HANDBOEKJE. ROO1tSCH KhTilOLIJKE EEREUIEI'ST. PER DERTJEDE JAARGAIG ddb TE 'S GRAVENHAGE, VOOR DE flu GEBROEDERS J. & 11

HANDBOEKJE VOOR DE

PER

ROO1tSCH KhTilOLIJKE EEREUIEI'ST .

DERTJEDE

JAARGAIG .

1859 .

ddb

TE 'S GRAVENHAGE, flU GEBROEDERS J . & 11 . V1 LA6N1ThYS1

1858 .

EERSTE S40FDSTUK .

ROOSCll 61KATIIOL1JK KERKWEZE IN

HET

KONINGRIJK DER NEDERLANDEN .

AIGEMEEHE START VAN

BET

ROOIISCII KATIIOLIJK KERKWEZEN IN BET

KOMNGRIJK DEli LVEDERLADEN I' .

Het grondgebied van het Koningrijk der Nederlanden is, bij de Pauselijke breve van den 4 1Vlaart 1853, tot eene kerkelijke provincie gevormd, bevattende een Aartsbisdom met vier onderboorige of Suihragaan-Bisdommen ; namelijk Het Aartsbisdom van

UTRECHT . HAARLEM .

~,

Bisdum

~~

'SHERTOGENBOSCU . BREDA . ROERMOND .

Heze vi,jf diocesen zijn zamengesteld, als volgt I . Het Aartsbisdom van

UTRECHT

uit de provincien Utrecht, Friesland, Overijssel, Groningen en Drenthe, mitsgaders uit dat gedeelte der provincie Gelderland, hetwelk zich ten noorden der rivier de Waal uitstrekt, en eindelijk nit eenige oostelijke grensgemeenten der provincien Zuidholland en Noordholland. II . Het Bisdum van

FIAARLEM

nit de provincien Zuidholland en Noordholland -- uitgezonIerd hare oostelijke grensgemeenten, die under het gebied van

8 bet Aartsbisdom zijn begrepen -- en dat gedeelte der provincie Zeeland, hetwelk aan den regteroever van de Wester-Scheide ligt, en de eilanden Walcheren, Noord Beveland, Wolfaarsdijk, Zuid-Beveland, Schouwen, Duiveland, Tholen en St . Philipsland bevat . III . Het Bisdom van 's HERTOCEIvBOSCR nit dat gedeelte der provincie Noordbrabant , hetwelk de Arrondissementen 's Hertogenbosch en Eindhoven, alsmede eenige gemeenten van bet Arrondissement Breda bevat ; wijders dat gedeelte der provincie Gelderland, hetwelk zich ten zuiden van de rivier de Waal uitstrekt . IV . Het Bisdom van BREDA uit dat gedeelte der provincie Noordbrabant, hetwelk in het Arrondissement Preda ligt en niet tot bet Bisdom van 's Hertogenbosch behooi ~ ; alsmede uit dat gedeelte der provincie Zeeland, hetwelk zich aan den linkeroever der Wester-Schelde uitstrekt en voorheen onder den naam van Staats-Vlaanderen bekend was . V. Het Bisdom van RoERMOND nit het geheele hertogdom Limburg . De HOOFDKERRErt der opgenoemde diocesen zijn I . 8 . Catharina, Metropolitaan-kerk to Utrecht . II . H. Joseph, Cathedraal to Haarlem . III . H . Joannes, Evangelist, Cathedraal to 's Hertogenbosch . IV . H . Antonius van Padua, Cathedraal to Breda . V . H . Christophorus, Cathedraal to Roermond . Elke diocees heeft een, uit twee a fdeelingen bestaand, SEMI Iedere afdeeling heeft eene afzonderhjke vestigingsplaats, namelijk : lIoofd-Afdeeling . Onder-Afdeeling . I . Driebergen in Utrecht . Culemborg in Gelderland ., Voorhout n Zuidholland~ II . Warmond ~~ ZuidhoU . III . Haaren ~l None dhrab . St. Michiels Gestel s Noordbrah . » Oudenbosch » » IV . Hoeven ;) V . Roermond u Limburg . Rolduc Limburg . P(ARIE .

9 De diocesen zijn afgedpeld in 61

DEKENATEN,

I, Utrecht IL Haarlem III, 's Hertogenboseh IV . Breda V . Roermond

als

in 15 n 16 » 13 » 6 a 11

De Dekenaten zijn zamengesteld uit PAROCInEN en RECTOwelke ieder eene kerkgemeente of communiteit vormen . De Rectoraten worden onderscheiden in openbare en bijzondere . De openbare Rectoraten zijn die, welke in afgelegen deelen (dorpen, gehuchten of buurtschappen) van sommige parochien, ten dienste der aidaar wonende bevolking zljn opgcrigt, en door een eigen geestelijke (Rector) bediend worden . De bijzondere Rectoraten worden gevonden in eenige godvruchtige of liefdadige gestichten, wees- of gocishuizen, institutes van onderwijs, enz . Zij zijn ingesteld ten dietrsle der daarin wonende personen, die a fzonderl(jke communiteiten vormen en ale zoodanig door eigen geestelijken bediend worden . Elke parochie heeft hare KERK en PASTORtd • Eeuige uitgestrekte parochien hebben bovendien eene of weer BIJ •KERKEN, die in afzonderlijke plaatsen, ten dienste der daartoe behoorende gedeelten der parochien, gevestigd zijn . gommige parochien, wier hoofdkerken to klein zijn, bezitten eene aULP= KERK . Deze bij- en hutpkerken hebben geese eigene geestelijken, maar worden bediend door de geestelijken der parochiale hoofdkerk . Op enkele plaatsen vindt men eene ALGEMEENE RULPKERK, waarin door bijzondere geestelijken, ten behoeve der bevolking van onderscheidene par ochien , dienst words gedaan . Er zijn, behalve deze bij • en hulpkerken, in sommige ; parochien, KAPELLEN . Men onderscheidt ze in openbare en bijzondere . Tot de eers a snort behooren de kerkgebouwen der openbare Rectoraten en die parochiale gebouwen, welke tot openbare bids plaatsen dienen, in eenige van welke op bepaalde tijden openbare dienst words gedaan . Onder de tweede soon rangschikt EATEN,

10 men de kapellen der bijzondere Rectoraten en de niet voor elk toegankelijke bidplaatsen, welke in gestichten worden aange troilen ; waarin of dagelijks of somtijds voor de inwonende personen dienst wordt verrigt. In de vorige Jaargangen van lit Handboekje, vindt men de bijzondere Rectoraten en kapellen van verschiltenden aard, afzonderlijk opgegeven,

De OPENBAAR ERgENRE &ERK-GEMEEN rEN (Parochien en openbare Rectoraten) met hare bif. en hutpkerken, verdeelen zich over de vijf dioceses, Dekenaatsgewijs, ais volgt Dekenaten .

Parochien . Rectoraten . Bij •kerken . H&pkerken .

Utrecht,

.

.

.

18

»

»

Almelo .

.

.

.

15

»

2

Amersfoort

.

16

n

n

17

2 »

.

.

Culemborg

.

.

17

~)' »

Deventer

.

.

16

n

1

1

.

.

15

fr

1

a

16

v

3

16

»

Arnhem

.

Doesborgh I,

1

Groenlo Groningen en Asses

'

Heerenveep

.

.

16

1

*

»

»

~~ »

»

.

17

.

.

.

14

a

a

H

Oldenzaal .

.

.

15

a

a

K

Zutphen

.

.

.

16

a

3

a

Zwolle .

.

.

.

17

a

1

H

241

1

13

Leeuwarden . Naarden

11 Dekenaten,

II .

1

i

Parochien . Rect©raten, Bij-kerken. Hulpkerken .

Haarlem . Alkmaar . . Alphen . Amsterdam Beverwijk . De1Ft , 's Gravenhage loom . . Leyden . . Middelburg . Noordwijk Ouderkerk . . Purmerend RoUerdam . Wervershoef . Zoeterwoude .

'sHertogenbosch . Boxtel . Cuyk . Druten . . Eindhoven . Geertruidenberg. Helmond . Heusden en Zalt-Bommel . Hilvarenbeek, Nijmegen . . Oss

(1) 13ieronder zijn 2 dam gevestigd.

10 18 12 11 11 13 13 10 9 10 8 12 10 21 11 8

» » )~ » » »

)) » » » n

»

»

1 )) 1 n

» a a »

187

»

b

12

5 18 20 18 19 18 19

» » l )) » » 3

» » » » 2 » »

1 (2) » 1 » a u »

19 19 15

a » »

» » »

» a »

A

• • »

•

algemeene hulpkerken,

(2) ,Algemeene hulpkerk to 's Hertogenbosch .

» 2 1 » » » » » » 1 »

1 2 a 7 (1) a » 1 a 1 n »

beide to Amster .

Dekenaten .

Paroe&ien . Iiectoraten . Bij-kerken, Hutpt erken .

Ravenstein 19

en Megen . Valkenswaard

.

.

14

Bergen-op-Zoom

16

Etten IV,

.

.

.

.

.

. 13

Ginneken .

.

.

12

Aardenburg .

.

9

Hulst

.

15

.

.

79

i

Roermond .

.

1

„

4

3

.2

18 222

Breda

»

1

.

24

3

))

))

Gulpen .

.

.

15

4

1

))

Kerkrade .

.

.

14

1

u

,,

Maastricht

.

4

1

n

))

9

1

to

u

17

a)

a)

a)

.

Maastricht, (Wijk) Meerssen .

.

Schinnen .

.

.

13

3

»

a)

Sitrard .

.

.

16

2

))

a)

.

.

.

11

i

))

»

. .

. .

4

n

as

.

23 13

2

»

a)

159

22

1

»

Algemeen totaal . 888

28

X23

16

Venlo

.

Venray . Weert .

.

Provinciesgewijs verdeelt zich dat algemeen totaal als volgt : Provineien . 1Noordbrabant, Gelderland .

.

. .

Parochien .

Rectoraten .

.

233

5

Bij-kerken .

3

Ilulpkerken .

2

.

124

a

10

)a

13 Parochien . Provincien . Zuidholland 87 Noordholland . . 102 Zeeland , . . , . 34 . . . Utrecht . 41 Friesland . . 29 Overijssel . . . 61 Groningen . . . 13 Drenthe 5 Limburg 159

Aigemeen totaal .

888

Rectoraten .

Bij .-kerken

Ilulpkerken .

» » ~~ » »

1 4 1 »

2 10

as

.a

u

3

1

as

0

za

1 22

>> 1

as

28

23

16

as

1

Het BESTUUR DER KERKELIJKE PROVINCIE is, overeenkornstig de algemeene regelen der Kerk, opgedragen aan cerl METROPOLITAAN OF AARTSBISSCIIOP en aan vies SUFFRAGAAN BISSCEIOP PEN . Deze kerkvoogden worden door den PADS henoemd . Hun kan een COADJUTOR wor den toegevoegd, die insgelijks door den PADS wordt aangesteld . De Aartsbisschop en de Bissehoppen besturen elk hunne eigene diocees . Zij staan als zoodanig in geestelijke magi gelijk ; maar de eerste heeft bovendien zekere bewoegdheden in betrekking tot zijne suffraganen en de diocesanen van doze laatsten . Het Bisschoppelijk bestuur in elke diocees, wordt bijgestaan door daartoe aangesteide geestelijken, die hunne henoeming en bevoegdheid van den Bisschnp ontvangen en aan zijn gezag onderworpen zijn . Tot bet algemeen bestuur van Gene diocees behooren , onder anderen, de VLCARIS-GENRRAAL van den Bisschnp . Ieder Bisschnp heeft een of weer sECRETARISSEN .

[let besturend en onderwijzend personeel der sEMINARIEN bestaat uit daartoe door den Bisschnp aangesteide geeslelijken . Ieder Seminarie staat onder het toezigt van een Coliegie van

14 die uit de Dekens en Pastoors van bet diocees zijn gekozen . De hoofd-afdeeling van ieder Seminarie words hestuurd door een PRESIDENT . Aan bet hoofd van iedere onder.afdeeling staat een REGENT . De geestelijken met bet onderwijs in de beide afdeelingen van ieder Seminarie belast, dragen den titel van PROFESSOR. PRovISOREN,

In elk Dekenaat is een DEKEN, die den Kerkvoogd in zijn bestuur der parochien ten dienste staat, en zoodanige bemoeijenissen to vet rigten beefs als bij de statuten en reglementen van bet Bisdom aan hem zijn opgedragen .

Het herderlijk dienstwerk, en de geestelijke verzorging der parochianen is, door den Bisschop, toevertrouwd, in elke Parochie aan em' PASTOOR, en in een Rectoraat aan een' RECTOR . In talrijke of uitgestrekte parochien worden aan den Pastoor een of meer medehelpers (vrcARrssEN) toegevoegd , aan welke bier to laude gewonelijk den naam van KAPELLAAN words gegeven . De geestelijke verzorging der Roomsch Batholijke militairen yen gevangenen, is in den regel opgedragen aan de daartoe door den Bisschop benoemde geestelijken van de parochien . Voor de niet openbare dienst in die gestichten, welker hevolking eerie bijzondere communiteit vormt, en door een eigen geestelijke (Rector) afzonderlijk bediend words, zijn bijzondere Priestess tot dat einde door den Bisschop aangesteld . Deze geestelijken worden niet onder diegenen gerekend, welke openbare bedieningen bekleeden .

ties PERSONEEL der DIENSTDOENDE GEESTELIJKHEID van de kerkelijke provincie bestond op 1 October 1858 uit 1763 Priestess, die in openbare bedieningen waxen geplaatst,

15 flat getal verdeelt zich, naar elken rang, diocees-gewijs, ate volgt Bisdom -13 Hoedanigheid . d1

;~N

e

M

I

.c ~;

Aartsbisschop

.

Bisschoppen .

.

Hulpbisschoppen

.

.

1

r~

n

H

H I

1

u

1

»

1

1

3

.

.

1)

H

1

1

»

2

Vicarissen-Generaal .

.

i

1

»

t

n

3

Secretarissen

.

1

2

I

1

1

6

.

15

16

13

6

11

61

.

1

1

1

1

1

5

Dekens

.

.

.

.

.

.

. .

Hoofda fdeeling

President

Professoren .

4

5

6

3

4

22

Onderafdeeling

Regent

1

1

1

1

1

5

Professoren .

11

8

12

12

12

55

Pastoors en Desservanten

241

187 222

79

159

888

Rectors

1

l

22

28

Kapellaans of Vicarissen

153

66 163

747

Algemeen totaal (1) .

414 365

c

»

4

0

p,

.

159 2016

454 166 364 1763

(1) Daar de hoedanigheid van Vicaris-Generaal, en van Deken thane nog is opgedragen aan Priestess, die (evens andere geestelijke betrekkingen bekleeden, zoo is hun gelal in het algemeen totaal niet merle geteld, met uitzondering van 1 Deken in het Bisdom Haarlem, die in dat totaal is begrepen, omdat hij

geene andere betrekking vervult .

1 i) filet getal der parochiaal dienstdoende geestelijken verdeelt ,zich provincies •g ewijs als volgt ; Pastoors

Provincien .

en

Kapellaans Rectors,

Desservanten.

of

Totaal .

Vicarissen.

Noordbrabant

233

5

230

468

Gehlerland

124

~~

81

205

Zuidholland .

87

»

84

171

Noordholland

.

.

102

»

76

178

Zeeland

34

f>

16

50

Utrecht

41

~~

36

77 40

Friesland

29

»

11

Overijssel

61

»

41

102

Groningen

13

+~

8

21

iDrenthe

5

1

1

7

Limburg

159

22

163

344

Algemeen totaal

688

28

747

1663

.

.

De niet in openbare geestetijke bediening geplaatste Priestess, lie dienst does in de bijzondere Rectoraten of Communiteiten in .geslichcen van ,godsvrucht, liefdadigheid, ondet wijs, enz . zijn in de vorenstaande label niet opgenomen . Hun getal is afwisselend en niet of fccieet bekend . De emeriti verklaarde Priestess, die in het genot van pensioen zijn gesteld, maakten op 1 Julia 1858 eeu getal uit van 109, hetwelk zich, naar hunne laatst bekleede betrekking, d'iocees • ewi.js verdeelt als in de volgende label is aangewezeni

1(

Bisdom U

Baatst bekleede betrekking . a

o

a

F

C7

x

y

m

Professor

»

2

i

»

2

5

Deken

»

1

2

»

»

3

Pastoor of Desservant .

22

23

16

5

5

71

Rector

»

a

»

»

2

2

Kapellaan of Vicaris

3

6

7

2

10

28

25

32

26

7

19 109

Algemeen totaal

.

.

In elke Parochie en in' ieder zelfstandig Rectoraat is de zorg voor de tijdelijke of stoifelijke belangen opgedragen aan een PAROCHIAAL KERKBESTUUR .

Dat bestuur is, overeenkomstig het daartoe betrekkelijk algemeen Regiement, under hat toezigt van den Bisschop, belast met bet aangaan van alle burgerlijke handelingen, waartoe de kerkelijke gemeente in hare hoedanigheid van zedelijk ligchaam bevoegdheid bezit. Elk parochiaal kerkbestuur bestaat uit den Pastoor of Rector en een bepaald getal Kerkmeesters, die door den Bisschop woeden benoemd . Indies de bij•kerken buiten bezwaar der parochiaae kerkekas worden onderhouden, dan kunnen zij een eigen bestuur, afgezonderd van bet parochiaal kerkbestuur, hehben, walk eigen

18 bestuur zich in dal geval naar het algemeen Reglement op bet parochiaal kerkbestuur gedraagt . Dit is ook bet geval met de algemeene hulpkerken, maar niet met de parochiale hulpkerken . Deze laatsten staan onder bet beheer van bet parochiaal kerkbestuur . Zij maken met de hoofdkerk der parochie een ondeelbaar geheel uit en bezitten alzoo geene eigene of zelFstandige regtspersoneiijkheid, zoo als met de bijkerken het geval kan zijn, wanneer deze voor en ten lasts van een bepaald onderdeel der Parochie zijn opgerigt en onderhouden worden . In bet Bisdom van ROERMOND, als ook in bet Zeeuwsch gedeelte des Bisdoms van BREDA is het stoffelijk beheer der parochiekerken en annexen of openbare rectoraten opgedragen aan eene, hij bet decreet van den 30 December 1809 georganiseerde, openbare instelling, welke den naam van KERKFABRIEK draagt, en, onder bet toezigt van den Bisschop, alle tot haar beheer hetrekkelijke burgerlijke handelingen, als een zelfstandig hgchaam aangaat .

Het KATIIOLIJK ARMWEZEN en de daaruit voortgevloeide of daarmede ver band houdende instellingenn van liefdadigheid, staan, in de geheele uitgestrektheid van elks diocees, onder het kerkelijk gezag en oppertoezigt van den Bisschop . De verschillende inrigtingen van armenverzorging en instellingen van lieidadigheid, worden onderscheiden in parochiale en niet parochiale .

Tot de eerste klasse behooren die, welke voor de behoeften van bet parochiaal armwezen in het algemeen, door den Bisschop, zijn ingesteld, om voor rekening der Parochie, of uit de daartoe aan haar verstrekte middelen, in den nood der in de Parochie aanwezige armen en hulpbehoevenden to voorzien, voor zoo verre de heschikbare middelen toelaten . In de tweeds klasse vallen alle overige inrigtingen van Iief dadigheid, die uit stichtingen voortvloeijen, of door Katholijke

19 vereenigingen, met de vereischte kerkelijke goedkeuring, daar . gesteld zijn . De parochiale inrigtingen van liefdadigheid worden heheerd door een daartoe ingesteld PAROCHIAAL ARMBESTUUR . De niet parochiale inrigtingen hebben haar eigen bestuur . Beider besturen zijn wegens hun beheer aan den Bisschop verantwoordelijk . De kerkgoederen en de armengoederen vormen geene gemeenschap . Zij worden afzonderlijk beheerd . Beider baten en lasten molten niet vermengd worden . Het parochiaal armbestuur en de besturen der niet parochiale inrigtingen van Iiefdadigheid zijn gehouden de bepalingen in acht to nemen, welke voor ieder hunner, bij bet daartoe vastgesteld algemeen Reglement, afzonderlijk zijn voorgeschreven . Elke Parochie heeft in den repel een parochiaal Armbestuur . In eene parochie kunnen twee of meer zoodanige besturen, en voor twee of meer parochien kan en parochiaal Armbestuur bestaan, wanneer plaatselijke omstandigheden dit wenschelijk waken . De laden der parochiale Armbesturen worden nit de parochianen benoemd . Zij dragen den naam van ARMMEESTEBS. De Pastoor der parochie bekleedt de hoedanigheid van BISSCHOPPELIJICE COMMISSARIS in bet Armbestuur . Hij neemt daarin vary regtswege zitting met raadgevende stem, oefent aanhoudend toezigt nit over de handelingen van bet Armbestuur, en waakt voor de aangelegenheden van bet parochiaal armwezen, in verband met zijne pastorale zorgen . De eerste benoeming der Armmeeslers geschiedt door den Bisschop . Bij iedere aftreding of vacature heeft de wedervervulling plaats, door de keuze van bet parochiaal Kerkbestuur en bet parochiaal Armbestuur, daartoe, in eene vereenigde zitting, volgens daarvoor vastgestelde repels, to zamen werkende .

20

Het ZIELENTAL der Roomsch Katholijke bevolking bedroeg op 1 Januarij 1858, berekend naar de feitelijke bevolking der ge meenten , in ronde getallen nagenoeg Provincien . Zielen . 1 Gelderland . . . . 97,500 Zuidholland . 4,000 Noordholiand 9,000 Utrecht 60,500 Friesland 23,500 Overijssel 73,500 15,500 Groningen Drenthe . 4,000

Dioceses .

UTRECHT .

287,500

r IIAARLEM .

.

.

.

Zuidholland . Noordholland Zeeland .

146,000 139,500 10,500 296,000

s HERTOGENBOSCI!.

Noordbrabant . Gelderland .

r

258.000 52,500

.

310,500 I3REDA

Noordbrabant . Zeeland . ,

.

. 103,000 32,500 135,500

R0ERMO'D

.

.

.

Linuburg .

209,000

Totaal

.

.

.

flat totaal verdeelt zich per provincie, als volgt Noordbrabant 361,000 Gelderland . 150,000 Zuidholland . • . . 150,000 Noordholland . 148,500 Zeeland . • 43,000 Utrecht . . 60,500 Friesland . • . 23,500 Overijssel . • . 73,500

1,238.500

21 Groningen

15,500

Drenthe

4,000

Limburg 209,000 Totaal

,

.

. 1,238,500

De DOORLOOPENDE VERSTREKKINGEN UIT 'S RIJKS KAS toegekend, ten

behoeve van het personeel der dienstdoende geesteUjkheid

in de vijf dioceses, beliepen in October 1858, als volgt Aartsbisdom van UTRECnT .

Jaarwedden van

den Aartsbisschop

f

I Secretaris

a

400.00

5 Professoren

as

2,000 .00

as

1,446 .00

Bureau- en administratiekosten Jaarwedden van

` 238 Pastoors en 1 Rector . 135 Kapellaans

, ,

.

2,500,00

ra 101,641,47 » 15,051 .00 f 123,038 .47

Blsdom van HAARLEM. den Bisschop , Jaarwedden van

.

as

2,500 .00 400 .00

5 Professoren .

a

2,000 .00

Bureau- en administratiekosten Jaarwedden van

f

.

1 Secretaris

187 Pastoors . 110 Kapellaans

a

1,122 .00

a

80,345.00 14,600 .00

f 100,967 .00 Blsdom van 's HERTOGENBOSCL den Bisschop . Jaarwedden van

1 Secretaris

.

.

7 Professoren . Bureau en administratiekosten

f 2,500.00 a

400,00

n 2,800 .00 .

a

1,326 .00

22 Jaarwedden en competentien van 222 Pastoors en 3 Rectors . . 189 Kapellaans 8 Kerkelijke bedienden

f 92,538,39 ; » 22 .194 .17 >> 403.85 f 122,162 .41'

Bisdom van

BREDA .

den Bisschop , . . . . f 1 Vicaris-Generaal . . . a Jaarwedden van 1 Secretaris n . . . » 4 Professoren Bureau- en administratiekosten u Jaarwedden en competentien van 79 Pastoors en 1 Rector a n 61 Kapellaans

Bisdom van

Jaarweddenvan

400,00

1,600.00 468 .00

39.746 .61 6,626 .05 52,140 .66

f

2,500 .00 400 .00 3,200 .00 954 .00

n

1,800 .00

a

75, 700 .00

a

38,070 .00

ROERMO MD .

den Bisschop 1 Secretaris . . . . . 5 Professoren . . Bureau- en ad rninistratiekosten . . , 5 Heele f 1,000 Beurzen g Halve a 800 7

800.00

f

Jaarwedden van

6

2,500 .00

Pastoors der 1° klasse »

>a

2

146 Desser ~ anten . . ' 22 Vi carrssen-Desservant (Rectors,) 162 Vicarissen .

f 122,624,00

Algemeen totaal

.

.

.

f 520,932 .546

23 BIJZONOERE START DER

NEDERLANDSLHE BIS OMMEN .

PERSONEEL DER

VAN HET AARTSBISDOM

VAN

UTRECHT .

AARTSBISSCHOP .

Z . D. H . Mgr. JUANNES ZWIJSEN, Kommandeur der Orde van den Nederlandschen Leeuw, enz . Resideert op den huize Gerra, gemeente Haaren bij 's Hertogenbosch . ADJUTOR VAN DEN AARTSBISSCHOP . Mgr . Joannes, Philibertus Deppen,

Bisschop van Samos in

partibus in lelium . Resideert to Haaren . VICARIS-GENERAAL .

Andreas, Ignatius Schaepman, President van bet Aartsbisschoppelijk Seminarie to Rijsenburg, onder Driebergen, SECRETARIS VAN HET AARTSBISDOM . Gerardus Martinus Jansen .

AARTSBISSCHOPPELIJK SEMINARIE . Hoofdafdeeling : Rijsenburg . President . A . I. Schaepman . J . W . van Leuihen . F . P, van de Burgt . Professoren . J . W . S . van Egeren . W . G . van Vuuren . Onderafdeeling : Culemborg . A . J . Verhoeven . Regent. A . F . Haakman . W, van I1am . A . van der W olk . H . J . H . Marijnen . G . J . Dekker s . T . Stokvis . Professoren . P . Maas . C . van den Bosch . I . G . A . Peese-Binkhorst . A . W . Verweert . P . G . Bongaerts . DEKENS . Dekenaat . Utrecht .

Almelo . Amersf'oort. Arnhem . Culemborg,

Dekens . J . Hartman (11, Geheim Karnerheer van Z . H . Pans Pius IX, Kommandeur der Orde van de Eikenkroon en Pastoor der parochie van den H . Willibrordus to Utrecht . G . Binkhorst, Pastoor to Denekamp . WW de Beer, n a Eemnes . T . Brouwer, u » Arnhem . L . C. Velthuijsen, a u Wijk bij Duurstede .

, achter sommige names geplaatst, geeft to (1) Het teeken kennen : Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw .

25

Dekenaat . Deventer . Doesborgh .

Groenlo .

Gron . en Ass . Heerenveen . Leeuwarden. Naarden . Oldenzaal . Zutphen .

Zwolle .

Dekens . J . M . Beltman, Pastoor to Deventer . J . Willemsen, Geheim Kamerheer van Z . H. Pans Pius IX, Bidder der Orde van Isabella de Katholijke en Pastoor to Duiven . Pastoor to Uift . J . Nijkamp, . H a Groningen . F . W . A . Jansen, a a as Sneek . H . Kamp, u n T . Jorna , Harlingen . a Maarssen . W . H . A . van Bijlevelt, as a H . G. van Coeverden, as Enschede. Huberts, » n Zutphen . H. H . van Kessel , Geheim Kamerheer van Z . H . Paus Pius IX, Pastoor der parochie van de H . Maria Hemelvaart to Zwolle .

DIENSTDOENDE GEESTELIJKEN PER PAROCHIEN .

De hierna volgende alphabetische lijst der kerkgemeenten, en openbare Rectoraten) van bet Aartsbisdom van UTRECHT, bevat de namen der vestigingsplaatsen en patronen der kerken, met aanwijzing der provincie en bet dekenaat, waarin iedere plaats gelegen m is, alsmede de namen en voornamen der in iedere Parochie en Rectoraat dienstdoende geestelijken, hunne betrekking (1), het jaartal hunner benoeming tot die betrekking, en eindelijk fret bedrag van de Rijksjaarwedde aan elke betrekking verbonden : een en antler opgemaakt in de maand October 1858 . (Parochien

(1) De hetrekking van Pastoor, Ilapehaan, Rector en Adsistent is aangeduid door de letters P . K . --- R . en A . 9

2

Pro-

vincie .

Dekenaat .

Kerken

Pattoon .

G.

Groenlo.

AALTEN .

Ii . Helena .

U.

Naarden .

ABCOtJDE .

n

Cosmas en Da,i

U.

Amersfoort.

ACHTEVELD .

a

Joseph.

0.

Almelo.

ALBERGEN .

a

Pancratius.

ALMELO,

a

Georgics .

0,

a

F.

Leeuwarden .

AMELAND,

a

Clemens.

U.

Amersfoort .

AMERSFOORT.

a

Maria Hem

AMEBSFOOET .

a

Franciscus Xav .

G.

Arnhem.

AnGEREN .

a

Bavo .

NH.

Naarden .

A1'KEVEEN .

a

Marlinus.

G.

Deventer .

Gr .

Gron . en

G,

Arnhem.

GG

a

Ass .

APELDOOBN

a

Maria Hem,

APPINGADAM .

a

IVicolaus.

AENBEM,

a

Walburgis.

A1NuEM .

a

Eusebius .

a

Maria Hem,

a

Vitus.

D.

Gron . en Ass . ASSE1 .

0.

ZwolIe.

AVEREEST.

27 Dienstdoende geestelijken . Iletrekking .

Names en Voornamen .

Benoemd Rijksin jaarwedde. Guld .

P.

Roggen . P, van

1851

500

P.

Bootz . J . G .

1845

300

P.

Geyn . W . van

1825

300

P.

Warger. J .

1825

400

K.

Schooten . J . van

1856

100

P.

Janssen . R. Boermans . H . J .

1856

K.

400 100

P.

Terwisscha van Scheltinga . F . T .

1854

600

P.

Wennekendonk . J . G . Vaarwerk . H, to

1843 1856

600 100

Lowes . H .

1858

100

Blom . H .

1844

600

K »

Holland . W . P. C . Tassel . P . J .

1856 1857

100 100

P.

Versteeg, W .

1844

400

P.

1848

300

K.

Dijk . G . van Peel . H .

1857

100

P.

Boekhorst . T, H . to

1846

500

K.

Brugman . E .

1857

100

P.

Hendriks . A . P .

1854

400

P.

Brouwer . T .

1848

600

Reigers . F .

1853 1856

150

K. })

D)

D)

Oosterhaan . A . J . F . Peters . H . A . J .

1854

1857

150 150

P.

Bastes Bathenburg . J . H . van

1858

600

K.

Hoogenboom . H .

1858

150

))

Hutten . T .

1858

150

P,

Hamelen . G . J . van

1853

800

P.

Sehuttelaar . J .

1844

800

28

PrOvincie .

Kerken.

Dekenaat,

Patroon .

G.

Zutphen .

BARK.

U.

Amersfoort .

BAARN .

n

Nicotaus .

F.

Heerenveen .

BAKKUIZEN .

a

Odulphus .

BALK

a

Ludgerus . Cat harina .

F.

a

Ii . Martinus .

G.

Amersfoort.

BARNEVELD .

a

Gr .

Gron . en Ass .

BEDUM .

a

Witfridus . Martinus . I(ruisverheffing .

G.

Doesborgh.

BEEK.

a

G.

Culemborg .

BEEST .

a

0.

Oldenzaal .

BEKKUM .

a

Blasius . Maria Hem.

G.

Groenlo .

BELTRUM .

a

G.

Arnhenn .

BEMMEL .

a

Donatus .

BENSCROP .

a

Victor.

Vitus .

U . Utrecht . N .H .

Amersfoort.

BLARICUM .

a

F.

Leeuwarden.

BoLSWARD .

a

Franciscus .

BOLSWARD.

a

Martinus . Maria ffem .

F,

a

G.

Zutphen .

BoRC,ULO .

a

0.

Oldenzaal .

BORNE .

a

Stephanus .

0.

a

BORNERBROEK .

a

Stephanus .

G.

Groenlo.

BREDEVOORT .

a

Georgius

U.

Naarden' .

BREUKELEN .

a

Joanne:.

29 letrekking . P.

Dienstdoende geestelijken, A - Benoemd Rijks. Namen en Voornamen . in jaarwedde. Guld . Verwey . W . 1831 300

K,

Bosch . A. B . van den

1857

P.

Nieuwerrhuis . J . H .

1855

300

P.

Steenhoff. J.

1857

400

P.

Homman . T . L . F,

1856

500

P.

Laar berg . G . 3 .

1835

400

P.

Bock . M . J .

1831

300

P.

Burgers. C .

1841

300

P.

Putman . W. J .

1852

300

P.

Eppink . G,

1854

600

P.

Oy . B . van

1853

400

P.

Willemsen . J .

K.

Rootselaar . G . F . N, van

1847 1858

400 100

P.

Beukeboom . W.

1843

300

P.

Brink . R . A, ten

1857

400

P.

Ranshuysen . H . W . Broekmeijer. J . C .

1841

600

1853

100

P.

Heuveldop . G . J .

1856

600

P.

Former . E . P.

1856

400

P.

Warnink . J . F . Stroot. J . H .

1849 1853

400

K. P.

Kemerink . W . Heynen . J .

1829 1855

400

K. A.

Schneider. H . A

1857

P.

Wclscher . A, to

1848

P.

Jon ;, blood . H . Verhoeven . R .

1839

400

1856

. . .

K.

K.

100

100

400

30 Provineie .

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

G.

Zutphen .

BRUMMEN .

U.

Utrecht .

BUNNIK .

G.

Culemborg .

BUREN .

Gregorius .

G.

Zutphen .a

BUSSLOG.

Martinus .

N .H.

Naarden .

BUSSEM .

Vitus .

0.

Oldenzaal.

BUURZE .

Maria .

D

Zwolle .

COE% ORDEN .

Willibrordus .

0.

Deventer .

COLMSCIIATEN .

U.

Culemborg.

CoTHEN .

Petrus en Paulusl

Gr .

»

CULEMBORG .

Barbara .

0.

Oldenzaal.

DELDEN .

Gr .

Gron . en Ass.

DELFZIJL .

0.

Almelo .

DENEKAMP .

o

Nicolaus .

0.

Oldenzaal .

DEURNINGEN .

»

Plechelmus .

0.

Deventer .

DEVENTER .

s

Lebuinus . Maria .

n

G.

Doesborgh.

DIDAM .

G.

Zutphen .

DIEREN .

s

Ii . Aridreas, »

Barbara,

»

s

Nicolaus .

Blasius .

Joseph .

(Hulpkerk)

»

Martinus.

» 5 t e e g . (Bijkerk) . »

Maria Hem . Maria Hem .

31 Dienstdoende geestelijken . Betrekking;.


Benoemd in

Ri jlrsjaarwedde .

P.

Hoppenr eys . W . A.

1843

Guid . 400

P.

Konings. N . J .

1858

300

K.

Vacant .

100

P.

Baale . J .

1845

550

P.

Heydendahl . A .

1847

400

P.

Brink . J . van den

1836

400

P,

Scholten . G .

1852

600

P.

8chreurs . F .

1853

600

P.

Koestal . J . H .

1852

600

P.

Romijnders . P, J .

1857

300

P.

Jacobs . P, Nieuwenhuis . T .

1856 1856

600 100

Koets . P. J .

1857

100

P.

Geerdink. E . A .

1828

K.

Ellerheek . F . J . T .

1855

400 100

P.

Rekvelt . F . A .

1853

600

P,

Binkhorst . G .

1829

400

K.

Schartman . H . Krabben . H .

1854 1857

100

Bloemen . E . C . J .

1836

300

K.

Riegers . A . J .

1854

100

P.

Beltman . J . M . Max . J . F . F .

1844 1853

600 100

Heijden . J . van der

1858

100

K. u

u

P.

K. r~

100

P,

Huishof. A .

1851

400

K. ))

Jong . F, de Hurk . P . van den

1855 1857

100

P.

Raats . F .

1 836

400

100

32 Pro vincie.

Deken~at .

Patroon .

Kerken .

H. .

G.

Groenlo:

DINXPERLO .

G.

Doesborgh .

DOESBORGH .

»

G.

Zutphen .

DOETICHEM .

»

F.

Leeuwarden .

G,

Arnhem .

G.

F.

»

Leeuwarden .

Martinus •

.

DOKKUM .

»

Martinus .

DOOR NENBURG .

»

Martinus,

DRIEL .

»

Maria Geb . Maria Geb .

DRONRIJP .

G.

Deventer.

DUISTERVOORDE.

»

Martinus .

G.

Doesborgh .

DUIVEN.

n

Remigius .

U.

Amersfoort .

EEMNES .

»

Nicolaus .

G.

Groenlo.

EIBERGEN .

»

Mattheus .

G.

Arnhern .

ELDEN .

»

Lucas .

ELST,

n

Weren fridus .

G.

a

0.

Oldenzaal .

ENSCHEDE .

»

Jacobus .

0.

Deventer .

ENTER .

»

Antonius Abt .

G.

Groenlo.

ETTEN .

»

Martinus.

Z. H.

Cu1ewborg,

EVERDINGEN .

»

Petrus en Paulus .

F.

Leeuwarden .

FRANEKER .

a

Franciscus .

33 t Ienstdoende geestelijken . r

Betrek.. king .

Nawen en Voornamen .

Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld .

P.

Terwindt . F . B .

1857

400

P. K.

Clercx . J . H .

1830

Crimpen . M. A. van

1857

300 100

P.

Berendsen . H . B . A .

1857

600

K.

Zweinenberg . A . F.

1858

. . .

P.

Molenaar . N .

1854

400

P.

Westerman . J .

1848

300

P.

Haems . T . P .

1857

400

P,

Faber . R . J. de

1829

400

P. K.

Hoogveld . J . F .

1834

300

Hoogveld . H .

1851

100

P

Willemsen, J .

1848

300

K.

Groen . J . W . van

1857

100

P.

Beer . W . de Beer . LL de

1841

400

K.

1854

100

P.

Visser . J . T . W .

1845

400

K.

Hutshof. J .

1853

100

P.

Lith . G . L . van

1854

400

P.

Roelofsen . M .

1828

K.

Verhoef. J .

1858

400 100

P.

Coeverden . H . G . van Leusden . J . H . van

1837

400

1854

Egeren . L . H. van

1858

100 100

P.

Kock . T .

1836

400

P.

Bisseling . T.

1840

400

P.

Vislaak . H .

181 1

400

P

Asveld . W . van Schuurs . B. G .

1858

400 100

K. n

4 855

B4 Provincie .

D.

Dekenaa( .

Heerenveen.

Kerken .

FEEDERIKSOORD .

Patroon .

Ii . Joannes .

(Rect . under Steenwijk) . 0.

Almelo .

GEESTEREN .

n

Pancratiut.

G.

Culemborg.

GELLICUM,

s

Maria Geb .

G.

Groenlo .

GENDRINGEN .

')

Marlinus .

Mechelen (Bijkerk) .

.

G.

Arnhem .

GENT .

0.

Deventer.

GOOK .

Z . H.

Culemborg .

GORINCHEM .

G.

Groenlo.

GROENLO .

a Calicetus .

Doesborgh .

GROESSEN .

R

Andreas.

Gr .

Gron . en Ass .

GRONINGEN .

))

Martinus

0.

Oldenzaab

HAAISBERGEN .

a

Pancratius .

Deventer .

HAARLE .

a

Sebastianus.

Amersfoort.

HAMEBSVELD .

a

Joseph .

HARDERWIJK,

s

MarUnus .

e

Jllartinus.

s

Petrus en Paulut .

Maria Once .

35 Dienstdoende geestelijken . Betrek king . R.

Natnen en Voornamen .


Meijer . A .

1854

800

Rientjes . J .

1852

300

K.

Boerenbrink . G . J .

1858

100

P.

Jonkman . R,

1846

300

P

Harperink . 11 . J.

1846

400

K.

Kerkhof . A .

1853

100

P.

Oosterik, G. J .

1842

K.

Hagen . J. A, ten

1857

400 100

P.

Bloemen . H . J, A .

1845

500

K,

Bosch . J . van den

1856

100

P. K,

Straman . L . J . Lucassen . R . T . H,

1857

400 150

P.

Boschker . J, W . Otten . J . A . Teunissen . H. W .

1843

400

K. ))

1853 1856

100 100

P.

Wienholts . H .

1852

300

K.

Hondenhurg . F . H,

1858

100

P. K,

Jansen . F . W . A . Stiphout . H . J .

1844 1854

600 100

1852

Hamers . J . C .

1855

100

n

Demes, G. J .

1857

100

n

Volkering, G . J .

1857

100

P K.

Wiegink, H,

1841

400

Rikmanspoel . J .

1857

100

P.

Vos . B .

1854

400

K

Vacant .

P.

Brink . H . ten

1851

300

P,

Tinnebroek. H . H .

1854

330,87

36 ProVincie.

Dekenaat .

P'atroon .

Kerken .

F.

Leeuwarden.

HARLINGSN .

U.

Utrecht .

HARMELEN .

»

Bavo .

0.

Zwolle .

HASSELT .

»

Stephanus .

F.

Heerenveen .

HEEL .

»

Joseph . Pancratius .

1i . Michael .

G.

Doesborgh.

'S HEERENBEBG

»

F.

Heerenveen .

HEERENVEEN .

»

Geest .

0.

Deventer .

HEETEN .

»

Maria Onty .

0.

Zwolle .

HEINO .

»

Maria Hem .

0.

Deventer .

HELLENDOORN .

»

Sebastianus .

0.

O1denzaal.

HENGELOO .

»

Lambertus .

0.

Almelo .

HERTME .

»

Stephanus .

» S e n d e r e n (Bijkerk) . » G;

Arnhem .

HERVELD .

»

Willibrordus.

G.

Doesborgh .

HERWEN .

»

Martinus .

N. H.

Amersfoort.

HILVERSUM .

» Vitas .

HOOGL A ND .

»

U.

Martinus .

» Cyriacus . » D a l f s e n (Bijkerk) . » Cyriacus .

0.

Zwolle .

Gr .

Gron . en Ass . HORN (op dell) .

Ho0NAoRST .

»

Willibrordus .

37 Dienstdoende geestelijken . Betrekking .

Namen den Voornamen . T. P,

Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld . 1822 400

P. K,

Jorna .

1855

100

P.

K.

Bijlevelt . P . J . W, van 1856 Hugenpoth tot Aerdt . J . L. C . A . Baron van 1858

400 . . .

P,

Alferink, C . A .

1852

600

P,

Lunter . J . B .

1850

400

P. K.

Heinink . P . Claassen, M .

1823 1858

400 100

P,

Kestens . P .

1832

500

P.

Tempelrnan . A .

1853

400

Sabee . J .

Vacant .

K,

P.

Spitzen . 0 . A .

1857

400

P.

Mollink, A .

1847

400

P.

Lohuis. E,

K.

Huybers . N. F.

1841 1858

P.

Heinink . L .

1852

,

300 100 300

P.

Versteeg . H, L,

1835

400

P. K.

Terwindt . H. J, Vos . W .

1840 1855

400 100

P. K.

Smidt . H . J. Wiggelaar . W . J . van de Wennekers, J .

1857 1855 1857

400 100 100

P. K.

Huberts . L . F. Mentink . J.

1854 1858

400 100

P. K,

Dam . J. van Bauer. L .

1846 1858

250 100

P.

Crone. E . B.

1846

400

38 Provincie .

Dekeiiaal .

Kerken,

Patroon .

U.

Utrecht .

HOUTEN .

Ii . Maria Hem .

G.

Arnhem,

f1UISSEN .

u

!Maria Item .

0.

Zwolle.

YSSELMUIDEN

»

:Maria Onty .

U,

Utrecht .

YSSELSTEIN .

~~

Nicolaus .

G.

Arnhem.

INDOORNIK,

» F

U

H e t e r e n (Bijkerk

Leeuwarden .

IRNSUM .

Heerenveen .

JOURE .

Utrecht.

Gr . U. TN. H .

)

Marcus .

Mattheus .

JUTPRAAS .

»

Nicotaus .

KABAUW .

a

Jacobus .

Naarden .

KAMERIK .

»

flypolitus .

Zwolle.

KAMPEN .

»

Maria Hem.

Zutphen .

KEIrENBURG .

»

Joannes de Doop .

»

Or.

Joannes de Doop Flubertus .

»

»

G,

»

»

n

Gron . en Ass .

n Naarden . »

Hen gel o (Bij kerk)

» Wiltibrordus .

KLARENBEEK .

»

Maria Hem .

KLEINEMEER .

n

Will brordus .

KLOOSTERBIJREN4

a

Witlib7'prdus .

KOCKENOEN .

»

Maria Hem .

KORTENIIOEF',

a

Antonius van Pad.



Benoennd Rijks in jaarwedde . Guld,

P,

Robert . J, tl . J .

1843

. , .

P. K,

Utters, T . B . Verwaaijen . G, Peters, U .

1841 1857

160,60 301

1857

100

a

P.

Vacant .

400

P,

Antwerpen . P . A . van

1855

400

K,

Pieck . H, J,

1857

100

P.

Nales, A . B,

1848

400

K.

Hulshol'. T .

1851

100

P.

Rooswinkel, N . J .

1814

200

K.

Scholten . 0 .

1853

, .

P.

Western . J . H . M,

1858

400

P.

Urbanus . A . B.

1841

200

K.

Plaster . W . E .

1857

100

P.

Be=nmel . A, J . van

300

A.

Goldewijk . U .

1857 1856

P.

Schuurman .

1848

300

P. K.

Nieuwen(ap, H . A . Vinke . W . J .

1835

600 100

J.

n

Haan . J, de

1851 1858

P.

Berendsen . B .

1839

400

K.

Woerkom . G . van

1855

100

P.

Tusveld . U . B,

1855

400

P.

Tusveld van Boxel . U . P,

1846

300

K.

Timans . A . H .

1855

150

P.

Theromen . H .

1849

300

P.

Oosterbaan . H . P . T .

1836

400

P.

Hilhorst . U .

1857

400

100

40

provincie .

DekenaaL

Kerken,

patronn .

0.

IIeerenveen .

0.

Almelo .

N. H.

Amersfoort .

LAREN .

G.

Doesborgh .

LAfiaUM .

0.

Almelo.

LATTROP .

»

Simon en Judas .

Z. H .

Culemborg .

LEERDAM .

»

Maria Onto.

F.

Leeuwarden .

LEEUWARDEN .

a

Bonifacius,

LEEUWARDEN .

as

Dominicus .

F.

}~

KUINRE .

1 . Nicolaus .

LANGEVEEN,

'>

Pancratius .

n

Joannes de Doop .

D~

Martinus .

F.

Heerenveen.

LEMMER .

»

Willibrordus .

G.

Arnhem .

LENT .

»

Maria Geb .

0.

Deventer .

LETTELE .

as

Nicolaus .

G.

Groenlo .

LICHTENVUORDE .

as

Bonifacius .

0.

Zwolle .

LIEDERROL' HUTS .

» Nicolaus,

G.

Doesborgh .

LOBITH .

as

G,

Zutphen .

LOENEN .

a Antonius .

J.

Naarden.

LOENERSLOOT+

as

Ludgerus .

0.

Oldenzaal .

LONNEKER .

n

Jacobus .

G.

Doesborgh .

Loo ('T)

n

Antonius Abi

0.

Oldenzaal.

LOSSER .

i

Maria Geb .

Maria Only .


Narnen en Voornamen .

Benoernd Rijksin jaarwedde. Guld . 1844 400

P.

Baler . J . B,

P.

Smeijers . J . T.

1858

800

P. K.

Duynhoven . W . van Wittebol . P.

1842 1854

300 100

P. K.

Br~uyn . H . J . de

1855.

400

P.

Slutken . A .

1854

300

P.

Otten . L . T . F .

1856

600

P. K n

Bauer. H . Kortenhorst . F . J . R . Postma . J .

1854 1854 1858

600 100 100

P. K. a

Goossens . J . H . Goossens . A . T. Ewijk . H. J . A . vain

1854 1854 1857

600 100 100

P,

Besselink . G .

1838

300

P.

Hendriksen . E .

1851

400

P.

Bruns . J . G .

1856

600

P. K. .

Hondvorst . J . C . flout . C . van

1856 1857

300 100

P.

Santen . J . P, van

1847

300

P.

Verheij, A . B .

1844

400

P.

Fornier . F . W .

1843

400

P.

Uiterwaai . H .

1856

300

P.

Reimer . L .

1838

300

Vacant .

Vacant .

K.

P.

Peters . J.

1857

300

P. K.

Vergert . J . ten Scholtenhave . J .

1835 1855

300 100

42

Provincie .

Kerhen .

Dekenaat .

Patroon .

H . Plechelmus .

0.

Oldenzaal .

LUTTE .

0.

Zwolle .

LUTTEN .

»

0.

Deventer.

LUTTENBERG .

»

Cornelius .

U.

Naarden .

MAARSSEN .

»

Pancratius

F.

Leeuwarden .

MAgKUM .

1)

Martinus .

G.

Culemborg.

MAURIK.

1)

illaria Hem .

U.

Naarden .

MIJDRECRT .

»

Joannes de Doop .

U.

Utrecht .

Moi TrooRT .

»

Joannes de Doop .

NAARDEN.

»

Vitus .

N . LI .

»

Alphonsus de Lig .

G.

Groenlo.

NETTERDEN .

»

Walburyis.

F.

Heerenveen .

NICOLAASGA .

))

Nicolaus .

D.

Zwolle .

NIEUW •SCHOONEBEEK.

»

Bonifacius .

G.

Amersfoort.

NIJKERK .

»

Cat harina.

G.

Zutphen.

OLBURGEN .

1)

Willibrordus .

»

Joannes Evang .

~)

D r e m p t (Bijker k) .

G.

Zwolle .

OLDENBROEK .

»

Maria Hem .

0.

Heerenveen .

OLDEMARKT .

1)

Willibrordus.

0.

Oldenzaal .

OLDENZAAL .

0.

Deventer .

OLST .

»

Willibrordus,

0.

Zwolle.

OMMERSCIIANS .

))

Vincent . a Paulo .

F.

Leeuwarden .

OOSTEREND .

))

1Wartinus .

Plechelmus .

43 Dienstdoende geestelijken . Bet rekking .

Namen en Voornamen .

RijksBenoemd jaarwedcte. in Guld . 300 1837 100

P. K.

Geerclink . J .

P.

Muller . J . D . L .

1852

800

P.

Korte . N . A . B .

1857

300

P. K.

Bijlevelt . W . 1:1 . A . van Vesters . L .

1833 1858

400 100

P.

Heskanip . B . C .

1857

300

P,

Schaik . A . van

1855

400

P. K.

Lonink . C . M . Vreeswijk . A .

1842 1857

300 100

P. K.

Westerveld . J. Kortland . A .

1855 1856

400 100

P.

Grindt . C, van der

1854

400

P.

Nieuwenhuis . H .

1854

P.

Faber . J .

1850

400

P.

Holtkamp . 0 . T .

1857

800

P.

Clercx . J A .

1848

400

P. K.

Ileuver . 0, de Kats . \V, van

1848 1857

400 100

Vacant.

600

Vacant .

P. Gelink . M . F .

1851

400

P. K.

Beernink . J . Haarmans . A . A . Smits . 51 . G .

1841 1857 1857

400 100 100

P.

Eulink . A .

1858

400

Sletering . J . J .

1857

800

Werf. R . van dee

1829

300

P.

P.

44 Provincie .

Dekenaat .

Kerken .

Patrnon .

G.

Arnhem .

OOSTERHOLT .

F.

Leeuwarden.

OOSTERWIERUM .

a

0.

Almelo.

OOTMARSUM .

>>

Simon en Judass

~a

Simon en Judas .

a

T i 11 i g t e (Bijkerk .)

H . Leonardus .

Wiro .

U .

Utrecht.

OUDEN-RHIJN .

»

Maria Hem .

G.

Doesborgh.

OUD-ZEVENAAR .

»

Martinus .

PANNERDEN .

»

Martinus .

a

Willibrordus .

PUTTEN .

a

Maria Zuiv .

RAALTE .

a

Kruisverhe ffiny .

a

Cunera.

G.

a

Gr .

Gron . en Ass. PEicEL-A,

G.

Amersfoort .

0.

Deventer.

U.

Arnhem .

RENSwoUDE .

0.

Almelo .

REUTUM .

G.

Culemborg .

RHENOIJ,

a

Maria Hem .

G.

Groenlo .

RIETMOLEN .

»

Cecilia .

a

N e e d e (Bijkerk .)

a

a

Simon en Judas.

.

.

U.

Utrecht .

RIJSENBURG,

a

Petrus banden .

0.

Deventer.

RIJSSEN .

a

Dionysius .

0.

Oldenzaal .

ROSSUM .

a

Plechelmus.

G.

Culemborg .

RUMPT .

a

Maria Geboorte.

G,

Zutphen .

RUURL0 .

a

Willibrordus .

45 Dienstdoende geestelijken, Betrekking.


Benoemd Rijksin jaarwedde~ Guld .

P.

Gerichhausen . P.

1850

500

P.

Idema . J,

1846

400

P. K. n

Linde . W . H . A, van der Bosch . L . van den Essink . J . G, H . C .

1854 1856 1858

400 100 100

P.

Keuken J . J,

1854

300

P.

Mulder . G . Straeten . J, van der

1807

250

1854

100

P.

Schlosser . J .

1848

400

P.

Wreesman . D . A . Bos . J .

1841 1856

300 100

P.

Harteveld A . van

1848

600

P. K.

Pas . * C . Smale . C .

1843 1857

400 100

P,

Meurs . H,

1854

430

P,

Reimer, J .

1857

400

P,

Thuring, J .

1851

400

A.

Maas . M .

1858

100

P.

Huisham . G . J .

1832

300

K.

Bartels . T . J . J,

1857

200

P,

Kortland . A .

1819

, . .

P.

Koning . A .

1852

400

K,

Havink . J . H .

1856

100

P.

Bruns J, T . E .

1854

300

K.

Teusse . E . C . A .

1858

100

P.

Dijk, J . van

1858

400

P,

Langen . J, Ii, van

1857

400

K,

46

Prorn Vincie .

Dekenaat .

Keiken .

Patroon .

0. .

A1meo .

SAASVELD .

ii . Plechelmus .

U.

Cuemborg.

SCIIALKWLJK .

))

Michael.

0.

Zwolle .

SCIIOKLAND,

r'

Michael .

F.

Leenwarden .

SENSMEER .

))

Vitus .

G.

Groenlo.

SILVOLDE .

o

Mauritius .

F.

Heerenveen .

SLOTEN .

a

Fredericus.

F,

U. U.

a

Amersfoort . a

Gr .

Gron . en Ass .

0.

ileerenveen .

Martinus.

SNEEK .

SOEST .

)

Petrus en Paulus.

SOESTEREnG .

a

Carolus Bar.

STADSKANAAL .

a

Maria Hem .

STEEN WIJK .

)

Clemens .

0.

a

STEEN WIJKERWOLD .

a

Andrews .

F.

a

STEGGEIIDEN .

a

Fredericus.

TERBORG .

a

Georgics, Martinus .

G.

Groenlo.

a Gaanderen . (Bijk .) a G.

Culemborg .

TIEL .

a

Dominicus .

0.

Almelo .

TUSBERGEN .

a

Pancratius

N . H.

Naarden.

UITU00RN .

a

Joannes Onth .


lumen en Voornamen .

Benoernd in

Rijks . jaarwedde . Gold . 300 100

P. K.

Aarnink . B .

P. K. A.

Bergers . T . Verheul . C . B . iNoenen . J . H . van

1831 1853 1857

300 100 . . .

P.

Ter-Schouw . H . F . J .

1856

800

P. K.

Beersma . J . Brenninkmeijer . H . D

1838 1856

400 100

P. K.

Blnemers . H . J . Meessen . L . F . J .

1851 1857

400 100

P.

Tromp . H .

1832

400

P. K.

Kamp . H . Brouwer . T .

1854 1854

, 400 100

P. K.

Steenhoff. W . Piek . H . A .

1851 1857

300 100

P.

Rademaker L .

1837

600

P.

Wijnants . A . F . J .

1848

800

P.

Berg . B . van deny

1856

400

P.

Roberink . B .

1855

400

P.

Hoekstra . P .

1846

400

1852

400

1856 Vacant .

P.

Herfkens A .

K.

Weitjens . J . A .

1857

100

P.

Lohmei jer . B . H,

1854

400

K.

Rensen . J . A .

1857

Bokum . C . ten Geerdink . E.

1854 1858

. . . . .. 300 100

Wit . P, de Kanne . H .

1839 1854

300 100

» P. K. P. K.

Vacant

48

Provincie .

Dekenaat .

Patroon .

Kerken .

Gr .

Gron . en Ass .

UITHUIZEN .

11. Jac . de Meerdere .

G.

Groenlo .

ULFT .

»

Petrus en Paulus .

U.

Utrecht.

UTRECHT .

»

Cat harina .

UTRECHT .

»

Willibrordus .

»

Martinus.

UTRECHT

»

Augustinus .

t~

UTRECHT .

a

Dorninicus .

»

UTRECHT,

i~

Martinus .

UTRECHT .

»

Maria .

a

Martinus .

»

Martinus .

a

Jacobus .

U,

»

(Hulpkerk) .

a

U.

U.

U.

G.

f~

3~

Deventer .

VAASSEN,

»

Epe .

(Bijkerk .)

G,

Arnhem .

G.

Culemborg.

VARIK.

» Petrus en Paulus,

0.

Almelo .

VASSE .

»

VALBUR& .

Pancratius .

49 Dienstdoende geestelijken . Betrekking. P.

Namen en Voornamen . Legebeke . W .


Vacant.

K.

P. K.

Nijkamp . J . H . Schuurmans . L .

1845 1857

400 100

P. 1% .

Jong . W . M . de Beckman . J . Hendr'lksen . P . H . L .

1855 1855 1856

600 150 150

P. K.

Hartman . J. Oppenraaij . J . M . van Wesselg . W Vet moles . C . R . Kloppenborg . H . B . J . L .

1837 1855 1857 1857 1857

600 150 150 150

Stapper shoef. H . Veuhorst. F . G . J . Oosthuijs . J . S . Jorritsma . A . A .

1848 1851 1855 1848

600 150 150 . .,

P. K.

Ewijk . P . van Wintjes . J . 11 . Clasquin . J . J . G .

1847 1853 1857

600 150 150

P K.

Kok . H . B, Boelofs . G . Koene . F . J . E .

1857 1857 1858

600 150 150

P. K.

Putman . J . J . Veeling-Smale . W, H . Nuenen . WI . van

1857 1857 1857

600 150 150

P. K.

Haaren . J . van Heinink . B . H .

1846 1854

400 100

P.

Weijers . J . R .

1839

400

P.

Nales . J . T.

1857

400

P.

Teusse . H, A, A .

1855

300 3

u

)) D)

P. K. A.

50 Provincie .

Gr .

Kerken .

Dekenaat .

Gron . en Ass .

VEENDAM .

Patroon.

H.

VEENHTJIZEN .

D.

'

Maria Hem .

Ilieronimus Acm

G.

Zntphen.

YELP .

Z U.

Culemborg .

VIANEN .

0.

Zwolle.

VJLSTEREN .

U.

Naarden .

VINKEVEEN .

))

Antonius van Pail .

VLETJTEN .

c

Wiltibrordus .

Tj .

Jiaria Visit . Maria 11 em .

Witlibrordus .

0.

Zwolle .

VOLLENIIOVE.

')

Nicotaus .

G.

Zutphen.

VORDEN .

•

Antonius .

U.

Culemborg.

VREESWIJK .

•

Barbara.

0.

AImelo .

VBIEZENVEEN .

A ntonius Abt .

Arnhem.

WAGENINGEN .

Joannes Geb .

Maria Hem.

n R e ii c u m (Bikerk) F.

Leeuwarden .

WABREGA .

•

Martinus .

Almelo.

WEERSELO .

c

Ilemigius.

0.

Oldenzaal.

G.

Zutphen .

U.

WEGDAM,

Petrus en Paulus .

n

WEUL .

r

)Wartinus.

Utrecht .

WEBXHOVE1 .

'

Maria fleet .

G.

Doesborgh .

WESTERVOORT .

e

Werenfridus .

0.

Almelo .

WIERDEN .

I)

Joannes de Doop .


Namen en Voornamen»

P. K.

Bcekman . J . Cor besier . J . F .

P. K.

RijksBenoemd in jaarwedde . Guld . 1848 300 1857

100

Schutte . J . A .

1851

Peer . H, van

1857

1200 300

P.

Ceurvorst . F . P . J .

1855

400

P, K.

Pompe . C . Kellecieer. J. A .

1855 1854

400 100

P.

Rtentj

1854

300

P.

Bos . J .

1849

300

K.

Hooijdonk . P . W, van

1858

100

P.

Andriessen . H .

1851

300

P

Nulder . L . B .

1852

600

P.

Steenmans . P.

1840

300

P.

Wagelaar . J .

1857

A.

Kersten . J .

1858

400 100

P.

Vos . B . A .

1857

600

P.

1837

600

K,

Taabe . J . A . Jong . C . de

1857

100

P.

Bergman . H .

1846

500

P.

Booret . H,

1846

K.

W iegink, G. J .

1853

300 100

P.

K.

Bloemen . H . J . H . Willemsen, H . T. W.

1830 1852

300 100

P. K.

Kleve . C . Kleve . J .

185? 1848

300 150

P.

Wielakker . J .

1857

400

P.

Vaalman . J . T.

1851

400

P.

Bloemen . H . W .

1854

400

, H.

52 Prorincie .

Dekenaal .

Kerken.

Palroorr .

U.

Deventer . .

WIJIIE .

U.

Culemborg.

WIJK-BIJ-DUURS'rEDE .

G. F. G. G.

Zutphen . Leeuwarden . Gron . en Ass . Groenlo.

F. F.

Heerenveen . Leeuwarden .

WOLVEGA .

F. D. G.

Heerenveen . Gron . en Ass . Doesborgh.

WoUDSEND .

U. G.

Utrecht. Doesborgh .

ZEIJST .

»

Joseph .

ZEVENAAR .

~>

And{eas .

G.

Groenlo .

ZIEUWENT .

Gr . G.

Gron . en Ass . Zutphen .

ZUIDuORN . ZUTPHEN .

r>

U.

Zwolle.

ZWOLLE.

as

0.

rf

ZWOLLE .

I1 . ~'

Joannes de Doop.

»

Maria Hem .

Martinus .

WIJNBERGEN . WIJT(;AARD .

Willibrordus .

WINSCgoTEN .

~~

»

WINTERSWIJA .

ri

WORKUM .

~~

»

>a

ZANDBERG .

Vitus en Gexell .

Jacobus : Franciscus . Weren

fridus .

Michael .

Joseph .

Oswaldus . » A n e w ij n (8ijkerk) . » Mattheus .

ZEDDAM .

Weren fridus .

)a

Joseph .

>a

Joannes de Doop .

Maria fleet

n

Michael .

53 Dienstdoende geestelijken . Betrek-

Narnornamen .

Benoemd jaidth Guld .

P.

Maas. H .

1844

K.

Hengstum . L van

1855

100

P.

Velihuijsen . L. C.

1848

400

K.

Loeff . L .

1855

100

P.

Til . J . W, van

1857

400

P.

Sclielve . J . H, von

1852

400

P.

Feijen . H .

1834

500

P.

Hemming . H .

1852

400

K.

Willemsen . G. A .

1856

100

P.

Henning. P . L .

1846

P.

Bootsma . D .

1828

400 400

K.

lloefsloot . J .

1857

P. P.

Nieuwenhuis . F . 3 . L. Evers . G . 3 .

1858 1856

P.

Goris . H .

1848

800 300

K.

Biegelaar. 3 . Ii .

1858

100

P.

Putman . M .

400

P. K.

Delden . G . T, van Harbors . H .

1858 1834 1856

100

P. K.

Janssen . W . H . Harmsen . G . 3 .

1839 1856

300 100

P.

Koestal . H, T . L.

1854

600

P.

Lluberts . H .

1838

K.

Jong . H . 3. de

1854

500 tOO

P. K.

Louwerens . A. F . , H, van Kessel . Minder . B . F . Wagenberg . 3 . N . van

1854 1837 1852

100 600 100

1858

100

P.

Mocking ., P .

1857

600

K.

Drench . G . Jansen . J . L. R •

1852 1857

100 100

e

400

400

300

54

EECAPITULAT1E OP DE

VOORGAANDE NAAMLIJST .

Geta 1 _

Dekenaten .

Dienst doende

Bedrag der Rijksjaarwedden voor

Rijksjarwedden voor

o

Utrecht . . 18 Almelo . . . 15 Amersfoort 16 Arnhem . , 17 Culemborg. 17 Deventer. . 16 Doesborgh . 15 Groenlo . . 16 Gr. en Ass . 16 Heerenveen 17* Leeuwarden 17 Naarden . . 14 Oldenzaai . 15 Zutphen . . 16 Zwolle . . . 17

18 15 16 17 17 16 15 16 16 17* 17 14 15 16 17

21 10 10 12 11 11 11 11 9 1 10 6 16 7 7

16 15 16 17 17 16 15 15 16 17* 17 14 15 16 17

Guld . 7,000 .00 5,900 .00 6,630 .87 7,160 .60 6,950 .00 7,000 .00 5,150 .00 5,800.00 8,500.00 7,300.00 7,500.00 4,800 .00 5,700 .00 6,400 .00 9,850 .00

17 10 10 12 8 9 10 11 8 1 8 5 13 6 7

Totaal . , 242 242 153 239 1,35

Gold, 2,350 1,000 1,000 1,651 850 900 1,000 1,200 1,050 100 800 500 1,300 650 700

101,641 .47 15,051

(*) Hieronder 6egrepen eeii I ectoraat en

Rector .

55 PROVINCIESGEWIJZE INDEELING DER

VODRGAANDE

RECAPITULATIE.

Bedrag der Ri1ksjaarwedden voor

Getal Rijksjaarwedden voor

Dienst doende Provincien.

CC

CC CC

CCCa

0 0

C)

CC

R CC

CC 0 0

0 0

) C U C$

C, CO'

H

t

CC

C)

C, CC

Gn d . Guld . 31,391 .47 5 .101

Gelderland . .

80

80

49

79

45

Zuidholland .

4

4

2

4

2

1,800 .00

250

Noordholland

8

8

5

8

5

2,900 .00

500

Utrecht . . . .

41

41

36

39

30

Friesland

29

29

11

29

9

Overijssel . .

61

61

41

61

36

Groningen . .

13

13

8

13

7

Drenthe

6*

6*

1

6*

15,600 .00 3,650 12,400.00

900

26,850 .00 3,600 5,700.00

750

1 * 5,000 .00

300

Totaal . . . 242 242 153 239 135 101,641.47 15,051

*) lieronder hegrepen een

Recloraat en Rector .

RANGSCHIKKING der voormelde

JAARWEDDEN

naar de hoegrootheid

van derzelver bedrag .

Hoegrootheid .

Pastoors .

f 1200 .00

1

800 .00

10

600 .00

Kapellaans.

Totaal .

Bedrag .

1

f 1,200 .00

10 37

* 8,000 .00

37

550.00

1

1

550 .00

500.00 400 .00

9 113

u

9

4,500 .00

II

113

45,200 .00

330 .87

1

II

II

1

1 1

330 .87

301 .00 300.00

62

1

63

250 .00

2

II

2

18,900 .00 500 .00

200,00 160.60

2 1

1

3

600.00

150 .00

II

1 21

3,150 .00

100 .00

fI

111

0

3

21

11,100 .00 0

Totaal

242

395

f 116,692 .47

II

II

153

(*) Hieronder begrepen een Rector.

22,200 .00

301 .00

160 .60

57

PERSONEEL

DER

~~~oQQgaJtffItUD VAN HET

EISDOM

VAN

HAARLEM .

BISSCHOP. Z . D . H . Mgr . to Sassenheim .

FRANCISCUS JACOBUS VAN VREE

. Resideert

VICARIS-GENERAAL . Everardus Stephanus van der A'aagen, , Geheim Kamerheer Van Z . H . Paus Pigs IX, Deken en Pastoor van Zoeterwoude .

SECRETARISSEN VAN HET BISDOM . Joannes Francascus Vregt. Wilhelmus Joannes van Grosseh

58

$ISSCHOPPELIJK SEMINAR1 , Hoofdafdeeling : Warmond . C . van Kints . C . Broere, Kamerheer~honorair van Z . H . Paus Pius IX. P, van der Ploeg . C. J . 1%I . Bottemanne . J . J . Rioche . J . F . van Aert .

President .

Professoren .

Onder afdPeling : Voorhout, H . van Beek . P . A . Claasen . J . W . L. Smi t . P . W . van Oorte . J . de Bruin, N . F . Taverne . J . C. H, Mure G . F . Drabbe . H. J . H . Ruschebiatt .

Regent

Professoren,

DEKENS .

Dekenaat .

Dekens .

Ifaarlem .

H . van Leunen, Pastoor der parochie van den H . Joseph to Haarlem . Alkmaar . J. van Gendt, , Pastoor der Parochie van den H . Laurentius to Alkmaar . Aiphen. H . Poppe, Pastoor to Nieuwkoop . B . Hofman, le Amsterdam . Amsterdam . H . de Groot, Pastoor to Beverwijk . .Bev~rwijk . Debt. J . T. van Brassel, Pastoor der parochie van den H . Hypohtus to Delft . 'a Graven hage. J . J . Siegfried, '. , Pastoor der parochie van den

H . Jacobus to 's Gravenhage.

59

Dekenaat. tJoorn . Lcijden . Middelburg . Noordwijlc.

Ouderkerk . t'urmeiend,, dRotterdorn . Wervershoef . Zoe er woude .

Dekens . , Pastoor der parochie van den P . Does, H . Cyriacus to 1loorn . A . C. Quant, Pastoor der parochie van den H . Petrus to Leijden . , Pastoor to 's Heerenhoek . A . A . Tom as, T . J . H . Borret, Kamer heer-honorair van Z . II . Pays Pius IX en Pastoor to Vogelenzang . C. L . Rijp, Pastoor to Ouderkerk . » Purmerend . J . L . B~ kker, u G . G . Bongaerts, Pastoor to Kralingen . P . Fakkers, Pastoor to Spanbroek . , Geheim Kamerbeer E . S . van der HaagPn , van Z, II . Pans Pius IX, Vicaris-Generaal van den Bisschop van Haarlem en Pastoor to Zoeterwoude . DIENSTDOENDE GEESTELIJKEN DER

'AROCHIEN .

De hierna volgende alphabetische lijst der kerkgemeenten, (Parochien) van bet Bisdom van HAARLEM, bevat de namen der vestigingsplaatsen en patronen der kerken , met aanwijzing der provincie en het dekenaat, waarin iedere plaats gelegen is, alsmede de namen en voornamen der in iedere Parochie dienstdoende geestelijken, hunne betrekking (1), het jaartal hunner benoeming tot die betrekking en eindelijk het bedrag van de Rijksjaarwedde aan elke bet rekking verbonden : een en antler opgemaakt in de maand October 1858 . (1) De betrekkingeu van Pastoor, Kapellaan en Adsistent zijn aangeduid door de letters P ., K . en A .

fro vincie,

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

Z . H,

Alphen •

AARLANDERVEEN .

N. H.

Beverwijk .

AKEESLOAT .

»

Jacobus .

N. H .

Alkmaar.

ALKMAAR .

»

Laurentius .

»

N, H,

as

(Hulpkerk) .

ALMAAR .

a (Hulpkerk) .

II . Petrus en Pautus .

»

»

as

Dominicus .

as

Franciscus .

Z. H.

Alphen .

ALPxEN .

as

Bonifacius .

N. H .

Amsterdam .

AMSTERDAM,

»

Nicoiaus .

as

Anna .

» (Hulpkerk).

N, H,

a

AMSTERDAM .

n

a

(Hulpkerk) .

AmsTE1 DAM .

D

Antonius v . Pad.

n

Franciscus .

a

WillibrorduS .


Plamen en Voornamen .

Benoemd Rijksin jaarwedde. Guld .

P.

Wissen . L. van

1857

300

P.

Isink. H.

1838

400

P.

Gent .

1841

K.

Boerkamp . W . A .

1857

600 150

Vermeulen . J . Lonink . H . T .

1858 1856

150 ...

Lens . J . T . Baars . J . H . van Jansen . A.

1831

600

1851 1858

150

Zeijl . J . P . J, van

1851

400

Aenstoots . P.

1855

100

Born J . H . van Elsen . S. den

1856 1856

600 150

~)

Spoorman . L . C.

1856

150

~)

Putman . W . A .

1857

150

P.

Balthazaar . A . M .

1854

K.

1851

600 150

~)

Vogel . J . P . H . Sommersdijk . A .

>)

Aelders . J . F.

1853 1839

150 . . .

Swildens . P. P . C .

1848

. . .

"

Lieshout. J . van

1851

n

Hartman . J. C . Strik . W .

1854 1854

, . . , . .

Exsel. A . van

1856

.,

Kok . G . Schluter . H .

1855 1856

600

Verstraaten . H .

1856

150

n

~) P. K.

P. K.

K.

»

P. K. r

))

, J . van

Vacant,

150

150

62 Pro, vincie .

N. H .

Dekenaa( .

Amsterdam .

N. U.

N . ii

Kerken .

AMSTERDAM

Patrons .

H . Catharina .

i!Iana Ontv .

AMSTERDAM .

31

ignatius . Franciscus lay

AMSTERDAM .

(Hulpkerk) .

N. U .

a

AMSTERDAM .

a

N . Fl .

N. H

a

(Uulpkerk)

AMSTERDAM .

a

Dominicus . Thomas van Aq .

a

Augustznus

))

cv Paulus

A1STERDAM,

Hulpkerk) .

JO5ph .

(13

flienstdoende geestelijken . Betrek king.' ,


Ri jksBeuoemd in jaarwedde . Guld .

P.

Steins-Bisschop . N. J . A .

K. }~

Sandeling . C . J . Gr~tssf~l . J C . van

u

Schuijt A . G . P,

1858

~'

Akker . J . A . van den Brinkman . ,J . Bekker . J. H,

1855 1856

P.

Hoek . H .

1838

K.

Ven . J . M . van de Dooren . C . L, van Roelvink . J . B . F .

1856

150

1857 1856

150

Rijckevfflsel. L . van Loefl'en . J,

1856 1851

600

Loncke . J.

1856

Consen . A.

1849

»

Koedijk . F . Smi~s. .1 .

1854 1834

s

Ruschehlatt . J .

1855

»

Schutte . J .

1855

Sjoukes . P . F . Putten . W . L . van der

1840

600 150

Robart . T . L.

1856 1857

Koors . B .

1858

P. K.

Frees . J . L . B . Hoornemarr . W .

1835 1842

»

KruijF . C . B . de

1858

~>

P. K.

s

P. I c, ,,

1856 1856

600 150

1857

150

1858 600

150 150

150

600 150 150

Vacant .

P.

Dam . J . J, ten

1856

K. »

Viotta . J . M .

1857

Houten . A . J . van Rompel, N. T .

1857 1858

~~

600 150

150

64 Provincie .

N. H.

Dekenaat.

Amsterdam,

Kerken .

AMSTERDAM

Patroon .

H.

Nicolzus

(Buiten ale Vesten) .

»

N. H.

AMSTERDAM .

o

Willibrordus .

(Buiten de Vesten) .

N . ii .

Beverwijk .

o Odutphus .

ASSENDELFT .

N . H . Purmerend.

BEEMSTER .

~~ Joannes de Doop .

N . H,

Alkmaar .

BERGEN .

s

Z . H,

Delft .

BERGSCHENHOEK .

Willibrordus .

Z. H.

n

BERKEL.

Maria Geb .

Petrus en Paulus .

N. H .

Haarlem .

BERKENRODE .

o

Bavo.

N. H.

Beverwijk~

BEVERWIJK .

o

Agatha

Z. H.

Delft.

BLEISw[JK .

)) Maria Visit .

Z . H.

Alphen .

BODEGRAVEN .

•

N. H.

loom .

BOVENKARSPEL .

Gailus .

Martinus .

N. H.

Ouderkerk.

BOVENKERK.

o

Z . H,

Delft .

BRIELLE .

•

Mart . v . Gorkum

N • [1 .

Ouderkerk .

BUITENVELDERT .

•

Augustinus .

N, [1,

Beverwijk .

CASTRICI~M .

n

Pancratius .

N . H,

»

CROMMENIE .

o

Petrus banden .

Z. H.

Rotterdam.

DELFSHAVEN .

Urbanus .

Antoni cs Abt .

65 Dienstdoende geestelijken . lletrekking .



P.

1855

400

K.

Haanraads . F . J . Doorewaard . H . T . Teunisse . H .

1857 1848

150 . .

P.

Wubbe . J. D . G.

1856

400

P. K.

Korih. J . S,

1858 1857

400

Kimman . J .

P.

Hurk . W . van den

1855

400

P.

Blom . C . F .

1853

P.

Schut. J .

1851

P.

Fick . J . F .

1838

300

P.

Weiden . A . van der

1845

300

K.

Schweitzer . A . G .

1858

100

1851

300

K.

Groot . B, de Beunis . T .

1858

100

P.

Schuijt. G . W .

1852

400

P.

Heiningen . W. C . F . van

1857

400

K.

Trosee . J . A .

1856

100

P.

Hilbes. H. J .

1843

300

P.

Kriek . J .

1856

400

P,

Saagsveld . J . W. van

1857

600

P.

1857

A.

Wildt . J . de Aar~sen . B . J. van

1857

400 100

P,

Meuwsen . H . J.

1844

400

P.

Hendriks . J . W .

1851

400

P. K.

Maaseland . J . G, van

1856

400

Alenbeek . W

1857

100

Vacant.

n

P,

.

100

400 400

100

66 Pro . vincie .

Z. H.

Dekenaat .

Delft.

Kerken .

DELFT .

Z . H,

>;

DELFT .

N . H.

Ouderkerk .

Patroon .

Ii . Joseph.

Etypolitus .

>a

DIEMERBRUG .

as

Petrus banden.

Bonifacius .

Z. H.

Rotterdam .

DORDRECIIT .

N. H.

Quderkerk .

DUIVENDRECIIT .

as

Urbanus

N. H.

Purmerend .

EDAM .

is

Nicolaus .

,a

Vincent, a Paulo .

D

V oleo dam (Bijkerk) .

N . H,

Alkmaar,

EGMON DEN,

N . Fl .

Hoorn .

ENKHUIZEN .

Z.

11 iddelbnrg .

GOES .

N .H.

Werverahoef.

GOORN . u

s

.4

»

delbertus .

Franciscus Xav .

as

Maria Magd .

as

Rozenkrans .

»

Maria .

Ursum (Pijkerk) .

Z . El .

Rotterdam .

GOUDA .

Z .H .

»

GOUDA .

Z .H .

}~

's Gravenhage . 's GRAVENUAGE . n (Utilpkerk) .

Joseph .

as 11

Jacobus . Maria ten Have .

67 Dienstdoende geestelijken . Bet rekking; .

Na men en Voornamen .

Benoemd in

Rijksjaarwedde. Guld .

Meurs . A . N . F . van Ausems . N, A . A .

1856 1854

~)

Bouten . T .

1853

t~

Derks . J . M .

1855

Brussel . J . T . vary

P. K.

P.

600 150 . ..

1843

600

Ber nsen . M .

1854

150

u

Honig . G . G .

1857

150

P.

Gastei . N . van

1856

A,

Heuvel . F . H, van den

1858

400 ,. .

P.

IJzermans . J . M . Slaman p .

1851 1856

600 100

Rooselaar . J . F . van

1857

100

P.

Boom . H . C, van den

1857

300

P.

Maat . C . T, tee

1856

500

K.

Karsten . J.

1858

130

P.

Meijer . F . F .

1857

400

P.

Rood J, C, van 't

1850

400

P,

Thieling;s . P .

1836

300

K.

Scheerman . J .

1858

. .

P.

llneser . J . T .

1854

K.

Gijshers . A.

1858

400 100

P.

Bruin . W . de Elsen . 1l . A . C.

1851

600

K.

1857

150

P.

Ranshuijsen . A, F .

600

1 .

Borst . 1 .

1847 1847

P.

Siegfrie~l . , J. 1. Gor~z . J . P. Janmaat . W .

1843 1855 3856

600 150 150

K

K.

s

K. :~

150

68

Dekenaat.

Z .H .

Kerken .

's Gravenhage . 's

GRAVENLIAGE .

Z .H .

'SGRAVENLIAGE .

Z .H .

'SGRAVEN[TA&E .

Patro on .

H. Antonius van had .

)

Theresia .

Nit .

loom .

GROOTEBROEK .

n

N .H .

Haarlem .

HAARLEM .

')

N .H .

UAARLEM .

N .H .

1-IAARLEM .

(Hulpkerk) .

N .H .

HAARLEMMERMEER .

N .H .

HAARLEMMERMEER .

Wiltib rordus .

Joannes de Doop . Joseph .

Antonius van Pad.

Dominicus . )

Thomas van Ag .

. . . . . .

Z .H .

Rotterdam .

HAASTRECHT .

Z .H .

Zoeterwoude .

FIAZERSWOLJDE .

a

Engelen Bew .

N .H .

Beverwijk

HEEMSKERK .

a

Laurentius .

Z.

Middelburg .

s HEERENIIOEK .

,

Barnabas .

Willibrordus .

69 Dienstdoende geestelijken . Betrek • king .


Benoemd in

Rijksjaarwedde Guld .

P. K. a~

P. K.

Kamp . H . A . Op den Bees . \'YTT van

1845

600

1850

150

Bengvoort . A . J .

1857

150

Schagt . P . G, Malingrd . P . C . T,

1853

600 150

»

Brinkman . B . H .

1854 1856

»

Liket . T .

1857

P. K.

Elsen . G .

1836

600

Frentrop . A . Wansink . J G.

1854 1856

150

Nolet . T .

1855

P.

Dehets. J .

1857

400

P,

Leunen . H . van

1848

600

K. »

Wennen . F . H . M .

1851

150

Hagen . P . van der •

1852

150

P.

Sprengers . P . A .

1845

600

K.

Kraaijvanger . F . S . J .

1857

» » P.

Vacant .

150

1,50 , . .

150 150

Rooijen . J . N . A . van

1857

., .

Frankemolle . F . T .

1843

600

Rood . B . A, van 't

1856

150

Randshuizen . A . F .

1857

150

P.

Steenvoor den . J .

1855

720

P.

Koekhoven . J

1857

600

P.

Wolkerneijer .li .

1857

300

K. P.

Heijden . J. P . M . van der Zon . A . ` . van

1857

100 500

K. P.

Tachi . F . A . J . Wijk . H, G . van

P. K.

Tomas . *, A . A . Muller . J . H .

1844 1855

100

1842

350

1841 1858

400 105

70 Pro . vincie .

Dekenaat .

Kerken .

patroon .

N .H .

Alkmaar .

HELLO .

Z.

illiddelburg .

HEINKFNSZAND .

))

Blasius.

N .H .

Alkmaar.

HELPER .

»

Petrus en Pauh4

Z .H .

Delft.

BELLE VOETSLUIS .

~>

Antonius van Pad

Z .H .

Noordtiwijk .

HILLEGOM .

»

Martinus .

Z .H .

Leijden .

HOOGMADE .

»

Maria Geb.

HOOGWOUD .

»

Joannes de Doop

N .H . N. H.

rervershoef. IIoorn~

Willibrordus.

Franciscus .

s

HORN . Cyriacus .

N .II .

N .H .

HOORN .

B.

Purmerend .

N. H .

ILPENDAM . KALF ('T)

» ~>

Sebastianus . Maria 1rlagd .

Z H.

Leijden .

KATWUK .

»

Joannes Geb .

.{-I Z .

Delft .

KETHEL .

n

Jacobus.

Z .H .

Zoeterwoude .

KOUDEKERK .

~~

Michael .

Z .H,

Rotterdam.

KRALINGEN .

»

Lambertus .

N .tl .

Ouderkerk .

KUDELSTAART .

»

Joannes Geb .

Z .H .

Middelburg.

KWADENDAMME .

»

Bonzfacius .

Joannes Geb .

» Ovezande(i3ijkerk) W.H .

Ouderkerk.

KWAKEL .

»

N .H .

Wervershoef.

LA MMERSHAGE .

» Lambertus .

N.H .

Alkmaar .

LANGENDIJK .

»

Joannes Geb .

Z.II .

Aiphen,

L .~NGERAAR"

n

Adrianus.

71 Dienstdoende geestelijken . 43etrek • king.

Namen en Voornanien .

Benoemd Rijksin jaarwedde, Guld . 1838 300

P.

Geurs. M .

P.

Duijvensteijn . J .

1834

400

P. K.

Buchem . J. S . van Schouten . A,

1847 1853

400 150

P.

Verstappen . A .

1855

600

P,

Kerstens . B .

1848

400

P.

Terpoorten . J . 1E .

1858

300

P.

Kalkhoven . M .

1840

350

P. K.

Ewijk . R . J . A . van Overmars . C . L .

1844 1857

400 100

P. K.

Does, , P. Kuopman . 3 . W . A . A,

1836 1856

400 1 00

P.

Dijk . P, vary

1857

500

P.

Martz . C . J . A . P .

1845

400

P.

Eversteijn . J . A .

1856

600

P.

1852 1858

400

A.

Bosch . G, van den Deijl . H . T . van

P.

Heemskerk . J .

1839

300

P. K.

Bongaerts . G . G . Quant . G . 3 . W .

1832 1857

300 100

P.

Schrijvers . J. T, H .

1854

400

P. K.

Wescelingh . J . B . Koevoets . F . A .

1856 1857

400 100

P.

Naaijers . A . B,

1839

300

P.

Vossen . 3 . P .

1848

300

P. P. K.

Gijn . H . van de Buijs . P . C . Dijk . G . van

1843

300

1839 1856

300 100

72 Provincie .

Z .H .

Kerken .

Dekenaat .

Leijden .

LEIJDEN .

(Uupkerk .)

Patroon .

H. Petrus . Lodewijk.

Maria Onto .

Z .H .

LEIJDEN .

Z.U .

LEIJDEN .

Maria Hem .

LFIJDSCUENDAM .

Petrus en Paulus

LEIJEBDORP aan den

J3ernardus.

Z .H .

Zoeterwoude .

Z.H .

G roenen (l1J k .Joannes de Doop .

Z .H .

Aiphen .

LEIJMUIDEN .

N .H .

Beverwijk .

LIMMEN .

Z .H.

Noordwijk .

Z .H .

'sGravenhage .

LOOsDuINEN-

Maria Hem .

N .H .

Hoorn .

LUTJEBROEK .

JVicolaus .

Z .H .

Delft.

MAASLAND .

Z .H .

)

Cornelius . Agatha.

LISSE .

Maria Magd-

11AAssLu1s .

> ,)

Petrus en Paulus 31artinus .

N .E-I .

Wervershoef,

iIEDEMBLIK .

Z

Middelburg .

MIDDELBUEG .

Pet rus .

Z .U .

Rotterdam .

MIDDELUARNIS

Maria Hem .

N.H

Purmerend .

IioNN!K EN DAM .

Nicolaus.




P. K.

Quant . A . C . Kerlen . H .

1846 1855

600 150

Dijkhoff . A . J . W . T~mas . H .

1856

150

1833 1858

. . .

u

Levisse . L . J . H .

P.

Welters . F . P . M . Berlo . T . van

1857

600

1854

150

Klijn . A .

1856

150

P.

Dleij . A . to

1832

600

K, ))

Hesemans . L .

1851

150

Jongh . J . F . de

1855

150

P,

Stolk . C.

1848

K.

Willenborg. J F .

1855

300 100

P.

Bosmans . H . Pomhe . M . H, A.

1856 1858

300

K. P,

hoist . J . van der

1841

400

P.

Schmedding. F . F .

1838

400

P.

Deekens . J . H.

1849

300

K.

Nieuwenhoven . J .

1857

100

P.

Westgeest . J .

1840

400

P.

Janssen . W . H .

1853

400

P.

Maaseland . W. P . van

1858

400

P.

Naber . A .

1843

400

P.

Lazaar. J . A .

1851

600

P.

Groen . P. C . Frentrop . J. J .

1853

800

K. P. P.

K. n

. . .

1856

300

Rijn . M, van

1857

500

Mols, C, A,

1858

400 4

74

Pra vincie.

Dekenaat,

Kerkell .

Patroon,

Z .H .

'sGravenhage .

MONSTER,

Z .H .

Rotterdam .

MOORDRECIIT .

a

Joannes Onth .

N .H .

Ouderkerk,

MUIDEN .

n

Nicolaus .

Z R.

's Gravenhage,

NAALDWIJK .

» Adrianus.

N .H .

Ouderkerk .

NEDERRORST DEN BERG •

n Maria Bern,

N .H .

,~

H . Machutus .

NES EN ZWALUWENBUURT . »

Urbanus .

Wervershoeff.

NIBBI%WOUDE .

n

Cunera .

N.H .

Purmerend,

NIEUWEnDAM .

))

Auyustinus

Z.H .

Alphen.

NIEUWKOOP .

» Maria h em .

N .li .

d e M e lj a (Bijkerk) . Z,H .

Z .H .

Noordwijk .

Z .H .

a

Maria Hem.

NOORDEN .

a Martinus .

NooBDWIJK .

a

NOORDWIJKERIIOUT,

n

Z.H .

Zoeterwoude .

NOOTDORP .

N.H .

Wervershoeff.

OBDAM •

»

Petrus en Paulus, Bartholorneus .

» Victor,

Z .H .

Leijden .

OEGSTGEEST .

a

Z.H .

Rotterdam,

OOLTGENSPLAAT .

»

N .H . N .H .

Hoorn,

OOSTERBLOKKER .

Ouderkerk . Leijden .

OSD0RP . OUD •A DE.

Jeroen .

Willibrordus . Maria Hem,

» Maria Visit . a Pancratius . a Bavo .

Z .H. Z .H . N .H .

Rotterdam.

OUD-BEIIERLAND .

n Antonius van Pad .

Ouderkerk .

OUDERKERK .

a

.H Z .

Rotterdam.

OUDE TONGS .

Urbanus.

a Maria 8em .



Benoemd Rijks • in jaarwedde . Guld .

P.

Bauer . H .

1858

K.

Vice . T . F . van

1854

. .

P.

Drift. A . J. van der

1858

400

P.

Henkens . J . G .

1 852

500

P. K.

Keil . A . J . J .

1854

400 100

P.

Kidders . P.

1858

300

P.

Jansen-Kea . J.

1857

300

P.

Schinkenhoum . H .

1846

400

P.

Leferink . F .

1848

400

P. K.

Poppers . H . A . Ruigrok . C .

1847 1852

400 150

Vacant .

400

P.

K naapen . T . F .

1852

400

P. K.

Son j ee. H . J . Hugten . P . van

1845 1858

400 100

P.

Poorter . A . H . J . de

1851

400

P.

Cornelissen . B . Q .

1840

400

P.

Knulle . C . A .

1844

300

P.

Messing . F. H .

1851

300

P. P.

Lith . H . F . van Soet . T .

1856

400 300

P.

Winkelhagen . J . W . C,

1846 1858

P. P.

Mosmans . W . L . Pauwels E . F . M .

P. K. P. K.

Rijp . C . L . Buuren . B . van Kruijsen . M . H . Wijffeis, H .

1846

400 300

1857 1858 1858

600

1855 1858

400 200

300 ..

7; Pro vin eie.

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

H.

Franciscus v . A ss .

Z. H.

Rotterdam .

OUDEWATER 9

N .H.

Alkmaar .

Ounoae .

»

Laurentius .

Z .ft .

Rotterdam .

OVERSCHIE .

'~

Petrus banden .

N .H .

Haarlem.

OVERVEEIY .

n

Bav~ .

Z,H,

lleift .

PIJNACKER .

n

Joannes Geb .

Z .H .

'sGravenhage.

POELDIJK .

»

Bartholomeus.

N .H .

Purmerend.

PURMEREND.

ZJI .

Aiphen .

RAAMIIURG .

n

Z .H .

Rotterdam .

RnooN .

»

N .H .

Purmerend.

RIJP . (DE)

»

Bonif'acius .

Z,H .

Leijden .

RIJPWETERING .

»

Maria Geb .

Z .H.

'sGravenhage,

r~

Bonifacius .

Z .H .

Aiphen .

Z .H .

Rotterdam .

RIJSWIJK .

ROELOFAREKDSVEEN .

ROTTERDAM .

n

Nicolaus .

Petrus en Paulusd

Willibrordus .

t~

Petrus bandera .

»

Rosalia .


Names en Voornamen,

Benoemd

Rijksn jaarwedde. Guld .

P.

1854

300

K.

Dierhoff. J . H . Rotet's . S . J .

1853

100

P.

Etilenbach . J . B .

1858

400

P.

Neff . J . T . de

1833

400

P.

Schoonderbeek . G .

1854

K.

Prenger . U . J . J .

1857

250 150

P.

Vlaanderen . P . J . van

1845

300

P.

Moor . T van der Beumer . J . C .

1858

400

1857

100

a

KIeijn . M . L . T.

1856

P.

Bekker . J . L.

1853

400

P.

Bongaer(s . A . J . Geerlings J . G . [1 .

1849

200

K.

1856

100

P.

Tiebes . J . M.

1853

400

P.

Preijer . II . A .

1858

300

P.

K1auwers . H .

1346

300

P. K.

Boin . P . L . G . Og(rop . F . T . H . van

1848 1857

400 100

P.

5Iot . J . M . van der

1849

300

K.

Leeuwen . J . W . van

1858

100

Lieshout . J . H, van Potiw . G .

1836 1853

600 150

a

Heukelom . A. U . van

1857

(50

a

Goofers . L . Bie . J . de

1845

K.

K.

4) '4

1854 vacant

78 ProPinCie .

Dekenaat,

Z .H . Rotterdam,

Patroon .,

Kerken .

ROTTERDAM .

H.

Dominicus .

Laurentius .

Z .H .

»

ROTTERDAM .

Z .IL

H

ROTTERDAM .

Maria Only,

SASSENHEIM .

Pancratius .

Z .H .

Noordwijk,

a~

N .H . Alkmaar .

SCHAGEN .

»

Christophoruc .

Z .H . 's Gravenhage.

SCIIEVENINGEN .

»

Antonius Abt .

Z .H.

Rotterdam .

SCHIEDAM .

,~

Joa nes de I)ooi .

Z.H .

~~

SCHIEDAM .

»

1'{taria Visit .

Z .H .

Delft .

SCHIPLUIDEN .

)~ Jacobus .

Z .H .

Rotterdam .

SCnooNDOVEN .

g:

N .H .

Alkmaar .

SCHOORL .

N .H .

Haarlem .

SCIJOOTEN .

N .H .

»

SPAARNWOUDE .

_

Bartholomeus .

Joannes

Geb .

Bavo . 3s

Geertrudis.

79 Dienstdoende geestelijken . Betrek . king. P. K, D

u u

P. K. a~

~~ P.

K. ~>

Names en Voornarnen . Rakes . J . D . Sars . F . Doesburg . H . Bloem . A . H . Canters . J . B . Lonink . M . A .

Ri jks. Benoemd jaarwedde . in Guld . 1829 600 1845 150 1850 150 1852 ,, . 1852 ... 1857 . ..

Ber ;h . J . B . van den Kampenhout . W . F . van Bus . J . Kappelhof. J . H .

1857

600

1855

150

1856

150

1857

. . .

Rijckevorsel, G . F . H . van Erflemeijer . H . G . J . Sengers . J . F .

1857 1854 1858

600 150 150

vacant .

,>

P. K.

Feijen . A . Berk . L .

1858 1851

300 100

P.

Heuvels. A.

1850

400

P.

Snickers . P . M .

1853

600

P. K.

Eve i,lk . V . van Tielens . H . Hoogland . A . Lonlans . J . C .

1845 1845 1851 1847

600 150

P. K.

Leeuwen . P . J, van Russchehlatt . J . H . Groen J . .

1853 1853 1857

600 150 150

P.

Meijden . H, van der

1847

300

P.

Laar . C . J . van de

P. P.

Duivenstein, L . Schuurkarnp . A . F .

1855 1858

300 400

1856

400

P.

Henneke . A .

1835

300

u

150

80 Pro . vincie .

N. H.

Dekenaat.

Wcrvershoeff.

N .H .

Kerken .

SPANBROEK .

Pafroon .

II .

Boni[acius .

SPIERDIJK .

Georgics .

Z .U .

Zoeterwoude .

STOMPWIJK .

LaurenUus .

N .H .

Alkmaar .

TEXEL (DEN BURGT) .

Joannes de Doop.

den Hoorn ) Oosterend . B al k . N H.

TEXEL (CoKsDoRP .)

Franciscus.

N .H .

TEXEL (OuDE Scimn .)

Martinus .

Maria 11cm.

Z.

Middelburg.

THOLEN .

s

N. h .

Alkmaar .

TUITJENILORN .

))

Jacobus .

N .H .

Beverwijk.

UITGEEST .

))

Maria Geb .

Z.

Middelburg .

VEERS .

N .H .

Alkmaar .

VELD. ('T)

N .H .

Beverwijk .

VELZEN .

n

N .H .

Hoorn .

VENHUIZEN .

a

Lucas .

Z .H .

Delft.

VLAARD1NGEN-

a

Joannes Geb .

Z.

MiddelbuTg .

VLISSJN GEN .

a

Jacobus .

N .H .

Noordwijk .

VOGELENZANG .

a

Maria Hem .

Z .H .

'sGravenhage .

VooRBuRc. .

Z .H .

Noordwijk.

VooruiouT .

Z .H .

Leijden .

VooBsduoTEN .

Maria . .lPlartinus . Engelmundus .

Martinus . a

Bartholorneus . Laurentius .

81 Dienstdoende geestelijkena Betrekki-ng .

~~ Names en Voornamen .

Benoemd in

Rijksjaarvredde Guld .

P.

Fakkers. P .

1846

300

P.

Plekenpol . H . A . F . Wenuen . P . J . B,

1846 1858

300

K. . P.

Stock . T .

300

K.

Scheefhals . M, G.

1824 1858

P.

Grijskamp . W .

1855

400

P.

Staveren . C . van

1855

700

P.

Peeperkorn . H . H .

1855

400

100

100

P.

Gussenhoven . L . A .

1852

600

P.

Vlasselaar H . T . van

1852

300

P.

Meegen . J . A . van Bleijenberg . J . S .

1823

300

K.

1858

. . .

P.

Hoist . J, J . van dci

1857

600

P.

H using . N .

1852

300

P.

Knoors . J . C .

1853

300

P.

Bogaard . J . van den

1828

400

P.

Deijl . T . H . van

1849 1858

400 100 975

K.

Scheiberling . C .

P. K.

Bots . J. Campen . `' . J . van

1856 1856

150

P.

Borret . T . J . H .

1853

400

P. K.

Ende . H . P. A . op den

1847

Scholle. L .

1856

300 100

P.

Albers . G . F .

1849

400

P.

Schermer. C. E .

K.

Blom . F .

1834 f1-856

300 100

82 Prorn vincie.

Dekenaat .

Kerken .

Patroot .

Z.

Middelburg .

VOSSEMEER . (OuD)

Z .H .

Aiphen .

WADDINXVEEN .

o

Victor .

N .H .

Alkmaar .

WARMENHUIZEN .

o

Ursine .

Z .H .

Noordwijk .

WARMOND.

o

Z .H.

'sGravenhage.

WASSENAAR .

o

Willibrordus .

WATERINGEN.

o

Joannes de Doop.

Z .H .

II . Willibrordu

Matthias .

N .H .

Ouderkerk .

WEESP .

o

Laurentius .

N .H .

Wervershoeff.

WERVERSIIOEFI.

o

Engelmundus .

N .H .

loom .

WESTERBLOKKER .

i)

Michael .

WEST WOUDE.

o

Martinus .

N .H .

N.H .

Alkmaar,

WIERINGEN .

o

Ilypolitusl

NH .

Beverwijk.

WIJK AAN ZEE .

o'

Oduiphus .

Z .R .

Aiphen .

WOERDEN .

s

Bonaventura .

N .H .

Wervershoeff.

WOGNUM .

o

Ilieronymus

o

Maria Magd

N .H .

Purinerend .

WORMER.

N .H .

Beverwijk .

WORMER VEER .

N.H .

Purmerend .

ZAANDAM .

o

Bonifacius .

N .H.

Haarlem .

ZANDVOORT .

o

Agatha .

Z .H .

Aiphen .

ZEVENI1OVEN .

o

Joannes Geb .

z.

Middelburg .

Z1ERIKZEE .

o

Wii1ibrordu .

Maria Geb.




P.

Eiindhoven . A . A . van

P.

Bach . W . van der

1844

400

P.

Leeuwen . C . van

1851

400

P.

Frink . N . A .

1850

400

P. K.

Jong . E . de Vr oemen . G . L .

1857 1858

300 100

P. K.

Lottom . A . M . van Vos . A . H . J .

1849 1856

400 100

P. K.

Zanders. 11 . J . BruijsLens . J . J .

1856 1858

400 100

P. K.

Bosch . J . van den Broek . M, van den

1838 1857

300 100

P.

Koolwijk. R . van

1851

300

P. K.

Slrlithoff, J . Vassen Huiskes . H . van

1840 1852

400 . ..

Y

P.

Schie . A . B . van

1854

600

P.

Vredeveld, N .

1851

600

P. K.

Schaap . A . B . Omtcigt . W . P .

1858 1857

400 ...

P.

Bakker . L . T .

1854

500

P.

Pronk, G .

1846

300

P. P.

Rooijen . A . TT van Waijer . J . H . de

1847 1844

400 400

P.

Lami . J.

1851

600

P. K.

Husing . J . W . Masker . P . F .

1848 1854

300 100

P. K.

Broeke . J . S . G . Vrolijk . J .

1857 1857

400 100

Provi ncje .

Dekenat .

Kerken .

N.H .

Alkmaar.

ZJPE .

Z .1-I .

Zoeterwoude .

ZOETERMEEB .

Z .H .

N .H

ZOETERWOUDE

Wervershoefi.

Zwt AG

Patroon .

If.

Maria Geb .

Nicolaus . Joannes OntI

Martinus .

85 Dienstdoende geestelijken . Betrel ;kin r; . P,

Dnverge . F . B .

1851

Rijksjaarwedde . Gold . 400

P K.

Salm . P. van der Liebregs . W .

1846 1857

400 100

P. K, K.

Haagen . , E . S . van der Nabbeveld . J . L . A . Kleijn . M . L . T .

1840 1855 1856

300 100

P.

Geurs . J . E . A .

1840

400

NT arnen en Voornamen .

Bennemd in

86

RECAPITULATIE

OP

DE

'OORGAANDE NAAMLIJST.

Getal

c• Dienst doende ~' 8

Kijksjaw wedden voor

Bedrag der Rijksjaarwedden voor

Dekenaten . ~

n

cn

C

Totaal .

. . . . . . . . . . . . , . .

10 18 12 11 11 13 13 10 9 10 8 12 10 21 ll 8

.

187

v C C3

eh

C C

a,

C C

w

x

a

x

a

x

10 10 18 6 12 8 11 41 11 3 13 7 13 18 10 3 9 9 10 6 8 3 12 4 10 1 21 30 11 3 8 7

10 18 12 11 11 13 13 10 9 10 8 12 10 21 11 8

9 5 7 20 2 4 14 2 7 5 3 2 1 21 3 5

Guld . 4,970 7,700 4,200 6,200 4,250 5,700 6 .000 3,700 3,900 5,275 3,000 4,400 4,000 10,100 4,150 2,800

Guld 1,250 750 750 3,000 200 550 1,800 200 1,000 750 300 200 150 2,900 300 500

159

187

110

80,345

14,600

x

Haarlem. . Alkmaar . Alphen . . Amsterdam . Beverwijk . . . . Debt 's Gravenhage Hoorn . . Leijden . . Middelhurg . Noordwijk . Ouderkerk . Purmerend . Rotterdam . Wervershoeff Zoeterwoude

G O

CC

u+

187

CJ)

^ C

PROVINCIESGEWIJZE INDEELING

DEIt

VOORGAANDE

RECAPITULATIE .

Getal

Rijksjaar wedden voor

Dierist doende E

Bedrag der Rijksjaarweddeu Voor

Provincien . =

=

C C

C C

C C

C.

Gold .

Guld .

. 83

83

82 83

61

35,300

7,800

Noordholland .

94

94

71

94

44

39,770

6,050

Zeeland .

10

10

6

10

5

5,275

750

187 1159

187

110

80,345

14,600

Zuidholland

Totaal

187

88

RANGSCHIKKJNG

tier voormelde L

AR1 EDDEN


van derzelver hedrag .

floeP: stoors . Kapeliaans .

Totaal,

Bedra6 .

grootheid .

Cud . 975 800 7 20 700 600 500 400 350 300 250 200 150

100 0

Totaal .

Guld . I l t t 44 6

)) )) )) » )) »

I 1 I 44

975 800 720 700 26,400

r) 1 n

6 79 2 51 1

)D

66 42 49

42 49

9,900 4,200 0

187

159

346

94,945

)D

2 50 I l D)

3,000 31,600 700 15,300 250 400

89

PERSONEEL DE R

VAN HET

BISDOM VAN 'S HERTOGENBOSCH.

BIsscHoP . Deze betrekking is nog niet vervuld . Apostolisch Administrateur van dit Bisdom .

Z . D . H . Mgr . JOANNES ZWIJSEN, Kommandeur dee Orde van den Nederlandsehen Leeuw, enz . Resideert op den huize Gerra, gerneente Haaren bij 'sHertogenbosch .

Mgr . Joannes Philibertus Deppen, Bisschop van Samos in partibus in/Idecium en Adjutor van den bovengenoemden Kerkvoogd, bekleedt [evens de betrekking van SECRETARIs van het Bisdom van 's 1Ilertogenbosch .

9O

BISSCHOPPELIJK SEMINARIE . Hoofdafdeeling : Baaren . J, Cuijien . G . G . van den Heuvel . A . Godschalk . 1\' . Boons . P . P . Thijssen . F . A . Clercx . J . A . F . Lip s .

President .

Professoren .

Onderafdeeling : St, Michielsgestel. A . Kamp . P. Schoenmakers . A . H . Kluijtmans. P . J . Schooners . L . Godschalk . J . T . Wouter s . F . P . J . Aertnijs . P. T . Goossens . L . G . van der ateen . , Cast ast . J . EE van Dijek . J . F . vau Ergs .

Regent .

Professoren .

D ER EN S .

Dekenaat . 's ilertoge basch .

Boxtei . Cuijk .

Dekens . C . P . Wilmer , Pastoor der Parochie van den H . Joannes Evangelist to 's Iertogenbosch . H . de Wit, Pastoor to Boxtel . J . E . ltogaers, Pastoor to Cuijk .

91 Dekenaat . Druten . Eindhoven .

Dekens. FF van Clarenbeek, Pastoor teWinssen . G . W . van Someren, Pastoor to Einclhovers . Geertruidenberg . W . A . Copperas, Pastoor to Drunen . Helmond . B . J . van Miert, Kamerheer-honorair van Z . H . Paus Pius IX, en Pastoor to Veghel . I'eusden en Zalt~Bommel . J . Ebben, Pastoor to Ammerzoden . H . Zomers, Hilvarenbeek . u » Best . N jmegen . A . Reijnen, » » Balgoij, Oss . M . T . Timmermans, Pastoor to Oss . Ravenstein en Megen . A . Pulsers, Pastoor to Ve1p. Valkenswaard . H, F . Aarts, Pastoor to Valkenswaard . DIENSTDOENDE GEESTELIJKEN . DEH PAROCHTEN .

De hierna volgende alphabetische lijst tier kerkgemeenten, (Parochien en openbare Rectoraten) van bet Bisdom van 'sHERTOGENBOSCH, bevat de names tier vestigingsplaatsen en patronen tier kerken, met aanwijzing tier provincie en van het dekenaat, waarin iedere plaats gelegeu is , alsmetie tie names en voornamen tier in iedere Parochie en Rectoraat dienstdoende geestelijken, hunne hetrekking (1), bet jaartal hunner henoeming tot die betrekking en eindelijk het bedrag van tie Rijksjaarwedde aan elke betrekking verhonden met inbegrip tier competentien een en antler opgemaakt in de maand October 1858 . (1) De betrekking;en van Pastoor, Kapellaan, Rector en Adsistent zijn aangeduid door de letters Y, K . R, en A .

Provincie .

Dekenaal .

Kerken.

NB .

Eindhoven .

AALST

N,B .

Helmond .

AARLE RIXTEL .

Druten .

AFFERDEN .

N .B ;

Oss .

G.

Druten .

.

G.

a

G.

Heusden en

N .B .

Cuijk .

G.

'atroojn .

Ft.

Iaria Present,

a

Maria Present

>

Victor en Gez.

ALEM .

~>

.Hubertus.

ALPIIEN,

n

Lamberlus .

a

Donates .

ALTFORST .

a

Willibrordus .

ANTONIS (ST .)

a

Antonius Abt

Druten .

APPELTERN .

a

Sernatius .

N .B .

Helmond .

ASTEN .

n

Maria Present .

N .B .

Geertruidenberg .

BAARDWIJK .

~a

Clemens,

N .B .

Helmond .

BAKEL .

a

G.

Nijmegen .

BALGOIJ EN KEENT .

a

6.

Druten,

BATENBURG .

G.

Nijmegen .

BEEK .

ZB . AMMERZODEN .

~a

a

Willibrordus .

Joannes de hoop

Q''ictor Bartholomeus .

93 Dienstdoende geestelijken . Betterking .

~~ lvamen en Voornamen,

Benoemd Ri,jks. in jaarwedde~ Gull . 1853 400

P.

Laar . J . van de

P. K

Sambeek . J . B . vary Ouden . A . J, den

1850 1858

400 100

P. K.

Hoogstraten . A . van Greve . H . A .

1850 1850

400 150

P.

Burgmaus . J .

1818

400

P. K.

Jur gens . J . J Coppelmans. T

1831 1856

400 100

P.

Batten . J .

1847

400

P. K.

Ebben . J . Brunott . A .

1829 1852

400 100

P.

Weijers . T .

1849

405

V.

Bruijn . H . J . de

1847

300

K.

Simons . A . H .

1848

150

P.

Smitz . T . A . B .

1845

400

P. K.

Kemps. B . Brox . W . Maas . P .

1819 1845 1851

400 150 100

P. K.

Baselrnans . J . M . Pessers . A .

1835 1852

400 100

P. K.

Smuts . H . A . Smuts . J . W .

1856 1852

400 100

P. K.

Reijnen . A . 1848 Sassen van Ysselt. F . W . T. J . M . va n 1848

400 100

P.

Copper . M .

1852

400

P.

Bruin . W . J, de

1842

400

K.

Yen . E . van de

1858

150

94

Provincie .

Dekenaat .

Ker ken .

Patroon .

H.

N .B .

Helmond .

BEES. EN

N.B .

Cuijk .

BEERS .

a

Lambertus .

NB .

Oss .

BERCHEM .

a

Willibrordus .

NB .

Valkenswaard.

BERGEIJK (RET HOF) .

a

Petrus banden .

BERGEIJK (BET Loo)

a

Petrus banden .

BERKEL,

a

WilUbrordus .

BERLICUM .

'

Petrus Stoel to Ant .

NB . NB. NB .

a Boxtel . a

DONE

Michael .

NB .

Geertruidenberg . BESOIJEN .

NB .

Hilvarenbeek .

BEST .

Oduiphus

NB .

Cuijk .

BEUGEN .

Maria Hem .

G.

Nijmegen .

HEUNINGEN .

a

Cornelius .

NB,

Vakenswaard .

BLADEL

a

Petrus banden .

NB .

Ray . en Megen .

BOEKEL .

a

Agatha .

N.Js .

Heusden en Z .B . BOKHOVEN .

a

Antonius Abt .

NB .

Valkenswaard .

))

Servatius .

BORKEL EN SCLIAFT .

a

Maria Ontu .

95 Dienstdoende geesteli ;ken . f BetrekNamen en Voornamen . king .

Benoemd tl ijksin jaarwedde . Gold . 1826 400 1857 100 1858 100

P. K.

Abeelen . W, van Teulings . H . Lith . P . van

P, K.

Arts . J . Gus . A . J . van

1852 1858

400 100

P. K.

Baselrnans, W, Sanders . J . M .

1845 1853

400 100

P.

Somers . J .

1846

400

P.

Tillaart . J . van den

18!6

400

P.

Rijckevorsel . B . J . W . van

1852

400

P. K.

Gerwen . G . van Ceelen . A Uden . L . van

1856 1856 1856

400 100 100

P.

Kessel . J . van

1851

400

P. K.

Zomers . H . Raaijmakers A .

1832 1854

400 100

P. K.

Wijnackers . J . Bosch . A . P, van den

1819 1850

475 .30 100

P. K.

Widen . G . van der Verslraten . L .

1840 1852

400 150

P. K,

Morsel . G . van de Tilhurghs . T .

1816 1856

400 100

P. K.

BijI. W . Manders . F . Kilsdonk . H, van

1848 1852 1850

200 150 100

P.

Roosmalen . J . H, van

1835

348 .40^

P.

Dobbelsteen . G,

1840

400

96 Pro-

Dekenaat .

Patruon .

Kerken .

11,

N .B.

Cuijk .

BOXMEER .

N .B .

Boxtel .

BOXTEL .

n

N .B .

Eindhoven .

BREUGEL .

~> Genoveva .

NB .

Valkenswaard .

BUDEL .

»

G.

Druten .

BURGUAREN .

a

N .B .

Boxtel .

CROMVOIRT .

»

Lambertus .

NB .

Cuijk .

CUIJK .

~~

11.1 artinus .

Petrus .

Petrus Stoel to Ant .

Maria Visit .

Anna .

n (Hulpkerk .) G.

Druten .

DEEST .

N .B .

Ray . en Iegen

DEMFN EN DIEDEN

N .B .

~~ Willibrordus . Michael .

~DENNENBURG . DEURNE .

a

Willibrordus .

Ray . en Megen .

DEURSEN .

n

Vincentius .

N .B .

Hilvarenbeek .

DIESSEN .

a

Willibrordus.

N .B.

Boxtel .

DINTUER .

» Servatius .

N .B .

Valkenswaard .

DOMMELEN .

p

Martinus.

G.

Druten .

DREUMEL .

a

Barbara .

N .B .

Helmond.

N .B .



RijksBenoemd jaarwedde . in Guld . 1857 400 1857 150 1857 100

P. K.

Hermans . J . C . Brand . P . van den Cuijck . B . van

P.

Wit, H . de

1856

400

K.

Wit . C . G . de

1852

150

Wijne J .

1854

100

P.

Vethoeven . J .

1844

400

P.

Timmermans H . Verhagen . A . F .

1845

400

1857

100

1833

400

K.

Sand . H . van de Oever . M . van den

1854

100

P.

Gemert . A . van

1857

400

P. K.

Bogaers . J . E . Batten . H . Bovens . C . A . L . J . H .

1858 1856 1854

400 150 100 400

1845

400

1843 1814

324 .50 400

))

K. P.

P.

Vacant .

P.

Hoefnagel . A .

P.

Wijk . J, van Louw. J . de Vocht. W . J . de Knaapen . J . F .

P. K. n

1853

100

1853

100

P.

Taabe . B . G . A .

1828

227 .77

P. K.

Boeren . J . F . Jacobs P . J .

1830 1855

458 100

P. K.

Smulders . G . Doom . W . A . van

1843 1857

400 100

P.

Raupp . A. L . R

1858

400

P.

Stiphout . A, van Stiphout . L. van

1857

400

K.

185$

150

5

98 Pr°vincie .

Dekenaat .

Patroon .

Kerken .

G.

Heusden en Z .B . DRIRL .

H . Martinus.

NB .

Geertruidenberg, DRUNBN .

r~ Lambertus .

G.

Druten .

DRUTEN .

n

NB .

Valkenswaard .

DUIZEL .

n Joannes .

N .B .

Boxtel .

DUNGEN .

»

Jacobus de Meerd.

N .B .

Geertruidenberg, DUSSEN .

»

Maria Geb .

N .B .

Helmond,

EERDE .

» Antonius Abt,

N .B .

Valkenswaard.

EERSEL .

»

Willibrordus .

LB .

Eindhoven .

EINDHOVEN .

n

Catharina .

LB,

Heusden en Z .B . EMPEL .

n

Landelinus .

ENGELEN .

»

Lambertus .

»

N .B .

Ewaldus,

N .B .

Boxtel .

ENSCROT .

n

Cecilia .

NB .

Helmond .

ERP .

u

Servatius .

N.B .

Boxtel .

Escu .

M

Witlibrordus.

Ray. en Megen .

ESC,UAREN .

» Lambertus .

' .B .

99 Diensldoende geestelijken . Belrekking .


~Benoerrtd Rijks • jaarwedde . in Guld .

P. K.

Kemps . N . P,~uweis . A .

1839 1854

400 150

P. K.

Coppens . W . A . Gulick . J . J. C, van

1819 1857

400 100

P. K.

Bnsch . G, P . van den Nass A .

1838 1844

400 150

P.

111ulders . T . H .

1827

400

P. K.

Beurden . H, van Heijden . A . L . van der

1856 1852

400 100

P. K.

Gennip . H . van Lomharls . J . J .

1842 1854

400 100

P.

Schoenmakers . T,

1846

400

P. K.

Bag . W . Weslelaken . J . M. van de

1854 1858

400 100

P. K. » u

Someren . G. W. van Gus . A . A . van Jersel . J . van Nloorsel . A . P . C . van

1842 1858 1858 1851

400 150 100 .. .

P.

Pas . J . G . van de

1856

400

P.

Clement . J . F,

1857

400

P.

Vogels . C .

1826

400

P. K. n

Sanders . P, van der Baar . W . L . van Poel . H . van de

1836 1854 1856

400 100 100

P. K

Piggen . R . A . Ven . 51 . A, van de

1850 1858

400 100

P. K.

Wezel . F . van Godschalx . A. W . H.

1834 1856

400 100

100

Brovincie,

DekenaaL

Patroon .

Kerken .

G.

Druten .

EwIJR .

N,B .

Cuijk .

GASSEL .

N .B .

H . Joanne: de Doop .

n

Joanne: de Doop .

Geertruidenberg . GEERTRUIDENBERG .

a

Gertrudis .

NB ..

Oss .

GEFFEN .

»

Maria Magd .

N .B .

Eindhoven .

GELDROP.

a

Maria en Brigida

N .B .

Helmond .

GEMERT .

a

Joanne : Oath .

(Zie Handel en Mortel,)

N.B .

Boxtel .

GEMONDE .

a

Lambertus .

N .B .

Helmond,

GER'WEN .

a

Clemens .

N .B .

Eindhoven .

GESTEL EN BLAARTEEM .

a

Lambertus .

N .B .

Hilvarenbeek .

GOIRLE.

a

Joanne : Onth .

1 .B .

Cuijk.

GRAVE,

n

Elisabeth .

G,

Nijmegeu .

GROESBEER .

a

Cosmos en Dam .

X1 .8 .

Cuijk .

GROOTLINDEN .

a Lambertus .

101 Oienstdoende geestelijken . Betrekking .


Benoemd Rijksin jaarwedde. Guld . 1853 400 1851 150

P. K.

Oijen . S . van Branten . J . F .

P.

Bruijn, H . de

1845

400

P. K. A.

H aenen . L . Everts . J . H. M . Allard . J . P . N . F .

1858 1856 1850

400 100 .. .

P. K.

Piggen . H . Haaren . A . van

1852 1851

400 100

P. K.

Erp . F . van Lombarts. A . J . Fritsen . A . J .

1853 1855 1855

400 100 100

Verhagen . J . Luijtelaar, T . van Mortel . L . J, van de

1835 1856 1852

568 150 100

P. K.

Kessel . J . van Reijnen, A .

1845 1856

400 100

P.

1842 1858

400 100

P. K.

Mickers . T . A . Verhees . F . Laar . J . van de Jansen . A .

1857 1852

400 100

P. K.

Minoretti, P . J . Louw . A, de

1839 1858

400 100

P. K, »

Bernts . A. Welie A . van Janssens C .

1840 1850 1852

735 200 100

P. K.

Rovers . A . Kroone J . Latijnhouwers . H .

500 150 100

P. A.

Libotte . G. HeUden . F, C . van der

1858 1858 1858 1858 1854

a

P. K. a

A.

400 . .

102 Provincie .

Dekenaat

Kerken,

Patroon .

N.B .

Boxtel .

UAAREN

H . Lambertuc .

N.B .

Heusden en Z .B .

UAARSTEEG .

Lambertus .

N .B .

I-Iemorid.

HANDEL .

Maria Hem .

(Rect . under Gernert .) N .B .

Valkenswaard.

HAJ. ERT .

Servatius .

NB .

Cuijk .

HAPS .

Nicolaus .

N .B,

Ray . en Megen .

HAREM

&.

Nijmegen . Heusden en Z .B .

HATERT .

G. NB .

a

(ni'

Antonius Abt . Willibrordus.

IIEDEL . HEDIKHUIZEN .

N .H .

Oss .

HEESCU .

N .B .

BoxteL

HEESWIJK .

N .B .

Valkenswaard .

HEEZE .

N .B .

Helmond .

H E L E N A-V E E N . (Rector . under Lijssel.)

NB .

Lambertus .

MEGEN .)

HELMOND.

N .B .

Boxtel.

HELVOIRT .

t2 .

Druten .

HERNEN EN LEUR .

s

Larnbertus . Petrus banden . Wilhibrordus .

*

Agatha .

s

Larobertus .

Nicolaus . s

Judocus .

103 Dienstdoende 8eestelijken . . .~ Betreklumen en Voornamen . king .

Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld, 1855 975 .75 1856 100

P. K.

Stael . P . A . L . Nlathijsen . G . H .

P.

Manni . A . H.

18'2

R.

Wit . J, de

1850

P.

Laak, J . van der

1858

400

P. K.

Veerssen . J . van Smulders H.

1823 1854

404.12 5 150

P.

Verkrrijlen Jr . A .

1827

297.45 5

P.

Kraeij . G . van

1854

400

P.

Verberne . J .

1849

400

P.

Meulen . J . F. A . van der

1857

400

P. K.

Boelens J . Biggelaar . P . van den

1850 1851

400 100

A.

Brand . H . van den Broek . J . van den

1857 1854

400 . ..

P. K.

Ven . G . van de Jersei . A . P . van

1854 1848

400 100

R.

Nuijts . J . M.

1857

300

P. K,

Spierings T . ,Boss . A . W . Gast . S . P . Zwarts, M .

1851 1855 1851 1851

750 150 100 100

1836 1846 1842 1852

400 150 400

a

400

Vacant . P. K. P. A

Steijvers . W . Rijckevnrsel, J . B . H . van Lochs . C. van der Poort . H . D .

104 Provincie,

Dekenaat .

Kerken .

N.B.

Ray, en Megen .

N .B .

'sHertogenbosch . 'S HERTOGENBOSCH .

HER PEN .

Patroon .

H . Sebastianus . »

Joannes Evang.

N.B .

»

'S HERTOGENBOSCH .

»

Catharina.

N .B.

»

'S HERTOGENBOSCH .

»

Jacobus,

N .B .

»

'S HERTOGENBOSCH .

a

Petrus banden .

HEUMEN .

» Georgics .

G.

Nijmegen .

N .B .

Heusden en Z.B . HEUSDEN .

»

N .B .

Hilvarenbeek.

» Petrus banden,

N. B.

Geertruidenberg . HOEK . (ZEVENBERGSCHE)

» Partholomeus .

N.B .

Hilvarenbeek .

HOOGELOON .

»

Pancratius .

HOOGE MIERDE .

a

Joannes P,vang .

Druten .

IloassEN .

»

Antonius Ab't .

Cuijk.

HUBERT . (ST .)

r~

Hubertus .

N .B .

GG.

N .B.

n

HILVARENBEEK .

Catharina .

105 Dienstdoende geestelijken .

. Betrekking .

lumen en Voornamen

Rijksenoemd in jaarwedde . Gold .

P. K.

Rooij . A . van Atbers . E . J .

1845 1858

150 123 .62b

P. K. »

Wiimer. , G. P, Erp . C . L van Amelsfoort . C . N, van Laar . A . van de Dalien . J . A,

1856 1856 1856 1856 1853

600 150 100 100

~j

Corstens J . Aarts . G . A . Rutten . G . Kuppen . A . W . D .

1829 1851 1845 1852

600 150 100 100

P. K. ~~

Kemps . P . Swagemakers. F . C . Verhoeven . P .

1837 1856 1856

600 150 100

P. K. »

Heuvet . , A . van den Loo . P . H . van de Joren . J. D .

1840 1858 1858

600 150 100

P.

Bijl . T .

1852

400

P. K

Poet . J . F . van de Kant . E . J . van der

1852 1856

400 150

P. K.

Asten . M . van Kemps . J . H .

1833 1855

400 150

Wijne . P . Pas . A . van de Goossens . J .

1836 1856 1831

400 100 430

P. A. P. K.

Duijnhoven . 3 . van Smets. H . Boerkamp . G . T. Leur . H . van

1846 1852

425 100 400 100

P.

Kersten . P . P .

1843 1849 1853

n

A. P. K.

P. K. P.

4

400

106 Provincie.

Dekenaat .

Kerken

Patroon .

NB .

Ray, en Megen .

HUISSEuNG .

N .B .

Hilvarenbeek .

HTJLSEL .

G.

Heusden en Z .B .

HSJRWENEN .

N .B .

Geertruidenberg .

KA4TSIIEUVEL .

N.B .

Hilvarenbeek .

KASTEREN .

e

Willibrordus .

0.

Nijmegen .

KEKERDOM .

a

Laurentius .

N .B .

Oss.

KESSEL.

a

Antonius Abe .

N .B .

Hilvarenbeek .

N .B.

Cuijk .

LEDEAKKER .

a

Cat harina .

N .B .

Valkenswaard .

LEENDE .

u

Petrus banden .

0.

Draten .

LEEUWEN .

a

Willibrordus .

U.

Nijmegen .

LEUTH .

a

Remigius .

N .B .

Boxtel.

LIEMPDE.

a

Joannes Onth .

N.B.

Helmond .

LIER0P .

N .B.

a

LIESIIOUT .

N.B.

a

LIJSSEL . (Zie HelenaVeen .)

N.B . LB .

Oss . a

IL Lambertus . Clemens .

a

Barbara . Joannes Onth

Stephanus Vied .

LAGS M1ERDE .

Naam Jesus . a

Servatisis . Willibrordus

LITU

a

Lambertus.

LSTIIOIJEN .

a

Remigisis .

107 Dienstdoende geestelijken .

Betrekking .


RijksBenoemd jaarwedde . rn Guld . 181 .44 1824

P.

Verkuijlen Sr . A,

P, A.

Verspeek . J . Sengers . A . H .

P.

Cuijpers . F.

1855

400

P. K.

Beek . J, van Eijnde . T . L . van den Vingerhoefs J .

1853 1854

400

1854

100

P.

Habraken . H . J .

1852

400

P.

Molmans . H . W .

1844

500

P,

Branten . H .

1837

400

P.

Rijssel . M . van

1835

400

P.

Geifen . A . van

1851

400

P.

Hong . T . de

1852

K.

Smits . F . N

1851

400 100

P.

Zeeland . P . van

1838

400

K.

Marck . J . H, van der

1856

150

P.

Cruijsen . J .

1858

500

P.

Heuvel . G . van .den Waghier . A . P. F .

1845

400

1858

100

P. K.

Kuijpers . A . F .

1838 1852

400

P.

Boer . P . van den Riel . J . van

1852

400

K.

1852

100

P.

Bijnen . G .

1838

400

P.

Kemps. A. A . Reijnen . C .

1837 1855

400

K. P.

Laarhoven . A . van

1841

400

K.

Gus . A G . van

1824 1856

400 100

150

100

100

108 Pr°vincie .

1Yekenaat .

Kerken .

Patroon .

N .B .

Geertruidenberg.

LOON OP ZANIJ

N.B .

Valkenswaard .

LUIJKSGESTEL

N .B .

•

I1, Joannes Onth . »

3lartinus .

MAARHEEZE .

n

Gertrudis,

G.

Druten,

MAASBOMMEL .

»

Lambertus .

N .Br

Cuijk .

MAASHEES .

»

Antonius Abt,

N .B .

Ray . en Megen .

MACHAREN .

»

Petrus banden,

N.B .

Geertruidenberg.

MADE .

~'

Bernardus .

G.

Nijmegen .

MALDEN .

n

Antonius .

N .B .

Oss .

MAREN .

n

Lambertus .

N.B,

Eindhovenr

MEEREVELDHOVEN .

n Lambertus.

N .B .

Ray . en Megen .

N .B .

Boxtel .

N .B .

Hilvarenbeek .

MIDDEL$EEAS .

N.B .

Helmond.

MIERLO .

n

Lucia .

NB .

Cuijk .

MIL .

n

Willibrordus .

N B.

Helmond,

MILHEZE

»

Wittiblordus.

MEGEN .

MICHIELSGESTEL . (ST .)

n

Servatius,

n

Michael .

Witbibrordus .

109 Dienstdoeride geestelijken . Betrekking .

Narnen en Voornathen,

Benoemd

Rijksn jaarwedde . Guid . 400 100

P, K.

Spoorenberg .1-! Smets . J .

1841 1853

P. K.

Gantevoort . G . Meulendijks A .

1843 1855

475 100

P. A.

Sauve . F . J . Sanders . E . J .

1826 1853

400 .

P,

Bogaerd . P, van den

1855

400

P. K.

Mol . M . E . Lieshout . J . van

1856 1856

400 150

P.

Heuvel . L . van den

1854

250 .51

P. K.

Zwaluwe . M . van de Maas . A .

1839 1854

400 100

P.

Stammeu . J . P .

1849

400

P.

Aarts . J .

1846

400

P.

Vacant

400

P. K.

Amstel . J . van Blocklant. A. L . van

1839 1820

P. K.

Dussen . L, van der Ven . P, van de Bommel . M . J, van Slits . T .

1844 1857 1852 1851

400 150 100

Burgers . J . Gennip . C . F . van

1818 1852

400 100

K.

Vissers . R . Gerwen . W . van

1837 1849

400 100

P. K.

Berents J . J. Velthuysen . J . A .

1818 1851

425 125

P.

Scheutjens . T .

1845

400

» P. A. P,

194 .39 45 .54

110

Proviricie.

Dekenaat .

Kerken .

Patroon

Cr .

Nijmegen,

iIILL1rwEr .

NB .

Geertrui4enberg .

M0EBDIJi

N .B .

Hilvarenbeek .

MOERGESTEL,

a

Joannes Onth .

N .B .

Helmond .

MORTELM

a

Anlonius Abt .

)

Lambertus .

H . ZUaria 1-1cm .

(Rect . onder Gem ert .) N .B .

Eindhoven,

NEDERWETTEN .

Cr .

Nijmegen .

NEERBOSCI!,

NB .

Rav .enMegen .

NEERLOON .

a

Victor .

N .B .

Hilvarenbeek .

NETERSEL .

a

Itrigida .

N .B .

Geertruidenberg .

NIEUWKUIK .

a

Joannes Geb .

Cr .

Druten .

NJFTRIK .

Cr .

Nijmegen .

NIJMEGEN .

a

Augustinus .

NIJMEGEN .

a

Dominicus .

Cr .

Cr .

G.

a

a

1)amianus .

NIJEGEN .

NIJMEGEN .

Antonius Abt.

Francisco- .

)

tgnatitu .

Diensldoende geestelijken . Betrekking,

NaLnen en Voornarmen .

RijksBenoemd in jaarwedde . Gold . 1853 400 1858 100

P. K.

Grhnsven A . G, van Kersh n . J . F . E .

P.

Gier . J . B . de

1858

600

P. K. R.

Door en . L Evan Schoenmakers . I . J . Corslens . J . J,

1838 1857 1822

400 100 300

P. K,

Asters . J . A . van Swane . J . G .

1815 1855

400 100

P. K.

Reijnders . L. G . W . Asters . W . L . van

1857 1856

400 150

P.

Putters . J . H . van der

1852

400

P.

Roosmalen . C P . van

1852

400

P. K,

Lierop . D . H . van Ven . H . J . van der

1858 1856

400 100

P.

Sengers . M .

1834

400

P. K.

Elsen . J . Michiels . H, W . Smuts . A . D .

1858 1852 1857

600 100 100

Zeeland . 0 J . vary Dietvors . C . J .

1851 1856

600 100 100

1843 1849

600 100

1849 1842 1853 1857

600 100 100 100

a

P, K.

Vacant P. K.

Beckers . J . H . Mierlo . J . N . van

P K.

Sanders. J . Pijpers . H . Willems . C. Herraets J .

Vacant.

a

„

U p tn .

iincie . N.B .

Dekenaat .

()ss .

NB . N.B .

Eindhoren .

NB .

9

Kerken

Patroon .

INISTELEODE .

LI. La,nberlus .

NULAND .

a

Joannes de Doop .

NUNEN .

a

Clemens .

a

ijlartinus .

OEDENloDE .

(ST .)

N .B

Cuijk .

OEFFELT .

a

Naam Jesus .

NB.

Eindhoven .

0EELE .

a

Joannes de Doop .

NB .

Oss.

OIJEN .

a

Servatius .

NB.

flilvarenbeek.

OinsciioP .

a

Petrus banden .

NB .

Boatel .

'OIsTEtwIJK .

a

Petrus banden .

G.

Nijmegen .

Ooii

a

if ubrtus .

N .B .

Hilvarenbeek.

OOSTELREERS,

a Andreas .

NB .

Cuijk .

OILoo .

a

111athias .

N. B.

'sllertogenbosch. ORTEEN .

a

Lambertus .

N .B .

Oss .

'a

Wilhibrordus .

N .B .

Heusdenei Z .B . OutnIEusDEi .

EN PERSINGEL

Oss .

a Joannes .

113 Dienstdoende geestelijken . Betrekking,


Benoemd in

Ri jksjaarwedde Gold . 400 100

P. K.

Prinsen . J . Asten . J . van

1838 1846

P. K.

Pollet . F . A . Bever . W. de

1853 1858

400 150

P. K.

Lent . W van Velden . T, van tier

1840 1857

400 100

P. K. a

Ven . J . van de Wit . J . G . de Clerx . F. A . lout. N, van

1846 1852 1852 1851

400 150 100 , . .

P, K, V.

Walter . J. C . A . W . Jacobs, M . Haerkens . H . J.

1842 1849 1836

200 150 . ..

P.

Swerts . C .

1839

400

P.

Heuvel . A . van den

1844

400

P, K. a

Bont . P . A, de Pompen . J. Foelart . H . van tier

1853 1852 1852

400 150 100

P. K.

Beugen . H . J . van Luijtelaar . T . J . van

1856 1856

500 100

P.

Doren . H, van

1858

400

P.

Floris . W .

1849

400

P.

Hintum . H . van

1855

400

P.

Bijvoet . A . W .

1854

600

P. K. a a

Timmermans . M . T . Lieshout . G . van Haest, P . C, Vogels. J,

1852 1858 1858 1858

400 150 100 100

P.

Bogaert . Q van den

1837

400

114

ProVincie .

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

G.

Nijmegen .

OVERASSELT .

II . Antonius .

N .B.

Ray, en Megen .

OVERLANGEL .

a

Antcnius Abt.

NB.

Cuijk .

OvERL00N .

a

Theobaidus .

G.

Druten .

PUIJFLIJK •

a

Joannes de Thop .

N .B .

Gcertruidenberg .

RAAMSDONK .

a

Bavo .

RAAMDONKSCHEVEER .

a

Maria FTem .

N .B . NB .

a Rav .enMegen .

NB . N.B .

a Valkenswaard .

a N e e r 1 a 11 g el (Bilk .) a

RAVENSTEIJN .

Lucia . Joannes cia Doop .

a

Antonius Abt .

REUSEL,

a

Jllaria.

RIETROvEN,

a

Willibrordus .

REEK

N .B,

a

N .B .

Cuijk .

RIJKEVOORT .

N .B .

Oss .

ROSMALEN .

G N .B.

Rochus . a

Lambertus .

ileusden en Z B . Ross[ivI .

a

iIIartinus .

Cuijk .

))

Joannes cia

SAMBEEK .

Doop .

(`Lie Vortum en Mullem .) N .B .

Ray . en Megen .

SciuwK .

NB .

BoxteL

SdH!JNDEL .

Antonius Aba.

a

Servatius .

110 Dienstdoende g eeslelijkeu .

P. K.

Smits . J . W . Wee . F . F . L. van der

RijksBenoemd jaarwedde . in Guld . 1852 400 1856 150

P.

Kilsdonk . A . van

1856

400

P. K.

Bosch . A, van den Gijsbers . G .

1849 1849

400 100

P,

Fransen . J .

1851

400

P. K.

Manders . L . Pas . W . van de

1848 1853

400 100

P. K.

Wijten . H . C . Klijsen . P . H .

1853 1857

400 100

P. K.

Buijke . L . Omtzigt . C . J .

1851 1855

14 150

P. K.

Zandt . H . van der Gerwen . C . van

1856 1857

306 150

P.

Kadt . L . de

1839

400

P.

Verhofstadt . G . J .

1831

400

P.

Taahe . J . T.

1856

400

P. K.

Heijden . J . van der Baar . J . H . van

188 1858

400 100

P.

Oppers . W .

1843

400

P. K.

Bonants . P . Rijke . B . A .

1827 1849

400 200

P. K.

Burgt . W . van der Burgt . A . van tier

1823 1832

306 200

P, K.

Erp . A . van Sleenwen . A . van F . H . van den Hummrl . A, Riel . W . van Wit . J . F . de

1831 1856 1856 1857 1857

500 200 100 100

Betrekking .

n n

A.


•. .

116

Provincie

Dekenaat .

N .B .

Valkenswaard.

SOERENDONK .

NB .

Helmond .

SOMEREN .

NB .

Eindhoven.

SoN .

NB .

Patroon .

Kerken .

STEENSEL n

Ii . Joannes Onth. Lambertus .

•

e

Petrus banden .

n

Lucia.

Knegsel (Bijkerk),

lWor.ulphus .

N.B .

Helmond.

STIPHOUT .

N.B .

Eindhoven .

STRATUM

n

Georgius .

STR1JP .

e

Trudo .

n

Benedictus .

NB .

Trudo .

N.B .

Oss .

TEEFFELEN •

N .B .

Hilvarenbeek .

TILBURG ('F GOIRKE) .

s

Dionysius .

N.B .

TILBuEG ('T HEIRS) .

s

Dionysius .

N .B .

TILBURG (KORVEL) .

s

Dionysius .



Benoemd in

Rijks3aarwredde . Guld .

P.

Hombergh . F. F . van

1854

400

P. K.

Schrijvers . C . H . Dobbelsteen . J . L .

1841

400

K,

Eijnde. F, A . van den

1854 1853

150 100

P.

Willigen . J . B . van der

1819

400

K.

Dobbelsteen . A . J,

1858

100

P.

Hulst . J . van

1856

400

P.

Kuijpers . F . W . Schendel . P . van

1833

A.

1852

400 100

P. K.

Sieeuwen . L . van lVlutsaers . A . J . F .

P. K.

Griensven P . P . J . van Cast . P . J .

P.

Zelten . A,

1854

300

P.

Yen . W . van de

1826

620

K.

Ct ouwers . J .

1856

200

Eijnde . J . van den Liempd . H, van Vugt . F . C . van

1853 1856

150 100

1858

100

»

P. K. u

Schijndel . J . van Heck . A . J . H . vats

1853 1857

400 150

1838

400

1855

100

1853

620

1852

150 100

Beer. A . J . de

1850

a

Lee . J . van der

1850

100

»

Hagen . 11'1 . van der

1850

100

A.

Geene . P . G .

1857

. .

P. K.

Dooren . H . A . van

1850 1853

600

Aerssen . G . H, van

Laar. A, van de

1857

100

u

100

118 Provincie .

Deken3at .

Kerken .

Patroon .

H . Martinus .

N .B .

Eindhoven .

TONGELRE .

N .B .

Ray, en Megan .

UDEN .

N .B .

Boxtel .

UDENJIOUT .

N.B .

Valkenswaard .

VA LKENSWA A RD

N.B.

Hemond .

VEGCIIEL .

G.

ileusden en Z.13 . VELDDRIEL .

)'

Lifartinus

N.B .

Eindhoven .

VELDHOVEN .

>

Cecilia .

N.B .

Ray . en Megen .

YELP .

n

Vincentius .

N .B .

Hilvarenbeek .

VESSE1i .

Lrivnbertus

N .B .

Cuijk .

VIERLINGSBEEK

Laurentius.

N .B .

Helmond.

VLIERDEN.

J+%Ilibrordus.

LB .

Geertruidenberg . VL1JMEN .

N .B .

Ray. en Megen .

VOLKEL .

n

Antonius Abi .

N .B .

Oss . Cuijk .

VOBsTENB0sCU .

s

Lamberlus.

NB .

)

Lamberus .

n

Nicolaus .

Lambertus .

Joanne.s Geb .

VORTLJMEre MULLEM . a

(Red . wider Sam beck .)

Petrus Stoel .

ilubertus en Corn .

119 Dienstdoende geestelijken . Betrek. king .


Benoemd Bijhs. in jaarwedde. Guld .

P.

Schoenmakers . H .

1849

400

P.

Doors . J . van

1855

200

K. »

1855

150

),

Kernps . A . Elk . H . H . van Jansen. F .

1855 1858

100 100

P.

Verschuure . P .

1837

400

K.

Vincent . G . J . A .

1857

100

P.

Harts . H . F .

1852

600

K.

Nlulders. A . H . J .

1853

100

P.

Miert . B . J. van

1840

400

K. »

Ceelen . W. Asters . L, van

1845 1856

150 100

P.

Weert . H . van

1851

400

P.

V erhoeven . G .

1826

400

K.

Lunges . H .

1847

100

P. K.

Pulsers . A . Mierlo . P . van

1817 1852

300

P.

Steijvers . J . T .

1846

400

A.

Verhagen . A .

1858

. . .

P. K.

Beerends . W . Verhoevcn . A . J .

1824 1853

400 100

P.

Bruijslen . J .

1844

400

Brand . P, van den Goossens . A .

1851

400

1857

100

P. K.

100

Vacant . P.

Smits. J . N.

1856

400

K.

Branlen . E .

1857

150

P.

Krieken . W . Sacker8 . G.

1834

400 350

an

1854

120 Provincie.

Dekenaat,

Ker ken .

Patroon .

N .B .

Boxtel .

`'uGHT .

N.B .

Eindhoven .

WAALRE .

» Willibrordus .

N .B .

Geertruidenberg .

WAALWIJK .

» Joannes Geb .

G.

Druten .

WAMEL .

N .B .

Cuijk .

WANROIJ .

» Cornelius .

N .B .

Geertruidenberg .

WASPIK .

a Bare holomeus .

N .B .

Valkenswaard.

WRSTERIIOVEN .

a Servatius .

G.

Nijmegen.

WEURT .

» ,Andreas .

G.

~~

WIJCHEN .

» Antonius Abt .

G.

Druten .

N .B . N .B .

G.

si

Victor en gezellen

'INSSEN .

» Antonius v . Pad .

Hilvarenbeek .

WINTELRE .

Willibrordus .

Eindhoven.

WOENSEL .

a A

N .B .

ti . Petrus Stoel .

Heusden en Z.B. a

G T

(Bijkerk) .

WOUDRICUEM. ZALT •BOMMEL .

» PetrusStoel to Anlj a Antonius Abt .

a

Joannes Nepom,

a Martinus .

11 Diens(doende geestelijken . Betrekking .

Namen en Voornainen .

Benoemd Rijksjaarwedde . in Guld . 571 .75

P.

Kan(ers . G .

1836

K.

Smits . H . G.

1845

150

Sprengers . C . J .

100

Terwindt . C . J . A .

1847 1851

P.

Sinus. J . N .

1853

400

P.

Schrijvers . E . P .

1835

400

K.

Jaspers . H . P .

1851

150

Bike . V . A . J .

1854

100

P.

Heuvel . 11 . van den

1855

K.

Beck . P . van

1854

400 150

P. K.

Wijnackers . W .

1836

400

Laarschot . P . van de

1851

100

P.

Jersel . A . van

1843

400

K.

Haest . A . J .

1857

100

P.

Lieshout . E . van

1856

400

P.

Schraven . J .

1849

400

P.

Keijzer . P. de

1852

400

K.

Veer . J . H . A. de

1852 1854

150

r

Kesteren . J . van P.

100

Clarenheek . F . van Santeri . 6 . W . J . van

1833

400

K.

1858

150

P.

Vlokhoven . J, van

1858

400

P.

Vugs . 6 .

1828

K.

Bussing . J . F. Baast . J . El, van

1856

400 150

1857

100

P

Pijpers . G . C .

1853

600

P.

Evik . J, van

1834

400 6

12 Pro Dekenaat.

N.B .

Ray, en Megen.

ZEELAND .

NB .

Eindhoven .

ZEELST .

N .B .

Geertruidenberg. ZEVENBERGEN .

N .B .

Palm rn

Kerken

ZWALUWE.

If.

Jacobu

>

Wi11ibrordm

))

IJarthotomeus

a

W~1ibrordus

123 Dienstdoende geestelijken . Betrekking,

Iamen en Voornamen .

Benoemd jaarw edde . in Guld . 1842 350

P.

Brand . A . van den

K.

Dijk . F. van Kemps . \ .

1855 1849

150 100

P. K.

Vervoort . J . Roosmalen . A . J . H . van

1825 1857

400 100

P. K.

1%Jeerwijk . A . J . van ORfiers . J . C .

1846 1852

400 100

P. K

Lathouwers . J . Brussel . J . van

183! 1853

400 100

12'4 RECAPITULATIE OP DE


Getal

Dekenaten .

Rijks;jaarDienst enwedden comedoende tenti voor

n

C

5 5 's Hertogenb . Boatel . . . . 18 18 21' Cuijk 21 Druten . . . . 18 18 Eindhoven . . 19 19 Geertruidenb . 18 18 Heimond . . . 22-h 22f Heusden en Zalt-Bommel . 15 15 Hilvarenbeek . 19 19 Nijmegen . . 19 19 Oss 15 15 Ravenstein en Megen . . . . 19 19 Valkensw . . . 18 18

c c

o

a~

(/2

CI)

11 24 20 11 18 20 25

Bedrag der Rijks,jaarwedden en competentien voor

04

Guld . Guld . 10 3,000 .00 1,200 .00 20 8,147 .50 2,300 .00 18 n8,594 .42 5 2,525 .00 10 7,200 .00 1,350 .00 16 17',600 .00 1,800 .00 19 18 18 7,400 .00 1,900 .00 21t 24 t8,718 .00 2,650 .00 5 18 21 18

3 15

3 6,148 .40

22 19 19 19 10 15

20 18 10

8,353.00 8 .700 .00 5,900.00

400 .00 2,300 .00 2,100 .00 1,100 .00

15 19 8 18

15 7

5,302 .065 7,475 .00

1,869 .17 700.00

Totaal . . 226 226 206 225 189 92,538 .395 22,194 .17

(*) Hieronder begrepen een Rectoraat en Rector . ii ii drie Rectoraten en Rectors. (t)

125

'ROVINCIESGEWIJZE INDEELING DER

RECAPITULATIE.

VOORGAANDE

Getal Dienst doende

Rijksjaarwedden en competentien

a~

veer

Bedrag der Rijks jaarwedden en competentien voor

Provincien.

0

0

0

0

0

~

Quid .

Quid .

Noordbrabant 182 . 182* 174 181* 159 *73,838 .39 3 18,494 .17 Gelderiand . .

44

44

32

44

30

Totaal . . , 226 226 206 225 189

18,700.00

3,700 .00

92,538 .393 22,194.17

w

(*) Hieronder begrepen vier Rectoraten en vier waarvan drie in het genot van Rijks-jaarwedden.

Rectors

126 RANGSCHIKKING der voormelde

JAARWEDDEN

en

COMPETENTIEN

naar de

hoegrootheid van derzelver bedrag . floe . grootheid . f

Pastoors .

975 .75 750 .00 735 .00 620 .00 600 .00 571 .75 568 .00 500 .00 475 .30 475 .00 458 .00 430.00 425 .00 405 .00 404 .12 400 .00 350 .00 348 .40 324.50 306 .00 300 .00 297 .45 250 .51 227 .77 200.00 194.39 181 .44 150 .00 125 .00 123,62 100.00 45 .54 14 .00 0 Totaal

Lapel- , Totaal . laans .

rr

1 1 1 2 13 1

r.

J.

Il

1 1 2 13 1 1 5 1 1 1 1 2 1 1 172 2* 1 1 2

5

5

rl

rl 11

»

u

!1

rr

rI

u r1 r1

rl II

Ir

1

5

1 1 1 3 1 1 1

II

n

5 11 JI

52 1 1 128

II 5

rl 5

O

975 .75 750.00 735.00 1,240 .00 7,800.00 571 .75 568 .00 2,500 .00 475 .30 475 .00 458 .00 430 .00 850 .00 405 .00 404 .12 68,800.00 * 700 .00 348 .40 324 .50 612 .00 t 1,500 .00 297 .45 250 .51 227 .77 1,600 .00 194.39 181 .44 7,950.00 125 .00 12 .3 .62 12,800 .00

5 1 1 1 1 2 1 1 172 2* 1 1 2 5t 1 1 1 8 1 1 53 1 1 128

5

5

1

1l

1 1§ 226

11 17 206

,I

r1

8

11

5

5

45 .54 5

J. 18 432

(*) Hieronder begrepen een Rector. (t)

Bedrag .

twee Rectors . eon Rector,

14.00 0 i

f

I

i4 .732 .56

127

PERSONEEL

OER

VAN HET

BISDOM VAN BREDA.

BIsscHoP .

Z . D . H . Mar. JOANNES VAN H00IJD0NK, Kommandeur der Drde van den Nederlandschen Leeuw . Resideert to Iioeven . COADJUTOR

met refit van opvolging en

VICARES-GENERAAL . Mgr . Joannes van Genk, Bisschop van Adras in parUbus in fidelium . Resideest to Hoaven . SECRETARIS Joanne

Stoop .

VAN RET BIsDOM .

128

BISSCHOPPELIJK SEMIN AR1E . Hooi;dafdeeling : Hoeuer2 .

C . van der Veeken . C, de Bruijn .

President,

A, W . van Rijen . P . J . Gahriil .

Professoren .

Onderafdeeling ; Oudenbosch,

P, van den Eeden . C . L . de Vliegher . P . Vermeulen .

Regent . 1

C . F . tie Groes . A . Graumans . J. C. Vlasblom . Professoren .

A . 'van den Dooren . J . M . Genet . W . J . Stapels . J . P . Berentzen . A . F . Bleijenbergh . F . X . A . Maasse n .

e

DEKENS .

Dekenaat .

Dekens .

Breda .

C . Oomen, Pastoor to Prinsenhage .

Bergen-op-Zoom .

C . J . van Aken,

, Pastoor to Bergen •op-

Zoom . Even .

F . C, van den Kieboom, Pastoor to Etten .

Oinneken .

C . van Leijsen, Pastoor to Ginneken .

Aardenburg

B . Raessen, Pastoor to IJzendijke .

Hulst.

A . van Hecke, Pastoor to Hulst .

129

DIENSTDOENDE GEESTELIJKEN

DER

PAROCHIEN .

De hierna volgende aiphabetische naamlijst der kerkgemeenten, (Parochien en Openbare Rectoraten) van bet Bisdom van BREDA, bevat de names der vestigingsplaatsen en patronen der kerken, met aanwijzing der provincie en van het dekenaat, waarin iedere plaats gelegen is, aismede de names en voornamen der in iedere Parochie en Rectoraat dienstdoende geestelijken, hunne betrekking (1), het jaartal hunner benoeming tot die betrekking en eindelijk het bedrag van de Rijksjaarwedde aan elke betrekking verbonden meL inbegrip der Competentien : een en antler opgemaakt in de maand October 1858 .

(1) De hetrekkingen van Pastoor, Desservant, Rector, Vicaris, Kapellaan en Adsistent zijn aangeduid door de letters P . D . R . V, K . en A .

130 Pro . vincie .

N .B.

Dkenaa1 .

Aardenburg .

AARDENBUBG .

Ginneken .

ALPFIEN .

NB .

Parson .

Kerken .

11 .

Maria Hem

Willibrordus .

)

Remigius .

BAARLE-NASSAU .

BAVEL .

D

Maria hem .

Breda .

BEE& .

ft

Maria Hem .

Bergcn-op.Zoorn

BERGEN-OPZOOM .

Z.

Aardenburg .

IiIEiVLIEP .

.

Z.

Twist .

Boson

Petrus en Paulus .

N .B .

Bretht .

BREDA .

n

Antonius van Pad .

BREDA .

n

Barbara

N .B .

N .B .

N .B .

N .B .

B.

Maria Bern .

KAPELLE .

3iariu 11cm .

BRErA .

Ginneken .

CELAAM .

Bergen-op .Zoom

DINTELOORD .

.

i)

Antonius Abs .

Petrus en Pautus .



Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld . 1853 500 1857 100

D. V.

Hembroeck . C. P . Genk . C. C . van

P. K.

Wilde. C . de Vinken . J . B .

1833 1858

950 181

P. K.

Kate.r . G . de Peeters . J . J .

1829 1849

597 .71 ...

P.

Eekelen . W . C . van

1847

400

P. K.

Maes . F . L . Keij . P .

1858 1853

400 100

P. K. ,~ A.

Aken . . C . J . van Muskens . J. P . Spaandonk . G . van Hessals . T. P. Mens . J . P . A . van

1807 1843 1858 1858 1858

600 100 100 100 100

D.

Dijk . J . L . van

1856

400

D.

Ever ink. J .

1847

400

P. K. u

Sanden . M . van de Nuss . S . H, Vacant .

1850 1856

600 100 100

P. K.

Werden P . J . Schrauwen . J . C . Horp . A . van

1$52 1854 1857

600 100 100

P. K.

Aken . J . C . ran

1853

600

Feijen . M.

1856

100

P.

K.

Heijden . P, van der Mijnen . J .

1834 1857

600 100

P.

Darn . J . H . F, var'

1850

600

132

Provincie .

N .B .

Dekenaat .

Breda .

Patroon .

Kerken .

DONGEN .

H . Laurentius .

DoasT,

n

Marculphus .

Z.

Aardenburg .

EEDE .

»

Maria Hem.

N .B .

Etten .

ETTEN .

»

Lambertus .

N .B .

»

FIJNAART .

»

Jacobus .

N .B .

»

GASTEL .

a

Laurentius .

N .B .

Ginneken .

GILZE .

n

Petrus banden .

GINNEKEN .

»

Laurentius .

NB .

a

(Zie Molenschot .) N .B .

»

Z.

Hulst .

GRAAUW.

n

Maria Hem .

Z.

Aardenburg .

GROEDE .

n

Bavo.

Bergen . op•Zoom HALSTEREN •

Quirinus .

N.B,

a

HEEN .

a

Maria Hem .

N .B .

a

HEERLE .

a

Gertrudis .

N .B .

Etten .

HEIKE, ('T)

»

Z.

Hulst .

HENGSTDIJK .

f)

Catharina.

Willibrordus .

N.B .

Etten,

HOEVEN .

»

Joann.es de Doop .

733 Dienstdoende geeslelijken . Betrek king.


Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld . 1830 400 1853 100 1855 100 1855 100

P. K. » ))

Riet. M, van de Doggen . C . Tersel . J . van Gus . A . van

P.

Kakerken . M. van

1830

400

D.

Leijten . C,

1853

500

P. K. ))

Kieboom . F . C, van den Vreugde . A . Romme . J .

1838 1858 1858

400 300 100

P,

Schrauwen . L.

1834

400

P. K. y~

Hal . C . G . van Aarde. G . Vermeulen . J . A .

1836 1836 1841

990 100 100

P. K.

Janssens . F . J . Oers . P. van

1844 1855

400 100

P. K.

Leijsen . C . van Lievens . G .

1836 1858

400 100

D. V.

Koopmans . P. J . Raak. C . van

1854 1856

400 100

B.

Vos . J . W .

1841

400

P. K.

Jordens . P . C . Biestraten . A .

1855 1857

400 100

P,

Floren . C . L . A .

1847

400

P.

Potters. P .

1833

400

P.

Kroes, A . J .

1841

600

D.

Sijbertz . J . F . A .

1854

400

P. K.

Baartmans . J . Beijsterveldt. P . W . van

1855 1856

730 220.80

134

Provincie .

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

Z.

Hoist .

FJONTENLSSE .

11 . Martinus .

Z.

Aardenburg.

HOOFDPLAAT,

s

N .B .

Bergen-op-Zoom . EJOOGERHEIDE .

Maria Item .

N .B .

Breda.

Cornelius .

N.B

Bergen-op-Zoom . IIiHBERGEN .

Z.

Htilst.

HuisT .

Z.

Aardenburg.

1JZENDLJKE .

a

Maria Hem .

Z.

Huist .

IANSSTEEN . (ST .)

a

Joannes de Doop

N B.

Etten .

KLUNDERT .

a

Joannes de Doop

Z.

Huist .

KOEWACWr.

a

Philippus en Jac

N .B .

Bergen-op-Zoom . KLU3ISLAND .

a

Georgius .

Z.

Huist,

a

Cornelius,

N .B .

Bergen-op-Zoom . LEPELSTRAAT .

N,B.

Etten .

Eligius .

HOUT . (DEN)

L&MSWAARDE .

LEUR .

s

Maria Hem .

Willibrordns .

Antonius van P

a

Eraneescusv .Sal

135 niensldoende geeslelijken . Betrekking .

Names en Voornaman .


D.

Smulders . J . F .

1841

400

V.

Lauwerijssen . C .

1857

100

D.

Tielens . P . C .

1857

400

P. K.

Kruger . J . B .

1843

400

Romme . C . R .

1858

100

P.

Smits . C .

1854

K.

Kerremans . M . J .

1858

400 100

P.

Bie . M, de Nelen . A .

1829 1852

400

A, P. V.

Necke . A . van Wees . P . H . van

1821 1857

650 100

A.

Wit . A . de

1853

. . .

P.

Raessen . B .

1843

650

V.

Brabant . E, van

1856

100

D.

Mertens . H.

1836

400 100

V.

Vacant .

A.

Hooif. C . van Dongen . E . J . van

1828 1854

550 100

D. V.

Nijs . G . de Meijden . J . van der

1858 1857

400 100

P,

Raak . A . van Verduijn . H . T . Aa

1840 1854

400

K. D.

Bosch . J. van den

1853

400

V.

Verkaar . W .

1856

100

P. K.

Rosrnalen . A . van

1830

400

Dekkers . M .

1858

100

P. K.

Aken . A . van

1838

400

Zande . C• van de

1857

100

P.

100

136 Provincie .

I.

Dekenaat .

Kerken .

Ginneken .

M 0 L E N S C HOT . (Rect . order Gilze .)

Hust .

NEUZEN . (TER)

Patroon .

H . Anna .

n

Niuw NAMEN .

Wittibrordus . .

.

.

(Order Clitige .) NB.

BergenopZoom. NJSPEN .

Z.

Aardenburg .

OOSTBURG .

NB .

Breda .

OOSTERHOUT .

N .B .

a

OOSTEBIIOUT . (OoSPInNn

NB .

Bergen.op-Zoom . OSSENDRECHT .

Z.

hoist .

OSSENISSE .

NB .

Etten .

OUDENBOSCH .

)

"

Donatus .

Eligzus . Joannes de Doop

))

Joannes de Doop Gertrudis .

) DD

Wilt ibrordus . Agatha .

Z.

Aardenburg .

PHILIPPINE .

Maria Item,

1NB .

Breda

PEINSENHAGE .

Martinus .

N B

Bergen •op-Zoom.

PUTTS .

N .B.

Ginneken .

RIEL .

NB .

Breda .

IIIJEN .

a

Maria Magd'

N B.

Ginneken .

RIJSBERGEN .

a

liavo .

D)

Dionysius .

Antonius Abc .



Benoemd liijks . in jaarwedde . Gold . 1837 300

R.

Hembroeck . B .

D.

Cammaert . J .

1854

400

D.

Camernran . L. G .

1858

600

P. K.

Antwerpen . P . B. van Maree . J . B .

1844 1854

650 100

P.

Aert. J . F . van

1842

650

P. K. ))

Willems . A . Gouverneur . J . B . Uittewilligen . J .

1845 1851 1856

600 100 100

P.

Luijckx . C .

1852

400

P. K.

Biestraten . G . Aert. A . A . van

1857 1858

400 100

D.

Nijenhuis . A .

1839

400

P. K. u

Hellemons . W Hendriks, P . Mens . N . C . J . van

1842 1853 1857

710 .80 100 100

D.

Hanssens . P .

1857

500

P. K. A.

Oomen . C. Peelers . J . A . Daverveldt . H . W . Weterings . A .

1827 1857 1858 1858

400 100 100 ..

P. K.

Bakkers . L . Joosen . J . B .

1828 1843

400

P.

Vermeulen . C .

1835

400

P.

Verbunt . G .

1857

600

P. K.

Hooft . H . van der WeijgaerL A, van de

1858 1858

400 100

138 Pro. iflCiC .

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

N B.

Bergen-op-Zoom .

ROOZENDAAL.

N .B .

Etten .

RUCPIIEN .

Z.

Hust.

SAs

Z.

Aardenburg .

SLUTS .

Joannes dc Doop .

N .B .

Etten .

SPRUNDEL .

Joannes dc Doop .

STAND-DAAR-BUITEN .

Joannes dc t)oop .

NB .

VAN GENT .

NB .

Bergen-op-Zoom . STEENBERGEN .

Z.

Iiulst .

N B.

Breda .

NB .

a

N .B .

Ginneken .

N B.

a

STOPPELDIJK .

TERIIEIJDEN .

Maria Hem .

>)

Gummarus.

n

Geraiphus .

>>

)

AntoniusAbt . WiWbrordus .

UILEKOTEN

Bernardus .

ULVENUOUT .

Laurentius,

Bergen-op Zoom . VOSSEMEEE . (Nierjw

NB .

Breda .

Z.

Huist. Etten .

Mart tnus .

TETERINGEN .

NB .

NB .

11. Joannes de Doop .

WAGENBERGEN .

\VESTDORPE . WILLEMSTAD .

Joannes (it Doop . a

Gummarus . ,Maria Visit . Maria .

Dienstdoende geestelijken . Betrekking .

Iiarnen en Voornamen .

Benoemd in

Rijksjaarwedde . Guld .

P. K.

Kuijlen . P. J . Oomen. A .

1844

975

Snlits . A . J .

1855 1855

114 .25 100

p P.

460

Eijnden . D. van den,

1830

D.

Buijs . A . C .

1852

400

P.

Aelen . J.

1857

650

P.

Mechelen . C . van

1856

400

K.

Olifen . H . F, van

1856

100

P.

Schoormans . J .

1843

A.

Krijnen . A .

1853

400 100

P.

Etten . J, C . van

1848

400

K. .

Hessels . C . A .

1856

100

Mastboom . J .

1857

100

Mol . J . J,

1856

400

Roels . A .

1857

100

D.

P.

Raak . T A . van.

1847

400

K.

Mierlo . J . F . van

1851

100

P.

Leijsen . J. van

1836

400

K.

Laurent . L . J . C.

1857

100

P.

Woestenberg . J .

1843

400

P.

Schaliboom . P. van den

K.

1\lechelen . A . van

1824 1852

400 100

P.

Bernulij . J .

1848

400

P.

Oomen . W .

1837

400

K.

Koenraadt. P . M A .

1857

100

1) .

Dijk . L . van

1846

400

P.

Verdaasdonk . J .

1849

840

140

Provincie

Dekenaat .

Kerken .

N.B .

Bergen-op-Zoom . Wouw .

NB .

Etten .

Z.

Hust .

ZUIDDORPE .

NB .

Ginneken .

ZUNDERT . (GR00T)

J .B .

ZEGGE .

ZUNDERT. (KLEIN)

Patroon .

II . Lambertus .

)

Maria Boods .

'3

Maria Hem, Trudo .

))

WiUibrordus .

141 Diensidoende geestetijken . Betrekking .


Benoemd Rijksin jaarwedde Guld . 1847 990 210 1857 100 1857

a

HellemOns . J . Verheijen . C . Aalst . P . van

P.

Bierwagen . A .

1845

400

P.

Elsen . J,

1854

65()

P. K.

Beekmans . C . Bakker . M . de

1858 1854

400 100 100

P. K.

Vacant

a

P.

Dekkers . J . IV! .

854

653,10

142

I42

RECAJ'ITULATIE RECAI'ITULA'l'lE RECAPITULATIE

or

or DE DE OP

VOORGAANDE NAAMLIJST.

VU0DGAANDE

NAAMLDSL

If i

Gelal G".,

Bedr'ag Bp,dr'3t: (\1'1' drr' Rijks-ja'lr· i Rijks-jaarwelldell Rijks-jaar'welldl'll Rijks-ja'!I"' D' weddell f:ll wl'dden II en D·lens tI . ' I len~I I en compe· compeLelllien compe' COmpell'flllell oen( e lentiell vom' (I IoeDl lentip.ll "om' voor VOOI'

-------:-----1'

II I

Q

.c'" '"'" S 4>

I

~ bO ~

Dekenaten. Dekenalen, oekematen .

= = ~= a: c - ., = = .. 03 \'-:ain5~ "'.!J1 ... '"> ~~ ... 0;.. 0 ~ I~':__ = 0'" '" ~ :: ~ i.~ '" '" "'<.l '" Q'" :.:~;; I~~ ~> 1:1.<~

~ "_

§§iiii,,: ~ _ en:'"

.-

tI'

Q,i~

C

Q.;

-Q,;

i

I

-------~~ . c~ --:n .,='" .,"'= ... <: '" .,

0>

e ...

~'a:

'"'" '"'" ~"-

c..~>

~~

~'"

Q

----

Guill. sum . i! Guld. Gum'

14 m

14 14

18 18

14 14

17 n

6,600.00 1,':00.00 660000 /,00 .00

Bergen Bergen op·Zoom. op-Zoom . 16 m

16 m

18 18

16 m

16 /*

8,215.00 1,724.25 8,2/5u0 1,724 .25

Ellen . . Eu, .•

13

13 /n

11 u

13 13

u II

Ginneken •. Gmnaken

13" ju~

13" 1o`

Bre<\a

.

.

~

.

.

~

*6,3008! 8a *6,300.81 !

2u

.

9 . o

9o

2o

Hulst zumt

15 .!lu

15 15

88

.

7,280 .80 ! I 7,280.80

9y . 13'" /n°

Aardenburg A"mo mng •. .'

Ii

9n

Hi 15 . 77

1,420.80 /,420 .80 881z0 881.00 )

4,650.00 20000 4,650,00 200 00 6,700.00 6,700u01

700»0 700.00

-- -- -- -- -- ---- --Totaal Tutau •.

`

80 mo

80 mo

66 eo

80 oo

61 39,746 .61 6,62605 */ 39,746.111

(*) (") Hieronder Hicronder begrepf.'n bHgrep~n fen Reetoraat Re.etoraat en Rector. Rector, (*)ommnoe bgm»,n,m Reemrmat ell m mu clo r .

143

PROVINCIESGEWIJZE INDEELING

DEE

VOORGAANDE

RECAPITTJL ATIE .

Getal Bedrag der Rijks-jaar- Rijks-jaarwedden en wedden competentien en compevoor tentieri C voor

Dienst doende Provincien . c

c~~

C?

C?

CJ

p

y

r,

C

C

c C?

C? C?

~

G~

a%

Geld . 52 * 2839661 5,726,05

Nooidbrabant .

56*

56*

56

56*

Zeeland .

24

24

10

24

9

11,350 .00

900 .00

80

80 166

80

61

39,746 .61

6,626.05

Totaal

(') Hieronder begrepen een Rectoraat en Rector .

144

RANGSCHIKKING

der voormelde JAARWEDDEN en COMPETENTEEN noar de hoegrootheid van derzelver hedrag .

Pastoors en Kapellaans Desservanen grootheid, ten . Vicarissea . Hoe-

To ta al .

Guld . 990.00 975.00 950.00 840.00 730.00 710.80 653 J0 650 .00 600.00 597 .71 550 .00 500 .00 460-00 400.00 300.00 220.80 210.00 181-00 114 .25 100 .00 0 Totaal . .

Bedrag .

Guld . 2 1 1 1 1 1 1 6 10 1 1

3 1 49 1

2

,

,

, 1

1 1 1 1 56 5 -------- -----80 66

(*) Hieronder begrepen em

1,98000 975 .00 950 .00 1 84000 1 730.00 1 71080 1 653-10 6 3,900-00 10 6,000 .00 1 597 .71 1 550 .00 3 1,500 .00 1 460 .00 49 19,600 .00 2 600 .00 1 220 .80 1 210 .00 1 181 .00 1 11425 5,600 .00 56 0 5 ----- -------146 46,372 .66 1 1

Rector.

145

PERSONEEL DER

VAN HET

BISDOM

VAN

ROERMOND.

BISSCHOP . Z . D . H . Mgr . JOANNES AUGUSTINUS PAREDIS, Kommandeur der Orde van den Nederlandschen Lecuw . Resideert to Roernnond . SECRETARIS VAN HET BISPOM . 'ranciscus Antonius Hubertus ,Boermans. BISSCHOPPELIJK SEMINARIE . Hoofdafdeeling : Roermond. H . J . Oolnen, Kamel beer-honorair van Z . H . Paus Pius IX . P . F . H . Canoij . P . J . Hoefnagels . J . A. H . J . Sax, P . H . Arets .

146 Onderafdeeling

Rolduc. Regent .

A . L, Janssen . P. A . Smidts .

r

G . Raetsen . P . J . Slits . J . M . Geurts . F. X . Rutten . H . G . J . van Buren . R . A . Pothast . G . J . R. H . Verzijl . W . Everts . E, J . H, van Boom . P . H . Manes . J . P . C. H . Voragen . F . H . Ramakers . J . W . H . Wijnants . J . T . P . H . Jansse n .

Professoren en Preceptoren tevens dienstdoende op het Fransche

.insti-

} tuut voor opvoeding en onderwtjs, mitsgaders op de Normaalschool aan daze afdeeling vary hat Seminarie verbonden .

F . E . N . J . P . Nepjean . J. G . Casters . C . J. H . Muhlentlerg . A . L, van de Wi,nkel . P . R . J . H . Corten . A . A . H . Backhuys. J . B . R . Beij s .

DEKENS . Dekens .

Dekenaat . Roermond .

S . Moonen, Pastoor to Roer mond .

Gulpen .

A . L . van der Veipen, Pastoor to Gullrrr .

Kerkradc .

E . J . Quodbaclr ., Pastoor to Kerkrade.

Maastricht .

P . W . H . Scheijven , Pastoor to lMaastricht . (H . Servatius) .

Maastricht (Wijk) P . D, van Laer, Pastaar to Maastricht . (H. Martinus) .

147 Dekenaat . Meerssen, Schinnen . Sittard. Venlo . Venratj. Weert,

Dekens . G . Goi n , Pastoor to Meerssen . P. J . R . Corten, Pastoor to Schinnen . J . B . Roersch, Pastoor to Sittard . C . T . Schrijnen, Geheim Kamerheer van Z . H . Pans Pius IX en Pastoor to Venlo. P. Verheggen, Pastoor to Venraij . H . Jansen , Pastoor to Weert .

DIENSTDOENDE GEESTELIJKEN . DER PAROCI1JEN.

De hierna volgende alphabetische lijst tier kerkgemeenten (Parochien en openbare Rectoraten) van bet Bisdom van RoERnroND, bevat tie namen der vestigingsplaatsen en pat ronen der kerken, alle in bet Hertogdom LIMai nG, met aanwijzing van het Dekenaat, waarin iedere plaats gelegeu is, aismede de namen en voornamen der in iedere Parochie en Rectoraat dienstdoende geestelijken, hunne betrekking (1) , het jaartal hunner henoeming tot die betrekking en eindelijk het bedrag van de Rijksjaarwedde (2) aan elke betrekking verhonden ; een en antler opgemaakt in de maand October 1858 .

(I) De betrekkingen van

Pastoor, Pesservant, Rector en

Vicaris zijn aangeduid door de levers P . D . R . en V .

(2) Die jaarwedden, waarop eene inhottding wegens bet genot van Pastorij-~nkomsten plaats hee?t, zijn gekenmerkt door Pen * . Het hedrag van elke inhouding vindt men achier de Recapitulatie op de volgende naamlijst (biadz, li5) atzontierlijk vet meld .

148

Dekenaat

Kerken .

Patroon .

Venraij .

AFFERDEN .

11 . Cosmas en Darn .

Meerssen .

AMBIJ .

Schinnen .

AMSTEINRADE,

Venlo .

ARCEL

e

Petrus en Pautus

Roerniond .

Ass EL

T. (Rectoraat onder S W a l ni e ii

e

Dionysius .

Venlo .

BAERLO .

e

Petrus .

Weert.

BAEXEM .

Roermond .

BEEGDEN,

n

Martinus .

Meerssen .

BEER .

n

Martinu .

'

Walburga . Gertrudis

Joannes de Doop.

Urbanus .

Venlo.

BELFELD.

Meerssen .

BEMELEN .

)

Laurenlius .

Sittard .

BERG .

a

Michael .

Venraij .

BERGEN .

a

Petrus .

Meerssen .

BERG EN TERBLIJT .

a

Mon . en Goad .

Venlo .

BESEL

a

Gerirudis .

Schinnen .

BINGELEADE .

*

Lambertus .

(Zie PLaath .)

149 Dienstdoende geestelijken . Betrekking . D,

Naman en Voornamen,

Benoemd~ Kijksjaarwedde~ in Guld .

1Vletzmaeckers . J. W . Nabben . P.

1825

*400

V.

1850

235

D.

Hobo . J .

1857

400

V.

Prick . L,

1846

235

D.

Nelissen . J . C .

1853

400

D.

Verkuijlen, H, Drabbels . H .

1841

*400

V.

1854

235

R.

Klusters . G .

1842

300

D.

Cremers . P. J.

1850

*400

V.

Ariens . T . J .

1854

235

D.

1816

400

V.

Amstel . G . van Kocken . L. 11 .

1840

235

1826 1857

400 235

D.

Frencken . J . F .

V.

Meeuwissen . G. H .

D.

Vierboom . J. L. Leens . J. M .

V.

1847

400 235 235

j~

Hubrix . P . F.

1841 1846

D.

Cruijsen . P.

1855

400

D.

Janssen . J . G .

1848

400

D.

Batta . W. H . L .

1856

400

D,

Sengers . J .

1824

*400

V.

Joosten . L .

1852

235

D.

Kruijen . L, H . Gielis . H . M .

1853

400

V.

1842

235

D, V.

Kampers . P. A . Poels . J . M .

1831 1858

400 235

D.

Bemelmans . J . P .

1825

400

15Q

Dekenaa#.

Kerken .

Patreon .

Venlo .

BLEBICK .

If. Lambertus .

Venraij .

BLITTERSWIJK .

a~

Kerkrade .

BOCHOLTZ .

Maria Geb. Jacobus de Meerd.

Meerssen .

BORGUAREN .

•

Martinus .

Sittard .

BORN .

s

Martinus .

Maastr . Wijk .

BREUST .

Martinus .

(Zie Eysden .) Venraij . p

BROEKIIUIZEN .

u

Nicolaus.

BROEKHUIZENVORS'I°'.

a

Naam Jesus .

Sittard .

BROEKSITTARD .

Maria Geb .

Schinnen .

BRUNSSUM,

a

Gregorius .

Sittard .

BUCUTEN,

a

Catharina,

Roermond .

BUGGENUM .

•

d ldegondis.

Meerssen .

BUNDE .

s

Agnes .

•

Kruisverhef'lng .

r~

Mathias .

a

Stephanus.

Maastr, Wijk .

CADIER EN KEER .

Venraij .

C A S T E N R A Y. r (Rectoraat onder Ohio)

.

DIETEREN .

.Sitard

151

Dienstdoende geestelijken . Betrek• king .

-`



D.

Sehacks . P. J .

1840

400

V.

Erp . F . van

1826

235 235

Vacant.

D.

Lom . P. van

V.

Raedts. C.

1836 1850

400 235

D.

Henrotte . H . J . Bije . L . H . de

1854

400

V.

1854

235

D.

Heuvels . C .

1851

400

D.

Adriaens. J . G .

1844

400

D. V.

Willems . C . Broek . H . J . H, van den

1853 1857

400 235

D.

Brand . J . van den

1852

400

D. V.

Roelofs. M.

1850

400

Cans. L . H.

1855

235

D.

Philippen . P . M . Freins . J.

1849 1851

400 235

D. V.

Mannens . P . Riga . J . N .

1848 1856

400 235

D. V.

Foragien . J . J . Ophoven . J . van

1839 1858

400 235

D. V.

Klaessen . A, Rijs . H .

1824 1858

400 233

D. V.

Frijns . J . G . Ciaessen . J . H, J . T .

1825 1855

400 235

D. V.

Gobbels .11 . Limmens. J . W.

1855 1845

400 235

R.

Thomassen . J . A .

1858

300

D.

Klinkenbergh . M .

1828

400

V.

15

Dekeuaat .

Kerken

Pa(ioon .

Roermond.

EdT .

I!

Lanclericus .

Maastr . Wijk .

ECKELBADE .

Barhoiomeus .

Kerkrade .

EUGELSIIOVEN .

Joannes de Doop.

Gulpen .

Eis .

Agatha .

Maastr . Wijk .

EIJSDEN .

a

Cati4arina .

n

Maria Hem .

(Rectoraat onder Breust .) Sittard .

ELNIORAUSEN .

Weert .

ELL .

a

Antonius Abe .

Meerssen .

ELSLOO .

a

A ugustinus .

Gulpen .

EPEN .

Maastr. Wijk .

GEERTRUID . (ST .)

a Gertrudis

Venraij .

GEJJSTEREN .

a

Witlibrorclus .

GENNEP .

a

MarUnus,

Meerssen .

GEULIE .

))

Martznus

Roermond .

GRATEEM .

Sittard .

Ga a VEiN B LCIIT . (Rectoraat oLider Pa pen Ii oven .)

Paaius .

Severinus.

a

Eruis

153 Dienstdoende geestelijken . Beg king t .

-

Namen en Yoarnamen .

Benoemd iijksjaarwedde . in Guld . 1840 400 1851 235 1856 235 1858 235

a

Kerbosch . 11 . W . Smidts. J . T. S, Peelers . G . H . Snijders . P. J .

D.

Coolwijk. H, van de

1844

400

n. V.

Brandt . J . J. Wimmers . P. J .

1822 1848

400 235

D. V.

Cleijnen . A . Deutz . J . J . H . V,

1854 1844

400 235

B.

Boekel . C . van

1843

300

-D .

Jongen . F . L .

1'843

400

D V.

Verschueren . P . R . fiindemans . J . H . 11

1855 1'850

400 235

D. V.

Willems . P . Welters . P. J.

1839 1850

400 235

D. V.

Haije . F . X . de la Savelherg . J . P .

1841 1848

400 235

D. V.

Claessen . J, b1 . Loijens . R . A .

1857 1858

400 235

D.

Peelers . S.

1856

400

P. V.

Alphen . T, van Boudewijns . L.

1812 1839

650 235

D. V.

Swelsen . S . Jeneij . A . T .

1820 1844

400 235

D V.

Greven . N . Verkuijlen . J .

1824 1832

400 235

H.

Smeets . J . A, 14 .

4858

300

D. V. a

e

154

flekenaat .

Maastr, Wijk .

Ket ken .

Patrorni .

Ii. Martinus

GJIONSVELD .

Venraij .

GETJBBENVOEST .

Gtilpen .

GJJLPEN .

]PI aria hem .

'>

Petrus .

(Zie Reijmerstok .) Sittard .

GUTTECOVEN

Nicolaus .

Roermond.

HAELEN .

Lamber1us

HEEL .

Stephanus .

Maastr . Wijk .

Kerkrade .

Petr'u.s banden

HEEJL

Pancratius .

HEERLEN .

(Zie WeIteii Corne1iw .

BEERLEiU1EIJDE .

Venraij .

HEIJEN .

Weert .

H EIJTRUIZEN,

VenraU,

fIELDEN .

Roermond .

a

Dionysius .

Nicolaus .

a

Lambertus .

HERKENBOSCW

a

Sebastianus

HEBTEN .

a

Michael

•

155 Dienstdoende geestelijken, Betrekking .


Benoem~d Rijksin jaarwedde . Guld . 1822 400 1828 235 235

D. V,

Thijssens . J . P. Cordij . G .

D. V.

Jenniskens . J, Bodenstaff. C . J .

1825 1852

*400 235

P. V. n

Velpen . A . L . van der Kleinen . P, J . Kallen . ® . H .

1824 1852 1858

650 235 235

D.

Battings. L,

1852

400

D. V.

Koning . L . de Jacobs . J. H .

1856 1857

400 235

D. V.

Heldens . F . 51 . Truijens . J . H .

829 1855

400 235

D. V.

Hoelen . J . F . Haereu . L . J .

1855 1855

400 235

P• V. n

Rouiilon . J . H . A . Wersch . T . H . vary Daulzenberg . H . J .

1839 1841 1857

650 235 235

D. V.

Reijners . H . D . Dots . P . A .

1839 1858

400 235

D. V,

Bernts . G. Maessen . J . H .

1832 1857

*400 235

D. V.

Zanden . P . van der Verbeek . G . A .

D. V.

Bernardussen . J . Schrijnen . L. F . J . 14 . Meuwissen, J . A . H . Lexis . L . L . Thieten . J . H . Wolters . A . L . H .

1821 1853 1850 1856 1858 1.858

400 235 400 235 400 235

1835 1856

400 235

Vacant .

D. V. D. V.

15

Dekenaat,

Patroon .

Ker[ eu .

II . Michael .

Maastr . Wijk .

HEUGEM .

Schinnen .

HoENSBROER .

»

Joannes Evarng .

Gulpen,

H0LsET .

»

Lamberlus .

Sittard,

HOLTUM .

»

Marlinus .

Roermond .

H0BN .

Venraij .

HORST .

Meerssen .

ROUTnEM .

s

HULSBERc

Marlines .

p,

Lambertus,

» Gerlacus .

97

Ct mens .

J'acobus de Meerd

Weert,

HUNSEL .

»

Meerssen .

ITTEREN .

'

Marlines .

Weert,

1TTERV00RT .

»

Margaretha .

Schinnen .

JABFEK .

Kerkrade .

KERRRADEE .

»

Lamberlus .

Venlo.

KESrSEL .

»

Maria Geb

Kerkrade .

KUMMEN .

P

Remigius .

Venraij .

LE U N E N. (Rectoraat onder V e n r a ij .)

Weert .

LEv Eaou.

~~

Geitrudis

Catharina .

» Barbara .

157 Dienstdoende , eestelijken . Betrekking. D.

Smits . L . T,

1846

Itijk~~ jaarwedd~'r Gulde 400

D. V.

Schoenmakers . J . Nicolaes . R .

1833 1852

400 235


Benoemd In

D.

Stenter . E. P. J .

1846

400

D.

Slouu . J . van

1822

400

D. V.

Keulen . S . Wolters . L . F. I-1 .

1822 1853

400 235

P. V. n

Roeijkens. P . F . Wismans . E . Deutjens . H .

1856 1850 1856

6,~0 235 235

D. V.

Haenen . J . Beckers . J .

1852 1853

400 235

D. V.

Kusters, M . Broek . C . van der

1837 1857

4001 235

D. V.

Janssen . N . Habets J . J .

1826 1856

400 235

D.

Mal. P . L. de

1831

400

D.

Hendriks . J.

1851

400

D.

Reijnen . P . W .

1857

400

P. V. s

Quodbach . E . J. Wetzels . J . J. Merkelbach . J . H .

1835 1851 1851

650 235 235

D. V.

Haeif . H . W . H, van Haeif. E . van

1857 1851

400 235

D. V.

Spronk . H . Horstmans . P . H .

1852 1852

400 235

R.

Simon . P . L . A .

1844

300

D.

Laumen . L .

1818

400

Jd

1 58 Deketiaat,

Kerken .

Patroon .

Sittard .

IAMBRICHT .

Meerssen .

LIMMEL .

Joannes de Doop

Roermond .

LINNE .

Martznus .

VenraU .

LOTTUM

Gerirudis .

Roermond.

MA ASBR ACUP

GerfrUdiS .

i%J AASBREE .

Mdegondlls .

\T

enl o

Roermond. Maastricht

MAASNIEL .

Salvias .

H.

Laurentius .

i

Servatius

MA ASTE ICIIP

i1AASTa1CliP .

)

Maria,

'

?pfathias .

(Zie St . Pieter .)

MAASTE1CIIT

1 59 bienstdoende geestelijkeo . Betrek king. D. V.

Names en Voornamene Srneets . S . 1' . Srnidts . L . J . A .

Benoemd Rijksin jaarwedde . Guid . 1834 400 1846 .. *

U.

Dijk . H, J, van

1855

400

U. V.

Laak . P . M . van de Canoij . 11 . W .

1855 1835

400 235

D. V,

Kampers . P . J . Wolters . C . F . H .

1855 1853

'400 235

U, V

Smeets . P . V erheggen, H .

1853 1858

400 235

U. V.

Princes . L, F, X . Smeels . J . H . Laer . J . B van

1856 1850

400 235

Peijs . H .

1852 1846

400 235

Scheijven . P . W . F1 . Engelen . H . Oppen . J . 11 . L, van Houhiers . H . Valkenburg . A . vain Willernsen . M . A . ii . Baert J . P . 11 . A .

1855 1849 1850 1851 1856 1856 1857

975 235 235 235 235 235 235

Leltiens . L . F Bussel . P . J . 11 . Verzet P . Romans . J . L . Soest . A van

1855 1849 1851 1855 1858

500 235 235 235 235

Linden . J . van dcr Kanters . J . M . Meuihels. J . It . 11 . Spijkers . J . Sijhen . A . A . Beunen . J . T . H .

1846 1852 1853 1855 1857 1857

500 235 235 235 235 235

D. V. P. V. ~~ ~~ y> U. V. r~ n

~~ D. V. >~ c

160

Dekenaa( .

Kerken .

Patroon .

Maastr, Wijk .

MAASTRICHT .

71 . Martinus .

Gulpen .

MARGRA' EN .

a

Margaret ha .

MECUELEN .

a

Joannes de Doop,

M

(Zie W i t t e m .) Venraij .

MEERLO .

a

Joannes de Doop .

Meerssen .

MEERSSEN .

a

Bartholomeus,

Weert .

MEIJEL .

a

Nicolaus .

Itoermond .

MELICK .

a

A ndreas .

Schinnen .

MERKELREEf .

»

Clemens .

Venraij .

M E R S E L 0. (hec(oraat under V e n r a ij . )

a

Joannes de Doopp

Maastr. Wijk .

MESCx .

a

Pancratius .

Gulpen .

MHEER .

a

Lambertus .

Venraij,

MrnDELA An .

n

Larnbertus .

3ioermond .

MONTFURT .

VenraU .

MooK .

))

Sittard,

MtJNSTERGELEEPt .

»

Cat harina .

Antonius . esncratius .

Dienstdoende ~;iestelij(~en . r.e .~--Betrekking.

Namen err Vuor~narnen .

Benoemd Rijksin jaarweddc~ . Gul~1 . 185 975 1853 235

P. V.

Laer . P . D. van Hillen . P.

u

Baggen . J . H .

1856

235

D.

Meijs, N . E .

2851

4f)U

V.

Oppen . J . H . vary

i84$

235

D. V.

Gelissen . J .

1834

400

Nothen . P, 3 .

1838

235

D.

Hout . A . van

184$

400

tr .

StPen . F. J . van der

1854

235

P.

Govan . G . Konen . J . H .

1839 1853

'Z35

Kessel . A . van Cleevers, P .

1835

400

V.

t852

235

D.

Haarkens. J, H .

1833

400

V.

Mostart, J . D . H .

1856

235

D.

Goossens . P. J . Finken. H . J . H .

1844

~,Ot)

V,

1858

235

R.

Berg, M . van den

1836

3Qt~

U,

Jacobs . J .

~ s4o

4oa

D.

185t

400

V.

Vinckenbnsch . L. F . Haesen . N,

1857

235

D.

Sleurs . N . S .

1855

*400

V. D.

650

V.

Heldens, yU . H .

1858

235

D.

1833

4a0

D.

Verkuilen . M . Kessel . H . van Geurts . P . J

1840 1855

X35 *4a0

V.

Aerssen . J . A . van

1856

235

D.

Prompers . N . J .

~ s4s

4aa

V,

Bohnen . G . H .

1$56

235

V.

162

D ekenaat.

Weert .

NEDERWEERT .

Roermond .

NEER .

Weert .

NEERITTER .

Kerkrade .

NIEUWENHAGEN .

Sittard,

NIEUwsTAD .

Gulpen .

NOORBEEK .

Roermond.

NUNxEM,

Schinnen .

Patroon .

Kerken .

NUTH.

H.

Lambertu s .

~

1Vlartinus,

Lambertus .

ff

Maria.

~+ Joannes de Uoop .

Brigida .

Servatius.

ff

ff

Bavo,

(Zie Vaesrade .) Sittard,

OBBICIIT.

Roermond .

ODILIENBERG . (ST .)

Venraij,

OIRLO.

f)

Wildibrordus . Wiro .

fr

Gertrudis .

(Zie Castenr ay ) Schinnen .

OIRSBEEK .

Venraij .

O o S T R U M,

+,

Lambertus.

a>

1

aria Geb .

(Rectoraat onder V e n r a ij,) Schinnen .

OPGELEEN,

+~

.Marvel . en Petrus.

lb3

Betrekking.

Dienstdoende geestelijken . Namen en Voornarnen .

Benoemd Rijksin jaar wedde . Guld . 1852 400 1845 235 1845 235 1847 235

D. V. a a

Erens . J . Laer. P . J. van Wijiler . A . van Ertweg . L . H, van den

D. V.

Wielen . A . G . van der Venue. R . van de

1818 1850

400 235

D. V,

Iromissen. J . M . van Herings . J . L

1827 1846

400 235

D. V,

Ktausener . J, G, Vreuls . P . J .

1837 1855

400 235

D. V.

Janssen . L. Vroemen . J . P . N .

1856 1849

400 235

D. V.

Clerekx . D . L . Kelleners . P. A .

1828 1846

400 235

D.

Kuijpers . P,

1855

400

D. V.

Beltjens . P, ill . H . Smeets. W . J .

1851 1855

400 235

D.

Dohmen . P . T .

1840

400

D. V,

Voss . J . H . Meijel G, T . C . van

1848 1856

400 235

D.

Nahben U .

1850

*400

D. V.

Sehijns. A . J . Alberts . G . H .

1843 1849

500 235

R.

Rousseau J . B . A . G .

1834

300

D. V. ~~

Salimans . P . Kamp . J . R . op den Kamps . H .

1852 1843 1857

400 235 235

164

nekenaat .

Kerken .

Venray .

OTTERSUM .

Gulpen .

OUD •V ALKENBURG .

Patroon .

II , foannes

A

rye Doop .

Joannes de Doop .

(Zie Sibbe en IJzeren .) Maastricht .

OUD-VROENHOVEN,

~~ Petrur en Paulus .

Venraij .

PANNINGEN .

~:

Sittard .

PAPENHOVEN .

~1

Maria, de Z, teem .

Cat harina .

(Zie Grevenbich(,) Maastricht .

PIETER (ST .)

~~ Petrus .

(Rectoraat onder Maastricht .) (H . Maria) . Roermond .

POSTERHOLT .

Mathias .

Schinnen,

RAATH .

Joseph .

(Rectoraat onder B i n g e l r a d e .) Gulpen .

RE LI1y1ERSTOK .

~~ Franc~scus .

(Rectoraat onder G u I pen .) Venlo .

REUVER .

Kerkrade.

RIM BURG .

Drievuldiyheid .

Roermond,

ROERMOND .

Christophorus,

;~ Lambertus .

(Zie Roermond, 't Munster en 't Z a n d . ) ROERMOND ('T MUNSTER .)

Maria Onto .

(Rectoraat onder Roe r m o n d . ROERMON'D ('T ZAND )

(Rec(oraat onder Roe rmond .)

~~ !Maria Bijstand .

165 Diensldoende geestelijken . Betrekking .


Benoemd Rijksin jaarwedde. Gold . 1846 '400 235 1846

D. V.

Verheggen . P. Bollen . J. W .

D.

Maessen . P .

1848

400

D.

Herten . H . van Timmermans . G . C .

1839 1858

400 235

V.

Klaessens . G. Janssen . L . J .

1841 1843

400 235

D.

Swennen . J . L .

1826

400

R.

Heijnen . W .

1824

300

D.

V.

Verhaegh . G . L. Welsch . J . J. H .

1851 1846

400 235

R.

Fouquet . G . H .

1858

300

R.

Verkuijlen . A .

1844

300

D. V.

Leens . J. F . Daemen . G . H .

1853 1855

400 235

D.

Damoiseaux . F .

1822

400

P. V. »

Moonen . S . Boesten . J . A . Linders . J . G . Veltmans . L . H .

1842 1843 1846 1850

975 235 235 235

R.

Oomen . J . F . J . T .

1858

300

B.

Coumans. P.

1852

300

V. D.

166

Dekenaat .

Kerken .

Patroon .

Weert .

R0GGEL .

hoermond .

R0QSTEREN .

~>

herkrade.

SCLIAESEERG,

~~ Petrus en Paulus .

Meerssen,

SCIIin1MERT,

r~

Remigius .

SCIINNEN .

~,

Uionysius .

Schinnen .

H .

Petrus .

Jacobustide Nleerd.

(lie Sweykhuizon Gnlpen . Schinnen .

SCDIN-op GEUL .

»

Mauritius .

SCIIINVELD .

a~

Eligius .

Gnlpen .

S C H D Ln E R. (i ectoraat order W ij I r e

Venraij .

SEVENUM .

Gnlpen .

S I B B E E N Ii Z E R E N . (Iiect . order O u d-V a l k e n b j

Kerkrade

St MPEL!

Sittard.

SITTARD

>D

~~

»

ELD .

Barbara .

Fabianus en Sebagt,

Rosca .

Jl n iyius

~~

Petr u s Stoel t~~ Ant,

(Zie Si ttard St, 1\1ichaeI l SITTARD

~>

Michael .

(R+ctm'aat order Si(tar d .) Gnlpen .

SLENAKEN,

e

Anna .

167 Dienstdoende geestelijken, Betrekking .

Names en Voornamen,

Beno emd Rijksin jaarwedde . Guld . 1841 440 1850 235

D. V,

Janssen van Son . W . J . Cleophas . M .

D. V.

Linssen . J . W . Lemmens . J . L .

1821 1856

400 235

D. V.

Bursgens. M . H, J . Romkens . P . J .

1821 1844

400 235

D. V.

Quaedvlieg . L . H . D . Demacker . J . J .

1857 1841

400 235

P. V.

Comes . P. J . R, Ingendael . J H .

1853 1852

650 235

D.

Scholtis . J . M .

1858

400

D. V.

Joors . J . E J . Dieters . H .

1857 1851

400 235

R.

Keesmeekers . P . J .

1849

300

D. V, »

Hesemans. P . J . Potters . G . Maassen . P . R .

1840 1824 1849

*400 235 235

R.

Princes, J . F .

1846

300

D. V.

Jansen . P . J . Langohr . W .

1848 1842

400 235

P. V. ~?

Roersch . J . B . Boickelmans . J . B . ll, Peussens, J, H .

1847 1853 1858

975 235 2,35

R.

Elders . J . A .

1858

300

V.

Aloffs . J . H . HaefF. H, van

1858 1857

400 235

H

168

ProVincie .

Schinnen .

Dekenaat,

Kerken .

PatroonA

H, Laurentius .

SPAUBEEK .

Rerkrade .

SPEKHOLZERHEIDE .

»

Martinus .

Weert,

STAMPROIJ.

n

Willibrordus,

lTenlo,

S T E IJ L, (Rectoraat onder T eg el a n .)

as

Rochus .

Meerssen.

STEIJN .

a

Martinus .

Roermond .

STEVENBWEERT .

n

Stephanus .

Sittard .

SUSTEREN,

as

Amelberga,

ROermond,

SWALMEN .

a

Lambertus .

»

Cornelius .

(Zie Asselt .) Weert .

SWARTBROEK .

(Rectoraat onder W e e r t,) Schinnen,

S W E IJ K II U I Z E N . (Rectoraat onder S C a I

vionysius . N N EN .)

Venraij,

SWOLLEN .

a Lambertus .

Venlo .

TEGELEN .

as

Martinus,

THORN .

as

Michael .

TUNGELB0IJ .

as

Barbara,

y

Josephus.

(Lie S t e ij i .) Weert . ))

(Rector aat onder Wee r ( .) Kerkrade .

UBACU OVER 1N 0RMS .

169 Dienstdoende geestelijken . Betrek • king .


Benoemd Rijksin jaarwedde . Guld . 400 1858 1855 235

D. V,

Codfroij . L . J . Lauten. F . H .

D. V.

Scheuren . P . J . H . Hoenen . J . A .

1851 1854

400 235

D. V.

Boonen . P . J . Vullers . W. G . J . M .

1837 1857

400 235

R.

Haeff. P . F . H . H, van

1855

300

D. V.

Mulleners . J . J . Kribs . J . M .

1856 1856

400 235

D. V.

Gortz . J . G . Frencken . J . W.

1842 1839

400 235

D. V.

Leurs . J. L . Loomans . W . H .

1826 1840

400 235

D. V.

Driessen . P. Simon . P . S .

1853 1847

400 235

R.

Ganser . J . H,

1857

300

R.

Volders . P . J . M.

1854

300

D. V.

Grutters . P. Schacks. P .

1850 1850

400 235

D. V.

Mosk . J . L . Berden . G. H .

1841 1846

4 0 235

D. V. R.

Geleuken . J . M . van Beelen . H .

1829 1846

Michieis . M .

1850

400 235 300

D. V.

Huppertz . H. H . Erens. F . J .

1824 1850

400 235 8

170

Patroon .

Kerkeii .

DekenaaL

H.

Bernardus.

Kerkrade .

ULCHSBERG .

Meerssen .

ULESTRAETEN .

CaCharia

Sittard .

URMOND .

Martinus

Gulpen .

VitALs .

Schinnen .

VAESRADE

a

Paulus,

(Recloraat onder Nuth .) Meerssen .

VALKENBURG .

Nicolaus .

Venlo .

VELDEN .

A ndreac .

a

Venraij .

liartinus .

VENLO .

VENRAIJ.

a

Petrus banden

(Zie Leunen, Merselo en Oostium .) Martinus .

Gulpen .

VIJULEN .

1oermond .

VLODROP .

))

Martinus .

Kerkrade.

VOEREN DAAL.

a

Laurentiu

Gulpen .

WAIILWILLER .

a a

Cunibertus .

a

NIJSWILLER (Bijkerk .)

Dionysius

171 Dienstdoende geeste1iken . 13etrek king .


B e noemd Riksin jaarwedde . Guld . 1850 400

D.

Bosten . J . J .

D. V.

Schrijvers . L . Harriers . J . W .

1834 1841

400 235

U.

Heijden . J . G . van der

143

400

D. V.

Straeten . J . L . Muhlenberg . J . S .

1839 1849

400 235

K.

Crousen . J . IV! .

1856

300

D. V.

Princen . L . H . Grispen . P . J .

1852 1853

400 235

D. V.

Elsen . C. van den Beckers . G . W . T .

1827 1850

400 235

P. V. > a a a

Schrijnen . K . T . Druinnien . J . K . J . Pennius. F . K . Venue . J . Fl . van de Verlwggen . T . Bemelmans . L S .

1829 1848 1856 1857 1 857 1858

975 235 235 235 235 235

D. V. a

Verheggen . P . Ramaekers . L . Schrijen . J . L .

1840 1856 1857

*400 235 235

D. V.

Straeten . M . 3 . Houben . P . J .

1849 1854

400 235

U. V.

Roij . F. W. van Keulen . J . 51 . F .

1852 1853

400 235

D. V.

Swennen . J . L . Pijis . N . J.

1832 1857

400 235

U.

Lankorh . J . P . J .

1853

400

172

Dekenaat .

Kerken .

Venraij .

WANSSUM .

Weert .

WEERT,

Patroon .

H, Michael. ~3

Martinus.

(Zie Swartbroek en Tunge1roij .)

Venraij .

WELL .

a

Vitus .

Kerkrade .

W E L TEN . (Rectoraat onder H e e r l e n,)

»

.

Roermond .

WESSUM .

a Medardus .

Gulpen .

WIJLRE .

a

Maternus .

.

(Zie Schulder.) Schinnen .

WIJNANDSRADE .

a

Stephanus.

Gulpen .

W I T T E M, (Rectoraat onder M e c h e l e n .)

a

iilphonsus de Lsg .

173 Dienstdoende geestelijken . Betrekking.


RijksBenoemd in jaarwedde . Guld, 1850 400 235 1853

D. V.

Roelofs . F . Maessen . J . B . H .

P. V. )~

Janssen . , H, Bemelmans . J . H . A . Alberigs . H . Lemmens . C . Mulken . J . van

1840 1852 1855 1857 1857

975 235 235 235 235

D. V.

Hasenackers . H . Wismans. S .

1846 1850

*400 235

R.

Stassen . F . L .

1857

300

D. V.

Vondervoort . D . van der Vondervoort . F . van der

1838 1843

400 235

D. V.

Mommer . J, P. Baart . J .

1828 1853

400 235

D.

Rutten . J . F . H .

1855

400

R.

Hengst . A . P . J .

1855

300

174

RECAPITULATIE

OP DE


Het getal der Kerkgemeenten, (Parochien en openhare Recl(raten) verdeelt zich in 5 Pastor ijen der le klasse. ~e n » ~; 8 )) >> 146 Succursalen . » 22 Hulpkapellen (Annexes) Totaai .

181 Kerkelijke Gemeenten .

filet petal der hetrekkingen van de bij die gemeenten dienstdoende geestelijken hetoopt : 5 Pastoors der le klasse. 1 Pastoor » 2e »

mist rant; v ~n Pastoor

der 1e klasse . 7 pastoors » 2e 146 1)esservanten . 22 Vicarissen-Desser rant (Rectors . 163 Vicarissen . Totaai

344 Geestelijken .

175 1-let aantal en het bedrag der Rijks-jaarwedden verdeelen zich als volgt Voor ~7

n

» ~~

6 Pastoors der l' klasse . » 7 » 2° )) . . 146 Desservanten 22 Vicarissen •D esservant (Rectors) . 162 Vicarissen 1 1) onhezoldigd .

f 5,850 .00 )a 4,550 .00 >~ 58,7(10.00 » 6,600 .00 » 38,070 .00

344

f 113,770 .00

Totaai .

0

De inhouding wegens Pastor(-inkomsten, welke op de jaarwedden van 14 Desservanten plaats heeft, bedraagt voor elk als volgt : Voor den Desservant to Afl"erden

.

.

.

.

f 100 .00 s 4,00 » 13 .24 » 33 .00 » 13 .00 » 45 .00

» Arcen . Baerlo . ,

S

S

S

9)

»

9>

»

" »

}~

))

~D

of

3>

»

'

s

» Bergen . s Gruhhenvorst . Hei jen . .

-~

» Lottum » Middelaar . ~~ Mook ~~ a Oirlo . »

»

»

4ttersum . Sevenum . u Venraij . .

s

»

s Well

})

.

. .

13,00 7 .00 40 .00 37 .80

. , » 122 .20 . . ~} 31,00 . . s 17,00 s 27 .00

To(aal .

.

1 503 .24

176

RANGSCHIKKING der voormelde

JAARWEDDEN


van derzelver bedrag.

Pastoors . Hoegrootheid .

t e

D e n vn Rectors .

V icarissen .

Totaal .

Gulden .

Bedrag .

Gulden.

975

6

~

6

5,850

650

7

~

7

4,550

500 (*)

3

U

3

1,500

400

143

ii

143

(t) 57,200

300

22

~

22

6,600

235

it

162

162

38,070

0

~

1

1

0

181

162

344

113,770

Totaal .

(*) Het normatief bedrag deter jaarwedden beloopt slechts f 400 ; maar de tegenwoordige titularissen, genieten bovendien eene personele toetage van f 100 's jaars . (f) Van dit bedrag wordt gekort f 503 .24, wegens pastorijinkomsten van 14 Desservanten .

177

START

van het petal der emeriti verklaarde Geestelijken,

tot de Nederlandsche Bisdommen behoorende, welke pensioen uit 's Rijks kas genoten op 1 Julij 1858 .

Bedrag der Diocesen.

Aanmerkingen. pensioenen .

Gulden, Utrecht.

.

.

.

25

10,933

Raarlem .

.

.

32

15,379

'sH.ertogenboseh,

26

11,054

7

2 , g80

Naar de betrekking, die de gepensioneerden hebben bekleed, verdeelt zich hun petal als volgt 5 Professoren of Prae-

Breda Roermond .

Totaal

.

.

.

19

8,351

.

. 109

48,697

k

3 c oren. 71 Pastoors of Desser • vanten . 2 Rectors . 28 Kapellaans of Vicarissen .

178

STAAT

van bet petal der Geestelijken, tot de Nederland~

sche Bisdommen behoorende, welke gedurende het jaar 4857 overleden zijn .

Diocesen .

Jianmerkinyen .

Utrecht . Haarlen7 .

15 .

10

's Hertog'enbosch .

10

.

.

.)

6

Roerniond .

.

.

8

Breda

.

Totaal in 1857 49

I

1856 1855 1854 1853 Overleden in, 1852 1851 1850 1849 1848

39 39 33 34 57 36 32 29 48

Middelbaar petal .

39 .6

Onder de in dezen staat begrepene overledenen, zijn alleen geteld die priestess, welke in werkehjke dienst zijn geweest of in hue levee eene openbare bediening hebben bekleed . Van de 49 in 1857 overleden geestelijken waren er 28, tijdens bun afsterven, ' in bediening . De overige 21 bevonden zich, ter zake van hoogen ouderdoni, ziekte of anderzins, buiten bediening. is aar de betrekking, die de overledenen hebben bekleed, verdeelt zich bet petal der in 1857 afgestorvenen, als volgt 3 Professoren of Praeceptoren . 32 Pastoors, Desservanten of Rec • toys . 14 Kapellaans of Vicarissen .

179

van het

STAAT

de der

in van het Koningrijk

ROOMSCH KATHOLIJK KERXWEZEN

OVERZEESCHE BEZITTINGEN NEDERLANDEN .

GetaL Apostoliseh Vicariaat .

BATAVIA .

Namen der Bezittingen.

,

Room sch Katholijke bevolking volgens de jongste opgaven .

j

Java Sumatra

.

.

2

2

2

Barica .

.

.

1

1

1

.

.

.

6

6

10

17,000

Ciiracao

.

.

6

7

16

15,076

.

1

3

2

2,780

.

1

3

2

2,384

St. Eustatius .

1

1

1

260

St . Martin .

.

1

2

1

158

Saba .

.

.

.

1

1

1

130

Totaal

.

.

.

11

17

23

20,788

Suriname .

.

5

5

6

.ooo

.

22

28

39

46.788

Totaal

..

Aruba . Bonaire.

.

CI RAcAO .

SUIIINAME .

Algemeen totaal

.

.

180 AANMERKINGEN OP

DEN VOORGAANDEN START .

Hot bestuur van elk Vicariaat is opgedragen aan een Apostolisehen Vicaris, bekleed met de Bisschoppelijke weary digheid .

Het Vicariaat van Batavia omvat geheel Nederlandsch Indie : Er is aldaar eerie geestelijke vereeniging van Ursulinen . Op Cura, ao bestaat een gestieht van Zusters van Liefde, waarin een dienstdoende priester als Rector.

In hot Vicariaat van Suriname wend op 16 plantages gods dienst-oefening gehouden door de geestelijken der station .

Het uit 's Landskas bezoldigd personeel der dienstdoende Itoomsch Katholijke geestelijken is bepaald : 1° . voor Nederlandsch Indie ; op tiers, verdeeld in twee rangers . Tot den eersten rang behoort de Kerkvoogd van hot Vicariaat van Batavia, wiens jaarwedde bedraagt f 6,000. Tot den tweeden rang behooren de overige dienstdoende geestelijken, die ten getale van neyen ieder een jaarwedde van f 4,200 genieten ; 2° . voor Curarao : op twaalf, verdeeld als hovers . Des Kerkvoogds jaarwedde aldaar bedraagt , f 2,500 en die van elf dienstdoende geestelij ken ieder f L200 ; 3°, voor Suriname : op een Pastoor ad /3,500 en een Kapel« lean ad f 1,500 .

TWELDE BOOi?DSTEK

STATISTIEHE, FI?ANCIE6E, G FSCNIEDNO\DICE

EN

ANDERE BIJZONDERHEDEN, BETREFFEN DE

JAERKLLIJKE ZAKL .

133

182

ST9AT CICP BEVOLKING

c i

Vari I1Ct KO171T1gT'1jI{ ll0t

NEDERLANDEN Op ll0ri 1 J8T1u8T'ij 1857 .

ZielentaL FeiteliJ'ice hevolking .

.r

Wetti ,

~,

etal inwoners,

ArxnmerkingenA

Provincien

t~a

ManneliJ'k , VrouweliJ'k f, geslacht . geslacht .

yy

Noordl?rabaitt .

185

201,5J5

Gelderland .

116

.

ManneliJ'k

VrouweliJk

Totaal .

Totaal . eslacht .

geslacht .

205,561

^_04,117

409,678

203,206

403,?81

198,140

195,OS4

393,224

00,825

;19,596

396,421

606,392

295,099

316,932

612,031

Zuid1iollantl

208

391,5?3

31,867

Noordholland .

140 ~ i 116 ~

257,`_'53

276,875

534,128

261,6?5

280,609

542,234

79,517

83,430

162,y47

81,504

84,287

165,191

77,028

79,796

156,824

79,134

80.248

159,382

Zeeland ,

~

Utrecht

91

Friesland

43 ~

I32,054

134,539

266,593

132,966

135,153

268,119

OveriJ'ssel .

62 i

113,704

113,749

229,453

118 .943

114.181

233,723

Groningen •

57

I

100,482

Drenthe .

I 33 i

Limburg

125

.

1 Jan . 1857 Totaal 1 n

1856

Ver'rneerderd .

1,176

D9

103,079

202,561

101,501

102,983

204,484

44,982

42,874

87 .856

47,901

44,88

9',785

103,908

102,531

206,739

108,091

103,398

13,489

1,6Q3,16£S

11,649,330

3,251,498

1,633,149

1,654,988

3,298,137

1,582,927

1,632,853

3,215,780

1~E 1,612,859

1 ,648,368

3,261 ;22 ;

19,241

16,477

35,718

20 .390

16,620

36,910

En 1856 bedroeg het getal levend ge • barmen 106,008 D .~t der overledenen 76,14 5 lliervan gaat of de sterfte der personen buiten de gemeente. 2,629 Blijft . . . 73,516 En komt big de sterfte in de registers van den Burgerlijken stand, kracl,tens art. 50 , alrnea d , Rurgerlijk Wetback, ingescbreven 2,435 Sterfte der wetti~,ge bevolkrng . . . .

15,95I

Mt~erder geborenen . . 30,057 i 1eerder ingekomen dan vertrokken personen 4,195 Personen gedurende 1856 voor het eerst ingesebreven . 1,466 Vermeerdering der wettige bevolking '718

185

184

STAA'P der HUWELIJKEN, ECHTSCHEIDINGEN, GEBORENEN, STERFGEVALLE\ 0ri VEHHU(ZINGEN, in het Koniugrijk der NEDER LANDEN, gedurende het jaar 1855 .

Geborenen .

r

Verhuizingren .

. C c

w Provincien .

y

3 a

C

v v

w

v

a

C-,

0 0 C

Onecht, begrepen onder de U)

a

539

244

31

10,706

10,656

11,358

689

374

33 8.848 12,461

12,743

Gelderland .

2,709

Zuidholland

4,343 22

7

22,304 1,169 1,013

Noordholland .

4,085

s

17,585

Zeeland .

.

1,156

Utrecht .

i

5,709

336

196

27,599 28,370

82 17,354

20,739

16,888

24 5,581

6,637

7,419

19 4,623

6,362

6,409 8,532

1

Friesland

2,031

lo

u

8,308

322

193

15 5,879

8,490

OveriJ'ssel

1,616

2

2

7,070

392

187

17 5,876

5,916

5,946

20 4,747

6,868

6,107

2,073

3,581

2,945

5,127

4,160

4,465

Drenthe .

.

Limber g in 1855

6,224

313

226

105 20,318

2

1,622

255

768

9,774

1 .178

Gronin,en .

3,114

961

248

729

2,721

124

7s

1,305

5,985

286

164

23,367

si

371 90,202 113,519 109,080

16 104,244 5,319 4,131

338 75,473 112,164 108,70

Totaal 1854 23,855 7s 2

Meerder

20

102,815 5,376 3,749

17

i

57

n

33 13,727

1,355

810

Verschil Minder .

488

u

1,429

u

Aanmerkinyen .

komen . trokken

10,437

2,393

31

Ver~

v 'o

Noordbrabant .

s

loge .

382

a

u

De Auweli'ken warm naar den burgerliJj ken shat 1 ingedeeid als volgt Jonge ' dochters . . 18,478 Tusschen J'ongmans en weduwen . . . . 1 138 gescheiden vrouwen 12 J'onge dochters . { 2,749 0 weduwenaars en weduwen . . . . 948 gescheiden vrouwen 9 27 man- J'onge dochters 8 eseheiden 6 weduwen . nen en » gescheiden vrouwen Ilet aantal fiuweli3'ken was, in verhouding'T tot de wettiga bevolking, het 9 rootst in de Provincien Gronin gen u , Drenthe , Friesland , Noordholland, Utrecht en Zuidholland ; bet kleinst in Noordbrabant, Limburg, Gelderland, Zeeland en OveriJjssel . Het getal 9eborenen was in verhouding tot de bevolking in de 1Provincien Zuidholland, Zeeland en Noordholland bet 9rootst ; en in Gelderland, Lrmburg en Noorbrabant bet kleinst ; dock de dne eerstgenoemde provincien verkeerden in 1855, ten aanzien der' ster/te, in den on9unsti9step toestand . De betrekkeliJ'ke overmaat der gehorenen boven de overledenen was het g rootst in Friesland , Groningen en Drenthe , het kleinst in Noordholland , Zeeland en Noordbrabant . Het 6rootste getal onecht gehorenen, vert;eleken ~ met de gehorenen in het algemeen , leverden de h rovincien Zuidholland, Utrecht en Noordholland bet kleinst Friesland , Noordbrabant en OveriJ'ssel .

186

5T

AAT

187

in het I~onin ra j k der NEDERLANDEN sedert de jongste van de VIJR'1' IEERD FRING der FEITELIJKE BEVOLKING , al emeene volkste 11th~ op den 19 November 1849 tot op den 3'1 Der~ember 1855, tevena aanwiJ'zende o laatct ~ettoemd let cta~ 1 1er emeenten wier bevolkinfr t1d5•tt'A , was 9'eli'k9ebleven , a fJ

J

of

<~

Vermeerdering sedert 1849 tot en met 1855 .

Getal gemeenten

V . G,

Totaal .

N r rn rtr

der ;~erneenten alwaar de hevulking;

wier bevolking is

Provincien . M. G.

as

c E0 0

het incest is

c S0

8,033 I

4,543

12,576

(a) 5

9,233

21,655

))

Afgenomen,

Toegenomen .

Grave, Em(rel en Meerillet ;en, i\lil en St, Hubert, WaalwiJ'k.

Tilhurg, 'S Herto ;enhosch, Roozendaal , Breda , Oosterhout , Helrnond, S ;eenbergen .

0

w

0

37

143

i Noordbrabant

toeJenomen .

wijk ,

i Gelderland .

12,402 ~

Los

Didam, Vuren .

Arnhem , APrldoorn , Ni.'megen, I Zut (rlr+-n, Rheden . EIre, Wageningr n, decide, Voorst, lVatnel, Tiel, NiJjkurk,

Zui4hollan~I

21,357

17,454

38,811

22

185

OuddorP, Waddinxveen .

Rotterdam ,'sGravenhage, Dordrecht, Schiedam Al blasserdam, G(rrrda, KrKr • linger . LeiJten , Delft , Sliedrecht , Deltshaven, Mathenes, Nieuw-Lek kerland .

Noordhollarut

30 .315

27 .378

57,693

14

126

\Iedemblik,

Amsterdam , taarlem, de Helder, Ni~uwer-Arnstel, Aalsmeer , tioorn Alkmaar . Zaandam, Edam,

2 .023

2,469

4,493

2

52

Z,eeland .

TransPor(ererr

74,130

61,097 i 135,227

(c) 2

8

(a) l')eursen era l)errnenburd , Lujks Geastel, Vlierden . 1 'oalre, Woenset ;c) Kteverskerke, ?onnemoire l b) Peursum

Ouwerkerk , IjzendiJke, ZuiddorI'e, Zt ; dzande,

Vlissingen, Middelburg , Goes, St . Annaland, Wtssekerke .

188

189

Vermeerdering sedert 1849 tot en met 1855 . Provincien .

Getal gemeenten wier bevolking is c 0 as

M. G.

V. G.

Totaal .

c

c C)

8 0 c

8 0 c G) el, C)

C)

x

CC

74,130

61,097

135,237

5,056

2,676

7,732

9,641

8 .301

OveriJ'ssel

9,377

Gronirr en .

Drenthe .

Per Transport Utrecht .

Friesland

Limhurg

.

.

Duist,

der gemeenten alwaar de bevolkin g bet meest is

AFgenomen .

Toegenomen .

0

112 645 24

66

17,942

1

42

6,365

15,742

3

58 5

AmUt-Delden, Schokland, Zalk en Veecatcn .

KamPen, Deventer, Amhls-Hardenberg, Zwolle, Hellendoorn, Zwartsluis , Lonneker .

7,672

5,334

13,006

3

54

Nieuwolde Nieuweschans Wedde.

GroninSen Veendam, Onstwedde Wildervank , Hoogezand ten Boer Marum .

4, 304

3,636

7,840

4

29

3,865

2,994

6,859

38

87

114,045

4z

8

Namen

b Diepenheim.

90,303

204,348

(Q)

I

C

n

10

185

981

Jutphags, Loenen, Maarssen .

Stavoren .

Eelde,Peize, NorS, NiJ'eveen .

Geleen, Haelen Roggei .

Utrecht, Rhenen, MiJ'drecht . Soest . West- en Oost-StellingwerF, 0P . sterland, Smallingerland, 'L Bildt .

Hoogeveen, Assen, Odoorn, Smilde , Borger,

Maastricht Roermond Kerkrade Sittard .

Heerlen i

191

190

STAAT

van het gelal dcr over

LANDVBRHUIZEftS

ZEE

uit het Koningrijk der

vertrokken in den jare 1857 . Medegenomen

Hooftlen van huisgezinnen en op zich zr Iven staande Ipersonen .

Provincien•

C

C

v

U r

C L

••

w y

C . r

a C C V

C

r

personen .

QI

. .rC

C

i

3

19

J)

144

21

91

32

))

36

s

15 [5

1

67

19

43 2

3

is

n X166

9

US 39

n

Zuidholland

27

i

))

Noordholland

36

5

))

13

154

))

n

))

Groningen .

.

.

12

3

))

))

))

26

))

))

))

))

))

)1

))

Drenthe Limhurg

•

•

»

1

12

•

3

245

3

68

))

45

))

82 285

s

•

))

5

17

13

3

9

31

2

25

4

IS

51

17

2

13

2

7

14

))

))

7

))

2

))

r)

))

2s

4

21

3

n

it

42

»

))

2

5

I)

))

9

3

4

2

»

3

9

»

))

))

2

))

))

3

»

1

2

»

S

»

34

116

22

585

77

392

112

820

13

i i

I Totaal

44

))

))

I

CC J V F

10

))

18

y

52

2

Overijssel

w 0

8

I19

Friesland .

r.U~~. V ^

» i 71

Geld~rl ;and .

Utrecht

C

65

3

Zeeland

C 'C C

2

Noordhrabant

))

Aanmerkin enn

C

r

r

z

Klasse .

C c

w C N

C

NEDERLANDEN

401

9

4 245

135 Verve weg de rneeste landver huizers 'hebben nopens de 462 redenen van hun vertrek opge geven : verbetering van stand, i21 bestaan en verrnogen . Fen 6 tat gaf : ' godsdienstiqe be9riP . 130 en n als bewtegreden op. Onder de vertrokkenen telde 539 men 13 Onder`vijzers . 38 1 Ondervvijzeresse . 1 Proponent . 98 2 Studenten . Seders het,1 jarige tijdvak 1846381 1857, heeft hot getal der over zee vertrokken Iandverhuizers2S,590per81 sonen bedragen, verdeeld als volgt : Hoofden van huisgezinnen f op zich zelven staande per onen . . 8$52 21 Vrouwen . . 4,000 12,916 Medegenomen hrnderen :3 Dieustboden . 222 On(ler de hoofden ran huisgezinnen of op zich zelven staande personen warm 6245 Protestanten , 1856 Kathol jken, 14'! tsraelielen en 1. 663 wier dj odsdienstiya 9ezindheid niet is opgegeven .

192

OPGAVE

van

het gemiddelde getal

KATHOLIJKE MILITAIREN

der

(ondero fficieren

ROOMSCH

en

man -

welke gedurende het jaar 1857, in de verschillende garnizoensplaatsen des Rijks, als dienstdoende zijn aanwezig geweest . schappen),

NOORDBRABANT .

Bergen-op-Zoom 335 Breda 490 Crevecoeur (Fort) (1) 9 Geertruidenberg 56 Grave 221 's Hertngenbosch 530 Heusden 27 Willemstad 38 Woudrichem 18 1724 GELDERLAND .

Arnhem 319 Doesburg 17 Harderwijk 238 Loevenstein (fort) (2) 12 Nijmegen 410 Zutphen 147

1143 ZUIDHOLLAND .

Brielle, Deift . Dordrecht .

.

( 1 ) Kerkelijk onderhoorig aan Empeh (2) Idem Woudrschem .

39 256 34

193 Gnwnmmm .^ . . . ` ` . . ` 116 52 Gouda 'sG,,mmugo 826 67 LoUoun /e Wm,mxomouun (V . . ' ' . . ' Tvoor don 1m* sononmmmw

sm6

1856 NnonoHoLLAmo .

mkmoar

~

ou

Amsterdam ' ^ . '346 auwum mm o,mo ' . . . . ' . mm 106 noom 106 Noaroen 27 ---- //oe m,demmm

ZunLAmn . Bath (fort) omowo snennuwmjk p0" .' . ' .' muumxung ' . ' Nomo' . .' " ^ ' . ' ' ' Pmnmpim^ .' . . . xummeken (fort) (3) ' ' . Slum veero Vlwonge ' ' . .

34 ao 10 //m mo rr

* 34 42 zna 688

derxoowg mm Bodegrun3n .

(3) mom ;nmxingen . 9

194 UTRECHT . Amersfoort

161

Utrecht

426 581

FRIESLAND . Hat lingen

16

Leerrwarden

250 --

266

OVERIJSSEL . Deventer

286

lKampen

203

Zwolle

42 531

GRONINGEN, Delfzi jl ,

21

Groningen •

.

.

.

147 168

DRENTHE . Assen

.

.

22

LIMBURG .

•

Maastricht

742 277

Venlo

1019

Het gerniddelde getal hedroe ; sn

Totaal .

.

.

.

9170

1856 .

.

.

.

9294

1855 .

.

.

.

8936

1854 .

.

.

.

8727

1853,

.

.

.

7976

195 Onder de vorenstaande getallen zijn niel hegrepen de Roomsch Kathnlijke olRcieren der Landmagt, ongeveer 300 in getal, noch ook de ofrcreren, onderofcieren en manschappen van de Zeemagt .

Het petal der under de Feitelijke bevolking der provincien getelde, in werkelijke dienst zijnde krijgs. erg zeelieden hedroeg Op 1 Januarij 1856 . Provincien .

Noordbrabant . Gelderland . Zuidholland Noordhohand . Zeeland . . . Utrecht . . , Friesland Overijssel . . Groningen . . Drenthe . . . Limburg . . Tolaal .

Krijgslieden .

op 1 Januarij 1857 .

Zeelieden .

Krijgslieden.

Zeeliede~ .

30 21 372 744 412 2 » ~~ » ~} »

3,591 2,667 4,617 2,496 1,613 1,653

28 8 474 1,160 360 2

.

3,781 2,049 4,632 2,468 1,505 1,607 769 1,496 479 57 1,982

.

0,825

1,581

.

. .

850

~a

1,435 468 62

~~

1,899

u

21,351

2,032

,a

Op 1 Januarij 1857 bedroeg de sterkte der Zeemagt, zoo aan boord als aan wal 6,967 . Het corps Zee-of ficieren telde 610 en dat der' Mariniers 36 o8icier en .

196

197

ZIELENTAL der GODSDIENSTIGE GEZINDSEDEN in het

Nederduitsch-

Waalsch-

Engelsch-

Schotsch-

Provincien . Hervormden .

Noordbrabant

Herstride Doops RemonHerngezinden . stranten . hutters .

Lutherschen .

Christeli'k Afgescheidenen .

io

23

34

s

n

2,266

98

469

96

5

4,463

108

246

12,309

363

853

3,322

s

7,477

191

33,643

8,763

15,736

1,460

15

2,573

s

1,106

3

243

2

»

3,832

is

2,064

151

3'l4

197

285

1,634

777

165

15,963

34

r

5,829

Gelderland ,

236,184

433

is

Zuidhoiland

426,976

2,927

171

Noordholland .

288,738

3,268

265

Zeeland .

115,775

179

so

Utrecht .

92,(139

482

2

Friesland

221,396

110

2

Overi'ssel

146,391

132

Groningen .

166,284

160

2

76,89

2

»

3,9$9

204

»

))

1 .818,327

$,122

845

112

1850 .

1,668,443

8,346

557

195

Meerder .

149,884

Minder .

»

Limbur g

Evan• geliscll-

639

225

,

Anglikaansch Episcopalen .

S

43,660

Drenthe

I10111ttgI'ijk d0P NEDERLANDEN op 1 Januarij 1858 (") •

1)

2,912

3

18

1,275

71

3,793

40

»

1

2,080

8

4,891

15

))

12,718

))

323

S

262

s

»

6,120

soo

3

7

8

»

»

493

56,982

9,643

41,664

6,214

311

51,963

671

53,415

8,896

38,735

5,00:

289

42,619

))

3,567

747

2,829

212

22

9,344

1)

»

))

))

4,415

Totaal . » n

n

Verschil 224

iz

83

1)

18 * Bi'~ de her ekenin8 van tilt zielental is de weltiqa bevoiking op 31 December 1857, tellende 3,281 ,848 zielen uit g ezonderd voor Limbur g , alwaar de f' eiteli'ke bevolking is opgegeven . Hierdoor ontstaat een verschil van 7,053 wettiqa bevolkin 9 van dat gewest slechts 208,033 zielen .

ten gi ondsla g genomen , zielen als bedr agende de

198

199

ZIELENTAL der sonsDiENST[sF GEZINDBEDEN ill het Konmgrijk der NEDERLANDEN op 1 Januarij 4858 .

i~iederduitsche

Totaal der Proleslanlen

Provincien .

Roomsc6 Ka(holijken .

de vorige bladz .) (Z ;N

U( sC

P W' hJ ~' " Klerery,

Ongenoemden .

Grieken .

357,711

7

Gelderland

244,043

148 .422

324

Zuidholland

454,757

148,415

Noordholland

354,652

146,685

Zeeland

121,209

41,782

Utrecht

97,185

58,398

1,18

2

244,276

22,712

3

n

2,138

Overijssel

133,146

72,373

9

u

3,590

Groningen

186,159

14,933

3

7~

Drenthe

83,613

3,753

2

Limburg

4,718

208,954

1,993,276

Friesland

Totaal op 1 Januarij 1858 u 1

»

1850

1,827,168

Vermeerderd .

166,18

Verschil Verminderd

Nota .

De eiteli'ke f~

bevolkinay

»

~ I i

Tolaal Generaal .

Isratliten .

4,518

Noordbrabant

Porlugesche

O d-[3is -

1,894

19

7

407,156

~~

4,583

16

115

39,403

1 .301

24

11,395

397

107

616,436

2,660

15

27,870

2,975

416

535,333

608

1

l8

163,618

1,589

17

29

158,438

14

65

269,208

3

287

231,408

4,161

5

111

205,372

j~

1,991

2

62

59,433

»

n

1,403

~~

6

215,086

I,224,i98

5,421

41

61,227

3,449

1,283

3,288,901

1,16+,~42

5,427

40

I

55,333

3,185

1,372

3,056,867

60,058

»

1

~

5,894

264

»

232,234

,>

»

»

»

u

89

u

~>

»

bedroe 8 Op 1 Januari Jj 1858 in bet 8eheeleRiJ k 3,328,795 zielen . De Roomsch

volkin9 betekend , telde na8enoeg 1,238,500 zielen .

Xathoii'ken

J

naar de eiteli'ke be~

VERHOUDING der GODSDIENSTIGE GEZINDHEDEN, iiaal'

haar ZIELENTAL in den voorgaanden staat vervat .

Getal op de 1000 zielen dee geheele bevIking op

Jaiiuarij 1858 . C)

CI C)

C)

Ptovincien . Q

C) .

C)

.

t C.)

•

V C)

C)

C C)

-CC CC

C

C.) CC

= C)

Noordbrabant .

2

Geldertand .

•

Zuidholland

1

.

Noordholland .

))

1

5

29

3

11

))

2 2 •

Groningen .

810

Drenthe .

860

Limburg

20

2

556

20

Het geheele Rijk

2

A)

A)

738

2

662

5

741

A)

A)

613

8

A)

A)

A)

8

12

))

19

A)

16

24

A)

62

A)

20

68

A)

22

1)

7

2

20

13

C C C)

A)

614

59

3

1)

8

C

7 1

A anmerkingen .

•

C)

A)

I)

22

'A

16

606

372

A)

op 1 Januarij 1850 was de betrekkelijke verhouding tier godsdienslige gezindheden op dc 1000 zielen der geheele bevolking : Hervorrnden 549 Ariglikaansch Episcopalen 0 Lutherschen 20 Doopsgezinden . . . . . 13 Remonstranten . . . . . I Herrhutleis . . . . 0 Chtistelijk Mgescheidenen . . 14 ToIaaI Protestanten

.

.

597

Roomsch Katholijken . . 381 Oud-Bisschoppelijke Klerezy 2 1sral i[en 19 Origenoemden I

i

202

STAAT

203

der,ave1 b de Staais be rootin n

van het hont'n r~ k der

ton behoeve van de

EEREDIENSTEN

EI7ERLANDEN

der onderseheidene

voor den jar e 1858

L+y .y y

Bezoldi prig Kosten

Kosten

van het

van het

K erkeliJ' k

Godgeleerd

^~ y

der

c

dienstdoende

cc

:~ycv

_ c

Kerkleer aren .

.N

L

y

Kerkeli"ke

~I. ~: c y

pensioenen .

W c

c

w

E :. c °J

y

onderwijs .

it-

ral) y Cr

z _ o

c.zy C) E c - c.r

y

'Q w ~ a=

P laatselijk

Gezrndheden . bestuur .

c .a

P i

toe estane

odsdiensti ge gezindheden .

;c_

00 .M C

Toiaal per gezindheid .

0

x

I

Hervormde EvanU . Luthersche . Herstelde idem .

Gulden .

Gulden .

45,900 .00

I) 32,0 .% .40

4,500 .00

7,400,00

1,600 .00

Gulden . ~ Gulden . ~ I 1,284,595 .59$ ' 14,880 .66 19,585 .00 Gulden .

200 .00

I

1,000000 n

22,400 .00

))

))

1 .798.18

))

))

17,250 .00 I 500.00

Protestantsche .

TrapsPorteren .

I

u

4,200 .00

Doopsgezinde ., . Remonstrantsche

420 .00

40,440 .00

2) 52 .500 .00

42,077 .40

4)1,370,683 .77 5

Gulden .

t,397,038.66s 53,760 .00

D)

6,000.04 ))

15,300 .66 20,585 .00

Golden .

17,250.00

9

»

u

3) 183687 .00 0 3,450 .00 4,800 .00 I 183,687 .00 3,450:00 i 4 ,8 .00

25,300 OU 193,735.18

1,693,083 .83s

1 Deze som maakt het bedrag nit der tractementen van 10 Hoog.. leeraren in de Godgeleerdheid aan de drie hoogescholen des RiJ'k s, milsgaders van beurzen . De overi€~re kosten van het tiodgeleerd under- wiJ's aan die instellingen, ziJ'n op de Staats-be8rooting niet afzonderli'klk , nitgetrokken, en kunnen daarom aihier niet met J'uistherd wordco opgegeven . de Protestantsche gemeente le Smirna in Deze som bevat : bet tractement van den Predikant biJ' Turki'e J , ad f 1200 en eerie toelaga van f 598 .18 aan den Predikant der Protestanlsche g emeente to Turin in Piemont, tot vindin 8 van zi Jjn tractement waartoe de Konin g jdraagt . van Pruissen eerie gelijke som biJ r 3 Deze som is, voor het grootste deel bestemd tot kwiJa ting der Pensioenen van de Hervormde Predikanlen en hunne weduwen . Het overiga strekt voor de pensioenen van andere Protestantsche leeraren en hunne weduwen . 4 Hieronder is begrePen f 187,000 voor kinder-, school- en academic- Belders, ten behoeve van Hervormde , Luthersche Doopsgezind e en Remonstrantsche Predikanlen .

244

205

Bezoldigingen Kosten

der van het

KerkeliJ•k

Godgeleerd

hestuur .

onderwiJ•s ,

V C?,

C

G .Y ~

w'c

Kosten

van het

C •

•

W

•a

8c~ • ~~ c

•

KerkeliJ'ke

•

pensioenen,

• w

.y

Totaal

y c

per

V

plaatseliJk •

Gezindheden .

yC

. C C

dienstdoende

u

coC , = ~ ti

Kerkieeraren .

g eziudheid

C y

c~

x

0 I

i Golden . Guiden .

Gulden .

Gulden .

Per transport

52,500 .00

42,077 .40

1,370,683 .775

Roomsch KatholiJ•k e .

20,fi 10.00

13,400 .00

459,297 .67

Oud-Biss . Kierez Y .

4,300 .00

Isra~litische . Totaal .

4,825 .00

82,235,00

7,000 .00 1)

16,500 .00

71,977 .40

10,825 .00

1',847 .806 .445

15,300 .66

:A.585.00

j' 24,645 .51 5 23,800 .00

Gulden .

Gulden, ' Gul(lrn . ~

Guluen .

183,687 .00 3,450 .00 4,80000 i 1,693 .083 .83 5 i 598,586 !8 ; 49,326,00 3,507 .00 4,200 .00 1)

u

))

i 1,300.0O

»

36,265 .00

I 100 .00

'40,046 .17 5

Tractementen .

3,500 .00

47 ;685 .00

u

515 .00

r~ 233,013 .00 h,,472 00 9000 .00 ~

2,339 233 .02

Bureau Reis Burger- Wachten locaal- en verhlijF- liJ ke penbehoeFlen . kosten . sioenen, 6elders,

29,350.00

3,850 .00

23,200 .00

2,800 .00

Kosten der DePartementen Protestantscheen Israelitische Eeredienslen voor de zaken der

Guldeu .

150 .00

u

713 00

12,080.00

34,063000 662,50

28,742 .50

Roomsch KatholiJ'ke Eeredienst . Protestantsehe en Isra+elitische Eerediens(en . Unvoorziene uitgavers ten belroeve van de Roomsch KatlrollJke Eeredienst , Totaal-Generaai

s, :wo .oo 3,000 .00

2,408,540 52

1 Hieronder is begrepen f 10,550 voor godsdienstig o nderwis • Semrnar re, 650 J op de Isra~litische armen-scholen, f 5400 toel a,~' en your bet l toelaga voor studenten en 300 voor andere uitgavers .

206

der bezoldigingen nit 'sRijks kas, ten behoeve van de PLAATSELJJK DIENSTDOENDE KERKLEERAREN der verschullende godsdienstige gezindheden in bet Koningrijk der NEDERLANDEN, op de Staats-begrooting voor het jaar 1858 toegestaan .

START

Gerniddeld Godsdienstige

'

geziudheden .

'

Gulden . Rernonstianlsche

be dra l

pe r

Kerkleeraar

Ziel .

Guld .

Gull .

c

.

.

25

.

.

1460

1,284,595 .591879 .86

Evangelisch Lnhersche .

58

40,440 .00 697 24

0 .71 8

1sa1itische .

16

10825 .00 67656

0 .17

Elervorrnde,

.

.

.

.

22,40000 1896,00 4 .30

071

7

4200 .00

600 .00

043

.

32

17,250 .00

539 .06

0 .41

Oud-Bisschopp . Klerezy .

18

7,000 .00

38889

1 29

.

1524

459297 .67

301 .37

0 .38

Hersi . Evang. Lulhersehe Doopsgezinde .

.

Roomsch Katholijke

207 van de PROVINCIALS UITGAVEN, ten behoeve van de versehullende EEREDIENSTEN, toegestaari op de begrootingen der Nedeilandsehe provincien, voor het jaar 1858 .

START

Subsidies ten hehoeve van ket ken en pastorijeii .

Totaal per Onkathol . Roomsch 1)rovnce gezindh . ` Kathol .

Provincren .

Gulden Noordhrahant Gelderhind . . I) Zuidhofland 13,500 Noordholland * . . . 6,000 Zeeland a Utrecht 2,000 Friesta rid Overijssel a Groniugen 3,500 Dreuthe a Liniburg 300 Ta t aat voor

1858 1857

.

25,300 25,300

Gutdt'n .

Gilden .

4,500 3,000

s,ooo 9,000

1,000

3,000

a a 500

a 4,000

4,850

5,150

3)

13,850 39,150 13,850 39,150

AANMERKINGEN .

Dc op de provincials heg'ooting van Dr'en(he voorkoniende hates en fasten der kas ad p103 uses (I ), zijn soar 1858 geraarnd als volgt : I nkonsteri

Interesser! van kapitaten Stuiver'gelderi * . * .

f

900

1500

(Jilgaven .

Koslen van heheer 1 Gewone suhsidien * . a Buitengewone idem 3) Andere uilgaven . * . .

230 1400

1150 620

(1) Zie omtrent die kas hladz . 49 en 50 van den Twaalfden Jaargang van dit Ltandboekje .

208

de, ten behoeve der werscliillende EEREW in het Koningrijk der NEDERLANDEN, geDIENSTEN dane STARTS-UITGAVEN, over het dienstjaar '1854 .

START

van

Beschikbaar volgens de begrooting .

Hoofd-onderwerpen .

Verevend en betaaid :

AFge_ sehreven .

Hoofdstuk VII . Roomsch Katholijke Eeredienst .

Net Departement . 1-let Roomsch Ka(holijk Kerkgenootschap . . Het Kerkg enootschap der Oud-Bisschoppelijke Klerezy . . . Pensioenen en wachtgelden

Tota71

.

.

.

Golden . 24,343 .40

Golden . 24,342 .05 3

49I,455 .783

489,339 .95

10,700 .00

10,700 .00

46,830 .50

46,102 .40

513,329 .68 5

570,484.40 5

Golden . 1 .34 3 2,115 .83 5 » 728 .10

2,845 .28

Hoofds(uk VI . Onkatholijke Eerediensten . Golden . Het Departement . . 33,350 .00 Het Pro(estantsche Kerkgenootschap . . 1,41 9,206 .45 Het Isra~litisch Kerkgenootsehap . . . 32,950 .00 Pensioenen . . . . 188,900 .00 Onvooraiene Uitgaven . 3,500 .00

Totaal

.

.

Golden . 32,589 63 3

Golden . 760 .36 5

1,411 .729 .18

7,477 .27 5

32,883.31 175,231 .17 u

66 .69 13,668 .83 3,500 .00

. 1,677 .906 .455 1,652,433.29 3 25,473 .16

209 START van de, gedurende bet jaar 1857, door het

Nederlandsche Staatsgezag verleende magtigingen tot aanvaarding van SCHENKINGEN, ERFSTELLINGEN, en LEGATEN, bij beschikkingen under de levenden en bij uiterste willen, besproken aan RooMSCH KATHOLIJKE INSTELLINGEN, behoorende tot bet KERK

en ARMWEZEN in de Nederlandsche Bisdommen .

Verleende magtigingen aan besturen van :

Roomsch Katholijke kerken en kerkelijke inrigtingen .

Bisdommen,

Geldelijk bedrag der geauthoriseerde makiogen .

Parochiale en andere Katholijke instelIingen van liefdadigheid .

a

Geldelijk bedrag der geant horiseerde makingen . Golden .

Golden . .

.

. ,

17

55,581 .00

12

62,583,52

Haarlem .

.

.

34

53,678 .00

33

125,694 47

's Her1ogenhosch .

7

3,913 .60

6

6,115,50

.

3

2,070 .00

6

45,190 .00

.

67

21,089 .22

'1

47 .50

1857

128

136,331,82

58

239,630 99

1856

125

98,844 .52

45

120,803 88

1855

56

49,502 01

47

98,833 .35

Utrecht

Breda

,

Roermond

Totaal in bet jaar . .

.

. .

210 AANME&KINGEN OP DEN VOORGAANDEN STAAT .

De, :n dezen staat vervatle makingen zijn diegenen, tot welker aanvaarding de hetrokken hesturen, ingevolge artt .947 can 1'717 van het, Burgerlijk Wethoek, de noodige magtiging van bet Staatsgezag hehhen verkregen . De giften van hand tot hand gedaan, welke zonder magtiging warden aangenomen, en tie gedane makingen ; welker aanvaar~ ding, zonder dat de vereischte magtiging daartoe is gevraagd, feitehjk keeft plaats gehad, zijn in dezen staat niet hegrepen .

Het belnop tiler giften en makingen is moeijelijk na to gaan ; dock mag veilig op een hooger bedrag warden geschat dan dat tier in dezen staat opgenomen schenkingen, erfstellingen en legatee . Ook zijn in dezen staat niet vervat de makingen aan de algemeene armbesturen en dergelijke instellingen van weldadigheid ten deel gevallen .

Met opzigt tot de Bisdommen van 's Hertogenbosch, Breda en Roermond behoort, voor zoo veel de schenkingen, erfstellingen

en legatee ten behoeve van bet Armwexen betreft, to warden in het oog gehorrden, dat tie aldaar, sedert het Fransche hestuur, ais burgerlijke instellingen hestaande algemeene armbesturen en godshuizen (Bureaux de bienfaisance et ties hospices) in bet genot zijn tier door de Katholijke liefdadigheid bijeen gebragte armen-goederen en fondsen, en lien ten gevolge oak meerendeels de makingen verkrijgen, welke aldaar, ten behoeve van de Roomsch Kathotijke armen, weezen en hulpbehoevenden, bij uiterste wilsbeschikkingen hesproken warden . De makingen, hegrepen in den, op de vorige bladzijde vermelden staat, vet deelen zich provincies gewijs als volgt ;

211

Verleende magtigingen aan besturen van : en andere Roomsch Ka(holijke Parochiale instelkerken en kerkelijke Katholi,jke lingen van inrigtingen . liefdadigheid .

Provirrraerr . i !

.

Geldehjk he . drag der ge • authoriseerde maktngen .

Geldelijk be . drat; der geauthoriseerde makingen .

Gulden .

Gulden .

8

4,683 .60

11

50,305 .50

6,050.00

2

1,26200

20 i . i 14 i . 3

28,899 .00

12

49,57'2 .00

24,260.00

21

75,274 47

2,200 00

1

1,000 .00

. 4

6,900 .00

6

20,456 52

Friesland 2

40,750 .00

NoordNa hant Gelderland .

.

. , 9

Zuidholiand .

.

.

Noordliolland

.

Zeeland

.

. .

Utrecht

Qverijssei .

.

.

Groningen .

.

. 1

.

Drenthe . Limbur,, .

Totaal in het jaar . .

.

.

40,750 00

1,500 .00

»

»

2

»

))

»

963 00 ))

.

67

21,089 .22 5

1

1857

128

136,331 .825

58

239 630 .99

1856

125

98,844 .52

45

120,803 88

56

49,502 .01

47

1855

98,833 35 5

212

DEB

•f flDDLBRE

llOOGI,

E,IE~ LAGERE SCllOLIN OVER

1856--1857 .

RIJKS

HOOGE

SCHOLEN .

Het getal studenten aan de drie hooge scholen bedroeg op 31 December 1856 : to Leijder 628 1429 . n Utrecht . . . . 583 Groningen . . . 218 (1) Dat getal verdeelde zich over de Faculteiten als volgt Leijden .

Ca

Utrecht .

c.

c~

c

~

W

y

Groningen .

C

o

.G)

ro c~

W

H

Faculteiten .

God eleerdheid . . . Regtsgeleerdheid . . Geneeskuntle . . . Wis- en Natuorkunde . Besp.Wilsb, en Letteren Totaal

.

.

~

W

~

stu • derende,

studerende,

stu •~ derende .

165 1 37 199 36 104 41 t 17 20 8

227 185 61 9 8

77 89 45 4 3

505 123

490 93 218

43 34 11 2 3

» ~~ ~~ ~~ ~}

549 543 262 33 42

» ` 1429

(1) Bovendien hadden 12 Studenten verzuimd zich to later receriseren, waarvan 1 tot de godgeleerde, 1 tot de regts ;eleerde, 3 tot de geneeskundige, 1 tot de wis • en natuurkundige en 6 tot de letterkundige faculteit behoorden .

213 Het getal promotion was

to Leijden . . » Utrecht . . » Groningen .

. . .

. . .

85 28 26

' 139

ATHENEA. Het aantal studenten hedroeg : to Amsterdam . . . 109 I I?t ~f Deventer Doze verdeelden zich als volgt Faculteiten . Amsterdam . Deventer. Godgeleerdheid 52 5 6 Regtsgeleerdheid 41 ~~ Geneeskunde 2 I Wis- en Natuurkunde » I Letteren 3 De lessen op hot Atheneum le Amsterdam warden be?oeht door de kweekelingen der aldaar gevestigde Seminarian Moor de Protestantsche en Israelitische godgeleei dheid ; terwi,jl wederkeerig de collegian der hoogleeraren aas die Seminaries door studenten van hot Atheneum warden hijgewoond .

LATIJNSCHE SCHOLEN EN GYMNAStEN .

Het aantal dezer inrigtingen hedroeg : Laiijnsche scholen . . . Erkende Gymnasien Voorloopig erkende Gymnasien . Zij telden op 15 Januarij 1857 : 249 onderwijzers, 1857 leerlingen .

34 22 .

8

64

214 Van daze laatsten behoorden er 1206 tot de 1e afdeeling (oude tales), 5 9 5 >~ u 2~ » 126 » » gemengde afdeeling, waarin alle leerlingen gezamenlijk voorhereider1d onderwijs ontvangen, om eeret later, ale zij tot hoogere klassen bevorderd worden, of tot de eerste afdeeling, of tot de tweede over to gaan .

ONDERWIJS B[J HET LEGER

Op de scholen bij de corpses wares 3432 leerlingen ; namelijk : 1549 onderoi cieren en korporaals . 1311 soldaten (staande arrnee) tamboers enz . 543 miliciens . 29 militaire kinderen . Het onderwijzend personeel bedroeg een getal van 173, onder welke slechts 1 burger onderwijzer . De overige zi,jn onderofficiers en korporaals . Bij het Instructie-bataillon bedroeg bet getal leerlingen op 1 September 1857 724, waarvan 75 in de derde klasse. 274 a » tweede a 299 n » eerste 76 a den wetenschappelijken cursus. 1 September 1856 tot 31 Augustus 1857 warden 469 Van jongelingen bij hat hataillon aangenomen . Daarvan wares 45 zones van of cieren ; » 35 a ondero(cieren en soldaten ; 134 a » amhteuaren ; 196 » » mindere beambten, winkeliers enz. » 59 a ambachtslieden . wetenschappelijke cursus bij de Corpses, walk onderwijs De

215 bestemd is voor de mililairen, die zich voor het ojficiers-examen voorbereiden, wend hijg ;ewoond door : 199 bij de regementen infant erie ; 70 » het Instructie-balailion ; 55 » de regementen cavalerie ; 33 )) n e artilleries 357 l1Pt Studiejaar 1857/58 werd op de C oninklijke Militai.re ,Academie to Breda ingetreden met 309 kweekelingen, alien voor de Landmagt, terwijl er 46 plaatsen, to weten 3 voor de dienst hier to laude en 43 voor de Kolonien, onvervuld bleven . Voor dat studiejaar werden 233 adspiranten, die admissie als kadet hadden verzocht, opgeroepen, waarvan 9 niet zijn opgekomen en 40 bij het geneeskundig onderzoek ongeschikt voor de militaire dienst zijn hevonden , zoodat er 184 tot het examen werden toegelaten . Van dezen werden 94 goedgekeurd, die alien als kadet werden aangesteld . Van de 90 niet goedgekeurde adspiranten hebben in de onderstaande vakken een onvoldoend examen afgelegd, als : Rekenkunde 57 , Evenredigheden 66, Mates en gewigten , 61, Stelkunde 59, Meetkunde 85, Aardrijkskunde 52, Geschiedenis 55, Nedertandsche taal 50, Fransche taal 47, Hoogduitsche taal 62 .

Het KONINKLIJK INSTITUUT VOOR DE MARINE teWILLEMSOORD is bestemd tot opleidiug van jonge lieden tot oficieren bij de 11Tarine en bij het corps I1ariniers en tot Ingenieurs voor den scheepsbouw. Zij, die hun examen wenschen of to leggen, oar op bet instituut to worden toegelaten, moeten niet jonger dan 13 en niet ouder dan 16 jaren zijn . Na een verblijf van twee jaren verkrijgen zij den rang van adelborst der tweede klasse . Na eene driejarige studie worden zij, bij voldoend overgaogsen eind-examen, benoemd tot adelborst der eerste klasse bij

2 1 t7 de Zeemagt, tot adsistent voor den scheepsbouw of tot kadet • serjant bij de Mariniers . Het aantal adelborsten bedroeg bij bet begin van bet studiejaar 102 . Met 1 October 1857 werden de zich nog op de Militaire Academie to Breda bevindende adelborsten, ten petals van 7 bij het instituut to Willemsoord overgeplaatst, en 40 goedgekeurde adspiranten onder de adelborsten opgenomen . Aan boord van bet wachtschip to VLISSINGEN bestaat gelegenheid tot OPLEIDING VAN BOOTSMANSLEERLINGEN, waaruit onderof cieren voor de zeedienst worden verkregen . Op 1 September 1856 bedroeg bet petal leerlingen aldaar 66 .

ANDERE INSTELLINGEN VAN ONDER .WIJS.

De KoNINKLIJKE ACADEMIE to DELFT telde in bet studiejaar 1856/57 een petal van 190 kweekelingen . Van deze wares 29 doctoren in de regten, I doctor in de medicijnen, l candidaat in de theologie, 2 onderwijzers met verlof bier to lands, 2 voor den ijk en accijnsen, 2 voor bet mijnwezen in Indie, 59 voor algemeene studie, waaronder 1 doctor in de theologie, en 94 voor Oost-Indische ainbtenaren . Van de Academic zijn vertrokken 66 kweekelingen, waaronder 34 die voldoend examen hebben afgelegd ; to weten : 13 tot verkrijging van bet diploma voor Oost-Indisch ambtenaar der eerste klasse ; 12 as wren der tweeds klasse ; 5 als civielingenieur ; 2 voor bet Indische mijnwezen ; en 2 voor den ijk . De overige 32 hebben de studies niet voortgezet of zijn tot andere hestemming overg ;egaan . Op 's RIJKS KWEEKSCHOOL vooR MILITAIRE GENEESKCNDIGEN to UTRECHT hebben , gedurende bet studiejaar,, 117 leer lingen onderwijs genoten, 34 hebben een voldoend exa men afgelegd en zijn benoemd tot officier van gezondheid der derde klasse. Het petal meow geplaatste leerlingen bedroeg 31, zoodat bet totaal der kweekelingen op 1 September 1857 beliep 114 . Van deze

217 wares : 23 voor de Lan&lmagt bier to laude, 24 voor de Zeemagt, 66 voor de Landmagt in Oost-Indie, en 1 voor die in West-Indie . Tot Opleiding voor MILITAIRE APOTHEKERS voor HET LEGER i v OosT-INDIE is aan de Hooge School to UTRECHT gelegenheid geopend voor een bepaald getal kweekelingen, die daartoe worden benoemd, onder genot eener jaarlijksche toelage van f 500 uit de koloniale fondsen, gedurende den vierjarigen cursus . Op de KLINISCHE SCHOLEN bedroeg bet petal leerlingen gedurende bet studiejaar 1856/57, als volgt : to Amsterdam 44, » Alkmaar 12, » Rotterdam 40, waaronder 5 vrouwelijke, a Haarlem 21, » a 2 »

Roorn

13,

u

l)Iiddelburg 32,

»

7

»

4 Op 's RIJKS VEE-ARTSENIJSCHOOL wares 13 kweekelingen, van weike zich 3 aan bet eind examen, na volbragten leertijd, met goed gevolg hebben onderwor pen, die dan ook tot vee-aetsen zijn bevorderd . De LANDOUISHOUDKUNDIGE SCHOOL to GRONINGEN bevatte in fret winter-halfjaar 1856/57 een petal van 41 leerlingen, waaronder verscheidene zones van landbouwers, die alleen van de winter-lessen gebr uik makes en in den zomer tot bet heoefenen der pr actijk naar bet land terugkeeren . Van daar dat in bet zomer-halfjaar van 1857 niet meer dan 15 leerlingen op de hoerderij der school (te Hares) de lessen bijwoonden . De INRIGTING VOOR ONDERWIJS IN KOOPHANDEL EN NIJVERHEID TE AMSTERDAM, die bij bet elude van den vorigen cur sus slechts 8 leerlingen telde, bevatte bij bet begin van den volgenden 22 . Volgens bet nieuwe prospectus zoude bet klassikaal onderwijs verdeeld worden over drie jaren ; bet bevat de moedertaal, benevens de Fransche, Hoogduitsche en Engelsche tales en correspondentie, wiskunde, natuur- en scheikunde, boekhouden en handels-usantien, warenkennis, geschiedenis en aardrijkskunde, staathuishoudkunde, statistiek en refits-wetenschappen 10 »

218 in betrekking tot handel en nijver held , schoonschrijven en teekenen . Des avonds worden er voorlezingen gehouden , handelende over bet Italiaansch boekhouden , de koopmans-reken , kunde, land en volkenkunde henevens de werktuigkunde . De SCHOLEN VOOR ZEEVAART telden bet volgend getalleer lingen : to Amsterdam

88, terwijl zich bovendiej: 20 kweekelingen op de eerste c :a 21 op de tweeds refs bevonden . » Nes op Ameland 17 u Harlingen 120 Groningen 74 De GESTICSTEN VOOR DOOFSTOMMEN telden : to Groningen 78 jongens en 68 meisjes, van deze genolen 108 bet onderwijs kosteloos, 31 betaalden van f 10 tot f 50, terwijl 7 f 100 of meer betaalden . u St. Michiels-Gestel 51 jongens en 32 meisjes, van weike 14 bet kostgeld gedeeltelijk en 1 ten voile betaalden, terwijl 68 ten kosten der inrigting kwamen . n Rotterdam 25 jongens en 15 meisjes . Van deze betaalden 13 bet voile schoolgeld ad f 100, 5 betaalden de helft en 22 ontvingen kosteloos onderwijs, terwijl de helft van deze laatsten gedeeltelijk ten kosten der inrigting werden verpleegd . In de GESTICIITEN VOOR BLINDEN to Amsterdam waxen gedurende bet sehool~aar 1856/57 aanwezig op bet instituut tot onderwijs 37 jongens en 28 meisjes ; in bet gesticht voor volwassen blinders 17 manners en 26 wrouwen . Gedurende bet jaar 1856 is ONDERWIJS AAN GEVANGENEN gegeven

219 8 strafgevangenissen aan 1358 personen ; 13 huizen van verzekering aan 836 personen ; ~~ 15 » » arrest 718 personen .

in

LAGER ONDERWIJS .

Het getal der LAGERS SCHOLEN bedroeg in 1856 : 2479 openbare, 271 bijzondere der eersle klasse ; 675 bijzondere der tweede n Totaal De

271

3425 BIJZONDERE SCHOLEN PER EERSTE KLASSE verdeelden

zich in

166 die hehoorden tot diakonien, godshuizen of op zich zelf slaande gestichten . 17 die hehoorden tot de Naatschappij tot Nut van 't Alge88 die kwamen ten koste en taste p an cen of meer bijzondere personen . ()nder de lagere scholen waxen 42 KOSTSCHOLEN : 25 met 699 jongens en 17 met 452 meisjes . 291 DAG- EN KOSTSCHOLEN : 165 met 4161 jongens, 118 met 2928 meisjes en 8 met 760 jongens en 394 meisjes,

Dc SCHOLEN VAN BIJZONDEREN AARD EN STREKKING bestonden, your zooverre de opgaven reiken, nit 767 bewaar, kleine kinder- of maitressenscholen, met 48,333 jongens en meisjes . 155 herhalingscholen, met 5,808 leer lingen . a 10,955 a 126 zondagsscholen,

220 69 werkscholen, met 6619 leerlingen. 137 volkszangscholen, met 6435 23 gymnastiescholen, »

1778

~~

»

Het getal LEERLU GEN bedroeg op alle lagere scholen

op 15 Januarij 1856

' 219,831 jongens . . 174,120 meisJjes .

393,951

177,371 jongens. » 15 Julij

"

153,096 meisjes .

330,467

Hieronder zijn begrepen de leerlingen, welke de dagen avondscholen (evens en die welke enkel de avondscholen be-

zochten . Het getal der eersten bedroeg g 17 .890 jongens . op 15 Ja nuarij 1856

)) 15 Julij

24,663

6,773 meisjes . 11,627 jongens .

))

16,369

4,742 meisjes .

dat der iaatsten

15,953 jongens . 6,849 meisjes .

op 15 Januarij 1856

» 15 Julij

Van de 393,951

5,556 jongens .

})

9,495

3,939 meisjes .

leerlingen,

scholen bezochten, genoten

22,802

die op 15 Januarij de lagere

kosteloos onderwijs

143,386 of 364,

tegen 143,793 of 371 op de 1000 in 1855 .

naar de provincien waren zij verdeeld als volgt

221

Provincien,

Noordbrabant .

Kosteloos onderwezen op elke 1000 schoolgaande kinderen .

Schoolgaande kinderen .

Kosteloos onderwezen .

50,268

14,697

292

16 .621

340

Geiderland .

.

.

48,859

Zuidholland .

.

.

65,163

31,497

483

.

56,376

26,559

471

.

17,739

5,832

329

Utrecht

16,468

7,146

434

Friesland

37,508

11,607

309

Overijssel

34,292

8,963

261

29,843

10,783

361

Drenthe

13,583

(1) 2,472

182

Limburg ,

23,852

7,209

302

393,951

143,386

364

Noordhoiland . .

Zeeland

Groningen

.

.

.

Totaal

.

.

.

.

De schoolkinderen verdeelen zich

Op de openbare scholen . jongens 178,807 15 Januarij 1856

15 Julij

a

meisjes

132,622

jongens 137,463

311,429

249,982

meisjes 112,519

(1) Daarenboven werd voor 2889 kinderen het halve schoolgeld belaald . Met inbegrip van dezen is de verhouding 395 tot de 1000 .

222 op de b$jxondere scholen der eerste klasse . 15 Januarij 1856 jongens 20,908 41,465 melsjes 20,557 15 Julij

jongens 20,364 40,630 melsjes 20,266

„

Op de biftondere scholen tier tweeds klasse . 15 Januarij 1856 15 Julij

»

4

Jongens 20,116 0,941 me~sjes

41,057

jongens melsjes

39,855 .

19 544 20,311

Het ONDERWIJZEND PERSONEEL bedroeg op alle lagers scholen 7413, waaronder 6501 van het mannelijk en 912 van het vrouwelijk geslacht, namelijk : 3105 hoofdonderwijzers, 2437 ondermeesters, 959 kweekelingen, 338 hoofdonderwijzeressen, 574 secondanten . Dit personeel verdeelde zich als volgt

223 Bijzondere

I scholen der

Personeel .

- I

.Q

-

;

~~ 1 l 23 2 1537 712 . 3 4 125 !gen 17 (

5 172 46 7 2

11 367 37 29 15

) 473 756 339 45

I)

I)

l01 171 86 19

95 216 99 37

669 1143 524 10 1

Kweekelingen 639

200

120

959

57

44

237

338

Seconclanten 80

110

384

574

963

1647

7413

Hoofdonderwijzers .

Onclermeesters

.

.

Onderwijzeressen

TotaaI

1 2 3 4 geen

.

.

.

.

.

4803

39 2076 795 161 34

Geditrende lief jaar 1856 zijn de volgende bedragen verstrekt als SUBSIDIE tot opbouwing, vergrootiug of verbetering van schoollocalen en onderwijzerswoningen : Door het 1111k . Noordbrabant f 2,500 Gelderland . . ) 3,900 Zuidholland . . 3,000 Noordholland o 4,000 Zeeland 1,800 Transporteren

f

15,200

Door de provincie . f 2,500 )) 9,145 o 15,640 o

5,830

) 1,000 f 34,115

224 Per transport , . , f 15,200 Utrecht a 2,200 Friesland , a 0 Overijssel a 3,000 Groningen a 1,500 Drenthe a 1,400 Limburg a 2,000 Totaal

.

. ,

f25,300

f a * » a a a f

34,115 1,000 0 1,616.67 816 0 1,700 39,247 .67

De TOESTAND VAN HET ONDERWIJS werd in 1856 over bet algemeen gunstig geacht . Wel bleef de onzekerheid ten aanzien der wettelijke regeling van bet lager onderwijs eenen ongunstigen invloed uitoefenen, vooral door het terughouden van noodzakelijke verbeteringen ; wet werd op nieuw in vele provincien geklaagd over gebrek aan hulponderwijzers, - maar niettemin ging menig gemeentebestuur voort de belangen van bet onderwijs to behartigen en betoonden de meeste onderwijzers voortdurelld eenen lloogst loil'elijken ijver . Zelfs was de dusverre teiken jare terugkeerende klagt over de onverschilligheid der ouders in bet ongeregeld schoolgaan der kinderen niet zoo algemeen ; integendeel werd hier en daar in beide opzigten vetbetering waarge3~+ men, hetgeen ook door de statistieke opgaven words bevestigd . Daaruit toch blijkt, dat het petal kinderen, zoo openhare als bijzondere scholen bezoekende, op 15 Januarij 6386 en op 15 Julij 7409 meer bedroeg dan op dezp1fde tijdstippen in 1855 ; zoodat niet alleen bet toen geleden ver lies van 4008 en 2698 weder ruimscbnots is vergoed, maar zelfs bet cijier der in 1856 schoolgaande kinderen hooger was dan in een tier Brie voorgaande jaren .

225 Aan vier onderwijzers, die gedurende eene halve eeuw hunne betrekking hebben waargenomen, zijn van Staatswege zilveren rnedailles toegewezen .

Het getal van hen, die zich tot bet verkrijgen van bet radicaal van onderwijzer era onderwijzeres of van eenen hoogeren rang hebben aangemeld, was in 1856 aanzienlijker dan in 1855 . Het bedroeg 1667 ; een cijfer dusverre nog niet bereikt . Oat evenwel velen zich to ligtvaardig aan het examen onderwierpen, blijkt uit bet getal der afgewexenen, dat slat minder dan 422 beliep en tevens ten bewijze strekt, dat hat schooltoezigt over bet algemeen hierbij met gepaste gestrengheid to werk ging . Provincies gewijs verdeelen die getallen zich als volgt Provincies .

Toegelaten .

Afgewezen .

Noordbrabant 200 Geiderland 167 Zuidholland . 225 Noordhoiland 179 Zealand 37 Utrecht 78 Friesland, 88 Over ijssel 118 Groningen 51 Drenthe 35 Limburg 67 Totaal De

ToEGELATENEN

.

.

Totaal .

46 58 127 75 19 29 20 7 30 8 3

.1245

246 225 352 254 56 107 108 125 81 43 70

422

1,667

verkregen de volgende atlas 1' rang

Voor schoolonderwijzer van den

2'

.

.

2

u

. 155

3' » 4'

264 266

226 Voor vreemde tales wiskunde i huisonderwijzer n schoolhouderessen huisonderwijzeressen

Het

PEISONEEL VO0L IIUISONDERWIJS

240 9 ii 267 31

bedroeg :

554 Mannelijk geslacht . 137 Vrouwelijk s Totaal .

691 Onderwijzers en onderwijzeressen .

Dc SCIIOOLONDERWLJZERS Zij telden 3555 leden .

GEZELSCIIAPPEN

wares 250 in getal,

227

S t rn Al1 VAIN

HET

ARM WEZEN 1N HET KONINGRIJK PER NEDERLANDEN

over stet yaar 1 856 . In 1856 wares 4930 instellingen, strekkende ten behoeve of tot het verxorgen der armen . Daarvan behoorden, naar de onderseheiding bij art . 2 der wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n9 . 100) gemaakt : 1482 tot die door de burgerlijke overheid geregeld en van harentwege bestuurd (a), en tot die van gemengden card, in welker regeling of bestuur door de burgerlijke overheid en van wege eene kerkelijke gemeente, of door bijzondere personen , of bijzondes e, niet kerkelijke, vereenigingen gezamenlijk wordt voorzien (d) ; 2846 tot die van kerkelijke gemeenten, bestemd voor de armen eener bepaalde godsdienstige gezindte, en van wege die kerkelijke gemeente geregeld en bestuurd k b) ; en 602 tot die door bijzondere personen of bijzondere, niet kerkelijke vereenigingen geregeld en bestuurd (c) . Net getal dezer instellingen en bet cijfer der personen, die , gedurende het jaar 1856, doorgaans of tijdelijk in hare weldaden hebben gedeeld, vindt men, met uitzondering van de, bij winter . bedeeling, met levensmiddelen en brandstoffen begiftigden, aangewezen op de volgende Label, waarbij sevens de door elke snort van rnstellingen verstrekte onderstand en ontvangen mid-S delen, die niet uit eigen bezittingen en regten voortvtoeijen, zijn vet meld .

228

229

Getal y Aard der instelling en .

0 0 CID

j

Besturen voor huiszittende armen

,

GenootschaAAen voor schamete armen

Instel-

Bedeel-

tinges .

den .

a end b

I 195 2443

C

97 1 92 52 24 5 111 3 t 46 187 2?9 220 85 11 7 9 1 1

199,783 244,915 9 > 77l 150 21 .471 7,681

a end b C

Commrssie voor winter-uitdeelingen , GenootschaPAen voor behoeftrga kraamvrouwen

send b c a end b C

a end Godshuizen • b c send Gast. of ziekenhuizen b c 'a en d Gestichten voor krankzinnigen . . b c Instellingen ter werkverschai ntT aan a en d behoeFtigen in daartoe ingerigto b werkplaatsen c Instellingen ter werkverschai nt; aan ' a en d behoeFtigen aA andere wiJ'ze dan in b daartoe ingerit;to werkAlaatsen . c Kolonien t7evestigd door de MaatschaAAiJ' van Weldadigheid . C

Algemeen totaai .

,

Subsidies

Coltecten, Verslrekte

inschriJ'vingen

onder stand .

en biJ'dragen .

898 51 3,169 9,417 12,249 4,938 15,170 2,365 378 1,641 64 124

1,852,038 .38 3,235,783 . 10 5 105,842 .40s 1,Q44.45 108,069.325 21,239.585 41,`L38.95 5,738.20 207,122.895 4,809.35 386 .88 27,181 .83 811,050.91 I ,076,1 00.03 473,951 .705 520,403.14' 36,680.36 5 8,053.505 240,138.525 7,439 .47 15,819 .00

155,537 .32 5 2,161,313 .66 5 28,673.08 u 120,854 .45 21,677 .11 14,1 17 .46 6,013,34 5 215,518 .44 2,499 .38 436 .53 5 27,922 .27 s 36,426 .95' 418,705 .295 92,412,765

15 7 16 13 7 51

2,770 261 2,929 1,799 866 4,717

8,800,132 .21 55,300 .12s 4,304 . 72 5 25,713 .84 9,320 .57 3,556 .22 46,902.4(

3,323,222.20 134 .00 1,513 .85 23,080.47` 652 .96 3,698 .09 36,773 .20$

t

10,784

351,155 .03

4530

658,361

9,296,385.13

Memorie . Memorie . Memorie .

!0,311 .64 10,353.38 u 6!6.00

van andere lnstetliilgen .

van gemeenten, de provincien en den Staat .

35,730 .85 80,004 .41 5 28,547 .79 n 1,210.35 ;

1,1 18,076 .93 5

3,287 .90 1,667 .16 » n 145 .00 42,420 .465 117,607 .96 8,168.76 5,415.71 5 2,665 .07 n » s 326,872 .44 2 :50 .00 1,228 .11 16 .17 u 482 .68 5 300.00

75 .00 11,554 .41 5 u 9,941 .265 170 .00 n 600 .00 239,304 .20 52,186 .66 2 .120 .00 292,672 .97

40,158 .28 1,444 .61 %00.00 2,080,859 .705 75,083 .73 13,07b.0U 2,845.93 1,300 .00 (') 501,468 .15 5

19,883.00

3,408,957.78

308,839 .46 5 2,415 .90

329,149 .40 ;

2,674,632 .52

* Wegens bestedingsgelders en vergoeding biJ' contracten bedongen .

i

230

Ten aanzien van de, op de vorenstaande tabel voorkomende, getallen en gelds~)mmeu moot niet uit hetoog worden'erioren, dat zeer vele personen bij meer dan eerie instelling ziju bedeeld , verpleegd of ondersteund geworden, en dien ten gevolge meer dan eens in die tahel begrepen ziju ; Y- dat ook veirn slechts gedurende een gedeelte van het jaar en dus tijdelijk ziju ondersteund ; en dat niet alle verpleegden in godshuizen en andere gestichten, ten taste van die instellingen komen .

Voor ONDERSTAND van allerlei aard aan behoeftigen is in 1856 door de onderscheidene instellingen van weldadigheid, met uitzondering van die ter werk verschaf rig aan behoe ftigen en vary die der koloniale inrigtingen der 1l7aatschappij van Weldadigheid, uitgegeven eerie sour van f 8,800,132 .21 . lye zoo evengenoemde uitzondering is noodig, omdat het niet wet mogelijk is to bepalen, welk gedeelte der uitgaven van die uitgezonderde instel • lingen gezegd kan worden met onderstand aan behoeftigen om niet verstrekt, gelijk to staan . Tan de sow van f 8,800,132 .21, voor onderstand verstrekt, is uiigegeven door instellingen a en dci b

.

(3,470 .72391

, » 4,470 .197 .37'

c

e

859 .210.92'

Zoodat die verstrekking plaats heeft voor p . m . 4o door de burgerlijke en gemengde, o

n

» kerkelijke, en bijzondere instellingen van weldadigheid .

>J

Daaruit blijkt , dat de kerkelijke lie fdadigheid geenszins is teruggegaan .

231 De hier bedoelde in 1856 verslrekte onderstand bedraagt in geld : a en d

f 856,633 .62

b

.

.

.

c

.

.

.

1,673,645 .18 57,985.91 f2,588,264 .71'

in geldswaarde : f 2,6l4,09O .28

2,796,552 19 5 801,225,01 5 f 6,21 1,867 .49'

Behalve deze verstrekking is door de gezamerilijke instetlingeri, met uitzondering als voren, uitgegeven : door de insteilingen a en d, voor welke alleeii opgaven omtrent de onderseheidene hier volgende onderwerpen gevraagd hebben kunnen word en ; to weten : voor onderhoud van gebouwen, gronden, meubelen en andere bezittingen, de veidere fasten waarmede de elgendommen en inkomsten bezwaard zijn , en voor alle kosten van beheer f 744,680 .72 voor aflossiig en renters van opgenomen gelden 38,830 .59' voor belegging van gelden, hetzij op hypo theek, hetzij door aankoop van goederen of effecten, hetzij op eenige andere wijze, cii voor de op de aangekochte effecten verschenen en bijbetaalde renters 358,865.94 114,915.55 voor verschillende andere onderwerpen . f

1 .257,29280

door de instellingen b en c, (wier andere uitgaven niet wonders opgegeven) voor kosten van beheer : b. . . . I 174,859 .42 72,046 .14' C. o

246905 .56'

232 Daar de instellingen ter werkverschaf fng en die der Maatschappij var. Weldadigheid, om de boven opgegeven reden, niet

wet in het algemeen overzigt der uitgaven konden worden begrepen, worden zij merle niet opgenomen onder het flu volgeed algemeen overzigt der ONTVANGSTEL Daaromtrent valt wijders op to merken, dat door art . 10 der wt op het Armbestuur, met opzigt tot alle instellingen b en c, is uitgesloten bet vragen van andere opgaven dan het bedrag der collecten, inschrijvingen of andere vrijwillige bijdragen en subsidies.

Deze nu hebben voor de onderscheidene instellingen, met uitzondering als boven, to zamen bedragen f5,730,954 .34, welke som zich verdeelt als volgt a en d. Collecten, enz .

, f

208,581 .62

b.

c.

f 2,717,434 .93

f 397,205 .65

»

n

Subsidies van andere instellingen u

86,855 .93

201,487 .80

38,528 71

Subsidies van gemeenten, de provineien en den

Staat .

.

Totaal

.

. » 1,702,536 .80 5 » ,

f

362,470.735 » 15,852.16 5

1,997,974.355 f 3,281,393.46' f 451,586 .52 5

Onder de laatstgemelde subsidies is slechts f 23,850 .78 5 van de provincien en den Staat, en dus f 2,057,008 .92 van de gemeenten.

Vergelijkt men de bekende uitgaven voor onderstand met de ontvangsten wegens collecten, inschrijvingen of andere vrijwiltige bijdragen en subsidies, dan wijst bet verschil bet be.. drag aan, hetwelk uit de inkomsten van allerlei aard der instellingen is moeten gevonden worden . Dat verschil bedraagt voor de instellingen

233 a en d

. ,

.

. f

b

1,472,749 .55 5

n

1,188,803 91

c n

407,624.40

Totaal .

. . 13,069,177 .86 5

Hieruit volgt, dat de onderstand is Ijestreden voor ruim 4o door collecten, inschrijvingen en vrijwillige hidragen voor bijna ° uit subsidies en voor bijna 4o tilt inkomsten van hezittingen . In 1855 wares die verhoudingen bijna 40, ruim 4o en bijna ° . De giften hebben alzoo lets meer, de subsidies lets minder en de inkomsten evenveel opgeleverd . Evenredige vermindering van subsidies en vermindering van giften, hebben zich ook in 1855, vergeleken met 1854 voorgedaan ; weshalve de klagten, die wel eens worden aangeheven, dat de liefdadigheid zou afnemen, door de voormetde uitkomst, als algemeene waarheid, niet werden bevestigd, maar integendeel wederlegd . Wel was in 1856 bet bedrag der giften op zich zelf in bet geheel f 54,905 .86 5 minder dan in 1855, dock dit schijnt to kunnen worden beschouwd als een natuurlijk gevolg van de mindere behoeften, en wijst dus votstrekt geese afneming der liefdadigheid, in verhouding met de behoeften, aan en dat wet to minder, daar tie vermindering wet a en d en ook c betreft, maar niet b, welke laatste instellingen in 1856 f20,60362 meer aan giften dan in 1855 erlangden, zoodat daarin bet bewijs ligt, dat de algemeene belangstelling in kerkelijke armenverzorging eer toe dan afgenomen is . Als men de kosten van beheer voegt hij de hedragen die do instellingen b en c meer aan onderstand hebben uitgegeven dan zij aan giften en subsidies hadden ontvangen, dan moeten hunne eigen inkomsten minstens hebben hedragen voor de instellingen bf 1,363,663.33 n u a c 5 479,670 545 to zamen Transporleren

. .

. f

1,843,333,87 5

f

I,843,333 .87 5

234 Per transport f 1,843,333 .87 5 De eigen inkomsten der instellingen a en d, die volledig worden opgegeven, hebben opgeleverd » 1,952,084 .29 5 Zoodat de eigen inkomsten der onderscheidene instellingen minstens bebben bedragen . . . f 3,795,418,17 tigen (3,818,582,28 5 in 1855 . Op de goedgekeurde gemeente-begrootingenn voor 1856 cit 1857 was uitgetrokken voor SUI3SIDIEN aan instellingen van weldadigheid 1856 . 1857 . a f 1,692,544,97 f 1,683,323,33s . . . . . . . » 301,895 .59 b . 338,349 .49 ; u .

as

18,929, 50

as

19,747 .00

.

..

62,328 .595

a

32,831 .265

in het algemeen zonder onderscheiding der kategorie

n

49,527 .42

as

16,995 .70w

C

.

.

d

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Totaal

.

.

.

.

. f 2,161,679 .98

f

2,054,792,895

Het verschil tusschen bet geraarnd bedrag voor 1857 en dat voor 1856 bedraagt per provincie Minder . Meer . 0 .00 f 2,514 .93 Noordbrabant f » 0 .00 Geldertanrl . . ~~ 275,4 :' , 0 00 » 21,549 .55 Zuidhollarid u 0 .00 Noordholland a 83,453 .61 5 a 13,259 .18 n 0 .00 Zeeland 516 7 55 n 0 .00 Utrecht a Friesland Ia 0 00 a 14,108 .00 5 weri jssel » 0 .00 » 215 .67 Groningen 922.87 5 as 0.00 Drenthe .

»

Limburg

u

Totaal . 1n het geheel minder

(123,725 .69 f 16 838.60 5 f 106,887 .085

3,636 .70 111 .63

» a

0.00 0,00

235 In 1856 zijn aan onderscheidene besturen to zamen verleeud 169 magtigingen tot hot aanvaarden van erfstellingen, legatee en schenkingen . De waarde daarvan bedroeg voor burgerlijke of algemeene armbesturen »

f

.

29,022 .92 5

diakonien of andere kerkelijke besturen your huiszittende armen

.

.

.

.

a 193,276 .93 6,190 .00

u

een armhuis

n

weeshuizen

»

oude manners-, vrouwen- en kinderhuizen . » 3,100.00

~~

63,617 .00

a hestedelingshuizen >a as een Bast- of ziekenhuis a a a andere godshuizen en inrigtingen . . as

de Maatschappij van Weldadigheid Totaal

. .

. .

ai .

6,000 .00 00 .00 4,500.00 1,100 .00

f 306,906 85 5

Van de insteltingen tot hot voorkomen van arinoede is over 1856 geene volledige opgave harer verriglingen ontvangen, dan alleen van de

BANKEN VAN LEEIVING .

Doze bankers onderscheidt men bij voortduring 1 ° , in die, welke door administration, op openbaar gezag ingested, worden beheerd, en 2°, in die, welke ,zijn verpacht o f ten gevolge van eene of andere vergunning door particutieren voor eigen rekening worden gehouden . Het petal der eerste is aan dat van 1855 gelijk gebleven . Ilet petal der tweede snort is weder met drie verminderd . In de beide soorten van bankers, gez~rmenlijk ten getale van 90, worden in 1856, vergeleken met 1855, 76,111 panders minder beleend of vernieuwd, 22,032 meer gelost en 13,514 minder verkocht . De bankers, door administration, op openbaar gezag ingesleld, beheerd, overirethen steeds zeer verve in omvang err wet-king,

236 the door particulieren voor eigen rekening gehouden ; want bij de 34 der eerste soon werden 2,050,940 panders beleend of vernieuwd, 2,042 .196 gelost en 70,141 verkocht ; terwijl die getallen bij de 56 der Iaatste snort slechts bedroegen 502,719, 454,925 en 14,681 . De uitgaven en middelen, waardoor in de beleeningen is voorzien, mitsgaders de winst en het verlies bedragen, Voor de bankers der eerste soon .

UITGAVEN . Interessen van opgenomen kapitalen . Lasten der eigendommen en kosten der administratie Op beleende panders gesehoten gelden Vergoeding voor beschadigde of vermiste panders Onkosten op den verkoop van panders . . Overschot van de opbrengst der vet kochte panders, hetwelk aan de houders van panelbrieven is uitgekeerd Nadeelige stolen van rekening Verschillende uitgaven Totaal .

.

. ,

f

122,746 .29

» 177,123 .99 5 » 5,498,508 .85 f~

»

»

793 .22 4,256 .52 5

»

48,072 .68s 3,555 .38 379 .41

f

5,855,436 .355

a

MIDDELEN . Inkomsten van bezittingen en toegekende regten . . . . I' Administratie kosten door de pandgevers in tie hulpbanken voldaan Terug ontvangen voor geloste panders . . ~~ Interessen van panders, welke zijn gelost of verkocht of waarvan de beleening is ver,nieuwd ~~ S

Transporteren

.

. -

12 .803 .045 3,465 .70 5, 523,100 .66

288,186 .27

f 5,827,555675

237 Per transport . . . f 5,827,555 .67 5 Opbrengst van de verkochte panden, na aftrek der voor die panden verschuldigde interessen » 239,231 .46 5 Onafgehaald over schot van de opbrengst van vet kochte panden » 6,882 55 Opgelden door de koopers betaald voor gekochte panden u 10,931 .94 Voordeelige sloten van rekening . . « 10,810 96 Verschillende ontvangsten a 1,939 .40 Totaal . Winst

.

. , f

f

25,388 14

Verlies »

5,772 .39

6,097,351 .99 5

Voor de banken van de tweede snort . UITGAVEN . Pachtpenningen of andere retribution . I' Op beleende panden geschoten . . . . » Vergoeding voor beschadigde of verrniste panden » Onkosten op den verkoop van panden . . » Overschot van de opbrengst der verkochte panden, hetwelk aan de houders der pandbrieven is uitgekeerd » Totaal .

.

3,278 .00 983,445.60 5 136 .50 1,284 .70

1,573 .49 5

. f 989,718 .30

INKOMSTEN. Terug ontvangen voor geloste panden . . Interessen van panden, welke zijn gelost of verkocht, of waarvan de beleening is ver. Tea nsporteren .

f

900,725 .41 5

f

900,725 .41 5

238 Per transport . . . f nieuwd . I) Opbrengst pan verkochte pander, n,a agtrek der voor (lie pander verschuldigde interessen . n Onafgehaald overschot van de opbrengst van verkochte panders ~~ Opgelden door de koopers betaald voor gekochte pander Totaal .

f

900,725 .41 5 49,566 .80 27,056 .00

601 .12 5 952 .83

978,902 .17

Onder de overige instellingen van dezen acrd bekleeden de eene voorname plaats . Zij blijven steeds gunstig wer ken ter voorkoming van armoede van velen, die, indien zij geene geneeskundige verzorging hit hussen voor betrekkelijk geringe bijdragen erlangden, in geval van ziekte, spoedig de hull) van armbesturen, die zij nu kunnen ontheren, zouden moeten inroepen . Er zijn 377 van die instellingen bekend . Daarvan hebben 74 geen of eene niet volledige opgave gedaan . Uit de gedane opgave blijkt dat het getal der deelnemers 298,866 beloopt ; dat aan 15,659 personen onderstand is verleend , to weten f ziekengelden 55,158 .27 5 hegrafenisgelden ~~ 417,812,71 5 verstrekle geneesmiddelen a 136,655 .83 toelagen aau genees- en heelkundigen . . . n 123,908 .89 z1EKEN- EN FECRAFENISBUSSEN

P

dat de overige uitgaven bedragen : lasten en administratie . . . f 83,853.71 5 belegging van gelden . . n 130,680 .70 2,532 .29' nadeelige sloten van rekening » verschillende uitgaven . . a 12,392 .34

733,535 .71

229,459 .05 Totaal .

.

.

962,994 .76

239 dat de contributien en bijdragen hebben bestaan f 848,863 .16 5 in gewone 20,850 .505 p buiten(;ewone , » a 1,845 .71 5 ~~ inleggelden n 1,609 .55 » boeten f

873,168 .93 5

f

225,867 .01

dat de overige on(vangsten beloopen inkomsien van bezittingen . f 47,060 .36 5 afossingen van kapitalen . . a 20,301 .37$ voordeeliuesloten van rekening a 156,973 .91 1,531 .36 Verschillende ontvan fasten . . n Totaal

.

. , f 1,099,035,94 5

Het petal der sPAARBANKEN in 1856 bedroeg 100, van welke 4 geene of eene onvolledige opgave hebben gedaan . Dat der deelnemers beliep 46,325, De uitgaven bedroegen t4,008 .61 5 Lasten en administratie kosten . . . f Opgevraagde inlagen met interessen . » 1,889,696,15 Belegging van gelden a 1,080,388,77$ Nadeelige sloten van rekening a 12,865,25 5 Verschillende uitgaven » 1,371 .16 5 Totaal .

,

. -

f

2,998,329 .96

De middelen, ,,waardoor in de uitgaven is voorzien, war en de volgende : Eigen inkomsten f 165,407 .94 Inlagen » 2,177,034 .795 Aflossing van kapitalezr , » 779,303.92 Voordeelige stolen van rekening , » 90,335,39 Verschillende ontvangsten » 766,02 5 Totaal

.

. ,

f 3,212.848 .03 5

240

Het credit was » » debet

f 4,899,154 .30 » 4,435 .879 .92 3 f

Zuiverbedrag der reservefandsen

463,274 .37 5

Eerie andere nuttige instelling is die der ScAARKASSEN, waarvan er 40 in de verschillende provincien, uitgenomen Noorda brabant en Limburg gevonden worden . Het petal der deelhebbers was 6228. De uitgaven beliepen ; Lasten en administratie kosten f 1,377 .94 Opgevraagde inlagen met interest en premie in 34,823,33 geld Uilkeeringen in natura » 37,062 .89 Belegging van gelden )k 7,518.37 5 , » Nadeelige sloten van rekening . . 175 .34 5 Verschillende uitgaven, u 310 .05 Tutaal

.

. , f 81,267 .93

De middelen, waardoor in de uitgaven is voorzien, waxen de volgende Eigen inkomsten f 976 20 75,166 9l 5 Inlagen Tnschrijvingen of bijdragen van particuheren . >> 3,273 .62 5 Aaossing van kapitalen » 1,839 66 5 Voordeelige sloten van rekening 7 .661 .61 Verschillende ontvangsten » 502,115

Totaal .

.

f 89,420.13

De verschillende andere instellingen tee voorkoming van armoede, als daar zijn Hulpbanken, Patronaatschappen, Vereenigingen tot hot verschaffen van betere woningen aan armen en minver-

enz , geven gees regelmatige opgaven van hare verrigtingen, weshalve daaromtrent gees voliedig over zigt is op to makers . mogenden,

241 Onder deze instellingen vindt men de Maatschappij tot verbetering van den toestand der bewoners van de parochie St . Willibrordus, (gemeenten Rucphen en Sprundei, Etten en Leur en Hoeven) of de zuogenaamde Rucphensheide, in Noordbrabant . Deze maatschappij, wier leden eene jaarlijksche contributie betalen , maakt zich bij voortduring verdierrstelijk, door bet bevorderen der zedelijke en stoifelijke verbeteriug van den toestand flier bewoners . De gunstige uitkomsten van hares werkkring words steeds op prijs gesteld, hoezeer gemis van genoegzame hulpmiddelen de gewenschte uitbreiding daarvan verhinderde . Uit dies hoofde hebben de Staten van Noordbrabant, bij besluit van den 6 November 1856, aan die maatschappij, nit de provincials fondsen, eene bijdrage van f 1000, in plaats van f 200, toegelegd . Van die bijdrage is f 800 bestemd tot het verschaifen van werk aan de voormelde bewoners, door middel van landontginning, terwijl f 200 daar van zal worden afgezonderd ter instandhouding eener bestaande industrieschonl . Die bestemming is bet gevolg van overleg eener commissie uit Gedeputeerde Staten met bet bestuur der maatschappij, tot bet beramen der bests middelen om de provincials bijdrage doelmatig to gebruiken . Aan de arbeiders, die zich door ijver en goed gedrag onderscheiden, zal een zeker gedeelte gronds, tegen een geringen prijs, als belooning in huur kunnen worden afgestaan .

41

243

242

STAAT Vari de BEVOLKING d0T GEVANGENISSEN lri h8t KOIItrigTijk (J0P NEDERLANDEN, gedurende het jaar 1856 . BiJ afwisselin~' aanwezi g geweest. Gevan enissen .

aO cd C) O P-I

O

Oa

O O :Ocd H

O cd

Staat .

CC a-cdO

Ouderdom .

O a

aO a O

Standpunt van besehavin . a . .I a O ONC) :~ a a~ . O,, .OO~U Aa~ OaC)

a cd ~ O

Strafgevangenissen .

2,082

1,522 109

3,713

2,578

1,135

2,377

1,336 1,616

Hutzen van Verzekerin g

5,547

3,928 216

9,691

5,941

3,750

3,659

6,032

5,202

Huizen van Arrest . .

4,437

4,391 101

8,929

5,396

3,533

3,729

5,200

3,799

12,066 9,841 426 22,333 13,915

8,418

9,765 12,568 10,617

10,852 8 ;143 451 19,446 11,521

7,925

7,651 11,795 10,087

Totaal over 1856 . .

'I

F' 1855

Meerder . . Verschil Minder . . .

1,214 1 .698 I,

u

ri

2,887

2,394

493

2,114

773

530

25

rr

it

Ir

n

I,

I,

Aanmerkin en.

Het getal der gevangenen , gedurende 2,097 het Jjaar 1856, biJ ' afwisseling in 171 mixZEN VAN BEWARING aanwezig geweest bedroeg voor ieder snort als vol gt Aangehouden burgerliJ'ke personen 4,412 militairen . . . . 203 4,489 Gearresteerde Nalatiga miliciens 332 0pgesloten wegens wangedrag . 15 Veroordeelden door den kanton . regter 5,128 5,130 GegiJ'zelden om schulden . . . 21 n wegens boeten . . . 763 Veroordeelden voor niet langer dan eene maand 157 Doortrekkende gevangenen . . .11,003 TiJ'deliJ'k oAgenomen krankzinni . 11,716 gen 17 Gevangenen bestemd om naar de kolonien der MaatschappiJ ' van Weldadigheid, of over de grenvan het RiJ'k to worden ge9,359 Zen bragt 2,385 Elders veroordeelden die hunne gevangenisstraf in het huffs van bewaring hebben ondergaan . 248 Totaal . 24,684 2,357 In 1855 bedroeg het getal . 20,205 I, Dus nicer in 1856 . . 4,479 Het getal der kleine kinderen , tiJ'deliJ'k biJ , hunne moeders opgenomen beliep : 297

244

245

TIENJARIG OVERZIGT der, in de verschillende gevangenissen

V8ri

I10t KOri11lgT'1jIC

deC

NEDERLANDEN, OpgCt10ri1CI7C VEROORDEELDEN ,

den acrd hunner misdrijven ; loopende over de jaren 486

Aard der misdrrven. J

1846 .

ingedeeld naar

1855.

1847.

1848 .

1849 .

1850 .

1851 .

1852 .

1853 .

1854.

1855 .

4

21

39 130 13 211

53 119 17

12 56 110 18 190 76 1,570 466

1 47 84 21 208 54 1,233 484

3 45 82

4 43 89

6 37 92

8 33 153 20 270 2 2,460 2 .116

Te9en de al9emeene zaak .

Aansla teen de veili heid van den Staat Vervaardiging van valsehe count eldsnoererr en gJJ . . . Valschheid in gesehriften en pasAoorten Verduistering van geld en goed Feitehjke weders anni heid 0ntvlu ~t. tingvan evan enen g ~ en verber in ~ gvan misdadi ers g eri en rustverstoring BedelariJ , landlooAJ Overtreding van biJ zondere wetten Totaal

31 32 125 19 214 6 1,994 679

6 2,976 708

211 6 2,004 528

3,100

4,087

2,959

2,498

ss

73

68

15 63 1,425 147 76 5 11

16 18 1,157 105 50 4 7

10 17

64 7

116

1,369 156

1,462 185

36 3 6

50 2

6

7

1 21

1 17

lfi

118

89

4

1,956

1,544

1,771

12

20

3 1,646 476

228 10 1,702 819

177 65 1,681 1,666

6 37 130 21 252 6 2,254 2,312

2,132

2,489

2,907

3,744

5,018

5,062

62 9 125 1,700 61 69 3 3

62 9 151 1>797 fil 65 2 5

//

n

63 12 80 1,858 87 73 4 2 //

64 9 104 1,655 39 73 4 7 1

83 12 85 1,610 56 89 7 2 2

24

27

96

109

26 120

24 96

25 104

109 17 67 1,600 27 109 5 2 2 2 19 108

2,152

2,288

2,325

2,076

2,075

2,067

17 217

Tegen bijzondere personen . ~

Moord doodslan ~of poging daartoe . . , Kindermoord Bedreigingen M oedwilli~ a verwonding en mishandelin g Onwilli a nederlaa verwondin enz Aantasting der zeden en verkrachting Dubbel huwelrkJ en oversPel Wegmaking van kinderen 0pligtin ~' van min erJarigen Inbreuk op de begraveniswetten Valsche getuigenis meineed loon en faster Totaal

.

6

3 2

n

p N

ZO ry

1,983

246

247

Aard der misdri J ven .

186 .

1847 .

1848 .

1849 .

1850 .

1851 .

1852 .

1853 .

1854.

1855 .

6,197 180 85 124

8,180 234 73 102

6,907 223 63 180

5,570 208

5,135 145

69

64

155

167

5,405 167 66 135

5,604 165 67 156

5,731 217 82 123

6,631 226 95 147

7,396 240 115 140

6,586

8,589

7>873

6,002

5,511

5,773

5,992

6,153

7,099

7,891

865 32 34 215

779 35 29 200

554 50 31 136

45(1 28 20 112

345 14 31 125

303 20 zi iio

317 20 11 96

317 16 10 104

338 18 9 111

364 32 16 102

1,146

1,043

771

slo

515

454

444

447

476

514

32

51

55

54

47

4]-

35

39

41

47

Teen ei endommen .

Diefstal, poging daartoe Bankbreuk en oAligting Misbruik van vertrouwen , Brandstichting , vernieling , sehade Totaal

.

Militaire wanbedr "ven .

Desertie RonselariJ GeweldenariJ enz . . . Tnsubordinatie

.

Totaal 0p9'esloten kinderen beneden de zestien J'aar oud

zonder oordeel des onderscheids misdreven hebben Algemeen totaal

die .

12,820 15,314 12,929 11,147 10,357 11,045 31,703 12.459 14,709 15,581 I

248 START van het gemiddeld tienjarige getal der VEROORDEELDE GEVANGENEN,

loopende over de jaren 1846--1855 ; in-

gedeeld voor de stra fgevangenissen naar de provincie, waar de veroordeeling heeft plaats gehad, en voor de huizen van verzekering en die van arrest naar de provincie, in wier huizen de veroordeelden zijn opgesloten .

Strafgevangenissen,

aordeeld door den

Provincien,

459 .1 680 .7 740 .8 269 .9 377 .5 175 .4 232 .3 354 .3 149,1 » 287 .5

1340 .1 1863 .8 1824 .8 1677 .1 882 .2 732 .7 915 .6 1177 .5 6434 478 .4 830 .3

Groningen .

.

.

Drenthe Limhurg

. .

. .

Totaal . c .~ Landder magi Zee- en . . .

.

3650 .1

4989 .2

3726 .6

12365 .9

.

178 .3

258 .3

3 .9

440 .5

Algemeen totaal .

3828.4

5247 .5

3730 .5

c

. .

. . . .

540.2 786 .4 420.6 616.3 316 .4 312 .8 389 .4 673 .4 212 .7 347 .3 373 .7

340.8 396 .7 663 .4 790 .9 188 .3 244 .5 293 .9 149 .8 281 .6 131 .1 169 .1

-

Noordhrabant . Gelderland. . Zuidholland . Noordholland . Zeeland . . . Utrecht . . . Friesland . . Overijssel . .

Huizen Huizen van van Totaal . verze- arrest . kering .

. . .

12806 .4 .. ... .....

AANMERKING . Wanneer men het in dezen staat vervatte gemiddeld lienjatige cijfer der veroordeelden voor elke provincie deeit door het gemiddeld tienjarige cijfer der bevolking dan verkrijgt men de volgende verhoudingen

249 Straygevanr gemssen .

Provincien .

Huizen van verzekeying .

Huizen van TotaaL arrest.

1 . Veroordeelde op het onder . staand zielental . Noordbrabant . . . Gelderland Zuidholland Noordholland Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen

1,192 964 881

752 486 1,389

885 562 789

635

814

1,859

861

512

637

498

872 1,482 696

658 330 922

430 888 1,103 627

Drenthe

659

249

1,315 »

1,229

556

723

Lirnburg

303 205 320 299 184 213 280 189 305

181 250

Waaruit volgt, dat in verhouding tot de bevolking de provinOverijssel, Limburg en Noordbrabant het kleinste, Noordholland, Utrecht en Drenthe het grootste petal veroordeelden gedurende het tienjarig tijilperk van 1846-1855 aan de strafge vangenissen hehben geleverd ; en dat het petal veroordeelden opgesloten in de huizen van verzekering het kleinste was in Zuidholland, Groningen en Noordhotland, het grootste in Drenthe, Overijssel en Gelderland ; in de huizen van arrest het kleinste En Noordholland, Groningen en Friesland, het grootste in Zeeland, Gelderland en Overijssel . Over het totaal bieden de provincien Zuidholland, Groningen en Noordbrabant de meest gunstige en de provincien Drenthe-, Zeeland en Overljssel de ongunstigste verhouding aan . cien

250 KORT oVE ZIGT VAN DEN TOESTAND DEE

IIOLLAI\ DSCIIE ZENIJING, bij den aanvang der achttiende eeuw, en van de veranderingen, sedert dien tijd voorgevallen in de vestiging en bediening der Statie'n of Roomsch Katholijke Kerkgemeenten, in dat gedeelte der Nederlanden, waaruit in 1853 de tegenwoordige diocesen van UTRECHT en HAARLEM

zijn gevormd ('I) .

TOESTAND DER HOLLANDSCHE ZENDING IN DEN JARS 1701 .

Deze Zending was, sedert het laatst der zesuende eeuw, zamengesteld uit de, bij de kerkelijke organisatie van 1559 opgerigte, Bisdommen van Utrecht, Iiaarlem, Deventer, Leeuwarden, Groningen en .Nliddelburg, welker zetels, tengevolge van de kerkhervorming tiler to laude, ontiedigd en vervallen zijn (2) . Haar grondgebied omvatte : de toenmalige provincien Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel, Groningen en het landschap Drenthe, mitsgaders het benoorden de Waal gelegen deel der provincie Gelderland, eenige plaatsen van het her togdom Hleef en het graafschap Lingers. (1) Zie den Zevenden Jaargang van dit fiandboekje, btadz, 118-137 . (2) Zie : Bekrsopt overzigt van het Kerkelijk bestaur in de Nederlanden . Bladz . 9-67 van den Pierden Jaar~jang van dit Handboekje .

251 Het bestuur der Zending was, door Z . H, den Pans opgedragen aan een' .Apostalisehen Vicaris , die meestal bekleed werd met de Bisschoppelijke waardigheid, onder den titel van een' zetel in partibus in frdelium . Dc Apostolische Vicaris, die bij den aanvang der achttiende eeuw in bediening was, werd in het bestuur der Zending bijgestaan door vies Pro- Vicarissen en een afwisselend getal Aarts~ priestess . De Zending was destijds ingedeeld in 18 districten of Aartspriesterschappen, van welke ieder een deel der toes bestaande statien of kerkgemeenten omvatte . De station of kerkgemeenten ten platters laude hadden hare bepaalde grenzen, dock die in de steden wares niet omschreven . Aan elks statie was een priester verbonden . Sommige dezer priestess hadden, naar mate de omstandigheden dit vorderde, een vasten of tijdelijken medehelper (Vicaris) . De dienstdoende priestess ontleenden hunne geestelijke regtsmagt uitsluitend van den Apostolischen Vicaris , die lien naar weigevallen aan- en afstelde of verplaatste . Het geestelijk bestuur van elks static was salt den daarbij dienstdoenden priester, onder het oppergezag van den Apostolischen Vicaris en het toezigt van den betrokken Aartspriester, toebetrouwd . llet stoffelijk behest van het Kerk- en Armwezea werd, onder het oppertoezigt van de genoemde geestelijke overheden , uitgeoefend door den dienstdoenden priester , met of zonder medehulp van kerken armmeesters . De dienstdoende priestess behoorden meerendeels tot de wereldlijke geestelijken (Seculieren), die hunne opleiding ontvingen op buitenlandsehe universiteiten of andere inrigtingen voor kweekelingen tot den geestelijken stand . De voornaamste kweekplaats van Secuiiere priestess ten dienste der Hollandsehe Zending, was aan die toenmalige universiteit to Leuven . Bij die vermaarde instelling wares, tot dat einde, collegian en beurzen gesticht, en ook, aan elders geplaatste Katholijke inrigtingen voor hooger onderwijs, had de godsvrueht der geloovigen voor dergelijke studie-

52 middelen gezorgd . De twee beroemdste collegian, uitsluitend voor de kweekelingen der Hollandsche Zending bestemd, waren die van de ii . #I . Willibrordus en Bonifacius en van den H . Pulcheria . tiet eerste, in hat begin der zeventiende eeuw to Keulen gesticht, was in 1683 naar Leuven ovcrgebragt, alwaar hat tweede zich reeds sedert 1616 vond gevestigd . De verder voor de dienst tier Zending noodige priesters behoorden tot de ordesgeestelijken (ReguUeren) . Zij warden aanvanketijk, tar voorziening in hat gehrek aan Seculieren, geroepen uit de, in de aangrenzende landen, bestaande kloosters, of kwamen, ook ongeroepen, naar herwaarts om dienst to doers . Daze ordesgeestelijken vestigden zich in de voornaamste piaatsen en eenigen van hen, de voorregten aan hunne orders verbonden verkeerd opvattende, achtten zich alleen onderworpen aan hunne overstep en werkten onafhankelijk van hat Apostolisch gezag van den Vicaris der Zending . Hieruit ontstonden groote oneenigheden, welke den toestand der Zending veal nadeel hebben berokkend . Om daarin to voorzien was reeds in den jare 1623, door bemiddeling van den Aartsbisschop van Mechelen, eon vergelijk tusschen de Seculieren en Regulieren getroifen . Dat stuk , nader met gemeen overleg uitgebreid, ward, bij butte van Pans Urbanus, gedagteekend 5 Mei 1626, bekrachtigd . Het heeft sedert dien tijd, order den naam van Concordats of verdragpunten , den regal voor de dienst der ordesgeestelijken (Regulieren) in de Hollandsche Zendiii moeten uitmaken . Daze regelward gebrekkig nageleefd, niet tegenstaande veelvuldige klagten, daarover to Rome ingebragt, aanleiding hebben gegeven, tot hat uitvaardigen van ecn aan tat decreten en andere ordonnancien der H . Vergadering tot voortplanting des Geloofs, waarbij de plaats grijpende afwijkingen warden bestreden en de stipte handhaving der concordats wierd bevolen . Bij die verdragpunten waren de vestigingsplaatsen aangewezen en de voorwaarden bepaald, waarop de Regutieren de bevoegdheid zouden bezitten, station in de zending to bedienen .

253 Het getal diet plaatsen was aanvankelijk op 20 hep :xald en dal der dienstdoende Regulieren op 55 vast gesteld ; namelijk ; Vestigingsplaatsen .

Dominicanen,

Alkmaar Amsterdam . . Bolsward . , . Debt Gorinchem . . Gouda . . 's Gravenhage Groningen Haar lem . loom, Kampen . Leeuwarden . , Leijden . . IVliddelhurg . . Rotterdam . . Schiedam Utrecht . Zierikzee Zutphen Zwolle 6

Totaal .

.

.

rranciscauen,

Jesuiten .

))

u

1

2 )) ))

2 )) )>

2 1 2

n

2

))

1)

))

2 2

)) 2

1 2 2 2 2

))

))

2

))

n

)) 2

2 2

13

))

)) 2 2 ))

))

2 2 J 1

~)

))

>) ))

2 2

u

))

1

2

))

2

16

10

29

De Dominicanen waters hevoegd, om op iedere vestigingsa plants eene slatie met twee Priesters to bedienen . De Franciscanen konden op twee vestigingsplaatsen (Leijden en Ams(erdam) twee statien hehben . Ann de Jesuiten was dit ook vergund to Utrecht, to Leijden en to Delft ; dock op de overige aan de beide laalstgenoemde orders toegestane vestigingsplaatsen mogten zij slechts eene slatie hedienen . In 1 ;01 was de Hollandsche Zending ingedeeld in 18Aarts priesterschappen, die to zamen 378 statien telden, welke in 271

254 versehiilende sleden of dorpen gevestigd , bediend werden door x¢40 Priesters, behalve een 25 tal geestelijken, die als tajdclijkc hulppriesters dienst deden , dock geene vaste standplaats hadden . Van de 378 statien werden toen 274 door Seculieren en 104 door Regulieren bediend . [eder van deze statien had een met pastorele hoedanigheid bekleeden Priesler. In talrijke of uitgestrekte kerkgemeenten was een tweede Priesler aangesteld in hoedanigheid van medehelper (Vicaris ), aan wien de oneigenaardige naam van « Kapellaan a weal gegeven . Sleehts 62 statien hadden een zoodanigen medehelper ; terwiji de 25 overige Priesters hulp of adsistentie verleenden, daar waar de omstandigheden, vacatures, ziekten of anderzins, hunne dienst noodig maakten . llet geheele personeel der plaatsehjk dienstdoende geestelijken hestond destijds uit 339 Seculieren . 126 Regulieren . en onderscheidde zich als volgt 1 r

Orders .

4 y

.

Pastoors. ca

a~

~

,. ~

O

E Seculieren Dominicanen Franciscanen . Jesuiten . Augus(i,jnen . . . Norbertijnen Benetlictijnen Regulier a Kanunniken Karmelieten, . . Kruisheeren,

274 14 25 47 6 4 2 1 4 t ----

Totaal .

378

45 1 4 9 1 » » » 2 » --- -

62

20 1 l 3 » 1)

» u

339 16 30 59 7 4 2 1 6

n -

25

465

Van de zeer talrijke voor de Ret'ormatie in de Vereenigde Nederlanden bestaan hebbende Katholijke instellingen bestoad

255 in 1701 schier gees enkele meer (1) . De volgende instellingen wares destijds in dat gedeelte der Nallandsehe Zending, hetwelk toes buiten het gabled der Vereenigde Nederlanden lag, nog aan-

wezig Te Emmerik,

eene Collegiate Kerk met een kapittel van 7 Kanunniken en 4 Vicarissen ; een gesticht van reguliere klerken met 5 priesters ; een coliegie van Jesuiten met 13 priesters ; eeo klooster van Kruisheeren met 12 priesters ; een convent van St . Agnes met 50 nonnen . Te Hoog-Elten , eene. ahdij van adelijke vrouwen . Te Laag- Elten, een ktooster van b'ranciscanen . Te If uissen , een nonnenklooster van den derden regel van den II . Franciscus . Te Griethuixen, een nonnenklooster van dezelfde orde . Te Glane of Glaen, een dergelijk nonnenklooster, hetwelk aldaar nit Almelo was overgebragt, en als zoodanig aan de geestelijke regtsmagt van (1) De kerkelijke provincie, waaruit de Hollandsche Zending was zameng;esteld , telde voor de Reformatie, hehalve de 6 Cathedrals, 40 Collegiate en omtr ent 1000 parochiale Icerken, met de daaraan verhonden of onderhoorige collegian, succursale kerken, kapellen, liefdadige gestichten, enz ., 444 kloosters of dergelijke religieuse instellingen, walks gevestigd wares , ten getale van 188 in bet Aartshisdom Utrecht . Bisdom Haarlem . 72 » o 62 Deventer . 50 Leeuwarden . n 39 )) )) Groninf;en . !) 33 0 0 Nlrddelburg: . e

a

e

~~

))

»

256 glen Apostolischerr Vrcaris der Hollandsche Zending onderworpen bleef, schoou de standplaats van dit gesticht onder lief gebied van den Bisschop van Munster behoorde .

Het aantal Katholijken in de Hollandsche Zending, hetwelk in 1656 ruim 400,000 bedroeg, was in 1701 tot op ongeveer 330,000 verminderd, ten gevolge der hevige vervolging, die, in de tweede heift tier zeventiende eeuw , bier to laude uit wedervPrgelding over de herroeping van list edict van Nantes, tegen de Katholijken had gewoed, vooral in de provincien . 'riesland, Overijssel, Groningen en Drenthe, ats ook in sommige streken van Gelderland .

Bij den aanvang der achttiende eeuw telde ieder van detoenb nnalige Aartspriesterschappen der k ollandsche Zending, zoodanig getal vestigingsplaatsen , statien en daarbij in caste bediening eijnde Priestess als de onderstaande label aanwijst .

257 Statien. Namen

Priestess, Behoorende tot de

Bediend door

?~ der o

Aartspriester-

~,

-~

schappen .

j

U

. Utrecht

.

Rijnland . Delfland . Schieland . Emmerik (1)

. . . .

38 18 15 16 11

38 19 15 18 15

19 6 5 8

57 25 20 26

45 23 20 24

19 9 8 10

64 32 28 34

U

15

20

a

20

Kennemerland Waterland . . Amstelland . Alkmaar . . loomn . . .

18 12 11 15 19

22 11 26 17 19

5 1 9 4 5

27 12 35 21 24

25 11 33 17 19

6 1 14 4 7

31 12 47

Deventer . Twenthe . 's Heerenberg Lingers (2) . Arnhem (3)

. . . . .

11 15 7 14 16

11 15 3 14 12

5

12 16 3 17 13

5

5

16 15 7 14 17

5

17 16 7 17 18

Leeuwarden

.

25

14

17

31

15

17

32

°~ Groninaen ~~ ~ ( 4)

5

3

8

11

4

8

12

5

2

3

5

2

S

x ~, °' A

'~

U

4 d

N

4 W

21 26

Middeiburg

.

4

6

Totaal

. 271 274 104 378 319 121

440

.

.

258 AANMERKINGEN OP DEN VOORGAANDEN START .

(1) De plaatsen van dit Aartspriesterschap lagen in bet hertogdom Xleef, zij hadden tijdens de kerkelijke organisatie van 1559, deel uitgemaakt van bet hertogdom fielder en waxen als zoodanigr in de omschrijving van bet toenmalige Aartsbisdom van Utrecht begrNpen . De overige plaatsen van bet hertogdom Klee f ressorteerden onder bet Aartsbisdom van Keulen . (2) Dit

Aartspriesterschap

bevatte bet gebeele graafschap

Lingen, hetwelk aan Overijssel grenst . Sedert 1815 is dat graafschap in bet toes opgerigte koningrijk Hannover ingelijfd en

(lien ten gevolge van de Hollandsche Zending afgescheiden en onderhoorig gesteld aan bet Bisdom Osnabrugge . (3) Een deel der in dit Aartspriesterschap begrepen statien behoorden tot bet grondgebied van bet in 1559 opgerigt Aartsbisdom van Utrecht. Het andere deel lag binnen de palen van bet Bisdom van Deventer . (4) (finder bet Aartspriesterschap Groningen weed nog gerangschikt, maar is bier niet merle geteld, eene statie gevestigd op bet eiland Noordstrand, behoorende onder bet hertogdom Sleeswijk. Dit eiland, in de zeventiende eeuw aan de Noordzee onttogen, was ingedijkt voor rekening eener maatschappij . De Katholijke Nederlanders die aldaar landhoeven bezaten zorgden voor de godsdienst-oefening banner pachters, door to bewerken, dat er eene kerk weed gesticht . De H . Congregatie tot voortplanting des Geloofs stelde doze, buiten bet gebied der Hollandsche Zending, nieuw opgerigte kerkgemeente onder de jurisdictie van den Apostolischen V icaris , die er een Priester zond en de static van Noordstrand aan bet Aartspriesterschap Groningen toevoegde . Tijdens de Janseniste scheuring; is deze static aan bet gebied der Hollandsche Zending ontvallen en voortdurend door een Jansenisten geestelijke bediend geworden .

De volgende naamlijst bevat de vestigingsptaatsen der op den voorgaanden staat vermelde 378 station en wijst de orde der Priestess aan , door welke zij toen bediend werden . Deze vestigingsplaatsen zijn, op die lijst, tee hetere vergelijking met den tegenwoordigen toestand, gerangschikt naar de Bisdommen waarvan zij thans deel uitmaken .

259 Statien . Vestigingsplaatsen . Gelegen hinnen de grenzen van bet tegenwoordig Aartsbisdom van UTRECHT . Abcoude . Aerdt . (Thans Ilerwen- en) Ameland . Amers?oort . Ankeveen, Arnhem .

Seculieren .

Re,ulieren .

1 1 » 2 1 1

» » 1 1 » 1

Baglo of Baffelt (Thans den loom .) » Bakhuizen . 1 Barneveld en Achteveld . » » Beek . Beest . » I Blaricum .

Jesuiten . id . id .

Bolsward .

~}

Borne en Nertme . Bunnik .

I I

1 » 1 1 I » 1 I )) »

id .

Cannenborg (Thans Vaassen .) Cothen en Werkhoven . Culemborg .

I I 1

» » 1 Jesuiten .

Dalgsen . Delden . Denekamp . Deventer . Didam .

I I I 2 »

» » »

Doesburg .

r~

Dokkum .

»

I3enedictijnen . Franciscanen . Norbertijnen . Jesuiten . Franciscanen .

s~

1 Franciscanen . 1 Jesuiten . I id

260 Statien . Vestigingsplaatsen . Doetinchem . (Wijnbergen en) Drempt . (Thans Olburgen en) Duistervoorde . Duiven .

SecuRegulieren . lieren . 1 ~> 1 » a t Franciscanen . 1

1 Eemnes . Eerbeek en Horst . (Thans Loenen en) I Elst of Eijmeren . 1 1 Enschede .

n

1 ))

a

I I 1

a

Gr oessen .

1

N

Groningen .

2

Gronsfort . (Titans Wageningen) .

1

Haaksbergen . Harderwijk . Harlingen .

» I )) » t

Follega (Titans Lemmer.) Franeker . Gdane (1) Thans Losser .) Goor . Gorinchem .

1

N

))

1

idd

f)

1 1 2 2 1 >~

id. Jesuiteno id . Augustij-nen . Dowinicanen .

Jesuiten .

(1) Gdane of Glaen, was eene plaats, die onder het gebied van den Bisschop van Munster lag, De Katholijken uit Twenthe gebruikten aldaar, tijdens de vervolging, eene kapel, waarin zij hunne godsdienst uitoefenden . De in 1665 uit Almelo verdreven nonnen hadden et eene refuge gevonden en een klooster gesticht, helwelk geacht werd tot de Hollandsche Zending to behooren . In 1775 werd de static van Gdane naar Losser in Twenthe overgebragt .

261 Statien .

Vestigingsplaatsen .

Seculieren .

Regulieren .

Harreveld bij Lichtenvoordep

1

»

's Heerenberg .

»

1

Heerenveen,

n

1

Heide . (Thans St . Nicolaasga) .

1

n

Hellendoorn .

1

))

Hengelo .

1

))

Hilversum .

1

))

Hoef . (Thans Uithoorn) .

1

n

Holwinde .

a

1

Hoogland .

I

))

Huissen .

2

)

Hulhuizen . (mans Gent) .

1

»

IJsselstein .

1

A

Joure.

1 n

))

Jutphaas .

I

))

Kabauw.

1

n

Kampen .

1

1

Kolmschaten.

1

))

Kuinre .

»

1

Laren .

I

n

Lathum .

1

Irnsum .

1

Franciscanen .

1d .

Jesuiten .

id .

Franciscanen.

id .

a 2 Jesuiten .

Leeuwarden .

1

2 Franciscanen .

't Legeland . (Thans Bedurn) .

a

1

Loo .

1

)a

Lutte.

1

n

I Dominicanen . Franciscanen .

262 Statien .

Vestigingsplaatsen,

Seculieren .

Regulieren .

Maarssen .

1

Makkum .

1

))

Menaldum . (Thans Dronrijp) .

1

~~

Mijdrecht .

1

,

Montfoort .

1

Naarden .

»

Nijkerk . Oldenzaal . Oldenzaler-veld .

I

(mans

Rossum) .

1

J esuiten .

1

id .

»

1

»

Oosterend (Roodhuis).

1

y

Ootmarssum .

1

u

Oude Rijn .

1

»

Oud Zevenaar .

1

)

Putten .

n

1

Benedictijnen .

Raalte .

n

1

Jesuiten .

Reutem,

1

))

Rhenoij .

u

1

Norbertijnen .

Rijssen .

Schalkwijk .

1

Sensmeer.

1

Slootdijk . (Loendersloot) .

1

Sloten en Balk .

1

a

Sneek .

1

a

Soest.

1

))

Starkenburg .

1 Regul . Kanunn,

Steenwijkerwolde .

1

))

Steggerden,

»

1

Franciscanen .

263

Statien . Vestigingsplaatsen . Tekkop (Than Kamerik) . Terborg. Tie! . Tubbergen en Almelo .

SecuRegulieren . lieren . 1 1 » » 1 Dominicanen . 1 »

Uithuizen .

1

Ulft .

n

)) 1 Kruisheeren . 2 Jesuiten . 2 Dominicanen . 1 Augustijnen . » 1 Jesuiten . '

Utrecht (Binnen en buiten) .

9

Varik . Vianen . Vilsteren . Vinkeveen . Vleuten . Vollenhove . Vorden en Middeler . Vriezenveen en Geesteren .

1 1 1 1 1 1 1

»

Warrega . Wehl . Wijhe . Wijk bij Duurstede . Wijtgaard . Wolvega . Workum. Woudsend.

1 1 » ) » » 1 1

>~ » 1 1 1 1

Zeddam . Zevenaar. Zutphen .

1 s 1 )) s 1

n

1

~f ~~

id . id . id . Franciscanen .

~~

Jesuiten .

264 Statien .


Seculieren . 2

Zwolle .

Regulieren . 2

Jesuiten, 5 Dominic . 15 Francisc . 28 Jesuiten . 3 August .

Totaal .

.

105

57

2 Norhert . 2 Benedict . 1 Reg . kan . 1 Kruish .

Gelegen binnen de grenzen van het tegenwoordi . Bisdom van HAARLEM . Aalsmeer .

1

s

Aarlanderveen .

1

U

Akersloot .

1

n

Alkmaar.

2

Dominicanena

1

Amsterdam .

16

1 1

Franciscanen . Jesuiten .

2

Dominicanen .

2

Franciscanen .

2

Jesuiten .

2

Augustijnen .

1

Karmelieten .

Assendelft .

1

Beemster .

s

1

Bergen .

1

c~

Bergschenhoek .

1

s

Berkel .

i

Bet kenrode.

1

s

Beverwijk.

1

))

f)

norbertijnen,

265 Statien . Vestigingsplaatsen .

Secu • lieren .

Bodegraven . Bovenkarspel . Bovenkerk . Br ielle . Buitenveldert . Bullewi,jk (Thans Ouderkerk .)

Regulieren. 1 )) » »

9)

1 1 1 1 1

1 1 1

a

Delft . Delfshaven . Diemen . Dordrechl . Duivendrecht,

2 I 1 2 1

1 » » )>

Edam . Egmonden . Eikenduinen, Eukhuiaen .

1 a 1 a 1 a 2 1

Goes . (de stad)

1 1

Castricum . Crommenie . Crommeniedijk .

Goes . (het eiland) Goorn . Gouda .

3

Goudkade . (Waddinxveen)

1

's Gravenhage (1) .

2

Jesuiten .

n u

id .

a

id .

H

» 1 1 1

Dominicanen . Franciscanen . Jesuiten,

a

{

1 id . 1 Karmelieten .

(1) Behalve de Statien der twee Seculieren en twee Regulieren, die in 1701 to 's Gravenhage hestonden, hadden de aldaar 42


Secuiieren .

Grootebroek .

1

Haarlem .

5

Haastrecht .

Regulieren . a

2 Dominicanen . 2' F rancisc a nen I Jesuiten . I id .

residerende gezanten van den Keizer van Duitschtand en de Koningen van Frankrijk, Spanje en Portugal, ieder eene aan hun hotel verbonden kapel met twee kapellaans , die tot de Regulieren hehoorden . Deze kapellen en de daarbij dienstdoende Priesters worden niet gerekend onder de Statien en Zendelingen der Hollandsche Zending en zijn daarom dan ook bier niet medegeteld . Bij decreet der H . Vergadering tot voortplanting des Geloofs van den 4 September 1690 was hare ordonnantie van den 27 Augustus 1655 hevestigd, ten einde de dienst der kapellaans van de Gezanten to regelen . Deze ordonnantie luidde, bij vertaling, als volgt n De H, Vergadering, door regtmatige redenen daartoe bee wogen, heeft vastgesteld : a dat bet voor bet vervolg aan de kapellaans of priesters der «gezanten (ambassadeurs) van Vorsten, onder wat voorwendsel ((bet zijn mote, niet zai zijn geoorloofd, de Sacramen ten to a bedienen noch de Biecht to hooren , dan van die gezanten a zelven , hunne bloedverwanten en de bij hen inwonende huisa genooten ; onder verptigting van ten zi jnen tijde, aan den a Pastoor van de plaats, eene Iijst aan to bieden van deze beedieningen, op straf van in hurt ambt en heneficie to worden a opgeschorst ; en dat, wanneer gedachte gezanten worden teruggeroepen, of cc ophouden ais zoodanig to fungeren, de bedoelde geestelijke a magi tier genoemde kapellaans of priesters insgelijks zal op • a houden ; -- terwijl, ingeval deze laatsten zich vermeten , die amagt alsdan langer uit to oefenen, zij met de daad zullen e vervallen in den ban, van welken zij niet dan door Zijne a Heiligheid zullen kunnen ontheven worden en zulks zonder (c dat hun eenige voorregten, bevrijdingen, vergunningen, magi ubrieven, gewoonten enz . zullen kunnen to stale komen,s Deze strenge verordening wend to 's Gravenhage uiet nageleeFd ; waardoor vele onregeimatigheden zijn ontstaan, die some zeer onaangename gevolgen hebben opgeleverd .

267 Statien . Vest igingsplaatsen .

Seculieren .

Heemskerk Hello. Helder. Hem en Venhuizen . Hoogkerspel, (Than: Westwoude) Hoogmade .

1 1 1

Hoorn .

2 i

Regulierenp

)) )) )) 1 1

Ilpendam . Jisp .

1 1

)) ))

'( Kalf. Ketel . K.oudekerk . Kralingen . Kudelstaart,

1

u

1

»

Langendijk . Langeraari .

1 1

)) ))

)) 1

1 1 1 2 1 =~

1

a

1

a

Leijden .

Leijdschendam . Limmen . Lisse . Lutjebroek. Maasland . Medemblik,

Franciscanen. Jesuiten .

Dominicanen . Franciscanen, Jesuiten . Karmelieten . Jesuiten .

2~8 Statien .


Seculieren .

Regulieren .

Middelburg.

»

1

Monnikendam .

1

»

Moordrecht .

1

»

Muiden .

1

~~

Nes .

1

»

Nibbixwoude .

1

~~

Nieuwendam .

»

1

Nieuwkoop .

1

»

Nooddorp .

1

»

Noordeinde . {Than Rijp}

1

»

Noor den .

1

))

Noordwijk .

1

»

Noordwijkerhout .

1

>~

Jesuiten .

Augustijnen .

Obdam .

1

))

Oegstgeest .

1

»

Osdorp .

1

~~

Oud .Ade .

1

))

Ouddorp .

1

1)

Oude tonge .

»

1 Jesuiten,

Oudewater . Overveen .

1

1

1

»

Pijnakker,

1

»

Poeldijk,

1

»

Polsbroek .

1

»

Purmerend .

1

~~

Quakel of Kwakel.

1

1~

id .

269 Statien .

J Vestigingsplaatsen .

Raamburg .

Seculieren .

Regulieren .

1 1

as

Rhoon, Rijnsaterwoude (Leijmuiden) .

1

fa

Rijswijk .

1

as

Roelofs-arendsveen .

1

as

Rotterdam .

2

k

1

Dominicanen .

1

Jesuiten .

Sassenheim .

1

~~

Schagen,

2

1

Schiedam .

1

1

DominicaneL

Schipluiden,

as

1

Jesuiten .

Schoonhoven .

1

a

Schoorl .

1

as

Soetermeer .

1

Soeterwoude .

1

Spaarnwoude .

1

Spanbroek .

1

Franciscanen .

as

Spierdijk .

1

a)

Stompwijk,

1

as

Texel .

i

as

Tuitjenhorn .

1

as

Uitgeest .

1

as

't Veld .

1

as

Velzen .

1

aj

Vlaardingen .

ra

1

Vogelenzang .

1

as

Voor burg .

1

Noa°bertijn

4

270 Statien .

Seculieren .


Regulieren .

Voorseholen .

1

Warmenhuizen,

1

as

Wassenaar,

1

>a

Wateringen .

1

>a

Weesp .

1

as

Wervershoeg . Westeinde (Lammershagen) .

1 1

Wester-Blokker .

1

Woerden

as

u

as

>a

as

1

>a

Wormer .

1

as

Zaandam .

1

as

Zevenhoven .

1

as

as

1

Zierikzee .

Franciscanen .

1

Wognum .

Jesuiten .

Zijpe .

I

as

Zwaag .

1

>a

9 Dominic . 10 Francisc . 19 Jesuiten, 3 August . a Norbert . 4 Karmet, Gelegen binnen de grenzen van het tegenwoordig Aartsbisdom van KEULew . Emmerik .

3

Gri thuizen . Kelle .

'5 'a

1

Totaal 6

>a

71 Statien. Seculieren .

Vestingsplaatsen . yelegen hinnen de grenzen van hei tegenwoordig Bisdom van Bai~kum . Bawinkel . Beesten . Braamschen . Brogterbeeken . Freer en, lppenburen . Lengerik . Lingers . Mettingen . Plantlunen . Rekken . Schapen . Thunen . OSrSABBUGGE

Regulieren .

.

Tolaal,

1 1 1 1 1 1 1 l

~+ N

)D

s e

e DD

I

1 1 1 1 1 14

D)

)) DD

DD

a

272

RECAPITULATIE

van de STATIEN der HOLLANDSCHE

ZENZnINC

in den jare 1709 .

Statien bediend door

c

c

Tegenwoordige Bisdommen . '~

Utrecht

.

H aarlem •

•

.

.

.

In Nederland .

.

8

124

105

51528 3

2 2

1

»

1

162

130

149

9 10 19

3

2

»

»

4

»

196

254

254 14 25 47

6

4 2

1

4

1 j 358

u

»

»

»

14

6 4 2

1

4

1

378

Keulen (Pruissen,) Osnabrugge (Han •)

14

Totaal .

271

6

~~

»

b

u

»

14

»

»

))

»

»

274 14 25 47

273

VERANDERINGEN IN BE VESTIGING EN BEDIENING DER STATIEN VAN DE

HOLLANDSCHE ZENDING SEDERT 1701 .

Eij den aanvang der achttiende eeuw scheen de in de laatste

helix van de voorafgaande eeuw, op nieuw uitgebarste vervolging, eenigzins to hedaren ; maar er verhief zich toen, in den boezem der Hollandsche Zending een storm, die groote schade aan haren bloci en nadeel aan hare ontwikkeling beefs toegehragt . De verdeeldheid tusschen de Seculieren en Regulieren, die gedurende de zeventiende eeuw reeds moeijelijkheden had gebaard, ontleende nieuw voedsel aan bet destijds ook bier to lande ver~ spreidde Jansenissnus . De daarmede in verband staande, in 1702 to Rome uitgesproken schorsing van bet bestuur des toenmaligen Apostolischen V'rcaris der Hollandsche Zending, Petrus IJodde, brags de geestelijken in groote beweging . De bemoeijenissen der Janseniste partij hij 's Lands Staten, berokkenden aan die geestelijken, welke bet Pauselijk gezag gehoorzaamden en inzondeeheid aan de Regulieren eene vinnige vervolging . De Jesuiten, die de Jansenisten bet hevigste hekampten, hadden bet meeste to lijden . Vele van die Regulieren werden, op aanstoking hunner tegenstanders, door 's Lands overheden uit hunne vestigingsplaalsen verdreven . Reeds in 1702, vervolgens in 1709 en nader in 1720,, wee den de vroeger uilgevaaedigde strafplacaten tegen de Monniken en Jesuiten weder toepasselijk verklaard en bet

274 toelaten van Regulieren in de stalien der Hollandsche Zending, op nieuw, door de~S(aten der provincien , gestrengelijk verhoden . In 1730 verscheen een piacaat, waarbij uitvoerige bepalingen werden vastgesteld nopens bet toelaten van R . K . Priesters bier to laude en de uitoefening der godsdienst door dezelve . Art . 2 van dat placaat bepaalde, dal geese andere Priesters, dan geboren onderdanen van den Staat der Vereenigde Nederlanden, dock geese geordende Priesters, nosh Monniken, en in bet bijzonder geese Jesuiten, zouden worden geadmitteerd, alsmede dat de placates en resolutien van den 17 Augustus 1702, 26 April 1709 en 25 Mei 1720, tegen de Regulieren stiptelijk moesten worden gehandhaafd . Ten gevolge van doze bepalingen werden verschillende bedehuizen gesloten en de daarbij dienstdoende Priesters verbannen . Een aantal gevestigde stalien zag zich bovendien aan de Hollandsche Lending onttrokken door de scheming;, die in de Lending plaats greep, toes de Janseniste partij, in den are 1723, een uit haar midden, namelijk Cornelius Steenhoven, gewezen Pastoor to Leaden, tot 4artsbisschop van Utrecht had benoemd . In 1736 wares van de 378 stalien, die de Hollandsche Lending, volgens de hiervoren geplaalste naamlijst, hij den aanvang der aehttiende eeuw, telde, niet winder clan 20 door de vervolgingsmaatregelen gesloten, of tijdelijk opgeheven ; terwijl de Jansenisten 51 stalien hadden ingenomen . Daarentegen had men sedert 1701 een 19 tal stalien nieuw opgerigt of weder hersteld ; zoodat, in 1736, bet petal der aan bet kerkwettig gezag onderhoorige stalien nog 326 bedroeg . De stalien, die sedert 1701--1736 haar bestaan hadden verloren, wares op de volgende plaatsen gevestigd geweest .

275 Statien . Vestigingsplaatsen . Deventer . Gorinchem . Holwinde . Lutte . Ouden Rijn . Putten . Reutem . Starkenburg .

Seculieren . 1 » ') 1 1 )) 1 »

Regulieren . )) 1 1

Jesuiten . id .

)) )) 1

Benedictijnen .

n

1 Regul .

Tegenwoordig Aartsbisdom van Utrecht . 4

4

»

1

anunn .

Amsterdam .

a

'sGravenhage . Haarlem . loom . Jisp. Leijden .

» ') )) 1 ,)

Schagen .

1

Jesuiten . id . 1 Augustijnen . 1 Jesuiten . 1 id . 1 id . )) 1 id. 1 Karmelieten . 1 Franciscanen .

'egenwoordig Bisdom van 11 aariem .

2

10

Algemeen totaal .

6

14

Alkmaar .

2

De 51 statien , die in 1701 tot de 11o11andsche Zending be~ hoorden, dock in 1736 door Janseniste geestelijken bezet waren, worden bier onder, in de volgorde der voorgaande naamlijst, opgegevem, met bijvoeging van bet toen daarbij dienstdoende getal Priestess, alle SecuUeren.

6(6 Getal en hoedanigheid tier Priestess . Vestigingsplaatsen .

Statien . Pastoors,

Vicarissen .

))

Zonder bediening

Amersfoor't .

2

2

Culemhorg .

1

1

n

))

Got inchem .

1

1

n

)~

Hilversum

1

1

1

n

Leeuwarden . Utreclrt . Vianen .

1 6 1

1 6 1

1 3

>) 2 2

13

13

5

4

»

Aalsu eer .

1

1

))

))

Amsterdamr .

8

8

2

»

Brielle.

1

1

~)

))

Crommenie .

1

1

))

Delft .

2

2

1

Delfshaven.

1

1

))

))

Dordrecht .

2

2

1

))

Egmond. Eikenduinen .

1 1

1 i

))

1

h

1

Enkhuizer .

2

2

))

i)

Gouda .

2

2

1

u

's Gravenhagee. Haarlem .

1 2

1 2

1 ))

1 ))

Helder

1

1

1

))

Kralingen .

1

1

»

Leijden . 4uilewater .

1 1

1

1 1

»

)> )) ))

Polsbroek .

1

1

))

»

Rijswijk .

1

1

r)

»

Roelofs-arendsveen .

1

1

))

»

r

~)

277 Getal en hoedanigheid der Priestess. Vestigingsplaatsen .

Statien . Pastoors .

Rotterdam, Schiedam . Schoonhoven . Soetermeer . Zaanda€n .

Algemeen totaal (1) .

Viearissen'

Zonder bediening .

2

1

2 1 1 1 1

2 t 1

38

38

10

4

51

51

15

8

1 1

De 19 statien, sedert 1701--1736 nieuw op ;erit,t of weder hersteld , zijn de volg ende ; (1) Eenige van deze 51 statien zijn nog in de achttiende eeuw under bet gebied der Hollandsche Zending teruggekeerd . Een aantal der overige is door de gemeenteleden schier geheel verlaten . Bij net begin der loopende eeuw was bet in 1736 hestaande petal deter statien , bereids tot op 31 verminderd en thans (in Julij 1858) bedraagt bet 25 . Deze 25 statien worden door een geiijk petal Pastoors bediend en tellen to zamen ongeveer 5000 zielen . De 26 statien, die bet kerkgenootschap der Jansenisten, sedert 1736 heeft verloren, zijn gevestigd geweest, als volgt 1 to Amersfoort . I to Dordrecht. 1 p Gorinchern . I a Eikenduinen . t o Leeuwarden . 1 » Enkhuizen . 3 u Utrecht . 1 n Gouda . 1 n Vianen . I n Haariem • 6 » Amsterdam . 1 n Kralingen . 1 » Brielle. I a Polsbroek . 1 u Delft . I » Roelofs-arendsveen . 1 » Delfshaven . 1 ~~ Rijswijk . 1 u Soetermeer . Gedurende de nu 135 jarige scheuring, heeft bet Janseniste kerkgenootschap geese kerkelijke gemeenten aangewonnen, nods statien opgerigt .

278 Statien . V estigingsplaatsen . Amer sfoort . Baak . Baarn en Zandvoort . Bemmei . Ens en Emmeloord (Schokland,) Etten . Hamersveld . Heteren en Indoornik . Neede en Bietmolen . Netterden . 01st . Saasveld en Deurningen . Sappemeer (Kleinemeer .) Veenendaal (Renswoude) .

Delfshaven . Dordrecht. Hoogwoud . Wieringen . Wijk aan Zee .

Seculieren . ~~ 1 1 I 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Regulieren . i L . V . Broeders . » » » » » » » » )) » » »

1

u

13

1

1 1 1

» » »

1

~a

1

»

J

a

Algemeen totaal, 18

1

Behalve deze veranderingen warm er , met opzigt tot de hediening der in stand gehleven statien, vele wijzigingen voorgevallen, ais een gevolg van de verwijdering der in 1701 dienstdoende Priestess en voornamelijk door de verdrijving der Jesuiten en andere Regutieren .

279 In

1736 hadden 42 station in de bedoelde reranderingen

gee

namelijk

deed,

Ge:al Station . Vestigingsplaatsen

In 1736 hediend door

In k701 bediend door Seculieren .

Ameland,

Culennhorg . Didam . Doesburv.

Dokkurn . Harlingerr .

's Heerenberg . lieerenveen . Hoogland .

Seculieren .

Regulieren .

1 Jesuiten .

I

n

l

id .

1

>?

1

id .

1

»

j7

1

id .

1

~a

)D

I Francisc .

I

i Jesuiten .

I

~~

1

iii .

I

}j

I

id .

I

x~

Arnhem . Bolsward .

Regulieren .

»

'> n n

1 Francisc .

~a

n

1

id .

1

1 1

r>

»

1

Norberta

a

1 Jesuiten .

I

»

Leeuwarden .

»

2

id .

2

t>

Naarden .

u

i

id .

1

js

n

I

I

?~

»

I

1

~~

n

1 Kruish .

Joure .

Nijkerk, B aalte. Ulft

.

Vianen .

a

Vorden en Middeler .

I

Id .

id

1 Jesuiten . a

1 I

~~

n

I Francisc .

Wijhe . Wijtgaard .

n

1

id .

I

~a

1

id .

1

a

Zutphen .

»

I

id .

1

as

Zwolle.

a

1

id,

1

»

2

22

22

2

2801 (7etal Statien . Vestigingsplaatsen,

In 1701 hediend door Seculieren,

In 1736 bediend door

Regulieren,

Seculieren .

Regulieren .

Beemster,

n

1 Norhert .

1

Bodegraven<

u

1 Jesuiten .

u

l August .

Delft .

n

1

id .

u

1 Francisc .

I

id .

1

u

1

id .

1

Enkhuizen . Gouda . Haarlem . (laastrecht .

Leidschendam . Middelburg . Oude tonge . Oudewater .

>>

~~

u '~

3j

~~

u

2 Dominic, 1 Jesuiten .

2 u

1 Francisc .

1

I

u

id .

u

I

id .

»

1

id .

I

id .

»

1 Francisc .

n

1 Kruisbr .

1

~~

1

~~

u ~~

Raamhurg .

1

»

Rotterdam .

~~

1

idd

u

1 Francisc .

Schipluiden .

u

t

id .

I

u

Shanlrroek .

1

u

Zierihzee,

u

1

2 Griethuizen .

Algemeen totaal .

u

1 Kruisbr .

I

u

15

10

7

1

u

u

5

37

id,

32

1 Francisc .

10

281

RECAPITULATIE

van de STATIEN der HOLLANDSCIIE ZENDING

in den jare 1736 .

Tegenwoordige Bisdo ;nmeu . Orders . n

C~

2a 0 E-~

a7

x 121 122 Seculieren 5 Dominicanen 7 13 13 Franciscanen 8 » Jesuiten 3 Augustijnen 3 3 1 Norbertijnen 1 )) Benedictijnen Karmelieten 3 Kruisbroeders »' 2 Lieve \'rouwebroeders 1 » Totaal

.

.

.

Het getal der vestigingsplaatsen .

155

151

129 .119

5 » l » » » ?) » »

14 262 >a 12 27 ~~ 8 » 6 » 4 » 1 )) 3 2 » »

6 14 3

326

14 265

De op de Hollandsche Zending dienstdoende Regutieren die in 1623 de hevoe ;dheid hadden verkregen tot bet bedienen van 35 station op 30 vestigingsplaatsen, met Qen personeel van 55 ordesgeestelijken, telden in den jare 1736 aldaar to zamen 56 vestigingsplaatsen, 64 station en 82 dienstdoende Priestess . Doze getallen verdeeiden zich, op de twee voormelde tijdstippen, over de verschiilende orders, in voege als de volgende tabel aanwijst

282

1623,

Orders,

y

c

8 8 Oominicanen . Franciscanen 5 7 20 3esuiten 17 Augustijnen » » Norhertijnen Benedictijnen a u Karmeireten . . » a » Krwsbroeders . . . » a Lieve V rouwebroeders, Totaal

30

1736 .

35

y

16 10 29 a n » » a u

10 24 6 5 4 1 3 2 l

12 27 8 6 4 1 3 2 1

16 37 9 7 4 1 4 2 2

55

56

64

82

De toestand der Hollandsche Zending heeft, sedert 1736 tot in de tweede heift der achttiende eeuw, weinig uitbreiding ondergaan, maar toch geene enkele statie in dat tijdvak verloren, niettegenslaande de drukkende omstandigheden , waaronder de Katholijken hier to laude, in betrekking tot hunne staatkundige vrijheid , toen nog gebukt gingen . In 1758 was het getal der • statien , hetwelk in 1736 to zarnen 3?6 heliep, slechts met 7 vermeerderd , namelijk Slatien . Vestigingsp',aatsen, Appinga~lam . tleeg .

Seenlieren,

Regulieren .

1 1

Tegenwoordig A.artsb . van U(recht 2

n

283 Slatien . Sect tier en . 1

Vestigingsplaatseia . Amsterdam . Brielle . Kralingeri . Leijden . Soetermeer .

)) I

Re ;u1iercn .

I

Karmelieten .

Tegenwoordig Bisdom van Baarlem 4 Algemeen totaal 6 I De hieronder hegrepen statien op de vestigingsplaatsen Amsterdam, Brielle, Kralingen en Soetermeer, zijn niet neuw opgerigt . Zij bestonden reeds in 1701, dock waren door de Jansenisten ingenomen geweest en achtervolgens under bet gehied der Zending terLiggekeerd . Dc verdere veranderingen van 1736-l758 voorgevallen bepalen zich tot de volgende : Getal Statien . Vestigingsplaa (sen .

Beck . Steggerden . Zwolle .

In 1736 hediend door

In 1758 bedierol door

Seculieren . Re guliereri Secu'ieren . Begulieren, u I Francrsc . I I id I )) I Jesuiten . )) 3

Goes (de stall) . Raamburg . Spanbroek . V1airdingen .

Algemeen tolaal .

I ))

u 1 Kruishr . 1 id . I Norbert .

I I I

1

3

3

1

1

6

6

1

1 Francise .

284

RECAPITULATIE

der STATIEN Van de HOLLANDSCHE ZENDING in den jare 1758 .

Tegenwoordige Bisdommen . Orders . ,=

~

.

C

as ~'

~,

a,

c

~-

-r

~

c

c

Seculieren 126 128 Dominicanen 5 7 Franciscanen 11 14 Jesuiten 7 Augustijnen 3 3 Norbertijnen 3 Benedictijnen 1 a n Karmelieten 4 Lieve Vrouwebroeders . . I » f~

5 » 1 ~~ a u

14 273 12 » u

26

» » u

7 6 3 1 4 1

n

»

» n

» »

.

157

156

6

14 333

Het petal der vestigingsplaatsen .

131

122

3

14 270

Totaal

.

.

Het personeel der in 1758 op de Hollandsche Zending dienstdoende geestelijken bedroeg to zamen 465 Priestess . Dit petal, ingedeeld naar het tegenwoordig kerkelijk grondgebied en de hoedanigheid der gecstelijke ambtsbeirekkingen, deed zich kennen als volgt

285 Dienstdoende geestehjken .

Tegenwoordige Bisdommen .

a, ~

o

a

~ ~+

Utrecht

157

47

204

Haarlem

156

76

232

In Nederland

313

123

436

Keulen (In Pruissen)

6

5

11

Osnabrugge (In Hanover) Algemeen totaal

.

.

14

4

18

.

.

333

132

465

Van of bet jaar 1758 tot en met 1794 heeft de Hollandsehe Zending, boezeer nog altijd door bet Bemis van godsdienstige viijheid belemmerd, echter meerdere rust dan vroeger genoten . Zij heeft van die rust gebruik gemaakt om harm inwendigen toestand to verheteren . Het petal barer statien, hetwelk in 1758 333 beliep, was in 1794 met 24 vermeerderd, waartegen slechts 1 was opgeheven, zoodat er toen 356 geteld werden . De opgeheven stabs, was gevestigd geweest in de stall Groningen en bediend peworden door Augustijnen . De 24 statien, die nieuw opgerigt of hersteld zijn, vindt men op de volgende tabel aangewezen .

26 Statien . Vestigingsplaatsen . Aduard . (Zuidhurn) . Almelo . Coevor den . Hilversum . Kolk . (Hertme) . Liederholthuis en Heino . Lobith . Pekel A . Putten . Wolda (# ) .

Amsterdam . Egmonden . Helder, Hillegom . Loosduinen . Maassluis . Naaldwijk . Rijswijk . Roelofs-arendsreen . Schoonhoven . Zaandam .

Seenii eren .

Regulieren . Franciscanen .

v

l

1 1 1 1 1

)} )~ >>

a

1

1 1 1

>) ~~

S

2

4 1 I 1 1 1 1 1 1 1 I

a

Capucijnen,

~> ~~ l~ z. 1;

~~

14 Algemeen totaal

22

2

(*) Deze plaats is eene voormaiige havezate in bet graatschap koning;rijk Hanover, welke zich grootendeels uitstrekte tangs de Zallandsehe grenzen in de gemeente Gramsbergen, provincie Overijssel . De aidaar gevestigde static is in het begin der negentiende eeuw opgeheven . Bentheim,

287 Door de ophei ng der orde van de Jesuiten en tengevolge der toepassing van de verbodsplacaten tegen het toelaten van ordesgeestelijken in de bediening der statien , hebhen , ge+lnrende het bovengemeld tijdvak van 1758-1794, de volgende veranderingen plaats gehad . Getal Statien . Vestigingsplaatsen .



Seculieren . Regulieren . Seculieren . Regulieren . I Jesuiten . 1 )) Amer sfoort . I L . V . I3r 1 Duistervoorde . 1 Francisc . Franeker . I id . 1 )) Groessen . 1 )) n 1 Kruish . n 2 Jesuiten, 2 ?3 Groningen . 1 ~~ Hoogland . » 1 Norbert . Hoor'n (Op den) . )) 1 Jesuiten . 1 )) ~) I Francisc. 1 liuinre . 1 1 » 't Legeland (Beduin) . )) id I ~) Leeuwarden . )) I id . I )) ~) t id . 't Loo . 1 1 Dominic . Utrecht . )> 2 Jesuiten . 2 1 ~) . ) 1 Francisc . Vorden en Iiddeler 1 Jesuiten . 1 u Wijk bij Duurstede. )) )) id, 1 )) Wolvega . 1 2 Bodegraven . Haastrecht .

Algemeen tolaal

))

17

17

2

~)

1 August . 1 Francisc .

1 1

)) ))

r~

2

2

))

2

19

19

2

288 RECAP IT ULATIE tier STATIEN

van de I

OLLANDSCHE ZENDING

in den jare '1794 .

Tegenwoordige Bisdommen.

,

Orders .

Seculieren Dominicanen Franciscanen Augustijnen Norbertijnen Benedictijnen Karmetieten Capucijnen Kruisheeren

149 144 4 7 5 , 13 2 2 2 » 1 » » 4

11

1 » » » »

»

19 4 2 1 4 I

D

» » »

»

»

»

?>

»

»

170

Het petal der vestigingsplaatsen .

141

132

.

312

as

1

166

.

14

u

2

.

Totaal

5

14 356 3

14

290

De Staatsomwenteling van 1795 hergaf aan de Katholijkeu dezer landen , de sedert ruim twee : eeuwen verlorene vrijheid en vernietigde de placaten en resolution, waarbij zoo vole belemmeringen aan de uitoefening hunner godsdienst warm in den weg gelegd . Van doze herkregene vrijheid wend in de Hollandsche Zending met ijver gebruik gemaakt, om den toestand van hot kerkwezen to verbeteren ter voorziening in de zoolang gevoelde behoeften van de Eeredienst en hot Armwezen . De ophei ng van de vermaarde Universiteit to Louvers en de andere in 1797 vernietigde Katholijke instellingen in Delgle,

289 deed de noodzakelijkheid geboren worden , om in de eerste plaats to zorgen voor de oprigting van gestichten tot opleiding van kweekelingen voor den geestelijken stand . Daartoe werden in 1799 twee Serninarien daargesteld , het eene to Warmond in Luadhohand err bet andere to 's Heerenberg in Gelderland. Van 1794 tot 1808 vermeerderde het getal statien met 44, waartegen echter een 7 tat werd opgeheven of met andere vereenigd . De opgehevene statien waxen gevestigd als volgt :

Statien . Vestigingsplaatsen . Groningen . Harreveld bij Lichtenvoorde . Leeuwar den . Wolda (1) .

Goes (Het eiland) . Wijk aa~r Zee .

Kelle . Algemeen totaal

Secu • lieren,

Regulieren .

1 I 1 1

a n a

4

))

1 1

a ))

2

))

1

u

7

a

De 44 nieuw opgerigte of van andere afgescheiden statien, zijn de volgende :

( 1 ) Zie de aanteekening betretfende deze statie op bladz . `286 . 43

290 Statien .

Vestigingspiaatsen .

Secu. lieren,

I{eg ulieren,

Albergen .

1

Angeren .

1

Barneveld .

1

Bornebroek .

1

Breukelen .

1

n

Bussum .

1

»

Buren .

1

~~

Dieters .

t

N

Driel,

l

~~

Elders .

1

»

Everdingen .

1

»

Geesteren (1) .

1

H

Geilicum .

1

1)

Harmelen .

1

»

Hengelo .

1

Herveld .

I

H

Houten .

1

»

Lutte .

1

»

Maurik,

1

~,

Oosterhoit .

1

Ooster°wierum .

1

~>

Ouden Rijn .

1

»

Pannerden .

1

.v ))

Ruurlo .

1

))

Veendam .

1

n

Vreeswijk .

1

»

Weerselo .

1

a

(1) Geestere~e was reeds vroe cr de ~estiingsp1aats tier staUtA van Vriezenveen en Geesteren . In 1797 w erden deze beide plaatseri geseheiden en to Vriezenveen eene kerk en pastorij opgerigt .

291 Statien . Vestigingsplaatsen . Winschoten . Zicuwent .

Alphen . De1Ft, 'sGravenhage (1) . Hazerswoude . 's Heerenhoek . Monster . Overschie . Rotterdam . Tholen . Veere . Vlissingen . Vossemeer (Nieuw) . Warmond . Wormerveer .

Nalverde. AIgemeen to(aal

Seculieren .

Regulieren .

1

»

i

»

29

n

i I » I I I 1 I I I 1 1 1 I

)) » 1 » » » » » »

13

1

I

»

43

1

Franciscanen .

n »

» » »

In de bediening der bestaande statien grepen van 1794--1808 de volgende veranderingen plaats .

(1) Deze statie werd gevestigd in de, sedert de in Frankrijk voorgevallen revolutie van 1789, opgeheven kahel der Fransehe ambassade .

292 Getal Statien . 1 Vestigingsplaatsen .

In 1794 bedirnd door Seculieren .

Reguliereu .

In 1808 hediend door Seculieren .

Regulieren .

Achteveld .

a

1 Benedict . 1

Coevorden .

1

»

a

I Francisc .

Dockum .

1

a

a

I

Franeker.

1

a

a

1

id .

Vorden .

1

a

a

1

id .

4

1

1

4

a

1 Karmel .

1

a

2

2

4

Amsterdam,

Algemeen totaal 4

a

Id .

293

HE CAPITULATIE

der STATIEN

van de

HOLLANDSCHE ZENDING,

in den jare 1808 .

Tegenwoordige Bisdommen .

Orden.

Seculieren Dominicanen Franciscanen A.ugustijnen Norbertijnen Karmelieten Capucijnen Kruisheeren

171 4 9 2

156 7 14 2

4 ii 1

15 u ii

N

N

2

N

U

ii

ii

3

"

"

1 2

H

U

ii

U

/i

ii

3 1 2

.

191

182

5

15

393

Getal der vestigingsplaatsen .

169

141

2

15

327

Totaal.

346 11 24 4 2

Het personeel derop de Hollandsche Zending dienstdoende geestelijken was in het tijdvak van 1758--1808, met 140 Priestess vermeerderd, waaronder 6 Professoren op de beide Seminaries . 60 Pastoors . 74 Kapelaans .

294 Gedurende hot vijftigjarig tijdvak van 1808 tot 1858, ondering de Hollandsche Zending zeerbelangrijke veranderingen . In dat tijdvak werden de rneeste nude bedehuizen dcr hestaande 3tatien door op- of herbouw in hekwame kerken herschapen , gele nieuwe pastorijen daargesteld en eene merligte gestichteu van godsvrucht, liefdadigheid en onderwijs ohgerigt . Het Seminarie van Warmond weed vernieuwd en ui(gebreid . Daaraan wend eene aFdeeting voor eerstheginnende studenten toegevoegd, voor welke een afzonderlijk gebouw eerst op Rageveld onder Velzen in Noordholland en later to Voorhout in Zuidholland is gesticht geworden . llet Seminarie van 's Eteerenberg werd opgeheven , maar daarentegen een antler, merle in twee afdeelingen gesplitst, opgerigt ; waarvan de hoofd-aFdeeling thans to Rijsenburg, onder Driebergen in de provincie Utrecht, en de onder-aFdeeling to Culemborg in Gelderland is gevestigd . De Katholijke bevolking der Hollandsche Zending, die in 1808 ongeveer 370,000 zielen bebop, was in 1858, alleen your zoo veel bet Nederlandsche grondgebied flier voormalige Zending betreft, tot op nagenoeg 580,000 zielen aangegroeid . Doer de kerkelijke organisatie, welke in Pruissen en Hanover plaa's vond, werden de aldaar gelegene station der Hollandsche Zending, to zamen een petal van 20 uitmakende, in 1823 van haar gebied afgescbeiden en under hoorig gesteld aan bet Aartsbisdom van Keulen en hot Bisdom van Osnabrugge . Dezelfde oorzaak gaf aanleiding flat een 7 tat parochien in Gelderland gelegen en under bet Bisdom van Munster ressorterende, tenzeltden tijde bij de Zending werden gevoegd . In 1808 werd de static to Vlissingen van de Zending afgescheiden en onderhoorig gesteld eerst aan bet Bisdom van Gent en later aan hot Aposto tisch Vicariaat van Breda, dock in 1853, bij de organisatie der Nederlandsche Bisdommen, is zij aan bet Bisdom van Haarlem toegevoegd . Daarentegen is eene static to Nieuw Vossemeer in Noordbrabant bij bet Bisdom van Breda ingelijfd, Ten gevolge van bet bouwen van groote kerken in eenige

295 steden en de in 1856 en 1857 plaats gehad hebbende parochiale omschrijving in het Aartsbisdom van Utrecht en het Bisdom van Haarlem zijr. 32 statien als zoodanig opgeheven . Deze sedert 1808--1858 opgeheven statien vonden zich gevestigd als volgt Statien . Vestigingsplaatsen . Arnhem . Groningen . Huissen . Kampen . Leeuwarden . Utrecht . Zwolle .

SecuRegulieren . heren . 1 a n 2 n 1 Dominicanen . D 1 Augustijnen . a I a 1 Franciscanen. 1 1 id . 2 2

»

9

4

Alkmaar .

1

Amsterdam .

5

Gouda . tlaarlem . 1-loom .

1 3 1

Leijden .

1

1 1 1 1 a 1 u 1 1

Algemeen totaal .

12

7

21

11

id . id . Dominicanen . Jesuiten . Franciscanen . Dominicanen . Karmelieten .

296 Zooals boven gezegd is werd de statie Nieuw Vossemeer in 1853 onder het Bisdom van Breda gebragt ; waardoor de vermindering van het getal tier statien, met een verhoogd en tierhalve tot 33 klimt . In dal zelfde tijdvak ziju er 89 statien of parochien nieuw opgerigt of hersteld, daaronder begrepen het 7 tal, hetwelk zooals boven gezegd is, in 1823 van het Bisdom van Munster, tot de Hollandsche Zending is overgegaan . De plaatsen alwaar die nieuw opgerigte en overgegane statien of parochien zich gevestigd vinden, ziju in de rolgende label aangewezen . DP overgegane statien heeft men daarop door een * gekenmerkt . Statien . Vestigingsplaatsen ., Aalten ' . Apeldoorn . Arnhem . Assen . Avereest, Bekkum . Beltrum . Benschop . Borculo ' . Bredevoort * . Brurnmen . Busslo . Buurze . Cothen, Delfzijl . Deurningen . Dinxperlo . (Klein Breedebroek .) Doetichem,,

Seenlieren . 1 1 1 1 I 1 1 1 1 t 1 1 1

Re gulieren . ,~ u

» » » » a

~~ » » » » »

I 1

»

1 1 I

» a

StaRen . Vestigingsplaalsen . Doornenburg . Eibergen * . Enter, Frederiksoord. Gendringen . Groenlo x (1) . Hasselt . Heeten . Heino . Hellendoorn . IJsselmuiden . Klarenbeek . Kloosterburen .

Seculieren . 1 1 I 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Regulieren . » » H

u

» i » » it

»

1

(l) Het stadje Groenlo of Grol, hoezeer bij de kerkelijke organisatie van 1559 in bet Bisdom van Devenler begrepen en als zoodanig onder hat gabled der Hollandsche Zending behoorende, is echter niet opgenomen onder de hiervoren vermelde vestigingsplaatsen der statien, die in 1701 deal der Zending uitmaakten . Destijds bestond aldaar eene buiten dal stadje gelegen statie, welke to voren door een secu2ier priester der Zending was bediend, dock seders hat laatst der zeventiende eeuw wend verzorgd door Franciscanen nit een, op hat gebied van den Bisschop van Munster gelegen kloostrr. Daze Regulieren hadden daartoe van den Apostolischen Vicaris der Hollandsche Zending vergunning verkregen tot zoolang de vervolging zoude zijn bedaard, die aldaar plaals vond, nadat daze vesting in 1674 wederom door bet Staatsche krijgsvolk was bezel geworden . De Bisschop van Munster beweerde, dal de statie Groenlo, door die tijdelijke bediening, onder zijne geestebjke jurisdictie was geraakt, en de FraneAscanen bewerkten, dal de stedelijke overheid, den later door den Apostolischen Vicaris gezonden priester , niet toeliet . Daar over ontstond een geschil , betwelk ten gevolge had, dal Groenlo aan hat gebied den Hollandsche Zending b1eeL onttrokken tot dal bet in 1$23, met andere onder hat geestelijk gebied van hat Bisdom van /funster staande ~plaatsen, bij de Zending 'terugkeerde .

298 Statien . Vestigingsptar tsen, Kockingen . Kortenhoef. Langeveen . Lattrop . Leerdam, Lent . Lettele . Lichtenvoorde * . Lonneker . Lutten . Luttenberg . Nieuw Schoonebeel . Oltilebroek . Oldemarkt . Ommerschans . Reutum . Rumht . Rijsenburg . Silvolde . Sloten . Soesterberg.. Stadskanaai. Steenwijk . Valburg . Vasse . Veenhuizen . Yelp . Wegdam (1)

Secuheron . t

I

Regulieren . Ip

a

I

n

(I) Wegdam was reeds vroeger de vestigingsplaats tier static Goor, welke laatste bij de in 1O6 gedane uprigting der static Wegdam, eene afzonderlijke kerk en pastorij to Goor verkreeg .

299 Statien . V estigingsplaatsen . Westervoort . Wierden . Winterswijk ; . Zandberg . Zeijst .

SecuRegulieren .. lieren . 1 )) 1

D

1 1 1

v

u n

84 Bleiswijk . Coksdorp op Texei . 'sGravenhage (1) . Haarlemmermeer . Heinkenszand . Hellevoetsluis . Katwijk . Kwadendamme. Leijerdorp (Groenendijk, ) Middelharnis. Nederhorst den berg . Ooltgensplaat . Oosterblokker. Oud-Beijerland . Rijpwetering. Rotterdam . Scheveningen . Schiedam, Schoten . Texei (Oude Schild .) Voorhout .

1

1

»

1

»

as

1

2 1

n

1

»

Jesuiten .

a)

1

a

1

as

t 1 1

a

u

1

a

1

a

1

a

1 a

n 1

1

u

1

a

1

»

1

»

1

as

Jesuiten .

(1) Deze statie werd ir1 1822 gevestigd in de gewezen lapel van den Spaanschen Gezaht, die seders 1810 was opgehe*fin .


Secu, lieren,

Vossemeer (Oud .) Wijk aan Zee. Zandvoort .

1 1

Algemeen totaai .

Re g ulieren . sa

u

1

»

23

2

87

2

De volgende veranderingen hebben in hetzelfde tijdvak plaats gehad, ten aanzien van de bediening der Statien . Getal Statien . Vestigingsplaatsen .

In 1808 hediend door Seculiereu .

Aduard (Zuidhorn .) Beest . Culemborg. Dokkum . Groessen, Lichtenvoorde. Lobith . 't Loo . Rhenoij .

Amsterdam . Goes

» » 1 ~~

lieguaeien .

In 1858 hedieiid door Seculierev . Regulieree,

1 Francisc . 1 Norbert .

1

»

1

n

n

»

1 ~~ » e

l Francisc . 1 Kruish . n 1 Capucijnen . 1 Kruish . 1 Norbert,

1 1 » 1 1 1

1 Jesuiten . » » 1 Francisc . » » n

2

7

7

2

2 a

e

e

1

Franeise .

»

"

1

»

Jesuitru

301 Getal Slatien . Vestigingsplaatsen .

In 1808 bediend door Seculieren.

»

's Gr avenhage Leijden .

Algemeen totaal .


Regulieren .

Seculieren .

l Karmel .

a

I

2

3

4

10

Regulieren~

1

id .

1

~~

3 2 10

4

In 1853 werd de Hollandsche Zending opgeheven, en uit haar kerkelijk grondgebied zijn twee diocesen gevor md, namelijk het Aar tsbisdom van Utrecht en het Bisdom van Haarlem . Deze diocesen, wier parochiale omschrijving, voor zoo veel het eerste bet reft, geheel en, voor zoo veel het tweede aangaat, grootendeels is tot stand gebragt, bevatten op 1 Julij 1858, bet volgende petal parochien, die bedien ;l werden zooals daarbij is aangeweien . Diocesen .

Utrecht. Haarlem .

Totaal der parochien .

I 167 231 3 5 6 1O 1 2 1 3

398 8 16 3 4

.

242

187

429

Getal der vestigingsplaatsen

232

162

394

Orden.

Seculieren Dominicanen Franciseanen Augustijnen . Jesuiten . Totaal

.

302 flet personeel der, op i Julij 1858, in de twee voornoemde dioceses, dienstdoende geestelijken beliep,

Dioceses . Totaal der Utrecht . Haarlem . Priestess .

Hoedanigheid .

Aartsbisschop . Bisschoppen Vicarissen-Generaal . Secretarissen Professoren Pastoors en Deservitors . Kapellaans en hulppriesters Rectors in gestichten Totaal

.

.

1

Il

1 1 17 242 151 4

1 1 2 15 187 153 13

1 1 2 3 32 429 304 17

417

372

789 1

De hierin begrepen parochiale geesteiijken onderscheidt men als volgt ;

Pastoors Kapellaans en haleDeservitors. priestess.

Orden,

Seculieren Dominicanen Franciscanen Augustijnen . Jesuiten . Totaal

. . . .

Totaal .

398 8 16 3 4

226 22 34 6 16

624 30 50 9 20

429

304

733

303 De overige dienstdoende geestelijken tot bet bestuur der beide Bisdommen en de Seminaries behoorende, zijn Seculieren, met uitzondering van een 12 tat Regnlieren, (lie, in (IC underaFdeeling van het Aartsbisschoppelijk Seminarie, de bet rekking van Professor bekleeden .

B04

305

REGERENDE VORSTEN DAR ONDCR SCHEID1:NE STATEN vnrr EUROPA,

op 1 Julij

Da hunner eboorte en troonsbeklimmin .

Names der

Staten .

Vorsten .

1858 .

a O

N

Kerkelijke Staat

.

.

13 Mei 16 Junij

Pius IX

1792 1848

Getal hunner onderdanen in Europa .

Getal hunner

Hunne odsdiensti e ezm ' dheid en hun staat .

Katholijk Ongehuwd

U O

I,

KatholiJ'ken .

Onkaiholijken .

Totaal .

Duizendt . 3,200

Duazendt . 10

Duizendt . 3,210

Keizerrif lees, .

20 April 1808 2 December 1852

Katholijk Gehuwd

Oostenri J k Frans-Joseph I .

18 Augustus 1830 2 December 1848 29 April 2 Maart

FrankriJ'k Napoleon III

Rusland Alexander II . Turki J e Abdul-MedJ'id

t

. S 20 April } 1 Julij

.

1

I/

35,200

900

36,100

Katholijk Gehuwd

1

1

33,000

7,000

40,000

1818 1855

Grieksch Gehuwd

5

9,000

52,000

61,000

1823 1839

Mahomedaanseh Polygamist l

1,000

16,000

17,000

9

Konin ri'ken .

Beide Sicilien

.

.

.

Ferdinand II

BeiJ'eren Maximiliaan II . Belgie Leopold I . Denemarken .

.

.

.

Frederik VII

.

4 12 Januarij 1810 Z 8 November 1830

Katholijk Gehuwd

4

9,470

G

9,476

S 28 November 1811 ' 1 21 Maart 1848

Katliolijk Gehuwd

1/

3,600

1,400

5,000

4,530

10

4,50

2,500

2,503

16 December 1"I90 21 Julij 1831

. {

6 October

~ 20 Januarij

1803 18431

Luthersch Weduwenaar

f

Luthersch Gehuwd

S

Dit getal bevat niet enkel de bevolking der in de eerste kolomvermelde Staten Staten, door sommtge der oPgenoemde Vorsten in Europa geregeerd worden .

2

r,

I,

f

maar ook het zielental dies landen welke , buiten deze

307

306

Namen

Da g hunner eboorte en troonsbeklimming .

der

Staten .

Vorsten .

Griekenland . " . i j Groot-Brittanje .

1 Junij 5 October

Otto I .

( 24 Mei ~ 20 Junij

Victoria • I .

1815 1832

Kttthoiiak Gehuwd

1819 1837

Anglikaansch b Gehuwd

27 Mei 1819 18 November 1851

Evan elisch Gehuwd

Willem III

19 Februarij 1817 17 Maart 1849

Hervor'md Gehuwd

Portugal .

Pedro V .

16 September1837 15 November 1853

Katholijk Gehuwd

Pruissen .

Frederik Wilhelm IV

Saksen .

Jan .

Hanover

George V

Nederlanden .

Sardinie

.

.

5

15 October 7 Junij

1795 1840

12 December 1801 9 Augustus 1854

Victor-Emanuel II , ~Z 14 Maart 23 Maart

1820 1849

SPanJ'e .

10 October 1830 Maria Isabelle II , ~ 29 September1833

Wurtemberg .

Willem I .

Zweden

Oscar I

.

27 September1781 30 October 1816

.

4 Julij 8 Maart

1799 1844

Getal hunner

Hunne gadsdienstige gezindheid en hun staat .

Evan elisch Gehuwd

Getal hunner onderdanen ill EuroPa .

0 0 C

l

U

c

Katholi ken .

Onkatholijken . j Totaal.

11

1.

Duizendt. 70

Duizendt, . 1,000

Uuizendt. 1>070

4

5

7,900

20,500

28,400

230

1,600

1,830

1,00

2,100

3 > 500

3,900

r

11

11

6,500

11,000

17>500

S

i z

1

rl

5

!

3,905

Katholijk Gehuwd

2

4

60

1,980

2,040

Kttholi J k Weduwenaar

3

2

5,100

50

5,150

Katho(ijk Gehuwcl

1

1

16,600

6

16,606

Luthersch Gehuwd

1

4

600

1,200

1,800

Luthersch Gehuwd

,3

1

6

5,000

5 >006

Evangelisch Gehuwd

1

1/

900

460

i,iso

i

Groot- Herto9'dommen . . Baden

.

Frederik Wilhelm

.

9 September1826~ 24 April 1852

i

309

Los

Da hunner eboorte en troonsbeklimmin .

Namen der

Staten.

Vorsten .

Hessen-Darrnstad .

.

1806 1848

Luthersch Gehuwd

1823 1842

12 Augustus 1779 6 November 1816

9 Junij 16 Junij

Lodewi J k III

Meklenbura-Schwerin .

Frederik

.

Meklenbur -Strelitz .

George .

.

Oldenburab

Nicolaas Peter

Saksen-Weimar-Eisenach

Karel

Toskanen .

Leopold


Getal hunner

Hunne godsdienstige ezindheid en hun staat.

U O

O N

KatholiJ'ken .

Onkatholijken .

Totaal .

Darazendt. 230

Duizendl. 625

Du2zendt . 855

ll

11

Luthersch Gehuwd

3

1

1

541

542

Luthersch Gehuwd

2

i

1

99

lOQ

27 Februarij 1853

Luthersch Gehuwd

2

If

85

215

goo

1818 1353

Luthersch Gehuwd

3

12

260

272

18 Junij

1797 1$24

Katholijk Gehuwd

4

3

1,780

10

1,790

2 Maart ~ 24 Maart

1805 1834

Evan ehsch Gehuwd

if

N

2

169

28 7

.

Februarij Maart

8 Julij

4 24 Junij

8 Julij

t

3 October

1827

s

Herto doormen .

Antholt-Bernbur .

.

Alexander Karel

1 October 1794 9 Augustus 1817

Evan ehsch Weduwenaar

Antholt-Dessau .

LeoPold-Frederik Au ustus Willem

25 April 25 April

1806

Brunswi J k

1831

Luthersch On ehuwd

Modena

Frans V

1 Junij 22 Januarij

1819 1846

Katholijk Gehuwd

Nassau .

Adolf

24 Julij 1817 20 Augustus 1839

Parnia .

Robert T

.

c

'

9 Julij

27 Maart

1848 1854

55 116

}

Evan elisch Gehuwd Katholijk Ongehuwd

266

270

soo

3

603

200

233

433

500

N

500

a

11

!!

1

I

if

310

311

Namen

Da hunner geboorte en troonsbeklimming .

der

Staten .

Vorsten .

Getal hunner

Hunne godsdienstige gezindheid en hun staat .

Saksen-Altenburg .

Ernest .

16 September 826 3 Augustus 853

Lutherseh Gehuwd

Saksen-Cobur -Gotha .

Ernest II .

21 JunlJ 29 Januari'J

1818 1844

Luthersch Gehuwd

Saksen-Meiningen .

Bernard .

4 24 1~ '" December December 1803 1800

Luthersch Gehuwd

Getal hunner onderdan en . in Europa . r

0 N

0 0

t~oliken . jI Totaal.

Duizendt. 1

Duizendt . vuizendt. 133 134

ll

ll

I,

ll

19

134

153

1

1

1

165

166

S

i

Kat.holijken .

S

Andere Vorstendomraen.

Frederik Wiihelm

20 Auguatus 1802 20 November 1847

Hervormd Gehuwd

6

3

155

595

%50

Hessen-Homburg .

Ferdinaud .

26 April 1783 7 September 1848

Hervormd Ongehuwd

ll

ll

4

21

25

Liechtenstein .

Aloisius-Joseph

26 Mei 20 April

1796 1836

KatholiJ' k Gehuwd

2

8

7

u

7

Lippe .

Paul .

1 September 1821 1 Januarij 1851

Hervormd Gehuwd

H

ll

2

Los

110

Monako

Karel III .

8 December 1818 20 Junij 1856

Katholijk Gehuwd

1

I,

8

N

8

29 Junij

Luthersch Gehuwd

1

119

Hessen. Keur .

.

Reuzs-Greiz Reusz-Schleiz

. .

4

Iiendrik XX .

j 31 October

Heudrik LXV1I .

Schwarzburg-Rudolstadt Frederik Schwarzburg- Sondershausen

G anther

'

179

1836

20 October 1789 19 Junij 1854

Luthersch Gehuwd

6 November 1793 j 1507 28 April

Luthersch Gehuwd

24 3eptember1801I ' ~ 19 Auguatus 1835

l

2

40

i

80

s

u

70

l.

1

Luthersch Gehuwd

3

2

132 G3

313

312

Namen

g hunner eboorte en troonsbekhmmmg .

der

Staten .

Vorsten .

Hunne godsdienstige gezindheid en hun staat .

O N

Schaumburg-LihPe .

20 December 1784 13 Februarij 1787

George .

Hervormd Gehuwd


Getal hunner

KatholiJ'ken .

U O

2

OnkatholiJ'ken .

4

30 1

VPaldeck .

14 Januarij 14 Mei

George .

18 :31 1845

Totaal .

Evangelisch Gehuwd

89 60

4

Re ublieleen . 3

87

90

10

70

80

215

220

59

60

Bremen Francfort .

.

Hamburg . Lubeck .

.

.

5

.

.

1

San Marino .

8

Zwitzerland

.

.

RE APITUL

1,100

in Eurapa 47 regerende Vorsten

meliJ' k : 1 Paus , 9 Hertogen

en

E Y

C

0

Souvereinen , na

C

w

4 Keixers , 15 Il; oningen , 7 Groot-Hertogen

V

a

11 andere Prinsen. Eeniga van hen regeren

behalve den Staat in de eerste kolom vermeil , een of mee andere Staten , die een zelfstandig bestaan hebben , volgens een er'gene Staatsregelfing bestuurd worden en in of buiten Europe gelegen ziJn . Naar hunne godsdienstiga gezindheid verdeelt zich het gets

regerende vorsten , als volt g :

2 .600

1,500

TIE . C

Er zr Jn

8

w

C C W

De Paus )) 4 Keizers . . I 5 Koningen . . u 7 Groot-Herto,en . 1) 9 Herto en . . . » 11 andere Prinsen Totaal .

15

i

i

17

44

i

314 Near barmen staat vet deelt zich hun petal, als volgt i N 4

•

I

Or

De Paus ~) ~) ~) ~)

.

b~ y

a s

»

4 Keizers 15 Koningen 7 Groot-Hertogen . . 9 Hertogen i l andere Prinsen . . Totaal .

t0 y

c5 CS

c a) 3

C

•

• •

3 13 7 6 10

4

39

3

1

Bet petal hunner kinderen bedraagt Zonen .

Dochters.

13 27 13 4 17

10 24 8 2 24

74

68

Van de 4 Keizers U )) 15 Koningen s 7 Groot-Hertogen . . n • 9 Her togen • » 11 andere Prinsen . •

Totaat . . 142 Dat petal kinderen vet deelt zich near hunne godsdienstige gezindheid, als volgt

O

r CS

V H

N V

c CS

L

c

.c V y tr V

E

a

C)

0

x

C6

.c 5) y C Ca 0) 8

w

CS

.C V y >r

i Keizerlijke kinderen . Koninklijke U Gr . •Ilertogelijke Hertogelijke s • Prinselijke )) • Totaal.

•

•

3 28 7

•

11

•

•

9 13 2 I1

49

6

9

35

•

-14 C)

U

2 q

» 15 17

12

14

315 lief gelal der onderdanen van de opgenoemde Vorsten, be~ rekend naar de jongst bekende statistieke opgaven der bevolking van de versehillende Staten of Ganders in Europa , finder de regering Bier Vorsten staande, bedraagt to zamen 274,528,000 zielen, en verdeelt zich in duizendtallen als volgt Duizendtailen . Staande onder Kathode regering van lijken . den Paus . 3,200 . de 4 Keizers 78,200 15 Koningen . 59,969 ,) 7 Groot .Hertogen . . 3,009 9 Herlogen 1,327 f~ 11 andere Prinsen . . 179 Totaal .

145,884

Onkatholijken . 10 75,900 48,357 2,210 1,103 1,064

Totaal. 3,210 154,100 108,326 5,219 2,430 1,243

128,644

274,528

De bevolking in de 6 Republieken bedraagt to zamen 3,058,000 . Zij verdeelt zich in duizendtallen , als volgt 1,127 duizend Kathol.jken en 1,931 duizend Onkatholijken De geheele bevolking van Europa is alzoo zamengesteld nit : 147,011,000 Katholijken . 130,575,000 Onkatholijken . Totaal

277,586,000 zielen .

Under hit zoo even vermeld getal Katholijken tell men ruim 5 millioenen, die de Grieksche of andere Oostersche ritussen volgen, loch niet to min, even als de Latijnsche 8atholijken, onder de gehoorzaamheid van den Roomschen Paus staan . De Onkatholijken in Europa vet deelen zich nagenoeg in 60,092,000 Grieksche en andere Schismatieken . 17,000,000 Anglikanen . 42,209,000 Protestanten .

316 3,304,000 Israelieten . 7,970,000 Mahomedanen . Under het voormeld getal Protestanten telt men nagenoeg ; 18,034,000 Lutherschen . 7,346,000 Hervormden. 16,829,000 Evangelischen en andere Protestantsche secten .

DEItDE

LECI96ATI8,

OF

HOOFIISTUK .

ST9ATS- VERORDE11N6EN,

IN VERBAND STAANDE TOT

~SL~'L~° .~`z,L~bIIJ1xSl$ ~~as`SL~~SJo

AAN IEItKING .

De aigeweene aanmerkingen, op bladz . 116 van den Eerstert Jaar gang van dit Handboekje voorkomende, zijn ook ten deele op dit Hoofdstuk van toepassing, weshalve daarnaar words verwezen .

319

TIJDRERP:NfiIINDIGF OPGAYE der wetten, besluiten en verordeningen, door het Nederlandsehe Staats-bestuur uitgevaardigd, in betrekking tot d e Zaken van de EEREDIENSTEN, het OPENBAAR ONDERwus en het

AR WEZEN

in het algemeen, en inzon-

derheid ran die, welke het KERKGENOOTSCHAP

ROOMSCH KATHOLIJK

betre ff'en ; mitsgaders der

daartoe betrekkelijke regterlijke uitspraken . 1857

4 Januarij 1857, n° 50 . Besluit, luidende ; Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsehe Zaken van den 15 November 1856, n~ 202, zevende afdeeling, betreffende het domicilie van onderstand van A huisvrouw van B . Den Raad van State gehoord (advies van den 2 dezer, n° . 24) ; Gezien de wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n° . 100) ; Overwe gentle, dat A, , den 19 Julij 1853 in de bedelaarsgestichten is aangekomen en daarin is gebleven tot den 25 October van dat jaar, en dat zij den 29 September 1855 andermaal in die gestichten is aangekomen, terwijl is erkend dat zij, tijdens hare eerste opneming in de bedelaars-gestichten, domicihe van understand had in de gemeente C . ; Overwegende, flat bet bestuur flier gemeente niet betwist, flat die vrouw, ten gevolge van hare verpleging in de genoemde gestichten tot den 25 October 1853, op bet oogenblik van het

320 in werking treden der aangehaalde wet, volgens het eerste gedeelte van hair 36ste artikel, domiriiie van onderstand had to C ., maar beweert, dat dit, naar aanleiding van bet slot van dat artikel , niet meer bet geval was tijdens hare wederopneming in September 1853 , omdat er toen meet dan vijftien maanden waren verloopen sedert hare vroegere verpleging had opgehouden ; Overwegende, dat door de vijftien maanden in dat slot vermeld, keunelijk is bedoeld een gelijk tijdvak na bet in werking treden der wet, daar die vermelding onmiddelijk volgt op het gewapen van dat in werking treden, en in de toelichting dier bepalin ;; , uitdrukkelijk en in tegenoverstelling van hen , die op bet lrjdstip van de uitvaardiging der wet, zoo lang huiten genot van onderstand waren, is gesproken van hen, die eerst na datzelfde tijdsverloop onder de werking dier wet onderstand behoeven ; Overwegende, dat er tijdens de laatste opneming der genoemde vrouw in de hedelaars-gestichten in September 1855, nog geese vi)Ftien maanden na bet in werking treden der wet waren verloopen , en dat zij mitsdien toes, krachtens art. 36, alsnog domicilie van onderstand had daar waar dit tijdens hare vroegere verpleging in die gestichten was gevestigd . Ilebben goedgevonden en verstaan to verklaren, dat A, huisvrouw van B, domicilie van onderstand heeft in de gemeente C . Ooze Minister voornoemd is belast met de uitvoering dezes, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State . (Zie Besluit .29 Januarij 1857, n° . 107 .) 15 Januarij 1857 . Arrest van den Hoogen Raad, waarhij is beslist dat, volgens art . 17 van bet Burgertijk Wethoek, de ambtenaren van den burgerlijken stand in de door hen op to rnaken acten van geboorte stets molten opnemen, huiten bet geen door de verschijnende partijen overeenkomstig de wet moet worden verklaard ; dat de personas, welke tot aangifte der geboorte van ears kind verschijnen, eases voornaam moeen opgeven in overeen-

321 stemming met bet voorschrift van art . 1 der wet van den 11 Germinal, jaar XI, en geenen geslachtsnaam van eene bestaande familie mogen opgeven als voornaam ; dat de ambtenaren van den burger lijken stand geenen anderen naam in de geboorte-acten mogen opnemen dan eenen zoodanigen als art . 1 der gemelde wet aan de hand geeft ; dat, wanneer die ambtenaren dus eenen geslachtsnaam van eene bestaande familie als voornaam in de geboorte-acte opnemen, zij jets irr die acte voegen buiten hetgeen door de verschijnende partijen overeenkomstig de wet moot worden verklaard ; dat zij daardoor overtreden art . 17 van hat Burgerlijk Wethoek, in verband met art . 1 der gemelde wet van 11 Germinal, jaar XI, en mitsdien art . 27 Aran hetzelfde Wetboek op hen toepasselijk is . (Zie Arrest van den 4 Januarij 1856 en de daarbij geplaatste Nota op bladz . 165 166 van den Twaalfden Jaargang van dit liandboekje.) Nota. De Arrondissements-regtbank to Winschoten had hat boven-

staande felt, bij haar vonnis van den 8 Augustus 1856, beschouwd als noch misdaad, noch wanbedrijf, noch over trading, op grond dat de wet van den 11 Germinal, jaar XI, zoude zij n vervallen door de invoering der Nederlandsche Wetboeken. Dat vonnis heeft de Hooge Raad vernietigd, dewijl hij de genoemde wet nog steeds van kracht beschouwd. (Zie Circulaire 24 Augustus 1857, n° . 111 .) 29 Januarij 1857, n° . 107. Besluit luiden4le Op de voordragt van Onzen Minister voor de Zaken der Hervormde Eeredienst enz, ad interim belast met bet Departement van Binnenlandsche Zaken, van den 17 December 1856, n° .154, 7° afdeeling, strekkende, dal door Ons worde aangewezen, in welke gemeente bet domicile van onderstand is gevestigd van ate bedelaars-koloniste A, ; Den Raad van State gehoord (advies van den 27 deter, n° . 6) ;

2 &ezien de wet van den 28 Juuij 1854 (Staatsb{ad n° 100) ; Overwegende, ilat . A . latatstPiijk den 6 Julij 1t~53, ten gevolge van regterlijk Vonnis in de bedelaars gestichten is opt ;enomen, na vroeger vary den 26 April 1848 tot den 8 Mei 1850 daarin to zijn gevestigd geweest, en tat, Ujdens die vroegere opneming, op de daarvan ontvangen mededeeling, , door bet bestuur der gemeente B. is esrkend , tat zij destijds aldaar domicilie van onderstand had ; Overwegende, clef de bepaling van art, 66 der aangehaalde wet, tat de kosten, voortvloeijende uit de plaatsing en ver

zorging in bedelaars-gestichten van bedelaars en landloopers, worden voldaan uit de fondsen der burgerlijke gemeente wear zij domicilie van onderstand hebhen, rust op de overweging , tat hunne verzorging in die gestichten, na bet einde hunner gevangenisstraf, niet enters is tan ondersteuning aan armen , ingerigt r~aar den hijzonderen toestand waarin zij verkeeren ; Overwegende, tat de wet, door to gewagen van bet domicilie van onderstand van bedelaars . enz ., ais belast met de voldoening der bedoelde kosten, hen ook blijkbaar heschouwt als armen ; Overwegende, tat bet domicilie van onderstand worth ge~ regeld near de hepalingen in werking op bet oogenblik wanneer de betrokken personen, in eenen wettelijken zin, arm worden, tat is, met opzigt tot bedelaars, tijdens filet plegen van bet felt, ten gevolge waarvan zij , krachtens regterlijk v onnis . i n de bedelaars-gestichten zijn opgenomen ; Overwegende, tat zoodanig domicilie, eenmaal verkeegen, niet zonder eene uitdrukkelijke wetsbepaling ken verloren gaan en tat dus de veroordeelden , die, zooals met den bovengenoemden persoon lief geval is, in de bedelaars-gestichten aanwezig wmen in den loop der vijftien maanden, laatst vooraFgegaan aan het in werking treden der aangehaalde wet , bet domicilie van onderstand, tat, zij toen batten, behouden tot tat zij verkeeren in de termen van art . 38 titer wet ; Overwegende, tat de kosten van verzorging in de bedelaars

323 gestichten , naar den duidelijken geest en de gelreele strekking der wet, voor hare toepassing gelijk staan met die in haar 3Gste artiket omsehreven ; Overwegende, dat uit eerie andere opvatting der wet zou vole en, dat het domicilie van onderstand van vele duizende oh den I September 1854 in de bedelaars •g estichten verpleegde armen , op then dag eerie plotseting nieuwe regeling zou lrebben moeten ondergaan, een gevolg hlijkbaar in strijd met het in art . 313 geopenbaarde doel van derv wetgever ; Overwegende, dat mitsdien A, krachtens dat artiket, alsnog domicilie van onderstand heeft in de gemeente B . ; Overwegende, dat de omstandigheid, dat de kosten daaruit voortgevloeid, van den 1 September 1854 nog niet voldaan , maar schuldig gebleven zijn, de toepassing der wet niet kan verhinderen ; tlebben goedgevonden en verstaan to verklaren ; dat A ., ook sedert den 1 September 1854, zoowel als tot op dat tijdstip het geval was, domicilie van onderstand heeft in de gemeente B . Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan a~schrift zat worden gezonden aan den Road van Stale . 3 Februarij 1857 Vonnis van de Arrondissements-reglbank to Nijmegen, waarbij is heslist, dat hij, die gedurende eenigen tijd aan een kind onderhoud heeFt verschaft, van de moeder actione negoteorum gesto-rum schadeloosstelling vorderen kan, ook dan , als dit kind op zijn dringend verzoek, en zouder dat er van eenig loon sprake was, door hem is opgenomen, en zuiks onder anderen op de volgende regtsgronden dat bet niet alleen eerie door de natuur opgelegde, maar ooh door de burgerlijke wet gesanctioneerde verpligting is, dat de ouders gehouden zijn hunne minderjarige kinderen te onderhonden en op to voeden volgens aril, 353 en 361 van bet Burgerlijk Wetboek ;

o24 dat de burgerlijke wet, dour die verpligting nitdrukkelijk in hare hepalingen op to nernen, hare nalevin g heeft verzekerd en gewaarborgd ; dat hem, die voor den vader of moeder de op hen drukkende verpligting vervult, het regt behoort to warden toeg ;ekend om van dengene, wiens belangen hij alzoo heeft waargenomen , al de nuttige of noodzaketijk gedane uirgaven lerug to eisehen , en dit op grand en bij toepassing van de hepalingen, in art . 1393 van het Burgerlijk Wetboek opgenornen ; dat de Nederlandsche wetgever die beginselen oak nag nader erkend en gehuldigd heeft bij art . 52 der wet tot regeling van bet Armhestuur van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n 100), waarhij bet regt tot verhaat van verplegingskosten en de vet pligting tot teruggave floor bloedof aanverwanten uitdrukkelijk erkend en opgelegd is . Nota . De tegen dit vonnis ingestelde voorziening in cassatie is verworpen bij arrest van den I oogen Raga van den 4

December 1857, waarbij onder anderen is beslist, dat hij, die eens antlers kind verpleegt, met de belangen van dit kind, oak die zijncr outlets waarneemt . (Zie Vonnis 17 November 1857 .) 5 Februarij 1857, n

151 .

Missive van den &linister van Binnenlandsche Zaken aan Gedeputeerde Staten tier provincien, tuidende : De antwoorden nit de onderscheidene provincien ontvangen op de circulaire van mijnen amhtsvoorganger van den 3 Sep~ tember II ., n°. 216, 7° afd ., bevatten vele nicer of min helangrijke opmerkingen op den daarbij gevoegden modelstaat en uiteenloopende beschouwingen, die ten deele in vet band staan met de verschillen , die zich met opzigt tot tie hemoeijenissen tier gemeentebesturen ter zake van bet armwezen in de onder scheidene provincien voordoen . De overweging diet antwoorden heeft tot deze gevolgtrekkingen geleid.

t72~ De uitkomsten der gemeente-rekeningen ovt~r 1854 ten aanzien der uitgaven voor het armwezen, kunnen niet wet dienen tot punt van vergelijking der werking van de wetten van den 28 November 1818 en den 28 Junij 1854 (Staatsblad n° . 40 en 100), omdat in dat jaar de beide wetten hebben gewerkt . HE~t jaar 1855 is to digt bij bet tijdstip der invoering van de laatstgenoemde wet en this nog to vest onder den invloed der eerste gevolgen van den overgang der wetgeving, en onderscheidt zich to zeer door builengewone duurte, om in de uitkomsien over dat jaar eenen grondslag van vergelijking to vinden, die genoegzaam vertrouwen zou opleveren voor cene joists heoordeehng der zaak. 1-let is dus, ter zooveel mogelijke bereikiog van bet doel, wenschelijk , de gemeente-uitgaven ler zake van bet armwezen over de jaren 1853 en 1856 met elkander to vergelijken . Om met voldoende kennis van zaken to kunnen oordeelen, of err in boeverre het doel voor het geheele Rijk kan worden bereikt door het opmaken van eenen voor al de provincien gehjkvorrnigen staat, en of die zoo kan worden ingerigt, dat de invuiling door de provincials besluren uit de goedgekeurde gemeenterekeningen kan worden bewerkstelligd , dan wet of die invulling door de gemeentebesturen zelve zal behooren to geschieden, is bet noodig inzage to hebben van de rekeningen van enkele gemeenten nit elks provincie. Om deze redenen heb ik de eerU, Mijne Heeren to vet zoeken, zoodra bet werk van de goedkeuring der gemeente-rekeningen over 1836, daarvoor genoegzaam zal zijn gevorderd, mij to does geworden afschriften der door U goedgekeurde rekeningen over 1853 en 1856 van twee gemeenten uwer provincie ; waarvan de eene behoort tot degenen, in welke de uitgaven ter zake van het armwezen worden geacht door de werking der wet van 1854 merkhaar to zijn toegenornen , en de andere tot die, waarin dit bet minst of in bet geheel niet of bet tegen overgestelde plaats had . lk zoo daarbij gaarne ontvangen de beschouwingen, waarop

326 de hesiuren slier gemeenten, waarvan de rekeningen mij zullen geworden, die zich door de wet van 1854 hezwaard achten , (lie steLhing gronden , in verhand met den inhoud der rekeningen en met bet oog op bet felt, dat onder de uitgaven vooarschotten zijn voor rekening van derden gedaan, die zijn of later zu(len worden geind , waarteg;en echter ook schuld wegens elders gedane voorsehotten kan overstaan ; terwijl bet merle wenschelijk scbijnt, dat worde aangewezen , hoeveel van de uitgaven en ontvangsten hetreffen den understand uitgereikt in bet jaar waarover de rekening loopt en hoeveel die in vroegere jaren verstrekt . Nota . De in doze missive aangehaalde Circulaire van den 3 September 1856, was eon gevolg van de omstandigheid, dat de uitgaven voor armen-verzorging nit de fondsen der burgerlijke gemeenten, tengevolgo der working van de wet op hot Armbestuur, in strijd met hot duel dier wet, eer zoude zijn toe- dan afgenomen . Zij had nit dien hoofde de strekking om door cijfers to doen nagaan de juiste omvang der armen-verzorging, die regtstreeks uit de fondsen der burgerlijko gemeenten plants had gehad over 1853, 1854 en 1855 , ten einde door vergelijking dier cijfers beter dan door redeneringon, eon bepaald oordeel over de working der wet nit hot bedoelde oogpunt zoo kunnen worden gevestigd . 5 Fehruai'i,j 1857 . Vonnis den- Arrondissernents •regthank to Maastricht, waarhij de twee volgende vragen ontkennend zijn, heautwoord 1°, Wanneer eon kelder, die vroeger met de daarnaastgelegen kerkgebouwen, als gezamenlijke goederen van geestelijken oorsprong, natiouaal domein is geworden, na de teruggaaf der kerkgehouwen aan de eeredienst, aanvankeii,jk ongehruikt is hlijven liggeo, dock later door de kerk in hezit is ;enomen en bid haar in bout is gehleven, --- kan dan die

kelder geacht warden eigendorn der kerk !e zijn, wanneer niet nominatum blijkt, dat hij in de teruggaaf der kerkgebouwen begrepen was? en 2 ° . Is ook bet eigendomsregt niet bewezen door de omstandigheid, dat de ingang van dien kelder altijd op eigendorn der kerk heeft gestaan en dat dus de kelder door incur parade met de overige kerkgebouwen is vereenigd geweest ?

Nota . Het gold in case eene regtsvordering tot schadeloosstelling ter oorzake van geleden nadeel veroorzaakt door bet invallen van den kelderboog, in eene waning, boven den kelder staande, wier bevloering was ingestort. De kerk, waar naast de kelder lag, was gedarende de Fransche omwenteling, ten gevolge van bet uitvaardigen der wet van den 5 November 1790 en de overige daarmede in verband staande verordeningen, nationaal eigendorn geworden, en door bet in werking brengen van bet Concordaat van 1801, bij art . 75 der wet van den 18 Germinal, Xde jaar (8 April 1802) aan de kerkfabriek, ten behoeve van de Eeredienst, terug gegeven ; dock in die teruggave was niet begrepen bet huis waaronder de kelder lag, noch ook de kelder zelve, die alzoo moest geacht warden even als bet huis eigendorn van den Staat to zijn gebleven . 11 Maart 1857, u° . 88 . Brsluit, luidende ; Gezien bet rapport van Onzen Minister your ale Zakert der Roomsch Katholijke Eeredienst van den 9 Maarl 1857 N° . no r , betrekkelijk de, door den beer F. J . van Vree, Bisscboh vary laariem, gedane mededeelingen, omtr'ent de re,;eling van bet Koornsch Katholijk Kerkwezen der steden

328 gel ft . f~ouda . 's Grave-nhage . Le~jden . Schied am .

Provincie Zuidholland.

A lkm aar . Amsterdam, c. a . It aarlem . [loom .

Provincie Noordholland .

Waarbij de aldaar gevestigde Station of Roomsch Katholijke Kerkgemeenten, ten getale van 45, zijn opgeheven en vervangen door 32 Parochien, welker kerkelijk grondgebied tevens is omschreven, met aanwijzing der bestaande kerkgebouwen , die voor de parochiale dienst, in hoedanigheid van hoofd • en hulpkemken, zullen behouden hlijven en van de zoodanige, die reeds dadelijk of in vervolg van tijd, nadat de betrokken parochiekerken de vereischte vergrooting hebben ondergaan, zijn of zullen kunnen worden buiten dienst gesteld ; - terwijl, bij elke parochie, hot personeel der dienstdoende geestelijken bepaald en, voor hot beheer der stofihelijke belangen , op den voet van bet in 1854 vastgestetd algemeen Reglement, eon parochiaal Kerkbestuur ingesteld is geworden ; Gelet op hot Zesdo Hoofdstuk der Grondwet, mitsgaders op de Koninklijke besluiten van den 16 Augustus 1824, {Staatsblad N° . 45}, 2 September 1839, N 127, 24 September 1853, N° . 48 en 30 Jutij 1854, N°. 53 ; Hebben goedgevonden en verstaan 1 De gedane ophefng van al de in de hierboven gemelde steden gevestigde Station of Roomsch Katholijke Kerkgemeenten op den hiernevens gevoegden staat left . A opgenoemd, good to keuren en mitsdien de vroeger, ten hehoeve van hare dienstdnende geestelijken, verleende en op dien staat vermelde bezoldiging uit 's Rijks kas in to trekken ; zullende de aan die opgeheven Station toebehoorende kerkgebouwen en hare andere roerende of

329 onroerende hezittingen , aan de in hare piaats opgerigte Parochien in eigendom verhlijven en de bestemming der kerken en pastorijhuizen, die als z~~odanig zijn of zullen worden huiten dienst gesteld, nader door den Kerkvoogd geregeld en daarvan aan Onzen voornoemden Minister mededeeling gedaaan worden . 2 ° . De, ter vervanging Bier 45 Statien opgerigte en, op den hierbij gaanden staat B, afzonderlijk genoemde 32 Paro . chien, met harp hoofden hulpkerhen, zooals zij, volgens de, door den voornoemden Bisschop, medegedeelde omschrijving van elks parochiaal grondgebied, zijn zamengesteld, to erkennen , en zulks, ten aanzien van het bestuur harer stoifelijke belangen, op den voet van list, door dien Kerkvoogd, op den 19 Junij 1854 under N° . 1354, vastgesteld en, bij Ons besluit van den 30 Julij daaraanvolgende N°, 58, voor zoo veel noodig goedgekeurd dlgemeen Reglement voor de parochiale Kerkbesturen in list Bisdom van Baarlem .

3° . Het getal en de hoegrootheid der Rijks-Jaarwedden , tot welker genot de dienstdoende geestelijken der hierboven erkende 32 Parochien, letter in zijne betrekking, zullen kunnen in aanmerking komen, to bepalen in voege als bij den hiernevens gevoegden staat left . C is aangewezen ; en 4°. Te bepalen, flat de toekenning flier Rijks-Jaarwedden, op den, bij de hestaande verordeningen voorgeschr even voet, zal geschieden, zoo nogthans, flat aanvankelijk slechts aan de Pastoors en aan de, daartoe op den voormelden staat left . C in aanmerking gebragte, Kapellaans het genot der voor ieders betrekking hepaalde j ;aarwedde zal worden verleend, to rekenen van list op dien staat aangewezen tijdstip; - zullende de toekenning der overige kapellaans • jaarwedden eerst later, achtereenvolgend kunnen plaats hebbeu, naarmate list beschikhaar bedrag van list achtste artikel van het zevende 1loofdstuk der Staatsbegrooling

330 voor het loopende of volg€nrle dienstjaren, daartoe ge • legenheid geeft . Onze voornoemde Minister is belast met de uitvoering van die besiuit, waarvan afschrift zal wnrden l;ezonden aan de Algemeene Rekenkamer tot narigt . Nota . Bij Koninklijk besluit van den 14 J'unij 1857, n°, 54,

zijn gelijksoortige beschikkingen genomen omtrent de regaling van hat Roomsch Katholijk kerkwezen van de stall Rotterdam, waarbij de vier aldaar bestaande Station opgeheven en een gelijk getal parochien ingesteld zijn en tevens, met opheffing der aldaar bestaande Roomsch Katholijke woes- en armbesturen, voor de vier parochien een parochiaal armbestuur is ingesteld op den voet van hat Algemeen Reglement voor de Besturen der parochiale en andere Katholijke instellingen van liefdadigheid in hat Risdom van Haarlem ; walk bestuur in zijn geheel belast is met de, bij dat Reglement omschrevene zorgen voor de parochiale Arm- en Weeshuizen en de daarin opgenomen weezen, oude of gebrekkige lieden, aismede voor de ondersteuning der overige Roomsch Katholijke armen in de geheele uitgestrektheid van bet parochiaal grondgebied van Rotterdam ; dock zal zijn gesplist in vier section of af'deelingen, eene voor iedere parochie ; welke section toezigt zullen houden op de armen hares parochie en met bepaalde administratie belast zijn in voege als bij hat besiuit van den Bisschop van Haarlem gedagteekend 9 Mci 1857, n'. 1851, breeder is omschrever. . 20

hart 185 .7 .

Arrest van den Hoogen Raad, waarhij de voorziening in cassatie tegen hat arrest van hat Hof in Gelderland van den 10 September 1856 (Zie Malls . 244 van den Twaal f'den Jaargang van die Handboekje) is verworpen, under anderen op grond, dat, door de invoerin ; van een later kerkelijk Reglement, hat vroeger Reglement van eon kerkhestuur is vervallen, even als de op dat vroegere Reglement ;egronde benoeming van kerkmeester ; dat

331 alzoo aan het later ingevoerde Reglement niet is toegekend eerie terugwerkenrle kraeht ; en dat evenmin de vroe gene benoeming van kerkmeester, hem refit teeth gegeven tot het voor •t durend behoud dier betrekking, na de invoering van bet latere Reglement . (Zie wijders Arrest 10 September 1856 en de daarbij geplaatste Nota op bladz . 244 en 245 van den Twaalfden Jaargang van did Handboekje. ) 21 Maart 1857 .

Vonnis van bet kantongeregt to Appingadam, waarbij is aangenomen, dat de, bij deurwaarders .exploit, aan het kerkbestuur zijner woonplaats gedane beteekening . dat men geen lid meeris van hat kerkgenootschap, niet voldoende kan worden geacht, om van de betaling dee kerkelijke contr•i butie, waarvoor men op de goedgekeurde omslaglijst is aangeslagen, bevrijd to worden, wanneer het kerkbestuur, naar eisch en overeenkomstig zijn goedgekeurd Reglement, de bevoegdheid heeft tot bet opmaken van die jaarlijksche omslaglijst . (Zie Vonnis 7 April 1857, alsmede Vonnis 8 Mei 1848 en de daarbij vermelde regterlijke uitspraken op blade . 199,-200 van den Negenden Jaargang van dit Handboekje .)

24 Maart 1857 . Arrest van den Hoogen Raad, waarbij is beslisl, dat de Kersot'schoon Christelijke feestdagen, echter niet onder de wettelijke Feestdagen zijn to rangschikken en derhalve ook niet kunnen geteld worden onder de dagen van verhindering voor de aanteekening van beroep in cassatie, waartoe volgens de we~ alleen de Zondag behoort . (Zie Arrest 5 April 1842 en de daarbij geplaatste Nota op blade . 308-309 van den Zesden Jaargang dagen,

van dit Handboekje .)

3 April 1857 . Arrest van den Hoogen Raad, luidende : Op de voorziening in cassatie ran H . t . V ., R, K, Pries-

332 ter en kapellaan, vroeger te, A . , thans to B, woonachtig, teen een arrest van hot Provinciaal Geregtshof in Gelderland , op den 10 December 1856 gewezen , waarbij hij in hooger beroep , met bevestiging overigens van een Vonnis der Arrondissements-regtbank to Arnhem, van den 16 October 1856 gewezen , waarvan was geappelleerd, en waarbij hij was verklaard to hebben gehandeld in strijd met de wet, en veroordeeld in de kosten van hot gelling, is verwezen in de kosten vats hot hooger beroep , welke, nevens die der eerste instantie, en dus met vet betering van dat Vonnis in zoo verre, zijn verstaan invorderbaar des noods bij Iijfsdwang to zijn , alles ter zake, dat hij is geoordeeld, schuldig to wezen aan overtreding der artt . 6 en g der wet tot regeling van bet toezigt op de onderscheidene kerkgenootschappen van den 10 September 1853, (Staa (sblad n° . 102), in verband met art . 167 der Grondwet, ass op den 22 Julij 1856, in zijne hoedanigheid van bedienaar der openbare godsdienst, gedragen hebbende hot gewaad voor kerkelijke plegtigheden, of bij de uitoefening van de openbare godsdienst in zijn kerkgenootschap gebruikelijk, en voorts openbare godsdienst hebbende uitgeoefend, een en antler , niet binnen gebouwen of besloten plaatsen, en elders dan art . 167 der Grondwet toelaat ; Gehoord hot verslag van den Raadsheer Modderman ; Gehoord den Advocaat van den requirant in zijne mondelinge voordr agt Jet gronden tot cassatie ; Gehoord de, vervolgens schriftelijk overgelegde, conclusion van den Advocaat-Generaai Gregory, strekkeude tot vernietiging van hot beklaagde arrest, dock alleen voor zoo verve betreft de daarbij uitgesproken invorderbaar°held der kosten, des noods bij lij fsdwang, en tot verbeterde uitspraak op dit punt, duck overigens tot verwerping van doze voorziening in cassatie, met veroordeelirrg van den requirant in de kosten, daarop gevallen ; Gezien de stukken, en met name ook de insinuatie tot kennisgeving van den dienenden dag, aan den requirant beteekend den 16 Januarij 1857 ;

333 Overwegende, dat, otschoon door den requirant geene memorie is ingediend , noch ook door zijnen advocaat een be paald middel van cassatie is geformuleerd, nogthans uit liens mondelinge voordragt moot worden opgemaakt , dal als eenig middel is aangevoerd schending of verkeerde toepassing der ant . 6 en 9 der wet van den 10 September 1853 (Staatsblad n° . 102), in verband met art . 167 der Grondwet, doordien bet R . K . kerkhof to Aruhem, waarop de requirant de hem to taste gelegde en buiten alle geschil erkende en bewezen verklaarde feiten, beefs bedreven, niet is aangemerkt als, in den zin der wet eene besloten plaats ; Ovcrwegende to lien aanzien, dat arts . 6 en 9 der wet van den 10 September 1853, geene nadere bepaling der woorden beslotene plaatsen hevattende, maar enkei eene her haling flier uitdrukking, zoo als zij gevonden worth in bet art . 167 der Grondwet, was ook met name words genoemd, mitsdien de gegrondheid of ongegrondheid van bet middel ;eheel afhangt van het verstand van laatstgenoemd grondwets •a rtikel ; flat lit artikel 167 is gesplitst In twee gedeelten, waarvan bet eerste handelt over openbare godsdienst-oefening binnen, bet tweede over die buiten gehouwen en besioten plaatsen ; flat eindelijk, daar in facto is beslist, was ook in cassatie moet vaststaan, flat de beide feiten, waarvoor de requirant is veroordeeld, zijn begaan op bet van alle zijden omrasterd , dock voor bet oog openliggend R . K . kerkhof in de gemeente Amhem, overzulks in case alleen van de eerste en niet van de tweede alinea van lit artikel de retie kan zijn , ten ware, en zoo fang niet, eerst zij uitgemaakt, dal bet atlas omrasterde kerkhof in den zin der wet geene beslotene plaats is ; Overwegende alsnu, flat, hoezeer bet woord besloten in bet algemeen met refit kan worden gezegd to staan tegenover bet woord open, daardoor evenwel in geenen deele words uitgemaakt bet bestaande geschil, of besloten alleen mag worden opgevat in engeren zin van aan het oog onttrokken, flan wet ook de ruimere beteekenis toelaat van, door omgeving

334 van het omringende afgescheiden , char immers dezelfde strijd hij het woord open bestaat, omtrent de heteekenis van voor bet gezigt, of wel voor toegang bloot Iiggen ; Overwegende, dal meestal de heteekenis van besloten bepaaldelijk kan worden opgernaakt tilt den aard van bet zelfstandig naamwoord , waartoe hetzelve betrekking heeft, of waarbij bet gevoegd is , dock dal zuiks bij bet woord plaatsen bet geval niet is, als latende zoowel de eene, als de andere opvatting toe van bet onmiddelijk voorafgaand woord besloten ; Overwegende, dal, wat er ook zijn moge van,de onderscheidiag tusschen besloten en afgesloten plaatsen, zooveel zeker is en die twee zaken vast staan : vooreerst, dal in taalkundigen zin daarover strijd bestaat, zelfs tusschen hedendaagsche ge eerden, en ten tweeden, dal , waarop bet inzonderheid aankomt , in regtskundigen zin die onderscheiding niet kan worden gezegd in onze wetgeving, vooral niet in bet strafregterlijke, altijd to zijn in ach t g enorneu of erkend ; Overwegende, dal uit die beide daadzaken volgt, dal bet niet kan aangaan, de woorden besloten plaatsen op zich zelven reeds genoegzaa'n to achten, om tilt die uitdrukking to hesluiten tot hunne beleekenis in den engeren zin ; - dal integendeel de ruimere zin, behalve in bet zoo aanstouds to noernen cas, voor 's regters opvatting verpiig;tend is, en omdat zij voorkomen in eene beperkende hepaling van toelating der openbare godsdienst-oefening binnen twee aangewezene grenzen, en omdat van die opvatting in case moet afhangen de at of niet aanwczigheid eener strafbaar vet klaarde wets-overtreding ; Overwegende, dal niettemin de engere heteekenis dan zoude hehooren to worden aangenornen, wanneer, wat dus thans nog hehoort to worden onderzocht, die opvatting volgen moest, hetzij tilt den zamenhang dezer geheele wets-zinsnede, hetzij uit de ondubbelzinnig geblekene bedoeling des grondwetgevers in 1848 ; Overwegende, dal intusschen nosh bet een , noch bet antler bier bet geval is ;

335 dat immers, tivat het eerste betreft, uit die zinsnede, in haar geheel genomen wet volgt , dat , onder zeker bepaald voorhehoud , zetfs alle openbare godsdienst-oefenin ; in den repel, op welken de thans niet ter sprake komende tweede alinea de eenige u :tzondering bevat, alleen wordt toegelaten binnen twee soorten van bepaald aangewezene en met name genoemde localiteiten of voorwerpen, to weten gebouwen en besloten plaatsen ; dat deze twee dus zijn niet hetzelfde, maar van elkander worden onderscheiden , dock dat uit de pier, als beide toegelaten, gedane hijeenvoeging van twee voorwerpen volstrekt niet kan worden afgeleid, dat dus beide, ten aanzien hunner uiterlijke gedaante of uitwendige umgeving, op dezelfde of soortgelijke wijze moeten zijn ingerigt ; dat dit in casu to meer stringeert, omdat , zelfs dit aangenomen, gebouwen in den repel joist voorwerpen zijn, in welke men van buiten door aangebragle vensters, vooral bij openletting derzelve, wat ook hier niet verboden is, wel degelijk kan zien, wat van binnen geschiedt ; dat, ti4'at het tweede betreft, blijkens de zinsnede in de memorie van toelrchting tot (lit grondwets-artikel betrekkelijk en het aldaar gebezigde woord daaruit, bij de Regering van geese andere spanning en onrust, die men ontwijfelbaar zeker geoordeeld had to moeten voorkomen , en zelfs tie hezorgdheid voor deze weg to semen, eenige reden is geweest, dan van zondanige, die geboren kon worden uit Iret houden van openhare godsdienst-oefening op openbare plaatsen en wages ; dat besloten plaatsen, in den ruimeren sin opgevat, ook niet vallen irA die termen ; dat zelfs bij aanneming ook van eene bij die memorie beoogde ruimere voorzorg, de beantwoording ten deze geheel wordt aangetrofil'en in het voorbehoud van praeventive maatregelen, voorkomende in hat slot der eerste en in hat begin der tweede alinea van hat art . 167 der Grondwet ; dat eindelijk uit eene door enkele laden der Tweede Karner,

336 In haar voorloopig; verslag gedane en door de Regering onbe • antwoord gelatene vraag, ten gunste noch van de eene , noch van de andere opvatting, eenige hoe ook genaamde gevolgtrekking kan worden afgeleid ; Overwegende, dat dus art, 167 der Grondwet onderscheidentijk gewagende van gebouwen en beslotene plaatsen, met deze laatste niet aflders kan hebben hedoeld, dan opene en niet overdekte plaatsen, die door muren, heiningen, (waartoe ook voorzeker zoodanige rasterwerken behooren als bier zijn t ;econstateerd) of wet met heggen zijn omgeven, en daardoor van den openbaren weg en van openbare plaatsen zijn afgescheiden ; Overwegende, dat, terwiji ook ten deze niet is gebleken van bet bestaan van maatregeten, door bet daartoe hevoegd gezag noodig gekeurd en genomen tee verzekering van orde en rust, zoodanige besloten plaatsen haar o .derscheidend kenmerk niet kunnen verliezen daardoor, dat, hetgeen daarop voorvalt, van de openbare straat of andere plaatsen kan wor den waargenomen, daar die, buiten en boven de wet, gemetde omstandigheid geheel a?hankelijk is van de toevaltige nreerdere boogie of rijzing van bet terrein, hetwelk de besloten plaats omgeeft, en bet denkbeeld van besloten plaats niet ligt in bet inzigt, hetwelk daarop mogt worden gegeven, maar in de omgeving en afscheiding van dent openbaren weg en de openbare plaatsen ; Overwegende bovendien , dat begraafplaatsen , mils van den openbaren weg afgescheiden, zooals in case, door eene om • rastering van alte zijden , uit den aard der zaak en volgens hare bestemming, moeten worden heschouwd ais besloten plaatsen, en ook inderdaad steeds als zoodanig zijn beschouwd geworden, zoo als dit kennelijk volgt uit de bepatrng van at t, 18 van bet bier to laude executoir verklaarde decreet van 23 Prairial, an 12, waarhij de hegraafplaatsen (lieux de sepulture) met de kerkgehouwen (eglises), wat de kerkelijke plegtigheden betreft, geheel worden gelijk gesteld ; terwiji de verbods-bepalingen op dit sink alleen toepasselijk zijn op de ceremonies religieuses hors de t'enceinte des eglises et des lieux de sepulture ;

337 Over wegende eindelijk, dat uit dit alles volgt, dat de requirant, als bedienaar der openbare godsdienst, bet kerkelijk gewaad niet heeft gedra~;en, en evenmin openbare godsdienst heeft nitgeoefend, buitcn gebouwen en besloten plaatsen ; dat hij dus ook niet kan hebben overtreden de bepalingen der artt . 6 en 9 der wet van 10 September 1853, en dat derhalve zijne voorziening in cassatie is gegrond ; Vernietigt bet arrest van bet Provinciaal Geregtshof in Gelderland, den 10 December 1856, in deze gewezen, en doende wat dat Hof had behooren to doen Vernietigt almede bet vonnis der Arrondissements-regtbank t.e Arnhem, van den 16 October 1856, waarvan was geappelleerd ; - voorts, krachtens art, 105 der Wet op de Regterlijke Organisatie, ten principals refit doende op de bewezene daatl . zaken ; Verklaart dat dezelve opleveren noch misdaad, noch wanbedrijf, noch overtreding, en onislaat den requirant to Tier zake van alle regtsvervolging ; de kosten van eersten aanleg, hooger beroep en cassatie, to dragen door den Staat . 7 April 1857 . Vonnis van bet Kantongeregt to Winscholen, waarbij is beslist, dat iemand, die verklaart op to houden van to zijn lid en zich alzoo afscheidt vary eerie kerkgemeente, dock niettemin tot dat kerkgenootschap bli,jft behooren en niet naar elders verhuist, schuldpligtig moot worden geacht tot voldoening der kerkelijke bijdrage, in de gemeenie waar die bijdrage, door bet kerkbestuur, ingevolge zijn goedgekeurd Reglemeut, is omgeslagen en naar behooren vastgesteld . (Zie Vonnis 21 Maart 1857 .) 15 April 1857, no. 99 . Circulaire van den Minister van Justitie, houdende voorschriften, betrekkelijk de kosten van oproeping en verhoor van en schadeloosstelling of andere vergoeding aan getuigen, gehoord Is

338 krachtens art . 70 der wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n 100) in taken van bet Armbestuur, waarbij (evens words aanbevolen, om bij dit onderwerp alle niet volstrekt noodzakebjke kosten to vermijden, en voor zoo verre zij niet to vet mi)den zijn, ze tot bet laagst mogelijke cijfer terug to brengen . 21 April 1857 . Vonnis van bet kantongeregt to Winschoten, waarbij is beslist, dat eene gemeente-verordening, houdende bet gebod om des Zaturdags de straten to reinigen, ook voor de Isratlieten verbmdend is, nit aanmerking : dat die verordening niet in strijd is met de Grondwet (art, 164), aangezien zij (de verordening) niet gebiedt, dat de gedaagde in persoon op Zaturdag de straat moet schoonmaken, maar hem als bewoner de verpligting oplegt om dat panel schoon to houden ; zoodat hij, wan neer en aangenomen dat zijne godsdienstige meeningen hem verhinderen dat zelt to doen, dit door anderen kon laten verrigten, wier godsdienstige begrippen ai'beid op Zaturdag toelaten ; en bovendien dat, ofschoon de belijdenis van godsdienstige meeningen, volgens de Grondwet, volkomen vrij is, in alien gevalle geene godsdienstige belijdenis iemand kan ontheffen van de verpligtingen, welke de Staat aan al zijne burgers oplegt, evenmin als van de strafbepalingen, welke de bevoegde wetgever op sommige handelingen heeft gesteld, of van de verpligting tot nakoming van- en gelroorzaamheid aan die bepalingen, welke eenige staatsmagt binnen de perken barer bevoegdheid aan alle burgers gelijkelijk heeFt opgelegd . (Zie de beschikking van den 29 Januarij 1830, n ° . 17 en de daarbij geplaatste Nota op bladz . 200 en 201 van den Derden Jaargang tan dit Handboekje .) 22 April 1857 . Arrest van den Hoogen Raad, waarbij is beslist : dat wel is waar art . 8 der wet van den 10 September 1853

339 (Staatsblad n 102), na de bepaling, dat het klokkengelui tot viering van kerkelijke plegtigheden of tot o roeping tot de godsdienstoefening in de gemeenten, waar kerken van meet' dan een kerkgenootschap zijn, in bet belang der openbare orde en rust, door 's Konings Commissaris in de provincie kan worden verboden, alle klokkengelui tot andere einden, zonder vergunning der plaatselijke politic, verbiedt, en de overtreding van deze hepaling der wet bij art . 9 en 12 wordt gestraft, maar dat deze wet, blijkens hare geschiedenis, ondubbelzinnige inleiding en al hare bepalingen, alleen toepasselijk is, voor zoo vet' daarmede hel toezigt op de onderscheiden kerkgenootschappen behoort to worden gehandhaafd ; dat derhalve de wet van den 10 September 1853 geenszius bet onderwerp van klokkengelui to het algemeen regelt, maar dat die wet alleen voorziet in het geval, dat klokkengelui in slrijd met die wet plaats grijpt door hen, die in hunne betrekking tot, of op bevel, magtigiug of onder toezigt van een kerkgenootschap, zich bet luiden der klokken veroorloven ; (tat mitsdien nopens bet luiden der klokken, waaromtrent bij geene wet, algemeenen maatregel van inwendig bestuur, of provinciale verordening in de , ten dezen betrokken , provincie in bet algemeen is voorzien, bij eene plaatselijke verordening, in bet belang van rust en orde in de gemeente, bepalingen kunnen worden gemaakt, en dat de plaatselijke verordening, die zoo danige bepalingen behelst, in plaats van to zijn vervangen door de wet van den 10 September 1853 (Staatsblad n° . 102), zooals bij bet beklaagde vonnis werd overwogen , integendeel al nog verbindende kracht beeft, wanneer et' in slrijd met die veror= dening klokkengelui plaats heeft,

Nota . De zank betrof bet beroep van den Piocureur Generaal bij den Hoogen Read, requirant van cassatie in het belang van de wet 1' . tegen een vonnis der Arrondissements •r egtbank to Heerenveen, van den 10 Junij 1856, waarbij, op het hooger be •

340 roep van den ambtenaar van het openbaar Ministerie bij het Kantongeregt to Beetsterzwaag, ingesteld tegen een vonnis van dat Kantongeregt, van den 12 April bevorens, houdende veroordeeling van S . W. L . boerenknecht to Ureterp, in eene geldboete, ten behoeve der gemeente Opsterland, tar zake van hat in overtreding van art . 8 van hat Reglement, tar veering van onderscheidene misbruiken in de grietenij Opsterland, van den 24 Septem • ber 1817, op den 25 Februarij 1856 , des namiddags ongeveer 4 uur, de dorpsklokken to Ureterp to hebben gehiid, zonder dat hij daartoe de vereischte vergunning had bekomen ; -- dit vonnis, krachtens de bepaling van art . 232 van hat Wetboek van strafvordering, in verband met die der arts . 8, 9, 10 en 14 der wet van den 10 September 1853 (Staatsblad ne . 102), is vernietigd, en met verklaring, dat de Kantonregter was onbevoegd van de zaak, den gerequireerde to taste gelegd, kennis to nemen, die zaak is verwezen naar de burgerlijke teregtzitting ; de kosten van beide instantien to dragen door den Staat ; 2e . tegen cnn vonnis derzelfde Regtbank, oordeelende in burgerbjke taken, van den 8 October 1856, waarbij dezelfde S . W. L. wegens hetzelfde fait, waarvoor hij aanvankelijk voor bet Kantongeregt to Beetsterzwaag to regt stond, is verklaard schuldig aan overtreding van art . 8 der wet van den 10 September 1853 (Staatsblad no . 102), tot regaling van bet toezigt op de onderscheidene kerkgenootschappen, en mitsdien verklaard, to hebben gehandeld in strijd met de wet, en veroordeeld in de kosten . De Hooge Raad heeft de beide voormelde vonnissen der Arrondissements-regtbank to Heerenveen, in hat belangder wet, wegens schending van art . 8 van hat plaatselijk Reglement en verkeerde toepassing van art . 8 der wet van den 10 September 1853, vernietigd en bet vonnis van bet Kantongeregt to Eeetsterzwaag bevestigd, onder bepaling dat daze uitspraak geen nadeel zal toebrengen aan de regten door partijen verkregen .

341 Op denzelfden dag (22 April 1857)"heeft de Hooge Raad, in de taken van nog drie andere beklaagden, gelijke uitspraak gedaan . Het is derhalve beslist , gelijk trouwens nit de wet van den 10 September 1853 duidelijk volgt, dat het luiden van klokken, niet plaats hebbende tot eene viering eener kerkelijke plegtigheid of tot godsdienst-oproeping , noch gedaan wordende door iemand, die in eenige betrekking tot een o f ander kerkgenootschap staat, aan de plaatselijke verorde-

ningen, die op dat stuk bestaan, onderworpen is; terwijl in het tegenovergesteld geval bet klokkengelui, bij uitsluiting

door art . $ der wet van den 10 September 1853 wordt beheerscht, en alzoo niet valt onder die onderwerpen , waaromtrent de gemeentebesturen verordeningen kunnen makers . 30 April 1857, Staatsblad n° . 18 . Besluit, luidende Beschikkende op een verzoekschrift van J . de L$efde, to Amsterdam, c, s ., daar bij overleggende de statuten der voor minder dan dertig jaren aangegane vereeniging : e Tot hell des wolks en verzoekende dat deze vereeniging door Ons mogt worden erkend ; Gelet op de voorsebriften der wet van 22 Api i11855 (Staatsblad n° . 32), in het algemeen en op art, 6, tweede lid, diet wet in hot bijzouder ; Op de voordragt van Onzen Minister van Justitie, van den 28 April 1857 ; lebhen goedgevonden en verstaan : de statuten der vereeniging a Tot hell des Volks s , gelijk die laatstelijk zijn overgelegd, goed to keuren en de voormelde vereeniging mitsdien als regtspersoon to erkennen . Onze Minister voornoemd is belast met de uitvoering van dit hesluit, hetwelk met de goedgekeurde statuten zal worden goplaatst in de Staats-courant en het Staatsblad .

342 Nota . Deze vereeniging is een genootschap , welks leden to zaxnen werken tot verspreiding van de kennis der " Evangelische waarheden " onder het Nederlandsche Yolk . Zij heeft veel meer overeenkomst met een Kerkgenootschap, dan met eene Vereeniging in den zin der wet van den 22 April 1855 ; dock schijnt zich bij voorkeur in de laatste hoedanigheid to hebben voorgedaan, ten erode erkenning en goedkeuring van het Staatsgezag to verkrijgen en alzoo niet onderworpen to wezen aan de grondwettige bepalingen, op de Kerkgenootschappen van toepassing zijnde, nosh ook aan de kerkelijke Reglementen voor de Hervormde Kerk vastgesteld . Blijkens do uitvoerige statuten, die de oprigters hadden ingediend, en welke aanvankelijk, nevens het Koninklijk besluit, in bet Staatsblad waxen geplaatst, beschreef deze vereeniging Karen grondslag, haar doel en hare middelen, in voege als volgt De grondslag waarop de vereeniging rust, is hot Evan"gelie van omen Hoer Jezus Christus. Zij beaamt mitsdien "den zin en geest der belijdenisschriften van de Hervormde „Kerk, overeenkomstig welke zij gelooft en belijdt "a . dat onze Heer Jezus Christus, naar zijne hoogere natour, niet is eon schepsel, noch verheven hemeling, die een begin zou gehad hebben, maar Gods eigen Zooii, en alzoo met den Vader en den Heiligen Geest uitmakende een eeuwig, eenig en drieeenig God ; "b. dat zijn lijden en sterven aan het kruis niet looter is geschied, om een voorbeeld, to geven van lijdzaamheid, ge"hoorzaamheid en getrouwheid, maar ook en vooral opdat Hij in onze plaats de straf dragon zou, die wij, naar de ge"regtlgheid Gods, wegens onze zonden verdiend hebben ; c. dat de Heilige Geest niet is eene zekere kracht of zin of gemoedsstemming in den mensch, maar, gelijk reeds bij "a gezegd is, met den Vader en den Zoon uitmakende den "eeuwig, eenig en drieeenig God ; en ~~d. dat de Heilige Schrift welke ons de genade en liefde

343 &ods in Christus jegens ons, van nature verdorvene en ver" lorene zondaren, openbaart, niet is eon boek in hetwelk ~het woord Gods slechts hier en dear verspreid zou vervat "zijn, meat dat die gansche Heilige Schrift van de eerste tot 'de laatste bladzijde, is het volmaakte, onfeilbare, door den Heiligen Geest ingegevene woord Gods .

De vereeniging verstaat onder de benaming Heil ties yolks, r'

dat

hell, hetwelk de vrucht is van do godzaligheid, welke

wdoor een opregt en hartelijk geloof in

Christus

door Gods

genade verkregen worrt, en waaraan de beloften des tegen~woordigen, zoowel als des toekomenden levens verbonden N

zijn . Het is het doel tier Vereeniging, de kennis en het

eleven van dat geloof onder het Nederiandsche Volk to be . " vorderen .

~~ De werkzaamheden, waaidoor de vereeniging tilt doe! "tracht to bereiken, zijn drieerlei Ma .

Opleiding en uitzending van daartoe gesehikte personen

Nals Evangelisten en Colporteurs . Nb . Oprigting en ondersteuning van Christelijke scholen .

~~c. Uitgave en verspreiding van yolk'hriften in eenen ~Christelijken geest . "De vereeniging zal hare Evangelisten en Colporteurs niet hdan na behoorlijk onderzoek door des bevoegden uitzenden . HDe vereeniging zal trachten hulp to verschaffen aan zoo"danige vereenigingen, welke geene genoegzame middelen nbezitten, ter oprigting of instandhouding van bijzondere 'Christelijke scholen . "De geschriften, die de vereeniging aitgeeft, zullen voor ede vatbaarheid des Volks berekend zijn, en strekken om HChristelijke kennis en beschaving onder hot Volk to versspreiden .v

344 De voornaamste bepalingen omtrent de inrigting en bet bestuur van dit godsdienstig genootschap, komen hoofdzakelijk bier op neder: Het Hoofdbestuur bestaat nit negen leden, van welke vijf buiten Amsterdam moeten woonachtig zijn . De vereeniging bestaat nit afdeelingen . Len getal van zeven leden is genoegzaam om eene afdeeling to vormen, die een eigen bestuur kiezen kan, hetwelk met bet Hoofdbestuur in correspondentie treedt. Jaarlijks zal er eene algemeene vergadering zijn, waarop elke afdeeling Karen afgevaardigde met regt van stemming zendt . De keuze van leden van bet Hoofdbestuur geschiedt door de afgevaardigden der afdeelingen, op de jaarlijksche vergadering. Het Hoofdbestuur zal in alle handelingen met derden de vereeniging als zedelijk ligchaam vertegenwoordigen . Al wie de statuten der vereeniging onderteekent kan lid worden tegen eene contributie van f 2 .54 's jaars .

NB . Behalve de hierboven omschreven Protestantsche vereeniging, hebben de volgende godsdienstige of weldadige vereenigingen, krachtens de wet van den 22 April 1855 (Staatsblad n° . 32) erkenning voor minder dan dertig jaren verkregen, als 1° . Bij besluit van den 13 Junij 1856, (Staatsblad n°. 61) de Protestantsche vereeniging Talitha 8umi, gesticht, voor verwaarloosde Meisjes to Zetten nabij Waueningen in de provincie Gelderland ; welke vereeniging ten doel heeft, om verwaarloosde en verlatene meisjes, zonder onderscheid van geloo f's•belijdenis , to vereenigen en voor haar onderhoud, bare opvoeding en opleiding in Christelijken geest, gedurende eenigen tijd to zoigen . 2° . Bij besluit van den 12 September 1856 (Staatsblad n° . 87)'

34"5

1e vereeniging tot daarstelling van eon geneeskundig gesticht voor minderjarige idioten in Nederland, to 's Gravenhage ; waarvan de strekking is om den leerlingen eenigo hoogst eenvoudige kundigheden aan to brengen, hen zooveel mogelijk, geheel voor huisgezin en maatschappij to winnen en vatbaar to waken voor godsdionstig onderwijs, door hun hot vrije gebruik van hunne ligchaams- en zielskrachten to leeren, en die krachten, zoowel tot den arbeid als tot ontwikkeling van hot zielenleven, to doers gebruiken, 3° . Bij besluit van den 3 Mei 1857 (Staatsblad n . .19) : de vereeniging tot instandhouding van Van Frankenhuysen's opvoedingsgesticht to Mont foort, voor Protestantsche verwaarloosde kinderen.

4° . Bij besluit van den 5 Junij 1857 (Staatsblad no . 23) de vereeniging, hot gesticht der Heilige Ursula genoemd, strekkende tot hot geven van onderwijs aan de vrouwelijke jeugd. (Zie dot besluit en de daarbij goedgekeurde statuten, hierna op bladz, 351-356 .) 5°, Bij besluit van den 13 Julij 1857 (Staatsblad n° . 92) de vereeniging tot de oprigting en instandhouding eener bewa~rschool binnen de gomeente

Sloten c, a, in de provincie Noordholland, dienende om aan kinderen beneden de zes jaren en zonder onderscheid van geloofs-

belijdenis, tegen eon goring schoolgeld on voor zoo verre do ouders behoeftig zijn, kosteloos oene zorgvuldige behandeling in de eerste beginselen van bet lager orderwijs in Christelijken geest, overeenkomstig hunne vatbaarhoid to verleenen . b

° . Bij besluit van den 22 Januarij 1858 (Staatsblad no, 5) de vereeniging voor Christelijke belangen to Leyden in Zuidholland ; welke zich ten doel stolt, om zoo veal mogelijk Protestantsche Christelijko vereenigingen, die nog 5 bestaan of de zoodanigen die later worden opgearigl,,

in do gelegenheid to stellen tot hot houden harer

34G openbare of bijznndere bijeenkomsten . Het bestuur dezer vereeniging moet zich verbinden om to trachten jaarlijks ten minste twaalf bijbellezingen of redevoeringen op godsdienstig gebied in de zaal van het gebouw ten nutte der leden en van het publiek to doer houden . Het regt der regeling van de plaatsen, hetzij gratis of tegen betaling van een matig entree-geld words aan het bestuur overgelaten . Bij bijbellezingen zijn de overige plaatsen vrij . Bij andere spreekbeurten zullen toegangkaartjes tegen betaling van een to bepalen entree-geld verkrijgbaar zijn . Voorts zal het tegen vergoeding der kosten naar een vast tarief, aan alle Protestantsche inrigtingen een of meer localen in het gebouw der vereeniging kunnen afstaan, om deze in staat to stellen tot het vrij en onbelemmerd bijeenkomen . 7 ° . Bij besluit van den 23 Augustus 1858 (Staatsblad n 65) : de vereeniging tot ohrigting en instandhouding van het Nederlandsche Gasthuis voor behoeftige en minvermogende ooglijders to Utrecht, ° Bij besluit van den 18 October 1858 (Staatsblad n 69) : de vereeniging : Eigen brood bovenal to Leeuwarden, ten doel hebbende om het maatschappelijk geluk der minder gegoeden van de Heroormde gemeente aldaar to bevorderen, door hun, die geene vaste- of winter-bedeeling hebben, betere en goedkoopere woningen to verschaffen bij wijze van verhuring teg~n eenen billijken prijs . 9° . BU besluit van den 28 October 1858 (Staatsblad n°. 73) : de vereeniging tot veering der bedelarij van kin• deren to Rotterdam, door hen des daags in een gee sticht op to nemen en to zorgen voor hunne zedelijke en verstandelijke opleiding . 1 Mei 1857, n

73 .

Resolutie van den Minister van Financier, waarbij words inge-

347 trokken, het bij resolutie van den 8 Januarij 1835„ n° .105, gegeven, ontkennend antwoord op de vraag : e kan bet beroep van schoolhouder of kostschoolhonder gee rangschikt wmden onder de bedrijven, vaHende in de termen ((van art, 16, 4, der wet op de -personele belastiug, ten effects t~ der rangschikking van de bij de zoodanigen in dienst zijnde «bedienden onder de werkboden der derde in stele van die der « eerste klasse? a - Zijnde deze intrekking gegrond op de overweging : a dat, ingevolge de uitdrukkelijke bepaling van art . 16 4 der wet op het personeel, bij de vraag naar de toepasselijkheid van dat voorschrift, alleen in aanmerking kan komen, of de betrokken bediende is inwonend, en uitsluitend gebezigd wordt voor cenig bedrtj/, gees fabrijk of trafijk zijnde ; terwijl het school- en kostsclrool-houden ongetwijfeld onder die bet drijven most gerangschikt worden . a -- Dientengevolge is bestist, dat, bijaldien de inwonende bedienden werkelijk worden gebezigd, uitsluitend voor het bedrajf van kostsehoolhouder, deze belasthaar zijn naar art . 16 4 der wet, en dat or alzoo van geese toepassing van art, 18 § 2, let- zake sprake kan zijn .

Note. Art . 16, § 4, der wet stelt de inwonende mannelijke en vrouwelijke werkboden, bedienden , gezellen en leerlingen, die uitsluitend worden gebezigd voor de uitoefening van winkelen andere neringen, en van de bedrijven van landbouwer, veeman, warmoezenier, brood ., koek- of banketbakker, slagter, grutter, stalhouder,, logementhouder, tapper, ordhnaris tafelhouder, koffijhuishouder, voerman, bleeker, mandeniaker, boekverkooper,, artsenijmenger ., wondheeler, ruitsgaders alle andere bedrijven, geese fabrijken of trafijken zijnde, in de derde klasse ; voor welke klasse de belastiug wegens elken werkbode f 2 .00 bedraagt, 27 Mei 1857. Jonnis van de Arrondissements-regtbank to Sneek,, waarbij wordt beslist, dat bet St . Anthony-gastlruis is B®lsward niet is

34 eerie installing van weldadigheid in den zin van art. 1 der armenwet, omdat dit gasthuis niet kan geacht worden verzorging van armen voortdurend ten doel to hebben, maar slechts proveniers of kostkoopers, volgens over eenkomst, huisvest en alzoo behoort tot de instellingen bestemd tot voorkoming van ar moede, waarop de armenwet, volgens hat tweede lid van haar 1°t° artikel, niet van toepassing is . (Zie vonnis van 29 November 1856 en 14 September 1858) . Nota . De gemeenteraad van Bolsward had besloten : a hat St. ~ Antony-gasthuis to Bolsward is eene gemeente-installing van weldadigheid, door de burgerlijke Overheid geregeld en van harentwege bestuurd (armenwet art . 2 lett . a) ; a dock de Voogden van dat gesticht konden zich met die kwalificatie in geenen deele vereenigen, waarom zij den Burgemeester van Bolsward voor de regtbank hebben gedagvaard, ten einde te hooren verklaren, dat hot St . Antony-gasthuis aldaar niet is eene installing vacs weldadigheid in den zin van art . 1 der wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n 100) . Over de kwaliteit der Voogden onstond gear verschil, aangezien de .Burgemeester verklaarde de door hen voogden aangenomen hoedanigheid, als door de benoeming van den gemeenteraad verkregen, to erkennen. De verweerder vorderde bij zijne conclusie, dat de eischers (de Voogden) zullen worden verklaard niet •o ntvankelijk in banner eisch, immers daze bun zal worden ontzegd, met veroordeeling in de kosten ; en in reconventie, dat de regtbank zal verklaren, dat de eischers in hunne aangenomen hoedanigheid zijn gehouden zich to gedragen naar bet besluit van den raad der gemeente Bolsward van den 16 Februarij 1855, dat hat St. Antonygasthuis aldaar is eene gemeente-installing van weldadigheid, door do burger . lijke overheid geregeld en van harentwege bestuurd, vallende in de termen van art . 2 lets, a der armenwet ; en in a11en gevalle zal verklaren, dat gemeld gasthuis behoort tot de gemeente-instal-linger, bedoeld bij art . 2 lets, a, flier wet ; --

349 ;en

subordinaat, dat de regtbank verklare, indien zulks tegen

verwachting mogt blijken in deze procedure, clot dit gasthuis behoort tot de niet door het ataats- of provinciaal gezag opgerigte instellingen , bedoeld bij lets, d van dat art . 2, altijd met veroordeeling van de eischers in de kosten . Dear de in de eerste pleats door den verweerder aangevoerde redenen , ten betooge, dat gemeld gasthuis zou zijn eene instelling van weldadigheid in den zin der armenwet, near het oordeel van de regtbank in geenen deele gegrond waren, zoo verklaarde zij, udat de vordering der eischers iii "de wet is gegrond ; dat eene classificatie van het gasthuis in eene der klassen van art . 2 dier wet vervalt, en dat ualzoo de reconventionele, ook de subordinate vordering van yden oorspronkelijken verweerder most worden afgewezen ." De gronden , `vaarop de gemeenteraad beweerde, dat dit gasthuis was eene ugeineente-instelling", zijn derhalve in bet vonnis niet beoordeeld, nosh vermeld . Er is alzoo in deze zaak eon punt onbeslist gebleven , waaromtrent eene gemotiveerde regtspraak, niet onbelangrijk zou zijn geweest . Vele gemeentebesturen geven toch aan de woorden van art . 2 lett . a tier armenwet, luidende : "Staats-, provincials- of geineente-instellingen, door de burgerlijke overheid geregeld en van harentwege bestuurd", den zin als of daarbij sprake was van meer den

de drie daarin genoemde soorten van instellingen . Van dear dat menig gesticht, waarvan de oorsprong en voortdurende bestemming, duidelijke kenmerken dragen, dat het is : eene, door kerkelijke of bijzondere liefdadigheid gevestigde, met eigen regtspersonehjkheid bekleede en altijd als zelfstandig erkende instelling, zich, bij eerie eenzijdige beschikking van den ge .

'meenteraad , heeft zien verklaren to zijn : " eene gemeente "instelling, vallende in de termen van art . 2 lett . a der armen-

deze eigenmagtige verandering van den regtstoestand van zulke gestichten of inrigtingen to verdedigen, "wet ." Om

heeft men zich blootelijk beroepen, op de in het wets-artikel voorkomende woorden : " door de burgerlijke overheid geregeld

350 '.en van laarentwege bestuurd ; -- even als of daarin de kracht lag, om, bij de in hot artikel opgenoemde drieerlei snort van instellingen , eene vierde to kunnen voegen . Voor hot geval dat de wet had beoogd, om, behalve de Staats-, provinciale en gemeente-instellingen, in lett. a van haar 2' artikel ook to doers rangschikken alle zulke zelf standige instellingen , die, hoezeer zij haar aanwezen nit bijzondere stichtingen van kerkelijke of liefdadigen aard ontleenen, echter krachtens de stichtingsacten, of, op grond der, overeenkomstig hot voormalige Staatsregt verleende octrooijen of erkennings-oorkonden, in zekere afhankelijke be . trekking tot de burgerlijke overheid waren geplaatst, dan zou hot eon vereischte zijn geweest, dat de wet zoodanig doel had uitgedrukt. Immers zonder eene ondubbelzinnige wetsbepaling schijnt hot bezwaarlijk op to gaan, dat instellingen, die jure privato niet aan hot Rijk, de provincie of de gemeente toebehooren, alleen ten gevolge van hare klassificatie, in lestt a van artikel 2 der wet, zouden kunnen worden herschapen in burgerlijke of gemengde instellingen en alzoo onderworpen aan die bepalingen der armenwet, welke bij uitsluking geschreven zijn voor hot burgerlijk bestuur.

28 Mei 1857, no. 11 . Besluit van de Gedeputeerde Staten der provincie Utrecht, houdende : 10 . Alle werken, waarvoor provinciaal subsidie wordt verleend, onverschillig door welke besturen, corporation of vereenigingen die worden daargesteld of bevorderd, zuilen, zoo ver die werken daarvoor vatbaar worden geoordeeld, door de bedoeide besturen, corporation of vereenigingen, in hot openbaar worden aanbesteed, ten overstaan eener commissie uit Gedeputeerde Staten, in bet bijzijn van den Hoofd-Tngenieur van den Waterstaat in de provincie Utrecht, 2° . Geene omstandigheden dit belettende, zullen doze be

351

3

stedingen worden gehouden aan bet locaal van het pm vinciaal besluur to Utrecht . Te hepalen , dat deze maatregel niet van toepassing is op die werken , waarvoor bet provisciaal suhsidie f 200 err minder bedraagt . (Zie Resolutie 29 Januarij 1840 , n° . 38 en de daarbij geplaatste Nota rip bladz . 140 en 141 van den v(fden Jaargang van (lit Handboekje ; milsgaders de Circulaire 6 Januarij 1846, n° . 780, 01) bladz . 232 en '233 van den Achtsten Jaarganq van dit Handboekje .) 5 Junij 1857 . Staatsblad n

23 .

Besluit, luidende Beschikkende op een aan Ous ingediend verzoekschrift van Anna Maria Gast en anderen, to Posterholt (Herto gdonr Limburg) . daarhij overleggende de statutes der voor minder dan dertig jaren, onder den naam van : G~sticht der Heilige Ursuta, aangegane vereeniging tot bet geven van onderwijs aan de vrouwelijke jeugd, en verzoekende dat deze vereeniging door Ons als regtspersoon mogt worden erkend Gelet op de voorschriften der wet van 22 April 1855 (Staatsblad a°. 32) in het algenreen, en op art . 6, tweede lid, flier wet in het hijzonder ; Op de voordragt van Onzen Minister van Justitie, van den 3 Junij 1857, n° . 116, Hebben goedgevonden en verstaan : De statutes der vereeniging, bet Gesticht der Beilige Ursula genoemd, gelijk die hij het verzoekschrift zijn overgelegd, good to keuren , en die vereeniging mitsdien als regtspersoon to erkennen , onder voor waarde , flat harerzijds zullen worden in acht genomen de ten aanzien van bet lager onderwijs bestaande of toekomstige verordeningen . Onze Minister voornoemd is belast met de uitvoering van flit besluit, hetwelk met de goedgekeur-de statutes zal worden geplaatst in de Staats-courant en bet Staatsblad .

352 STATUTEN . Wij onderge~eekenden : 10 . Anna Marts Gast, 2° . Joannrs Loonen ; 3 Jacornina Claessens ; 4° . Mechtildzs Krijns ; en 5°. Gertrudis van der IJorgh, alien leeraressen , wonende to Posterholt, verklaren mils deze to willen oprigten een zedelijk ligchaam , overeenkomstig de hepalingen van den Tienden Titel, Derde Boek van bet Burgerlijk Wetboek en de wet van den 22 April 1855 (Staatsblad n 3), ten doel hebbende bet geven van onderwijs aan de vrouwelijke jeugd, ten welken einde wij de volgende hepalin gen hebben vastgesteld, to weten Art . 1, Het zedelijk ligchaam voert den naam van Gesticht der Heilige Ursula, en is s,gevestigd to Posterholt in bet huffs met ap- en dependentien , hetwelk wij (bans reeds bewonen , liggende al . char in bet dorp , sectie B, n°, 1309, en bestaat nit eene vereeniging van weduwen en ongehuwde vrouwen van alien rang of stand, die, door een zuiver godsdiensiig en liefdadig gevoel geleid, in de vereeniging werkzaam wenschen to wezen , en, na eene beproeving geschikt bevonden zijnde, tot dal einde in dezeive zijn opgenomen . Deszeifs hestuur is opgedragen aan eene overste, to dien einde door de gezamenlijke leden bij meerderheid van stemmen nit haar midden to kiezen, terwiji , ingeval van staking der stemwen, de oudste in jaren voor benoemd zal worden gehouden , welke benoeming telkens voor een tijdvak van -drie Karen zal geschieden ; zullende bij bet elude van elke termijn de af~ tredende weder herkozen kunnen worden . In geval vary overhjden of verhindering , door ziekte of anderzins, der overste, zal deze vervangen warden door bet oudste lid van den in bet volgend artikel hedodlden bestuursraad, tot tijd en wijle de overste weder in staat zal zijn, bet beheer der vereeniging op zich to nemen , of dal in de ontstane vacature op de gewone wijze zal zijn voorzien . De overste zal in haar bestuur geadsisteerd worden door do

353 twee oudste laden in jaren der vereeniging, welke mel de overste den raad van hestuur zullen uitmaken , en over alle aangelegenheden , bij de hierna volgende artikelen uitdrukkelijk vermeld , hij meerderheid van stemmen met de overste heslissen zullen . In gevil van afwezi held of ziekte van de eene of andere der laden van den raad van hesluur, zal daze telkens vervangen worden door de oudste in jaren der overige laden . Daze raad wordt alloos door de overste gepresideerd en zoo dikwijls door dezelve vergaderd als de omslandigheden zulks vereischen zullen . Daze raad zal ook op verzoek van twee van deszelfs laden kunnen vergaderen en hij gehreke van overste door bet oudste lid in jaren gepresideerd worden . Art. 3, De overste is bijzonderlijk belast om voor den geregelden gang der taken en de instandhouding van goede tucht to waken . Art .

4E .

De raad beslist over de aanneming of weigerinl; van nieuwe laden der vereeniging en bepaalt de sum welke door elk nieuw aan to nemen lid als bijdrage in de kosten van wading en kleeding, hetzij in eens , hetzij hij jaarlijksehe betalingen , in de kassa van bet zedelijk ligchaam zal moeten ingehragt worden . De op to nemen laden zullen , alvorens met den inhourl deter tegenwoordige acte hekend gemaakt worden , en ten he wijze barer toetreding, hij eene aFzonderlijke verklaring moeten doer hlijken, dat zij met den inhourl van dit reglement volkomen bekend zi,jn, en zich verhinden om aan deszelfs hepalingen promptelijk to zullen voldoen en zich voorls to zullen onderwerpen aan alle andere en meerdere hepalingen of verordeningen , welke bij vervolg van tijd nog zouden kunnen worden ingevoerd . Art . 5, De overste is hevoegd en gemagtigd om bet zedelijk ligchaam in alles to verte,genwoordi,gen , alle burgerlijke handeiini ;en in

354 naam van hetzelve aan to gaan , tilt zedelijk ligchaam aan tierden , en derden aan hetzelve to verbinden , roerende en onroerende goederen aan to koopen , hypotheken to hedingen en dezelve to doen inschrijven , in de doorhating of vernietiging derzelve toe to stemmen , alle golden op to beuren of to ontvangen , daarwoor kwijting to geven, de nalatige schuldenaars in regten aan to spreken en to doen vervolgen , advocates en procureurs aan to stellen, en in alto voorkomende zaken de helangen tier vereeniging waar to semen en dezelve le vertegen . woordigen , met magi van suhstitutie . Art . 6 . Alle, zoo roerende als onroerende goederen, welke, onder wat filet ook, bij hot onderwerpelijk zedelijk ligchaam zullen worden verkregen, zullen zijn en hlijven deszelfs zuiver eigendom . De bij artikel twee vermelde raid heslist omtrent de gevatlen dal bet belang van hot zedelijk ligchaam den verkoop, de ruffling of de verpanding van hot een of antler onroerend good, of tier geheelheid van alto onroerende goederen van hetzelve mogt vorderen , welke alsdan de voorwaarden regelt, onder dewelke zoodanige handeling door de overste zal wor den ten uitvoer gelegd. De overste wordt op gedijke wijze bevoegd om, in geval van ontstane geschillen met derden, de beslissing derzelve aan scheidsmannen le ouderwerpen , dadingen aan to gaan of ook tie helangen van bet zedelijk ligchaam tangs den gewonen w•e g van regten en door alto rniddelen ties refits to vervolgen . Art . 7 . De overste zal van haar beheer can administralie zooveel mog;elijk regelmatig hoekhouden , door naauwkeurige vermelding van alto ontvangsten en uitgaven in een daartoe besternti register ; zullende zij zich daartoe door een of meerdere lotion tier vereeniging kunnen doen adsisteren ; zij zal gehouden zijn daarvan jaarlijks in tie maand Augustus rekening en verautwoording to

355 iloen aan den, bestuur .

Wj art ikel twee hiervoor hedoelden raad van Art . 8 .

De roeping der leden is 8eheel vrijwillig, leder lid kan ten alien tijde de vereeniging verlaten en van zijn lidmaatschap afstand doer . Afstand doende zal zoodanig lid simmer eenige aanspraak kunnen maker op de eigendommen der vereeniging, waarop hetzelve alsdan alie regt zal verliezen . Alleen de dagelijksche kleeding en lijfshehooren, tee discretie van de overste, zullen aan hetzelve medegegeven worden . In geval van overlijden van een lid der vereeniging, zullen derzelver erfgenamen of regtverkrijgenden insgelijks geese hoegenaarnde aanspraak hebben of kunnen makes op de goederen, roer code of onroerende, vary het zedelijk ligchaam, zelfs niet op de kleeding der overledene, als zijntle en hlijvende dit alles het zuiver en uitsluitend eigendom van het zedelijk ligchaam . Art . 9 . Bijaldien (hetgeen God verhoede !) to eeniger lijd tusschen de leden underling of met derzelver regtverkrijgenden, hetzij over den inhoud van dit contract, of een of meerdere punter van hetzelve, eenige onmin of veeschil mogt onlstaan, verkiezen de leden, au voor alsdan, tot scheidsmannen om als goede lieden to eegten : Zijne Dooeluchtige iloogwaardigheid lien tijdelijken Bisschop van Roermond, den Zeer Eerwaarden tijdelijken heer pastoor dee stall Roermond en den Wet Eerwaarden tijdelijken heer pastoor der gemeente Posterholt, welke zij in hare zaken alle magi van beslissing en uitspraak toekennen, die de wet aan goede lieden verleent ; znllende partijen, zoowel als hare erfgenamen en regtverkrijgenden, verpligt wezen zich to onderweepen aan de uitspraak tiler scheidsmannen , als vonnis in hoogst gewijsde door goede lieden uitgesproken , zonder daarover in beroep to molten komen, nosh zich in cassatie to voor • zien, of in eenig ander civiet verhaal to treden, van welken aard bet ook zijn mope .

356 Art . 10 . Dit zedelijk ligchaam is opgerigt voor een tijdvak van negen en twintig jaren en elf maanden, ten ware vroeger met eenparigheid van stemmen van al de leden der vereeniging tot ontbinding van hetzelve mogt worden besloten, en zullen, in geval van ontbir~ding, de schulden van bet zedelijk ligchaam worden voldaan ten bedrage der bates , terwijl bet voordeelig slot alsdan zal gelaten worden tot vrij eigendom en ter vrije beschikking van haar die dan teden zullen zijn der vereeniging . 1-let blijft voorbehouden om de tegenwoordige constitutive acte, welke echter eerst na de aanerkenning tier vereeniging door Zijne Majesteit den Koning, haar voile effect zal sorteren, to veranderen of aan to vullen , hetgeen echter niet antlers dan met toestemming van twee derden van al de leden van bet zedelijk ligchaam zal kunnen geschieden en onder goedkeuring van Zijne Majesteit den Koning . En ten einde van het vorenstaande ten alien tijde zoude kunnen blijken daar en waar bet behoort, zal deze acte door de ondergeteekenden under eenen notaris voor minute worden gedeponeerd . Alzoo gedaan en eigenhandig onderteekend to Posterholt, den 10 Mei 1857, Geteekend :

A . M . GAST . G . -VAN DER B ORGH. J . LoONEN . J . CLAESSENS . M. KRIJN S .

Behoort bij Zijner Majesteits besiuit van den 5 Junij 1857 (S(aatsblad n° . 23} . 9 Junij 1857 . Vonnis van de Arrondissements-regtbank to Amsterdam, waarbij is beslist dat octrooijen, waarbij door de bevoegde magi, aan insteldingen van weldadigheid, erfregt op de nalatenscha,p der door

357 die instellingen beweldadigde personen is verleend geworden, hoezeer voor de invoering der wet van ,ien 28 Junij 1854 (Staatsblad n° . 100) niet uitdr•u kkeli,jk afgeschaft , noch stitzwijgend vervallen, echter na die invoering niet nreer kunnen gelden, vermits haar 54ste art . dat gept iviligeerd erfregt heelt afgeschaft ; dat deze octrooijen niet kunnen worden toegepast oh de nalatenschappen van personen, die voar de invoering der nieuwe armenwet door de geoctrooijeerde instellingen zijn gealimenteerd , dock eerst na die invoering zijn overlede .n ; dat, daargelaten de vraag, of art . 4 der Algemeene bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, voor den wetgever evenzeer als voor den regter verbindend is, door het geven van de voormelde uitlegging aan art . 54 der wet van 28 Junij 1854, geese terugwerkende kracht aan dat artikel wordt toegrekend, als zijnde het bedoelde erfregt afhankelijk van voorwaarden en eerst verkrijghaar hij en geldend na het overlijden, zoodat, door de afschafbng voor dat averlijden , gees verkregen refit der instelling kan zijn verkort geworden . (Zie Arresten 26 Januarij 1849 en 3 October 1850 .) 13 Junij 1857 . Staatsblad n ~ . 87 . Wet tot regeling der Jagt en Visscherij ; waarhij in art . 18, onder anderen, is verhoden op Zondag to jagen, Nota . De vraag, of volgens deze wet het jagen op de Ghriste lijke feestdagen en hat visschen op Zondag is verboden, heeft de Arrondissements--regtbank to Gorincbem, bij vonnis van den `?7 Januarij 1858, ontkennend beantwoord . De voorziening in cassatie tegen dat vonnis is bij Arrest van den Hoogen Raad van den 7 April 1858 verworpen, 14 Jurrij 1857 . n

73 .

Resluit , luidende Op de voordragt van Onzen illinister van Binnenlandsche

35S Zaken van den 4 Mei 1857, n° .269, zevende Afdeeling, betref fende een geschil ontstaan over bet domicilie van onderstand van A . Den Raad van State gehoord (advies van den 12 dezer n 8) ; Gezien de wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n°. 100) ; Overwegende, dat de genoemde persoon is geboren to B, maar dat van daar wordt beweerd, dat hij in den loop der vijftien maanden laatst voorafgegaan aan bet in werking treden der gemelde wet to C, gemeente D, zou zijn ondersteund, en dat hij ook daarna to (her plaatse onderstand zou hebben genoten, ten gevolge waarvan hij alsnog niet zoo verkeeren in de termen van bet laatste gedeelte van art . 36 der wet ; Overwegende, dat nit de overgelegde stukken genoegzaam overtuigend blijkt, dat de onderstand, die hem to C, in den winter van 1853154 en dus in den loop van genoemd tijdvak is verstrekt , enkel heeft bestaan in eene uitreiking van levensmiddelen en klee~iingstukken , door de aldaar gevesti gde Conferentie der Vereeniging van den H . Vincent us van Paulo, en dat hij niet voor in den winter van 1854155 nit de gewone armfondsen to C is bedeeld ; Overwegende, dat de onderstand door de genoemde Vereeniging in den loop der vijftien maanden laatst voorafgegaan aan bet in werking treden der aangehaalde wet en dus onder de werking der wet van den 28 November 1818 (Staa(sblad n° . 40) verleend , niet behoort tot de ondersteuning in art . 36 der wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n' . 100) bedoeld ; omdat de bepalingen der wet van den 28 November 1818 niet van toepassing wares op de handelingen dier Vereeniging en die handelingen gees invloed uitoefenden op de regeling van bet domicile van onderstand overeenkomstig die bepalrngen ; Oterwegende dat hieruit volgt, dat art . 36 der wet niet op A van toepassing is, maar hij geacht moot worden to verkeeren in de ter men van art . 38 dier wet, zoodat hij in den winter van 1854/55 uit de armenfondsen to C werd ondersteund', domicilie van onderstand had in zijne geboorteplaats ;

359 Hebben goedgevonden en verstaan : to verklaren, tat B is hot domicilie van understand van A . En is Onze Minister voornoemd helast met de uitvoering vary tit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van Slate . (Zie Besluit 30 April 1856, n° . 54 en de claarhij geplaatste Nota op bladz . 197--199 van den Twaalfden Jaargang van tit 8andboekje, alsmede tie Missive va,r 23 Jturij 1857, n 141 .} 23 Junij 1857, n° . 141 . Missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken, luidende : De rangschikking der Vereeniging van den H . Vincentius van Paulo onder de in art, 2 lift . B, tier armen-wet bedoelde instellingen, hrengt wet to wee,, tat hare onderdeelen modem heschouwd worden als kerkelijke instellingen van weldadigheid, maar daaruit volgt niet, tat zij ook zouden moeten worden aangemerkt als kerkelijke armbesturen in den gewonen zin, welke aan die henaming uit ~•e n wettelijk oogpunt wend gehechl . Er hestaan, zoo als hot jaarlijksch regerings-verslag over de verrigtingen aangaande bet armbestuur duet zien, ook kerkelijke genootschappen voor hehoeftige kraamvrouwen en kerkelijke commission ten uitdeeling van soep, enz . Doze zijn echter, even als de onderdeelen den' gemelde vereeniging, die in den regel worden begrepen under de genootschappen voor schamele armen, van geheel anderen aard dan eigentijk gezegde armbesturen en diakoni&n . Tusschen doze en de armen hestaat eene geheel andere hetrekking dan tusschen de hedoelde genootschappen of instellrngen en hen, die door haar worden to hulp gekomen . De eerste zijn, nit hunnen aard , hestemd tot hot uitreiken van gewone bedeeling of ondersteuning, hetzij aan de ledematen tier godsdienstige gezindte, waartoe bet armhestuur of de diakonie behoort, hetzij aan al de armen diem geziudte. Indien die kenkelijke aembesturen of diakonitrn zich aan de ondersteuning van eenige tier armen onttrekken, dan geschiedt tit uit willekeur

300 of omdat zij misbruik makers van de aan hen door de wet toet;ekende vrijheid . Geheel antlers is bet gelegen met de instellingen van weldadigheid, zoo als die der Vereeniging van den H . Vincentius van Paulo en anderen van bovengenoemden acrd . Deze verleenen enkel onderstand aan hen, welke de bestuurders goedvinden, zonder daarbij andere repels in acht to semen, dan die zij zich zelven voorschrijven, en zonder dal hunne weigering van onderstand aanleiding kan geven, om hen van wiltekeur of het misbruikmaken hunner vrijheid ten deze to heschuldigen . Zij behoeveu ook niet, zoo als de eigenlijk gezegde armbesturen, hunne ondersteuning to beperken tot eigenlijk ,gezegde armen, maar kunnen die ook uitstrekken en doers het dikwijls tot dezulken, die wet minvermogend zijn, maar daarom nog niet behooren tot de openbaar erkende armen . Hieruit volgt dan ook, dat hunne uitdeelingen of hutpverstrekkingen geheel getijk staan met die, welke het uitvloeisel zijn van bijzondere tiefdadigheid, die op de regeling van bet domicilie van onderstand peen invloed kunnen uitoefenen . Wat nu aangaat de gash en ziekenhuizen en de koloni n der Maatschappij van Weldadigheid, waarvari bij vergelijking is gewaagd, deze kunnen wet niet gezegd worden, armbesturen in den eigenlijken zin des woords to zijn, dock zij zijn desniettemin, evenzeer atc die laatsten, instellingen, bestemd ten verpleging van bepaalde cathegorien van eigenlijk gezegde armen, en de kosten flier verpleging staan, naar den duidetijken geest en de geheete strekking der wet op het armbestuur, getijk met die in haar 36st° artikel hedoeld . Dit zelfde is ook van toepassing op den onderstand aan armen ;regtstreeks uit de fondsen der hurgertijke gemeenten verstrekt, daar` de wet die geheel getijk stelt met ondersteuning door burgerlijke of algemeene armbesturen uitgereikt . (Zie Besluiten 30 April 1856, n° . 54, 14 Junij 1857, n° . 73 en 5 Julij 1858, n° . 62 . )

361 6 Julij 1857 . n° . 59 . Besluit, luidende Op bet rapport van Onzen Minister voor de Zaken der Roomsch Katholijke Eeredienst van den 3 Julij 1857, n° . betretfende de, door den beer J . Zwijsen, Aartsbisschop van Utrecht en den beer F . J . van Vree, Bisschop van Haarlem , gedane verzoeken, strekkende, dat aan de Professoren van de to Driebergen en to Warmond gevestigde Seminaries hunner dioceses zoodanige Rijksjaarwedden molten worden toegekend als bij de overige Roomsch Katholijke Seminaries worden genoten ; Gelet op art . 58 van bet Koninklijk besluit van den 2 Augustus 1815, n° . 14 en op bet Koninklijk besluit van den 2 October 1829 (Staatsblad n • . 66) ;

Hebben goedgevonden en verstaan : to bepalen, dat aan de betrekking van vijf Professoren, bij elk der twee hierboven be-. doelde R . K . Seminarren, respectievelijk gevestigd to Driebergen in de provincie Utrecht en to Warmond in de provincie Zuid • holland, voor ieder eene Rijks jaarwedde van vier honderd guides zal zijn verbonden, waarvan bet genot, to rekenen van den eersten Januarij aanstaande, aan de daartoe door den betrokken Kerkvoogd van bet diocees voor to dragen titularissen zal worden toegekend, wanneer bij bet Zevende Hoofdstuk der Staats-begrooting voor de dienst van 1858, de tot kwijting deter jaarwedde noodige verhooging van bet Zesde artikel van dat Hoofdstuk zal zijn toegestaan . Onze voornoemde Minister is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschriften zullen worden gezonden aan Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken en aan de Algemeene Rekenkamer tot narigt . Nota. Bij de wet van den 26 December 1857 (Staatsblad no . 181) is bet Zesde artikel van bet Zevende Hoofdstuk der Staats-begrooting voor 1858 met 14000 rerhoogd tot betaling der bij bet bovengemeld besluit verleende Rijksjaarwedden . 16

3d2 Het onderstaande getal Professoren op de vijf erkende Bisschoppelijke Seminaries in tit Rijk, genieten thans de volgende Rijks jaarwedden Seminaries.

Getal Professoren .

to Driebergen 5 • Warmond 5 • Haaren, , 7 • Hoeven 4 1 Roemond 4

Bedrag van elks j aarwedde. f

400

y

400

•

400

•

400

a

800

•

600

15 Julij 1857. Provincfaal blad no . 84 .

Aanschrijving van den Commissaris des Konings in bet Hertogdom Limburg, luidende Het brandgeval, waardoor de geweente Sittard op den 11 Junij jl, zoo gevoelig is getroffen, ten gevolge van het inslaan des bliksems in den toren van het parochiaal kerkgebouw aldaar, zal u alien, zoo door de nieuwsbladen als anderzins, wet bekend zijn . In die ramp beefs Zijne Excellentie de Minister voor de Zaken der Roomsch Katholijke Eeredienst aanleiding gevonden, in herinnering to brengen eene, in den jare 1836, door bet Departement van Binnenlandsche Zaken uitgevaardigde circulaire, waarbij de gemeentebesturen zijn aangespnord om het lofhelijk voorbeeld van sommige steden to voigen en hunne torens en hooge gebouwen door het doelmatig stelien van bliksem-atleiders to beschermen tegen rampen, welke bet onweder dikwerf door het treffen van die hoog uitstekende punters to weep brengt . Het ongeval, tat thans to Sittard words betreurd, is van then aard, tat bet bezigen van behoedmiddelen, welke de wetenschap en de ondervinding aan de hand geven, ter beveiliging van kerktorens en andere hooge gebouwen, ernstige overweging verdient, daar toch door bet gemis van afleiders bet yolk steeds

aan gevaren en verliezen is blootgesleld .

363 Ik heb derhalve de eer u uit to noodigen om op den inhoud van bovengemelde circulaire, welke aan den voet dezer is geplaatst, de bijzondere aandacht der betrokken kerken andere besturen to vestiges en om van uwen karat to willen zorgen en medewerken, dat daar waar noodig, de belangstellende hedoelingen der Hooge Regering nopens het bespooken onderwerp, zoo veel mogelijk warden bevorderd . Nota . De in deze aanschrijving bedoelde Circulaire van den Minister van Binnenlandsche Zaken, gedagteekend 30 Mei 1836, no . 165, luidt als volgt De eerste klasse van bet Koninkiijk Nederiandsche Instituut heeft aan mij doers toekornen een afschrift van het vertoog van den hoogleeraar Moil, over de bliksem-afleiders, hetwelk in de vergadering der klasse van den 2 April 11, is gelezen ter gelegenheid van den onweerstorm , welke den 12 Februarij II . gewoed en vooral het oostelijk gedeelte van dit Land heeft geteisterd . De klasse in aanmerking nemende het zeer gering aan(al van hooge gebouwen en torens in ons Land, welke van de thans algemeen als hoogst nuttig erkende hliksem-afleiders zijn voorzien, heeft vermeend door deze mededeeling de aandacht van bet Gouvernement op dit onderwerp to moeten vestiges en sevens hares wensch to moeten kenbaar makes , dat de besturen der groote steden van ons Land, van regeringswege werden opgewekt en aangemoedigd, om bet loffelijk voorbeeld der steden Doesburg, Arnhem, 's Gravenhage, Amersfoort en andere meer to volgen, en hunne torens en hooge gebouwen door bet doelmatig stellen van apeiders to heschermen tegen zulke rampen als onlangs de torens van Groningen, Arun, Grol en Huissen hebben getroffen . Het voorstel tier klasse allezins doelmatig voorgekomen zijnde, zoa heb ik met voorkennis van Zijne blajesteit, de eer, U H . Ed, Gestr . bij deze uit to noodigen, o m .d e besturen der plaatsen, welke bij de zaak betrokken, zouden kunnen zijn, op to wekken

864 en aan to moedigen tot bet daarstellen der bedoelde voorbehoed~ middelen, vermeenende ik mij, voor zoo veel betreft het nut der atleiders en ook eenigzins de wijze waarop zij # behooren gesteld to worden, to kunnen refereren tot het hiervoren vermelde betoog van den hoogleeraar Moll, hetwelk reeds in de guest- en Letterbode no . 21 en 22 van dit jaar, aan het publiek is medegedeeld . Tevens heb ik de eer U H . Ed . Gestr, to verzoeken om mij met den uitslag van deszelfs pogingen bekend to maken. 22 Julij 1857, n° . 66 . Besluit, luidende Gezien de gemeensc= appelijke voordragt van Onze Ministers van Kolonien en voor de Zaken van de Roomsch Katholijke Eeredienst van den 27 Junij 1857, lett . B n° . 17 en van den 9 Julij 1857, n' . 179 , strekkende om, even als bij Ons besluit van den 25 December 1855, no, 64, ten aanzien van het personeel der Roomsch Katholijke kerkleeraars in Nederlandsch Indie is geschied, zoo ook ten opzigte van het personeel der Roomsch Katholijke kerkleeraars op Curacao en onderhoorigheden nadere bepalingen to maken, en zulks in verband met de legenwoordige behoefte en de thans bestaande inrigting van het bestuur van het Roomsch Katholijk Kerkgenootsrhap in die gewesten ; Den Raad van State gehoord (advies van den 20 dezer, no . 3) ; Hebben besloten en besluiten Art, 1 . Het uit 's Lands kas bezoldigd personeel der op Curacao en onderhoorigheden dienstdoende Roomsch Katholijke geestelijken wordt bepaald op twaalf, en is verdeeld in twee rangen . Tot den eersten rang behoort de kerkvoogd van bet Vicariaat van CuraQao en onderhoorigheden . Hij geniet als zoodanig eene jaarwedde van vijf en twintiq honderd golden (f 2500) . Tot den tweeden rang bebooren de overige dienstdoende

365 geestelijken van voornoemd Vicariaat . Zij genielen ten getale van elf, elk eene jaarwedde van twaalf honderd gulden( f 1200) . Art . 2 . De jaarwedden aan de geestelijken van den tweeden rang worden toegekend hij een besluit van den Gouverneur op de voordragt van den Kerkvoogd, die de benoeming en aanstelling doer . Wanneer de Kerkvoogd een bezoldigd geestelijke in zijne bediening schorst of ontslaat, geeft hij daarvan kennis aan den Gouverneur, die, zonder onderzoek naar de redenen der schorsing of van bet ontslag, de jaarwedde van zoodanigen titularis doet stil staan of intrekt . Art. 3 . De uit 'stands kas bezoldigde Roomsch Katholijke geestelijken op 1 uracao en onderhoorigheden worden, zoo ten aanzien van hunne uitzending uit Nederiand, als van hunne op pensioen . stelling, behandeid op den voet van West-Indische ambtenaren . Onze Ministers van Kolonien en voor de Zaken der Roomsch Kathnlijke Eeredienst zijn, ieder voor zooveel hem aangaat, belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State tot narigt . (Zie Besluiten 30 Januarij 1848, n° . 96, 28 Augustus 1854, n 46 en 25 November 1858, n 66 .)

Nota. Het getal der nit's Lands kas bezoldigde R . K, geestelijken van den tweeden rang op Curacao c .a . is, bij besluit van den 25 November 1858, n° . 66, met een vermeerderd en alzoo vastgesteld op twaalf. 3 Augustus 1857 . Vonnis van bet Kantongeregt to Sommelsdijk, waarbij is besiist

366 dat het verrigten 'van openharen arheid op !iernelvaartsdag strafbaar is volgens de wet van 1 Maart 1815 (Staatsblad n . 21) ; dat de knechls, die op last van hunnen meester zoodanigen ongeoorloofden arbeid hebben verrigt, deswege niet strafbaar zijn, maar wel de meester, die Beach t moet worden de auteur van bet felt to zijn , terwijl de knechls slechts als bet werktuig kunnen worden btschouwd . (Zie Arrest 27 November 1855.) Nota . Hot bovenvermeld Vonnis is bij da,t van de Arrondissements-regtbank to Brielle van den 18 September 1857 bevestigd . 13 Augustus 1857 . Slaatsblad n ~s 103 . Wet luidende Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut! doers to weten Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dal art . 194 der Grondwet voorschrijft, dal de inrigting van bet openbaar onderwijs, met eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen, door do wet wordt geregeld ; dal or overal in hot Rijk van overheidswege voldoend openbaar lager onderwijs wordt gegeven, en dal het geven van onderwijs vrij is, behoudens het toezigt der over'heid, en bovendien, voor zooveel bet middelbaar en lager onderwijs betreft, behoudens hot onderzoek naar de bekwaamheid en zedelijkheid des onderwijzers ; bet een en antler door de wet to regelen ; dat hot noodzakelijk is, in afwachting der regeling van bet middelbaar en hooger onderwijs, aan die bepalingen , voor zooveel hot lager onderwijs betreft, gevolg to geven ; Zoo is hot, dal Wij, den Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden err verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij doze :

367 TITEL I . ALGEMEENE BEPALINGEN .

Art. 1 . Het lager onderwijs wordt onderscheiden in gewoon en meer tiitgebreid onderwijs . Het gewoon lager onderwijs omvat het onderwijs in a . het lezen, b, het schrijven, c . het rekenen, d . de beginselen der vormleer, e, die der Nederlandsche teal, f. die der aardrijkskunde, g . die (ler geschiedenis, h. die der kennis van de natuur, i. het zingen . Tot het meer uitgebreid lager onderwijs wordt gerekend bet onderwijs in k, de beginselen der kennis van de levende talen, 1. die tier wiskunde, m . die der landbouwkunde, n, de gymnastiek, o . bet teekenen, p . de handwerken voor meisjes . Art . Z . Lager onderwijs wordt gegeven in scholen en in de woningen der ouders of voogden van de kinderen . Het eerste is school • het laatste huisonderwijs . Onderwijs aan de kinderen van ten hoogste drie gezinnen gezamenlijk wordt nog als huisonderwijs beschouwd .

368 Art . 3 . De lagere scholen worden onderscheiden in openbare en bijzondere scholen . Openbare scholen zijn die, opgerigt en onderhouden door de gemeenten, de provincien en bet Rijk, afzonderlijk of gezamenlijk ; de overige zijn bijzondere scholen . Aan bijzondere scholen kan van wege de gemeente of de provincie subsidie wor den verleend, onder zoodanige voorwaarden, als het gemeente- of provinciaal bestuur noodig acht . De aldus gesubsidieerde scholen zijn toegankelijk voor alle kin deren, zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid. Het lste en 2de lid van art . 23 zijn op die scholen toepasselijk . Art . 4 . Gees schoolonderwijs wordt gegeven in locales, die door den districts-schoolopziener verklaard zijn voor de gezondheid schadelijk to wezen of van onvoldoende ruimte voor het aantal schoolgaande kinderen . Indies in zijne uitspraak niet wordt berust, beslissen Gedeputeerde Staten na een nieuw zelfstandig onderzoek, Het komen in hooger beroep, zoo van de uitspraak van den schoolopziener als van die van Gedeputeerde Staten, geschiedt binnen veertien dagen, to rekenen van den dag, waarop de kennisgeving der uitspraak bij de helanghebhenden is ontvangen . Tot bet komen in hooger beroep zijn hevoe ;d alien, ten wier nadeel de uitspraak is uitgevallen, met name de ouders of voogden der schoolgaande kinderen, indien de schoolopziener in de uitspraak van Gedeputeerde Staten heeft berust . In afwachting der eindbeslissing kan bet onderwijs in bet afgekeurde locaal worden voortgezet . Art. 5 . Het schoolonderwijs wordt gegeven door hoofden hulp-

369 nnderwijzers, hoofden hulponderwijzeressen, rn kweekelingen, zoo mannelijke als vrouwelijke . Kweekelingen zijn zij, die den ouderdom nog niet bereikt hebbende waarop zij tot het examen als huiponderwijzer of als hulponderwijzeres kunnen worden toegelaten, bij het schoolonderwijs behulpzaam zijn . then ouderdom bereikt hebbende, molten zij als kweekelingen werkzaam blijven gedurende den tijd, die nog verloopen moet alvorens zij tot het examen kunnen worden toegelaten . Indies kweekelingen het examen, vermeld in het 2 de en 3de lid, met ongunstig gevolg hebben afgelegd, of om redenen, ter heoordeeling van den provincialen inspecteur, verhinderd zijn geweest, examen of to leggen, kunnen zij nog tot aan bet eerstvolgend examen als kweekelingen werkzaam blijven . Art . 6 . Niemand wag lager onderwijs geven, die niet in het bezit is der bij deze wet gevorderde bewijzen van hekwaamheid en zedelijkheid . Vreemdelingen behoeven bovendien Onze vergunning . Art . 7. De bepalingen van het voorgaand artikel zijn niet toepasselijk op a . de kweekelingen, voor zooveel betreft bet onderwijs in de school, waarin zij werkzaam zijn ; b, hen, die uitsluitend aan de kinderen van den gezin lager onderwijs geven ; c. hen, die van het geven van lager onderwijs gees beroep makende en zich zonder geldelijke belooning daartoe hereid verklarende, van Ons vergunning hebben verkregen tot bet geven van zoodanig onderwijs ; d . de candidates en doctoren in de letteren en in de wis- en natuurku nde, voor zooveel zij door hunne academische grader

370 bevoegd zijn onderwijs to geven in een of eenige dee vakken , vermeld in art, 1 . Art, 8 . Die lager onderwijs geeft, zonder daarto~ hevoe# ;d to zijn of in strijd met lret lste lid van art . 4, word( voor de eerste maal gestraft met eene boete van vijf en twintig tot vijftig golden, voor de tweede maal met eene boete van vijftig tot honderd golden en gevangenisstraf van acht tot veertien dagen, to zamen of afzonderlijk, en vervolgens telkens met gevangenisstral' van eerie maand tot een jaar. Op hem, die buiten de grenzen zijner bevoegdheid lager onderwijs geeft, is de helft dezer stra{fen van toepassing . Hiervan zijn uitgezonderd de hulponderwijzers, tijdelijk aan het hoofd eerier school geplaatst, mils de tijdelijke waarneming niet larger dan zes maanden dure . Art . 463 van het Wetboek van Strafregt en art . 20 dee wet van den 29 Junij 1854 (Staatsblad n ° . 102) zijn ten deze toepasselijk . Art . 9. Bij elke veroordeeling tot boete word( (evens door den regter bepaaid, dat indien de veroordeelde twee maanden na daartoe to zijn aangemaand in gebreke bhjft de boete of geregtskosten to voldoen, de opgelegde straf zal worden vervangen door gevangenisstraf van ten hoogste veertien dagen, indien meer darn vijftig guides, en ten hoogste zeven dagen, indien niet meer dan vijftig gulderr aan boete is opgelegd . Art . 10. Behalve in de gevallen hierna verrneld, vervalt de bevoegd . held tot het geven van lager onderwijs voor hem, die bij eindvonnis is veroordeeld

a . wegens misdaad ;

371 b. wegens diefstal, opligting, meineed, misbruik van vertrouwen of aantasting der zeden . Art . 11 . Die de bevoegdheid tot het geven van lager onderwijs verloren heeft, kan haar niet terugkrijgen . In de gevallen, bedoeld bij art . 22, 7d° lid, en art, 39 kan zij door Ons worden teruggeven . Art . 12 . Tot opleiding van onderwijzers zijn er ten minste twee Rijkskweekseholen en worden van Rijkswege aan enkele der meest voortreffelijke lagere scholen normaallessen verbonden . De opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen op de lagere scholen wordt zooveel mogelijk van Rijkswege bevorderd, Art . 13. Van elk besluit, krachtens deze wet door Gedeputeerde Staten genomen, kan bij Ons in beroep worden gekomen . Art . 14 . De bepalingen dezer wet omtrent de onderwijzers zijn insgclijks op de onderwijzeressen van toepassing, voor zooverre zij voor deze gems uitzonderingen behelst . Art. 15, Deze wet is niet toepasselijk ; a . op hen, die uitsiuitend onderwijs geven in een der vakken, vermeld onder i, n, o en p van art . 1 en op de daarvoor bestemde scholen ; b. op r ilitaire onderwijzers en het onderwijs door lien gegeven aan militairen,

372 TITEL II. VAN HET OPENBAAR ONDERWIJS .

§ 1 . Van de scholen . Art . 16 . In elke gemeente wordt lager onderwijs gegeven in een voor de bevolking en de behoefte voldoend getal scholen, toegankelijk voor alle kinderen, zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid . Het onderwijs omvat ten minste de vakken, vermeld onder° a-i van art . l . Waar behoeFte aan uitbreiding bestaat en deze mogelijk is, worden een, meer of alle vakken, onder k p van art. 1 vermeld, in het onderwijs opgenomen . Twee of meer naburige gemeenten kunnen, met inachtneming van art . 121 der wet van den 29&t" Junij 1851 (Slaatsblad n~ . 85), zich vereenigen tot bet oprigten en in stand houden van gemeenschappelijke scholen . Art . 17 . De gemeenteraad bepaait het getal der scholen . Zijn beslui t wordt aan Gedeputeerde Staten medegedeeld . Zoo Gedeputeerde Staten het petal onvoldoende achten , bevelen zij vermeerdering . Tndien het Ons onvoldoende voorkomt, kan vermeerdering door Ons worden bevolen. De uitbreiding van bet onderwijs, bij bet 2 1 e lid van het voorgaand artikel bedoeld, wordt op dezelfde wijze vastgestehl . § 2 . Van de onderwijzers . Art . 18 . Wanneer bet petal der leerlingen op eene school meer don zeventig bedraagt, wordt de hoofdonderwijzer bijgestaan door een kweekeling, meer don honderd door een hulponderwijzer,

373 meer dan honderd vljftig door een hulponderwijzer en een kweekeling . Boven dit getal wordt hij telkens voor vijftig leer lingen door een kweekeling, en voor honderd leerlingen door een hulponderwijzer bijgestaan . Art . 19 . Aan elken hoofdonderwijzer wordt, behalve vrije woning zoo mogelijk met een tuin, eerie jaarwedde toegelegd . Ingeval hem geene vrije woning kan verschaft worden, ontvangt hij eerie billijke vergoeding voor huishuur . Bij verschil tusschen den gemeenteraad en den onderwijzer omtrent bet bedrag dier vergoeding heslissen Gedeputeerde Staten . Ten behoeve van elken kweekeling, bedoeld in bet voorgaand artikel, wordt den hoofdonderwijzer eerie jaarlijksche toelage verleend . Aan elken hulponderwijzer wordt eerie jaarwedde toegelegd . De jaarwedden en toelagen worden door den gemeenteraad onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten bepaald . Voor een hoofdonderwijzer is bet bedrag der jaarwedde ten minste f 400, voor een hulponderwijzer ten minste f 200. Het bedrag der toelage is ten minste f 25 . Art . 20. In gemeenten waarin, wegens de uitgebreidheid van haar grondgebied bij verspreide bevolking, een grooter aaniai scholen vereischt wordt dan antlers noodig zou zijn, kan, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten, aan bet hoofd van eerie of eenige dier scholen een hoofdof hulponderwijzer geplaatst worden, wiens jaarwedde ten minste f 200 bedraagt, Art . 21 . Om als hoofdof hulponderwijzer benoemd to kunnen worden, wordt vereischt bet bezit,

374 a . eener acte van hekwaamheid tot het geven van school onderwijs ; b . van een getuigschrift van goed zedelijk gedrag, afgegeven door het dagelijksch he ;tour der gemeente of gemeenten, waar de bezitter gedurende de twee laatste jaren heeft gewoond . Art . 22 . De hocfdonderwijzers worden benoemd door den gemeenteraad uit eene voordragt van minstens drie en hoogstens zes personen, opgernaakt door burgemeester en wethouders, in overleg met den districts-schoolopziener, na een vergelijkend examen, door hem of onder zijn opzigt afgenomen ten overstaan van hurgemeester en wethouders of van afgevaardigden uit hun midden, en van de plaatselijke schoolcommissie of van afgevaardigden uit die commissie . De leden van den raad worden tot bet bijwonen van dit examen uifgenoodigd . De hulponderwijzers worden benoemd door den gemeenteraad, uit eene voordragt van drie personen, opgernaakt door burgemeester en wethouders in overleg met den hoofdonderwijzer en den districts-schoolopziener . De hoofden hulponderwijzers kunnen door burgemeester en wethouders, den schoolopziener gehoord, wor den ;eschorst . Burgemeester en wethouders geven zoo spoedig mogelijk rekenschap van hun besluit aan den raad . De hoofden hulponderwijzers worden ontslagen door den gemeenteraad, op voordragt van burgemeester en wethouders en den districts-schoolopziener . Ontslag op eigen verzoek geschied regtstreeksch door den raad . Is schor sing of ontslag, naar inzien der plaatselijke schoolcommissie of van den districts-schoolopziener, noodig en de gemeenteraad nalatig of weigerachtig daartoe over to gaan, dan kan de schorsing of het ontslag door Gedeputeerde Staten geschieden . Schorsing geschiedt uiterlijk voor drie maanden en met behoud of met gedeeltelijk of geheel verlies der bezoldiging gedurende het buiten dienst blijven .

375 Die ontslagen zijn ter zake van een ergerlijk levensgedrag of het verspreiden van leeringen , strijdig met de goede zeden of aansporende tot ongehoorzaamheid aan de wetten des lands , kunnen door Gedeputeerde Staten worden verklaard hunne bevoegdheid tot het geven van onderwijs verloren to hebben . Het benoemen en ontslaan der kweekelingen geschiedt door den hoof ionderwijzer , under goedkeuring van den districtsschoolopziener . In geval van schorsing, ontslag of ontstentenis van den hoofdof hulponderwijzer, words door burgemeester en wethouders, in overleg was den hoofdonderwijzer betreft met den districtsschoolopziener, was den hulponderwijzer aangaat met den hoofdonderwijzer, in de tijdelijke waarneming der opengevallen plants voorzien . Die van hoofdonderwijzer moot uiterlijk binnen zes maanden na bet openvallen zijn vervuld . Art . 23. Het schoolonderwijs words, under het aanleeren van gepaste en nuttirle kundigheden, dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling van de verstandelijke vermogens der kiuderen en aan hunne opleiding tot alle Christelijke en maatschappelijke deugden . De onderwijzer onthoudt zich van lets to leeren, to doen of toe to laten, was strijdig is met den eerbied, verschuldigd aan de godsdienstige begrippen van andersdenkenden . Het geven van onderwijs in de godsdienst words overgelaten aan de Kerkgenootschappen . Hiervoor kunnen de schoollocalen buiten de schooluren ten behoeve van de leerlingen, die er ter school gaan, beschikbaar worden gesteld . Art, 24, De hoofden hulponderwijzers bekleeden gevee ambten of bedieningen dan met goedkeuring van Gedeputeerde Staten, die vooraf burgemeester en wethouders, en in gemeenten van 3000 zielen en daarboven de plaatselijke schoolcommissie, in de overige gemeenten den districts-schooolopziener hooren .

3{6 Zij dr ijven Been handel, doer geen nering noch oefenen eenig beroep uit ; dit verbod is rnede toepasselijk op de leden van het gezin der hooFd- en hulponderwijzers, voor zooverre bet verbodene ten huize van dozen zou geschieden . Art . 25 . Aan hooFd- en hulponderwijzers wordt in de volgende gevallen en onder de daarbij gestelde voorwaarden pensioen ten taste van den Staat verleend . Art . 26 . Regt op pensioen wordt, na bekomen eervol ontslag, verkregen op bereikten vijf-en-zestigjarigen leeftijd en veertigjarigen diensttijd . Insgehjks kan pensioen worden verleend aan hen, die, na tienjarigen diensttijd, uit hoofde van ziels- of ligchaamsgebreken voor de waarneming hunner betrekkrng ongeschikt zijn en op lien grond eervol ontslag hebben bekomen . Die ongeschiktheid wordt aangenomen op de verklaring vary den districts schoolopziener en van Gedeputeerde Staten . Bij de berekening van hot pensioen komen alleen in aanmerking diensten, onder doze wet als hooFd- of hulponderwijzer, en, voor dien tijd, als onderwijzer aan eene openbare school, ten behoove van hot lager onderwijs bewezen . Voor hem, die niet eervol wordt ontslagen, gaat aanspraak op pensioen verloren . Artr 27 . Het pensioen beloopt voor elk jaar dienst eon zestigste deel van de jaarwedde, die over de laatste twaalf maanden, hot eervol ontslag voorafgegaan, heeft gediend tot grnndslag van de betaling der bijdrage, bij art . 28 bepaald, dock mag rummer hot twee derde gedeelte flier jaarwedde to boven gaan . Art . 28. Als bijdrage voor pensioen wordt door de hooFd- en huip-

377 onderwijzers, to rekenen van bet tijdstip waarop deze wet in werking treedt, jaarlijks betaald twee ten honderd van de jaarwedde aan hunne betrekking verbonden . Die bijdr age komt ten voordeele van den Staat en wordt door de zorg der gemeentebesturen geind en aan 's Rijks scbatkist verantwoord . Art . 29 . Door de gemeenten, uit welke, krachtens deze wet, hoofdof hulponderwijzers worden gepensioneerd , wordt aan den Staat een derde gedeelte van bet bedrag van bet pensioen vergoed . Art . 30 . De bepalingen van de artt . 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 37, 40 en 41 der wet van den 9den Mei 1846 (Staatsblad n° 24), zoo als die bij de wet van den 3den Mei 1851 (Staatsblad n 49) zijn gewijzigd, zijn op de pensioenen der hoofden hulponderwijzers toepasselijk .

§ 3 . Van do kosten vary het onderwajs . Art . 31 . Elke gemeente voorziet in de kosten van haar lager onderwijs, voor zooverre die niet komen ten taste van anderen, of op andere wijze worden gevonden . Art . 32 . Die kosten zijn a . de jaarwedde der hoofden hulponderwijzers ; b. de toelagen ten behoove der kweekelingen ; c . de kosten van bet oprigten en in stand houden of bet huren der schoolgebouwen ; d . die van bet aanschafFen en onderhouden der schoolmeubelen en der schoolboeken en schoolbehoeften der leerlingen ; e . die van Iicht en brand, benoodigd voor de schoollocalen ; f. die van bet oprigten en in stand houden of hot huren der onderwijzerswoningen ;

378 g . de vergoeding aan de hoofdonderwijzers voor het gemis van vrrje wooing ; h . de bijdrage der gemeente tot het pensioen der onderwijzers ; i. de kosten der plaatselijke schoolcommissie . Art . 33 . Ter tegemoetkoming in deze kosten kan eene bijdrage voor ieder schoolgaand kind worden geheven . Bedeelden en zij, die, schoon niet bedeeld, onvermogend zijn schoolgeld to betalen, worden niet aan de teeing onderworpen . Het gemeentebestuur bevordert zooveel mogelijk test school gaan der kinderen van bedeelden en onvermogenden . Art . 34 . Het invoeren, wijzigen of afscha{fen van schoolgeld gcschiedt met inachtn;eming van de artt . 232--236 der wet van den 29 Junij 1 851 (Staatsbdad n° . 85) .

De invordering wordt geregeld door eene plaatselijke verordening, overeenkomstig de bepalingen van de artt . 258--262 (her wet . Art . 35 . Voor de kinderen van dezelfde kiasse eener school is bet schoolgeld gelijk. Voor twee of meer kinderen uit h n gezin gelijktijdig ter school gaande, kan test hedrag lager worden gesteld . Art . 36 . Indien Wij, na onderzoek door Gedeputeerde Staten en de Provincials Staten gehoord, oordeelen dat eene gemeente door de uitgavvn, tot eene hehoorlijke inrigting van hair lager onderwijs ver eischt, to zv aav zou worden gedrukt, worth hetgeen

379 ten taste tier geanEenle zal blijven door Ons bepaald en in bet overige door de provincie en bet Rijk, elk voor tie helft, voorzien . TITEL III . VAN IIET B~JZONDER O~DEEWIJS .

Att . 37 . Tot bet geven van bijzonder schoolonderwijs of van huisonderwijs words vereischt bet bezit : a . eener acts van hekwaamheid ; b . van gelijk getuigschrift als in art . 21, lit . b, is vermeld ; c, van een bewijs, dat beide deze stukken door hurgemeester en wethouders tier gemeente, waar bet onderwijs zal gegeven worden, zijn gezien en in orde bevonden . Art . 38. Omtrent de afgifte van bet bewijs, vermeld bij lit . c van art . 37, words uiterlijk binnen vier weken, to rekenen van den dag waarop de aanvrage daar toe geschied is, door burgemeester en wethouders beslist . Van die beslissing, of wanneer binnen dies termijn de beslissing aan de belanghebbenden niet is kenbaar g ;emaakt, words beroep toegelaten op Gedeputeerde Staten . Na afwijzing door Gerleputeerde Staten, of indien binnen den tijd van zes weken hunne beschikking aan de belanghebbenden niet is kenbaar gemaakt, kan bij Ons in beroep worden gekomen . Art. 39 . De onderwijzers, die bij bet geven van bijzonder schoolonder • wijs of van huisonderwijs, leeringen verspreiden, strijdig met de goede zeden of aansporende tot ongehoorzaamheid aan de wetter ties lands, kunnen, op voordragt van burgemeester en wethouders, van de plaatselijke schoolcommissie of van den

380 districts •s choolopziener, door Gedeputeerde Staten worden verklaard hunne bevoegdheid tot hot geven van onderwUs verloren to hebben . Doze bepaling is ook van toepassing op de onderwijzers, die zich aan een ergerlijk levensgedrag schuldig waken . TITEL IV . VAN DE ACTEN VAN BEKWAAMIIEID TOT RET GEVEIV VAN ONDERWIJS.

Art . 40. De acten van bekwaamheid tot bet geven van school- en van huisonderwijs worden verkregen door hot aneggen van examens . Art. 41 . Hiertoe wordt twee malen 's jaars in elks provincie de gelegenheid aangeboden door eons commissie, zamengesteld uit den inspecteur en vier schoolopzieners . Die commissie houdt hare zittingen in de hoofdplaats der provincie . Zij is bevoegd zich door deskundigen to doers bijstaan . De aanwijzing der schoolopzieners en de bepaling van den tijd, waarop de commission vergaderen, geschiedt door Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken . De examens worden in bet openbaar gehouden, met uitzondering van die der onderwi jzeressen . Art . 42 . De tijd, gedurende welken de examens worden gehouden, wordt bij openbare aankondiging ter algemeene kennis gebragt . Die een examen wenscht of to loggers, meldt zich tijdig aau bij den schoolopziener van hot district, waarin hij woont, of, van baton 's lands komende, voornemens is zich to vestigen, met opgave van de acts, die hij verlangt . Hij legs daarhij over een of moor getuigschril'ten van zijn good zedelijk gedrag en zijne geboorte-acts .

381 De dag erg plaats van bet examen warden hem door den schoolopziener bekend gemaakt . Nij legs bet examen of in de provincie, waar hij woont, of, van buiten 'stands komende, voornemens is zich to vestiges . Art . 43 Om tot bet examen to worden toegelaten moet de gevorderde ouderdom zijn bereikt . Deze is bepaaid voor de huisonderwijzers, huisonderwijze ressen, hulponderwijzers en hulponderwijzeressen op 18 jaren, voor de hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen op 23 jaren . Art . 44 . Voor bet examen ter verkrijging eener acre van bekwaamheid als hulponderwijzeres en als hulponderwijzer words gevorderd goed lezen en schrijven ; voldoende kennis der zinsontleding, der spelregels en eerste gronden der Nederlandsche taal ; vaardigheid om zich, zoowel mondeling als schriftelijk, joist en gemakkelijk nit to drukken ; beginselen van de vormleer ; rekenen, zoowel met geheele getallen als gewone en liendeelige breuken, toegehast op musses, mates en gewigten ; als hulponderwijzer daarenboven de leer der evenredigheden ; aardrijkskunde en geschiedenis ; beginselen van de kennis pier natuur ; theorie van bet zingen ; beginselen van onderwi js en opvoeding . Art. 45. Voor bet examen tee verkrijging eener acre van bekwaamheid als hoofdonderwijzcres words gelijke kennis als van den hulponderwijzer gevorderd, maar grondiger en met toepassing op hare bestemming als hoofdonderwijzeres .

382 Art . 46 . Voor het examen ter verkrijging eener acte van bekwaam . held ais hoofdonderwijzer wordt gelijke kennis als van den hulponderwijzer gevorderd, dock grondiger, meer omvattend en ontwikkeld . Art . 47 . Zij, die eene der acten verlangen of reeds verkregen hebben, in de drie voorgaande artikelen genoemd, worden, op hun verzoek, daarenboven onderworpen aan een examen in een of meer der vakken, vermeld onder k -p van art . 1 . Art . 48 . Het examen ter verkrijging eener acte van bekwaamheid als huisonderwijzer of huisonderwijzeres loopt over een of meer der vakken, vermeld in art . 1 . Daarbij wordt althans gelijke kennis als van den hulponderwijzer gevorderd . Art . 49 . Wanneer het examen naar genoegen der commissie is afgelegd, wordt door haar aan den ge~xamineerde de verlangde acte uitgereikt . Op de acte van bekwaamheid tot het geven van schoolonderwijs worden tevens het yak of de vakken van het meer uitgebreid lager onderwijs aangeteekend, waarin met gunstig gevolg examen is afgelegd . Insgelijks worden op de acten van bekwaamheid tot het geven van huisonderwijs de verdere vakken van het lager onderwijs aangeteekend, waarin met gunstig gevolg examen is afgelegd . Art . 50 . De acte van bekwaamheid wordt uitgereikt tegen betaling van lien golden voor die van hoofdo nderwijzer en 'die van hoofdonderwijzeres ;

383 vijf gulden voor die van hulponderwijzer en die van hulpro onderwijzeres ; vijf gulden voor die van huisonderwijzer en die van huisonderwijzeres in meer dan en yak ; drie gulden voor die van huisonderwijzer en die van huisonderwijzeres in een yak . Voor de eerste aanteekening op de acte voor hot schoolonderwijs wordt betaald drie gulden en op die voor hot huisonderwijs in een yak twee gulden . De eerste aanteekening op de acte voor bet huisonderwijs in meer dan en yak en alle verdere aanteekeningen in hot algemeen geschieden kosteloos . Doze gelden strekken ter voidoening der kosten van de vergaderingen der commission, daaronder begrepen de schadeloosstelling der deskundigen . [let overschietende wordt in 's Rijks scbatkist gestort . Art . 5 t De acten vary bekwaamheid gelden voor hot geheeie Rijk . Die voor bet schoolonderwijs ook voor bet huisonderwijs . Die voor hot huisonderwijs geven tevens de hevoegdheid om in eene school onderrigt to geven in een of meer der vakken, vermeld onder b, c en i--p van art, 1 . De acten van bekwaamheid als hoofdonderwijzer en als hoofdonderwijzeres geven ook hot refit ow als hulponderwijzer en als hulponderwijzeres werkzaarn to zijn . Behalve in de gevallen voorzien bij art . 20, kan de acte van hulponderwijzer, onder de voorwaarden door Ons to bepalen, refit geven om aan bet hoofd eener openbare school to staan . TIT ;L V . VAN HET TOEZIGT OP HET OPIDERWIJS .

Art . 52 . Met bet toezigt op bet onderwijs zijn, onder bet opperloezigt van onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, belast :

384 a . plaatselijke schoolcommissien ; b, districts schoolopzieners ; c . provincials inspecteurs . Art . 53 . In elks gemeente is eerie plaatselijke schoolcommissie . In gemeenten, die zich ingevolge hot 3 lid van art . 16 vereenigd hebben, tot bet oprigten en in stand houden van gemeenschappelijke scholen, is eerie gemeenschappelijke commissie . Art . 54 . In gemeenten beneden de 3000 zielen zijn de werkzaamheden der plaatselijke schoolcommissie opgedragen aan burgemeester en wethouder s . In de overige gemeenten worden die commission door den gemeenteraad henoemd . Het lidmaatschap dezer commission is vereenigbaar met dat van dien raad . Art . 55 . Elks provincie wordt door Ons in schooldistricten verdeeld . Elk district staat under bet toezigt van eon schoolopziener . In geval van overlijden, ziekte of afwezigheid van den schoolopziener, kan in de waarneming zijner betrekking door Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken worden voorzien . Art . 56 . De schoolopzieners worden door Ous henoemd voor den tijd van zes Karen . De aftredenden zijn weder benoernbaar . Zij kunnen ten alien tijde door Ons worden ontslagen . Art . 57. De schoolopzieners geaieten uit 's Rijks kas eerie som bij abonnement, als vergoeding voor hunne refs- en ve; hlijfkosten . Art . 58 . In elks provincie is eon inspecteur.

385 De inspecteurs worden door Ons benoemd, Zij kunnen ten alien tijde door Ons worden ontsiagen . Z'rj genieten uit 's Rijks kas eene jaarwedde en vergoeding vow' refs- en verblijfkosten . Art . 59 . De inspecteurs worden eenmaal 's jaars door Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken bijeengeroepen, ten einde onder zijne leiding de aigemeene belangen van het lager onderwijs to overwegen en to bevorderen . Art . 60 . De inspecteurs bekleeden geene ambten of bedieningen zonder Ooze toestemming, Art. 61 . De leden der plaatselijke schoolcommissien, de schoolopzieners en de inspecteurs leggen , bij de aanvaarding hunner betrekking, den eed of de belofte af, dat zij haar naar behooren en getrouw zullen waarnemen . De eedsafiegging of belofte geschiedt door de leden der plaatselijke schoolcommissien in gemeenten van 3000 zielen en daarbovPn in handen van den burgemeester, in de overige gemeenten in handen van den regter van het kanton waarin zij woven, door de schoolopzieners in handen van Onzen Commissaris in de provincie, door de inspecteurs in handen van Onzen Minister var. Binnenlandsche Zaken . Art, 62. De leden der)laatselijke schoolcommissien, de schoolopzieners en de inspecteurs zijn bevoegd van de overtredingen dezer wet en der verdere verordeningen op bet lager onderwijs proces~ verbaal op to maken . Art . 63 . Alle acholen, waar lager onderwijs wordt gegeven, zoo open • 47

386 bare als bijzondere, zijn steeds toegankelijk voor de leden der plaatselijke schoolcommissie van de gemeente, voor den schoolopziener van bet district en voor den inspecteur der provincie . De onderwijzers zijn gehouden bun de verlangde inlichtingen to geven omtrent de school en hot onderwijs . Weigering in dezen wordt gestraft met cone boete van vijf en twintig golden of gevangenisstraf van drie dagen, en bij herhaling telkens met beide strafFen to zamen . Art . 463 van bet Wetboek van Strafregt en art . 20 der wet van den 29 Junij 1854 (Staatsblad, n° . 102) zijn ten doze toepisselijk . Art . 64 . De plaatselijke schoolcommissien houden een naauwkeurig toezigt op alle scholen in de gemeente waar lager onderwijs gegeven wordt ; bezoeken die ten minste twee malen'sjaars, hetzij gezamenlijk, hetzij door commission nit haar midden ; zorgen dat de verordeningen op bet lager onderwijs shpt nagekomen worden ; houden aanteekening van bet onderwijzend personeel, van hot gnat leerlingen en van den shat van bet onderwijs ; doen jaarlijks voor den 1 Maart aan den gemeenteraad een beredeneerd verslag van den toesland van bet onderwijs in de gemeente, en zenden daarvan afschrift aan den districts-schoolop . ziener ; deelen dezen de belangrijke veranderingen merle, die hot schoolwezen heeft ondergaan ; geven hem en den provincialerr inspecteur alle inlichtingen die zij verlangen ; verleenen den onderwijzers, die hare voorlichting, hulp of medewerking vragen, bijstand, en heijveren zich den bloei van bet onderwijs naar vermogen to behartigen . Art . 65 . De schoolopzieoers zorgen voortdurend bekend to blijven met den toestand van bet schoolwezen in hun district ; bezoeken ten minste twee malen 'sjaars alle scholen in hetzelve waar lager onderwijs wordt gegeren en houden van dat sclroolbezoek naauw-

387 keurig aanteekening ; zorgen dat de verordeningen op bet lager onderwijs stipt nagekomen worden ; treden in overleg met de plaatselijke schoolcommissien en de gemeentebesturen ; does zoowet aan deze, als aan den provincialen inspecteur de voorstelien, die zij in bet belang van het onderwijs achten ; geven dies inspecteur kennis van at hetgeen hun bij bet schoolbezoek belangrijk is voorgekomen en verstrekken hem alle inlichtingen, die hij verlangt ; doen jaarlijks voor den 1 Mei een beredeneerd verslag van den toestand van bet onderwijs in hun district aan den inspecteur en zenden daarvan afschrilt aan Gedeputeerde Staten tier provincie ; behartigen de belangen tier onderwijzers, bevorderen hunne bijeenkomsten en wonen die, zooveel mogelijk, bij . Art . 66 . De schoolopzieners hebben toegang tot de vergaderingen van -alle plaatselijke schoolcommissien in hun dictrict en brengen daarin eene raadgevende stem uit. Art . 67 . De inspecteurs trachten, zoo door schoolbezoek als door mondeling en schriftelijk overleg met de districts-schoolopzieners, plaatselijke schoolcommissien en gemeentebesturen, de verbetering en den bloei van het schoolwezen to bevorderen ; zij lichten Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken voor orntrent alle onderwerpen waarover hun oordeel wordt gevraagd ; zij vervaardigen nit de jaarlijksche verslagen der schoolopzieners en nit hunne cigene a antrekeningen jaarlijks een beredeneerd verslag omtrent den toestand van bet onderwijs in de provincie, en zenden dit voor den 1 Julij aan Onzen Minister voornoemd . TITEL Vi . OVERGANS SBEPALINGEN.

Art . 68 . De onderwijzers en onderwijzeressen, zoo openbare als bij-

388 zondere, de huisonderwijzers en huisonderwijzeressen, die op bet tijdstip van bet in werking treden dezer wet wettig in die betrekkingen zijn, behoeven, om daarin voort to gaan, geene herbenoeming of erkenning . Na dat tijdstip worden tie voor hetzelve verkregen acten van aigemeene toelating van den Isten en 2den rang beschouwd gelijke regten to geven als de acten van bekwaamheid als hoofdonderwijzer; die van den 3den rang gelijke regten als de acten van bekwaamheid als hulponderwijzer ; die van schoolhouderes gelijke regten als de acten van bekwaamheid als hoofdonderwijzeres, dock alleen binnen de provincie of de gemeente waarin de acten zijn afgegeven . De huisonderwijzers en huisonderwijzeressen, die, na dat tijd . slip, zich as zoodanig in eene andere gemeente wenschen to vestigen, zijn verpligt zich vooraf aan bet examen, vermeld in art . 48, to onderwerpen . De hoofdonderwijzers der bij bet in werking treden dezer wet bestaande bijzondere scholen van de tweede klasse, welke minstens den tweeden rang bezitten, kunnen, indien die scholen door de gemeentehesturen, in overleg met den districts-schoolopzie{rer, als openbare lag ;ere scholen worden overgenomen, bij die inrigtingen als hoofdonderwijzers worden aangesteld . De bepalingen van art . 22 omtrent de voordragt en bet vergelijkend examen zijn daarop niet van toepassing; . Art . 69 . De jaarwedden van alle tijdens fret in werking treden dezer wet dienstdoende openbare hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen worden, zoolang zij hunne betrekking bekleeden, in geen geval tot een minder bedrag geregeld dan hetgeen zij in de laatste vijf jaren, aan gemeld tijdstip voorafgegaan, of voor hen, die korter in dienst zijn geweest, over bet kortere tijdvak, in hunne betrekking, gemiddeld, jaarlijks, aan inkomsten hebben genoten .

389 Art . 70 . Tot het in werking brengen der voorschr'iften, betrekkelijk bet hepalen van bet getal der scholen in evenredigheid met de hevolking en de hehoefte, en de uitbreiding van het onderwijs (art . 16 en 17) ; den bijstand in bet onderwijs aan den hoofdonderwijzer to verleenen (art . 18) ; de jaarwedden en andere voordeelen der hoofden hulponderwijzers en de toelagen ten behoove der kweekelingen (arts . 19 en 20) ; de kosten van bet onderwijs (arts . 31-35) ; words een termijn toegestaan van uiterlijk drie jaren, to rekenen van bet tijdstip waarop deze wet verbindende is . Gedurende dien termijn worden aan de openbare hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen en aan de gerneenten de jaarwedden en toelagen der provincien en van het Rijk uitbetaald, in welker genot zij zijn tijdens het in werking treden dezer wet . 5

Art, 71 . Aan bijzondere scholen, welke ti)dens bet in werking treden dezer wet in het genot zijn van subsidie vau wege de gemeente of de provincie, en niet beantwoorden aan de voorwaarden van fret 4ds lid van art. 3, kan het subsidie niet langer dan nog gedurende een jaar na eerstgenoemd tijdstip worden verleend . Art . 72 . In afwachting der wettelijke regeling van bet middeibaar onderwijs zijn de voorschriften dezer wet merle van toepassing op alles vat betreft bet verder voortgezet onderwijs in de levende talen en in de wis- en natuurkunde . Om tot het examen ter verkrijging eener acte van bekwaamheid von! een of meet diet vakken to worden toegelaten, words de ouderdom van ten minste 18 jaren gevorderd . Voor de acte words eenmaal vijf gulden betaald .

390 Art . 73 . Doze wet treedt in working den 1 Januarij 1858 . Behoudens hei bepaalde bij art, 70 zijn alsdan de bestaande algemeene, provincials en plaatselijke verordeningen op hot lager onderwijs afgeschaft, de provincials commission van onderwijs, plaatselijkeschoolcommissien en commission van plaatselijkschool toevoorzigt ontbonden, de districts-schoolopzieners ontslagen en door hot schooltoezigt, ingevolge doze wet, vervangen . Lasten en hevelen, dat doze in hot Staatsblad zal worden go. plaatst, en dat alle Ministeri~ie Departementen, Autoriteiten, Collegian en Arnbtenaren, wien zulks aangaat, aan de naauwkeurige uitvoering do hand zullen houden . Nota . Zie vender de, nog in hot jaar 1857 uitgevaardigde, be. schikkingen van Staatswege, betreffende hot lager onderwijs, hierna vermeld onder dagteekening van

4 November, lets, a . 20 ,n° . 49 . 14 December, ~- 116 . 15 90 . M

29

d

a

164 .

24 Augustus 1857, n° . 111 .

Circulaire van den Minister van Justitie, luidende : Onder de Fransche verordeningen, indertijd bier to lands van kracht vet klaard, behoort ook de wet van 11 Germinal an Xl, Bull. n ° . 267 .

Van die wet kan slechts art . 1 voor ons van eenige beteekenis zijn . Zeer betwist en dikwijls hehandeld is de vraag, of ook niet dat art, l, door de invoering onzer nieuwe welgeving, word afgeschaft . Die vraag to heslissen, behoort niet tot de bevoegdheid der Regering . Maar zoo lang de Hooge Raad art . der wet handhaaft,

391 acht zij zich verptigt ook bet openbaar Ministerie uit to noodigen, dal artikel als nog steeds verbindend to beschouwen . Maar van den anderen karat is bet niet to ontkennen, dal eene stipte uitvoering van dal artikel bier to laude ondenkbaar is . Reeds den 15 Maart 1815 worden daarom, door den Souve . reinen Vorst, onder n° . 87, voorschriflen gegeven , die die uitvoering bier to laude mogelijk moesten makes . Door toezending van een afscbrift, meen ik U Wet Ed . Gestr . aan dal besluit to moeten herinneren . Maar ook zbo gewijzigd schijnt de uitvoering van art. I der wet van 11 Germinal an XI nog steeds tot gegronde klagten aanleiding to geven . Ik heb daarom de eer U . W . E. G . uit to noodigen geese magtiging to willen geven tot vervolging van ambtenaren van den but gerlijken stand op grond van niet in achtneming van de bepalingen van art . 1 der wet van 11 Germinal an XI, daar waar redelijker wijze bet bestaan van onzekerheid kan worden aangenomen omtrent de vraag of de gegevene voornaarn werkelijk voornaarn in den zin van bet besluit van 15 Maart 1815 moet worden beschouwd . (Zie Arrest 15 Januarij 1857 .) Nota . Het in deze Circulaire vermeld besluit van den 15 Maart 1815, n°, 8 7 luidt als volgt

Op de voordragt van den eersten President van bet bog Geregtshof der Vereenigde Nederlanden in dato 11 Maart 1815 . Hebben goedgevonden en verstaan Onzen Seeretaris van Staat voor de Binnenlandsche Zaken to autoriseren, om de Gouverneurs der provincien en landschappen to informeren, dal de bepalingen voorkomende in art . 1 van den nog in vigeur zijnde wet van den 11 Germinal XI jaar, met betrekking tot bet gebruik van voornamen, geenszins in dies strikten zin behooren to worden opgevat alsof daardoor her to laude verboden zouden zijn zoodanige bekende voornamen a welke van overoude tijden aidaar, in

392 de onderseheidene provincien en landsehappen, of bij sommige geslachten gebruikelijk, en algemeen als voornamen erkend zijn geweest, en dal mitsdien de ambtenaren van den burgerlijken stand ook zoodanige voornamen op hunne registers kunnen en behooren to admitteren ; zullende gemelde Gou verneurs zulks ter kennisse van die ambtenaren moeten brengen . En zal afschrift dews worden gezonden aan het Departement van Binnenlandsche Zaken ten fine van executie, aan den Procureur-Generaal bij het Hoog-Geregtshof, om zulks to brengen ter kennisse van de officieren van Justitie en eindelijk gelijk afschrift aan den eersten President voornoemd tot informatie . 8 September 1857 . Vonnis tier Arrondissements-regtbank to Leijden, waarhij is aangenomen, dal een kerkbestuur, zonder de daartoe bij zijn Reglement gevorderde magtiging to hebben verkregen, onbevoegd is ow in regten op to treden ; maar dal die exceptie vervalt, wanneer de ver eischte magtiging, later en gedurende het proces, door de daartoe bevoegde magi wordt verleend . 8 September 1857, n° . 147. Resolutie van den Minister van Financier, waarhij wijziging in de dienst' der beambten van 's Rijks Postkantoren op den Zondag wordt gebragt, ten einde aan die beambten gelegenheid worde gegeven, om, met de andere burgers van den Staat, ten minste voor een gedeelte den Christelijken rustdag to vieren en de openbare godsdienstoefening, waarvan thans velen door hunne ambtsbezigheden verstoken zijn, bij to woven . 8 September 1857, n° . Missive van den Minister voor de zaken der Roomsch Katholijke Eeredienst, lioudende, dal makingen , bij uiterste wilsbeschikking aan den tijdelijken Pastoor serer bepaaldelijk aange-

393 wezen kerk, onder den last van eeuwigdurende kerkelijke diensten besproken, moeten geacht worden to zijn gesehied aan de kerk, en dat zij door bet parochiaal kerkbestuur behooren to worden aangenornen, nadat het de daartoe, volgens art . 947 van bet Burgerlijk Wetboek, vereischte magtiging des Konings beefs gevraagd en gekregen . (Zie Missive 8 October 1857, n° . , J

.

Nota, Men had, in betrekking tot dit onderwerp, beweerd, dat zulke makingen niet vielen in de termen van art 947 van bet Burgerlijk Wetboek, noch de daarbij gevorderde Koninklijke magtiging behoefden, omdat zij niet aan eenige in dat wetsartikel genoemde

kerk,

inrigting, noch ten behoeve van den tijdelijken pastoor waren

maar bepaaldelijk aan

de be-

sproken. Hiertegen werd aangevoerd, dat, indien men mogt kunnen aannemen, dat een,

kerk,

aan den tzjdelijken pastoor eener bepaalde

onder altijddurende verpligtingen besproken legaat, niet

was vallende in de termen van gemeld wetsartikel, noch

de kerk erfstelling onbestaanbaar zoude

werkelijk gelijk kon gesteld worden met eene aan gedane making, zoodanig legaat alsdan met eene

over de hand

gelijk zoude staan, en dus als

moeten worden beschouwd . Deze opmerking werd gegrond geacht, niet slechts omdat art . 926 van het furgerlijk Wetboek de

substitutien

fidei commissaire

verboden en elke beschikking nietig en van on-

waarde verklaard beefs, waarbij de legataris belast words bet legaat to bewaren en aan eenen derde voor bet geheel, of voor een gedeelte nit to keeren ; maar ook dewiji de regts-

persoonlijkheid,

welke oudtijds aan geestelijke beneficien en

kerkelijke fondatien was verknocht, bier to laude seders lang is afgeschaft. Bovendien werd aangemerkt, dat, aangezien de vroeger heersehende legislatie van Franschen oorsprong, zoo min als

tijdelijke elkander opvolgende titularissen

de thans bestaande wetgeving, veroorlooft, om aan pastoors, of anders gezegd aan

894 eener kerkeljke betrelcicing, de hoedanigheid van zedelijic ligchaam toe to kennen, daaruit volgt, dat die titularissen, als zoo

danig do bevoegdheid van regtspersoon missende, onbekwaam moeten worden beschouwd om ambtshilve eiqendom to bezitten of to ver/csjjgen, of deswege burgerljJce handelingen aan to gaan

Voor do regtsgeldigheid der hierbedoelde makingen is hot dan ook volstrekt noodzakelijk , dat zij , met toepassing van hot, bij art 934 en 1380 van hot Burgerlijk Wetboek omschreven beginsel, worden opgevat als to ziju besproken aan de Icerken of godsdienstige gestichten, waaraan de in de actin van uitersten wit of van schenking benoeinde tijdelijke pastoors of andere titularissen van ker/celijice ambtsbetrekkingen verbonden zijn, en dat de, volgens arts . 947 en 1717 van hot Burgerlijk

Wetboek vereischte magtiging tot aanvaarding, ten behoove van de betrokken lcerken of gestichten, worde gevraagd en verkregen, ten einde doze snort van erfstellingen, legaten of schenkingen legate uitwerking of gevoig zoude kunnen hebben, In verband met de op dat stuk geldende regtsbeginselen en ter voorkoming, dat do fondatien van kerkelijke diensten als nietig en van onwaurde zonden worden geoordeeld, word, bij do decreten van 22 Fructidor, an Xlii, (9 September 1805) en 30 December 1809, alsook bij hot advios van den Staatsraad gedagteekend 21 Frimaire an XIV (12 1)ecember 1805) aangenomen en vastgesteld, dat do kerlcbesturen of kerkfabrieken, als erkende regtspersonen, uitsluitend bevoegd zijn, out do goedereit en inkomsten der fondatien van zielmisson en aridore korkelijke diensten to aanvaarden en to bebeeren, ondor gehoudenheid om daaruit aan do dienstdoende pastoors of andere daartoe door den Bisschop aangewozen priesters, de honoraria to kwijten overeenkomstig do reglementen van do diocees en do actin of titols der makingen of stichtingen . Op grond daarvan zijn do aan do tjdelijke pastoors besprokon makingen steeds bescbouwd als aan do betrokken icericen toe to behooren en regtsgeldend to zijn, wanneer do bewindvoei-ders der kerken, to dien aanzien, de, bij artt . 947 en 1717 van

39 hot Burgerlijk Wetboek gevorderde magtiging tot aanvaarding hadden gevraagd en verkregen . Sedert de instelling der parochien en het opdragen van de zorg voor hare tij :lehjke of stoffelijke belangen aan het parozhianl kerkbestuur, is dat bestuur, ook volgens het Algemeen lieglement, in ieder diocees, belast met bet nangaan van alle burgerlii1ce handelingen, waartoe de parochien in hare hoedanigheid van zedelijk ligchaam de bevoegdheid bezitten. Flieruit volgt, dat de dienstdoeade pastoors, die, tijdens den abnormalen staat van het kerkwezen, feitehjk met het beheer der stoffelijke belangen van de statien waxen belast, thans van die zorg zijn ontheven ; terwijl met opzigt tot do gefondeerde goederen of vermaakte kapitalen, bij art. 24 van het Algemeen Reglement voor de parochiale kerkbesturen, doelmatige bepalingen worden aangetroff'en, `vaardoor de belangen van de kerken en de pastoors, in betrekking tot de eeuwigdureude of andere gefondeerde diensten, naar behooren kunnen worden verzekerd . ~8 S~apleinher 1837 . Vorrnis van de Arrondissements-regtbank to Brielle, waarbij bet vonnis van het Kantongeregt to Sommelsdijk van den 3 Augustus 1857 (zie hiervoren) wordt bevestigd en alzoo in hooger heroep is beslist : dat de Nernelvaartsdag is eon zoodanige godsdienstige feestdag, a1s floor de Kerkgenootschappen van de Christelijke godsdienst deter landen algemeen erkend en gevierd wordt ; dat lastgetdng tot hot verrigten van openbaren arbeid op Hemelvaartsdag is strafbaar, omdat (1e lastgever is de eigenlijke doctor en verantwoordelijk voor de laden zijner arheiders ; en dat zij die den last uitvoeren niet slrafbaar zijn .

Nota . Dit vonnis is, bij arrest van den lloogen Raga van den 17 November 1857 vernietigd, even als bet vonnis van bet Kantongeregt van den 3 Augustus 1857, en zulks op grond',

396 dat de strafbaarheid van het feit is gelegen in het gemis der sehriftelijke toestemming tot het verrigten van openbaren arbeid op den Hemelvaartsdag en dat de dagvaarding, welke die omstandigheid niet heeft vermeld, nit dien hoofde niet vol • doer aan het voorschrift van art . 223 van het Wetboek van Strafvordering en daarorn nietig en van onwaarde moet wor den beschouwd . 25 September 1857 . Vonnis van bet Kantongeregt to Voorburg, waarbij is beslist, dat de yr oeger tusschen verschiliende armbesturen gesloten all . mentatie-contracten, door de wet op het Armbestuur van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n 100), niet zijn vervallen ; en dat de tegenwoordige burgerlijke armbesturen zijn opgevol gd in de regten en verpligtingen van de voormalige armmeesters der Heilige Geest-armen (Zie Vonnissen 15 November 1856, .31 Maart 1858 en 10 Junij 1858 .) 3 October 1857, n°. 54, Besluit, waarbij is heslist, dat onderstand aan minderjarige kinderen, a?gescheiden van hunnen in leven zijnde vader uitgereikt, in den zin der wet, moet geacht worden ann dien vader to zijn verstrekt en dat dien ten gevolge het onderstandsdomicilie van den laatste, ook dat der eersten is . 8 October 1857, n°. Missive van den Minister voor de taken der Boomsch 1 atholijke Eeredienst, luidende ; Bij missive van den 3 deter, n° . 676, uit U . . . de nreening, dat het parochiaal kerkbestuur van A, geene magtiging zoude behoeven tot aanvaarding van de, door wijlen B, bij zijne uiterste wilsbeschikking van den besproken making eener fondatie van . . eeuwigdurende jaargetijden in de kerk van A, onder verband eener grondrente van . . gulden 's jaars, gevestrgd .

397 Het zij mij vergund U . . . to bemerken, dat die mooning niet kan opgaan ; gelijk ik vertrouw, dat van uwen karat zal worden ingezien, bij overweging vary de volgende consideration . Naar lull van de uiterste wilsbeschikking heeft de ertlater den wit gehad, om in de kerk to A . ten eeuwigen dage to loon huuden . . bepaaldelijk aangewezen jaargetijden ; terwijl hij, ter bekostiging daarvan, eene som van . . gutden 's jaars aanwijst, die als grondrente moot gevestigd worden op zijne stele . De bewoordingen, waarin doze making zijn omschreven, kunnen op grond van art . 934 van hot Burgerlijk Wetboek, veilig in lien zin worden opgevat, dat de fondatie aan de kerk van A in eigendom moot aankomen ; vermits doze zin met den card der beschikking en derzelver onderwerp hot meest overeenkomt en anders gees wettige uitwerking of gevolg zoude kunnen hebben . Indies men niet aanneemt, dat de kerk van A, in hare hoedanigheid van regtspersoon, geroepen is tot hot verkrijgen van den, bij de uiterste wilsheschikking, vermaakten eigendom , dan ontvalt de legataris en niemand zoude alzoo regtens kunnen optreden als eigenaar der fondatie . De kerk van A is, slechts op den voet van art . 947 van lief Burgerlijk Wetboek, bekwaam om doze, buiten eenigen twijfel aan haar verbondene, stichting to bezitten, en haar kerkbestuur, als uitsluitend belast met de zorg voor hare tijdelijke of stofE'elijke belangen, is derhalve alleen bevoegd tot hot aangaan der burgprlijke handelingen, waartoe de making dezer fondatie aanleiding geeft, slot enkel bij hot aanvaarden en bij de vereischte overschrijving in de openbare registers, maar oak bij hot ontvangen diet rente en bij hot instellen van regtsvorderiug, voor hot geval, dat er ten eenigen tijde, stoornis in de jaarlijksche betaling mogt plants vinden . Naar oars hurgerlijk regt, zijn ale fidei-commissaire substitution verhoden en is de regtspersoonlijkheid afgeschaft, die uudtijds aan geestetijkebeneficien en kerkelijke fondatien was verknocht, - zoodat de tijdelijke pastoors of anders gezegd, de elkander opvolgende titularissen eener kerkelijke betrekking, de hoedanigheid van se-

398 delijk ligchaam niet lwzittende, regtens onbekwaam zijn, om in deze als eigenaars op to treden, of, her zake van Fondatien, bur,erlijke handelingen aan to gaan . Voor de rNgtsgeldigheid van zulke makingen, Is waarvan bier de reden is, worth tan ook volstrekt vereischt, tat zij, met toepassing van bet, bij art . 934 en 1380 van bet Burgerlijk Wetboek omschreveu beginsel, worden opgevat als to zijn geschied aan de kerken o f godsdienstige gestichten, welke, nit kracht van art . 947 en 1717 van tat Wetboek, bij makingen of schenkingen kunnen verkrijgen, nits de daarbij bedoelde mag tilting is verleend geworden . In verhand met deze bier to lande geldende regtsbeginselen en her voorkoming, tat de Fondatien van kerkelijke diensten als nietig en van onwaarde zouden worden geoordeeld, wend tijdens bet Fransche bestuur, ingevolge de decreten van 22 Fructidor an XIII (9 September 1805) en 30 December 1809 . als ook overeenkomstig bet advies van den Staatsraad gedagteekend 2[ Frimaire an XIV (12 December 1805), aangenomen en beslist, tat de kerkbesturen, als erkende regtspersonen, nitsluitend hevoegd zijn, om de goederen en inkomsten der Fondatien van zielmissen en andere kerkelijke diensten to aanvaarden en to beheeren, under gehoudenheid om daaruit aan de dienstdoende pastoors of anc~ere daartoe door den Bisschop aangewezen priestess, de honoraria to kwijten, overeenkomstig de re ;lementen van de diocees en de acten of titels der makingen of stichtingen . Op grond daarvan zijn de makingen of schenkingen van den onderwerpelijken aard, steeds heschouwd als aan de betrokken kerken toe to behooren en regtsgeldend to zijn, wanneer de bewindvoerders der kerken, to dien aanzien, de bij artt . 947 en 1717 van bet But gerlijk Wetboek gevorderde magtigin g tot aanvaarding batten gevraagd en verkret ;en . Ook, volgens bet Algemeen Reglemerrt voor de parochiale kerkbesturen in bet bisdom van C ., zijn die hesturen belast met bet aangaan van alle burgerlijke handelingen, waartoe de parochien, in hare hoedanigheid van zedelijk ligchaam, de bevoegdr

399 held hezitten ; weshalve ik mij vleijen durf , dat U . . . tar Been bezwaar in zal vinden, om het parochia,al kerkbestnur to A to onderrigten, dat het de making der in de kerk aldaar gevestigde jaargetijden, door wijlen BB hesproken, hehoort to aanvaarden na daartoe de vereischte magtiging des Koninuss op de gebruikelijke wijze, to hebben gevraagd en verkregen, ten einde vcrvolgens to kunnen zorgen, dal de filet van aankomst der door den erflater op zijne stele gevestigde grondrente, ingevolge art . 784 van het Burgerlijk Wetboek, in de daartoe bestemde openbare registers worde overgeschreven . Langs lien weg zal het bezit van den eigen,lom tier fonda tie op eerie legate wijze aan de kerk verzekerd zijn onverminderd de verpligting van het kerkbestuur, om de ingevorderde grondrente jaarlijks, bij bet verrigten tier jaargetijden, naar hehooren aan den pastoor uit to keeren, na aftrek van de, door U, . ., ingevolge art . 24 van bet Algemeen Reglement voor de parochiale kerkbesturen hepaalde kerkreglen . Met opzigt tot de bij het testament besproken uitreiking van . . gullies aan derv pastoor, tot het does van zielniissen, kan men aannemen, dat deze heschikking van den erfiater geese eigenlijk gezegde making ten behoeve van derden daarstelt, maar slechts een last is tot een bepaahi einde aan de erfgenamen opgelegd ; weshalve, to lien aanzien, geese magtiging tot aanvaarding behoeft to worden gevraagd, nosh benoodigd kan zijn ter verzekeriog van ei gendomsregten , vermits deze daarhij niet, zooals bij de eeuwigdurende jaargetijden, kunnen to pas komen . De aanvrage van bet Kerkbestuur, om magtiging tot aanvaarding tier making, betreifende de eeuwigdurende jaargetijden, zal ik van U . . . op tie gewone wijze inwachten, ten einde daaraan mijnerzijds het vereischte gevolg to kunnen geven . (Zie Missive 8 September 1857 n~ . $ o o , alsmede Vonnis 10 Fehruarij 1854 en de daarhij geplaatste Nota op bladz . 304-313 van den Tienden Jaargang van lit flandboekje .)

400 8 October 1857, nn. 85 . Besluit, waarbij is beslist, dat een arme, die langer den vijf~ Lien maanden onder de werking der wet van den 28 Juuij 1854 (Staatsblad, n° . 100), zonder genot van onderstand uit de in art . 36 flier wet bedoelde armenfondsen is verbleven, verkeert in de termen van art. 38 en dierrtengevolge de geboorteplaats tot dornicilie van onderstand heeft, al is bet flat die arme, gedurende de bedoelde vijftien maanden, door tusschenkomst van particuliere personen, ondersteuning heeft genoten . 20 October 1857, n

96.

Besluit, waarbij de gevraagde magtiging tot aanvaarding van een aan de Roomsch Katholijke armen vermaakt legaat aan een zich noemend R . K. 9rmbestuur, geweigerd en daarentegen toegestaan wordt aan bet door den Kerkvoogd ingesteld parochiaat .4rmbestuur ; en zulks op grond, flat bet door den Staat erkend kerkelijk gezag ontkent, flat bet zich noemende ft . K. Armbestuur die hoedanigheid bezit, en daarentegen bet parochiaat armbestuur aanwijst als bet eenige erkende kerkelijk armbestuur der R l[L gerraeente in de betrokkene pleats ; welke ontkenning en aanwijzing voldoende wordt geacht, om to dienen tot grondslag der in deze vereischte administrative beschikking van bet Staatsgezag . Note . Het gold bier de vraag : of een R . K . kerkelijk armbestuur, hetwelk, krachtens art . 48 van bet algemeen Regle'ment voor de besturen der parochiale en andere Katholijke instellingen van liefdadigheid, bij de invoering van flat Reglement, was opgeheven en ontbonden, zich eigenmagtig en in strijd met bet kerkelijk gezag kon staande houden ? De min • derheid der leden van flat opgeheven en ontbonden armbestuur wilde deze vraag bevestigend zien beantwoorden, niettegenstaande bet kerkwettig was vervangen door een parochiaal armbestuur, hetwelk als zoodanig had voldaan aan art

401 7 der wet van den 28 Junij 1854 (Staatsblad n°. 100) en derhalve ook van Staatswege als wettig erkend moest worden. Eene latere poging van de opposerende ledon van bet opgeheven en ontbonden armbestuur, strekkende om door bet Staatsgezag erkend to worden als bevoegd tot het aannemen eener schenking, is op 's Konings last afgewezen bij beschikking van den 1llinister van Binnenlandsche Zaken van den 17 April 1858, n° . 184 . 26 October 1857, n° . 196 . Missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken aan Gedeputeerde Staten, houdende nadere inlichtinuen no{fens de vaststelling van hey maximum van den ouderstand, bedoeld bij art . 25 der wet tot regeling van bett armbestuur ; - met aanbeveling om die 6emeentebesturen, wavier bepaling van dat maximum nog; veel to hoog is, daarover to onderhouden in verband met de circulaire van den 13 October 1856, n 236 . 2 November 1857, n° . 3 . Besluit, waarbij bet verzoek van een parochiaal armbestuur, om een kapitaal, vermaakt onder den last van eeuwigdurende kerkelijke diensten, to mogen bezigen tot bet vernietigen van aandeelen in de negotiatie, ten behoeve van den opbouw der kerk aangegaan, words afgewezen, uit aanmerking;, dat bet geven van de door bet kerkbestuur verlangde bestemming aan bet vermaakte kapitaal niet slechts bet Fonds zoude does wegvallen, uit welks renteu de jaarlijksche fasten van bet legaat moeten worden gekweten, maar ook in strijd zoude zijn, zoowel met de door den erflater aanbevolen maatregelen tot verzekering zijner intentie, als met de beginselen van eon goed financieet beheer . Nota . Zie, in verband met bet bij dit besluit gehandhaafd beginsel, de circulaire van den 25 Februarij 1850, n° . $~ . (bladz . 288--292 van den

Negenden .Taargang van dit Hand-

402

boeleje), waarbij belangrijke beschouwingen zijn medegedeeld,

omtrent dit, voor het kerkelijk financieel beheer, allezins gewigtige onderwerp . Onder de verschillende kerkelijke voorschriften, omtrent de verpligting der Kerkbesturen tot bet rentgevend makes van kapitalen aan de kerken besproken, verdient het volgende, vervat in de instructie, op den 28 danuarij 1835 door den Bisschop van Luik uitgevaardigd, bijzondere aandacht : Quant a l'emploi des capitaux rembourses a des reparations, quelqu'urgentes qu'elles paroissent, jamais noun ne l'autoriserons . C'est le moyen de ruiner les fabriques, et si deja de tels abus ont eu lieu, comme nous l'avons vu aver peine, touts depense qui ne seroit point de striate necessite doit, etre N

M

rejettee du budjet, jusqu'a ce que les capitaux alienes soient reproduits .

4 November 1857, left . a .

Missive van den Minister van Binnerrlandsche Zaken, luidende : De Rijksjaarwedden en toelagen, welke tegenwoordig aan openbare onderwijzers of aan gemeenten ten behoeve van haar openbaar lager onderwijs worden uitbetaald, zijn in twee klassen to rant;schikken Tot de eerste klasse behooren die, welke, de meeste twee eeuwen of {anger geteden, sommigen ook later, door de overheid vex teend werden, meestal, zoo men wit, ter vergoeding van inknmsten nit geestelijke goederen en bezittingen, door den Staat tot zich getrokken . Tot de tweeds die, welke niet als schadeloosstelting, maar apses tot ohhouwing en verbetering van bet openbaar lager onderwijs zijn tuegestaan, en hares oorsprong hoofdzakelijk vinden in bet hesluit van den Souvereinen Vorst van den 20 Maart 1814 (Staatsblad n° . 39) en latere Koninklijke besluiten . Voor de juiste toepassing der meows wet op bet lager onderwijs, is bet van belang to weten , welke openbare onder-

403

wijzers of gemeenten in uwe provincie tot de eerste, en welke tot de tweeds kiasse behooren . 1k lieb alzoo de eer U, Mijne Heeren, nit to noodien, mij daarvan opgave to does, met vermelding sevens bij die der eerste kiasse (voor zooverre dit kan warden nagespoord) bij welke gelegenheid en op welken grood de jaarwedden of toe)agen zijn verleend . Nota. De hier bedoelcie Rijksjaarwedden, alsook de provincials toelagen van gelijken aard, zijn, volgens art. 70 der wet van den 13 Augustus 1857 (Staatsblad no . 103), gecontinueerd uiterlijk voor den tijd van drie jaren to rekenen van bet tijdstip waarop die wet verbindend is geworden Art . 4 van bet Vorstelijk besinit van den 0 Maart 1814 (Staatsblad no . 39) bepaalde : "Inmiddels, en in afwachting Onzer finale beslissing desowege, zullen ann de scboolonderwijzers nit's Lands kasse, oe n to rekenen van primo December 1813 af, zoodanige 'traktementen en subsidies worden uitbetaald, als zU , vOor ode inlijving deter Landen in Frankrijk, respectivelijk nit 0's Lands of nit eenige algemeene kassen genoten hebben . Art. 50 van het organiek decrees van den 18 October 18 0 bepaalde : "Tons les etablissements d'instruction publique sons main"tenus . Leurs depenses seront payer comme par le passe . Daaruit volgde, dat de tractementen en toelagen, waarvan hier de reden is, tijdens het Fransch bestnur moesten worden gecontinueerd . Dc bier bedoelde Rijksjaarwedden, welke seders meer clan twee eeuwen ten behoeve van bet openbaar onderwijs ziju gekweten, beefs men steeds beschouwd als een verkregen refit der geineenten, voortvloeijende nit verdrag of nit schadeloosstelling voor bet gemis van bet genot der geestelijke goederon, die de Staat in bezit had genomen en waarop de verpligting, tot het voorzien in de kosten van bet onderwijs, kleefde . Bepaaldelijk was dit het geval met de provincie Noord-

404 alwaar de parochiale goederen en inkomsten, verbonden aan de kerken, pastorijen en kosterijen, tijdens de Reformatie , niet geconfisqueerd, maar slechts van Staatswege in beheer genomen zijn , onder de verpligting , om de daarop rustende lasten to kwijten . (Zie de placaten van den I 1 Junij 1630 en 6 Augustus 1636.) Bij de resolutie van de Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden van den 28 April 1632 wend uitdrukkelijk bepaald brabant,

"dat de geestelijke goederen tot goon ander einde zullen worden gediverteert als tot onderhoud van de Predikanten en de Schooldienaren.

flit beginsel, onder anderen bij der Staten resolution van den 30 September 1636, 2 7 Augustus 1646, 16 October 1648 , 10 Februarij 1649 en 9 April 1649 bevestigd, is steeds toegepast, en, ook voor zooveel de "schooldienaren" betreft, bepaaldelijk geregeld, zoo bij hot Reglement op de politieke lleformatie der Generaliteitslanden van den 1 April 1660, als bij de voor die landen vastgestelde schoolreglementen van den 3 Mei 1655 en 31 Maart 1725 . Hot beheer der geestelijke goederen in de Generaliteitslanden wend niet met hot Staatsdomein vereenigd, maar of zonderlijk gevoerd op daartoe ingestelde zoogenaamde geestelijke kantoren. Doze instellingen stonden wel onder hot Staatsgezag, maar werden toch geene eigenlijk gezegde Landskantoren . Zij waren, even als godshuizen en andere godsdienstige gestichten, zelfstandige administration, die aan den Staat belasting moesten betalen van de goederen, die zij bezaten ; terwijl de tot hot Staats-domein behoorende goederen aan zoodani a betaling niet onderworpen waren . Toen de hierbedoelde geestelijke goederen, bij besluit van hot Staatsbewind van den 28 November 1803, aan hot Departementaal bestuur van Braband, in admodiatie werden gegeven, geschiedde zulks onder uitdrukkelijke verpligting, om de op die goederen geaffecteerde lasten en uitkeeringen, ten behoove van de scholen, bij voortduring to moeten voldoen .

405 Als een gevolg der Staatsregeling van 25 Maart 1805 werden de geestelijke kantoren als zoodanig opgeheven en de daartoe behoorende geestelijke goederen met die van het Staats-domein onder een bestuur gebragt . De lasten en uitkeeringen op de geestelijke goederen klevende, werden vervolgens op de algemeene Staats-begrootingen uitgetrokken en als 's Rijks uitgaven voldaan . Bij het decreet van den 27 Februarij 1 werden alle geestelijke goederen met het Domein vereenigd . Edoch de bestemming der goederen van geestelijken oorsprong en de daarop klevende lasten en uitkeeringen werden niet veranderd, zooals blijkt : 1 . uit de volgende considerans van dat decreet . Voulant laisser leur destination les biens ecclesiastique, nqui servent aux depenses relatives k l'instruction publique, a ~~salarier les ministres des cultes et k acquiter les autres depenses "de cc service ;" en 22 nit het lste artikel van deszelfs dispositief, luidende : "Tons les biens d'origine ecclesiastique daps les Departements nde la Hollande, autres que ceux dons les revenues sont of nfectes aux salaires des ministres de cultes, leurs depenses aou a l'instruction publique, sont reunis an domaine de n1'Etat. 12 November 1857. Arrest van het Geregtshof in Gelderland, luidende Gehoord den Procureur-Generaal, hij monde van den Advocaat-Generaal, vorderende, dat, vermits de heschuldigde toestemming heeft verleend, dat door deze getuige verkiaring worde afgelegd, omtrent hetgeen tusschen hem en den heschuldigde is gesproken, aan den getuige zai worden gelast hieromtrent getuigenis of to leggen ; Gehoord de antwoorden van den Roomsch Katholijken Pastoor J, v . S ., verklarende, dat hij verlangt gebruik to makes van de bevoegdheid, hem bij art . 189 Wetboek van Strafvordering

4O6 toegekend , dock dat hij bereid is verklaring of to leggen , alleen voor bet geval het tIof van gevoelen mogt zijn, dat hij getuige daartoe, ten gevolge van de toestemming van dt~n beschuldigde, volgens de wet verpligt is ; Gehoord de verdediger, zich in deze zaak geene partij stellende ; Overwegende dat, ij art . 189 Wethoek van Strafvordering, aan hen, die, uithoofde van barmen stand, beroep of wettige bem trekking, tot geheimhouding verpligt zijn, de hevoegdheid wordt gegeven zich to verschoonen getuigenis of to leggen, dock alleen en bij uitsluiting wegens hetgeen waarvan de wetenschap aan hen tits zoodanig is toevertrouwd ; Overwegende, dat de getuige J . v . S . verklaard heeft van die bevoegdheid to willen gebruik maken, ten ware het Hof mogt oordeelen, dat hij in hetgeven van verklaring votgensde wet vet pligt zoude zijn ; dat in den regel zees zeker de Roomsch Katholijke geestelijken verpligt zijn het geheim to bewaren van al hetgeen hun in die betrekking is toevertrouwd ; dat doze bepaling niet uitsluitend is daargesteld in het belting van hem, die bet geheim toevertrouwde, maar in het belting van de leer dee Roomsch Katholijke Kerk, daar toch hot door eenen Roomsch Katholijken Pastoor in eene openbare teregtzitting mededeelen van hetgeen in zijne bediening here is toevertrouwd, noodwendig aanstoot zoude kunnen geven, en menigeen terughouden van ook in deze de voorschriften van zijne Godsdienst op to volgen ; Overwegende, dal hieruit volgt, dat zelfs de toestemming van den beschuldigde, dat de getuige atlas openbare wat tussehen beiden is besproken, aan den getuige als Roomsch Katholijk priester de bevoegdheid niet kan ontnemen, welke hem, ook in fret belting van de openbare rust, door de wet is gegeven ; Verstaat, dat de Roomsch Katholijke Pastoor J, v, S . niet verpligt is vet klaring of to leggen omtrent hetgeen hem als zoodanig in April 1857, door den beschuldigde, betrekkelijk de onderwerpelijke zaak is medegedeeld . 11Tota . Dit allezins merkwaardig arrest, komt in beginsel over•

407 een met hat arrest van hat Fransche hof van Cassatie in data 30 November 1810, luidende ale volgt : Vu lee articles 1 et suivants du concordat du 26 Messidor an IX et la loi du 1 8 Germinal an X ; "Attendu quil results de ces articles que la religion Cathofflique est place sons la protection du Gouverneinent, que ce son exercise doit consequemment '#qui bent. necessairement "etre respects et maintenu ; que la confession bent essentielle"ment an rite de cette religion ; qu'ele cesserait d'etre prati"quee des l'instant oh son inviolabilite cesserait d'etre assures : "que lee magistrate doivent done respecter et faire respecter "le secret de la confession, et qu'un pretre ne pent etre term 'jde deposer, ni meme titre interroge sur lee revelations qu'il a revues daps set acts de religion ; "Qua, sans dante, lee pretres soot soumis, comma lee autres "citoijens, it I'obligation de rendre temoignage en justice des "faits qui sont it leur connaissance, lorsque cette connaissance "leur est parvenus autrement que par la confiance necessaire 'dc la confession ; qu'il nest pas du, it set egard, plus de privilege it la foi sacerdotale qu'a la foi naturelle ; mais que 'ice principe general ne pent titre applique it l'espece sur Ia"quelle it a ate statue par la tour de justice criminel le du "Departement de .Ternmappes ; que, daps cette espece, si la revelation, en efl'et, faite au pretre Laveine, n'a pas lieu "reellement daps un acts religieux et sacramental de confession, "n'a ate determines que par Ic secret qui etait du a cat acts; que east daps cat acts, et sons la foi de son inviolabilitd, "que le revelant a voulu faire sa revelation ; que, de son cute, le pretre Laveine a cm la recevoir sons la foi et l'obligation 'de cette inviolabilite ; que la banns foi et la confiance de l'un et de l'autre ne peuvent titre trompees par une forma "qui, n'etant relative qu'it l'effet sacramental de la confession, "ne pent en aneantir lee obligations extrieures et civiles ; nQu'une decision contraire, daps cette espece, en ebranlant nla confiance qui est due it la confession religieuse, nuIrait

408 essentiellement a la pratique de cot acts de la religion NCatholique ; qu'elle serait consdquemment en opposition aver »les lois qui en protdgentl'exercice, et qui sons ci •dessus cities ; Nqu'elle blesserait, d'ailleurs, la morale et l'intdret de la socidtd . " Casse , etc . 17 November 1857 . Vonnis van de Arrondissements-regtbank to 's Gravenhage, waarbij is beslist : dat eerie natuurlijke rnoeder naar regten fist is verpligt haar natuurlijk fist erkend kind to onderhouden, omdat alleen door de erkenning van zoodanig kind op de wijze bij de wet hepaald, burgerlijke betrekkingen en verpligtingen tusschen dat kind en zijnen vader of moede'krrnnen gehoren worden ; en dat, ingeval die rnoeder voor bet onderhoud van hit gedachte kind beefs gezorgd, zij most beschouwd warden als negotiorum gestor van bet kind en mitsdien bet rigs beefs, na deszelfs flood, de noodzakelijke en wetlir,e nitgaven, your helzelve gedaan, van den boedel of de vacante nalatensehap des kinds terug to vorderen . (Zie Vonnis 3 Februarij 1857 en Arrest 4 December 1857 .) 20 November 1857, no . 49 . Besluit, waarbij words bepaald, flat vrijdom van briefport zal worden verleend aan de briefwisseling, die wegens dienstaangelegenheden, onder de gewone bepalingen van kruishand en eigenhandig contreseign, gevoerd words : 1 tusschen de provincials Inspecteurs van bet lager onderwijs, en den Commissaris des Konings en de Gedeputeerde Staten der provincie, waar zij resideren ; vender met hunne amhtgenooten in de andere provincien onderling, met de districtsschoolopzieners, de gemeentebesturen, de plaatselijke school commission en de onderwijzers in hunne provincie : 2° . tusschen de districts•s choolopzieners, en de Commissaris des Konings en de Gedeputeerde Staten der provincie, waar zij resideren, voorts met hunne ambtgenooten in

409 dezelfde provincie onderling, met de gemeentebesturen, de plaatselijke schoolcommissit ;n en de onderwijzers in bun district ; en 3°° tusschen de plaatselijke sclnolcommissien en de onderwijzers in dezelfde gemeente . 4 December 1857 . Arrest van den Hoogen Raad, waarbij, onder anderen, is aangenomen : dat onder de waarneming van eens anders zaak is begrepen die van elk hem betrefl'end belang ; -- dat onder zoodanig belang buiten twijfel behoort de zorg voor bet onderhoud en de opvoeding van eens anders kinderen ; - dat, hoezeer bet belang der kinderen daarin merle is betrokken, daardoor echter niet is uitgesloten, maar daarentegen in de eerste plaats daarmede in verband staat, hot belang der ouders, aangezien, volgens de artikelen 353 en ,361 van bet Burgerlijk Wetboek, de ouders verpligt zijn hunne minderjarige kinderen to onderhouden en op to voeden ; en dat derhalve de vrijwillige waarneming van deze, anders door de ouders zelve to vervullen verpligting, voornamelijk geschiedt in bet belang der ouders zelve . (Zie Vonnis van 3 Februarij 1857.) 5 December 1857,

no . 90 .

Besluit, waarbij ter uitvoering van art . 55 der wet van den 13 Augustus 1857 (Staatsblad n° . 103), de onderscheidene provineien des Rijks worden verdeeld in schooldistricten ; als : Noordbrabant in 13 districten . Gelderland » 10 Zuidholland » 10 u Noordholland a 12 u Zeeland ~~ 6 u Utrecht ~~ 5 ,> Friesland » 9 Overijssel » 7 a Groningen n 7 n Drenthe » 5 ,, ~~ 8 a Limburg 18

410 14

December 1857, n

116 .

Missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken, waarbij, onder anderen, wordt to kennen gegeven dat de Regering gemeend heeft de bepaling van bet petal leden der plaatselijke schoolcommissien aan de gemeenteraden to moeten over laten, naardien plaatselijke omstandigheden daarop van invloed kunnen zijn ; dat zij die radon evenzeer bevoegd acht daarbij zoodanige bepalingen vast to stellen, als nuttig of noodig mogten worden geoordeeld, zoo als bet al of niet periodiek

aftreden der

leden enz . ; dat, wel in een vorig wets •ontwerp (dat van September 1854) was bepaald, dat die commission zooveel mogelijk voor een vijfde deel zouden bestaan uit onderwijzers, maar dat daaruit niet volgde, dat in elke, zelfs de merst aanzienlijke gemeente, de commissie niet moor dan vijf leden zou tellers , daar bet allezins geoorloofd zou geweest zijn haar uit tiers of vijftien leden to doers bestaan ; dat de Regering bevoegd is to achten aan de plaatselijke schoolcommissien, als een deel van bet algemeen Rijkstoezigt, voorschriften of inlichtingen to geven ; dock dat hot voorshands ziet noodig wordt beschouwd daar toe over to gaan, schoon de Regering steeds bereid zal worden bevonden tot de oplossing van moeijelijkheden , die zich voordoen, merle to workers. (Zie Missive 29 December 1857, n° . 164) . 24 December 1857 . Vonnis van bet Kantongeregt to Gorinchem, waarhij is aan • genomen , dat bet visschen op Zondag met eene zoogenaamde bouting•z egen, valt in de termen van openbaren arbeid, die verboden en strafhaar gesteld is bij de wet van den 1 Maart 1815 (Staatsblad n° . 21) . Nota. De Arrondissements-regtbank to Gorinchem heeft bet boven vermeld vonnis, bij haar vonnis van den 27 Ja-

411 nuarij 1858, in hooger beroep to niet gedaan en de be . klaagden van alle regtsvervolging ontslagen . De voorziening in cassatie tegen dat vonnis is,, bij arrest van den Hoogen Raad van den 7 April 1858, verworpen, op grond dat bet visschen op Zondag, zoo min bij de tegenwoor-

dige wet op de jagt en visscherij van den 13 Junij 1857

(Staatsblad

n°. 87) als bij de vroegere wetten op

dat stuk van den i t Julij 1814 (Staatsblad n°. 79) en 6 Maart 1852 (Staatsblad n°, 47) is verboden ; dat bet visschen niet valt onder de toepassing der wet van den 1 Maart 1815 (&aatsblad n°, 21) ; en dat, bij bet beklaagde vonnis, mitsdien to refit is beslist, dat bet feit, dat bier is bedreven, noch misdaad, noch wanbedrijf noch overtreding oplevert . 29 December 1857, Staatsblad n° . 181 . Wet, luidende Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut ! doen to weten Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dat, volgens arts . 119 en 120 der Grondwet, de algemeene begrooting jaarlijks moet worden vastgesteld ; Zoo is bet, dat Wij, den Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze Art . 1 . Ilet Vilde hoofdstuk der begrooting van de Staats-uitgaven voor bet dienstjaar 1858, betrefl~ende bet Departement voor de Zaken der Roomseh Katholijke Eeredienst, wordt vastgesteld ale volgt : 1 ste Afdeeling. Het Departernent. Artikel 1 . Tractement van den Minister Transporteren

f

8,000.00

f 8,000 .00

412

Per transport, Artikel

2.

Tractementen

ambten.aren en bedienden .

f

8 .000.00

f

15,200 .00

der .

.

Artikel 3 . Bureau- en locaalbehoeFten, benevens drukwerk

.

2,800 .00

Artikel . 4. Reis- en verblijfkosten

.

Memorie . P

26,000 .00

Ilde AFdeeling. Roomsch Katholijk Kerkgenootschap . Artikel 5 . Kerkelijk bestuur . Artikel 6 . Serninarien .

.

. f 20,610 .00

.

13,400 .00

Artikel 7 . Onveranderlijke corn . petentien Artikel 8 . Plaatselijk dienst-

21,745 .51 5

doende kerkleeraars 459,297 .67 Artikel 9 . Subsidies ten behoeve van kerkelijke gebouwen en pas torijen

.

24,200 .00 f 539,253 .l85

IIIde AFdeeling. Kerkgenootschap der Oud-bisschoppelijke Kierezy . Artikel 10 . Kerkelijk bestuur .

f

4,300 .00

Artikel 11 . Plaatselijk dienstdoende kerkleeraars 7,000.00 Artikel 12 . Subsidies ten hehoeve van kerkelijke gebouwen en' pasMemorie .

torijen

f 11,300 .00 IVde AFdeeling . Pensioenen, wachtgelden en tijdelijke onderstand . Artikel 13 . Pensioenen

.

.

Transporteren .

. f 51,406 .00 f 51,406 .00

f

570,553 .18 5

413 Per transport . Artikel 14 . Wachtgelden . . . Artikel 15 . Tijdelijke understand

f

51,406.00 662 .50 2,300,00

f

5'76,553 .18

f

54,368.50

Vde AFdeeling . Artikel 16 . Onvoorziene uitgaven

en alzoo tot een bedrag van

zes

.

.

.

.

3,000 .00

honderd drie

en dertig duizend negen honderd een en twintig golden ac/it en zestig en , een halven cent.

.

.

f 633,921 .68 5

Art . 2 .

Wanneer de sum, in dit hoofdstuk uitgetrokken voor een der onderwerpen van uitgaaf, begrepen in de artikelen 3, 4, 9, 12, 13 en 14, ontoereikend mogt worden bevonden, kan hat ontbrekende bedrag, met inachtneming van hat voorschrift van hat 2de lid van art. 24 der wet van den 5 October 1841 (Staatsblad n° . 40), aangevuld worden door overschrijving uit den post van onvoorziene uitgaven, in hetzelfde hoofdstuk voorkomende. Art . 3 .

De in den loop van bet dienstjaar opkomende behoel!ten, hat voorschreven departement betreifende, welke hare omschrijving niet vinden in de artikelen van dit hoofdstuk, worden op den post van onvoorziene uitgaven aangewezen . Die uitgaven worden bij de rekening omschreven en verantwoord in zoo vale bijzondere posters, als zij gelijksoortige onderwerpen beireifen . Lasten en bevelen, dat daze in hat Staatsblad zal worden geplaalst, en dat alle Minisleri~le Departementen, Autoriteiten, Collegian en Ambtenaren, wien zulks aangaat, aan de naauw • keurige uitvoering de hand zullen houden .

414 Nota . De Memorie van Toelichting, sevens bet ontwerp der boven • staande wet gevoegd, luidt als volgt "De onderwerpen van uitgaaf tot bet Zevende hoofdstuk der Staats-begrooting behoorende, zijn voor de dienst van 1858 breedvoerig omschreven en in de bijzonderheden toegelicht bij den uitgewerkten staat, die met drie bijlagen hiernevens is gevoegd . Daarin vindt men dey redenen ontvouwd van de veranderingen ,

welke in de cijfers van sommige artikelen van dit

hoofdstuk voor 1858, bij vergelijking met de vorige begrooting, worden aangetroffen . De voornaamste veranderingen

zijn

bet gevolg van, of

houden verband met de vorderingen, welke bet work der organisatie van bet Roomsch Katholijk Kerkgenootschap, seders bet tijdstip der zamenstelling van de vorige begrooting, beefs gemaakt. Te dies aanzien words alhier, tot aanvulling der daaromtrent bij de vorige begrootingen gedane mededeelingen, nog bet volgende vermeld . De oprigting van hot, bij Koninklijk besluit van den 22 October 1854, n 44, erkende, to Driebergen, in de provincie Utrecht, gevestigde Seminarie voor bet Aartsbisdom van

Utrecht, is

voltooid en de inrigting van dat belangrijk gesticht, hetwelk buiten bezwaar van 'sRijks schatkist is gebouwd, zal eerlang hear beslag verkrijgen . De indienststelling van bet onderwijzend personeel en de opname der kweekelingen in de godgeleerdheid zullen daarbij nog in bet loopende jeer pleats grijpen ; waardoor bet to

Warmond, in Zuidholland

bestaande

voor bet Bisdom van Tiaarlem bestemd blijvende Seminarie hetwelk tijdelijk ook voor bet Aartsbisdom dienstbaar was -- insgelijks op cones normalen voet zal geraken . In verband met doze regeling is, bij Koninklijk besluit van den 6 Julij 1857, n 59, bepaald, dat aan de betrekking van vijf professoren, bij elk der twee hierboven bedoelde Roomsch Katholijke Seminaries, cone Rijksjaarwedde van vie,

415 honderd golden voor ieder, zal zijn verbonden ; waarvan het genot, to rekenen van den eersten Januarij aanstaande, aan de daartoe, door den betrokken Kerkvoogd van de diocees voor to dragen titularissen zal worden toegekend, wanneer, bij het Zevende hoofdstuk der Stoats-begrooting voor de dienst van 1858, de, tot kwijting dezer jaarwedden noodige verhooging van het Zesde artikel zal zijn toegestaan . Hierdoor zullen deze twee Seminaries, op gelijksoortige wijze als sedert long, ten aanzien van de to Haaren en to Hoeven (beide in Noordbrabant) gevestigde Seminaries der Bisdommen van 's Hertogenbosch en Breda, is geschied, de ondersteuning deelachtig worden, aan deze gestichten, bij artikel 58 van het Koninklijk besluit van den 2 Augustus 1815, no . 14, ter voorziening in de behoefte van bet hooger onderwijs in de Roomsch Katholijke godsdienst, van Staatswege is toegezegd . De, in het vorige jeer nog niet geheel tot stand gekomen, paroehiale indeeling van het Aartsbisdom van Utrecht, is thans voltrokken ; maar de daarmede verband houdende regeling der Rijksjaarwedden van de paroehiale geestelijken in die diocees, heeft slechts ten deele hear beslag kunnen verkrijgen, aangezien de bescbikbare fondsen van het achtste artikel van het Zevende hoofdstuk der Stoats-begrooting voor 1857, niet toereikend zijn, om die regeling to kunnen voltooijen, zooals uit de berekening van bet nog benoodigde op dot artikel, in den uitgewerkten stoat vervat, zal blijken . Onlangs zijn de moeijelijkheden opgeruimd, welke de paroehiale indeeling van het Bisdom van Haarlem, bepaaldelijk in de steden wear meer don eena statie of kerkgemeente bestond, ontmoette . Tengevolge daarvan heeft het Roomsch Katholijk Kerkwezen in de steden Alkmaar, Amsterdam, Delft, Gouda, 'sGravenhage, Ilaarlem, Hoorn, Leijden, Rotterdam en , chiedam, eene nieuwe regeling ontvangen . Daarbij zijn de aldaar van cods gevestigde statien, ten getale van 49, opgebeven en servangen door 36 parochien, walker kerkelijk grondgebied

416 is omschreven met aanwijzing der bestaande kerkgebouwen, die voor de parochiaae dienst, in hoedanig1 eid van hoofden hulpkerken zullen behouden blijven en van de zoodanige, die reeds dadelijk zijn, of later, nadat de betrokken parochiekerken de vereischte vergrooting hebben ondergaan , zullen worden buiten dienst gesteld . Te gelijkertijd is het personeel der bij die parochien dienstdoende geestelijken bepaald en voor bet beheer der stoffelijke belangen, op den voet van het in 18 .54 vastgesteld Algemeen Regiement, een parochiaal Kerkbestuur ingesteld ; terwijl flu tevens de oprigting van een parochiaal Armbestuur, op den voet van bet algemeen Reglement van 1855 aldaar zal plaats grijpen . Van deze gewigtige regeling verwacht men de gewenschte gevolgen ter verbetering van den in die steden zoolang bestaan hebbende

abnormalen

toestand van het Roomsch-

Katholijk Kerk- en Armwezen . Zij kan, bij eene behoorlijke handhaving der ingevoerde organieke bepali,ngen, de goede orde in dat stuk verzekeren, dewijl nu een rigtig beheer en een doelmatig toezigt zijn voorgeschreven . De alzoo ingestelde parochien zijn dan ook, voor zoo ver, naar mid van art . 1 der wet van den 10 September 1853 (&aatsblad n° .

102), wend vereischt, bij de daartoe betrek-

kelijke besluiten des Konings op de gebruikelijke wijze erkend geworden, met bepaling van het getal en de hoegrootheid der Rijksjaarwedden, tot welker genot de dienstdoende geestelijken der erkende parochien, ieder in zijne betrekking, kunnen in aanmerking komen . De regeling flier jaarwedden heeft op gelijke wijze, als vroeger voor de parochien der Bisdommen 's Hertogenbosch en Breda is bepaald geworden, plaats gehad, zoo nogtans flat de toekenning van het voor iedere klasse bepaalde bedrag, beloopende f 600,

f 400, f 150 of f 100,

slechts in zooverre aan de betrokkene

titularissen is geschied, als de beschikbare fondsen van bet achtste

artikel der begrooting voor 1857 veroorloofden . Ten

aanzien van de overige in aanmerking komende parochiale

417

geestelijken is liet vooiuitzigt geopend, dat zU lat er ook in hot genot der voor hunne betrekking bepaalde jaarwedde zullen kunnen worden gesteld, wanneer hot heschikbaar to stellen hedrag van bet voormeld artikel voor 1858 en volgende dienstjaren daartoe geegenheid geeft . Bij bet toestaan van de daartoe noodige fondsen op do wijze in den uitgewerkten staat met cijfers uiteengezet, zal geleidelijk kunnen worcien voortgegaan met bet in orde brengen van dit onderwerp, waaromtrent, bij de Memorie van Beantwoording van hot voorloopig versiag der Tweede Kamer, op hot wetsontwerp tot vaststdlling van bet Zevende hoofdstuk der Staatsbegrooting voor 1857, in bet breede inliehtingen zijn gegeven . Ten aanzien van de verhooging, welke bet dertiende artikel "pensioenen", blijkens do toelicbtingen in den uitgewerkten stint vervat, voor 1858 behoeft, wordt athier aangemerkt, dat hot verstei-f der kerkelijke pensioenen, gedurende do laatst verloopen lien jaren , bet accres daarvan doorgaans beeft overtroffen ; zoodat hot geraamd beloop van dit artikel, hetwelk voor de dienst van 1847 nog f 55,691 bedroeg, bij hot op makers der begrooting voor 1857 tot op f 47,254 was gedaald . Seders I Julij 1856 tot op 1 Julij 1857 is doze laatste som cchter weder opgeklommen tot f 51,406, tengevolge dci- toev-alligc omstandigheid, dat gedurende do jongst verloopene muanderi sneer pensioeuen, door daarop aanspraak hebbende gecste1jken geviaag'd en minder gepensioneerden overleden zijn, den gewoonlijk plants had ; waardoor bet alzoo noodig is, dat do your dit onderwcrp uitgetrokken corn over 1848 beschikbaar zij .' Hot Voorloopy Vei-slaq der commissie van Rapporteurs, bij de Tweede Kamer, op bet bedoelde ontwerp van Wet uitgebragt, Iuidt als volgt : Met wets-oiitwcrp tot vaststelling van bet VIlde hoofdstuk der Staats-begrooting voor bet dienstjaar 1858 gaf bij hot

onderzoek daarvan in de afdeelingen aanleiding tot de volgeredc besehouwingen en bedenkingen .

418 § 1 . Bij gelegenheid van dit onderzoek ward , onder vere wijzing near hetgeen betrekkelijk dit meermalen besproken vraagpunt bij hat Vlde hoofdstuk is to pas gebragt, door enkele laden op nieuw hat afzonderlijk bestaan van bet Departement voor de Zaken der Roomsch-Katholijke Eeredienst bestreden . De Commissie van Rapporteurs acbt hat overbodig ook hier tar plaatse in eene nieuwe ontwikkeling van dit punt to trades en meant met daze bloote vermelding to kunnen volstaan . § 2 . In twee afdeelingen gaf men to kennen met leedwezen eene nieuwe verhooging van uitgaven bij dit hoofdstuk to hebben opgemerkt . Terwijl, om de vergelijking niet verder nit to strekken, in 1856 eene som van [587,441,33 voldoende is geweest om de uitgaven to bestrijden, weed evenwel voor 1857 ('615,911,68 3 aangevraagd ; en ziet men thans op nieuw dat bedrag tot op f'633,921 .68 5 verhoogd . Hit daze vergelijking schijnt eene zucht tot toenemende uitbreiding der nitgaven to blijken, en ward door sommigen de gevolgtrekking gemaakt, dat de ware beteekenis van artikel 168 der Grondwet nit hat oog schijnt to worden verloren . Immers daze verhooging vloeit hoofdzakelijk voort uit toenemende klimming der sommen voor tractementen, pensioenen en subsidies ten behoeve van kerkgebouwen . Meer en meer scheen hat dat, ongeacht de facultative strekking van art . 168 alinea 2, hat vermeerderen der tractementen hier regal wordt . Daze toch zijn van eene uitgaaf van f 431,910 .17 in 1856 geklommen tot hat aanvragen voor 1857 van f 449, 29 7 .67 en voor 1858 van f 459,297 .67 , nit welke aangroeijing men in die afdeelingen

de strekking meende to moeten opmaken om van lieverlede to komen tot bezoldigingen, die aan de titularissen een yoldoend middel van bestaan verzekeren . Voorzeker zou zulk een beginsel uit verschillende oogpunten bestrijding verdienen, ook wanneer men let tot welke geldelijke gevolgen hat bij eene consequence toepassing tot alle kerkgenootschappen zou voeren . Opmerkelijk noemden daze laden bet ook, dat bij he~ Vlde hoofdstuk de vermeerderingen aangedrongen worden

419 door uiteenzetting van hetgeen door de kerkelijke gemeenten words verrigt, en dat zoodanige toelichting bij dit hoofdstuk ~ntbreekt . In den boezem der commissie vonden deze besehouwingen evenwel tegenspraak . Er werd toegestemd, dat uit artikel 168 der Grondwet geenszins eene verpligting voortvloeit, maar beweerd, dat bet de bedoeling van dat artikel zou zijn om, a1s de behoefte blijkt en de staat der geidmiddelen het toelaat, de bestaande geestelijken to gemoet to komen, en door bet uitreiken van tractementen voor nieuwe standplaatsen de Kerk bij to staan in de rigtige vervulling barer roeping . Op die wijze uitgegeven, mogt men wel zeggen dat de meerdere uitgaven ook in bet belang van den Staat geschieden. Het mogt ook niet vergeten worden dat bet nieuw verleende strekken kan tot opheffing van vroegere ongelijkmatigheid . Artikel 9 c. [lit den bij dit artikel overgelegden staat (stuk no . 41) hebben eenige leden met bevreemding gemerkt, dat voor eene nieuwe kerk, die to Wijk-Maastricht in aanbouw is, niet alleen door den Staat en de provincie, maar ook door de burgerlijke gemeente zware subsidies worden afgestaan . Wanneer, zooals bier, de kerkelijke gemeente de belangrijke sour van f 44,000 kan bijbrengen, schUnen volgens daze laden andere subsidies minder noodig en rUst althans de vraag, of net bet oog op plaatsen, die veal grootere behoeften hebben, zooals bijv . Haarlemnermeer, de Moerdijk en andere de door bet Rijk aan dit kcrkgebouw geleverde bijdrage van f 7000 niet baser had kunnen worden besteed . Aldus vastgesteld bij de Commissie van Rapporteurs, den 19 October 1857 .' De hierop gevolgde Memorie van Beantwoording luidt ~'§ l . Bij haar antwoord op bet voorloopig verslag, betref fende bet Zevende hoofdstuk der Staats-begrooting voor bet dienstjaar 1857, heeft de Regering bet meermalen besproken vraagpunt, rakende bet afzonderlijk bestaan van bet Depar-

420

Cement voor de Zaken der Roomsch KathoUjke Eeredienst, in het breede behandeld, en teen op meow de redenen ontvouwd waarop zj hare overtuiging grondt, ndat het in het welbe "grepen b&ang van den Staat niet sechts wenseheUjk, maar "ook noodig is, tat tit 1)epartement worde in stand gehouden . Ei: is teen, zoo mm als thans, iets aangevoerd, wat dew door de ondervinding bevestigde overtuiging, bij de Regering kan doers wankelen . 1)e na, door cenige loden, geuite vrees, tat de bedoehie instandhouding gevaarlijk, zoo voor den Staat als voor de bTerk zoude kunnen worden, kan de Regering to minder deelen, omdat daartegen voldoende waarborgen in onze grond wettige insteilingen gelegen zijn . Wordt tit betwijfeid, tars zal men we willen toegeven, tat do opheffing van bet l)e partement de kracht tier waarhorgen zeker niet versterken, rnaar, geiijk meermalen is erkend geworden, veeleer zoude verzwakken . Zoolang tech het Zesde hoofdstuk der Grondwet do haudhaving van de daaruit voortvloeijende betrekking tusschen den Staat en de Kek vordert, blijven er, ter verzekering der wederzijdsche belangen meestal teedere bemoeijingen van Staatswege over waarvan de opdragt, als bjzaak, nan andere Departementen van algemeen bestuur niet weinig ongelegenheden zoude kunnen haters . Ovenigens wenscht de Regering alhier, met hot oog op do daartoe betrekkelijke bedenking, in hot Voorloopig Versing op bet Zesde hoofdstuk der Staats-begrooting voor 1858 vervat, nog op to merken, tat eon qeregeld kerkgenootschap veel meet punters van aanraking met bet Staatsgezag medehrengt, dan een o ;qeregeld, en tat mitsdien do card der zaak veilig mag doers aannemen, tat, ui bet Roomsch Katholijk kerkgenootsehap cone vaste organisatie heeft ondergaan, de hehoeften aan tit Depaitement greeter is dan to voren . § 2 . Do Begering had zich gevleid, tat de in 2 van bet Voorloopig Versing besprokene verhooging, hare regtvaardiging zoude gevonden hebben in do daarvoor pleitende redenen,

421 die nitvoerig verklaard en met cijfers gestaafd ZijIi, ZOO de Memorie van Beantwoording, betreffende de vorige Begrooting van dit Departement als bij de, nevens bet tegenwoordig wets-ontwerp overgelegde M emorie van Toelichting en den daarbij behoorenden uitgewei- kten start . Idea onderzoek flier stukken zad, naar men dnrft vertrouwen, de oveituiging schenken, flat de gedachte veihooging allezins billijk is en geensains voortvloeit nit de veronderstelde zucht naar gestadig toenernende uithreiding der uitgaven nosh bet gevoig kan zijn van verkeerd begrip der bedoeling van art . 168 der Grondwet en evenmin van bet, to regt hedenkelijk geacht begiusel, om van lieverlede to kornen tot bezoldigingen, die ann de bier bedoelde titularissen, a1hen ten koste van bet 1iijk, ecu voldoend middel van bestaan verzekeren . Gelijk in bet vorige jaar, bij de Memorie van Beantwoording breedvoerig is aangetoond, weed bet reeds in 1808, 1810, 18 14 en 1815, bij de daartoe betrekkelijke Staatsverordeningen, geopend vooruitzigt op eene behoorlijke regeling der bezoldiging van de Roomsch Katholijke geesteIijken, eerst voor verwezenlijking vathaar, toen de wet van den 24 December 1829 (Staatsblad n° . 75), houdende vaststelling der tienjarige begrooting aanvang nemdnde met 1830, do bcrekeriing van bet dc.stijds benoodigde, had aangenomen tot f 522 .42252 Daaronder waxen begiepen de, tbans in art . 7 van bet Zevende hoofdstuk afzonderlijk nitgetrokken, onvercznderlijke coinpetentien ad . 21 .74552 f

Zoodat do, aan de plaatseizjlce diensidoende geestelijken in de tegenwoordiqe provincien des Rjks, toegeulacbtejaai-wedden, volgens den toen aangenomen maatstaf, to znmen beliepen . . Het is bekend , flat flit cijfei- seders 1831, ter oorzake van den toenmaUgen rood der

f

500 .67 7 .00

Transporteren . f 500,677 .00

422 Per transport f 500,677 .00 schatkist, eene aanzienlijke vermindering op de Staats-begrooting heeft ondergaan, met voorbehoud echter van later wederom to worden aangevuld, gelijk dan ook langzamerhand is geschied ; waardoor de thans verleende en toegezegde jaarwedden in 1858 zullen vereischen de daarvoor bij art . 8 van dit hoofdstuk uitgetrokkene som van . . f 459 .297 .67 Bedragende alzoo . . f 41 .379 .33 MINDER, dan in 1829 was erkend noodig to zijn, om, bij de

regeling van het parochiaal kerkwezen, de in klassen ver • deelde gelijkmatige bezoldiging, waarop uitzigt was gegeven, to kunnen verstrekken . De destijds daartoe bepaalde som van ruim, 500 .000 stond in verhouding tot het toenmalige personeel en leverde een gemiddeld bedrag op van ruim f 400 per dienstdoende geestelijke . Men zal gereedelijk inzien, dat die middelsom geene ruime bezoldiging veroorloofde, alsook dat de toeneming der bevoh king en de belangrijke ontwikkeling van den maatschappelijken toestand in de jongst verloopene dertig jaren, eene niet geringe vermeerdering van behoeften in deze hebben medegebragt. Vanhier dan ook dat, ingeval men de bezoldiging van het thans benoodigde personeel, naar den in 1829 aangenomen maatstaf, wild regelen, er ongeveer /140,000 boven het toen bepaalde cijfer van ruim f 500,000 zouden worden vereischt, om aan de titularissen, die thans nog geene, of eene ontoereikende jaarwedde genieten, de bezoldiging to kunnen verleenen, welke hun vroeger was toegedacht . Hoezeer zoodanige verhooging, ook met bet oog op die, welke gelijksoortige uitgaven, ten behoeve van andere kerkgenootschappen sedert 1829 hebben ondergaan, niet onevenredig nosh onverdedigbaar zoude mogen worden geacht, ligt bet evenwel geenszins in de bedoeling der Regering om daarnaar to streven . Dit getuigt zoowel de specifieke berekening

423 in den uitgewerkten staat vervat, a's de verhouding, welke zich daaruit kennen doet ; terwijl het gemiddeld bedrag , hetwelk van ruim f 400 tot op ongeveer f 300 is verminderd, blijk oplevert, dat er aan zucht "tot toenemende uitbreiding order uitgaven" , in deze niet to denken valt . Bij de toepassing van het tweeds lid van art . 168 der Grondwet, wordt de facultatieve strekking van bet daarin vervatte beginsel, bestendig in het oog gehouden . De hoegrootheid van het bezwaar, uit die toepassing voor 's Rijks kas voortvloeijende, staat telkens op den voorgrond, wanneer de Regering, ter voldoening aan billijke aanspraken, van de gedachte faculteit gebruik maakt. Daarin ligt dan ook de reden, dat de zoo lang beloofde regeling der bezoldiging van de Roomsch Katholijke geestelijken, slechts van lieverlede plaats grijpt, en de nieuwe toekenningen, met groote matigheid , zeer laag worden bepaald, niettegenstaande de behoeften in de meeste gevallen bet quantum hooger zouden moeten doen stellen . Het schijnt overigens geen betoog to behoeven, dat deze toekenningen, welke achtervolgens, in verband met de parochiale regeling , geschieden, niet kuniien strekken, om aan de titularissen "een voldoend middel van bestaann to verzekeren . Immers, als men let op de hoegrootheid der jaarwedden van iedere klasse en daaruit ontwaart, dat slechts weinigen het maximum

van f 600 en de overigen niet meer dan

f 150 of f 100

f

400,

bereiken, dan zal men wel erkennen, dat

zoodanige geringe bezoldiging, werd zij, door de kerkelijke gemeenten, niet hooger en met meer dan bet alterum tantum opgevoerd, in plaats van een voldoend bestaan, geene voorziening in bet noodzakelijkste levensonderhoud zoude kunnen opleveren . § 3 . De bedenking op art. 9 c gemaakt, ten aanzien van de, door den Staat ad f 7000, de provincie ad f 6000 en de burgerl ke gemeente ad f 8000, bewilligde bijdragen in de op f 65,000 geraamde kosten der vernieuwing van de door ouderdom geheel bouwvallig gewordene parochiekerk to Wijk,Maastricht, vindt hare oplossing in bet vierde hoofdstuk van

424 hat nog steeds in bet hertogdom Limburg van kracht en in werking zijnde decrees van den 30 December 1 809 Bulletin des lois no . 303). De in dat hoofdstuk vervatte bepalingen, die bet gevolg zijn der verpligting, welke, ingevolge bet decrees van 2 November 1789, uit bet nationaal verklaren der kerkelijke ,goederen, is voortgevloeid, bragten de gehoudenheid merle, om in de kosten van den herbouw dies oude kerk to voorzien . Indien men hierop let en daarbij in aanmerking neemt, dat de betrokken kerkfabriek, ofschoon geen eigen fondsen, voor zoodanig buitengewoon week bezittende, echter, hover de zorg voor bet inwendige van dit gebouw, is belast ge . worden met de levering van minstens f 44,000, dan zal bet niet kunnen bevreemden, dat behalve door den Staat en de provincie, ook door de burgerlijke gemeente, in de onvermijdelijke kosten van dit noodzakelijke werk moest worden bij • gedragen tar voldoening ann de bier bovenhedoelde verpligting . 's Gravcnhage, den 2 November 1857 .

In de zitting der Tweeds Tamer van den 25 November 1857 werd bet wets ontwerp, tot vaststelling van hoofdstuk VII der° Staats-begropting voor 1858, met 55 seder 8 stemmen aangenomen, nadat de Minister voor tIe Zaken der R . K . Eeredienst bet volgende geantwoord had op enkele punter, die, bij de beraadslaging over but Zesde hoofdstuk diet bEgr noting, water aangevoerd ; uMijnheer de Voorzitter , ook al is bet, dat geen der leden «bij de algemeene beschouwingen over bet ViIde hoofdstuk bet `c woord vraagt, vermeeri ik toch , dat er your mij aanleiding « bestaat in de reds van een der sprekers van gisteren en in a lretgeen een antler spreker op heden beefs in het midden ge« brags, om korlelijk eenige inlichting to geven . ((1k wensch in hut bijzonder den geeerden afgevaardigde uit a Gouda (den beer Ho ffman) to beantwoorden, die gisteren

425 « eene vergelijking heeft gemaakt tusschen hetgeen uitgegeven «werd voor de Eerediensten volgens de begrooting van 1832, ((en hetgeen thans daarvoor wordt aangevraagd . Hij hee t ge((zegd, dat bet beg ag van bet Zevende hoofdstuk van de begroo« flog voor 1858 f 233,000 hooger was den die voor 1832 . Ik « meen op de meest bescheidene wijze dien geachten spreker in « overweging to mogen geven, of niet de volgende punten aan «zijne aandacht ontsnapt zijn ((In de eerste pleats, dat op de begrooting voor 1832 niet « voorkomen de kosten, thans vereiscbt voor de Eeredienst van ((bet hertogdom Limburg, en die voor 1858 op dit boofdstuk «zijn uitgetrokken voor een bedrag van (128 .000 . « In de tweeds pleats dat de pensioenen in 1832 op bet IXde « hoofdstuk en niet op het VlIde voorkwamen, en dat daarvoor thans op dit laatste hoofdstuk ruim 151,000 is uitgetrokken . Zoodat van de vermeerdering van f 233,000 in de eerste pleats most worden afgetr okken f 179,000 voor de beide zoo ((even genoemde posten . sVoorts wensch ik dien afgevaardigde nog to doen opmerken, ndat erin 1831, ten gevolge van den nood, waarin zich toes ((de Schatkist beyond, en van bet niet georganiseerd zijn van « het Roomsch Katholijk Kerkgenootschap, van de zijne van dit « Departement bewilligd is geworden in de afschrijving eener « som van f 100,000 in eens, zoodat, terwijl de tienjarige begrooting van 1830 nog een cijfer vaststelde van 1508,000, men (( zich in het volgende jaar met ruim eene ton gouds minder « moest hehelpen . ((1k geloof dat deze cijfers dien kundigen afgevaardigde zullen «doen zien, dat een en antler gisteren aan zijne aandacht ont«snapt is (1) . r

c~

a

n

u

(1) Om de verschillende cijfers der Staatsuitgaven ten behoeve der Eerediensten , voor de jaren 1832 en 1858, op het Zesde en Zevende hoo fdstuk der Staats-begrooting toegestaan, met juistheid to doen kennen, volgt bier eene daartoe uit die begrootin,gen ontleende berekening :

426 n Het jaar 1830 is ook door den afgevaardigde uit Groningen ~c (den heer Westerhoff) aangehaald, en daarom wil ik nog even

een bilk werpen op de begrooting van dat jaar, in verger lijking met de tegenwoordige, zoowel ten opzigte der Hera vormden als der Roomsch Katholijken . Wanneer die afge-

vaardigde beide begrootingen naast elkander legt zal hij zien, cc dat het cijfer voor het Hervormde Kerkgenootschap sedert dies a tijd is toegenomen met eene som van f 121,000, en het Roomsch «Katholijke nog f 41,000 zou moeten hebben, om tot het cijfer « to komen, dat reeds bij de tienjarige begrooting van 1830 ((was toegestaan . Bij de begrooting van 1830 was gerekend, « wat de bezoldiging der R . K . leeraren betreft, op een gen middelde som van f 400, en wordt deze begrooting voor 1858

HOOFDSTUK VI . (Aervormde en andere Eerediensten . ) Toegestaan voor 1858 f 1,726,069 .43 5 Af hetgeen daarin is begrepen voor : Pensioenen , . . . , f 184,400 .00 Liwburg u 27,665 .00 --u 212,065 .00 Blijft f 1,514 .004.43 5 Toegestaan voor 1832 a 1,330,000 .00 Dus vermeerderd sedert 1832-1858

. f

184,004 .43'

Toegestaan voor 1858 f Af hetgeen daarin is begrepen voor : Pensioenen f 51,40600 a 128,456 .64 Limburg

633,921 .68 5

.

.

.

IIOOFDSTUK VII . (Roomsch Katholijke Eeredienst .)

179,862.64 Blijft 1 Toegestaan voor 1832, u Dus vermeerderd sedert 183?--1858

.

.

.

. I

454,059.04' 400,000 .00 54 .059 .04'

427 a goedgekeurd, dan zal ik nog maar kunnen komen tot een gea middelde som van (301 . e De spreker van dews morgen, dies ik ook nog een enkel woord awensch toe to voegen, is de geachte afgevaardigde uit Maasa tricht (de heer Van Wintershoven) . Hij vet langde eene geruste stellende verzekering omtrent bet voile genot van vrijheid van ealle kerkgenootschappen in bet Vaderland . Ik geloof dat de auitlegging, reeds door mijn ambgenoot gegeven, hem voldoende e zal zijn voorgekomen ; deze heeft loch zeker geene aanranding ((van die gelijkheid der kerkgenootschappen bedoeld . Mijnerzijds e moet ik de verzekering geven, dat ik de vrijheden, welke aan a het Roomsch Katholijk kerkgenootschap volgens de Grondwet e toekomen, zal beschermen en verzekeren . Hoezeer ik een toeuzigt van wege glen Staat noodig acht, wil ik dit evenwel niet averder hehben uitgestrekt dan de Grondwet dit wil, en niets « zal mij aangenamer wezen dan dat de Kerk kome in bet voile a genot harer regten en vrijheden en daarvan een wijs gebruik a moge makers . ((Met dit weinige meen ik voor het oogenblik to kunnen e volstaan . a

De heer EIoff'mann antwoordde a Beleefdheidshalve, om de discussie niet to rekken, zal ik den e Minister kortelijk antwoorden, dat 1k, de begrooting van 1832 u vergelijkende met die over 1858, de eerste heb opgegeven zoo a als ik die in bet Staatsblad heb gevonden . Wanneer flu daarop a niet alle posters voorkomen, is dit niet omdat ik het cen of gander heb over bet hoofd gezien, maar daaraan toe to schrijven, a dat men in 1832 en nog later niet die toelichtende states had, a weike wij thans bezitten, en waardoor men de begrooting in a al hare bijzonderheden kan nagaan . Ik heb geene andere a stukken, en kan dus niet bestrijden dat die posters in aana marking moeten genomen worden gelijk de Minister opgeeftL a Een cijfer is echter niet tegengesproken ; bet is de aanzienlijke a verhooging van dit hoofdstuk na de organisatie van dit kerk-

428 tgenootschap, of van 1852 tot flu . Ik heb reeds gezegd, dat ik ((den ijver van den Minister in de behartiging van het hem (c opgedragen kerkgenootschap niet laakteIntegendeel, ik heb het Vlde hoofdstuk afgestemd, alleen omdat ik daar gelijken ((ijver niet opmerk . Er zijn mij, en zeker ook den Minister, behoeften hekend, waarin door den Minister van Hervormde ((en andere Eerediensten niet voorzien words, terwijl hi,j, naar (c mijn inzien, ten voile geregtigd zou zijn voor die behoeften c( gelden aan to vragen . Dit is niet geschied, en daarom heb ik ((die begrooting afgestemd ; niet omdat ik (ie behoeften ontken, ((evenmin als die op dit hoofdstuk kunnen bestaan, en waar« voor ik met bet oog op de 2de alinea van art . 168 der Grond((wet en op den staat onzer flnantien eene verrneerdering van e toelage niet zoo misgunnen . ((Na de uitlegging van den Minister van Roomsch Katholijke Eeredienst zal ik voor dit budget stemmen . Dit zal voor zijn eambtgenoot een bewijs zijn, d .at ik zijne begrooting alleen om ((de onevenredigheid en bet to lage cijfer voor de beboeften ((van tie tot zijn Departement behoorende Kerk heb afgestemd, c in de hoop dat die Minister intusschen eene suppletie zal aanevragen en althans voor een voigend jaar niet zal schromen in e de bestaande behoeften beter bij de begrooting to voorzien . De Minister voor de Zaken der Roomsch Katholijke Eeredienst, (( hervatte hierop : «Den ge~erden vorigen spreker wensch ik mijnen dank to e betuigen, dat ik zoo geiukkig ben geweest, hem een antler ((denkbeeld over mijne begrooting to doers opvatten . Ik moet «een enkel wooed zeggen over de vergelijking van de jaren ((1852 en 1858. In 1852 was er geen afzonderlijk Minister voor ((dit Departement, dus ook geen afzonderlijke post van f 8000 ((voor zijn tractement uitgetrokken ; de taken van bet Depare lement werden destijds beharideld door een der andere Mi((nisters, die daarvoor geen tractement genoot . Voorts begecep e men in 1852, hoewel men kort daarop daar van is Lee ugge-

429 komen, den post voor kerkonder stand wel eons een pons to « kunnen misses ; flu is daarvoor een post van ruim f 24,000 ((Op de begrooting gebragt . Van daar het opgemerkt verschil emn de Memorie van Beantwoording heb ik voorts gedetailleerd e medegedeeld, hoe ik, wanneer ik de ear heb aan hat hoofd ((van dit Departement to blijven, de uitgaven nog wensch to c( does klimmen in evenredigheid met de behoefte ; evenwel zal ik zorgen, daar bij altijd zekere parkas in acht to nemen . e

Ter gelegenheid der beraadslaging over hat hier bedoelde hoofdstuk, zeide de afgevaardigde uit Breda (de hear Storm) a1k zeg den Minister dank voor zijne verzekering, dat hij e alles zal aanwenden om aan de Roomsch Katholijke Kerk hat egenot van at de vrijheden to verschaffen, die de Grondwet haar waarborgt . Ter gelegenheid van die verzekering moat a ik echter de vrijheid nemen den Minister to vragen, of onder e de door hem bedoelde vrijheden ook begrepen is de vrijheid ((tot hat openbaar verrigten van kerkelijke plegtigheden of ope togten, vroeger in sommige gemeenten verzekerd ? Er is eene e gemeente, waar dat refit moor dan eene eeuw bestaan heeft, e zoodat men daarvan eenige jaren geleden hat honderdjarig jubile «heeft gevierd ; dock in weerwil van de verzekering, die wij zoo ((even gehoord hebben, is hat mij bekend, dat die plegtigheid edit jaar feitelijk is belet door marechaussees, offrcieren bij de e regtbank , misschien zijn er zelfs geheime missionarissen bij ((in 't spel geweest . Na de verzekering, die de Minister ons a gedaan heeft, wenschte ik daaromtrent eenige opheldering to a bekomen . a Hierop zeide de Minister aIk moat den geachten spreker nit Breda antwoorden, dat ((over die zaken, belemmering van vrijheid om plegtigheden a buiten de kerken to verrigten , procession gelijk hij bedoelt, e geese klagt hoegenaamd hij mijn Departement , is ingekomen . 1k geloof dat bet Departement voor de Zaken der R, K . Eere..

430 dienst ook in dat opzigt nuttig kan zijn, wanneer zij , die vermeenen to wor den gekrenkt in de vrije uitoefening van hunne godsdienst, zich bij adres, of op welke andere wijze e bun zal goeddunken, tot den Minister voor de zaken der Eere« dienst wenden, die hunne helangen, daar waar bet noodig is, u zal voorstaan . Maar bij mij, ik herhaal bet, zijn geene kiag« ten hoegenaamd ingekomen . Overigens kan ik den spreker wet zeggen, dat ik met den Minister van Justitie in eenige « gedachten •w issehng over die zaken hen getreden . 1k zou a kunnen zeggen, dat de Kerkvoogden mij die inliehtingen n nog niet versehaft hebben , die ik heb gewenscht, zoodat ik e daaromtrent nog niet veel verder dan bet vorige jaar gevor« decd ben . 1k zeg openlijk : wanneer er klagten bestaan en ((men zich op mij beroept, ik daarin zal doen wat pligt en "geweten mij voorschrijven . a e

De beer Storm hervatte : Ik moet den Minister antwoorden, dat bet aan de eenvoue dige landbewoners moeijelijk vast hunne klagten to doen keni nen aan den Minister, die bij de zaak betrokken is ; terwijl e zij ook wet weten hoe weinig gevolg dergelijke klagten geu woonlijk hebben . Zij rigten die dus tot degenen, die beter in ((tie gelegenheid zijn die to brengen ter phaatse waar zij bee hooren, en daarom ben ik nu voor die personen opgetreden . ((1k breng dus thans die klagt aan den Minister voor de Zaken, der Roomsch Katholijke Eeredienst over, en aangenaam zal bet mij zijn daaromtrent flu ophelderlog to bekomen . De plaats ((die door mij bedoeld wend, is de gemeente Ossendrecht, a De Minister gaf daarop to kennen K Ik wensch aileen aan den geachten spreker de verzekering s to geven, dat ik deze zaak, mijnerzijds, met de meeste aane daeht zal onderzoeken en voorstaan a (1) .

(t) Het ingesteld onderzoek heeft voldingend hewezen : dat de zoogenaamde processie van Ossendrecht, met openbare oefening

431 Bij de Eerste Earner der Staten Generaal wend in het voor verslag op het Zevende Hoofdstuk der Siaats •begrooting vow 1858 het volgende aangemerkt ccVerscheidene leden konden het niet goedkeuren, dat de subsidies bij dit Hoofdstuk, geraamd volgens den grondslag van 1830, door den Staat zouden toegekend worden . Zoodanige grondslag words gevonden in een concordant, dat geene uitvoering beefs kunnen erlangen . Het kwam bun voor, dat er daarom ook geene verpligting bestaat om tot bezoldiging van vijf Bisschoppen en de ondersteuning van zoovele Seminaries bij to dragen . Krachtens de tweede alinea van art . 168 der Grondwet behoort de Staat alleen in bet ontbrekende aan de behoeften van de daarbij hedoelde Eerediensten to voorzien . Deze opmerkingen hadden de strekking, niet zoozeer om zich tegen de uitgetrokken eijfers to verklaren, als tegen den grondslag wear de Regering zich op beroepen beefs . n

toopig

De Memorie van Beantwoording dezer aanmerking luidt als volgt c' Men ken niet toegeven, dat er eenige aanleiding bestaat, om to veronderstellen, dat de bezoldiging der Bisschoppen en de ondersteuning der Seminaries, in dit Hoofdstuk opgenomen, zouden zijn geraamd near den grondslag daarvoor in 1830, overeenkomstig bet concordant van 1827, aangenomen . Reeds meermalen beefs de Regering de ongegrondheid dice veronderstelling aangetoond ; terwijl eene bloote vergelijking der

van godsdienst en vertoon van godsdienstige insignien, zeker seders 1812 onafgebroken heeft plants gehad ; dat zij mitsdien, volgens bet Koninklijk besluit van den 23 April 1822, left . W, voortdurend mogt worden toegelaten ; dat zij in bet jeer 1848 en alzoo tijdens de herziening der Grondwet werkelijk pleats vond en dat zij derhalve, krachtens bet tweede lid van art, 167 der Grondwet, geoorloofd blijft . Op grond daarvan zijn in 1858 de noodige heveten gegeven, om de hedoelde processie (bedevaart) niet meer door bet openbaar gezag to verhinderen, zooals in de jaren 1855-1857 ten onregte was geschied .

432 cijfers, die in 1830 voor de kosten van bet Kerkelijk bestuur en de Seminaries, voor zooveel bet tegenwoordig grondgebied des Rijks betrel't, wares toegestaan, tegen de sommen, welke daarvoor (bans zijn voorgedragen, de overtuiging zal vestiges, dat de bij bet verslag gemaakte bedenking hares grond mist . Volgens de verbindtenis, voortgevloeid nit bet concordant van 1827, zou de Staat, aan bet toes verordend Kerkelijk bestuur en de daarbij behoor ende Seminarian, eene som van f71,066 .67 hebben to betalen gehad ; welke som dan ook bij de wet van den 24 December 1829 (Staatsblad n 0. 75) wend toegestaan . Thans bedragen die beide onderwerpen van uitgaaf in art( . 5 en 6 van bet Zevende Hoofdstuk der Staats •b egrooting voor 1858, to zamen slechts 134,010 en alzoo nog niet eens de half( der som, die in 1830 was bepaald . Hierbij moat niet nit bet oog worden verloren, dat de in art. 5 begrepen sommen voor tractementen der Bisschoppen en de in art . 6 vervatte ondersteuning der Seminaries, uitgaven zijn, walker bedrag reeds voor de Grondwet van 1815 door bet Kerkelijk bestuur van dies tijd genoten wend ; terwijl voor zooveel de Seminaries betreft, de ondersteuning, die (bans zal worden verstrekt, toes ook reeds wend verleend, behalve aan twee Semiuarien, die ze insgelijks zouden hebben genoten wanneer deze' inrigtingen destijds de vereischte organisatie hadden kunnen ondergaan . Ook met betrekking tot art . 8, bevattende de jaarweddes der plaatselijk dienstdoende kerkleeraars, tar somme van f459,297 .67, geven de, zoo bij deze, als bij vroegere begrootingen verstrekte toelichtingen, ten duidelijkste to kennen, dat de in 1830 aangenomen grondslag, thans niet is gevolgd ; maar dat bet middelbare bedrag, hetwelk in 1830 op ruim f 400 per dienstdoende geestelijke was bepaald, nu tot op ongeveer f 300 is verminderd ; weshalve de bedenking in bet verslag vervat, ook to dies aanzien gees steun kan vinden . 'sGravenhage, den 18 Dec nber 1857 .»

433 In de

zitting der Eerste Karoner van den 23 December 1857

werd bet wets-ontwerp tot vaststeelling van het Zevende HooMstuk, zonder beraadslaging, met algemeene (28) stemmen aangenomen . 29 December 1857, no . 164 . Missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken ; luidende : Na kennis to hebben genomen van de inlichtingen bij uw schrijven van den 22 dezer, n° . _ , gegeven, is bet mij voorgekomen , dat het voorschrift van art. 3 der gemeentewet bezwaarlijk tot leidraad kair dienen bij de toepassing van art . 54 der onderwijswet . Dat voorschrift geldt alleen voor eerstgemelde wet, en daaigelaten of bet geoorloofd zou wezen bet bij gevolgtrekking in bet algemeen ook op latere wetten, waarin van bevolking gesproken wordt, toe to passes, zou ik meenen, dat die toepassing speciaal bij de onderwijswet in strijd zou zijn met de bedoeling van den wetgever. Deze heeft bet noodig geacht in gemeenten van drie duizend zielen en daarboven eene plaatselijke schoolcommissie, door den gemeenteraad to be • noemen , ingesteld to zien . Aanvankelijk had de Regering bet cijfer van 4000 voorgedragen ; later wijzigde zij bet en stelde 3000 voor en dit getal werd aangenomen . Bij de overwegingen, welke het voorstelten flier cijlers zijn voorafgegaan en bij de tusschen de Regering en de Tweede Kamer gewisselde stukken heeft bij de Regering steeds op den voorgrond gestaan bet Iaatst bekende cijfer der bevolking volgens de bevolkings-registers . Had zij gemeend de laatste openbare volkstelling tot grondslag to moeten semen, zij zou vermoedelijk, uit hoofde van bet in vele gemeenten aanmerkelijk verschil tusschen de bevolking op 19 November 1849 en op 31 December 1856 een antler cijfer hebben voorgesteld . Daarbij komt nog, flat wanneer de wet in art . 16 spreekt van de bevolking, zij wet bedoelen zal die, welke bekend is door de bevolkings registers en niet die van de laatste volkstelling ; maar flan zal ook wet in art. 54 niet van deze laatste sprake zijn . Ik ben alzoo van oordeel, flat, bij bet stilzwijgen der wet 49

434 op

dit punt, en met hot oog op de geschiedenis van art . 54,

hot niet geoorloofd is, bij de toepassing van dat artikel, hot voorschrift der gemeente-wet in acht to nemen, en dat de bevolkings-registers tot grondsiag moeten dienen . Wel zal dan eenige moeijeli jkheid kunnen rijzen bij gemeenten, die na verloop van een jaar, beneden hot cijfer van drie duizend zielen zijn gedaald, en zal de plaatselijke schoolcommissie, door den raad benoemd, aldaae vervangen moeten worden door die, zamengesteld uit Burgemeester en Wethouders ; dock vooreerst valt op to merken, dat hot gestelde geval wel tot de zeldzaamheden zal behooren en de zaak dan nog goon overwegende moeijelijkheid schijnt to zullen opleveren, en ten andere, dat bet niet vrij van onbillijkheid mag worden geacht, alleen uit vrees van zoodanige mogelijkheid, een groot aantal gemeenten to doen verstoken zijn van de specials plaatselijke school-commissie, welke de wetgever in hot belang van bet onderwijs haar heeft toegedacht. Op grond van dit een en antler hob ik de eer U uit to noodigen aan de gemeente-besturen to doen weten, dat bij de toepassing van art, 54 der wet op hot lager onderwijs de bevolkings-registers tot grondslag behooren to worden genomen . Ook aan den provincialen inspecleur en aan de nieuw benoemde schoolopzieners, zoa daarvan mededeeling wenschelijk wezen . Ten einde ten doze in hot geheele 11ijk op gelijke wijze words to work gegaan, wordt van mijne beslissing aan uwe ambtgenooten in de overige provincien en aan hot schooltoezigt aldaar kennis gegeven .

Nota . Bij missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken van den 16 Januarij 1858, n°, 134, is to kennen gegeven, dat bij de toepassing van art, 54 der wet op hot Lager

onderwijs, de wettelijke bevolking tot maatstaf moot worden genomen .

B1adz, FLRSTE HOOFDSTUK. ROOMSCH KATHOLIJK KERKWEZEN in hat Koningrijk der Nederlanden .

.

.

5

ALGEMEENE STAAT 'Van hat Roomsch Katholijk Kerkwezen in hat Konin rijk der Nederlanden Kerkelijke provincie (Grond ebied) I H oo f'dkerkes 8 Seminaries Dekenaten, 9 Parochies en Rectoraten u Openbaar erkende Kerkgemeenten, Kerken, bi - en hulpkerken (Getal) 10

Bestuur der Kerkelijke provincie Idem der Seminarian , Dekenaten, Parochien . . Personeel der dienstdoende geestelijken

13

Emeriti verklaarde Priestess r Parochiaat Kerkbestuur Katholijk Armwezen, Zielental der Roomsch Katholijke bevolking . Uoorloopende verstrekkingen uit 's Rijks kas . .

BIJZONDERE START

Bladz . 16 17 18 . , , 20 . . 21

der Nederlandsche Bisdommen

Personeel der geestelijkheid van het Aartsbisdom van UTRECHT . 23 Idem van bet Bisdom van HAARLEM 57 )t i> u u ~> 'S HERTOGENBOSCH . , , . 89 n c » >r u BREDA 127 r~ )> » ), ROERMOND 145

Staat van bet getal der emeriti verkiaarde geestelijken, tot de Nederlandsche Bisdommen behoorende, welke pensioen uit 's Rijks kas genoten op 1 Julij 1858 177 Staat van bet getal der geestelijken, tot de Nederlandsche Bisdommen behoorende, welke gedurende het jaar 1857 overleden zijn , 178 Staat van bet Roomsch Katholijk Kerkwezen in de OVERZEESCHE BEZITTINGEN van het Koningrijk der NEDERLANDEN

179

Aanmerkingen op den voorgaanden staat 1.80

TWEEDS SOOFDSTUK • en andere bijzonderheden, betreihende KERKELtJKE ZAKEN • 181

STATISTIEKE, FINANTIELE, GESCHIEDKIINDIGE

III

Bladz . BEVOLKING .

Staat der bevolking van bet Koningrijk der Nederlanden op derv 1 Januarij 1857 182 Staat der !Juwelijken, echtscheidingen, geborenen, ster fgevallen en verhuizingen, in het Koningrijk der Nederlanden, gedurende het jaar 1855 184 Staat van de vermeerdering der feitelijke bevolking in bet Koningrijk der Nederlanden, sedert de jongste algemeene volkstelling op den 19 November 1849 tot 31 December 1855, tevens aanwijzende bet getal der gemeenten wier bevolking, op laatstgenoemd tijdstip, was gelijk gebleven, a f- of toegenomen 186 Staat van bet getal der Landverhuizers nit het Koningrijk der Nederlanden over zee vertrokken in den jare 1857 . 190 Opgave van het gemiddeld getal der Roomsch Kathokjke Militairen (onderoiRcieren en manscbappen), welke gedurende het jaar 1857, in de verschillende garnizoensplaatsen des Rijks, als dienstdoende zijn aanwezig geweest . 192 Zielental der godsdienstige gezindheden in bet Koningrijk der Nederlanden op 1 Januarij 1858 196 Vet bonding der godsdienstige gezindheden, naar haar zielental in den voorgaanden staat vervat, 200

EEREDIENSTEN.

Staat der, bij de Staats-begrooting van bet Koningrijk der Nederlanden, voor den jare 1858, toegestane uitgaven ten behoeve van de Eerediensten der onderscheidene godsdienstige gezindheden 202 Staat der bezoldigingen uit 's Rijks kas, ten behoeve van de ptaatseltjk dienstdoende kerkleeraren der verschillende godsdienstige gezindheden in het Koningrijk der Nederlanden, op de Staats-begrooting voor bet jaar 1858 toegestaan . 206

1v Bladz, Staat

van de provincials uitgaven,

ten

behoeve van de

verschillende Eerediensten, toegestaan op de begrootingen der Nederlandsche provincien voor het jaar 1858 ,

.

. 207

Staat van de, ten behoeve der verschillende Eerediensten in het Koningrijk der Nederlanden, gedane Staats-uitgaven, over het dienstjaar 1854 Staat van de, gedurende

208

het jaar 1857, door het Neder-

landsche Staatsgezag verleende magtigingen tot aanvaarding van

schenkingcn, er fsteiUngen en legatee, bij be-

schikkingen onder de levenden en bij uiterste willen, besproken aan Roomsch Katholijke anstellingen, behoorende tot bet Kerk- en

Armwezen in de Nederlandsche Bis209

dommen

Aanmerkingen op den voorgaanden staiat, 210 ONDERWIJS . Staat der

Sooge-, Middelbare-

en

Lagers scholen

over

1856--1857

212

ARM WEZEN . Staat van het Armwezen in het Koningrijk der Nederlanden over het jaar 1856

227

GEVANGENISSEN . Staat van de bevolking der gevangenissen in het Koningrijk der Nederlanden, gedurende het jaar 1856 242 Tienjarig overzigt der, in de verschillende gevangenissen van het Koningrijk der Nederlanden, opgenomene veroordeelden,

ingedeeld naar den aard hunner~ misdrijven ;

loopende over de jaren 1846-1855 244 Staat van het

gemiddeld tienjarig petal der veroordec?de

gevangenen, loopende over de jaren 1846-1855; ingedeeld voor de strafgevangenissen naar de provincie, waar de veroordeeling heeft plaats gehad, en voor de huizen van verzekering en die van arrest naar de provincie, in wier huizen de veroordeelden zijn opgesloten 248

V Bladz . Kort overzigt van den toestand der UOLLA.NDSCIIE ZENDING, hi j den aanvang der achttiende eeuw, en van de veranderingen, sedert dies tijd voorgevallen in de vestiging en hediening der Statien of Roomsch Kathobijke kerkgemeenten, in dat gedeelte der Nederlanden, waaruit in 1853 de tegenwoordige dioceses van UTRECHT ell HAARLEM zijn gevormd . To estand der Hollandsche Zending in den jars 1701 . . . 250 Veranderingen in de vestiging en bedienireg der Statien van die Zending sedert 1701 273

der onderscheidene Staten van

REGERENDE VORSTEN

op 1 Julij 1858 .

EUROPA,

.

.

DERDE LEGISLATIE,

of

304

HOOFDSTUK . STAATS •V ERORDENINGEN,

in verband staande tot K.ERKELIJKE ZAKEN 317

Aanmerking 318 Tijdrekenkundige opgave der wetter, besluiten en verordeningen, door bet Nederlandsche Staatsbestuur uitgevaar . digd, in betrekking tot de taken van de EEREDIENSTEN, het OPENBAAR ONDERWIJS en bet ARMWEZEN in bet algemee i en inzonderheid van die, welke het RooMscn KATaoLIJK KERKGENOOTSCIIAP hetreffen ; mitsgaders de daartoe betrekkelijke regterlijke uifspraken . 1857 . . . . 319

HANDBOEKJE. ROO1tSCH KhTilOLIJKE EEREUIEI'ST. PER DERTJEDE JAARGAIG ddb TE 'S GRAVENHAGE, VOOR DE flu GEBROEDERS J. & 11

Recommend Documents