmenu naar Kaarten en kies Online
Er verschijnt een lijst van kaarttypen waaruit je kunt kiezen. We bevelen Google Satellite of Bing Maps aan, maar je kunt ook voor een andere optie kiezen. Klik op Download en kies voor Selecteer gebied. Maak nu een ruime selectie van de kaart waarbinnen je telgebied(en) liggen. LET OP: de maximale gratis downloadomvang per dag is 10.000 tegels. (Een “tegel” is de eenheid waarin de omvang van het te downloaden bestand wordt uitgedrukt.) Download desnoods in stappen. Klik op Bevestigen Bepaal het detailniveau van de kaart (zoomfactor) met behulp van het plaatje. Geef de kaart de naam van je telregio/gebied en druk op Download. Wil je een overzicht van de door jou gedownloade kaarten zien? Klik dan Kaart en Persoonlijk. 9
5. In het veld Je hebt een tablet geregeld, ObsMapp erop gezet, je Sovon-account is in orde en de BMP-instellingen in ObsMapp staan klaar. Kortom: je bent klaar om in het veld aan de slag te gaan met je tablet! Belangrijke tip vooraf Om te beginnen een belangrijke tip. We bevelen je aan om naast je tablet altijd een papieren kaart van je telgebied en wat schrijfwaar mee te nemen. Stel je voor dat je tablet halverwege je telling geen stroom meer heeft of dat hij er om andere redenen de brui aan geeft. Dan kun je altijd terugvallen op het ouderwetse handwerk. Start in het veld Op de startpagina van ObsMapp zie je een icoon waarop een verrekijker met een plusje staat. Dit symbool is de start van de veldinvoer. Je klikt op de verrekijker en voert bijvoorbeeld een Roodborst in. Dat gaat zo:
Er zijn twee manieren om bij de gewenste soort te komen:
Scroll door de alfabetische soortenlijst tot je bij de gewenste soort bent. Typ de naam van de soort in het zoekveld (meestal volstaan enkele letters) 10
Een waarneming invoeren Let op! Bij Gedrag zie je nu voor elke vogelsoort de in het BMP meest gebruikte broedcode voor de soort staan. De opties in dit menu betreffen de gangbare broedcodes. Voor elke vogelsoort is standaard de meest gebruikelijke broedcode klaargezet. Bij de Roodborst is dat ‘Baltsend/zingend’, ofwel broedcode 2. → Broedcode Kies eventueel een afwijkende broedcode
→ Locatie van stip bepalen
→ Stip van waarneming zetten
Klik op de wereldbol
De blauwe punaise geeft de locatie van de waarnemer aan.
Stippen van deze soort die je eerder hebt gezet.
Nieuwe waarneming / stip
11
Waarneming opslaan Staat de waarneming op de goede plaats en is de juiste gedragscode aan de waarneming gehangen? Druk dan op de icoon V+ linksonder. Druk niet op de icoon V (zonder +) die daarnaast staat. Er verschijnt nu een rode punt bij de waarneming. Dat betekent dat de waarneming is opgeslagen.
Ander kaarttype kiezen Je kunt desgewenst ook een andere kaartondergrond kiezen. Hoe? Ga naar de icoon met de drie strepen linksboven op het kaartbeeld en klik dit aan. Er verschijnt een overzicht van de beschikbare kaarttypes. Je kunt dit nog uitbreiden door vooraf zelf kaarten te downloaden. Zie hiervoor hoofdstuk 4
12
Meerdere stippen van dezelfde soort zetten Hoor je meerdere zingende Roodborsten? Dan kun je die direct op de kaart aanklikken. Voor elke stip die je op de kaart zet, verschijnt de gele punaise. Klik wel na elke nieuwe stip op de icoon V+. Pas dan verschijnt de rode punt en is de waarneming opgeslagen.
Andere soort invoeren Wil je een andere soort invoeren? Ga met behulp van de pijl linksonder terug uit het kaartbeeld en selecteer een andere soort.
13
Waarneming snel kopiëren ObsMapp onthoudt steeds de laatste 20 door je ingevoerde soort/gedragscode-combinaties. Deze soort/gedrag-combinaties kun je extra snel oproepen door het volgende te doen:
Blijf na het invoeren en opslaan van je waarneming in het kaartbeeld staan. Klik op de icoon met het vergrootglas, linksboven op je scherm.
Het overzicht van de laatste 20 ingevoerde soort/gedrag-combinaties verschijnt. Klik op de gewenste soort/gedrag-combinatie . Zet vervolgens de stip en sla op met de V+-icoon. Indien je nu opnieuw op de icoon met het vergrootglas drukt zie je dat de zojuist door jou ingevoerde soort/gebied-combinatie nu bovenaan de lijst staat.
14
Een waarneming corrigeren of verwijderen
Stel dat je een fout maakt bij de invoer en de waarneming al hebt opgeslagen. Wat dan te doen? Hieronder volgen de 7 stappen die je daarvoor zet. 1. Ga naar het kaartscherm en klik de gewenste stip aan. De gele punaise verschijnt bij de stip.
Ga via deze knop terug naar het beginscherm. (Stap 2)
2. Onderin het scherm verschijnt in een grijs vlak detailinformatie over deze waarneming. Onthoud deze detailinformatie, met name het precieze tijdstip van invoer. 3. Ga nu naar het overzicht van je ingevoerde waarnemingen. Daar kom je door vanuit het kaartbeeld twee maal op de pijl linksonder te klikken. 4. Open het Waarnemingenoverzicht door op de gewenste datum te klikken.
15
5. Nu verschijnen alle op die dag ingevoerde waarnemingen. 6. Klik de te corrigeren of verwijderen waarneming lang aan. Nu verschijnt een scherm met vier opties.
7. Kies voor de gewenste optie , voer deze uit en sla de aanpassing op.
16
6. Na het veldwerk Na afloop van je BMP-veldbezoek staan alle relevante waarnemingen keurig opgeslagen in je tablet. Nu moeten we nog zorgen dat ze veilig worden opgeslagen in de Sovon-database: dat doen we door ze te uploaden. Hoe dat werkt, leggen we hieronder uit. Wat heb je nodig? Al je opgeslagen BMP-waarnemingen moeten terechtkomen bij het juiste BMP-telgebied. Zorg daarom voordat je begint met het overzetten van de waarnemingen op je tablet voor het volgende:
Je hebt een Sovon-waarnemerscode (ook inlogcode genoemd) en wachtwoord . Je bent als hoofdteller of als medeteller met schrijfrechten gekoppeld aan het juiste BMPtelgebied. Het gewenste BMP-telgebied staat in het juiste teljaar op Autocluster (ACL).
Als bovenstaande stappen gezet zijn, ben je klaar om je veldgegevens te gaan uploaden. Uploaden vanaf je tablet Ga naar Overzicht en klik op Uploaden en bevestig de upload via OK.
Je waarnemingen zijn nu aangekomen in de database van Sovon. Je bent nu klaar met de tablet. Let op: het is belangrijk om na elke bezoekronde te uploaden!
17
Verwerken op je computer Zet nu je computer aan, ga naar www.sovon.nl en log in met je waarnemerscode (inlogcode) en wachtwoord. Ga vervolgens naar Broedvogels en BMP-tellingen.
Boven het overzicht van je BMP-telgebieden staat nu :“U heeft onverwerkte mobiele waarnemingen. 1. Klik op beheer-tool om de waarnemingen te verwerken in je telgebied(en).
Nu verschijnt een overzicht van de nog niet verwerkte mobiele waarnemingen. Dat zijn dus veldgegevens die klaar staan om aan de Sovon-database toe te voegen. Er kunnen meerdere velddagen in staan. Ga naar de gewenste datum.
18
In de regel met de gewenste datum staat analyseer. Klik hierop.
Wegschrijven waarnemingen naar telgebied De op de bewuste datum gedane waarnemingen worden nu weggeschreven naar de op je naam staande BMP-telgebieden. Dit duurt enkele seconden tot hooguit een enkele minuut. Als alle waarnemingen zijn overgezet, verandert analyseren in naar details. Klik hierop.
19
Veldbezoek aanmaken
Nu volgt de laatste stap naar het definitief toevoegen van je veldgegevens. In het nu verschenen overzicht wordt per bezoek aangegeven hoeveel waarnemingen naar welk BMP-telgebied worden toegeschreven. Dit is vooral belangrijk als je meerdere BMP-telgebieden op je naam hebt staan. Voor elk BMP-telgebied worden nu per teldatum drie keuzes gegeven:
Negeren Aanmaken Reset status
Staan de waarnemingen bij het juiste BMP-telgebied? Klik dan op aanmaken.
Je waarnemingen worden nu weggeschreven naar het aangegeven BMP-telgebied. Dit duurt meestal enkele tientallen seconden. Als het klaar is, verschijnt de melding dat het bezoek en de waarnemingen zijn aangemaakt. Je bent nu klaar met de verwerking.
20
Veldbezoek controleren Wil je controleren of de gegevens correct zijn verwerkt of een waarneming aanpassen? Ga nu via Broedvogels en BMP-tellingen naar het telgebied waaraan je zojuist waarnemingen hebt toegevoegd. Je ziet de toegevoegde bezoekronde nu in het overzicht staan. Je kunt nu via bewerk nog wat zaken aanvullen of corrigeren:
De opgegeven bezoektijd is automatisch bepaald aan de hand van de eerste en de laatste gezette stip/waarneming. Pas desgewenst de bezoektijd handmatig aan. De telling staat nu alleen op naam van de degene die de waarnemingen heeft geüpload. Voeg desgewenst medetellers toe. Controleer of deelbezoek of Bezoek groeperen of ongunstige weersomstandigheden van toepassing zijn. Voeg eventuele opmerkingen toe.
Klaar? Klik dan op “Toevoegen/wijzigingen opslaan”. De telling is nu compleet en correct opgeslagen!
21
