1.1 Over deze handleiding ............................................................ 11 1.2 Belangrijkste Functies ............................................................ 14 1.3 Wat is Nieuw?........................................................................... 16 1.4 Sneltoetsen............................................................................... 19 2. Installeren van Hal
21
2.1 Componenten........................................................................... 21 2.1.1 Hal ................................................................................... 21 2.1.2 Synthesizer Access Manager (SAM) .............................. 21 2.1.3 Stemmen ......................................................................... 22 2.2 Opwaarderen van een vorige versie (Upgraden).................. 22 2.3 Installatie voor enkele gebruiker............................................ 22 2.3.1 Installatie onder Windows XP ......................................... 22 2.3.2 Het installeren onder Windows Vista .............................. 23 2.4 Installatie verwijderen van een enkele gebruiker versie. .... 25 2.4.1 Uw Software Verwijderen onder Windows XP ................ 25 2.4.2 Verwijderen onder Windows Vista .................................. 27 3. Aan de slag
29
3.1 Starten van Hal......................................................................... 29 3.2 Opstart Proces ......................................................................... 31 3.2.1 Registratie ....................................................................... 31 3.2.2 Opstart wizard ................................................................. 33 3.2.3 Gebruiker terugkoppeling ................................................ 33 3.3 Regelpaneel van Hal. ............................................................... 34 3.3.1 Cicero eigenschappenblad.............................................. 34 3.3.2 Help opvragen in het regelpaneel ................................... 35 3.3.3 Veranderen van Instellingen............................................ 35 3.3.4 Het Probleem van Voorgrondvensters ............................ 35 3.4 Het gebruik van de Hal sneltoetsen....................................... 36 3.4.1 Instellen van de spraak parameters ................................ 37 3.4.2 Instellen breedsprakigheid .............................................. 39 3.5 Werken met Visuele instellingen............................................ 39 3.5.1 Accentuering Opties ........................................................ 39 3.6 Werken met spraak .................................................................. 40 3.6.1 Spreken tijdens het typen................................................ 40 3.6.2 Spraaktoetsen ................................................................. 40
3.6.3 Lees voor vanaf hier ........................................................ 41 3.6.4 Meer informatie verkrijgen ............................................... 41 3.6.5 Geavanceerde Spraak Instellingen. ................................ 43 3.7 Werken met een Braille eenheid............................................. 43 3.8 Dolphin Cursor ......................................................................... 46 3.9 Dolphin Item Zoeker................................................................. 48 3.10 Toetsomschrijving Modus..................................................... 49 3.11 Hal afsluiten ............................................................................ 49 4. Applicaties
51
4.1 Algemene applicatie tips ......................................................... 51 4.2 Applicatie Notities .................................................................... 52 4.3 HTML Help................................................................................. 52 4.4 Windows Help........................................................................... 53 4.5 Bekijken van het Web .............................................................. 54 4.5.1 Navigeren door webpagina's ........................................... 55 4.5.2 Formulieren invullen ........................................................ 55 4.5.3 Verplaatsen van de Dolphin Cursor met behulp van de muis .................................................................................................. 56 4.5.4 Zoeken van een webpagina ............................................ 56 4.5.5 Snelle Navigatietoetsen ................................................... 57 4.5.6 Webpagina's lijst .............................................................. 59 4.5.7 Microsoft Internet Explorer............................................... 60 4.5.8 Mozilla Firefox.................................................................. 62 4.6 Outlook Express....................................................................... 64 4.7 Windows Mail............................................................................ 67 4.8 Microsoft Office ........................................................................ 70 4.8.1 Microsoft Excel................................................................. 72 4.8.2 Microsoft Word................................................................. 76 4.9 WinAmp ..................................................................................... 79 4.10 Windows Taakbalk & Startmenu .......................................... 80 5. Het gebruik van Hal
85
5.1 Spraak........................................................................................ 86 5.1.1 Spraak Instellingen .......................................................... 86 5.1.2 Basis Bediening ............................................................... 86 5.1.3 Automatische Spraak....................................................... 88 5.1.4 Handmatige Spraak ......................................................... 95 5.1.5 Breedsprakigheid instelling............................................ 100 5.1.6 Lees voor vanaf hier ...................................................... 104 5.1.7 Klik en lees vanaf hier.................................................... 106 5.2 Braille....................................................................................... 107 5.2.1 Knoppen......................................................................... 107 5.2.2 Braille Elementen........................................................... 108
5.2.3 Navigeren ...................................................................... 108 5.2.4 Routing toets actie......................................................... 109 5.2.5 Kenmerken .................................................................... 110 5.2.6 Statuscellen ................................................................... 113 5.2.7 Uitgebreide Eenheid ...................................................... 115 5.2.8 Literatuur en Computer Braille ...................................... 116 5.2.9 Braille Weergave Modes ............................................... 116 5.2.10 Toetsenbord simulatie ................................................. 119 5.3 Dolphin Cursor....................................................................... 120 5.3.1 Het concept van een Dolphin Cursor ............................ 121 5.3.2 Schakelen van en naar de Dolphin Cursor ................... 121 5.3.3 In het venster verplaatsen ............................................. 127 5.3.4 Spraaktoetsen gebruiken .............................................. 134 5.3.5 Naar ander venster verplaatsen.................................... 134 5.3.6 Muis bewerkingen.......................................................... 137 5.3.7 Activeren van elementen............................................... 139 5.3.8 Ga naar specifieke plaatsen.......................................... 140 5.3.9 De Zoekfunctie .............................................................. 140 5.3.10 Interactie bedieningselementen .................................. 141 5.3.11 Werken in veranderend scherm .................................. 143 5.3.12 Tekstselectie................................................................ 145 5.4 Beeld instellingen .................................................................. 148 5.4.1 Focus Accentuering dialoog .......................................... 148 5.5 Dolphin Item Zoeker .............................................................. 154 5.6 Doc Lezer ................................................................................ 156 5.6.1 Doc Lezer Werkbalk ...................................................... 156 5.6.2 Doc Lezer instellingen ................................................... 158 5.7 Applicatie Instellingen........................................................... 161 5.7.1 Aanmaken Instellingenbestand voor een Applicatie ..... 161 5.7.2 Situatie Instellingen Aanmaken..................................... 162 5.7.3 Patroon overeenkomst .................................................. 164 5.7.4 Regelpaneel met standaard instellingen....................... 165 5.8 Webpagina instellingen......................................................... 165 5.9 Mappen.................................................................................... 169 5.9.1 Mapbestand Kiezen....................................................... 170 5.9.2 Het juiste Mapbestand kiezen ....................................... 171 5.9.3 De meest recente Mapbestanden verkrijgen ................ 172 5.10 Bestandsbeheer Instellingen.............................................. 173 5.11 Windows Aanlog Scherm.................................................... 173 5.11.1 Spraak bij Windows Aanlogscherm............................. 173 6. Menu structuur van Hal
175
6.1 Bestand ................................................................................... 175 6.1.1 Nieuwe Situatie Instellingen .......................................... 175 6.1.2 Nieuwe Applicatie Instellingen ...................................... 176
Dolphin Computer Access heeft een simpele doelstelling: het maken van software producten die het voor mensen met een visueel probleem mogelijk maken om te werken met de moderne informatie-technologie in zijn ongewijzigde vorm. Door het gebruik van dezelfde producten als de mensen zonder visuele problemen, kan iedereen zijn zelfstandigheid behouden bij scholing, op het werk en in de vrije tijd. Aan de andere kant geeft het vooruitstrevende ondernemingen, scholen en universiteiten de kans om gebruik te maken van goede kennis, ervaringen en ideeën van mensen die anders mogelijkerwijs niet meedoen. De Hal Schermlezer is uniek in de markt voor toegangs-oplossingen vanwege de functionaliteit en de vele instelmogelijkheden die het biedt. Hiermee profiteren gebruikers en ondernemingen omdat aan vele gebruikerseisen kan worden voldaan.
1.1 Over deze handleiding De ondersteunende documentatie voor Hal is beschikbaar in druk, als een Microsoft Word document en als een HTML Help bestand. De gedrukte handleiding bevat de vier eerste hoofdstukken van de handleiding inclusief de Software licentie en het hoofdstuk over de ondersteuning. Het Microsoft Word document en het HTML Help bestand omvatten de complete ondersteunende documentatie. Deze bestanden komen beschikbaar bij het volgen van de installatie van het product. De handleiding bevat de volgende hoofdstukken: 1. Introductie Dit hoofdstuk introduceert de belangrijkste functies van uw Dolphin Hal en verklaart de structuur van de handleiding. Het biedt aan bestaande gebruikers de gelegenheid om te bekijken wat er is vernieuwd in deze belangrijke versie wijziging.
12
Introductie
2. Installeren, Activeren en Verwijderen Dit hoofdstuk bevat de installatie instructies bij de installatie voor een enkele gebruiker. Beheerders die Hal via een netwerk, een terminal server of Citrix client willen installeren, moeten het Referentie hoofdstuk in de volledige documentatie als instructie gebruiken. Om de toegang te vereenvoudigen is dit beschikbaar als een HTML Helpbestand binnen een \Help map op de Hal CD. 3. Aan de slag. Dit hoofdstuk bevat informatie die kan helpen bij het gebruiken van Hal. het bevat onder andere een korte omschrijving van de basis functies van Hal. 4. Applicaties In dit hoofdstuk vindt u algemene tips voor het gebruik van applicaties en een introductie van sommige veel gebruikte programma's. 5. Het gebruik van Hal In dit hoofdstuk vindt u een uitgebreide gebruikers handleiding. Tevens zijn er een aantal zelfstudies, die eenvoudig te volgen zijn, opgenomen die een introductie geven van de verschillende mogelijkheden van Hal. 6. Menu structuur van Hal Dit hoofdstuk beschrijft alle opties die beschikbaar zijn binnen de menu's van Hal en verklaart hun functie en de gevolgen bij de wijziging ervan. Het hoofdstuk is op dezelfde manier gestructureerd als het menusysteem van Hal voor een eenvoudige referentie. 7. Sneltoets Tabellen In dit hoofdstuk is een volledige lijst opgenomen met alle Hal sneltoetsen. De sneltoetsen zijn vermeld in tabellen.
Introductie 13
8. Referentie In dit hoofdstuk staan de netwerk installatie instructies, technische hints voor applicaties van derden en algemene tips om problemen op te lossen. 9. Software licentie en ondersteuning. Dit hoofdstuk bevat de software licentie overeenkomst en informatie over de product ondersteuning. Introductie van Windows Additioneel aan deze handleiding bevat Hal een aparte handleiding over de "Introductie van Windows". Dit is een overzicht van de Windows Grafische Gebruikers interface, vooral bedoeld voor beginners, waarin de in deze handleiding gebruikte termen nader worden uitgelegd. U kunt "Introductie van Windows" benaderen in HTML Helpformaat via het menu Help van Hal.
14
Introductie
1.2 Belangrijkste Functies Product algemeen • De Dolphin Script Machine levert de flexibiliteit aan gebruikers om het gedrag bij het lezen van het scherm en het gebruik van de vergroter functies naar wens in te stellen zodat, onafhankelijk van de gebruikte applicatie, het een vloeiende en naadloze ervaring wordt. • Automatische software updates via het Internet om er zeker van te zijn dat altijd de laatst beschikbare software wordt gebruikt. • Dolphin Opstart Wizard die een snelle en eenvoudige manier biedt om in enkele minuten het product te installeren en bruikbaar te maken met de door u gekozen instellingen. • Een keuze aan Sneltoetsen sets inclusief emulatie sneltoetsen voor JFW Desktop en laptop toetsen, waarbij directe toegang wordt geboden bij het wisselen van software. • Uitgebreide on-line product help • Keuze uit meer dan 20 gesproken talen inclusief Engels (Engeland en Amerika), Kantonees, Deens, Duits, Fins, Frans, Grieks, Italiaans, Nederlands, Noors, Pools, Portugees, Spaans en Zweeds • Volledig toegankelijke installatie met spraak. • Keuze uit diverse regelpanelen: Klassiek, Knoppenbalk of Menubalk • Met de Dolphin Item Zoeker kunt u een lijst opvragen met alle hyperlinks, frames of html koppen van een webpagina met een enkele sneltoets (Firefox of I E) en in andere applicaties zoals Microsoft Excel en Microsoft Word • Spraak en Braille bieden toegang tot Windows Terminal Server en Citrix MetaFrame sessies. Beschikbaar via ‘thick client’ server terminals en ‘thin client’ terminals op afstand. • Aanmaken van applicatie of situatie specifieke instellingen zodat de spraak of Braille instellingen automatisch optimaal presteren bij iedere applicatie of bij een bepaalde situatie, die u aangeeft. Spraak • Uitgebreid, verbeterd en eenvoudiger browsen, met Internet Explorer en Firefox, van Internet webpagina's en andere applicaties met behulp van de Dolphin Cursor, zelfs daar waar geen of weinig toegang is via een toetsenbord.
Introductie 15 • Internet Snelle Navigatie toetsen, inclusief E om vooruit te gaan in een tekstgebied en L om te springen naar de volgende link • Navigeren door Internet tabellen per rij of kolom en detecteren van meervoudige of geneste tabellen. • Meldingen bij het Knippen, Kopiëren en Plakken. • Windows Live Messenger ondersteuning voor directe bericht conversaties • Leest of spelt vele tekstsoorten op het scherm: documenten, menu’s, webpagina’s, e-mails. • Leest symbolen en Internet grafische etiketten en meldt lettertype- en lettersoort-informatie. • Melden van tekens, woorden, of beiden tijdens het typen. • Werkt met alle lettertypes, inclusief geaccentueerde tekens en symbolen. • Spraaksynthesizers van Eloquence of RealSpeak van de hoogste kwaliteit met stemmen die de natuurlijke stem benaderen zijn standaard voor meerdere talen inclusief Engels (Engeland en Amerika), Duits, Fins, Frans, Italiaans, Noors, Pools, Portugees, Spaans, Tsjechisch, en Zweeds. • Het automatisch herkennen van vele andere hardware en software synthesizers inclusief SAPI 4 en SAPI 5 compatibele synthesizers. • Download de natuurlijk klinkende stemmen van Orpheus Carol, Alan, Lucy en Brad gratis vanaf www.YourDolphin.com • Spraak kan worden gebruikt bij het aanloggen van Windows. • Er zijn 4 standaard ingestelde Breedsprakigheid schema's waarbij het hoogste schema ideaal is voor nieuwe gebruikers aangezien het niveau aan informatie maximaal is. Met ieder lager schema wordt steeds minder informatie verstrekt aan de gebruiker. Braille • Snelle en goed reagerende Braille uitvoer. • Braille Monitor op Scherm • Tekst en grafische informatie onder uw vingertoppen. • Keuze van computer of literatuur Braille (Grade 1, Grade 2 of Unified Engels Braille) • Werkt automatisch met een groot aantal Braille-eenheden en persoonlijke assistenten.
16
Introductie
• Juiste informatie over formaat, stijl en fysiek ontwerp. • Programmeerbare Braille sneltoetsen, waardoor het werken wordt versneld en vereenvoudigd. • De Dolphin software ondersteunt meer Braille eenheden dan ieder ander product. • Braille breedsprakigheid functie biedt de mogelijkheid om te kiezen hoeveel informatie u wilt hebben en hoe het wordt weergegeven.
1.3 Wat is Nieuw? Wat is nieuw in de 11.0 versie? 64-bit Windows Ondersteuning Hal ondersteunt de 64-bit versie van Windows Vista. Windows 7 ondersteuning - Publieke Beta Hal bevat ondersteuning voor de publieke beta versie van het nieuwste Microsoft besturingssysteem, Windows 7. Dit besturingssysteem is ook beschikbaar als een publieke beta. Gebruikers van versie 11 met licentie of gebruikers die de 30 dagen probeerversie draaien worden aangemoedigd hun beta bevindingen via e-mail te sturen naar [email protected] met de opmerking ‘Windows 7’. Breng een bezoek aan www.YourDolphin.com/Windows7 om uit te vinden hoe u kunt meedoen. Om meer te leren over Windows 7 kunt u een bezoek brengen aan www.microsoft.com/windows/windows-7/. Internet Explorer 8 ondersteuning Hal ondersteunt de nieuwste Microsoft browser, Internet Explorer 8. Dit omvat ook de ondersteuning van de populairste functies van IE8 zoals Accelerators, InPrivate Navigatie, Smartscreen-filter, Web Slices en IE8 Compatibiliteitsmodus. Download Internet Explorer 8 vanaf de Microsoft website. Nieuwe Regelpaneel Interface, Nieuwe Terminologie Hal heeft een fris nieuw gezicht. Nieuwe symbolen door het hele regelpaneel en een nieuwe volgorde van items in de menu's reflecteren beter de meest gebruikte functies. Specifieke voorbeelden omvatten:
Introductie 17 • Veranderen van geïnstalleerde synthesizers gebeurt nu vanuit het Spraak menu. • Veranderen naar een andere geïnstalleerde Braille eenheid gebeurt nu vanuit het Braille menu. • Het werken met Instellingen bestanden, Map bestanden en Script bestanden gebeurt nu in het menu Bestand. Dit omvat tevens het aanmaken van nieuwe bestanden die Instellingen, Mappen en Scripts bevatten. Het menu Nieuw Bestand bevat alle Import en Export functies, het herstellen van standaards en voor netwerk gebruikers het dialoog om de map aan te geven waar de instellingen moeten worden opgeslagen. • Geavanceerde Opties, die normaal door de meeste gebruikers weinig zullen worden gewijzigd, worden als zodanig aangegeven in een in een Dialoog met meerdere pagina's genaamd "Geavanceerd" en die gevonden wordt onderaan elk menu. • Toetsenbord en Sneltoets voorkeuren kunnen allen worden gevonden in een enkele Toetsenbord en Sneltoetsen dialoog. Met het nieuwe aanzicht van het regelpaneel wordt ook gebruik gemaakt van heldere "niet-technische" terminologie waardoor het eenvoudiger is om te begrijpen wat elke functie doet. De belangrijkste terminologie veranderingen omvatten het volgende: • Lijstprogramma heet nu Item Zoeker. • Virtueel Focus is nu de Dolphin Cursor. • Auto VF, Gebied VF en Werkmodus. Deze termen worden vervangen door de Dolphin Cursor. Voorbeeld: het terugkeren naar de werk modus wordt nu gemeld als "Dolphin Cursor uit". • Interactieve Modus heet nu Formulier Modus. • Document Lezen is nu Lees voor vanaf hier. Braille omschrijvingen voor gebied soorten Nieuwe Braille omschrijvingen voor gebied soorten maken beter gebruik van de beperkte ruimte die beschikbaar is op een Braille eenheid. Vele element beschrijvingen zijn nu afgekort tot twee of drie letters. Braille instelling om alleen hele woorden weer te geven. Deze functie elimineert gesplitste woorden aan het einde van de Braille regel waardoor een betere leesbaarheid ontstaat. Het zal ook erg nuttig zijn voor diegene die contracted Braille codes gebruikt. Deze optie wordt
18
Introductie
aan en uit gezet met behulp van een aankruisvak dat wordt gevonden in het Braille dialoogvenster "Ontwerp Opties". Klik op links met behulp van uw Braille Routing toetsen Het is nu mogelijk om op links te klikken met behulp van de Routing toetsen bij het gebruik van de Dolphin Cursor (vroeger Virtueel Focus genoemd). Om de functie van uw Cursor Routing knoppen te wijzigen tijdens het gebruik van de Dolphin Cursor, gaat u naar de Braille "Invoer vanaf eenheid met de Dolphin Cursor" dialoogvenster. Verbeterde Item Zoeker (vroeger bekend als Lijstprogramma) Het drukken van ENTER op een item genoemd in de "Overzicht" tab brengt u nu in die lijst in de Item Zoeker dialoog. Nieuwe Applicatie Help Hal introduceert een geheel nieuw Help systeem dat op elk moment beschikbaar is door simpelweg op CAPS LOCK + F1 te drukken. De nieuwe "Hal Help" bevat tevens een introductie van de applicatie, populaire applicatie sneltoetsen, configuratie tips en een lijst met Hal persoonlijke sneltoetsen die beschikbaar zijn in de applicatie. Dit nieuwe Help systeem zal in de tijd groeien met nieuwe inhoud die eenvoudig wordt verkregen via de optie "Controleer Updates" in het regelpaneel van Hal in het menu "Help". Nieuwe SAM De nieuwe Synthesizer Access Manager (SAM, toegang tot de synthesizers ) v2.50 draait nu voor iedere Braille eenheid stuurprogramma en spraak synthesizer stuurprogramma in een eigen proces. Hiermee krijgt SAM de mogelijkheid om eenvoudig stuurprogramma's die niet in gebruik zijn of slecht presteren, uit te schakelen. Ook kunt u handmatig stuurprogramma's die u nooit zult gebruiken uitschakelen, waardoor soms een veel snellere opstarttijd van Hal verkregen kan worden. En er is meer... Breng een bezoek aan de Dolphin website om de volledige lijst te bekijken met nieuwe en verbeterde functies die onderdeel zijn van deze versie.
Introductie 19
1.4 Sneltoetsen In deze handleiding zult u overal referenties zien naar sneltoetsen. Een sneltoets is een omschrijving van een combinatie van toetsenbord toetsen die u kunt benutten om Hal te gebruiken. Alle sneltoetsen in deze handleiding worden op de volgende manier weergegeven: Om iets uit te voeren: Druk op TOETS A + TOETS B. Dit betekent dat u moet drukken op de toets A en deze ingedrukt houden, en dan op toets B moet drukken om de aangegeven functie uit te voeren. Voorbeeld, Om het regelpaneel van Hal te openen. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK. Dit betekent dat u op de LINKER CONTROL toets moet drukken en deze ingedrukt houden en daarna op de SPATIEBALK moet drukken om het regelpaneel van Hal te openen. Als u een sneltoets drukt zal Hal op die toets reageren en de juiste actie inleiden. Dat betekent dat op dat moment de door u gebruikte toepassing die toets niet ziet.
21
CHAPT
ER
2
Installeren van Hal
In dit hoofdstuk worden de stappen behandeld die gevolgd moeten worden bij de installatie voor een enkele gebruiker. Beheerders die Hal via een netwerk, een terminal server of Citrix client willen installeren, moeten het Referentie hoofdstuk in de volledige documentatie als instructie gebruiken. Dit is beschikbaar als een HTML Helpbestand binnen een \Help map op de Hal CD. Het installeren van Hal vereist slechts een aantal simpel te volgen stappen. het setup proces neemt u door de installatie van een aantal componenten. In het volgende hoofdstuk zullen we kort de rol van ieder component doornemen, voordat we naar de stappen gaan die nodig zijn voor de installatie voor een enkele gebruiker. Indien u een complete computer (PC en software) direct bij Dolphin heeft aangeschaft, zal Hal reeds zijn geïnstalleerd en gereed zijn voor gebruik. In dat geval kan dit hoofdstuk worden overgeslagen.
2.1 Componenten Ieder component wordt in volgorde geïnstalleerd en vervult een bepaalde rol. De rol van ieder component wordt besproken in dit hoofdstuk. 2.1.1 Hal Hal is het schermlees programma. Dit programma levert de gereedschappen en interface voor de aanpassing. Dit moet worden geïnstalleerd. 2.1.2 Synthesizer Access Manager (SAM) SAM levert de automatische en intelligente ondersteuning voor het delen van uitvoereenheden die naast elkaar zijn geïnstalleerd. Dit is een vereist component. SAM moet worden geïnstalleerd alvorens uw Dolphin software kan worden gebruikt.
22
Installeren van Hal
2.1.3 Stemmen Waar dit enigszins mogelijk biedt Dolphin de synthetische en natuurlijke stemmen aan die kunnen worden geïnstalleerd. Breng een bezoek aan de Dolphin website om de lijst te bekijken met standaard beschikbare stemmen voor Hal en eventuele extra stemmen die verkrijgbaar zijn. Indien ondersteuning nodig is bij het Windows aanlogscherm is het noodzakelijk om Dolphin Orpheus TTS te installeren. Dat is de Dolphin TTS synthesizer met meerdere stemmen. De installatie van Orpheus betekent niet dat het als enige of belangrijkste uitvoereenheid moet dienen. Het is op ieder moment mogelijk en simpel om tussen SAM compatibele eenheden te schakelen.
2.2 Opwaarderen van een vorige versie (Upgraden) Als u een eerdere versie van Hal geïnstalleerd heeft wordt gedurende de installatie aan u gevraagd of u de oude versie wilt upgraden of Hal als een nieuwe versie wilt installeren. Het installeren van Hal als een nieuwe versie betekent dat het als een apart product op uw computer bestaat en niet automatisch de bestaande instellingen voor Hal gebruiken. Als u ervoor kiest te upgraden wordt de nieuwe versie direct over de oude geïnstalleerd. Wanneer u dit op deze manier doet, worden de meeste van uw oude instellingen automatische in de nieuwe versie aangebracht. Het op deze manier opwaarderen betekent dus dat u niet opnieuw uw naam, bedrijf en installatie pad hoeft op te geven.
2.3 Installatie voor enkele gebruiker Installatie voor een enkele gebruiker refereert aan de installatie van Hal op een PC die wordt gebruikt door een geregistreerd persoon. 2.3.1 Installatie onder Windows XP De installatie van Hal vereist de assistentie van de Systeem Beheerder of iemand die dezelfde veiligheids bevoegdheden bezit. Dit is nodig omdat de instellingen van de hardware van de machine moet worden aangepast in het Windows register om de video stuurprogramma interceptor te kunnen
Installeren van Hal
23
installeren. Het Dolphin installatie programma kan deze registerinstellingen niet wijzigen tenzij er Beheerderrechten zijn. Om Hal in Windows XP te installeren: 1. Zet de computer op de normale manier aan en start Windows zoals gebruikelijk. 2. De Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten moet aanloggen en de gebruiker die de software wil gaan installeren beheerderrechten geven. 3. Als gebruiker aanloggen. 4. Plaats de Dolphin installatie-CD in uw CD-ROM station. Na een aantal seconden zal het installatieprogramma automatisch starten. 5. Zodra het installatieprogramma is geladen zal worden gevraagd de taal voor het product dat geïnstalleerd moet worden te kiezen. Daarna zal gevraagd worden welke versie geïnstalleerd moet worden, "Enkele Gebruiker " of "Netwerk". Standaard wordt de enkele gebruiker versie geselecteerd. Als u een netwerk versie gaat installeren kijk dan in Netwerk installatie instructies. 6. Een dialoogvenster zal worden getoond met informatie over het gebruik van het installatieprogramma. Volg de instructies op het scherm om de installatie te vervolgen voor ieder component. 7. Nadat het installatie programma de nodige bestanden heeft gekopieerd EN de gebruiker werkt onder een beperkte/gelimiteerde account, is het nodig om de instructie "dll_reg.cmd" te zoeken en uit te voeren die zich bevindt in de installatiemap van Hal. Hiermee worden bepaalde bestanden geregistreerd om volledige functionaliteit te waarborgen. 8. Schakel de computer uit en start opnieuw. 9. Indien nodig moet de Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten aanloggen en de gebruikerrechten herstellen. De installatie is nu gereed. U kunt aanloggen als de geregistreerde gebruiker. Indien u om welke reden dan ook problemen mocht ondervinden bij de installatie van uw Dolphin software, kijk dan in het Problemen Oplossen (pagina 356) hoofdstuk. 2.3.2 Het installeren onder Windows Vista De installatie van Hal vereist de assistentie van de Systeem Beheerder of iemand die dezelfde veiligheid bevoegdheden bezit. Dit is nodig omdat de
24
Installeren van Hal
instellingen van de hardware van de machine moet worden aangepast in het Windows register om de video stuurprogramma interceptor te kunnen installeren. Het Dolphin installatie programma kan deze register instellingen niet wijzigen tenzij er Beheerder rechten zijn. WAARSCHUWING: Windows Vista Gebruiker Toegang Controle (UAC) zal vragen of u de installatie CD wilt gebruiken wanneer het installatieprogramma wordt gestart. Er is op dat moment geen spraak ondersteuning aanwezig. Als er assistentie nodig is raden we aan de Windows Narrator (Verteller, het tekst naar spraak hulpmiddel) te gebruiken. Dit kan worden gestart door te drukken op de WINDOWStoets + U, daarna ALT + N (of "narrator" in te tikken nadat Uitvoeren in het Windowsmenu is geselecteerd).
Het installeren van Hal in Windows Vista: 1. Zet de computer op de normale manier aan en start Windows zoals gebruikelijk. 2. De Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten moet aanloggen en de gebruiker die de software wil gaan installeren beheerder rechten geven. 3. Als gebruiker aanloggen. 4. Plaats de Dolphin installatie-CD in uw CD-ROM station. 5. Zoek het bestand "Setup.exe" op de Dolphin product CD en voer dit uit. Dit kan gebeuren door in de Windows Verkenner naar het doelbestand te navigeren of door te drukken op de WINDOWStoets + R om het "Uitvoeren" dialoogvenster te openen en in te tikken "x:\setup.exe", waarbij "x" de letter van uw CD ROM station is, en daarna op ENTER te drukken. 6. Er zal een Windows Vista UAC dialoog verschijnen met een melding "Een niet geïdentificeerd programma wil toegang tot uw computer ..." en een referentie naar "ds.exe". Selecteer "Toestaan" (ALT + A) om de installatie te vervolgen. 7. Zodra het installatieprogramma is geladen zal worden gevraagd de taal voor het product dat geïnstalleerd moet worden te kiezen. Daarna zal gevraagd worden welke versie geïnstalleerd moet worden, "Enkele Gebruiker " of "Netwerk". Standaard wordt de enkele gebruiker versie geselecteerd. Als u een netwerk versie gaat installeren kijk dan in Netwerk installatie instructies.
Installeren van Hal
25
8. Een dialoogvenster zal worden getoond met informatie over het gebruik van het installatieprogramma. Volg a u b de instructies op het scherm om de installatie te vervolgen. 9. Schakel de computer uit en start opnieuw. 10. Indien nodig moet de Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten aanloggen en de gebruikerrechten herstellen. De installatie is nu gereed. U kunt aanloggen als de geregistreerde gebruiker. Indien u om welke reden dan ook problemen mocht ondervinden bij de installatie van uw Dolphin software, kijk dan in het Problemen Oplossen (pagina 356) hoofdstuk.
2.4 Installatie verwijderen van een enkele gebruiker versie. Voordat Hal kan worden verwijderd moet het worden afgesloten. Om dit te bereiken: 1. Druk op LINKER CONTROL+SPATIEBALK om het regelpaneel te openen. 2. Druk op ALT+F4 om Hal af te sluiten. 3. U krijgt een dialoogvenster met de vraag of u het afsluiten van Hal wilt bevestigen. Bevestig dit met het drukken op Enter, of keer terug naar Hal met het drukken op Annuleren. Als alternatief kunt u Hal afsluiten door te selecteren Hal Verlaten vanaf de Bestand menu in the regelpaneel. 2.4.1 Uw Software Verwijderen onder Windows XP 1. De Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten moet aanloggen en de gebruiker die de software wil gaan installeren beheerder rechten geven. 2. Als gebruiker aanloggen. 3. Druk op de WINDOWStoets (of CONTROL+ESCAPE) om het Windows Startmenu op te roepen en ga met de pijltoetsen naar de "Uitvoeren" en druk dan op ENTER. 4. Type "c:\program files\dolphin\snova\dolcfgnt" -r en druk op ENTER. (Vervang de letter en/of directorynaam indien van toepassing).
26
Installeren van Hal U moet een boodschap krijgen met de melding "Interceptie stuurprogramma met succes verwijderd". Indien u een andere boodschap krijgt heeft u waarschijnlijk niet voldoende bevoegdheden.
5. Als de gebruiker als beperkte/gelimiteerde client werkt en de instructie "dll_reg.cmd" was uitgevoerd gedurende de installatie procedure, moet de instructie "dll_unreg.cmd" die zich bevindt in de installatiemap van Hal uitgevoerd worden. Hiermee worden bepaalde bestanden die nodig zijn voor Hal uit het register verwijderd. 6. Druk op de WINDOWS toets (of CONTROL+ESCAPE) om het Startmenu van Windows op te roepen. 7. Druk op I om naar de optie van het Startmenu "Instellingen" te gaan. 8. Druk op C om in het Instellingen submenu de optie "Configuratiescherm" op te roepen. 9. Druk op toets T en ga met de pijltoetsen door de opties om de optie "Toevoegen/Verwijderen" te selecteren en druk op ENTER. 10. Druk een keer op de Tabtoets om in de lijst met de op uw computer geïnstalleerde software te komen. 11. Ga met de pijltoetsen omlaag totdat u de naam van de Dolphin software tegenkomt die u wilt verwijderen. 12. Druk daarna weer op de Tabtoets om naar de knop "Toevoegen/Verwijderen" te gaan en druk dan op de SPATIEBALK om het te activeren. Wanneer het verwijderen van een Dolphin programma draait zal het automatisch een oude installatie ontdekken, indien aanwezig, en uw de optie geven deze ook te verwijderen. (Indien u ook SAM en Orpheus heeft geïnstalleerd op uw PC dan kunt u deze ook verwijderen, aangenomen dat ze niet door een ander product worden gebruikt zoals bijvoorbeeld Cicero.) 13. Start de computer opnieuw nadat is uitgelogd. 14. Aanloggen als beheerder of iemand met dezelfde rechten en herstel de gebruikerrechten. Opmerking, indien Windows XP niet is ingesteld zodanig dat het klassiek thema gebruikt wordt dan kunnen de stappen hierboven enigszins anders zijn met betrekking tot het lokaliseren van de Toevoegen / Verwijderen optie.
Installeren van Hal
27
2.4.2 Verwijderen onder Windows Vista 1. De Systeembeheerder of iemand met dezelfde rechten moet aanloggen en de gebruiker die de software wil gaan installeren beheerder rechten geven. 2. Als gebruiker aanloggen. 3. Druk op de WINDOWStoets + R om het "Uitvoeren" dialoogvenster te openen. 4. Type "c:\program files\dolphin\snova\dolcfgnt" -r en druk op ENTER. (Vervang de letter en/of directorynaam indien van toepassing). U moet een boodschap krijgen met de melding "Interceptie stuurprogramma met succes verwijderd". Indien u een andere boodschap krijgt heeft u waarschijnlijk niet voldoende bevoegdheden. 5. Druk op de WINDOWS toets (of CONTROL+ESCAPE) om het Startmenu van Windows op te roepen. 6. Druk op I om naar de optie van het Startmenu "Instellingen" te gaan. 7. Druk op C om in het Instellingen submenu de optie "Configuratiescherm" op te roepen. 8. Druk op toets T en ga met de pijltoetsen door de opties om de optie "Toevoegen/Verwijderen" te selecteren en druk op ENTER. 9. Druk een keer op de Tabtoets om in de lijst met de op uw computer geïnstalleerde software te komen. 10. Ga met de pijltoetsen omlaag totdat u de naam van de Dolphin software tegenkomt die u wilt verwijderen. 11. Druk daarna weer op de Tabtoets om naar de knop "Toevoegen/Verwijderen" te gaan en druk dan op de SPATIEBALK om het te activeren. Wanneer het verwijderen van een Dolphin programma draait zal het automatisch een oude installatie ontdekken, indien aanwezig, en uw de optie geven deze ook te verwijderen. (Indien u ook SAM en Orpheus heeft geïnstalleerd op uw PC dan kunt u deze ook verwijderen, aangenomen dat ze niet door een ander product worden gebruikt zoals bijvoorbeeld Cicero.) 12. Start de computer opnieuw nadat is uitgelogd. 13. Aanloggen als beheerder of iemand met dezelfde rechten en herstel de gebruikerrechten.
28
Installeren van Hal
Opmerking, indien Windows Vista niet zodanig is ingesteld dat het klassiek thema gebruikt wordt, kunnen de stappen hierboven enigszins anders zijn met betrekking tot het lokaliseren van de Toevoegen / Verwijderen optie.
29
CHAPT
ER
3
Aan de slag
Dit hoofdstuk geeft een introductie van Hal. Het doel is u te voorzien van deze initiële instructies zodat u zo snel mogelijk met Hal kunt gaan werken. Latere hoofdstukken geven meer gedetailleerde informatie over de functionaliteit van Hal inclusief een behandeling van alle menu opties, een volledige lijst met sneltoetsen en tips om problemen op te lossen. Opmerking: Deze handleiding gaat ervan uit dat uw kopie van Hal nieuw is geïnstalleerd en de instellingenbestanden voor applicaties gebruikt die origineel door Dolphin zijn geleverd. Als u veranderingen heeft aangebracht aan de instellingen van Hal (zoals de sneltoetsen), dan kan het zijn dat de handleiding niet geheel overeenkomt met uw systeem. Dit kan ook het geval zijn als u een oudere versie heeft vervangen door een nieuwere waarbij de instellingen van de oude versie zijn overgenomen. Omdat de meeste oude instellingen worden overgenomen door de nieuwere versie zijn eventuele veranderingen nog in gebruik.
3.1 Starten van Hal Belangrijk: Zorg ervoor dat uw Spraaksynthesizer of Braille-eenheid aan staan voordat u Hal start. Hal kan op drie verschillende manieren worden opgestart: 1. Automatisch starten Bij het gebruik van de standaard opties tijdens de installatie van een versie met licentie van Hal betekent dat Hal toegevoegd zal worden aan het opstart proces. Dat betekent dat Hal automatisch zal starten na het aanloggen met uw profiel. Het installeren van een demonstratie versie zal standaard Hal niet toevoegen aan het opstart proces. Een aangepaste installatie biedt de mogelijkheid om het standaard gedrag te wijzigen. In Hal is ook de optie om "Hal starten na aanloggen" beschikbaar . Hiermee wordt Hal aan het opstart proces toegevoegd of
30
Aan de slag
verwijderd. Deze optie wordt aangetroffen in het regelpaneel van Hal en bevindt zich in het "Start Voorkeuren" sub-menu binnen het "Algemeen" menu. 2. Snelstart toets Het installatieprogramma maakt ook een sneltoets aan om Hal te starten. In Microsoft Windows, kan Hal op ieder moment worden gestart met behulp van de Snelstarttoets. Voor het starten van Hal: Druk op SHIFT + CONTROL + H. Indien een demonstratie versie van Hal is geïnstalleerd naast een versie met licentie van Hal zal de demonstratie versie een alternatieve sneltoets toegewezen krijgen. Om de demonstratie versie van Hal te starten die naast een licentie versie van Hal is geïnstalleerd: Druk op SHIFT + CONTROL + D. De Snelstarttoets wordt niet gewijzigd als de demonstratie versie wordt gedeblokkeerd. 3. Vanuit het Windows Startmenu De derde manier om Hal te starten is vanuit het Windows Startmenu: 1. Druk op de WINDOWS toets (of CONTROL+ESCAPE) om het Startmenu van Windows op te roepen. 2. Open het "Programma's" of "Alle Programma's" sub-menu (de naam van deze optie is afhankelijk van de stijl van het Startmenu). 3. Open het "Dolphin" sub-menu. 4. Open het "Hal" sub-menu. 5. Selecteer "Hal" en druk op ENTER. Hiermee zal het product worden gestart. Belangrijk: Zet nooit uw Spraaksynthesizer of Brailleleesregel uit wanneer u Hal gebruikt!
Aan de slag
31
De Dolphin Pen Versie van Hal Als u de Dolphin Pen versie van Hal gebruikt kan dit eenvoudig worden opgestart door gewoon de Pen in uw USB poort te plaatsen. Zodra de Dolphin Pen is geplaatst hoort u een oplopend belgeluid om aan te geven dat de Dolphin Pen is herkend waarna Hal automatisch zal starten. Als de Dolphin Pen reeds is geplaatst bij het aanloggen in Windows zal Hal automatisch starten. Opmerking: het ingedrukt houden van de LINKER SHIFT toets zal voorkomen dat de Dolphin Pen versie automatisch start als de pen wordt geplaatst.
3.2 Opstart Proces Bij het opstarten van Hal zal bij de eerste keer het Dolphin Opstart Proces worden geopend. Dit eenvoudig te volgen proces begeleidt u door het registreren en configureren van Hal U krijgt ook de gelegenheid om in te schrijven op een mailinglijst waardoor u op de hoogte wordt gehouden van de ontwikkelingen van de producten en de mogelijkheid om deel te nemen aan het Dolphin Product Verbetering Programma. Het proces neemt slechts enkele minuten in beslag en bij elke stap krijgt u de gelegenheid om verder te gaan of te stoppen. 3.2.1 Registratie Als Hal nog niet is gedeblokkeerd of geactiveerd zal iedere keer als Hal gestart wordt een Product Registratie venster worden getoond. Dit venster meldt het aantal overgebleven dagen waarbinnen een deblokkering of activering van Hal moet plaats vinden. Het deblokkeren is het proces waarmee een demonstratie versie in een versie met licentie omgezet wordt. De demonstratie versie zal 30 dagen gebruikt kunnen worden waarna het gedeblokkeerd moet worden. Om een deblokkeercode aan te schaffen neemt u contact op met Dolphin of uw lokale Dolphin leverancier. Het Activeren is een proces waarbij de software licentie sleutel voor Hal gebruikt. Door dit te doen wordt bevestigd dat de software in gebruik blijft en dat u akkoord gaat met de termen van de software licentie
32
Aan de slag
overeenkomst. Zodra de software is geactiveerd is geen terugbetaling meer mogelijk. U heeft 30 dagen de tijd om Hal te activeren. Hal kan automatisch worden geactiveerd indien een Internet verbinding aanwezig is. Indien er geen Internet verbinding beschikbaar is kan Hal handmatig worden geactiveerd. Activeren via Internet. Het activeren via het Internet is het eenvoudigst omdat dit automatisch gebeurt. Het vereist wel een Internet verbinding. Deze procedure verbindt u met de Dolphin server waar Hal automatisch een activering code krijgt. Handmatig activeren. Bij het handmatig proces moet u een activering code invoeren die is gebaseerd op uw unieke productsleutel. De waarde van uw productsleutel wordt weergegeven bij het handmatig activering proces. Om dan een activering code te verkrijgen moet u contact opnemen met uw lokale Dolphin vertegenwoordiger en deze uw productsleutel geven. Met deze sleutel kunnen zij u een activering code geven. Indien u een computer gebruikt zonder Internet kunt u als alternatief de volgende stappen volgen: 1. Start de handmatige activering en noteer uw productsleutel. 2. Plaats uw Hal CD in de PC met Internet toegang. Hierbij moet u de SHIFT toets ingedrukt houden om te voorkomen dat het installatie programma automatisch opstart. 3. Zoek met Windows Verkenner de instructie "dol_activate.exe" en voer het uit. Dit vindt u in de map "dol_auth" op de CD. 4. Voer uw productsleutel in die u in stap 1 heeft gevonden en selecteer "Nu Activeren". Hiermee wordt het activering proces begonnen. Het maakt een verbinding met de Dolphin server en u krijgt daarna uw activering code. 5. Noteer de activering code en ga terug naar de computer waar u deze code moet invoeren zodra erom wordt gevraagd door het handmatig activeren proces. Het verwijderen van de installatie en het opnieuw installeren van Hal op dezelfde computer betekent niet dat Hal opnieuw moet worden geactiveerd. Indien een extra licentie nodig is neem dan contact op met uw Dolphin leverancier.
Aan de slag
33
Tip: Als u een netwerk versie of een gebruiker licentie versie voor meerdere personen heeft, selecteer dan "Licentie voor meerdere gebruikers" en voer uw licentie code in die op uw software licentie certificaat staat (zie de Netwerk installatie instructies in het hoofdstuk Referentie voor meer details).
3.2.2 Opstart wizard De Dolphin Opstart Wizard biedt een snelle en eenvoudige manier om de belangrijkste standaard instellingen van Hal te wijzigen. De wizard is onderverdeeld in verschillende categorieën, waarbij de mogelijkheid bestaat om de standaard instellingen te wijzigen of te accepteren en naar de volgende stap te gaan. Indien de uitgevoerde installatie een upgrade is zal de wizard niet automatisch starten. Dit komt omdat Hal de reeds bestaande instellingen gebruikt. Als u de wizard wilt draaien kan dat gebeuren door de selectie van "Opstart Wizard" in het "Help" menu van het Hal regelpaneel. De wizard kan op ieder moment worden verlaten met behulp van de knop "Annuleren" of door op de ESCAPE toets te drukken. Opmerking: de wizard beperkt zich tot de belangrijkste instellingen die na de installatie gewijzigd zouden kunnen worden. Niet alle Hal functies worden gevonden in de wizard vanwege de zeer uitgebreide functie mogelijkheden.
3.2.3 Gebruiker terugkoppeling De Gebruiker terugkoppeling opties beëindigen het opstart proces. Hier kunt u zich inschrijven voor de Dolphin mailing lijst om op de hoogte te blijven van de aanbiedingen van Dolphin en de product ontwikkelingen. U heeft ook de optie bij te dragen aan de toekomstige product ontwikkeling door anonieme gegevens verzameling. Om meer te weten te komen over het Dolphin Product Verbetering Programma en hoe uw gegevens zijn beschermd, kunt u een bezoek brengen aan http://www.yourdolphin.com/privacy. Deze optie is tevens beschikbaar in het "Help" menu van het Hal regelpaneel.
34
Aan de slag
3.3 Regelpaneel van Hal. De toets regelpaneel is de naam van het dialoogvenster die we in de hele handleiding gebruiken en dat alle instellingen bevat voor Hal. Er zijn twee basis manieren om het regelpaneel van Hal te benaderen als het nog niet is geopend of niet het actief focus bevat. om het regelpaneel te openen. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK. Of klik met de muis op het programma symbool in de taakbalk. Als het regelpaneel reeds is geopend kunt u er met behulp van ALT+TAB heen gaan, of u drukt op LINKER CONTROL + SPATIEBALK om het in de voorgrond te plaatsen. Er is een aanvullend regelpaneel formaat van Hal dat kan worden benaderd met behulp van het toetsenbord. Het regelpaneel oproepmenu geeft een lijst met alle menu opties weer in een eenvoudig te benaderen formaat. Voor het openen van het regelpaneel oproepmenu: Druk op CAPS LOCK + SPATIEBALK. Het Regelpaneel bevat de complete configuratie instellingen voor Hal en werkt met een menusysteem. Aanvullend kunnen de meeste algemene instellingen benaderd worden via drie eigenschappenbladen in het hoofdvenster van het regelpaneel. Om het regelpaneel te verlaten drukt u op ESCAPE of klikt op de minimaliseren knop. Als het regelpaneel wordt gesloten blijft Hal wel werken. Kijk in Hal Verlaten om te zien hoe Hal wordt afgesloten. 3.3.1 Cicero eigenschappenblad Gebruikers van Cicero versie 3.02 of later zullen een extra eigenschappenblad vinden voor Cicero. Dit eigenschappenblad levert een eenvoudige manier om de O C R functies van Cicero te benaderen. Zo zal bijvoorbeeld het selecteren van de "Scan" knop, binnen dit eigenschappenblad, Cicero starten en een document automatisch gaan scannen.
Aan de slag
35
3.3.2 Help opvragen in het regelpaneel Ieder dialoogvenster in het Regelpaneel bevat een Helpknop. Het drukken op deze knop zal de online help van Hal voor het gevraagde onderwerp openen. Het drukken op F1 bij het werken in een dialoog zal ook de online help van Hal op hetzelfde punt openen. 3.3.3 Veranderen van Instellingen Wanneer u het aanpassingssysteem naar uw eigen wensen aan het instellen bent kunt u het Regelpaneel open laten. Verander simpelweg de gewenste instelling en druk op de knop Toepassen en ga met ALT+TAB terug naar uw toepassing. De veranderde instelling werkt direct door het kiezen van de "Toepassen" knop. U kunt zonder problemen schakelen tussen de applicatie en het Regelpaneel met ALT+TAB. Als u een instelling verandert met een toetsenbord sneltoets zal de instelling in het Regelpaneel direct worden aangepast als het relevante dialoogvenster open staat. Veranderingen via de sneltoets hebben altijd voorrang op de verandering van de instelling in het dialoogvenster. Een sneltoets zal de instelling veranderen en direct toepassen. 3.3.4 Het Probleem van Voorgrondvensters Microsoft heeft in Windows een functie ingebouwd die voorkomt dat toepassingen (zoals Hal) op verzoek vensters openen (zoals het regelpaneel) op de voorgrond. Wij zijn erin geslaagd om dit 'nieuwe gedrag' te omzeilen, maar helaas zijn er nog omstandigheden waarbij het Regelpaneel wel wordt geopend maar niet op de voorgrond gezet. Een voorbeeld hiervan is het moment dat u het startmenu heeft geopend. Wanneer dit het geval is, weliswaar het Regelpaneel geopend, maar niet op de voorgrond gezet. Mogelijk moet u het menu waar u in werkt sluiten en met ALT+TAB naar het Regelpaneel gaan. Tip: Dit nieuwe gedrag kan ook andere applicaties beïnvloeden. U denkt dat u een venster heeft geopend maar er is niets gebeurd. Probeer met ALT + ESCAPE door de actieve vensters te lopen.
36
Aan de slag
3.4 Het gebruik van de Hal sneltoetsen Tot nu toe is het wijzigen van de instellingen van Hal verklaard in de context van de opstart wizard en het regelpaneel. Veel van de opties die men tegenkomt kunnen worden gewijzigd door middel van speciale sneltoetsen die beschikbaar zijn in Hal. Hal sneltoetsen zijn een set toetsen of toetscombinaties op het toetsenbord die gebruikt kunnen worden om Hal te bedienen. Het aanleren en onthouden van de sneltoetsen die de instellingen die u regelmatig gebruikt kunnen wijzigen, kan het werken met uw computer efficiënter en bevredigender maken. Als u een sneltoets van Hal indrukt, zal Hal op die toets reageren en de juiste actie inleiden. Dat betekent dat op dat moment de door u gebruikte toepassing die toets niet ziet. Soms kunnen de toetsen die u heeft gekozen voor Hal in conflict raken met de toetsen die voor de applicatie zijn bedoeld. Indien dit het geval is zijn er diverse manieren om dit probleem op te lossen. Aan- en uitzetten van sneltoetsen. U kunt alle Hal sneltoetsen aan of uit schakelen, met uitzondering van de toets die ze weer aan moet zetten! Wanneer de toetsen uitgezet zijn, werken ze direct met de toepassing. Aan- en uitzetten: Druk op LINKER CONTROL + 8. Indien ze aanstaan (standaard), zullen ze uitgezet worden. Indien ze uitstaan worden ze weer aangezet. Dat is de manier waarop een schakeltoets werkt, net als een gewone schakelaar, het aan of uitzetten van een optie. Sneltoetsen tijdelijk uitzetten. Deze functie doet hetzelfde als het uitzetten van alle sneltoetsen, met de uitzondering dat ze automatisch weer aangezet worden na de volgende toetsdruk. Hiermee laat u de volgende toetsdruk passeren naar de toepassing. Passeren van de volgende sneltoets: Druk op LINKER CONTROL + 7.
Aan de slag
37
De eerstvolgende toetsdruk, wat deze ook is, zal doorgegeven worden aan de actieve toepassing, waarna de sneltoetsen weer aangezet worden. Sneltoetsen veranderen. Het laatste wat u kunt doen is het veranderen van één of meer van de sneltoetsen van Hal. U kunt kiezen om een sneltoets te verwijderen of het te veranderen naar een andere functie. Veranderingen bij de sneltoetsen vinden plaats in het "Sneltoetsen" dialoogvenster dat wordt geopend via het menu "Algemeen". Waar van toepassing zal in de rest van dit hoofdstuk gerefereerd worden aan de sneltoetsen die de taak uitvoeren in plaats van de locatie waar de instellingen te vinden zijn in het regelpaneel. Zodra u goed bekend bent met de toetscombinaties die gebruikt worden om bepaalde taken uit te voeren, zult u merken dat deze benadering de voorkeur heeft bij het maken van veranderingen binnen Hal. Opmerking: Hal bevat een aantal sneltoets sets die zijn aangepast aan verschillende toetsenbord ontwerpen en emulaties. De sneltoetsen die worden omschreven in dit hoofdstuk zijn gerelateerd aan het numerieke gedeelte van het toetsenbord (Numeriek). Deze set aan sneltoetsen is gebaseerd op een standaard bureau toetsenbord waarbij het numerieke gedeelte aan de rechterkant is geplaatst naast het blok met hoofdtoetsen.
3.4.1 Instellen van de spraak parameters Spraak uitvoer zal normaal automatisch starten als u Windows applicaties gaat gebruiken. Er zijn een aantal basis spraakinstellingen die u misschien nuttig vindt bij het beginnen met het gebruik van Hal. Ze kunnen op elk moment worden veranderd met behulp van de volgende sneltoetsen. Spraak aan en uitschakelen. Druk op LINKER CONTROL + 0 Volume verhogen: Druk op LINKER CONTROL + IS GELIJK
38
Aan de slag
Volume verlagen: Druk op LINKER CONTROL + MINUS Het volume van de spraak wordt stap voor stap gewijzigd iedere keer als de toetscombinatie wordt ingedrukt. Dit is een softwarematige volume instelling. Vele computers hebben ook een eigen volume instelling die invloed kan hebben op het volume van de stem. Indien de Spraak te hard staat ingesteld of te zacht, kijk dan naar de volumeregeling op de luidsprekers, hardware synthesizer of computerscherm. Snelheid verhogen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + IS GELIJK Snelheid verlagen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + MINUS Het Spreken stoppen: Druk op LINKER CONTROL Het stoppen van het Spreken stopt de spraak direct, totdat er iets nieuws te melden valt. Indien u een synthesizer met meerdere talen heeft is het mogelijk om op elk moment van taal te veranderen. Taal veranderen: Druk op LINKER CONTROL + KOMMA Er zijn meerdere commando’s en vele andere wegen om de synthesizer parameters te regelen. Deze worden in detail besproken in het hoofdstuk "Hal gebruiken". Spraaksynthesizer veranderen: Indien u over meerdere Spraaksynthesizers beschikt kunt u op een snelle manier naar een andere overschakelen.
Aan de slag
39
Spraaksynthesizer veranderen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + VIERKANTE HAAK SLUITEN. 3.4.2 Instellen breedsprakigheid Indien u teveel of juist te weinig informatie krijgt kunt u de Breedsprakigheid niveau's veranderen van laag tot hoog. We raden hoog aan voor mensen die nog niet veel ervaring hebben met een computer. Laag is daarentegen aan te bevelen voor mensen die hun toepassing al goed kennen. Om het spraak breedsprakigheid niveau in te stellen: Druk op CAPS LOCK + IS GELIJK. De hoeveelheid informatie die u op een Braille eenheid krijgt kan ook op dezelfde manier worden ingesteld. Om het Braille breedsprakigheid niveau in te stellen: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + IS GELIJK.
3.5 Werken met Visuele instellingen Hal bevat een aantal geavanceerde opties die helpen bij het werken in een omgeving met een vergroting. Vanaf de basis van het vloeiend beeld en de kleurenschema's tot focus accentuering, schuiven, overzicht modus en lichtkrant modus. In dit hoofdstuk wordt elke functie kort uitgelegd. 3.5.1 Accentuering Opties De functie Accentueren biedt de mogelijkheid om de actieve focusposities aan te geven. U kunt kiezen uit een grote selectie aan verschillende accentuering stijlen en kleuren voor ieder van de verschillende focussoorten. Gebruik het dialoogvenster “Accentuering Opties” om uit te kiezen welke soort focus u geaccentueerd wilt hebben en kies dan de grootte en kleur voorkeuren. Het dialoogvenster heeft verschillende eigenschappenbladen voor de verschillende soorten focus. Dit bevat een muis, cursor (tekstcursor), regel (in werkgebieden) en focus (voor de focus buiten werkgebieden).
40
Aan de slag
Ieder focus eigenschappenblad biedt de mogelijkheid om de accentueerstijl te selecteren en te veranderen in een reeks verschillende vormen en kleuren. Deze worden geselecteerd uit een oproepkeuzelijst.
3.6 Werken met spraak Hal bevat een aantal geavanceerde spraak opties die helpen om de juiste informatie, die u nodig heeft, aan u door te geven tijdens het werken. Vanaf het regelen van wat er wordt gemeld tijdens het typen, spraaktoetsen die herhalen wat er is gezegd en op het scherm staat tot een Lees voor vanaf hier leesfunctie, die de gelegenheid biedt om een heel document te beluisteren met een enkele druk op een toets; ze worden allen behandeld in verdere hoofdstukken. 3.6.1 Spreken tijdens het typen Als u en tekst invoert in een werkgebied kan Hal ieder teken dat wordt aangeslagen uitspreken. Als u het toetsenbord niet goed kent dan is dit de aanbevolen instelling. Hal biedt echter meer dan alleen het melden van ieder teken dat wordt ingetoetst! Er zijn 4 tekenmelding instellingen: • Tekens - Ieder teken wordt gemeld. • Woorden - Ieder woord wordt gemeld. • Tekens en Woorden - Ieder teken wordt gemeld en ieder woord. • Geen - niets wordt gemeld. Hoe beter u kunt typen hoe minder u waarschijnlijk wilt horen tijdens het typen. Dit is speciaal waar voor mensen die snel kunnen typen, omdat de spraak in dat geval mogelijk geen gelijke pas houden kan met de invoer. In dat geval is veranderen in bijvoorbeeld het melden van elk woord tijdens het typen meer dan genoeg. U kunt door de verschillende tekenmelding opties heen lopen: Druk op CAPS LOCK + PUNTKOMMA. 3.6.2 Spraaktoetsen Hal Bevat een aantal sneltoetsen die op ieder moment gebruikt kunnen worden om gegevens vanaf het scherm te lezen. Sneltoetsen die iets melden vanaf het scherm staan bekend als Spraaktoetsen.
Aan de slag
41
Spraaktoetsen worden normaal gebruikt om iets te herhalen of om meer informatie te krijgen over een actief element of regel waarop de Focus op is. Functie Invoer toetsen: Teken Lezen NUMERIEK 4 Woord Lezen NUMERIEK 5 Regel Lezen NUMERIEK 6 Focus Lezen NUMERIEK 0
3.6.3 Lees voor vanaf hier Een belangrijke sneltoets die het melden nog waard is de toets "Lees voor vanaf hier". Met deze functie kunt u achterover leunen en gewoon het document aan u laten voorlezen. Om Lees voor vanaf hier te starten of te pauzeren: Druk op NUMERIEK PLUS. In een tekstgebied zal de cursor, wanneer tijdens Lees voor vanaf hier wordt gepauzeerd, op het laatste woord worden gezet dat is gelezen, een handig gereedschap in het geval u een fout heeft gehoord en moet stoppen om de fout te herstellen. Om door te gaan met lezen drukt u eenvoudig weer op NUMERIEK PLUS Lees voor vanaf hier zal ieder woord ook accentueren als het wordt gesproken. En Lees voor vanaf hier is er niet alleen voor documenten. Het kan worden gebruikt in menu's, dialoogvensters, eigenschappenbladen en zelfs in gebeiden waar geen cursor aanwezig is, zoals web pagina's of Windows Helpbestanden. 3.6.4 Meer informatie verkrijgen Hal is in staat meer informatie te geven omtrent de tekst die u aan het invoeren bent en de Windows instellingen die u gebruikt. Zo kunnen bijvoorbeeld woorden gespeld worden en informatie gegeven over het lettertype, kleur en stijl van de tekst op het scherm. Probeer ook meerdere malen op een spraaktoets, zoals in vorig hoofdstuk bekeken, te drukken. U zult vinden dat een tweede keer drukken op de sneltoets voor het lezen van een woord, het woord gespeld zal worden, terwijl een derde keer drukken het woord fonetisch zal spellen.
42
Aan de slag
Herhaal drukken op de sneltoets teken lezen zal enigszins andere informatie melden. Bij de eerste keer drukken wordt het teken gewoon gemeld, een tweede keer drukken zal het teken fonetisch aangeven, terwijl een derde keer drukken de kenmerken van dat teken zal melden zoals lettertype, stijl en grootte. De vierde keer drukken zal de Unicode waarde van het teken melden. Opmerking: Indien u simpel de eerste optie wilt herhalen drukt u op een modificatie toets zoals de LINKER CONTROL om opnieuw te starten. tenslotte zijn er nog twee nuttige toetsen om sneller door Windows te lopen. Vele toepassingen hebben eigen "snelkoppeling" toetsen (zoals B voor Bestand, W voor Bewerken, D voor Beeld, enzovoort). Deze worden meestal aangegeven in de menu opties met een onderstreept teken. Om een snelkoppeling te melden: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK PUNT. Als u niet meer precies weet wat uw positie is bestaat er een sneltoets die het antwoord kan geven, de sneltoets "Waar Ben Ik?". Deze spraaktoets vermeld de titel van het venster waarin u zich bevindt met het soort gebied en de actieve focus. Om de optie "Waar Ben Ik?" te laten melden: Druk op NUMERIEK 7. De volgende tabel geeft een lijst met enkele spraaktoetsen die minder gebruikt worden: Functie Lezen tot cursor Lezen vanaf cursor Lezen selectie Lezen statusbalk Lezen tijd en datum
3.6.5 Geavanceerde Spraak Instellingen. Hier volgt een korte uitleg van de geavanceerde spraak instellingen die beschikbaar zijn in het "Spraak" eigenschappenblad en het "Spraak" menu. • Toetsenbord Melding biedt de gelegenheid om de tekenmelding automatisch of handmatig in te stellen. Hiermee kunt u Hal aangeven wat het moet doen bij bepaalde categorieën toetsen die op het toetsenbord worden aangeslagen. U kunt bijvoorbeeld Hal de navigatie en functietoetsen laten uitspreken zodra ze worden ingedrukt. Deze meldingen zullen voorafgaan aan nadere spraakmeldingen die veroorzaakt worden door de schermveranderingen. • Spraak Stijl regelt wat er wordt gemeld, bijvoorbeeld de hoeveelheid interpunctie en hoe getallen worden uitgesproken. U kunt ook bepalen of verschillende attributen worden uitgesproken tijdens het werken, zoals kleuren, font stijlen, font grootte, titels, enzovoort. • Tekenmelding bepaalt wat wordt gemeld tijdens het typen (zie ook het vorig onderwerp "Spreken tijdens het typen" voor meer details). • Breedsprakigheid schema's bieden de gelegenheid om te bepalen hoeveel informatie wordt gegeven om elementen te beschrijven. • Stem en Taal instellingen die mogelijkheid geven om te veranderen van synthesizertaal en stem binnen Hal. • Persoonlijke stemmen Dit biedt u de mogelijkheid om bestaande steminstellingen te veranderen en unieke eigen stemmen aan te maken. • Monitor Markeringen laten u de individuele monitor markeringen aan of uit zetten. Monitor markeringen zijn ontworpen voor specifieke applicaties en moeten worden gedocumenteerd in de Applicatie Notities.
3.7 Werken met een Braille eenheid Hal kan met een verscheidenheid aan verversbare Braille eenheden werken. Deze kunnen samen met een Spraaksynthesizer gebruikt worden of afzonderlijk.
44
Aan de slag
Over het algemeen zal de Brailleleesregel een deel van de actieve schermregel weergeven. De knoppen van de Braille leesregel worden gebruikt voor het navigeren over het beeldscherm, het activeren van diverse Braille functies en om toetsen van het toetsenbord te simuleren.
Compatibele Braille eenheden hebben als mogelijkheden: 1. Cursor Routing Ondersteuning Dit geeft de mogelijkheid om een cursor te positioneren door middel van de toetsen op een Braille-eenheid. Dit kan zeer nuttig zijn om bijvoorbeeld snel op een link in een webpagina te klikken. 2. Navigatie Windows toetsen benaderen met de Braille-eenheid. Onafhankelijk van de spraak en cursor navigeren, door met behulp van knoppen vooruit of achterwaarts te rollen alsmede regels omhoog of omlaag gaan. De Rolmarges (m a w de hoeveelheid tekens die per keer wordt verplaats naar links of rechts) kunnen worden ingesteld in het Braille Uitvoer Instellingen dialoogvenster van het Dolphin Regelpaneel. 3. Samentrekking Hal ondersteunt zowel Computer Braille (Grade 0) als Literatuur Braille (Grade 1 en Grade 2). Hal levert tevens ondersteuning voor alternatieve Braille talen. 4. Sneltoetsen Uw Braille eenheid kan zodanig worden ingesteld dat de eenheid werkt als de sneltoetsen van Hal, om meer te bieden dan alleen de standaard navigatie en lees functionaliteit. 5. Statuscellen Lettertype, stijl, kleur en element informatie kan permanent in de statuscellen worden weergegeven – indien er geen statuscellen op uw eenheid beschikbaar zijn, kunt u gewone cellen bestemmen om element informatie weer te geven.
Aan de slag
45
6. Logische Modus gebruikt In deze modus wordt op een intelligente manier bij elkaar horende dialoog tekst en knoppen weer gegeven op dezelfde Braille regel. Afsluiten dialoogvenster in Word wordt bijvoorbeeld als volgt weergegeven: Wilt u de gemaakte veranderingen opslaan? "Ja" knop.
Het
7. Fysieke Modus Deze modus geeft een fysieke weergave van wat er op de actieve regel op het scherm staat, inclusief de spaties. Het Afsluiten dialoogvenster in Word wordt bijvoorbeeld als volgt weergegeven: "Ja" spatie "Nee" spatie "Annuleren" Dit kan zeer nuttig zijn bij het controleren van het schermontwerp van een tekst en de opstelling ervan! 8. Braille Invoer Sommige Braille-eenheden en notitie-opnemers hebben een groep van 6 of 8 knoppen zodanig opgesteld dat het lijkt op een Braille schrijver. Deze kunnen dan worden gebruikt om het typen op het computer toetsenbord te simuleren.
46
Aan de slag
3.8 Dolphin Cursor De Focus die in een applicatie wordt getoond staat bekend als de werkfocus. Het is een knipperende cursor, markering of gestippeld venster die door de applicatie wordt weergegeven om aan te geven waar u zich bevindt. Hal volgt normaal gesproken uw werkzaamheden in de applicatie in de werkfocus. Soms is er echter geen werkfocus beschikbaar. In een webpagina of een applicatie statusbalk is er bijvoorbeeld geen werkfocus aanwezig om u te begeleiden door de inhoud van dat venster. In die gevallen kunt u gebruik maken van de Dolphin Cursor. De Dolphin Cursor kan gebruikt worden om: • Eenvoudig te kunnen surfen op het Internet. • Links te activeren en formulieren in te vullen. • Automatisch vensters van documenten laten rollen tijdens het lezen. • Muisfuncties kopiëren zoals klikken, rechts klikken, slepen & plaatsen. • Snel door elementen van uw applicatie lopen die normaal niet bereikbaar zijn met het toetsenbord. • Het volledige scherm bekijken. • Tekst zoeken en daar dan heen springen. • Een positie in een venster of toepassing onthouden om er snel heen te kunnen springen. De Dolphin Cursor modus kent vele sneltoetsen om vele taken uit te voeren, maar om u kennis te laten maken met de Dolphin Cursor modus volgen hier enkele veel gebruikte instructies. Functie Zet de Dolphin Cursor aan / uit Zet de automatische Dolphin Cursor aan / uit plaats de Dolphin Cursor op de applicatie focus Activeer indrukken Verplaats naar vorig / volgend teken
Sneltoetsen NUMERIEK MINUS LINKER CONTROL + 4 Numeriek sterretje SPATIEBALK Pijltoets links / rechts
Aan de slag Naar vorige / volgende regel verplaatsen Verplaats naar begin regel Verplaats naar einde regel Naar volgend object verplaatsen Naar vorig object verplaatsen Naar de bovenkant verplaatsen
Naar de onderkant verplaatsen
47
Pijltoets omhoog / omlaag Home END TAB LINKER SHIFT + TAB LINKER CONTROL + HOME LINKER CONTROL + END
Zoals de bovenstaande tabel aantoont zijn de sneltoetsen die gebruikt worden door de Dolphin Cursor voor het navigeren dezelfde die gebruikt werden bij het navigeren in de werk modus. Hiermee wordt een vloeiende overgang bereikt.
48
Aan de slag
3.9 Dolphin Item Zoeker De Item Zoeker is een dialoogvenster dat kan worden geopend en die een lijst weergeeft met specifieke onderwerpen die worden gevonden in het doelvenster. De lijst kan worden gesorteerd en er kan actie op uitgevoerd worden, bijvoorbeeld, een link die is gevonden in de lijst met alle links waarop een linker- of rechter klik actie uitgevoerd wordt. De Dolphin Item Zoeker is beschikbaar in twee formaten: een enkele lijst of een meervoudige tabbladen lijst. Beide formaten bieden dezelfde functionaliteit. Het verschil tussen de twee formaten is dat de meervoudige tabbladen lijst een dialoog is dat alle beschikbare lijsten van het actieve venster weergeeft, inclusief een verzamel lijst, binnen een enkele dialoog. De enkele lijst geeft slechts een enkel blad weer. Dit is vaak een aangepaste lijst voor een specifieke applicatie. Voorbeeld afbeelding van een meervoudig tabblad Item Zoeker:
Het meervoudig tabblad Item Zoeker kan gebruikt worden bij een gelimiteerd aantal applicaties en is beperkt tot de elementen binnen het document venster. Op dit moment zijn de volgende applicaties
Aan de slag
49
ondersteund, Microsoft Internet Explorer, Microsoft Excel, Microsoft Word en Mozilla Firefox. Voor het openen van de meervoudig tabblad Item Zoeker: Druk op CAPS LOCK + TAB. Indien u naar een andere pagina navigeert in de Item Zoeker met meervoudige tab zal dit worden onthouden voor de volgende keer dat u dit programma gebruikt tijdens het werken in uw toepassing. Om meer te weten te komen over de aangepaste lijst die beschikbaar is voor specifieke applicaties kunt u de notities lezen die vermeld zijn in de applicatie mapbestanden. Deze kunnen worden bekeken door selectie van "Applicatie Notities" in het "Map" menu van het regelpaneel van Hal.
3.10 Toetsomschrijving Modus Het doel van de toetsomschrijving modus is het leveren van informatie over de gedrukte toets. In deze modus worden er geen toetsen doorgegeven aan de applicatie. Deze modus biedt de gelegenheid om de sneltoetsen van Hal te leren kennen en meer te weten te komen over het algemene ontwerp van het toetsenbord. Voor de Toetsomschrijving modus: Druk op CAPS LOCK + /. Wanneer een sneltoets van Hal wordt gedrukt zal de toetsomschrijving modus er voor zorgen dat u de naam van de sneltoets, de categorie, en de gedrukte sneltoets gemeld zal krijgen. Als u bijvoorbeeld in de toetsomschrijving modus drukt op LINKER CONTROL + SPATIEBALK, krijgt u te horen "openen regelpaneel, actie, linker control spatiebalk".
3.11 Hal afsluiten Normaal hoeft u Hal niet af te sluiten aangezien aan het einde van de Windows sessie dit automatisch gebeurt. Het kan echter zijn dat u in het midden van een Windows sessie toch Hal wilt verlaten, dan het afsluiten op de volgende manier gebeuren. 1. Druk op LINKER CONTROL+SPATIEBALK om het regelpaneel te openen. 2. Druk op ALT+F4 om Hal af te sluiten.
50
Aan de slag
3. U krijgt een dialoogvenster met de vraag of u het afsluiten van Hal wilt bevestigen. Bevestig dit met het drukken op Enter, of keer terug naar Hal met het drukken op Annuleren. Als alternatief kunt u Hal afsluiten door te selecteren Hal Verlaten vanaf de Bestand menu in the regelpaneel. De Dolphin Pen Versie van Hal Als u de Dolphin Pen versie gebruikt zal, als u Hal afsluit, getracht worden om de Dolphin Pen uit te werpen Dit is niet altijd mogelijk, maar als het met succes is uitgevoerd zult u een afnemend belgeluid horen. Is het proces niet gelukt dan moet u de Dolphin Pen handmatig uitwerpen met behulp van de "hardware ontkoppelen of uitwerpen" dialoog, voordat u de Dolphin Pen fysiek uit de USB poort verwijdert.
51
CHAPT
ER
4
Applicaties
In dit hoofdstuk vindt u algemene tips voor het gebruik van applicaties en een introductie van sommige veel gebruikte programma's. In de volledige on-line documentatie zijn verdere technische notities beschikbaar die gerelateerd zijn aan de toegankelijkheid van sommige specifieke programma's. Kijk a u b in het Referentie hoofdstuk voor deze aanvullende notities. Indien u niet goed of geheel niet bekend bent met Microsoft Windows kunnen we u het hoofdstuk "Introductie Windows" aanbevelen. Deze gids bevat tevens een lijst met nuttige toetsenbord instructies om basis taken uit te voeren in Windows. De gids is beschikbaar als Microsoft Word document via de Dolphin map in het Startmenu en als HTML Hulpbron via het "Help" menu in het regelpaneel van Hal.
4.1 Algemene applicatie tips Als u zoveel mogelijk onderstaande algemene tips toepast, zal de toegang tot de toepassingen met uw aanpassingssoftware optimaal zijn. • Gebruik alle toepassingen in een gemaximaliseerd venster. Hiermee wordt zoveel mogelijk voorkomen dat tekst wordt afgeknepen bij de randen van vensters. • Zet nooit de optie voor vensters "Altijd op voorgrond" aan. • Gebruik het bureaublad niet zonder dat u eerst alle vensters heeft geminimaliseerd. • Gebruik uw tekstverwerker met een zoom factor van 100% (indien van toepassing). Hiermee kan de lettergrootte van de tekst accuraat worden bepaald. • Gebruik geen "achtergrond verwerking" functies in uw toepassing. Dit kan namelijk de reactietijd van Hal beïnvloeden omdat Hal ook een achtergrond proces is, en geforceerd wordt om procestijd te delen met alle andere achtergrond processen.
52
Applicaties
4.2 Applicatie Notities Hal gebruikt zogenaamde "map" bestanden om werken met applicaties te vereenvoudigen. Ieder mapbestand kan applicatie notities bevatten. Applicatie notities leveren informatie over het actieve mapbestand en de bijbehorende basis mappen. Deze notities zijn gemaakt door de schrijver van een mapbestand en zullen meestal vertellen hoe het bestand optimaal te gebruiken is voor de applicatie. Aanvullend moet het de aangepaste applicatie toetsen bevatten, nuttige applicatie sneltoetsen en algemene hints en tips. Openen van de applicatie notities van de actieve map: Druk op CAPS LOCK + F1.
4.3 HTML Help Bijna elke toepassing in Windows heeft een Help menu of bevat één of andere vorm van on-line help. De Helpinformatie is een uitstekende bron om de toepassing te verkennen. Sommige instructies echter zijn speciaal voor muisgebruikers. De on-line help voor Hal wordt geleverd in het Windows HTML Help formaat. Windows HTML Help Windows HTML Help bestaat uit een enkel venster dat bestaat uit twee deelvensters. Het linker deelvenster meestal het navigatie venster genoemd, bevat de inhoud, de index en een zoek eigenschappenblad, terwijl het rechter venster het actueel geselecteerde onderwerp bevat. Dit onderwerp venster is een HTML venster. De volgende tabel biedt een lijst met de belangrijkste Windows HTML Help sneltoetsen. Functie Toetsdruk Navigeren door onderwerpen Pijl omlaag en omhoog Openen en sluiten van Pijl naar rechts en links deelonderwerpen Selecteren van onderwerp Enter Naar Inhoud eigenschappenblad ALT+I Naar Index eigenschappenblad ALT+N
Applicaties 53 Naar Zoeken eigenschappenblad Navigeren binnen eigenschappenbladen Openen menu Opties Schakelen tussen onderwerpen en navigeren deelvensters Volgende/vorige pagina Volgende/vorige onderwerp
ALT+S Tab ALT+O F6 PAGINA OMLAAG en OMHOOG ALT+PIJL NAAR RECHTS en ALT+PIJL NAAR LINKS
Het moet opgemerkt worden dat vele opties niet zelf helpinformatie leveren. Ze maken echter een lijst aan met deelonderwerpen. Een tweede keer selecteren doet de lijst met subonderwerpen weer verdwijnen.
4.4 Windows Help Microsoft beschouwt dit bestandsformaat als een veiligheids risico. Windows Helpbestanden worden onder Windows Vista niet ondersteund. Windows Help bestaat uit een hoofdvenster met mogelijk drie eigenschappenbladen. Dat zijn de bladen voor Inhoud, Index en Zoeken, een systeem dat een lijst oplevert met onderwerpen die bekeken kunnen worden. Ieder onderwerp dat wordt geselecteerd wordt gepresenteerd in een apart venster. Een aantal vensters kan tegelijkertijd worden geopend. Nuttige Windows Help Sneltoetsen – Hoofdvenster Functie Sneltoetsen Navigeren door onderwerpen Pijltoets omhoog / omlaag Openen en sluiten van Pijltoets links / deelonderwerpen rechts Selecteren van onderwerp Enter Navigeren tussen de Control + Tab (of eigenschappenbladen Control + Shift + Tab) Navigeren door opties in Index TAB en Zoeken bladen Het moet opgemerkt worden dat vele opties niet zelf helpinformatie leveren. Ze maken echter een lijst aan met deelonderwerpen. Een tweede keer selecteren doet de lijst met subonderwerpen weer verdwijnen.
54
Applicaties
Nuttige Windows Help Sneltoetsen – Onderwerp venster Functie Ga naar vorige / volgende pagina Volgend onderwerp bekijken in inhoud Vorig onderwerp bekijken in Inhoud Ga naar vorig onderwerp Ga naar Inhoud Ga naar Index Ga naar Zoeken Ga naar menu Opties Onderwerp Afdrukken Onderwerp afsluiten
Sneltoetsen Pagina omhoog en omlaag Alt + Punt Alt + Komma Alt + B Alt + C Alt + I ALT + B ALT + O Alt + P ESCAPE
Soms blijft het onderwerp venster geopend, terwijl u naar het hoofdvenster terug gaat. Dat betekent, dat als u drukt op ESCAPE om het hoofdvenster te sluiten, u terug gat naar het onderwerp.
4.5 Bekijken van het Web Hal biedt een uitgebreide ondersteuning van de volgende webbrowsers: • Microsoft Internet Explorer versie 7.0 en later • Mozilla Firefox versie 3.0 en later Deze browsers ondersteuning het zogenaamde "tab" browsen. Het bekijken van webpagina's met tabbrowsen betekent dat meerdere websites in een enkel browser venster kunnen worden geopend. U kunt ervoor kiezen om webpagina's of links te openen in een nieuw tabblad en daarna eenvoudig door deze tabbladen te schakelen. Het grote voordeel van het tabbrowsen is dat er minder geopende venster vermeld worden op de taakbalk. Toegang via de Dolphin Cursor, Item Zoeker en snelle navigatie toetsen van Hal is vergelijkbaar voor elke browser. Elke browser bevat ook een uitgebreide lijst met sneltoetsen die bepaalde taken uitvoeren.
Applicaties 55
4.5.1 Navigeren door webpagina's Het navigeren door webpagina's met behulp van de Dolphin Cursor maakt het mogelijk om door de pagina te gaan op een logische wijze en in uw eigen tempo. Net als in een tekstverwerker kunt u een regel lezen, de leestoetsen van Hal gebruiken en langs de verschillende elementen springen en zelfs zoekopdrachten uitvoeren. Als de pagina wordt doorlopen in de Dolphin Cursor modus zal de webpagina automatisch rollen, kolommen en tabellen op een zinvolle wijze benaderd en links die zich op de pagina bevinden herkend en gemeld. Tip: De Dolphin Cursor verschijnt als een geaccentueerd gebied op de pagina. U kunt de manier waarop de Dolphin Cursor verschijnt wijzigen via het dialoogvenster "Accentueren Opties" in het regelpaneel van Hal. Hal regelt de focus voor u! Wanneer het HTML venster bijvoorbeeld de focus heeft zal de Dolphin Cursor aangezet worden. Als de focus op de adresbalk staat of op menu's zal de Dolphin Cursor automatisch worden uitgezet. Als u er niet voor kiest de automatische Dolphin Cursor niet te gebruiken kan deze uit of aangeschakeld worden via de sneltoets LINKER CONTROL + 4. Activeren van een link: Plaats de Dolphin Cursor op de link en druk op de INSERT toets. Het drukken op de SPATIEBALK of ENTER zal de link eveneens activeren. 4.5.2 Formulieren invullen Webpagina's kunnen ook formulieren bevatten. De term “formulieren” verwijst gewoon naar werkgebieden, aankruisvakken, keuzerondjes, keuzelijsten en ander soorten elementen die u in een webpagina kunt tegenkomen. In het algemeen worden formulieren op een webpagina geplaatst om enige informatie te verzamelen. Dit kan eenvoudig een tekst zijn in een zoekmachine, een on-line vragenlijst of misschien persoonlijke gegevens die nodig zijn voor het on-line aankopen.
56
Applicaties
Het activeren van knoppen, keuzerondjes en aankruisvakken gebeurt rechtstreeks. Selecteer het element dat u wilt activeren en druk vervolgens op de SPATIEBALK. Om interactief te werken met een werkgebied of keuzelijst is een enigszins andere aanpak nodig. Bedenk dat u de Dolphin Cursor gebruikt en dus naar een modus moet waarbinnen gegevens kunnen worden ingevoerd. Dit gebeurt door op ENTER te drukken op het moment dat met de Dolphin Cursor over het werkgebied of keuzelijst wordt gegaan. Dit wijzigt de modus naar de "Formulier Modus" waarbinnen u de gegevens in kunt voeren, of een keuze kunt maken uit een keuzelijst. Druk op TAB en uw Dolphin Cursor zal worden aangezet en verplaatst naar het volgende element op de webpagina. Druk op NUMERIEK MINUS en uw Dolphin Cursor zal worden aangezet op de actieve positie. Als u binnen een gedetailleerd formulier werkt die een serie werkgebieden, keuzelijsten of andere elementen bevat dan zal het omschakelen naar de "Automatische Formulier modus" betekenen dat u automatisch in de Formulier modus in het werkgebied of de keuzelijst wordt geplaatst zonder dat u op ENTER hoeft te drukken. Voor het aan / uit schakelen van de Automatische Formulier modus: Druk op CAPS LOCK + ENTER. 4.5.3 Verplaatsen van de Dolphin Cursor met behulp van de muis De Dolphin Cursor kan worden verplaatst over de webpagina met behulp van het drukken op de middelste muisknop. Door het drukken op de middelste muisknop zal de Dolphin Cursor worden geplaatst op de regel die zich bevindt onder de muisaanwijzer positie. Dit is een nuttige functie als u de Dolphin Cursor wilt verplaatsen naar een specifiek punt van de webpagina, bijvoorbeeld naar het begin van een artikel. Het is ook mogelijk om automatisch de functie Lees voor vanaf hier te starten vanaf de nieuwe Dolphin Cursor positie. Dit wordt geactiveerd door het selecteren van de "Klik en lees vanaf hier" optie in het menu "Spraak" in het Hal regelpaneel. 4.5.4 Zoeken van een webpagina Dolphin Cursor bevat een "Zoek" functie. Hiermee wordt de actieve webpagina afgezocht naar een opgegeven tekstreeks en de Dolphin Cursor verplaatst naar de gevonden plaats.
Applicaties 57
Het zoeken gebeurt met de basis alfanumerieke tekens (a-z, 0-9) binnen een onzichtbaar venster. 1. Druk op F3 en de spraak zal melden, "Zoeken". 2. Type de zoekreeks en druk op ENTER om het zoeken te starten. Indien een overeenkomst wordt gevonden wordt de Dolphin Cursor op die plaats neergezet en de spraak zal de actieve regel oplezen. Als er geen overeenkomst wordt gevonden zal de spraak melden, "niet gevonden". 3. Druk op F2 om de vorige overeenkomst te zoeken en F4 voor de volgende overeenkomst.
Zoeken met behulp van de uitgebreide tekenset met een zichtbaar venster: 1. Druk op de CAPS LOCK + F3 om het "Zoeken" dialoog te openen. 2. Voer de zoekterm in of selecteer een eerdere tekstreeks uit de lijst. Hal bewaart de laatste 15 zoekreeksen. Druk op ENTER om te beginnen met zoeken. Indien een overeenkomst wordt gevonden wordt de Dolphin Cursor op die plaats neergezet en de spraak zal de actieve regel oplezen. Als er geen overeenkomst wordt gevonden zal de spraak melden, "niet gevonden". 3. Druk op de CAPS LOCK + F2 om naar de vorige overeenkomst te gaan en druk op CAPS LOCK + F4 voor de volgende overeenkomst. Het is ook nuttig te weten dat de ingevoerde zoek criteria worden opgeslagen totdat een nieuwe tekenreeks is ingevoerd. Dit betekent, dat als de gegevens die u zoekt voor diverse pagina's dezelfde zijn, het voldoende is om de volgende en vorige overeenkomst toetsen te gebruiken. 4.5.5 Snelle Navigatietoetsen Snelle navigatietoetsen bieden de mogelijkheid om de Dolphin Cursor te verplaatsen naar specifieke elementen op de webpagina's. Snelle navigatietoetsen zijn opgebouwd rondom eenvoudig te onthouden toetsen. Een enkele druk zal de Dolphin Cursor voorwaarts verplaatsen
58
Applicaties
naar het volgende doel element. Het gebruik van de SHIFT + toets zal de Dolphin Cursor terug zetten naar het vorig doel element. Opmerking: Wanneer u bezig bent in een tekstgebied of keuzelijst vereist de Snelle NAVIGATIE dat gebruik gemaakt wordt van de CAPS LOCK, om bijvoorbeeld te verplaatsen naar het volgende tekstgebied moet gedrukt worden op CAPS LOCK + E. Dit is nodig om de toetsenbord toetsen beschikbaar te houden voor het invoeren van tekst in het tekstgebied. In de volgende tabel staan de toetsen en de elementen en indien nodig ondersteunende tekst. Snelle Navigatietoetsen Toets. Element B knop. A Aankruisvak D Verschillend I F G H L G
Tekstgebied Flash Afbeelding Koppen Link Tekstblok
P V T T U V X
Alinea Keuzerondje keuzelijst. Tabel Niet bezochte link Bezochte link Element
Commentaar
Elk element verschillend van het actieve
Verplaats focus naar tekst gevonden na vorige of volgende element zonder tekst.
Elke vorm van element dat links uitsluit. Hardwarematige beperkingen van het toetsenbord betekenen dat navigeren naar het vorige element niet mogelijk is.
Applicaties 59
4.5.6 Webpagina's lijst De Dolphin Item Zoeker kan een eenvoudige manier bieden om in een webpagina te bladeren en te werken met de elementen van deze pagina. De Dolphin Item Zoeker geeft de verschillende lijsten weer binnen een enkel dialoog met meervoudige tabs. Voor het openen van de Item Zoeker: Druk op CAPS LOCK + TAB Het eerste tabblad in de Dolphin Item Zoeker geeft een overzichtlijst weer van de verschillende elementen op de pagina. Druk op CONTROL + TAB om door de verschillende tabbladen heen te lopen. Op ieder tabblad staat een lijst met doel objecten (zoals links, koppen, frames, enzovoort) die op de actieve webpagina wordt gevonden, een methode om de volgorde te sorteren en een serie knoppen om een actie uit te voeren op een geselecteerd element. Wanneer de Dolphin Item Zoeker wordt afgesloten zal het laatst geopende tabblad worden onthouden en zodra de Item Zoeker weer wordt geopend zal dit tabblad worden geopend. Het is ook mogelijk om een specifieke lijst te benaderen: Openen van een lijst met links: Druk op CAPS LOCK + / Openen van een lijst met koppen: Druk op CAPS LOCK + / Openen van een lijst met frames: Druk op CAPS LOCK + / Openen van een lijst met tabellen: Druk op CAPS LOCK + /
60
Applicaties
Openen van een lijst met elementen (form elementen): Druk op CAPS LOCK + / 4.5.7 Microsoft Internet Explorer Microsoft Internet Explorer is een gratis webbrowser. Het kan worden gedownload van de Microsoft website www.microsoft.com. De aanbevolen versie van deze webbrowser is versie 7.0 of later. Microsoft Internet Explorer bevat een grote hoeveelheid aan sneltoetsen. Hieronder vindt u een lijst met de meest gebruikte sneltoetsen. Een volledige lijst met sneltoetsen zijn te vinden in de on line help van de browser. Algemene toetsen: Functie Ga naar de adresbalk Ga naar "Openen" dialoog Ga naar vorige pagina Ga naar volgende pagina Vernieuwen huidige pagina Pagina downloaden Stoppen Ga naar startpagina Ga naar zoekbalk
Tabbrowser toetsen: Functie Open een nieuw leeg tabblad Open een link in een nieuw tabblad
Open een nieuw tabblad vanuit de adresbalk
Sneltoetsen ALT + D CONTROL + O ALT + PIJL NAAR LINKS ALT + PIJL NAAR RECHTS F5 ESCAPE Alt + Home CONTROL + E
Commentaar
Sneltoetsen CONTROL + A Klik rechts op de link en kies "Openen in nieuw tabblad" ALT + ENTER
Commentaar
Applicaties 61 Sluit het actief geopende tabblad Sluit alle geopende tabbladen
CONTROL + W
Ga naar een bepaald tabnummer
CONTROL + ALT + F4 CONTROL + TAB of CONTROL + SHIFT + TAB CONTROL + 1 tot 8
Schakel naar laatste tabblad
CONTROL + 9
Open Sneltab (pictogram beeld) Open Sneltab (Oproepmenu)
Control + Q
Verspring binnen tabbladen
Als LINKER CONTROL gebruikt wordt druk dan op de "Doorlaten" sneltoets om een sneltoets conflict te vermijden (LINKER CONTROL + 7). Als LINKER CONTROL gebruikt wordt druk dan op de "Doorlaten" sneltoets om een sneltoets conflict te vermijden (LINKER CONTROL + 7).
CONTROL + SHIFT + Q
Internet Explorer bevat tevens een aantal nuttige toegang functies die de fonts en kleuren, aanwezig op de webpagina, te regelen. Deze zijn beschikbaar via het menu “Extra” in de “Internet Opties” instellingen. In het “Internet Opties” dialoog, selecteer de tab “Algemeen” en kies dan de knop “Toegankelijkheid”. En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities levert een overzicht van de belangrijkste instructies die in Hal beschikbaar zijn voor deze applicatie.
62
Applicaties
4.5.8 Mozilla Firefox Mozilla Firefox is een gratis webbrowser. Het kan worden gedownload van de Mozilla website www.Mozilla.org. De aanbevolen versie van deze webbrowser is versie 3.0 of later. Mozilla Firefox bevat een grote hoeveelheid sneltoetsen. Hieronder vindt u een lijst met de meest gebruikte sneltoetsen. Een volledige lijst met sneltoetsen zijn te vinden in de on line help van de browser. Algemene toetsen: Functie Ga naar locatiebalk
Ga naar "Bestand openen" dialoog Ga naar vorige pagina Ga naar volgende pagina Vernieuwen huidige pagina Pagina downloaden Stoppen Ga naar startpagina Ga naar zoekbalk
Tabbrowser toetsen: Functie Open een nieuw leeg tabblad
Sneltoetsen CONTROL + L of ALT + D
Commentaar Indien de "Navigatie werkbalk" is verborgen zal deze sneltoets het dialoogvenster "Weblocatie openen" oproepen.
CONTROL + O ALT + PIJL NAAR LINKS ALT + PIJL NAAR RECHTS F5 ESCAPE Alt + Home CONTROL + K of CONTROL + E
Sneltoetsen CONTROL + A
Commentaar
Applicaties 63 Open een link in een nieuw tabblad
Open een nieuw tabblad vanuit de Locatiebalk. Sluit het actief geopende tabblad Verspring binnen tabbladen
Klik rechts op de link en kies "Openen in nieuw tabblad" ALT + ENTER CONTROL + W
Ga naar een bepaald tabnummer
CONTROL + TAB of CONTROL + SHIFT + TAB CONTROL + 1 tot 8
Schakel naar laatste tabblad
CONTROL + 9
Open Sneltab (Oproepmenu)
CAPS LOCK + /
Als LINKER CONTROL gebruikt wordt druk dan op de "Doorlaten" sneltoets om een sneltoets conflict te vermijden (LINKER CONTROL + 7). Als LINKER CONTROL gebruikt wordt druk dan op de "Doorlaten" sneltoets om een sneltoets conflict te vermijden (LINKER CONTROL + 7). Firefox kent geen sneltoets voor het openen van de Sneltab lijst. Dit is een aangemaakte sneltoets van Hal.
En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities levert een overzicht van de belangrijkste instructies die in Hal beschikbaar zijn voor deze applicatie.
64
Applicaties
4.6 Outlook Express Outlook Express is een Microsoft applicatie die toegang biedt tot elektronische post en nieuwsgroepen. Outlook Express is een component van het Microsoft Windows XP besturingssysteem. Als u Outlook Express gebruikt krijgt u het Outlook Express "Welkom" scherm. Hier wordt u automatisch in de Dolphin Cursor modus gezet om te helpen bij het navigeren door de inhoud. Tip: In het opties dialoog in Outlook Express is het mogelijk om Outlook Express zo in te stellen dat het direct naar uw Postvak In gaat bij het starten. Het Opties dialoog is te benaderen via het menu Extra. Outlook Express bevat een sneltoets die u naar uw Postvak In map brengt vanaf elke andere geopende map. Ga naar Postvak In map: Druk op Control + I. Ook is het mogelijk het Postvak te openen via de "Ga naar Map" lijst. Dit kan bereikt worden door drukken op CONTROL + Y of selecteren van de optie "Ga naar" van het menu "Beeld" in Outlook Express. Eenmaal in uw Inbox wilt u waarschijnlijk weten hoeveel berichten aanwezig zijn, en of er nog steeds berichten worden opgehaald of dat ze gereed zijn. Lezen van de actieve status: Druk op NUMERIEK 2. U zult horen hoeveel boodschappen er voor u zijn, hoeveel er nog niet gelezen zijn, alsmede elke activiteit waar het programma mee bezig kan zijn, zoals het downloaden van boodschappen, controleren van mail, enzovoort. Een boodschap kan worden gelezen door op ENTER te drukken om het te openen of met de tab naar voorbeeld weergave venster te gaan als dit is geopend. We raden aan een bericht te openen aangezien u nuttige Hal instructies kunt gebruiken als u het bericht leest.
Applicaties 65
Als u binnen een boodschap bent zijn de volgende Eigen sneltoetsen beschikbaar. Om de verkorte titel te lezen zoals de afzender van de boodschap, hoe urgent het is en het onderwerp van de boodschap: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 7 (dit is de toets eigen applicatie 1) Om de titel in detail te lezen: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 8 (dit is de toets eigen applicatie 2) Tijdens het lezen van de boodschap is de automatische Dolphin Cursor actief omdat er geen actieve focus bestaat in het boodschappen venster. Druk op ESCAPE om uit de boodschap te gaan, of als u in het voorbeeld weergave venster bezig bent drukt simpel op SHIFT + TAB om naar de lijst met boodschappen te gaan. Opmerking: De eigen applicatietoetsen 1 en 2 werken niet als u aan het werk bent in het voorbeeld venster. Om een nieuwe boodschap aan te maken kunt u in het "Bericht" menu de optie "Nieuwe bericht" selecteren van het menu "Bestand" of gebruik de bepaalde sneltoets. Een bericht samenstellen. Druk op CONTROL + N. In het nieuw bericht venster komt u op het Aan veld te staan. Type het adres in van de ontvanger van het bericht en druk op tab om naar het CC veld te gaan waar u eventueel een adres kunt typen voor een ontvanger van een zogenaamde carbon kopie van het bericht: Een verdere druk op de tabtoets brengt u naar het onderwerp veld waar u het onderwerp van het bericht kunt typen, waarna een volgende druk u naar het tekstgebied van het bericht brengt, waarin u het bericht kwijt kunt: Als u in de velden Aan, CC, enzovoort staat kunt u gebruik maken van een extra sneltoets die uw adresboek opent zodat u een ontvanger van de email kunt selecteren. Openen van uw adresboek vanuit de boodschap titel velden gaat als volgt: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 4.
66
Applicaties
Bij het gebruiken van de spelling controle in Outlook Express kunt u gebruik maken van een extra sneltoets die het foutief gespelde woord leest. Standaard wordt in Outlook Express geen focus geplaatst in het "Niet in de woordenlijst" werkgebied dus is het zinvol om deze sneltoets goed te onthouden. Voor het uitlezen van het niet juist gespelde woord in de spelling controle (meervoudige toets): Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 5. Dat is alles wat u moet weten van het starten en gebruiken van Outlook Express. Outlook Express bevat een veelheid aan sneltoetsen en hieronder staan een aantal vermeld: Functie Navigeren door Mappen, Berichten, Voorbeschouwing venster en Contactpersonenlijst. Openen van een geselecteerd bericht Bericht afsluiten Alle berichten selecteren Een geselecteerd bericht afdrukken Verzenden en ophalen post Een postbericht verwijderen Openen of maken nieuw bericht Handtekening invoegen Bericht verzenden Het adresboek openen Bericht beantwoorden Bericht doorsturen Allen beantwoorden Volgende bericht in lijst
Sneltoetsen TAB
Enter (of Control + O) ESCAPE CONTROL + A CONTROL + P CONTROL + M Del (of Control + D) CONTROL + N CONTROL + SHIFT + S Control + Enter CONTROL + SHIFT + B CONTROL + R Control + F CONTROL + SHIFT + R Control + > (of Control + Shift + >)
Applicaties 67 Vorig bericht in lijst Volgende ongelezen bericht
Control + < (of Control + Shift + <) Control + U
En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities geven een overzicht van alle belangrijke Hal commando's die beschikbaar zijn in deze applicatie.
4.7 Windows Mail Windows Mail is een Microsoft applicatie die toegang biedt tot elektronische post en nieuwsgroepen. Windows Mail is a component van het Windows Vista besturingssysteem en een vervanging van Outlook Express. Wanneer u Windows Mail start komt u in het lokale postvak om de binnengekomen post boodschappen te bekijken. Windows Mail bevat een sneltoets die u naar uw Postvak In map brengt vanaf elke andere geopende map. Ga naar Postvak In map: Druk op Control + I. Ook is het mogelijk het Postvak te openen via de "Ga naar Map" lijst. Dit kan bereikt worden door drukken op CONTROL + Y of selecteren van de optie "Ga naar" van het menu "Beeld" in Outlook Express. Eenmaal in uw Inbox wilt u waarschijnlijk weten hoeveel berichten aanwezig zijn, en of er nog steeds berichten worden opgehaald of dat ze gereed zijn. Lezen van de actieve status: Druk op NUMERIEK 2. U zult horen hoeveel boodschappen er voor u zijn, hoeveel er nog niet gelezen zijn, alsmede elke activiteit waar het programma mee bezig kan zijn, zoals het downloaden van boodschappen, controleren van mail, enzovoort. Een boodschap kan worden gelezen door op ENTER te drukken om het te openen of met de tab naar voorbeeld weergave venster te gaan als dit is
68
Applicaties
geopend. We raden aan een bericht te openen aangezien u nuttige Hal instructies kunt gebruiken als u het bericht leest. Als u binnen een boodschap bent zijn de volgende Eigen sneltoetsen beschikbaar. Om de verkorte titel te lezen zoals de afzender van de boodschap, hoe urgent het is en het onderwerp van de boodschap: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 7 (dit is de toets eigen applicatie 1) Om de titel in detail te lezen: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 8 (dit is de toets eigen applicatie 2) Tijdens het lezen van de boodschap is de automatische Dolphin Cursor actief omdat er geen actieve focus bestaat in het boodschappen venster. Druk op ESCAPE om uit de boodschap te gaan, of als u in het voorbeeld weergave venster bezig bent drukt simpel op SHIFT + TAB om naar de lijst met boodschappen te gaan. Opmerking: De eigen applicatietoetsen 1 en 2 werken niet als u aan het werk bent in het voorbeeld venster. Om een nieuwe boodschap aan te maken kunt u in het "Bericht" menu de optie "Nieuwe bericht" selecteren van het menu "Bestand" of gebruik de bepaalde sneltoets. Een bericht samenstellen. Druk op CONTROL + N. In het nieuw bericht venster komt u op het Aan veld te staan. Type het adres in van de ontvanger van het bericht en druk op tab om naar het CC veld te gaan waar u eventueel een adres kunt typen voor een ontvanger van een zogenaamde carbon kopie van het bericht: Een verdere druk op de tabtoets brengt u naar het onderwerp veld waar u het onderwerp van het bericht kunt typen, waarna een volgende druk u naar het tekstgebied van het bericht brengt, waarin u het bericht kwijt kunt: Als u in de velden Aan, CC, enzovoort staat kunt u gebruik maken van een extra sneltoets die uw lijst met contactpersonen opent zodat u een ontvanger van de email kunt selecteren.
Applicaties 69
Voor het openen van de lijst met contactpersonen vanuit de boodschap koppen velden: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 4. Bij het gebruiken van de spelling controle in Windows Mail kunt u gebruik maken van een extra sneltoets die het foutief gespelde woord leest. Standaard wordt in Windows Mail geen focus geplaatst in het "Niet in de woordenlijst" werkgebied dus is het zinvol om deze sneltoets goed te onthouden. Voor het uitlezen van het niet juist gespelde woord in de spelling controle (meervoudige toets): Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 5. Dat is alles wat u moet weten van het starten en gebruiken van Windows Mail. Windows Mail bevat een veelheid aan sneltoetsen en hieronder staan een aantal vermeld: Functie Navigeren door Mappen, Berichten, Voorbeschouwing venster en Contactpersonenlijst. Openen van een geselecteerd bericht Bericht afsluiten Alle berichten selecteren Een geselecteerd bericht afdrukken Verzenden en ophalen post Een postbericht verwijderen Openen of maken nieuw bericht Handtekening invoegen Bericht verzenden Open Windows Contacten Bericht beantwoorden Bericht doorsturen
Sneltoetsen TAB
Enter (of Control + O) ESCAPE CONTROL + A CONTROL + P CONTROL + M Del (of Control + D) CONTROL + N CONTROL + SHIFT + S Control + Enter Control + Shift + C CONTROL + R Control + F
70
Applicaties
Allen beantwoorden Volgende bericht in lijst Vorig bericht in lijst Volgende ongelezen bericht Open Windows Kalender Schakel naar nieuwe groepen
CONTROL + SHIFT + R Control + > (of Control + Shift + >) Control + < (of Control + Shift + <) Control + U Control + Shift + L Control + W
En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities geven een overzicht van alle belangrijke Hal commando's die beschikbaar zijn in deze applicatie. Windows Live Mail en Windows Mail zijn andere programma's. Windows Live Mail is beschikbaar vanaf live.com. Windows Live Mail is een desktop applicatie die hotmail ondersteunt. Windows Live Mail kent een aantal serieuze toegang problemen en wordt op dit moment niet ondersteund door Hal.
4.8 Microsoft Office Hal ondersteunt de belangrijkste Microsoft Office componenten. Hal werkt het best met Microsoft Office 2000 en alle versies daarna. Hal leest automatisch de menubalk opties, dialoogvensters werkbalken en berichten vensters tijdens het werk. Het navigeren door de Microsoft Office 2000, XP en 2003 taakbalken. De Microsoft Office werkbalken zijn te benaderen door op de ALT toets te drukken en daarna op CONTROL + TAB. Dit brengt de focus op de eerste werkbalk, meestal de standaard werkbalk. Daarna kunt u met de TAB en SHIFT + TAB door de verschillende knoppen lopen die zich op de werkbalk bevinden. Met het drukken op de ENTER toets wordt de knop waarop u zich actueel bevindt geactiveerd. Het weer drukken op CONTROL + TAB zal u naar de volgende set met werkbalk opties brengen, zoals de formatteren werkbalk. Net als bij de andere werkbalk kan er worden genavigeerd door deze werkbalk. Sommige opties van de opmaak werkbalk zoals stijl en lettertype bevatten een keuzelijst waardoorheen kan worden genavigeerd zoals bij iedere
Applicaties 71 keuzelijst, met behulp van de pijltoetsen omhoog en omlaag. Herhaald drukken op de CONTROL + TAB toetsen zal u verplaatsen tussen de menubalk en de verschillende werkbalken die op het scherm staan. Dit zijn ingebouwde Microsoft Office commando's. Navigeren door het Office 2007 lint. In Microsoft Office 2007 wordt nu gebruik gemaakt van het lint. Dit vervangt de werkbalken en menu's die kenmerkend waren voor de vorige versies van Office. Toegang tot het lint via het toetsenbord is beschikbaar. De meest gangbare aanpak is het verplaatsen van de focus tussen de tabbladen en instructies totdat u die functie tegenkomt die u wilt gaan gebruiken. De volgende tabel geeft een lijst van enkele toetsenbord toetsen die handig zijn bij het werken met het lint. Toegangstoetsen voor het lint. Functie Selecteren van de actieve tab in het lint.
Naar een ander tabblad verplaatsen in het lint.
Minimaliseren of herstellen van het lint Het snelmenu weergeven Verplaats de focus om een van de volgende gebieden te selecteren: het actieve tabblad van het lint, bekijken van de statusbalk onderin het venster en het document. Verplaats de focus naar iedere instructiegroep in het lint.
Sneltoetsen ALT of F10. Druk nogmaals op een van deze toetsen om terug te gaan naar het document ALT of F10 om het actieve tabblad te selecteren en gebruik dan de Pijltoetsen naar links en rechts. CONTROL + F1 SHIFT + F10 F6
SHIFT + PIJL naar LINKS of PIJL naar RECHTS
72
Applicaties
Verplaats de focus naar iedere instructie in het lint. Omhoog, omlaag, naar links of rechts verplaatsen door de opties van het lint.
ALT of F10, en daarna TAB of SHIFT+TAB PIJL OMHOOG, PIJL OMLAAG, PIJL naar LINKS, OF PIJL naar RECHTS Activeren van de geselecteerde SPATIEBALK of instructie, menu of element in het ENTER lint. Activeren van een instructie of ENTER element in het lint om de waarde te wijzigen Eindig het wijzigen van de ENTER waarde in een element van het lint en verplaats de focus terug naar het document Helpinformatie verkrijgen voor de F1 geselecteerde instructie of element in het lint. (Indien er geen Help verbonden is met de geselecteerde instructie zal in plaats daarvan de inhoudstabel voor dat programma worden weergegeven.) Microsoft Office bevat een veelheid aan sneltoetsen en een studie van de on-line help is zeker de moeite waard. 4.8.1 Microsoft Excel Werken met werkbladen. Het lezen en bewerken van werkbladen kan niet eenvoudiger dan met Hal. Tijdens het navigeren door een werkblad meldt Hal de inhoud van de cel, de coördinaten, een eventuele formule, of het een kader heeft, of het gearceerd is in kleur, een commentaar bevat, en vele zaken meer. Wat er exact wordt gemeld wordt geregeld door het spraak breedsprakigheid niveau. Hoe hoger het breedsprakigheid niveau hoe meer informatie u verkrijgt bij het verplaatsen tussen de cellen. Het spraak breedsprakigheid niveau kan worden ingesteld door te drukken op de CAPS LOCK + IS GELIJK, of als u een Braille eenheid gebruikt, het drukken op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + IS GELIJK, om de instellingen van de Braille uitvoer in te stellen.
Applicaties 73
Tip: U kunt de bestaande breedsprakigheid schema's aanpassen of zelfs eigen persoonlijke schema's aanmaken om ervan verzekerd te zijn dat u de uitvoer krijgt die u van Hal wenst te horen. Hal is geheel naar wens in te stellen. Wilt u meer informatie? Naast het aanpassen van een breedsprakigheid schema, en u wilt meer informatie over een cel hebben, bijvoorbeeld welke formule of commentaar zich binnen een cel bevinden, drukt u gewoon op de sneltoets "Extra focus informatie". Voor het lezen van extra focus informatie: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 0. En vergeet niet dat de andere basis sneltoetsen zoals het lezen van de focus meervoudige toets (NUMERIEK 0) die de inhoud van de cel leest, spelt, fonetisch spelt. En de toets "Waar ben ik?" (NUMERIEK 7) die zal melden waar u momenteel staat inclusief de titel van het actuele werkblad. Om de cel coördinaten opnieuw te horen, druk op de leestoets voor de koppen. Dat is NUMERIEK 3. Dit is ook een meervoudige toets die zelfs meer biedt! De eerste keer drukken zal de cel coördinaten melden. Een tweede keer drukken meldt de coördinaten fonetisch. Wordt een derde keer gedrukt dan wordt de rij en kolom informatie gegeven. Een vierde maal drukken zal de rij en kolom koppen fonetisch melden. Opmerking: een rij en kolom kop word beschouwd als een cel met vetgedrukte tekst aan de linker kant en boven de actuele focus. Werken met de spellingcontrole. Tijdens het gebruik van de spelling controle in Microsoft Excel komt u in de lijst met suggesties terecht. Dit is de plaats waar Microsoft Excel de focus neerzet in de spelling controle. U kunt door de spelling controle heen navigeren met behulp van de TAB toets en, zoals dat in Microsoft Word het geval is, bestaat er een verscheidenheid aan snelkoppelingen in dit dialoog dus als u beter bekend bent met het gebruik van de spelling controle kan het selecteren of afwijzen van opties een enkele toetsdruk verwijderd zijn.
74
Applicaties
Om Hal de snelkoppeling toets voor een element te laten uitlezen, bijvoorbeeld van een knop, drukt u op LINKER SHIFT + NUMERIEK DELETE. Informatie verkrijgen via de Item Zoeker. Er is een hoeveelheid aan applicatie lijsten gedefinieerd in Hal waarmee u een snelle en eenvoudige manier heeft om gegevens in uw werkblad te benaderen. De volgende applicatie lijsten zijn beschikbaar in Microsoft Excel. Lijst van elementen: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 1. Lijst van grafieken: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 3. Lijst informatie over de actieve grafiek: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 4. Lijst met zichtbare cellen met een formule: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 5. Lijst met zichtbare cellen met inhoud / gegevens: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 6. Lijst met zichtbare cellen met commentaar: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 7. Lijst van werkbladen: Druk op LINKER SHIFT + CAPS LOCK + 8. En vergeet niet de standaard lijst met links (CAPS LOCK + 1) die ook kan worden gebruikt in Microsoft Excel. Opmerking:De informatie over de actieve grafiek is alleen beschikbaar wanneer de focus staat op de grafiek. U kunt de lijst van grafieken gebruiken om de focus op de grafiek te plaatsen.
Applicaties 75
Microsoft Excel sneltoetsen Hier staan een aantal Microsoft Excel sneltoetsen die kunnen helpen bij het gebruik, maar bedenk dat een uitgebreid bekijken van de Microsoft Excel help nuttig kan zijn als u regelmatig met deze applicatie gaat werken. Functie Een nieuw werkblad toevoegen Ga naar volgende blad in werkboek Ga naar vorige blad in werkboek
Ga één cel omhoog, omlaag, links of rechts Ga naar de zijkant van actie gebied Ga naar het begin van de rij Ga naar het begin van een werkblad Ga naar de laatste cel van het werkblad, in de onderste meest gebruikte rij van de meest gebruikte rechtse kolom. Verplaats een scherm omlaag. Verplaats een scherm omhoog. Verplaats een scherm naar rechts. Verplaats een scherm naar links. Geef het Ga naar venster weer. Geef het Zoeken venster weer Herhaal de laatste zoekactie (hetzelfde als volgende zoeken) Autosom activeren Een actieve cel bewerken
Sneltoetsen Alt + Shift + F1 CONTROL + PAGINA OMLAAG CONTROL + PAGINA OMHOOG PIJLTOETSEN Control + Pijltoets Home Control + Home Control + End
PAGINA OMLAAG PAGINA OMHOOG Alt + Pagina omlaag Alt + Pagina omhoog F5 Shift + F5 Shift + F4 Alt + Is gelijk F2
En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities geven
76
Applicaties
een overzicht van alle belangrijke Hal commando's die beschikbaar zijn in deze applicatie. 4.8.2 Microsoft Word Werken met documenten. Het lezen en bewerken van documenten kan niet eenvoudiger dan met Hal. Bij het navigeren door de tekst zal Hal de tekst met de cursor per teken, woord of regel hardop lezen afhankelijk van de navigatie sneltoets die wordt gedrukt. Verplaats de tekstcursor naar links of rechts en ieder teken zal worden gemeld. Verplaats per woord door te drukken op CONTROL + PIJL LINKS of RECHTS en ieder woord zal worden gemeld. En bij het verplaatsen per regel met PIJL OMLAAG of OMHOOG wordt iedere regel gemeld. Wilt u meer informatie? Hal bevat een veelheid aan spraaktoetsen die verder gaan dan alleen het melden van het teken, woord of de regel. Dit zijn allemaal meervoudige toets commando's. Om het teken te lezen onder de tekstcursor drukt u NUMERIEK 4. Om dit teken te laten melden met het fonetisch alfabet drukt u een tweede keer op NUMERIEK 4. Druk een derde keer op NUMERIEK 4 en u hoort de kenmerken van het teken zoals de naam, grootte, stijl enzovoort van het gebruikte lettertype. En tenslotte zal de laatste keer drukken op NUMERIEK 4 de unicode waarde van het teken melden. Als u nogmaals op NUMERIEK 4 drukt komt u weer terug bij de eerste functie van deze toets en wel de melding van het teken. Om een woord te lezen, te spellen en fonetisch te melden drukt u NUMERIEK 5 één maal, tweemaal of drie maal in. Om een regel te lezen, breedsprakig te melden en te spellen drukt u NUMERIEK 6 het nodige aantal keren in. Om de statusregel te lezen, waarin de informatie over uw positie staat zoals kolom, rij en pagina, drukt u simpel op de statusregel lezen toets, Dat is NUMERIEK 2. Om de geselecteerde tekst op het scherm te lezen drukt u gewoon op NUMERIEK 1. Nogmaals, dit zijn meervoudige toets commando's! Hieronder staan nog enkele nuttige spraaktoetsen die u graag zal willen gebruiken als u in Microsoft Word werkt:
Applicaties 77
Het lezen van de actieve regel tot aan de cursor: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 1. Het lezen van de actieve regel vanaf de cursor: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 2. Lezen van de zin: Druk op CAPS LOCK + NUMERIEK 4. Lezen van een alinea: Druk op CAPS LOCK + NUMERIEK 5. En wat te denken van het verplaatsen per zin of alinea en daarbij de zin of alinea hardop te laten lezen terwijl u dat doet! Verplaats naar vorige zin: Druk op CAPS LOCK + KOMMA. Verplaats naar volgende zin: Druk op CAPS LOCK + PUNT. Verplaats naar vorige alinea: Druk op CAPS LOCK + VIERKANTE HAAK OPENEN. Naar volgende alinea: Druk op CAPS LOCK + VIERKANTE HAAK SLUITEN. Werken met tabellen. Als u een tabel tegenkomt in uw document zal Hal automatisch de tabel per cel gaan lezen, waarbij de kolom en rij nummers worden vermeld waarop u zich bevindt. Werken met de spellingcontrole. Tijdens het gebruik van de spelling controle in Microsoft Word zal bij het ontdekken van een foutief gespeld woord door Hal de hele regel met het
78
Applicaties
foutief gespelde woord worden gelezen. Dit is op die manier gedaan om direct de context aan te geven waarin het fout gespelde woord is opgetreden. Om het foutief gespelde woord zelf te lezen drukt u op LINKER SHIFT + NUMERIEK 4 (eigen toets 4). Om het foutief gespelde woord te laten spellen drukt u gewoon een tweede keer op de toets. Het drukken op TAB zal u naar de lijst met suggesties brengen en met PIJL OMLAAG gaat u door de lijst. Om de geselecteerde suggestie opnieuw te horen drukt u op NUMERIEK 0 en om dat woord te laten spellen drukt u een tweede keer op NUMERIEK 0. U kunt met de TAB naar de verschillende spelling controle knoppen die de mogelijkheid bieden om een correctie door te voeren of te negeren. Ieder van deze knoppen heeft een bijbehorende snelkoppeling toets, dus als u eenmaal bekend bent met het gebruik van de spelling controle zullen de opties voor het negeren of verbeteren slechts een toetsdruk verwijderd zijn. Om Hal de snelkoppeling toets voor een element te laten uitlezen, bijvoorbeeld van een knop, drukt u op LINKER SHIFT + NUMERIEK DELETE. Microsoft Word sneltoetsen. Hieronder staan een aantal sneltoetsen vermeld die u kunnen helpen bij het opstarten en gebruiken van Microsoft Word maar bedenk dat het regelmatig doornemen van de help informatie van de applicatie heel nuttig kan zijn. Functie Maak de letters vetgedrukt Maak de letters cursief Maak de letters onderstreept Verlaag de font grootte Verhoog de font grootte Verwijder alinea of teken formattering Geselecteerd element kopiëren Geselecteerd element knippen Plakken Laatste actie ongedaan maken Laatste actie opnieuw uitvoeren Zoeken
Sneltoetsen Control + B Control + I Control + U Control + Shift + L Control + Shift + L Control + SPATIEBALK Control + C Control + X Control + V Control + Z Control + Y Control + F
Applicaties 79 Herhaal zoeken (na afsluiten van Zoeken en Vervangen venster). Regelafbreking invoegen Pagina einde invoegen Hoofdstuk einde invoegen Een alinea centreren Alinea uitvullen Alinea links uitlijnen Alinea rechts uitlijnen Alinea links inspringen Alinea links inspringen verwijderen Verkeerd om inspringen Verkeerd om inspringing verkleinen Alinea opmaak verwijderen Opmaakprofiel standaard toepassen Opmaakprofiel kop 1 - 3 toepassen
Alt + Control + Y Shift + Enter Control + Enter Control + Shift + Enter CONTROL + E Control + J Control + L CONTROL + R CONTROL + M Control + Shift + M CONTROL + A Control + Shift + T Control + Q Control + Shift + N Alt + Control + 1 3
En vergeet niet dat de toegang tot de Microsoft Word applicatie notities slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities bieden u een overzicht van alle belangrijke Hal commando's die beschikbaar zijn in Microsoft Word.
4.9 WinAmp Hal ondersteunt WinAmp versie 5.0 en later. WinAmp is een populaire audio speler die beschikbaar is via: http://www.Winamp.com/ WinAmp kent een grote hoeveelheid aan toetsenbord instructies, het kan gebruikt worden met zogenaamde plug-ins om nieuwe bestand soorten te ondersteunen, en biedt mogelijkheden om geluids effecten toe te passen. Verder bezit WinAmp een grafische equalizer om het geluid van muziek te beïnvloeden, een afspeellijst te bewerken en een media bibliotheek voor het beheer van grote hoeveelheden aan muziek bestanden.
80
Applicaties
Voor een optimale prestatie is het aan te bevelen om met WinAmp de klassieke skin te gebruiken. U heeft keuze uit diverse skins tijdens het opstarten van WinAmp of een skin te wijzigen in de WinAmp Opties. De volgende aangepaste applicatie toetsen zijn aangemaakt: Lezen van de WinAmp status indicatoren voor shuffle, herhalen en de equalizer. Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 7 De frequentiebanden van de grafische equalizer uitlezen. Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 8 Melden van het nummer van de actieve track en het totaal aantal tracks dat is geladen. Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 9 Verder kan met de status toets (NUMERIEK 2) de track eigenschappen, zoals tijd, lengte en bit ratio in het hoofdvenster, de frequentiebanden van de equalizer in de EQ, en de afspeellijst positie zodra de focus op de afspeellijst staat, worden uitgelezen. Het drukken op de "R" of "S" toetsen voor het schakelen van herhaal en shuffle zal de actieve status van deze opties automatisch melden. Op dezelfde wijze worden het starten, pauzeren en overslaan van tracks via het toetsenbord gemeld, indien het hoge breedsprakigheid schema wordt gebruikt voor spraak of Braille. Het gebruik van de toetsen voor het wijzigen van de equalizer banden en voorversterking melden de waarde zodra ze worden gewijzigd. Om meer te weten te komen over de ondersteuning door Hal van WinAmp, kunt u gaan naar http://www.yourdolphin.com/tutorials. En vergeet niet dat de toegang tot de applicatie notities van Hal slechts een sneltoets is verwijderd - CAPS LOCK + F1. De applicatie notities geven een overzicht van alle belangrijke Hal commando's die beschikbaar zijn in deze applicatie.
4.10 Windows Taakbalk & Startmenu Hoewel het strikt genomen geen applicatie is willen we toch de Windows Taakbalk en het Startmenu enige aandacht schenken. De Windows
Applicaties 81 Taakbalk is meestal geplaatst aan de onderkant van het scherm en bevat de volgende onderdelen: De Startknop, Snelstart balk, de geopende programma lijst en de systeemlade. Microsoft heeft verzekerd dat er toegang tot de Windows Taakbalk beschikbaar is via het toetsenbord. Om dit te bereiken plaatst u de focus gewoon op het bureaublad (De eenvoudigste methode is het drukken op de WINDOWS TOETS + D) en druk dan op TAB toets. Meerdere malen drukken op de Tab toets verplaatst de focus van het bureaublad naar de Startknop, daarna naar de Snelstart balk, vervolgens naar de geopende programma's en tenslotte naar de systeemlade. Uiteindelijk wordt u weer terug gebracht naar het bureaublad. Wanneer u zich in de Snelstart balk, geopende programma's en systeemlade bevindt kunt u de Pijltoetsen naar LINKS en RECHTS gebruiken om door de beschikbare opties te gaan in het actieve gebied. Startmenu (Windows Vista) In Windows XP, verschijnt het Startmenu als een standaard menu. In Windows Vista is het Startmenu gemoderniseerd. De Startknop is nu cirkelvormig (nu Start-Orb genaamd), en geeft alleen het Windows logo weer, maar doet hetzelfde. Verplaatsen in het Startmenu Wanneer u op de WINDOWS TOETS op het toetsenbord drukt of op de Start-Orb klikt, zal de focus zich bevinden in het zoektekst gebied, "Zoekopdracht starten". U kunt direct met zoeken beginnen door de zoekreeks in te voeren. Dit zoekvenster is onderin het Startmenu geplaatst. Standaard zal het zoekresultaat de programma's als eerste benoemen, het kijkt ook in de Internet Explorer geschiedenis en favorieten en in de email. Het Startmenu kent vier delen waarbinnen u met de TAB kunt verplaatsen, vanaf het zoekgebied naar een lijst met algemeen locaties, zoals uw persoonlijke map. Dit staat rechts bovenin in het menu. Het opnieuw op TAB drukken neemt u naar de energieknop rechts onder in het menu. Hier staan nog twee andere knoppen rechts van de energieknop waar u met de pijltoetsen naar toe kunt gaan. De energieknop zet de PC niet uit, het stelt de computer slechts op een laag energieverbruik in. Direct rechts ervan bevindt zich de vergrendelknop die de computer vergrendelt totdat een wachtwoord wordt ingegeven. De derde knop roept een menu op met de verschillende afsluit opties. Als u het toetsenbord heeft gebruikt zal de focus zich onderin het menu bevinden en de optie Afsluiten zal zijn gemarkeerd. Er zijn zeven opties, van
82
Applicaties
bovenaf zijn het: "Andere Gebruiker"," Afmelden", "Vergrendelen", "Opnieuw starten", "Slaapstand", "Sluimerstand" en "Afsluiten". Door weer op de TAB te drukken wordt u gebracht naar de linker bovenkant van het menu, waar zich een lijst bevindt met vastgemaakte programma's. Vastgemaakte programma's zijn die programma's die u heeft gekozen om aan het Startmenu te worden gekoppeld, standaard krijgt u hier als eerste Internet Explorer en Windows Mail, maar u kunt uw eigen keuze toevoegen via de Aan het Startmenu Vastmaken optie bij het klikken met rechts op de applicatie in het Startmenu. Als u door de lijst naar beneden gaat met de Pijltoetsen vindt u een lijst met de meest recente applicaties die u heeft geopend. Opnieuw op TAB drukken neemt u naar het Alle Programma's menu dat zich boven het zoekopdracht tekstgebied bevindt, aan de linker kant van het menu. Ook is het Alle Programma's menu te benaderen door het drukken op de Pijltoets omhoog vanuit het zoekopdracht tekstgebied. Het drukken op de SPATIEBALK of de ENTER toets schakelt naar een lijst met alle, op uw PC, geïnstalleerde applicaties samen met de Vista Bureau-accessoires en systeem gereedschappen. De focus wordt geplaatst op de bovenkant van de lijst maar onthoudt niet de laatst gebruikte positie. Hier kunt u ook met de pijltoetsen door de lijst heen lopen; terwijl het drukken op de TAB vanuit elke positie naar het volgende veld van het startmenu zal gaan. Het is een goed idee om door het startmenu te gaan met bovengenoemde toetsen om een gevoel te krijgen van de geboden mogelijkheden. Zoekopdracht uitvoeren Wanneer u op de WINDOWS TOETS drukt zal het Startmenu geopend worden en de focus wordt geplaatst in een zoekvenster. Dit zoekvenster biedt de mogelijkheid om een tekst in te voeren, bijvoorbeeld de naam van een applicatie die u wilt benaderen. Als u bijvoorbeeld het woord "word" ingeeft verschijnt een lijst met "WordPad, Microsoft Office Word" en eventuele andere applicaties die het woord "word" in zijn beschrijving heeft. De resultaten van de zoekopdracht worden steeds bijgewerkt met iedere letter die wordt ingevoerd. De resultaten worden bovenin weergegeven en vervangen de bestaande programma lijst. Het drukken van de PIJL OMHOOG en PIJL OMLAAG toetsen brengt u door de resultaten heen. Alle Programma's
Applicaties 83
Afwijkend van Windows XP is de lijst "Alle Programma's". In Windows Vista heeft de "Alle Programma's" lijst het aanzicht van een boomstructuur. Opties kunnen worden geopend door gebruik te maken van de PIJL naar LINKS en PIJL naar RECHTS: U kunt zich ook verplaatsen van een optie in sub-menu naar de volgende optie op een vorig niveau zonder dat het sub-menu moet worden afgesloten. Opmerking: Het Windows Startmenu kan ingesteld worden zodanig dat het lijkt op het Startmenu van de vorige versies van Windows. Dit kan gebeuren door het symbool "Taakbalk en menu Start" te openen in het Windows Configuratiescherm, het tabblad "Menu Start" te selecteren en daar de keuze te maken voor "Klassiek menu Start".
Snelstartbalk Snelstartbalk biedt een manier om snel een applicatie te starten zonder te moeten navigeren door het Startmenu of het bureaublad op te roepen. Het is eenvoudig om applicaties toe te voegen of te verwijderen uit de Snelstartbalk. Hal levert een eenvoudige toegang tot de Snelstartbalk via het toetsenbord. Verplaats de Dolphin Cursor naar de snelstartbalk Druk op LINKER SHIFT+ NUMERIEK STERRETJE Hiermee wordt de Dolphin Cursor geplaatst op de eerste optie in de Snelstartbalk. Met de TAB toets kunt u door de verschillende opties gaan en drukken op de SPATIEBALK zal de geselecteerde applicatie starten. Systeemlade (notificatie gebied) De Systeemlade, soms ook omschreven als "Notificatie gebied", geeft status informatie weer van verschillende programma's in de vorm van kleine symbolen. Gebruikelijk kunt u op deze symbolen klikken om een programma functie te activeren. Hal kent twee methodes om snelle en directe toegang te bieden. Verplaats de Dolphin Cursor naar de systeemlade Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK /
84
Applicaties
Hiermee wordt de Dolphin Cursor geplaatst binnen de systeemlade. Vanaf deze positie kunt u de TAB toets gebruiken om door de opties te gaan. Het drukken op de INSERT toets voert het klikken op de linker muisknop uit en drukken op DELETE het klikken op de rechter muisknop. Afhankelijk van het programma, zullen het klikken op de linker en rechter muisknoppen verschillende uitwerkingen hebben. Lijst van opties in de Systeemlade weergeven. Druk op CAPS LOCK + / Dit zal de items in de systeemlade weergeven binnen de Item Zoeker. Verschillende acties kunnen worden uitgevoerd op een geselecteerde optie in de lijst inclusief het simuleren van het klikken met de muis. Opmerking: De Snelstartbalk en de systeemlade moeten zichtbaar zijn om Hal toegang te geven. De eigenschappen van de taakbalk kan worden gewijzigd via het "Taakbalk en Startmenu" symbool in het Windows Configuratiescherm.
85
CHAPT
ER
5
Het gebruik van Hal
Dit hoofdstuk verklaart hoe de verschillende functies van Hal werken.
86
Het gebruik van Hal
5.1 Spraak Dit hoofdstuk biedt een complete handleiding voor het gebruik van uw schermlezer met spraak. Wanneer de schermlezer start zal de Spraak melden wat u met applicatie aan het doen bent. Er zijn vele veranderingen die u kunt aanbrengen aan de stem alsmede aan de hoeveelheid informatie die wordt gesproken. Er zijn over het algemeen twee redenen voor het spraaksysteem om te reageren en iets te melden. • Er verandert iets op het scherm, mogelijk doordat u op een toets heeft gedrukt. • U drukt op een spraaktoets voor het uitlezen van enige informatie. 5.1.1 Spraak Instellingen De toets Spraak eigenschappenblad in het Hal regelpaneel levert een snelle en eenvoudige manier om de meest gebruikte spraakfuncties te benaderen.
5.1.2 Basis Bediening De Spraakuitvoer zal normaal automatisch werken als u een Windows applicatie gebruikt en dit wordt verderop in detail uitgelegd in dit hoofdstuk. Er zijn een aantal basis spraakinstellingen die van nut kunnen zijn. Deze toetsen kunnen ten allen tijden worden gebruikt.
Het gebruik van Hal
87
Volume verhogen: Druk op LINKER CONTROL + IS GELIJK Volume verlagen: Druk op LINKER CONTROL + MINUS Het volume van de spraak wordt stap voor stap gewijzigd iedere keer als de toetscombinatie wordt ingedrukt. Dit is een softwarematige volume instelling. Vele computers hebben ook een eigen volume instelling die invloed kan hebben op het volume van de stem. Indien de Spraak te hard staat ingesteld of te zacht, kijk dan naar de volumeregeling op de luidsprekers, hardware synthesizer of computerscherm. Snelheid verhogen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + IS GELIJK Snelheid verlagen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + MINUS Het Spreken stoppen: Druk op LINKER CONTROL Het stoppen van het Spreken stopt de spraak direct, totdat er iets nieuws te melden valt. Indien u een synthesizer met meerdere talen heeft is het mogelijk om op elk moment van taal te veranderen. Taal veranderen: Druk op LINKER CONTROL + KOMMA voor de volgende taal, en LINKER CONTROL + PUNT voor de vorige taal. U kunt de Spraakuitvoer compleet uitschakelen. Het kan zijn dat u dat wenst om tijdelijk zonder spraak te werken of iemand anders gebruikt tijdelijk de computer, maar u wilt de aanpassingssoftware niet sluiten.
88
Het gebruik van Hal
Spraakuitvoer aan- of uitzetten Druk op LINKER CONTROL + NUL op het toetsenbord. Ook de stem is in te stellen inclusief de kenmerken zoals toonhoogte, intonatie en mannelijk of vrouwelijk (afhankelijk van de synthesizer). Ook kunt u een andere synthesizer kiezen. Om de stem te wijzigen moet u het Regelpaneel openen en de instellingen gebruiken in het Eigen Stem instellingen eigenschappenblad van het dialoogvenster Stem Voorkeuren. Om een alternatieve stem te kiezen gebruikt u het Taal eigenschappenblad. Voor het veranderen van de synthesizer, kiest u het Instellen Synthesizer eigenschappenblad. 5.1.3 Automatische Spraak Als u met uw Windows applicatie werkt zal de stem u melden wat er op het scherm gebeurt zonder dat u speciale schermlezer toetsen hoeft te kennen. Dit staat bekend als automatische spraak. Het automatische spraaksysteem gebruikt een uitgekiende methode om te beschrijven wat er gebeurt daarbij zoveel informatie te geven dat u goed kunt werken, zonder zaken te herhalen of te veel informatie te geven. Het werkt door middel van het doorgeven van een serie kleine veranderingen.. Ook wordt gekeken naar het belangrijkste element dat dan ook als eerste wordt gemeld zodat u snel kunt reageren zonder dat u de gehele informatie hoeft af te luisteren. De Actieve Focus Om te zien wat er gemeld moet worden zal het automatische spraaksysteem moeten volgen wat u met uw applicatie aan het doen bent. Om dat te kunnen doen wordt de zogenoemde actieve focus gevolgd. De toets focus is de naam van de locatie op het scherm die aangeeft waar u zich bevindt in uw applicatie. Voorbeelden van Focussen: • Een knipperende cursor, die aangeeft dat u zich binnen een document bevindt. • Een gekleurde balk, die de positie in een menu aangeeft. • Een venster met gestippeld kader, die aangeeft op welke optie u staat in een keuzelijst.
Het gebruik van Hal
89
Soms kan er meer dan één Focus zichtbaar zijn op een bepaald moment. Het automatisch spraaksysteem zal normaal de Focus volgen op de plaats waar u bezig bent met het toetsenbord. Zodra de actieve focus positie is bepaald zal het automatische spraaksysteem uitzoeken wat de locatie en soort van het actieve element is , en waar het zich bevindt in de element hiërarchie. Actieve Bedieningselement Het actieve bedieningselement is de naam van het element in uw applicatie dat het actieve Focus omvat. Dit element is meestal een optie zoals in een dialoogvenster, die voorzien is van een etiket, een soortindicatie, en soms een statusinformatie. Zie Soorten Elementen voor meer informatie over de beschikbare elementen. Ieder element in een dialoogvenster heeft gebruikelijk één of meerdere etiketten. De schermlezer is in staat automatisch te bepalen welk etiket bij welk element hoort en zal dit melden zodra u van element naar element gaat. Element Hiërarchie De element hiërarchie is de naam voor het 'waar ben ik' concept in een applicatie. In een applicatievenster kunnen zich vele elementen en bedieningselementen bevinden. Sommige soorten elementen kunnen zich binnen andere bevinden. Uw actieve Focus kan zich binnen een element bevinden, dat zich binnen een ander element bevindt, dat weer zelf in een venster staat. Dit noemen we de hiërarchie der elementen. Voorbeeld, Een venster bevat een eigenschappenblad, dat een groepvenster bevat, met daarbinnen een aankruisvak met daarop de actieve Focus. Ieder element in de hiërarchie bevat een soort en een etiket, dus in dit voorbeeld, hebben we het eigenschappen venster, dat het effecten eigenschappenblad bevat, waarin zich het visuele effecten groepvenster bevindt, waarbinnen het gebruik grote symbolen aankruisvak aanwezig is.
90
Het gebruik van Hal
Waar ben ik? Op ieder moment kunt u de element hiërarchie uitlezen door op de spraaktoets Waar ben ik te drukken. Een spraaktoets is de naam voor een sneltoets die iets uitleest vanaf het scherm zonder dat er een interactie plaats vindt met uw applicatie. Element hiërarchie lezen (Waar ben ik): Druk op NUMERIEK 7 De element hiërarchie wordt uitgesproken, daarbij zal als eerste het grootste element worden gemeld, van het actieve venster. Voor ieder element wordt het etiket en de soort element gemeld. Een korte pauze wordt tussen de verschillende niveau´s van de hiërarchie toegevoegd. Wanneer het actieve bedieningselement is bereikt, wordt ook het actieve Focus gemeld. Voorbeeld, het eenheid eigenschappen venster effecten eigenschappen blad, visuele effecten groep, symbolen tonen met alle mogelijke kleuren niet geselecteerd aankruisvak. Sommige elementen hebben zowel voorloop-etiketten als volg-etiketten. Voor deze elementen wordt eerst het voorloop-etiket (etiket voor het element) uitgesproken. Het volg-etiket worden in omgekeerde volgorde gelezen, nadat het actieve Focus is gemeld. Veranderen Bedieningselement In dialoogvensters, werkt het systeem van kleine veranderingen door het altijd volgen van de element hiërarchie . Hiermee weet het wat u aan het doen bent en waar u zich bevindt. Tijdens het verplaatsen over de elementen in een applicatievenster of dialoogvenster, wordt het verschil gelezen tussen de vorige element hiërarchie (waar u was) en de actieve element hiërarchie (waar u nu bent): Dit betekent dat als u de spraak goed wilt volgen u zich een idee moet vormen waar u zich in de applicatie bevindt. Als u op een bepaald moment
Het gebruik van Hal
91
niet meer weet waar u zich bevindt kunt u altijd drukken op de Waar ben ik? sneltoets (NUMERIEK 7). Voorbeeld, In het voorbeeld in het vorige hoofdstuk stond de actieve focus op het symbolen tonen met alle mogelijke kleuren aankruisvak. Indien u de status van het aankruisvak verandert wordt de status gewijzigd in geselecteerd. Het automatisch spraaksysteem zal herkennen dat het actieve venster nog hetzelfde is, het eigenschappenblad en het groepvenster ook, dus er zal geen melding hiervan plaats vinden. Het actieve Focus blijft ook hetzelfde, met de uitzondering dat de status is gewijzigd van het aankruisvak. Aangezien alleen de status een verandering heeft ondergaan zal het automatische spraaksysteem melden 'geselecteerd'. Hiermee wordt aan u gemeld dat de selectiestatus van het actieve Focus is veranderd en dat de nieuwe status 'geselecteerd' is geworden. Als u nu de SHIFT-TAB toetsen drukt om de focus naar het vorige element te verplaatsen (het gebruik symbolen aankruisvak), zal het automatische spraaksysteem ontdekken dat het venster, eigenschappenblad en groep hetzelfde zijn. Deze keer echter is het actieve Focus helemaal veranderd. Daarom zal deze keer gemeld worden Grote pictogrammen aankruisvak geselecteerd. Hiermee wordt medegedeeld wat het nieuwe Focus is geworden met daarbij het etiket, de soort en de status. Als u weer op SHIFT-TAB drukt, gaat u naar symbolen verbergen wanneer bureaublad wordt gezien als een webpagina aankruisvak, verder terug in het dialoogvenster. Deze keer zijn het venster en het eigenschappenblad nog steeds hetzelfde gebleven maar het groepvenster en het actieve Focus zijn gewijzigd. Het automatisch spraaksysteem zal nu melden wat de element hiërarchie is vanaf het punt van verandering. Het zal melden: Bureaubladpictogrammen groep, Pictogrammen verbergen als bureaublad wordt weergegeven als webpagina niet geselecteerd aankruisvak. Dit geeft aan dat het actieve Focus is verplaatst binnen een nieuwe groep met het etiket bureaubladpictogrammen. Daarna zal na een korte pauze worden aangegeven wat het nieuwe Focus is met etiket, soort en status.
92
Het gebruik van Hal
Het automatisch spraaksysteem meldt slechts het arriveren op een actief Focus. Het zal niet melden dat een element wordt verlaten.
Een nieuw venster binnengaan. Wanneer het actieve Focus naar een nieuw venster wordt verplaatst zal het automatisch spraaksysteem hetzelfde doen. Het bepaalt het actieve Focus en zal de nieuwe element hiërarchie melden. Het zal niet het hele venster lezen. Meestal is het niet nodig het hele venster te melden aangezien de meest belangrijke tekst herkend is en automatisch voorgelezen. Werkgebieden Werkgebieden zijn bedieningselementen die een tekstcursor bevatten en waarbinnen u een tekst kunt invoeren of veranderen. Werkgebieden worden door het automatisch spraaksysteem enigszins anders behandeld. De dingen die u binnen een werkgebied kan doen is te verdelen in diverse categorieën. • Verplaatsen binnen een document. • Tekst invoeren. • Tekst verwijderen. • Tekst selecteren, kopiëren en plakken. Ieder categorie wordt enigszins anders behandeld door het automatisch spraaksysteem. Verplaatsen binnen een document. In een werkgebied regelen de pijltoetsen normaal gesproken de verplaatsing van de tekstcursor. De tekstcursor geeft het invoegpunt aan in uw document. De invoegpositie is dat punt waar nieuwe tekst die u intypt zal worden ingevoegd in het document. Visueel is de tekstcursor een knipperende verticale balk die tussen twee opeenvolgende tekens is geplaatst. Volgens de conventie is het actieve teken waarop u staat, het teken dat zich direct rechts van de tekstcursor bevindt. Hierdoor werken werkgebieden identiek zowel in Windows als bij werkgebieden in DOS, waar meestal een geaccentueerd teken staat in plaats van een tekstcursor.
Het gebruik van Hal
93
Bij het verplaatsen binnen een document, zal het automatisch spraaksysteem een deel van het document lezen dat betrekking heeft op de afstand ven de verplaatsing. • Indien u een teken opschuift zal het nieuwe actieve teken worden gemeld. Dit is altijd het teken rechts van de tekstcursor oftewel het invoegpunt. • Indien u een woord opschuift zal het nieuwe woord waarop u terecht bent gekomen worden gelezen. Soms kan het voorkomen dat u meerdere keren een woord hoort omdat het concept van een woord in de schermlezer applicatie anders kan zijn dan een woord in het concept van uw applicatie. • Indien u meer dan een woord opschuift (door klikken op de muis of met een Braille routing toets), zal worden gemeld op welk woord u terecht bent gekomen. • Indien u een regel omlaag of omhoog gaat zal de hele nieuwe regel worden gelezen. U zult ook aanvullende informatie kunnen horen als u door het document loopt dat niet direct vanaf het scherm komt. • Indien u naar links wilt gaan maar u bent reeds aan het begin van de regel, zal het melden 'begin regel'. • Indien u naar rechts wilt gaan maar u bent reeds aan het einde van de regel, zal het melden 'einde regel'. Tekst Invoeren Een tekst in een werkgebied wordt ingevoerd door de tekst te typen waarbij u gebruik maakt van de alfanumerieke toetsen op het toetsenbord. Als u de tekst intypt komt het op het scherm te staan en het invoegpunt wordt naar rechts verplaatst. Indien u tekst in het midden van een bestaande regel invoegt zal de tekst die rechts ervan normaal gesproken naar rechts opgeschoven om de nieuwe tekst de ruimte te geven. Indien u het einde van de regel bereikt, zullen de meeste tekstverwerkers automatisch een nieuwe regel aanmaken en de tekstcursor naar het begin ervan verplaatsen. Sommige tekstverwerkers zullen ook het actieve woord dat u aan het typen bent in de nieuwe regel aanbrengen. Dit heet woordafbreking. Uw schermlezer kan al deze situaties aan en u melden wat er gebeurt tijdens het typen.
94
Het gebruik van Hal
Het melden van wat er gebeurt tijdens het typen in een staat bekend als Tekenmelding. Dit omdat de spraak het teken dat wordt getypt aan u meldt. Wat er precies wordt gemeld tijdens het typen hangt af van een aantal instellingen van de schermlezer. Dat zijn de instellingen voor Tekenmelding (pagina 202) en Nieuwe regel melden die worden gevonden in de spraakinstellingen in het Regelpaneel. Er zijn twee belangrijke soorten meldingen: • Tekenmelding • Woordmelding. Wanneer Tekenmelding is ingesteld (hetgeen standaard is), zal ieder teken dat u typt worden uitgesproken. Indien u op hoge snelheid kunt typen, sneller dan de spraak de tekens meldt, zullen de vorige tekens worden gestopt en alleen het laatst teken gemeld. Wanneer woordmelding staat ingesteld wordt er niets gemeld totdat een woord gereed is. Dan wordt het hele woord uitgesproken. Als u snel kunt typen is dit waarschijnlijk prettiger dan de tekenmelding. Indien u in woordmelding werkt en u gaat een woord wijzigen (verwijderen van tekens, of met de tekstcursor terug lopen in het woord, enzovoort), zal er automatisch worden overgeschakeld naar tekenmelding totdat u weer een nieuw woord begint te typen. De spraak vertelt u wat voor tekens op het scherm terechtkomen en niet welke toets u aanslaat. Tekens op het scherm worden omschreven door hun verschijningsvorm op het scherm en niet door de tekencode in de codetabel. Dit betekent dat tekens in een symboolfont correct zullen worden omschreven. Uw schermlezer bevat meer dan 14000 verschillende ingebouwde omschrijvingen van alfanumerieke tekens en symbolen.
Tekst verwijderen Als u een teken verwijdert met de DELETE toets, of met de spatie terug toets, zal uw schermlezer u melden welk teken u heeft verwijderd met de melding "verwijderd" gevolgd door het teken dat is verwijderd. Indien u op de DELETE toets drukt, zal het verwijderde teken het teken rechts van het invoegpunt zijn. De positie van de Focus zal normaal niet wijzigen.
Het gebruik van Hal
95
Indien u de spatie terug toets drukt, zal het verwijderde teken het teken links van het invoegpunt zijn. De Focus zal één teken naar rechts worden verplaatst. Indien u meer dan één teken verwijdert zal de spraak alles wat u heeft verwijderd melden of de hele regel lezen, afhankelijk van de hoeveelheid tekst die is verwijderd. 5.1.4 Handmatige Spraak Hal Bevat een aantal sneltoetsen die op ieder moment gebruikt kunnen worden om gegevens vanaf het scherm te lezen. Sneltoetsen zijn toetsen die niet aan de applicatie worden doorgegeven dus alleen melden wat er reeds op het scherm staat. Sneltoetsen die iets melden vanaf het scherm staan bekend als Spraaktoetsen. Spraaktoetsen worden normaal gebruikt om iets te herhalen of om meer informatie te krijgen over een actief element of regel waarop de Focus op is. Algemene Spraaktoetsen De meeste algemene spraaktoetsen bevinden zich op het numerieke gedeelte van het toetsenbord (meestal rechter gedeelte), en deze toetsen worden hieronder behandeld. Alternatieve sneltoets toetsenbord ontwerpen zijn beschikbaar, zoals de functietoetsen. Kijk in het Sneltoets Overzicht hoofdstuk voor de volledige lijst met spraaktoetsen. Venster Lezen Druk op NUMERIEK 9 De hele inhoud van het actieve venster wordt gelezen, inclusief soorten statusinformatie van alle elementen. Bedieningselement Lezen Druk op NUMERIEK PUNT Hiermee wordt het totale zichtbare bedieningsgebied van het actieve bedieningselement gemeld. Focus Lezen Druk op NUMERIEK 0
96
Het gebruik van Hal Hiermee wordt de actieve Focus gemeld. Dit kan de actieve regel zijn in een werkgebied, of een geselecteerde optie in een keuzelijst. De soort en de status van het actieve Focus worden ook gemeld.
Lezen aanvullende informatie Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 0 Dit geeft u relevante aanvullende informatie, indien aanwezig, over het actieve Focus. Het kan zijn dat er niets wordt gemeld voor sommige soorten elementen. Omschrijven locatie van Focus: Druk op NUMERIEK 8 Dit meldt de Focus op het scherm. Koppen Lezen Druk op NUMERIEK 3 Indien u zich in een tabel in een tabellen applicatie bevindt, of een keuzelijst met kopteksten, zal deze optie de rij en kolom melden en/of kop van het element waar u zich in bevindt. Lezen statusbalk Druk op NUMERIEK 2 Als uw actieve venster een Statusbalkbevat zal deze toets deze uitlezen. Datum en Tijd lezen. Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + NUMERIEK / Deze algemene actie zal de actieve tijd en datum melden zoals die door het systeem wordt weergegeven. Werkgebied Spraaktoetsen Wanneer het actieve Focus een werkgebied is, hetgeen betekent dat u een tekstcursor die per teken kan worden verplaatst op het scherm heeft, zijn er bepaalde extra spraaktoetsen beschikbaar. Deze toetsen hebben geen functie als u zich niet in een werkgebied bevindt.
Het gebruik van Hal
97
Lezen regel in actieve kolom Druk op NUMERIEK 0 Hiermee wordt de regel gelezen waar u zich in bevindt, beperkt door de breedte van de actieve kolom. Lezen regel over het hele venster. Druk op NUMERIEK 6 Hiermee wordt de hele regel gelezen. Indien het document meer dan één kolom bevat, leest deze optie over de kolommen heen de regel met tekst. Als uw document slechts één kolom bevat dan zullen NUMERIEK 0 en NUMERIEK 6 hetzelfde doen. Lezen actieve teken Druk op NUMERIEK 4 Hiermee leest u het teken waarop de Focus staat. Per definitie is dat het teken direct rechts naast de tekstcursor (invoegpunt), aangegeven door de tekstcursor. Lezen actieve woord Druk op NUMERIEK 5 Hiermee leest u het actieve woord. Woorden worden begrensd door spaties. Indien de tekstcursor zich tussen woorden bevindt (het actieve teken is een spatie), dan staat u dus niet op een woord en er zal "niet op een woord" worden gemeld. Lezen geaccentueerde tekst Druk op NUMERIEK 1 Indien een stuk tekst is geaccentueerd in uw document zal deze toets dit uitlezen. Indien er geen geaccentueerde tekst is zal er niets worden gezegd. Spellen, Uitgebreid en Fonetisch Een spraaktoets zal normaal slechts een tekst lezen vanaf het scherm zodra u op de toets drukt. U kunt echter ook met een toets iets laten
98
Het gebruik van Hal
spellen en in sommige gevallen uitgebreid laten weergeven of fonetisch laten spellen. Spellen Wanneer u iets spelt zal elk teken in de tekst apart worden uitgesproken. Tijdens de spelling hoort u ook de meldingen van hoofdletters. Fonetisch Wanneer u iets fonetisch laat uitspreken worden de tekens gemeld volgens het fonetisch alfabet. Om een spraaktoets meer te laten doen dan alleen een stuk lezen kunt u de toets een tweede keer drukken. Herhaaldelijk drukken van dezelfde toets zal door de opties heen lopen, van normaal lezen, spellen naar fonetisch spellen en terug naar normaal lezen. Als u een andere toets drukt zal alles weer op normaal worden terug gezet. De volgende spraaktoetsen zullen iets spellen als u deze twee keer drukt en fonetisch indien u drie keer drukt. • Focus Lezen • Woord Lezen • Regel Lezen • Bedieningselement Lezen • Koppen Lezen • Lezen statusbalk • Lezen tot cursor • Lezen vanaf cursor Het fonetisch lezen van een heel venster vergt te veel tijd. In plaats daarvan is de fonetische modus vervangen door een uitgebreide modus. Dit betekent dat spaties, hoofdletters, en alle interpuncties (leestekens) worden gemeld. Lezen van kenmerken De toets lezen van tekens kan meer dan één keer worden gedrukt om de kenmerken van het actieve teken te lezen.
Het gebruik van Hal
99
De tweede keer drukken zal het teken fonetisch melden.. Leestekens kunnen een langere beschrijving krijgen. De derde keer drukken melden de kenmerken van het teken. Het gekozen font, lettergrootte, voorgrondkleur, achtergrondkleur en de letterstijl worden gemeld. De vierde keer drukken geeft de unicode waarde van het teken hexadecimaal. Dat kan bij verschillende technische applicaties nuttig zijn. Indien u niet weet wat de unicode of hexadecimaal is, zult u deze functie waarschijnlijk niet nodig hebben. Specifieke Applicatie toetsen Uw schermlezer is zodanig geprogrammeerd dat er een aantal speciale applicatie toetsen aanwezig zijn, bekend als eigen applicatie toetsen.. De functies die deze toetsen uitvoeren zal afhankelijk zijn van de applicatie die u gebruikt en hoe ze zijn ingesteld voor die applicatie door Dolphin. Een belangrijk ding is dat u dezelfde toetsen gebruikt voor vele verschillende applicaties, het is de functie van de toets die kan veranderen. Bijvoorbeeld in Microsoft Excel kan één van de toetsen de functiebalk uitlezen. In Internet Explorer kan dezelfde toets de URL van een link lezen. Alles wat u moet onthouden welke toetsen het zijn. Wanneer u in een applicatie werkt kunt u eenvoudig deze toetsen uitproberen om te zien wat ze doen. Alle specifieke applicatietoetsen die zijn aangemaakt moeten worden gedocumenteerd in de applicatie notities van het doel-mapbestand. Er zijn twaalf specifieke actietoetsen. Iedere toets kan meerdere functies uitoefenen, afhankelijk van het aantal malen dat u erop drukt. Specifieke actietoets 1: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 7 Specifieke actietoets 2: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 8
100 Het gebruik van Hal
Specifieke actietoets 3: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 9 Specifieke actietoets 4: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 4 Specifieke actietoets 5: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 5 Specifieke actietoets 6: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK 6 Specifieke actietoets 7: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 7 Specifieke actietoets 8: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 8 Specifieke actietoets 9: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 9 Specifieke actietoets 10: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 4 Specifieke actietoets 11: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 5 Specifieke actietoets 12: Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + NUMERIEK 6
Het gebruik van Hal
101
5.1.5 Breedsprakigheid instelling De term "Breedsprakigheid" heeft betrekking op de hoeveelheid informatie die wordt gegeven bij het actieve element. Dit is meestal het soort element, de benaming en soms de status. De hoeveelheid informatie die wordt gemeld met het actieve element wordt bepaald in een breedsprakigheid schema. Hal kent standaard vier breedsprakigheid schema's namelijk hoog, gemiddeld, laag en minimaal. Met ieder schema zal er steeds minder informatie geleverd worden omtrent het element. Ieder breedsprakigheid schema kan worden gewijzigd. Ook is het eenvoudig om een eigen persoonlijk schema op te zetten waarmee het aantal breedsprakigheid schema's wordt uitgebreid en die dient om specifieke wensen in te stellen die niet helemaal door de standaard schema's worden uitgevoerd. Aanmaken van een nieuw breedsprakigheid schema Het aanmaken van een nieuw breedsprakigheid schema: 1. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK om het regelpaneel van Hal te openen 2. Open het "Spraak" menu en selecteer "Geavanceerde Opties". 3. Open in het dialoogvenster "Spraak Geavanceerde Opties" het "Breedsprakigheid Schema's" eigenschappenblad. 4. Selecteer uit de lijst met beschikbare schema's een breedsprakigheid schema om de basis te vormen voor het nieuwe schema. 5. TAB naar en selecteer de "Toevoegen" knop om een nieuw breedsprakigheid schema te maken met als basis de vorige selectie. 6. Voer een naam voor het nieuwe breedsprakigheid schema in, bijvoorbeeld "Mijn tabellenprogramma schema". Nu is er een nieuw schema aangemaakt. Op dit punt is het ook waardevol om het aankruisvak "Toevoegen bij bekijken Breedsprakigheid schema via sneltoets" te selecteren. Hiermee wordt het nieuwe schema toegevoegd in de "Breedsprakigheid schema's bekijken" sneltoets actie. Om door de breedsprakigheid schema's te lopen: Druk op CAPS LOCK + IS GELIJK
102 Het gebruik van Hal
Wijzigen van een breedsprakigheid schema Om een breedsprakigheid schema te wijzigen: 1. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK om het regelpaneel van Hal te openen 2. Open het "Spraak" menu en selecteer "Geavanceerde Opties". 3. Open in het dialoogvenster "Spraak Geavanceerde Opties" het "Breedsprakigheid Schema's" eigenschappenblad. 4. Kies het breedsprakigheid schema dat moet worden gewijzigd uit de lijst met beschikbare schema's. 5. TAB naar de keuzelijst "Soort Element". In het voorbeeld hieronder verklaren we stapsgewijs hoe we de meldingen bij een "afbeelding" kunnen stoppen als we een getrainde afbeelding tegenkomen. 6. Selecteer "Grafisch element" in de keuzelijst. 7. TAB naar het aankruisvak "Aan" in de groep "Melden soort" en verwijder de selectie van deze optie. Dit voorkomt dat een "afbeelding" wordt gemeld. Alleen het etiket van de getrainde afbeelding zal nog worden gemeld. 8. Selecteer de knop "OK" om de verandering te bevestigen en het dialoog te verlaten. Als alternatief in het bovenstaande voorbeeld kunnen we ook de omschrijving "afbeelding" wijzigen in ieder ander etiket dat u wilt gebruiken. 1. Herhaal de stappen 1 tot 5 hierboven en verzeker u ervan dat "Aan" is geselecteerd in de groep "Melden soort". 2. TAB naar het keuzerondje "Standaard omschrijving (afbeelding)". 3. Druk op PIJL naar BENEDEN om "Specificeer" te selecteren en ga dan met TAB naar het tekstgebied eronder. 4. Type een alternatieve omschrijving, bijvoorbeeld "symbool" of "beeld". 5. Selecteer de knop "OK" om de verandering te bevestigen en het dialoog te verlaten. Alle getrainde grafische beelden die worden herkend zullen nu gemeld worden met de nieuwe omschrijving als het aangepaste schema wordt gebruikt. Naast het gewoon uitzetten of wijzigen van verschillende prompts door middel van de breedsprakigheid instellingen is het ook mogelijk om veel
Het gebruik van Hal
103
meer te doen, bijvoorbeeld het anders structureren van de melding van een prompt of zelfs het veranderen van de omschrijving van elementen. Breedsprakigheid instellingen bieden de mogelijkheid om te regelen wat er gemeld wordt! Een gedetailleerde gids omtrent breedsprakigheid schema's is te vinden op de Dolphin website. Element namen De namen voor de vele elementen die u zult tegen komen in Windows zijn afgekort om ruimte te sparen op de Braille eenheid. De volgende tabel geeft een lijst met afkortingen die worden gebruikt. Element Afkorting Ballon bln knop. knp Knoppenbalk knb Cel cel Aankruisvak (geselecteerd) Filled box Aankruisvak (deel selectie) Partly filled box Aankruisvak (niet Empty box geselecteerd) Kolom klm Console con Custom element elm dialoog. dlv Afbeelding afb Groepvenster grp Koppen kop Hypertekst htxt Item ond Item (opsomming) ops Link lnk Link (bezocht) blnk keuzelijst. klst Lijst lst Menu mnu Menubalk mbk Object obj Eigenschappenblad egb Keuzerondje (geselecteerd) Filled circle
104 Het gebruik van Hal Keuzerondje (niet geselecteerd) Schuifbalk Draaivak (Ringveld) Statusbalk Tab element Tabblad Tabel Titelbalk Werkbalk Volgbalk Boomstructuur Boomstructuur aankruisvak Boomstructuur keuzerondje Boomstructuur keuzerondje-elementen venster Dialoogvenster
De Braille breedsprakigheid schema's bepalen hoeveel informatie wordt weergegeven op de Braille eenheid. Bij de Minimum en Lage Breedsprakigheid schema's zullen de verschillende element soorten zoals boven vermeld niet worden weergegeven in Braille. U kunt de Breedsprakigheid schema's naar wens aanpassen. Opmerkingen: • Sommige soorten gebieden zoals werkgebieden, worden normaal niet weergegeven op de Braille eenheid. Er wordt in plaats daarvan een knipperende cursor weergegeven. U kunt de manier waarop de cursor verschijnt wijzigen, zie het onderwerp Cursor Stijl Opties voor meer details. • Sommige soorten elementen worden alleen weergegeven als u de Dolphin Cursor gebruikt en er naartoe navigeert. • Ook kunt u gebruik maken van de Status Cellen op uw Braille eenheid om de Focus Soorten aan te geven. Dit kan bijzonder handig zijn als u de Minimum of Lage Breedsprakigheid wilt gebruiken.
Het gebruik van Hal
105
5.1.6 Lees voor vanaf hier Lees voor vanaf hier biedt de mogelijkheid om iets continu te lezen. Lees voor vanaf hier wordt gestart en gestopt met behulp van een enkele toetsdruk. Lezen starten: Druk op een tweede keer op. Lezen stoppen: Druk op een tweede keer op NUMERIEK PLUS Voor het stoppen van het lezen en aan/uit schakelen van de Dolphin Cursor: Druk op NUMERIEK MINUS. Als Lees voor vanaf hier modus actief is, moet u trachten te vermijden dat andere toetsen op het toetsenbord worden gedrukt. Anders kan het zijn dat bij Lees voor vanaf hier gedeeltes van het document overslaat of dat de juiste positie van de cursor niet accuraat bepaald kan worden als u met lezen stopt. Lees voor vanaf hier biedt u de mogelijkheid om een volledig document te lezen, zonder herhaaldelijk pagina omlaag of pijl omlaag te hoeven indrukken. Zelfs als de gebruikte applicatie geen zichtbare cursor heeft, kunt u met Lees voor vanaf hier het gehele document, dialoog of hypertekst venster of ieder ander venster lezen. U kunt de functie Lees voor vanaf hier in ieder schuifbaar venster gebruiken, zelfs in schuifbare keuzelijsten. Zodra u stopt met lezen, zal de focus op het laatst uitgesproken woord staan. Als u stopt met lezen door middel van Numeriek Minuszet u de Dolphin Cursor aan en de Dolphin Cursor wordt geplaatst op het laatste gesproken woord. Gebruik van de Dolphin Cursor De Dolphin Cursor maakt het mogelijk om elk soort venster te lezen. Het zal echter de applicatie focus geheel niet verplaatsen. Het kan wenselijk
106 Het gebruik van Hal zijn om op het element waarop u terecht komt in de applicatie te klikken of het te activeren, voordat u de Dolphin Cursor uit zet. Wanneer u Lees voor vanaf hier stopt met Numeriek Pluszal de Dolphin Cursor aan blijven staan. De Dolphin Cursor wordt op het laatst uitgesproken woord geplaatst. Wanneer u Lees voor vanaf hier stopt met Numeriek Minus, zal de Dolphin Cursor uit blijven en u keert terug naar de applicatie focus. De applicatie focus wordt niet verplaatst. e Dolphin Cursor wordt geplaatst op het laatst gesproken woord, met andere woorden zodra u terug gaat naar de Dolphin Cursor met Numeriek Minus komt u terug op het laatst gesproken woord in Lees voor vanaf hier. 5.1.7 Klik en lees vanaf hier Lees voor vanaf hier wordt gestart en gestopt met behulp van een toetsdruk. Lees voor vanaf hier kan ook worden geregeld met behulp van een muisklik. Met de optie "Klik en Lees voor vanaf hier" plaatst u simpel uw muis aanwijzer op de plaats waar u wilt gaan lezen en drukt vervolgens op de middelste muisknop. Het drukken van de middelste muisknop zal Lees voor vanaf hier stoppen. Om gebruik te kunnen maken van deze functie moet u er eerst voor zorgen dat het geactiveerd wordt. Dit gebeurt door de selectie van de optie "Klik en Lees voor vanaf hier" in het menu "Spraak". Opmerking: Activeren van de optie "Klik en Lees vanaf hier" zal de "Verplaats Dolphin Cursor naar Muis" actie, die ook aan het drukken op deze muisknop is gekoppeld, vervangen
Het gebruik van Hal
107
5.2 Braille In dit hoofdstuk wordt het Braillesysteem behandeld. Bij normaal gebruik zal de Braille eenheid uw activiteiten automatisch volgen. Het zal een deel van de actieve regel tonen en zal de cursor volgen in een tekstgebied en de voortgang volgen in menu's en dialoogvensters. Indien u een spraaksynthesizer gebruikt en de Lees voor vanaf hier functie, zal de Braille eenheid de voortgang bij het lezen volgen. De Braille functies voor de schermlezer kunnen op drie manieren worden gebruikt. • Sneltoetsen op de Braille eenheid. • Sneltoetsen op het toetsenbord. • Instellingen in het Regelpaneel. 5.2.1 Knoppen De knoppen op de Braille eenheid worden in het algemeen voor drie doeleinden gebruikt: • Navigeren met de Braille eenheid over het scherm. • Veranderen van de verschillende Braille instellingen. • Simuleren van toetsenbord toetsaanslagen. Aangezien ieder model Braille eenheid verschillende opstelling van de knoppen heeft, zijn de knoppen die u kunt gebruiken afhankelijk van het model Braille eenheid die u gebruikt. De knoppen kunnen alleenstaand worden gebruikt of in combinatie, afhankelijk van de Braille eenheid. Kijk voor een complete lijst met toetsen in het Braille-eenheid Sneltoets Overzicht hoofdstuk. Op sommige Braille-eenheden kan het zijn dat enkele van de genoemde toetsen niet zijn toegewezen aan Brailletoetsen.
108 Het gebruik van Hal
5.2.2 Braille Elementen De toets Braille eigenschappenblad in het regelpaneel van Hal biedt een snelle en eenvoudige manier om de meest gebruikte Braille functies te benaderen.
5.2.3 Navigeren Tijdens het gebruik van uw applicatie zal de Braille automatisch volgen, daarbij zal het element worden weergegeven waarop u zich op dat moment bevindt. Als u de Logische Modus gebruikt (zie "Logische Modus" pagina 117), zal de Braille tevens tekst weergeven als die is gekoppeld aan het element. Gebruik de navigatiefuncties van de Braille om de Braille eenheid te verplaatsen en andere informatie te lezen, of om de Braille over de inhoud te verplaatsen als de actieve instructie niet op de eenheid past. De navigatie met de Braille eenheid is onafhankelijk van de Spraak en de Dolphin Cursor. De belangrijkste toetsen zijn de Achterwaarts lezen en Voorwaarts Lezen toetsen. Deze verplaatsen de eenheid over de regel om de vorige en volgende delen van de informatie te tonen. De afstand die de Braille wordt verplaatst is bepaald door een instelling in het Regelpaneel genaamd de Braille Rolmarges (pagina 219). Andere navigatie toetsen zijn: • Begin Regel: Verplaats naar het begin van de regel. Dit verplaatst ook naar het begin van een aanwezige tekst (nuttig in dialoogvensters).
Het gebruik van Hal
109
• Einde Regel: Verplaats naar het einde van de regel. •
Leesregelbreedte naar links: Verplaats de leesregel een volledige regellengte naar links.
• Leesregelbreedte naar rechts: Verplaats de leesregel een volledige regellengte naar rechts. • Halve leesregel breedte naar links: Verplaats de leesregel een halve leesregel breedte naar links. • Halve leesregel breedte naar rechts: Verplaats de leesregel een halve leesregel breedte naar rechts. • Één cel naar links: Verplaats één cel naar links. • Één cel naar rechts: Verplaats één cel naar rechts. • Regel omhoog: Verplaats één regel omhoog. • Regel omlaag: Verplaats één regel omlaag. • Boven: Verplaats naar de bovenkant van het venster. • Onder: Verplaats naar de onderkant van het venster. • Ga naar Focus: Verplaats terug naar het focus. De toets Ga naar Focus toets zal de leesregel terugbrengen naar de plaats waar u met navigeren begon, oftewel naar het actieve element. Dit is erg nuttig wanneer u een document aan het bewerken bent en direct terug wilt keren naar de cursor. Natuurlijk zal de Braille automatisch terugkomen zodra u weer gaat typen, maar deze toets geeft de gelegenheid om terug te keren naar de focus zonder dat u de applicatie hoeft te gebruiken. Als u omhoog of omlaag verplaatst zult u tijdelijk schakelen naar de Fysieke Modus (pagina 117). De Logische Modus wordt hersteld wanneer u drukt op Ga naar Focus.
5.2.4 Routing toets actie Vele Braille eenheden hebben knoppen boven iedere cel die cursor routing knoppen worden genoemd. Indien u op één ervan drukt, zal de aanpassingssoftware een enkele muisklik genereren op de positie die overeenkomt met de routing knop die u heeft gedrukt. In een tekstgebied kan het betekenen dat u de tekstcursor direct naar die plaats brengt. Andere bedieningselementen kunnen anders reageren, zoals bijvoorbeeld het drukken op een routing knop boven een drukknop zal de
110 Het gebruik van Hal knop activeren of het drukken op een routing knop boven een aankruisvak de status van dat aankruisvak verandert. Sommige Braille eenheden hebben een tweede rij met routing knoppen. Deze tweede rij kan worden gebruikt om het teken te beschrijven op de aangegeven positie. U kunt hetgeen de routing knoppen (en tweede routing knoppen) doen veranderen met de Routing Knoppen Actie en Tweede Routing Actie sneltoetsen, of u kunt de acties instellen in het Regelpaneel. De routing knoppen boven de statuscellen kunnen worden gebruikt als gewone knoppen.
5.2.5 Kenmerken Ieder teken bezit een aantal kenmerken (attributen), zoals de grootte, lettertype, kleur. De modus kenmerken geeft een mogelijkheid om de kenmerken van een teken te bekijken. Twee toetsen op de Brailleleesregel worden gebruikt voor deze functie: Kenmerken doorlopen Toets Teken beschrijving aan/uit schakelen Toets
Kenmerken doorlopen De toets Kenmerken bekijken loopt door de verschillende kenmerken van een teken dat op de Brailleleesregel wordt weergegeven. Iedere cel zal het kenmerk weergeven van het teken die op de positie stond. Drukken op Kenmerken doorlopen toets zal de eerste keer de grootte van ieder teken weergeven. Een tweede maal drukken geeft het opmaakkenmerk van de letter (vet, cursief, enzovoort) weer. Een derde maal drukken geeft de voor- en achtergrondkleuren van de tekens. Een vierde keer drukken geeft de voorgrond kleuren. Een vijfde keer drukken zal het lettertype aangeven. Nogmaals drukken is voor het terugkeren naar de normale modus.
Het gebruik van Hal
111
Als u een toets op het computer toetsenbord drukt of Ga naar Focus toets op de Braille-eenheid, komt u terug in de normale teken weergave modus.
Grootte De grootte van de tekens wordt weergegeven door een getal van twee cijfers dat overeenkomt met de puntgrootte. De bovenste vier punten van de Braillecel geven de tientallen en de onderste vier de eenheden weer. Een tienpunts letter wordt bijvoorbeeld weergegeven door de 1678. Cursorstijl De opmaakkenmerken van de tekens worden als volgt weergegeven: • Punt 1 = Cursief • Punt 4 = Onderstreept • Punt 2: Doorgestreept en/of niet-normale kleur. • Punt 5 = Vet • Punt 3 = Licht • Punt 6: Geselecteerd. • Punt 7: Link. • Punt 8 = Normaal Kleur De voorgrond en achtergrond van een teken wordt door de bovenste vier punten weergegeven voor de voorgrond en de onderste vier voor de achtergrond. Voorgrond Kleur De voorgrond kenmerk modus geeft alleen de voorgrond, waarbij alle acht punten van de cel worden gebruikt. De kleur wordt aangeduid met de rood/groen/blauw (RGB) methode: punten 123 geeft de hoeveelheid rood, punten 456 de hoeveelheid groen en de punten 78 de hoeveelheid blauw. Wit wordt aangegeven met alle acht punten.
112 Het gebruik van Hal
Lettertype Wanneer de Brailleleesregel wordt gebruikt om het type letter aan te geven, toont iedere cel een symbool dat het lettertype vertegenwoordigt. Deze symbolen schijnen niet gerelateerd zijn aan de namen die ze vertegenwoordigen, het Arial lettertype bijvoorbeeld wordt weergegeven door de punten 15678. Schakel Tekenbeschrijving aan/uit De toets Teken beschrijving toets zal een volledige beschrijving geven van het teken op de cursorpositie (dit werkt in de Dolphin Cursor en in een tekstgebied). U kunt ook de beschrijving lezen, als u de routingknoppen instelt op Celomschrijving. De omschrijving omvat mede een omschrijving van het teken zelf, tezamen met alle beschikbare kenmerken zoals boven beschreven. Maar de informatie wordt nu volledig uitgeschreven in plaats van weergegeven in codes per teken per cel. De Tekenomschrijving modus kan erg nuttig zijn indien u wilt uitvinden wat een onbekende combinatie van punten betekent. U zou een teken kunnen vinden bijvoorbeeld dat u niet begrijpt: ga dan met de cursor route erheen en druk op de Tekenomschrijving, of stel de cursor route knoppen in om de cel en cursor route te beschrijven. U kunt dan een omschrijving als volgt tegenkomen: “(Punten 467) POND, Arial, normaal, 14PT Zwart, Wit” Dit geeft het volgende aan: • Dat het teken wordt omschreven. In dit voorbeeld de punten 467, • De omschrijving van het teken (het Pond teken). • Het lettertype van het teken. • De stijl. • De grootte (“PT” is een afkorting van “puntgrootte”). • De voorgrondkleur van het teken. • De achtergrondkleur van het teken. Gebruik de Navigatie toetsen om over de omschrijving te lopen indien het niet op uw eenheid past.
Het gebruik van Hal
113
5.2.6 Statuscellen Vele Braille eenheden hebben een speciale groep cellen aan de linkerkant van de eenheid die worden gebruikt om statusinformatie weer te geven. Uw schermlezer gebruikt statuscellen om verschillende extra informatie te geven omtrent het teken waarop de cursor staat, zoals bijvoorbeeld de grootte en kleur. De informatie die in de statuscellen wordt getoond is in te stellen. U kunt uit de volgende statusinformatie kiezen: • Functies op de eenheid • Cursorpositie op de regel • De actieve soort Focus • Elk van de kenmerken van het teken waarop de cursor staat U kunt net zoveel opties kiezen als u nodig acht, met de beperking dat u gelimiteerd bent tot het aantal statuscellen dat u heeft op uw Brailleleesregel. Bedenk wel dat als er geen speciale statuscellen op uw Brailleleesregel aanwezig zijn dan kan het mogelijk zijn deze te simuleren met behulp van het SAM stuurprogramma. Om dit te controleren roept u het Stuurprogramma Configuratie dialoogvenster van het SAM Regelpaneel op.
Functies op Eenheid Functies op de eenheid meldt met een teken welke modus voor tonen actief is (normaal of één van de kenmerken modes), samen met de status van diverse opties, zoals Fysieke mode, Volgen en Literatuur Braille. De bovenste 4 punten tonen welke kenmerk modus actief is: Als deze laag staan, dan toont de leesregel de normale tekens. De letters A tot en met E geven de 5 verschillende kenmerken weergaven aan, als u de kenmerken doorlopen toets gebruikt. F geeft de tekenomschrijving modus aan. De onderste 4 punten geven andere instellingen weer: • Punt 3: Literatuur Braille(hoog)/Computer Braille(laag). • Punt 6: Fysieke Mode(hoog)/Logische Mode(laag). • Punt 7: Focus in de leesregel(hoog)/Focus buiten de leesregel(laag).
114 Het gebruik van Hal • Punt 8: Volgen aan(hoog)/uit(laag). Cursorpositie Cursorpositie geeft een getal dat de positie van de cursor in een regel tekst weergeeft, waarbij de bovenste vier punten de tientallen geven en de onderste vier de eenheden. De punten 245678 geven bijvoorbeeld aan dat de cursor staat op positie 0 (uiterst links). Deze optie werkt alleen in een werkgebied. Als de focus niet in het werkgebied staat, dan is de status cel leeg. Denk eraan dat het aantal tekens dat op een regel past afhankelijk is van de lettergrootte en grootte van het venster.
Soort Focus Soort Focus geeft een teken waarmee de actieve Focus wordt aangegeven. De volgende tabel geeft een referentie. Teken Soort Focus Status A Tab sturing B knop. Aangevinkt of geselecteerd: +punt 78, standaard: +blinken punt8 A Aankruisvak Aangevinkt: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8 I Werkgebied, Console (niet in Alleen lezen: een combo) +knipperend punt 8 G Groep H Hypertekst I Symbool (grafisch, animatie, Geselecteerd: +punt 78 tekening, pictogram) . Link Geselecteerd: +punt 78 L Keuzelijst / optie in de Aangevinkt of keuzelijst geselecteerd: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8
Het gebruik van Hal M
Menu / optie in menu
G
Dolphin Cursor Fysieke Modus Element, bedieningselement, of werkgebied met een oproep status Voortgangsbalk Hulpmiddeltip / ballon Keuzerondje Schuifbalk Boomstructuur / optie in de boomstructuur
K
P Q V T T
U V
Ringveld Lijststructuur / optie in lijststructuur
W X H Z
Werkruimte Onbekend Cel Tekst (indien opslagplaats onbekend) Werkbalk, Knoppenbalk, Liniaal, Titelbalk, Koppen Statusbalk Volgbalk
. . %
115
Aangevinkt of geselecteerd: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8, submenu: +blinken punt 78
Aangevinkt of geselecteerd: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8
Aangevinkt: +punt 78 Aangevinkt of geselecteerd: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8, gesloten: +blinken punt 78, open: +blinken punt 8 Aangevinkt of geselecteerd: +punt 78, niet bepaalbaar: +punt 8
5.2.7 Uitgebreide Eenheid In aanvulling op de Kenmerk modes zoals hierboven beschreven, kan de Braille eenheid "uitgebreide" tekens tonen met behulp van de punt 8 die wordt toegevoegd aan het teken. “Uitgebreid” betekent dat er sommige kenmerken zijn van het teken die anders dan normaal zijn. De stijl kan bijvoorbeeld vet zijn, de puntgrootte kan groter zijn of de kleur kan anders zijn.
116 Het gebruik van Hal
Met de Uitgebreide eenheid, is het eenvoudig te herkennen of een teken op een speciale manier zijn getekend, zonder naar de Kenmerk modus te gaan. Dit kan nuttig zijn om bijvoorbeeld uit te vinden wat de sneltoets is voor een menu optie en instructies in een dialoogvenster. De onderstreepte letter zal de punt 8 als aanvulling hebben. Aan- of Uitschakelen van de Uitgebreide eenheid modus: Gebruik de Schakel Uitgebreid toets. 5.2.8 Literatuur en Computer Braille Er zijn twee vormen van Braille-uitvoer die kunnen worden gebruikt, Computer code en Literatuur Braille. Computer Braille gebruikt 1 Braille cel per teken op het scherm. Het is zeer nuttig bij applicaties waarbij elk teken belangrijk is en waarbij ieder mogelijk teken onderscheiden kan worden en ruimte is dan geen voordeel. Als contrast levert Literatuur Braille voordeel uit het combineren van tekens of letters in een taal en vormt ze in samenstellingen waarmee ruimte wordt bespaard. Literatuur Braille is van groter belang wanneer de informatie die wordt weergegeven normale tekst is. We gebruiken de term Literatuur Braille omdat het grade 1 en grade 2 gebruikt. U kunt de Braille tabellen selecteren die voor Computer Braille en Literatuur Braille worden gebruikt in het dialoogvenster Braille Uitvoer Instellingen van het regelpaneel. Schakelen tussen Computer en Literatuur Braille: Gebruik de Literatuur Braille aan/uit schakelen toets. 5.2.9 Braille Weergave Modes Er zijn twee Braille weergave modes, de Logische Modus en de Fysieke Modus.
Het gebruik van Hal
117
Logische Modus In de Logische modus zal de Braille-eenheid de logische associatie met een incidentele tekst met de focus weergeven. Dit is gelijk aan de spraakuitvoer. Deze modus is nuttig voor het werken met dialoogvensters als de schermlezer de tekst etiketten aan de bijbehorende bedieningselementen koppelt, enzovoort. Als u bijvoorbeeld een tekstverwerker wilt afsluiten zonder de veranderingen in het document op te slaan zal er een dialoogvenster verschijnen met de aanwijzing dat het document nog niet is opgeslagen. Hierin zou in de logische modus op de Brailleleesregel iets worden getoond als “Wilt u de veranderingen opslaan in mijndocument.doc? Ja knop”. Ondanks dat de “Ja” knop op een geheel andere plaats staat dan het tekstvenster. De schermlezer koppelt de tekst met de knop. Tip: Als u slechts de "Ja knop" ziet, druk dan de Begin Regel toets om naar het begin van de tekst te gaan. Gebruik dan de Voorwaarts Lezen toets om door de boodschap heen te lezen. Dit kan namelijk bijvoorbeeld gebeuren als de tekst samen met de focus tekst te lang is voor uw Braille eenheid. De Braille gaat normaal naar de focus die wordt getoond. De natuur van de Logische modus betekent dat de Brailleleesregel geen element positie weergeeft. Fysieke Modus Deze modus geeft de mogelijkheid om het fysieke ontwerp van elementen pop het scherm te bepalen. Als u een tekstgebied gebruikt, zal een normaal knipperende cursor verschijnen op de Braille-eenheid. In de Fysieke modus echter als het actieve element geen tekstgebied is zullen de tekens met de focus onderstreept worden met het omhoog komen van de punten 7 en 8. Met het voorbeeld in de beschrijving van de Logische Modus, (zie "Logische Modus" pagina 117)zal in de fysieke modus het dialoogvenster er als volgt uitzien: “Ja (ruimte) Neen (ruimte) Annuleren”. Het woord “Ja” zal worden onderstreept om aan te geven dat dit de Focus is.
118 Het gebruik van Hal
Tip: De Focus Soort statuscel kan hier nuttig zijn In de Fysieke modus kunt u met de Teruglezen en Vooruitlezen toetsen van de ene regel naar de andere gaan. Dit wordt "Rondgaan" genoemd. Indien u aan het einde van een regel staat en drukt op Voorwaarts Lezen, zal de leesregel verplaatsen om het eerste deel van de volgende regel weer te geven. Op dezelfde wijze zal, indien u op het begin van een regel staat en drukt op Teruglezen, de leesregel verplaatsen om het laatste deel van de vorige regel weer te geven. Volgen Bij normaal gebruik zal de Braille automatisch uw activiteit in de applicatie volgen. De focus zal altijd worden weergegeven, dat wil zeggen dat de Braille eenheid over het scherm heen gaat om de focus te volgen. Dit wordt "Volgen" genoemd. Wanneer u in de Fysieke modus staat kunt u het volgen uitzetten. Dit heeft het gevolg dat de Braille eenheid "vastgezet" staat op een bepaald gebied van het scherm. U kunt het volgen uitzetten als u bijvoorbeeld het downloaden vanaf het Internet in de gaten wilt blijven houden. U kunt natuurlijk ook met Volgen uitgezet met de Braille met behulp van de navigatie toetsen door het scherm lopen. Ontwerp modus Tonen In de Fysieke modus, kunt u de tekens in een regel en de spaties ertussen weergeven (nuttig voor het algemene ontwerp), of een meer gedetailleerd ontwerp van de positie van de tekens op de regel (nuttig voor een juiste document formattering). Deze functie heet Ontwerp modus Tonen. Wanneer Ontwerp modus Tonen aan staat wordt de breedte van het scherm verdeeld in het aantal cellen dat u kiest (in te stellen in het Regelpaneel) en de tekens worden geplaatst op de juiste positie in de cellen. Omdat de tekens op het scherm verschillen van breedte kan het vaak nodig zijn om tekens over te slaan, te comprimeren of zelfs uit te breiden. Dit komt omdat twee of meer tekens op het scherm in een enkele cel zouden kunnen passen, of een teken op het scherm is zo breed dat het twee of meerdere cellen te bezetten.
Het gebruik van Hal
119
De manier waarop Ontwerp modus Tonen de Braille instelt, wordt met sommige instellingen in het Regelpaneel geregeld. De belangrijkste daarvan zijn Tekens, Woorden, of Regels. Wanneer Regels is geselecteerd wordt iedere regel op de Braille-eenheid geplaatst. Indien er niet genoeg Braille cellen zijn, zal er zoveel mogelijk van de alinea worden weergegeven, maar de laatste cel geeft een haakjes teken. Indien er meer cellen dan tekens zijn wordt de extra ruimte voorzien van koppeltekens. Wanneer Woorden is geselecteerd is het gedrag vergelijkbaar maar ieder woorden wordt onafhankelijk geplaatst. Wanneer Tekens wordt geselecteerd wordt ieder teken geplaatst op de Braille eenheid. Indien twee of meer tekens in dezelfde cel terecht kunnen, wordt aan het eerste teken de prioriteit gegeven. De linker en rechterkanten van het actieve venster worden weergegeven op de Braille eenheid door een cel die alle punten bevat. Een kant wordt alleen aangegeven als er een Braille cel beschikbaar is voorbij de kant van het venster. 5.2.10 Toetsenbord simulatie Bij sommige Braille eenheden is het mogelijk om met een applicatie te werken door toetscombinaties van het toetsenbord te simuleren. Daarmee is het mogelijk om met een applicatie te werken zonder dat u uw handen van de Braille eenheid afhaalt (dit is bijzonder handig als u met een soort notitieboek eenheid werkt). Simulatie van Toetscombinaties Sommige toetsen op uw Braille eenheid kunnen worden gebruikt om het drukken van standaard toetscombinaties na te bootsen, zoals de TAB, Pijl Omlaag en ENTER. Voor de lijst met toetsen die u kunt simuleren kunt u kijken in de sneltoetslijst voor uw Braille-eenheid. Braille Toetsinvoer Sommige Braille eenheden hebben een groep van zes of acht knoppen die staan opgesteld zoals op een Braille schrijver. Deze kunnen dan worden gebruikt om het typen op het computer toetsenbord te simuleren. De invoer wordt herkend als Computer Braille.
120 Het gebruik van Hal
Aan- en uitschakelen van Braille Toetsinvoer: Gebruik de Invoer schakelen toets op uw Braille-eenheid, of zet de instelling in het Regelpaneel aan. Niet alle Braille eenheden ondersteuning deze functie.
5.3 Dolphin Cursor Het automatische spraaksysteem volgt normaler wijze hetgeen u doet in uw applicatie door het volgen van de focus. De focus die wordt weergegeven door uw applicatie is de knipperende cursor, markering of venster dat door de applicatie wordt gebruikt om aan te geven waar u staat. Soms echter wilt u zaken uitlezen op plaatsen op het scherm waar u met de Focus van de applicatie niet kunt komen. In die gevallen kunt u gebruik maken van de Dolphin Cursor. De Dolphin Cursor kan gebruikt worden om: • Naar elementen te gaan in uw applicatie die normaal niet bereikbaar zijn met de gebruikers interface van de applicatie. • Direct te springen naar speciale plaatsen in uw applicatie of op het scherm. • Rond te gaan in een ander venster zelfs een venster waar de actieve toetsenbord invoer niet op gericht is. • Fysiek rond te lopen in het actieve venster, omhoog, omlaag, naar links, of naar rechts. • Naar elke plek in een venster te gaan, inclusief de titelbalk, etiketten, werkbalken, statusbalk en andere elementen. • Applicatie die geen toetsenbord interface hebben te benaderen alsof ze een normale toetsenbord interface hadden. • Zaken te lezen met behulp van dezelfde normale spraaktoetsen. • Een bepaalde positie in een venster te onthouden zodat u er snel naartoe kunt springen. • Het slepen mogelijk te maken.
Het gebruik van Hal
121
• Het klikken met de muisknoppen te simuleren zonder dat u de echte muis gebruikt. • Eenvoudig te kunnen surfen op het Internet. • Automatisch de inhoud van bepaalde elementen te lezen als u daar doorheen loopt. 5.3.1 Het concept van een Dolphin Cursor de normale werking van de schermlezer is het volgen van de focus in de applicatie. Als u schakelt naar de Dolphin Cursor modus, zal de schermlezer echter de Dolphin Cursor gaan volgen. De Dolphin Cursor is een speciaal soort focus die door de schermlezer wordt aangemaakt, dus niet echt bestaat voor de betreffende applicaties. U kunt zich een Dolphin Cursor voorstellen als iets dat een locatie of element aangeeft op dezelfde manier als de werkfocus doet in de applicatie. Het verschil zit in het aansturen ervan, de Dolphin Cursor wordt door de schermlezer geregeld en niet door de applicatie. De Dolphin Cursor verandert automatisch van soort. Het kan een cursor, een Accentuering of een venster zijn, afhankelijk van waar u mee bezig bent en waar u zich bevindt. Als u bijvoorbeeld de Dolphin Cursor naar een knop verplaatst en de knop bevat twee regels tekst zal de Dolphin Cursor een venster worden zodanig dat beide regels tekst worden uitgesproken als u op de toets Focus lezen drukt. Als u door de tekens in de knop loopt, teken voor teken, zal het automatisch veranderen en zich gedragen als een tekstcursor. 5.3.2 Schakelen van en naar de Dolphin Cursor Normaal bepaalt u zelf wanneer u de Dolphin Cursor aan of uit wilt zetten. Wanneer u schakelt, vertelt u eigenlijk aan de schermlezer welke Focus deze moet volgen en of bepaalde toetsfuncties moeten worden gewijzigd. Indien u Braille gebruikt, kunt u de Brailleleesregel de Dolphin Cursor laten gebruiken terwijl de Spraak nog steeds met de applicatie focus werkt. Kijk in de onderwerpen over de Braille (pagina 107) voor meer informatie. Wanneer u schakelt naar de Dolphin Cursor kunt u kiezen tussen het gaan naar de plek van de actieve focus, of naar de positie van de Dolphin Cursor toen deze werd gebruikt.
122 Het gebruik van Hal
Uw schermlezer zal de positie van de Dolphin Cursor onthouden binnen uw applicatie zelfs als u de werkfocus gebruikt. Dit kan echter alleen als het element dat de Dolphin Cursor bevat zichtbaar blijft. Indien het element dat de Dolphin Cursor bevat van het scherm af is zal de schermlezer de dichtstbijzijnde of best overeenkomende element gebruiken. Schakelen naar en van de Dolphin Cursor wordt bereikt met de bovenste rij toetsen op het numerieke toetsenbord gedeelte. Om te schakelen naar de Dolphin Cursor op uw actieve focus positie: Druk op NUMERIEK STERRETJE. Als er meer dan één zichtbare focus is, druk dan weer op NUMERIEK STERRETJE om naar de volgende mogelijke focus te verplaatsen. Schakelen naar Dolphin Cursor op de laatst bekende positie in het venster: Druk op NUMERIEK MINUS. De volgende belangrijke functie die u moet kennen is het uitzetten van de Dolphin Cursor. Voor het uitzetten van de Dolphin Cursor: Druk op NUMERIEK MINUS. Indien er meer dan één zichtbare focus is, kan het gebeuren dat u niet op de Focus terechtkomt waar u mee bezig was in de applicatie. Indien dit gebeurt, drukt u op een toets in uw applicatie die ervoor zorgt dat de focus wordt verplaatst en uw schermlezer zal automatisch naar de correcte Focus toe gaan. Dus samenvattend, NUMERIEK MINUS schakelt tussen werkfocus en de Dolphin Cursor terwijl NUMERIEK STER de Dolphin Cursor aan zet (als u nog niet in deze modus was) en plaatst u op de positie van de focus. Automatisch uitzetten van de Dolphin Cursor Indien u met uw applicatie werkt, en u doet iets waardoor het venster met de actieve toetsenbord invoer verandert zal uw schermlezer automatisch de Dolphin Cursor uitzetten. Dit voorkomt dat u niet in de gaten heeft dat u de Dolphin Cursor gebruikt, en er verwarring optreedt.
Het gebruik van Hal
123
Als u dat wenst kunt u dit echter voorkomen door de volgende optie aan te zetten, Dolphin Cursor Modus vastzetten. Hiermee wordt de schermlezer vastgezet, zodat u altijd met de Dolphin Cursor blijft werken, zelfs als het venster of de applicatie verandert. Het kan zijn dat u dit wilt gebruiken indien u met een applicatie werkt die geheel met de Dolphin Cursor moet werken. Voor het aan of uit zetten van de Dolphin Cursor Modus Vastzetten: Druk op LINKER CONTROL + 1 Er is één uitzondering op deze regel. als u Alt-Tab gebruikt om te schakelen tussen applicaties, l het Alt-Tab venster altijd worden gevolgd met de Dolphin Cursor uit gezet.
Altijd de Dolphin Cursor gebruiken voor een specifiek Venster Indien u een applicatie waarbij u tussen verschillende vensters moet schakelen en u wilt altijd de Dolphin Cursor gebruiken in een bepaald venster, kunt u de schermlezer instellen om voor dat venster de Dolphin Cursor te gebruiken. Als in een hoofdvenster binnen een applicatie bijvoorbeeld, het gebruik van de Dolphin Cursor gewenst is omdat er geen goede toetsenbord interface is, maar alle oproepmenu’s en dialoogvensters goed werken, kan het zijn dat u zodra u weer op het hoofdvenster terechtkomt automatisch de Dolphin Cursor wordt gebruikt. De schermlezer instellen om altijd de Dolphin Cursor te gebruiken voor het actieve venster: Druk op LINKER CONTROL + 3 De verandering is niet permanent. Het blijft in werking zolang het venster geopend blijft op het scherm. Om dit gedrag weer uit te schakelen drukt u op LINKER CONTROL + 3 voor een tweede maal als u in het venster staat. In sommige applicaties, zal uw schermlezer automatisch de Dolphin Cursor selecteren voor u indien u verschillende onderdelen van uw applicatie benadert. Dit wordt in het volgende hoofdstuk meer gedetailleerd uitgelegd.
124 Het gebruik van Hal
Dolphin Cursor Beperkt tot Gebied Wanneer een mapbestand wordt aangemaakt voor een applicatie kunnen bepaalde delen van de applicatie aangemerkt worden als "Dolphin Cursor gebieden". Gebruikelijk zullen deze delen gebieden zijn die matige of geheel geen toetsenbord toegang hebben zoals bijvoorbeeld werkbalken. Om te schakelen naar het Dolphin Cursor Gebied: Druk op NUMERIEK / Dit verplaatst de Dolphin Cursor naar de eerste plek in uw applicatie venster die is bepaald in het map bestand als Beperkt Gebied. Als er meer gebieden zijn aangemerkt drukt u nogmaals op NUMERIEK /. Wanneer mapbestanden worden aangemaakt, zullen vele van de nuttige plaatsen waar u heen zou kunnen gaan, zoals werkbalken, reeds zijn ingesteld. Alles wat u te doen heeft is het drukken op NUMERIEK / om erheen te gaan. U kunt altijd terugkeren naar de applicatie focus door het drukken op NUMERIEK MINUS op elk willekeurig moment. De positie van de Gebied Dolphin Cursor is onafhankelijk van de standaard Dolphin Cursor, met andere woorden zal het verplaatsen naar een gebied Dolphin Cursor niet tot gevolg hebben dat uw schermlezer vergeet waar u bezig was met de normale Dolphin Cursor. Dat betekent dat u kunt schakelen naar een Beperkt gebied zelfs als u de normale Dolphin Cursor gebruikt en het systeem zal blijven onthouden waar u bezig was. Een andere nuttige functie van de Dolphin Cursor gebied is het beperken van verplaatsing zodat u zich niet eenvoudig buiten het gebied kunt bewegen. Bij een werkbalk bijvoorbeeld, kunt u zich niet verder verplaatsen dan het einde van de werkbalk, naar bijvoorbeeld een menubalk. Wilt u in het hele venster (scherm) kijken dan moet u eerst de normale Dolphin Cursor inschakelen. Het Dolphin Cursor gebied kan ook worden gebruikt voor een documentvenster bij bepaalde applicaties. Afhankelijk van de applicatie en afhankelijk van de manier waarop het mapbestand voor die applicatie was gemaakt, kan het mogelijk zijn om omlaag door het documentvenster te gaan met de Dolphin Cursor, en niet alleen door het visuele deel.
Het gebruik van Hal
125
Automatische Dolphin Cursor De Automatische Dolphin Cursor of Auto Dolphin Cursor is een ander speciale functie die kan worden geprogrammeerd als onderdeel van een map bestand. Wanneer een mapbestand voor een applicatie wordt aangemaakt kunnen bepaalde onderdelen aangemerkt worden om automatisch de Dolphin Cursor te gebruiken, wat in de praktijk betekent dat de Dolphin Cursor automatisch aangeschakeld kan worden wanneer de toetsenbord Focus wordt verplaatst naar bepaalde onderdelen van uw applicatie. In het HTML helpsysteem van een desktop computer bijvoorbeeld, worden aan de linker kant de help onderwerpen weergegeven en het HTML help venster aan de rechterkant: De help onderwerpen kunnen worden gelezen zonder de hulp van de Dolphin Cursor maar als u naar het helpvenster schakelt door op F6 te drukken heeft u wel de Dolphin Cursor nodig. De Dolphin Cursor wordt automatisch aan gezet. Vergelijkbaar, als u op F6 drukt om terug te schakelen naar de onderwerpenlijst zult u automatisch de Dolphin Cursor uitschakelen. In het algemeen moet u eigenlijk het gebruik van uw applicatie vervolgen alsof het een standaard windows interface had. Automatische Dolphin Cursor aan en uit schakelen Als u geen gebruik wilt maken van de Dolphin Cursor Focus dan kunt u het automatisch schakelen uitzetten. De Auto Dolphin Cursor zal uitgeschakeld blijven totdat u deze optie weer op de automatische schakeling terugzet. Voor het aan en uit schakelen van de Automatische Dolphin Cursor: Druk op LINKER CONTROL + 4. Als alternatief kan dezelfde instelling worden gewijzigd via het regelpaneel van Hal (Spraak menu > Geavanceerde Opties > "Dolphin Cursor automatisch Gebruiken"). Naar "normale" Dolphin Cursor schakelen Voor schakelen van Auto Dolphin Cursor naar Dolphin Cursor: Druk op NUMERIEK MINUS.
126 Het gebruik van Hal
Automatisch Dolphin Cursor beperken tot Gebied In sommige applicaties kan het zijn dat het gebied Dolphin Cursor toegestaan is het gebied te doorlopen. Een typisch voorbeeld is het documentvenster in een tekstverwerker. Doorlopen is niet altijd mogelijk in Gebied Dolphin Cursor, dit is afhankelijk van de applicatie en van het bijbehorende mapbestand. In het algemeen is een Gebied Dolphin Cursor de Dolphin Cursor die de voorkeur heeft als het is ingesteld, aangezien het gebied hier beperkt is tot het gebied zelf en het lezen in het gebied gemakkelijker is: U zult niet eenvoudig per ongeluk buiten het gebied navigeren.. Hal probeert daarom de Gebied Dolphin Cursor te gebruiken in plaats van de normale Dolphin Cursor wanneer u naar de Dolphin Cursor schakelt en een Gebied Dolphin Cursor is gedefinieerd voor het gebeid waarbinnen u zich actief bevindt. Voorbeeld: Het mapbestand voor Microsoft Word XP heeft een Gebied Dolphin Cursor bepaald voor een documentvenster. Als de focus zich in het document gebied bevindt en u drukt één van de Dolphin Cursor sneltoetsen (Numeriek sterretje of Numeriek Minus) zal Hal automatisch de Gebied Dolphin Cursor gebruiken in plaats van de normale Dolphin Cursor. Dit zal de Dolphin Cursor beperken tot het documentgebied waardoor het eenvoudiger is het document te lezen, en in dit geval zal ook het document worden opgeschoven wanneer het einde van het zichtbare gebied wordt bereikt. De normale Dolphin Cursor zal aan de andere kant alles lezen wat zichtbaar is op dat moment in Microsoft Word, dus in plaats van het rollen van het document zal de Dolphin Cursor navigeren tot aan de statusbalk, wanneer het einde van het zichtbare gebied is bereikt. Zoals het voorbeeld aantoont wordt in het algemeen het automatische gedrag verwacht en daarom hoeft u niet te letten op de soort Dolphin Cursor. Als u echter dit automatisch schakelen naar Gebied Dolphin Cursor niet wilt gebruiken kunt u de Automatische Gebied Dolphin Cursor uitschakelen. Automatische Beperking aan of uit schakelen Druk op LINKER CONTROL + 2. Als alternatief kan dezelfde instelling worden gewijzigd via het regelpaneel van Hal (Spraak menu > Geavanceerde Opties > "Beperk Dolphin Cursor tot actief gebied").
Het gebruik van Hal
127
indien u Auto Gebied Dolphin Cursor uit zet zal de volgende keer dat u schakelt naar de Dolphin Cursor Modus met Numeriek Ster of Numeriek Minus u schakelt naar de normale Dolphin Cursor. Opmerking: Deze instelling heeft geen invloed op de sneltoets voor Gebied Dolphin Cursor NUMERIEK /. Opmerking: Deze instelling is afhankelijk van de situatie, dus kan het ingesteld worden per situatie in een applicatie instellingenbestand. Dat betekent dat tenzij u uw eigen applicatie instellingenbestanden en/of situatie instellingen heeft gemaakt, deze instelling effect heeft op alle applicaties en actief zal blijven totdat u de Dolphin Cursor weer aangezet heeft. Dolphin Cursor Beperkt tot Selectie Wanneer u in de Dolphin Cursor modus staat heeft u de mogelijkheid om de verplaatsing van de Dolphin Cursor te beperken tot een selectie. Dit wordt genoemd de "Selectie Dolphin Cursor". Voorbeelden van selecties zijn geselecteerde cellen in een tabellenprogramma (spreadsheet), of geselecteerde tekst in een tekstverwerker. De Selectie Dolphin Cursor helpt de exacte grootte van iedere selectie te bepalen en kan worden gebruikt om de hele selectie eenvoudig te lezen. Schakelen naar de Selectie Dolphin Cursor Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + NUMERIEK MINUS Selectie Dolphin Cursor verlaten Druk op NUMERIEK MINUS De toets Selectie Dolphin Cursor is alleen beschikbaar als u reeds in een Dolphin Cursor modus bent. het werkt met alle soorten van de Dolphin Cursor - de "normale" Dolphin Cursor, de Gebied Dolphin Cursor en de Auto Dolphin Cursor. 5.3.3 In het venster verplaatsen Er zijn verschillende manieren om zich in een actief venster te verplaatsen gebruik makend van de Dolphin Cursor. U kunt ervoor kiezen om te verplaatsen via logische of fysieke regels en per element. Onafhankelijk van hoe u zich verplaatst u kunt altijd ook per teken verplaatsen.
128 Het gebruik van Hal
Alle mogelijkheden kunnen door elkaar worden gebruikt door het kiezen van de juiste toetsen. Er zijn geen logische, fysieke of element modes om uit te kiezen. In plaats daarvan zal de manier waarop het scherm wordt gelezen en omgezet afhangen van welke soort verplaatsingstoets u het laatst heeft gebruikt, een fysieke, een logische of een element verplaatsingstoets. Logische verplaatsing breekt uw venster op in een logische volgorde, daarbij wordt rekening gehouden met grotere objecten, kolommen en de relatieve posities van etiketten en elementen. Logische verplaatsing geeft de mogelijkheid om op dezelfde manier als het lezen met de sneltoets 'venster lezen' te verplaatsen. Zoals u gemerkt kunt hebben leest deze sneltoets niet eenvoudig het venster van boven naar beneden. In plaats daarvan houdt het rekening met kolommen en bewerkt de bedieningselementen en etiketten op dusdanige manier dat de juiste etiketten worden gelezen voor en na elk element. Fysieke Verplaatsing sorteert het venster in een set fysieke regels ongeveer op dezelfde wijze als oude DOS schermen waren georganiseerd. Fysieke verplaatsing geeft de mogelijkheid een beter idee te krijgen waar zaken zich bevinden in verhouding tot elkaar. Dit is ongeveer zoals een Brailleleesregel werkt in de fysieke modus. Object Verplaatsing verplaatst eenvoudig door de elementen in het venster op dezelfde manier als de Tabtoets zou doen. U kunt natuurlijk in de Dolphin Cursor modus naar alle elementen, zelfs als de applicatie niet de mogelijkheid heeft om er naartoe te gaan met de Tabtoets! In WordPad bijvoorbeeld kunt u van knop naar knop gaan in de werkbalk. Teken Verplaatsing biedt de mogelijkheid om per teken door te tekens te verplaatsen in de actieve regel U kunt ook woord voor woord verplaatsen en naar het begin of einde van de regel gaan. Bedenk daarbij wel dat de definitie van een actieve regel afhankelijk is van de manier waarop u op die regel bent terechtgekomen, met een logische of fysieke toets. Bedenk wel dat al deze toetsen voor verplaatsing alleen werken in het actieve venster.
Logische verplaatsing Het logisch verplaatsen neemt u door alle tekst en elementen van een venster in een logische volgorde. Dit is de meest gebruikte vorm van navigeren die u tegenkomt.
Het gebruik van Hal
129
Naar volgende regel verplaatsen: Druk op PIJL OMLAAG. Naar vorige regel verplaatsen: Druk op PIJL OMHOOG. Bedenk dat de 'volgende' regel niet onder de actieve regel hoeft te staan. Indien uw venster twee kolommen bevat zal de logische volgorde langs de eerste kolom omlaag gaan en dan boven aan de tweede verder gaan. Wanneer u het 'einde' van het venster nadert kunt u niet verder gaan. Het logische verplaatsen gaat terug naar het begin van het venster. U kunt echter wel direct naar het begin of het einde van een venster gaan. Naar eerste regel verplaatsen: Druk op LINKER CONTROL + HOME. Ga naar de laatste regel Druk op LINKER CONTROL + END. Als u door het venster heen loopt zal Hal sommige soorten objecten melden waarop u zich bevindt als u eroverheen beweegt. Dit gebeurt op een vergelijkbare wijze als bij het gebruik van de werkfocus, met de uitzondering dat mogelijk niet alle etiketten worden gelezen. Dit komt omdat u met de Dolphin Cursor al naar deze etiketten toe kunt gaan en het dus niet nodig is om ze nogmaals uit te lezen aangezien dat verwarrend werkt. Sneller verplaatsen Wanneer u per regel verplaatst kan het betrekkelijk lang duren en vele toetsdrukken om ergens snel naar toe te gaan. Daarvoor zijn er een aantal aanvullende toetsen die u kunt gebruiken waardoor u grotere afstanden aflegt (vergelijkbaar met de toetsen Pagina Omlaag en Pagina Omhoog in een applicatie). Meerdere regels vooruit verplaatsen: Druk op LINKER CONTROL + PIJL OMLAAG.
130 Het gebruik van Hal
Meerdere regels terug verplaatsen: Druk op LINKER CONTROL + PIJL OMHOOG. Hal zal bepalen hoeveel 'meerdere regels zijn, afhankelijk van de complexiteit van het venster. Naar volgende interessante grote element verplaatsen: Druk op PAGINA OMLAAG. Naar vorige interessante grote element verplaatsen: Druk op PAGINA OMHOOG. Een interessant element is een element dat een aantal kleinere elementen bevat, zoals een werkbalk of menubalk. Hal zal automatisch bepalen welke elementen in het venster interessant zijn. Ook het gedrag van deze toetsen kan worden geprogrammeerd door instellingen in het mapbestand. Één pagina omlaag verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PAGE DOWN. Één pagina omhoog verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PAGE UP. Het exacte gedrag van pagina omhoog en pagina omlaag hangt af van uw applicatie, maar zal gebruikelijk een schermvol omhoog of omlaag verschuiven en de Dolphin Cursor plaatsen op een vergelijkbare schermpositie als ervoor. Tabel navigatie Hal biedt nog enkele extra toetsen om het eenvoudiger te maken om in een tabel rond te kijken. Één cel omhoog verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PIJL OMHOOG.
Het gebruik van Hal
131
Één cel omlaag verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PIJL OMLAAG. Één cel naar links verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PIJL NAAR LINKS. Één cel naar rechts verplaatsen Druk op CAPS LOCK + PIJL NAAR RECHTS. Element verplaatsing Met element verplaatsing kunt u per element door het venster gaan zoals bij het gebruik van de Tabtoets. Dit geeft de mogelijkheid om door alle elementen te lopen zelfs als uw applicatie het niet toestaat. Als u logisch verplaatst zal uw schermlezer alles melden dat ook gemeld zou worden als u met de werkfocus in uw applicatie zou werken. Dit omvat ook de etiketten, soorten gebieden, en status informatie. Naar volgende element verplaatsen: Druk op TAB. Naar vorige element verplaatsen: Druk op LINKER SHIFT + TAB. Element verplaatsing heeft een voordeel over een logische verplaatsing met dien verstande dat het u direct naar een volgend element brengt waarmee u zou kunnen werken, of erop klikken, daarbij alle incidentele tekst en etiketten. Anders dan in de logische modus zal bij het verplaatsen in element modus bij het bereiken van de onderkant van het venster wel naar de bovenkant van het venster worden gegaan. Dit betekent dat het zich gedraagt als de applicaties bij het gebruik van de tab in de werkfocus.
132 Het gebruik van Hal
Fysieke verplaatsing De fysieke verplaatsing werkt ongeveer als de logische verplaatsing met de uitzondering dat u fysiek door het venster heen loopt. Dit betekent dat de volgorde van de tekst en elementen waar u doorheen loopt niet hetzelfde is. Aanvullend wordt alles over de breedte van het venster behandeld alsof het één regel is. Als u de toetsen voor teken verplaatsing gebruikt om langs een regel te lopen, zult u de kanten van diverse elementen en bedieningselementen tegen kunnen komen alsmede tussenruimten. A tussenruimte betekent dat u op een lege ruimte staat op het scherm waar niets wordt weergegeven door de applicatie. Tussenruimten kunnen ontstaan als u binnen een document een ingevoegde tab heeft geplaatst, of er is eenvoudig een ruimte tussen twee elementen in het venster. Om fysiek te verplaatsen gebruikt u de CAPS LOCK + LINKER SHIFT toets samen met de algemene navigatie toetsen. Regel omhoog: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PIJL OMHOOG. Regel omlaag: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PIJL OMLAAG. Naar bovenste regel venster: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PAGE UP. Naar onderste regel venster: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PAGE DOWN. In plaats van met de pijltoetsen naar een regel te gaan kunt u ook sprongen maken per element, alinea, of tekst. Naar rechts van een element: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PIJL NAAR RECHTS.
Het gebruik van Hal
133
Naar links van een element: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + PIJL NAAR LINKS. U kunt ook springen naar het begin en einde van een fysieke regel. U kunt eenvoudig de toetsen HOME en END gebruiken zoals u dat doet bij logisch verplaatsen of u kunt de volgende toetsen gebruiken: Naar begin van fysieke regel: Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + HOME. Naar einde van fysieke regel (het laatste teken): Druk op CAPS LOCK + LINKER SHIFT + END. Het voordeel van het gebruik van de toetsen CAPS LOCK + LINKER SHIFT en HOME of END zelfs werken als met de logische navigatie naar de regel bent toegegaan. Ze zullen u direct naar het begin van de fysieke regel brengen gebaseerd op de locatie van het actieve Focus. Teken verplaatsing Bij teken verplaatsing heeft u de mogelijkheid om per teken langs de regel te lopen waarop de Dolphin Cursor staat. Wanneer u een teken gaat verplaatsen wordt de Dolphin Cursor een virtuele cursor. Wanneer u in de logische modus naar een regel gaat, start u altijd op het eerste teken van die regel. Indien u echter de fysieke verplaatsing heeft gebruikt kan de positie van de virtuele cursor in het midden van de regel staan, ongeveer overeenkomend met de positie waar het zich bevond in de vorige regel. Teken naar rechts: Druk op PIJL NAAR RECHTS. Teken naar links: Druk op PIJL NAAR LINKS. Woord naar rechts: Druk op LINKER CONTROL + PIJL NAAR RECHTS.
134 Het gebruik van Hal
Woord naar links: Druk op LINKER CONTROL + PIJL NAAR LINKS. Naar begin regel: Druk op HOME. Naar einde regel: Druk op END. Indien u logisch aan het verplaatsen was en het actieve element waarop u staat bevat meer dan één regel dan kunt u zich verplaatsen in de eerste regel van dat element. Een knop kan bijvoorbeeld twee regels tekstomschrijving bevatten. Om per teken in de tweede regel te verplaatsen, drukt u In deze situatie gewoon op de volgende regel toets (PIJL OMLAAG) om naar de tweede regel te komen en daar kunt u dan de teken verplaatsing toetsen gebruiken zoals bij de eerste regel. 5.3.4 Spraaktoetsen gebruiken Wanneer u de Dolphin Cursor gebruikt kunt u dezelfde Spraaktoetsen (zie "Handmatige Spraak" pagina 95) gebruiken zoals u in de werkfocus zou doen. Dit omvat mede Focus Lezen, Focus positie, Waar ben ik? en Woord Spellen. Het is belangrijk eraan te denken dat schakelen naar de Dolphin Cursor geen enkele functie van de werkfocus uitschakelt. 5.3.5 Naar ander venster verplaatsen Tot dusver hebben we gekeken naar verplaatsingen binnen een actief venster. Het zal echter regelmatig gebeuren dat u naar een ander venster of zelfs een andere applicatie wilt gaan. Ieder venster wordt onafhankelijk van een nader behandeld door de schermlezer en de positie van de Dolphin Cursor wordt voor elk venster apart onthouden. Dit betekent dat als u van venster wisselt u altijd op dezelfde plaats zult starten waar de vorige keer de Dolphin Cursor in dat venster stond. Dit kan bijvoorbeeld erg nuttig zijn als u een applicatie heeft waar de werkbalk die u moet benaderen in een apart venster staat. Zodra u naar dat venster toe gaat, komt u op dezelfde knop terecht van de vorige keer, onafhankelijk van hetgeen u heeft gedaan met de Dolphin Cursor in het actieve venster.
Het gebruik van Hal
135
In Windows kan iedere geopende applicatie meerdere vensters gebruiken. Dat betekent dat ieder venster door de bepaalde applicatie wordt beheerd. In plaats van het grofweg door alle vensters te gaan kunt u ervoor kiezen om door alle vensters te lopen die bij de actieve applicatie horen, of te schakelen tussen applicaties. Wanneer u naar een andere applicatie gaat, komt u in het eerste venster van die applicatie. Tussen vensters schakelen. Verplaatsen naar volgend venster binnen actieve applicatie. Druk op LINKER CONTROL + TAB. Verplaatsen naar vorig venster binnen actieve applicatie. Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + TAB. Beide toetscombinaties zullen door alle vensters van de actieve applicatie lopen en aan het einde rondgaan. Indien de applicatie slechts één venster bezit, gebeurt er niets. Tijdens het schakelen worden de titels van de vensters gemeld. Wanneer u de Dolphin Cursor verplaatst naar een ander venster of applicatie, zullen het actieve venster en de actieve applicatie ook veranderen. Dit kan effect hebben op het gebruikte Applicatie Instellingenbestand en mogelijk ook de gebruikte Situatie binnen dat instellingenbestand.
Verplaatsen naar andere Applicatie. Om te verplaatsen naar volgende applicatie. Druk op LINKER CONTROL + AANHALINGSTEKEN. Om te verplaatsen naar vorige applicatie. Druk op LINKER SHIFT + LINKER CONTROL + AANHALINGSTEKEN. Het AANHALINGSTEKEN is de toets links bovenaan het toetsenbord, links van de 1 en boven de tabtoets.
136 Het gebruik van Hal
Deze toetsen zullen u door alle geopende applicaties laten lopen die een zichtbaar of gedeeltelijk zichtbaar venster op het scherm hebben. U kunt niet naar een applicatie springen waarvan het venster compleet wordt verborgen. De Taakbalk, die normaal onderin het scherm wordt gevonden hoort bij de Windows Explorer, dus om naar de taakbalk te gaan moet u op de toets volgende applicatie drukken totdat u bij de Explorer terecht komt.
Tussen vensters schakelen met meer sturing. Applicaties bevatten twee soorten vensters. Om de snelheid te verhogen voor het verplaatsen naar een bepaald soort venster zijn er aanvullende toetsen beschikbaar. De verschillende soorten vensters zijn: Applicatievenster – dit zijn knoppen die voor de geopende applicaties worden geplaatst op de taakbalk. Met deze knop kunt u het applicaties venster openen of minimaliseren. Dialoogvensters – deze verschijnen niet op de taakbalk en kunnen het applicatievenster soms blokkeren als ze op het scherm verschijnen. Naar volgend applicatievenster van de actieve applicatie. Druk op F8. Naar vorig applicatievenster van de actieve applicatie. Druk op LINKER SHIFT + F8. Naar vorig dialoogvenster van de actieve applicatie. Druk op F7. Naar volgend dialoogvenster van de actieve applicatie. Druk op LINKER SHIFT + F7.
Het gebruik van Hal
137
5.3.6 Muis bewerkingen U kunt vele muisachtige bewerkingen doen met behulp van de Dolphin Cursor. Dit omvat onder andere klikken, dubbelklikken, slepen en het muiswiel gebruiken. Klikken Wanneer u de schermlezer opdracht geeft ergens te klikken, zal het klikken gebeuren ergens op een plek die beschouwd wordt als het midden van het laatste punt waarop de Dolphin Cursor stond. Indien u naar een nieuwe tekstregel bent gegaan zal het klikken gebeuren in het midden van de tekstregel. Indien u bezig was met het per teken verplaatsen zal het klikken gebeuren op het actieve teken waarop u zich bevindt. Links klikken: Druk op INSERT. Rechts klikken: Druk op DELETE. Middelste knop klikken: Druk op T. Het klikken zal tot gevolg hebben dat de bewerking die door de applicatie aan het klikken is toegekend, worden uitgevoerd. Indien hierdoor een nieuw venster wordt opgeroepen wordt u automatisch terug gezet in de focus modus, tenzij Focus vergrendelen aan staat. Het kan zijn dat u wilt dat na het klikken altijd naar de focus terug wordt geschakeld onafhankelijk van hetgeen de applicatie doet. Dit kan handig zijn bij het gebruik van knoppen op een werkbalk van een tekstverwerker die de bewerking van het document beïnvloeden. Linker muisknop klikken en terug naar de focus: Druk op A. Rechter muisknop klikken en terug naar de focus: Druk op D.
138 Het gebruik van Hal
Slepen en Neerzetten Een bewerking van slepen en neerzetten met de muis betekent dat u de muisaanwijzer op een plaats zet die u wilt verslepen. Vervolgens houdt u de muisknop ingedrukt en verplaatst de muis naar een andere locatie, waarbij u als het ware het element over het scherm versleept. Wanneer de bestemming is bereikt, laat u de muisknop los en het element is neergezet op die locatie. U kunt ook meerdere elementen selecteren en gelijktijdig verslepen. Slepen en neerzetten functies kunnen soms ook worden bereikt met het knippen en plakken, maar er zijn applicaties die alleen via slepen een verplaatsing mogelijk maken. Het slepen en neerzetten in de Dolphin Cursor en het gebruik van het toetsenbord is een rechtlijnige bewerking: Slepen en Neerzetten: 1. Verplaats de Dolphin Cursor naar het element dat u wilt slepen. 2. Druk op RECHTER CONTROL + HOME. 3. Indien u meerdere elementen wilt verslepen, en de applicatie staat selectie van meerdere elementen toe, gaat u naar het element en voert stap 2 uit. U kunt dit meerdere malen herhalen. 4. Verplaats de Dolphin Cursor naar de plaats waar u wilt neerzetten. Indien u wilt neerzetten in een lege ruimte moet u waarschijnlijk een fysieke beweging uitvoeren naar die ruimte toe. 5. Druk op RECHTER CONTROL + END. Uw schermlezer zal nu de Slepen en Neerzetten operatie uitvoeren. Er is mogelijk een korte vertraging bij de uitvoering. Verzeker u ervan dat geen van de elementen verdwijnt voordat u de sleep procedure compleet heeft uitgevoerd. Indien u een fout maakt en opnieuw moet beginnen moet u ervoor zorgen dat het sleepgeheugen schoon gemaakt is. Uw schermlezer onthoudt alle dingen die u selecteert om te slepen en slaat deze op totdat u op de neerzetten knop heeft gedrukt. Om het geheugen schoon te maken zet u de Dolphin Cursor uit en zet het daarna weer aan. U kunt dit eenvoudig uitvoeren door tweemaal te drukken op de NUMERIEK MINUS toets.
Het gebruik van Hal
139
Gebruik van muiswiel Het muiswiel is een aanvullende muisknop die tegenwoordig op vele muisapparaten wordt gevonden. Het bestaat uit een klein wieltje die u met een vinger kunt rollen. Hiermee krijgt de applicatie de opdracht om de muisaanwijzer naar boven of naar onder te verplaatsen. Gebruikelijk gebeurt dit bij bewerken van één of ander document maar het kan ook een keuzelijst of boomstructuur zijn. Met het muiswiel krijgt u een snellere methode om binnen een bedieningselement te verplaatsen zonder de juiste knop te kennen, of in het wilde weg te proberen een schuifbalk te bewerken. Ook zal het over het algemeen niet nodig zijn om het toetsenbord Focus te hebben, of zelfs om in het actieve venster te staan, zodat het muiswiel bijzonder geschikt is om met de Dolphin Cursor te werken. U kunt het muiswiel simuleren in de Dolphin Cursor en met het toetsenbord. Omhoog rollen met het muiswiel: Druk op W. Omlaag rollen met het muiswiel: Druk op X. Wanneer u deze toetsen gebruikt, zal de schermlezer muiswiel boodschappen sturen, naar het element waarop de Dolphin Cursor staat. 5.3.7 Activeren van elementen Wanneer de Dolphin Cursor op een element staat kan het zijn dat u dit wilt activeren. De term activeren betekent hier het bedieningselement zodanig bewerken dat de bijbehorende functie uitgevoerd wordt. Zoals bijvoorbeeld het drukken van een knop. U roept een oproepvak met keuzerondje op, of u schakelt een aankruisvak. Hoe dit in de praktijk gebeurt is afhankelijk van de applicatie. De meeste applicaties reageren op muisklikken, maar sommige gebruiken het drukken op een toets of willen een muisklik op een moeilijk te bereiken plaats. Door gebruik te maken van de activeren functie lat u de schermlezer het werk doen, of het nu een klikken, dubbel klikken, of een toetscombinatie is. Het zal ook uitzoeken waar geklikt moet worden. Sommige van deze
140 Het gebruik van Hal functionaliteit kan reeds ingeprogrammeerd zijn als onderdeel van het mapbestand voor de applicatie. Het activeren van de activiteit waarop u zich bevindt: Druk op SPATIEBALK. 5.3.8 Ga naar specifieke plaatsen Er zijn diverse sneltoetsen beschikbaar om naar de Dolphin Cursor te schakelen en dan naar een bepaalde plaats op het scherm te gaan. Enkele daarvan werken in de meeste applicaties. Sommige aanvullende toetsen kunnen worden als onderdeel van het Mapbestand worden bepaald voor uw applicatie en zullen deel uitmaken van de Specifieke Applicatie toetsen (pagina 99). De ingebouwde toetsen zijn de volgende: Direct naar het systeemmenu: Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK /. Direct naar de snelstartbalk op de taakbalk: Druk op LINKER SHIFT+ NUMERIEK STERRETJE. Direct naar de volgende werkbalk in uw applicatie Druk op LINKER SHIFT + NUMERIEK MINUS. Al deze toetsen schakelen naar de Dolphin Cursor , veranderen het venster indien noodzakelijk en verplaatsen de Dolphin Cursor naar her eerste element in het bijbehorende venster. 5.3.9 De Zoekfunctie De zoekfunctie geeft de mogelijkheid om de Dolphin Cursor te verplaatsen naar een bepaald tekstdeel op het scherm. U typt gewoon in wat u wilt zoeken en waar u vervolgens heen wilt gaan. Zoekfunctie activeren wanneer u in de Dolphin Cursor staat: Druk op F3.
Het gebruik van Hal
141
U wordt in een werkgebied geplaatst (er is echter niets te zien op het scherm), waar u het stuk tekst kunt typen waar u naar wilt zoeken. U kunt de volgende toetsen gebruiken: • Alfanumerieke toetsen op uw toetsenbord om de tekst in te voeren die u zoeken wilt. U staat altijd in de "Invoegen" modus. (Gebruikers die meerdere talen gebruiken moeten bedenken dat het toetsenbord ontwerp van de actieve applicatie wordt gebruikt). • De PIJL links, rechts, HOME, END, BACKSPACE en DELETE toetsen om de zoektekst te bewerken. • De ENTER toets om het zoeken te starten. • De ESCAPE toets om het zoeken te verlaten. Als eenmaal een tekst is ingevoerd zal het actieve venster worden afgezocht. Indien een overeenkomende tekst is gevonden in het venster, zal de Dolphin Cursor worden verplaatst naar de eerste gevonden tekst. Het zoeken is hoofdletter gevoelig. Als u eenmaal een zoektekst heeft ingevoerd, wordt dit onthouden zodat het voor een latere zoekopdracht kan worden gebruikt zonder dat u het opnieuw moet intypen. Zoeken naar de volgende overeenkomst: Druk op F4. Zoeken naar de vorige overeenkomst: Druk op F2. Als er geen tekst kan worden gevonden, of u heeft herhaaldelijk gedrukt op F4.F2 en door alle mogelijke locaties bent gegaan, zal de spraak melden "niet gevonden". In alle gevallen blijft u de Dolphin Cursor gebruiken nadat de zoekopdracht is uitgevoerd. 5.3.10 Interactie bedieningselementen De meeste tijd wordt de Dolphin Cursor gebruikt om de informatie op het scherm te bekijken. U zult echter ook met uw applicatie moeten werken, zoals het invoeren van informatie, veranderen van de bedieningselementen, enzovoort. Formulier Modus biedt een manier om dit te doen.
142 Het gebruik van Hal
Formulier Modus Wanneer u op de Formulier Modus sneltoets drukt, zal uw schermlezer het juiste doen om de Focus in uw applicatie te verplaatsen naar het bedieningselement waarop u zich bevindt, dan zal het naar het volgen van de focus overschakelen. Dit is vergelijkbaar met het klikken met de muisknop en het schakelen naar de focus met de uitzondering dat u nu slechts een enkele toetscombinatie nodig heeft. Het andere verschil is dat u slechts tijdelijk de focus volgt en de meeste toetsen voor verplaatsing in de Dolphin Cursor nog steeds beschikbaar zijn. Zodra u een verplaatsingstoets voor de Dolphin Cursor gebruikt (met een paar uitzonderingen) komt u terug bij het volgen van de Dolphin Cursor. Een voorbeeld is het invoeren van gegevens in een formulier op een Webpagina waar een aantal werkgebieden aanwezig zijn. Door gebruik van de Dolphin Cursor kunt u op de Tabtoets drukken om naar het volgende gebied te gaan. Druk dan de Formulier Modus om dat werkgebied te activeren en type de informatie in die u wilt invoeren. Als u daarmee gereed bent kunt u door eenvoudig op TAB te drukken terugkomen in de Dolphin Cursor en naar het volgende bedieningselement gaan in het formulier. Om te werken met het bedieningselement waar de Dolphin Cursor op gericht is: Druk op ENTER. Wanneer u met het bedieningselement werkt, zullen de volgende toetsen voor het verplaatsen in de Dolphin Cursor niet langer werken in de Dolphin Cursor, maar doorgelaten worden naar de applicatie zodat u deze kunt bewerken. • Activeren - SPATIEBALK • Linker en Rechter klik - INSERT en DELETE toetsen. • Aanvullende klik acties - Q, A, T, D en I toetsen. • Muiswiel toetsen - W en X. • Oppakken en slepen toetsen - RECHTER CONTROL + HOME en RECHTER CONTROL + END. • Teken verplaatsen toetsen - HOME, END en het PIJLTOETSEN. Wanneer u in de Formulier Modus staat zal drukken op NUMERIEK MINUS terug gaan om de werkfocus te volgen, zoals dat het geval was als u de Dolphin Cursor gebruikt. Als u echter direct terug wilt schakelen naar de Dolphin Cursor, kunt u drukken op NUMERIEK
Het gebruik van Hal
143
STER. Dit zal de Dolphin Cursor ook verplaatsen naar de actieve werkfocus positie binnen het element waarmee interactief bezig bent:
Automatische Formulier Modus Deze automatische Formulier modus geeft de mogelijkheid om automatisch in de Formulier modus te komen wanneer u door zekere formuliervelden gaat navigeren. Dit maakt het eenvoudiger om gegevens in te voeren in een groot aantal invoervelden zoals die bijvoorbeeld op een webpagina worden gevonden. Voor het aan / uit schakelen van de Automatische Formulier modus: Druk op CAPS LOCK + ENTER Wanneer de Formulier modus geactiveerd is en u navigeert de Dolphin Cursor naar een werkgebied, keuzelijst, lijstvenster of item met behulp van de TAB, SHIFT+TAB, LINKER CONTROL+PAGE UP en LINKER CONTROL+PAGE DOWN komt u automatisch in de Formulier modus. Als u gebruik maakt van de PIJLTOETSEN om door de invoervelden heen te gaan wordt u niet automatisch in de Formulier Modus geplaatst. Hiermee krijgt u de mogelijkheid om over bepaalde velden te gaan als u dat wilt, waarbij het aan u wordt overgelaten of u de Formulier modus handmatig wilt inschakelen door te drukken op Enter. Wanner u in de Formulier modus bent zal NUMERIEK STER het mogelijk maken om terug te schakelen naar de Dolphin Cursor, onafhankelijk van de status van de Automatische Formulier Modus, aan of uit. 5.3.11 Werken in veranderend scherm Één van de problemen die u tegen kunt komen is de vraag hoe u moet navigeren in een scherm dat informatie bevat dat onderhevig is aan verandering. De regel waarop de Dolphin Cursor staat kan veranderen of zelfs verdwijnen. Indien u op zo’n regel terechtkomt kan de Spraak gaan stotteren als het probeert het veranderend scherm te volgen. Hetzelfde probleem kunt u tegenkomen als u probeert ergens de status van te volgen in een dialoogvenster dat steeds verandert, een voortgangsbalk bijvoorbeeld. Het basisprobleem is dat het scherm sneller kan veranderen dan de Spraak kan vertellen wat er veranderd is. Normaal zal uw schermlezer zo snel mogelijk reageren op die veranderingen. Als u echter deze problemen
144 Het gebruik van Hal tegenkomt moet u dit aan de schermlezer vertellen om dan een andere strategie te kunnen volgen. Scherm Pauzeren. Een manier om dit probleem op te lossen is het scherm te 'pauzeren' te bevriezen als het ware. Wanneer u dit doet neemt uw schermlezer een momentopname van het actieve scherm en hier gaat u mee werken in de Dolphin Cursor, totdat u het pauzeren stopt. Scherm pauzeren: Druk op PAUSE. De toets PAUSE wordt soms ook BREAK toets en is de toets rechts van de SCROLL LOCK toets op de meeste normale toetsenborden. Terwijl het scherm in de pauze stand staat kunt u de Dolphin Cursor over het scherm verplaatsen. U moet wel bedenken dat als u met de muis klikt het element waar u zich op bevindt wel eens niet meer aanwezig kan zijn. Om de pauze te verwijderen drukt u simpel weer op PAUSE . Het scherm zal ook automatisch worden vrij gegeven indien op een willekeurige toets wordt gedrukt die ervoor zorgt dat de applicatie iets doet. Opmerking, wanneer het scherm in pauze staat zal de functie automatisch schuiven van de Dolphin Cursor niet werken.
Stotteren van Spraak tegengaan. Een andere tactiek die u kunt gebruiken is het inschakelen van de anti-stotter functie van de schermlezer. Wanneer dit aangezet is zal de Spraak altijd eerst beëindigen waar het mee bezig was, voordat het aan iets anders begint. Als u echter een toets drukt, een sneltoets of een toets voor de applicatie, zal de Spraak stoppen met spreken. U kunt deze functie gebruiken om zinvol naar een tekst te kunnen luisteren van boodschappen vensters die snel veranderen van informatie. Anti-stotter aan- en uitschakelen: Druk op LINKER CONTROL + 6. Opmerking, om deze functie te laten werken moet uw Spraaksynthesizer een juiste indexeringsfunctie hebben. Dit kan
Het gebruik van Hal
145
betekenen dat het mogelijk niet werkt met andere dan de Dolphin synthesizers. Indien u problemen heeft, probeer dan de Orpheus te gebruiken om te zien hoe het werkt.
5.3.12 Tekstselectie Tekstselectie is mogelijk met de Dolphin Cursor. De toetsen die nodig zijn om deze taak uit te voeren komen overeen met de algemene Windows sneltoetsen (zoals in de tabel hieronder vermeld). Deze sneltoetsen kunnen in elke situatie gebruikt worden, bijvoorbeeld om de tekst uit een boodschapvenster of een dialoog op te halen. Wanneer de tekst is neergezet wordt de tekst binnen ieder element weergegeven op een aparte regel. Voor het selecteren, kopiëren en plakken met de Dolphin Cursor: 1. Zet u de Dolphin Cursor aan. 2. Verplaats de Dolphin Cursor naar de tekst die u wilt selecteren. 3. Maak uw selectie met behulp van de sneltoetsen die omschreven zijn in de tabel hieronder. 4. Druk op CONTROL + C om de geselecteerde tekst te kopiëren naar het klembord. 5. Verlaat de Dolphin Cursor modus en schakel naar de applicatie waarbinnen u de gegevens wilt neerzetten. 6. Druk op CONTROL + V om de geselecteerde tekst neer te zetten. Selecteren en kopiëren is een proces dat moet worden uitgevoerd zonder onderbreking. Als een selectie is gemaakt voordat het kopiëren heeft plaats gevonden en een sneltoets is gedrukt die de selectie weer verwijderd zal deze selectie verloren gaan. Dit gedrag is vergelijkbaar met het gedrag in een tekstverwerker. Als de sneltoets voor "kopiëren" is gedrukt en er is geen Dolphin Cursor selectie, zal de sneltoets worden doorgegeven aan de applicatie. Dolphin Cursor selectie sneltoetstabel: Functie Sneltoetsen Een teken naar links Shift + Pijl naar Links
146 Het gebruik van Hal Een teken naar rechts Een woord naar links
Een woord naar rechts
Naar begin regel Naar einde regel Volgende Regel Vorige Regel Spring vooruit
Spring terug
Naar bovenkant venster
Naar onderkant venster Volgend grote element Vorig groot element Alles selecteren Kopiëren
Shift + Pijl naar rechts Linker Control + Linker Shift + Pijl naar Links Linker Control + Linker Shift + Pijl naar Rechts Shift + Home Shift + End Shift + Pijl Omlaag Shift + Pijl Omhoog Linker Control + Linker Shift + Pijl Omlaag Linker Control + Linker Shift + Pijl Omhoog Linker Control + Linker Shift + Home Linker Control + Linker Shift + End Shift + Pagina Omlaag Shift + Pagina Omhoog CONTROL + A Control + C
Indien u in de Dolphin Cursor modus "Alles Selecteren" sneltoets conflicten tegen komt met een sneltoets die door een applicatie wordt gebruikt kan dit worden opgelost met behulp van de instructie "Wijs volgende toets aan de applicatie". Een voorbeeld waarbij dit kan optreden is bij het werken met een webpagina. Indien u de gehele inhoud van de pagina wilt selecteren waarbij de formattering en afbeeldingen behouden blijven, moet de applicatie de selectie uitvoeren. In dit voorbeeld moeten de volgende stappen worden uitgevoerd: 1. Terwijl u in de webpagina staat drukt u op de sneltoets "Wijs volgende toets toe aan de applicatie". Deze sneltoets is LINKER CONTROL + 7.
Het gebruik van Hal
147
2. Gemeld zal worden "Doorgeven". Als dit niet wordt gemeld controleer dan of de juiste sneltoets is ingedrukt. De "7" toets is de toets op het hoofd toetsenbord gedeelte en niet het Numerieke deel. 3. Druk op de "Alles Selecteren" sneltoets. Kijk om meer te weten te komen over sneltoets conflicten bij "Het gebruik van sneltoetsen" in het hoofdstuk "Aan de slag".
148 Het gebruik van Hal
5.4 Beeld instellingen Dit hoofdstuk behandelt het Focus Markering systeem. Deze functie biedt de mogelijkheid om de actieve focus positie te markeren. U kunt kiezen tussen verschillende soorten en kleuren voor iedere andere focus soort. 5.4.1 Focus Accentuering dialoog Hal bevat een aantal focus accentuering opties die kunnen helpen het bepalen van de actieve focus positie eenvoudiger te maken. Gebruik de "Focus Accentuering" dialoog om te kiezen welke soort focus u wilt accentueren en hoe deze accentuering eruit moet zien. Het dialoog bevat een aantal verschillende eigenschappenbladen voor de verschillende soorten focus. • Muis - veranderen van de accentueer opties voor de muisaanwijzer • Cursor - veranderen van de instellingen voor Accentueren van de tekstcursor in tekstgebieden • Regel - bepaalt de accentuering van de actieve regel in een tekstgebied • Focus - dit bevat de instellingen voor het accentueren van de focus buiten tekstgebieden, zoals menu's, knoppen, enzovoort • Lees voor vanaf hier - dit regelt de accentuering van het actief gelezen woord in de Lees voor vanaf hier modus • Dolphin Cursor - gebruik dit om de accentuering die de positie van de Dolphin Cursor aan te passen. Muis Het Muis eigenschappenblad bevat de opties voor het accentueren van de muisaanwijzer. Accentueer de Muis aanwijzer Dit aankruisvak schakelt het accentueren van de cursor focus aan of uit. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentueringen moeten zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de
Het gebruik van Hal
149
oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven eronder. Voor de meeste vormen kunt u de lijndikte en de grootte van de vorm of de ruimte tussen de vorm en de muisaanwijzer bepalen. Tonen De oproepkeuzelijst Tonen regelt wanneer de muis accentuering zichtbaar is. U kunt kiezen voor altijd zichtbaar, of alleen als u drukt op de sneltoets voor accentueren of u kunt kiezen uit diverse automatische instellingen. De standaard sneltoets voor het Accentueren is LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + \ Een instelling in het dialoogvenster "Visuele Geavanceerde Opties" bepalen hoe de sneltoets zich gedraagt. De Accentuering kan worden weergegeven zolang als u de sneltoets indrukt (interactief), of het kan het accentueren aan of uit zetten. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen. Cursor Het Cursor eigenschappenblad bevat de opties voor het accentueren van de tekstcursor in tekstgebieden. Accentueer de Cursor Dit aankruisvak schakelt het accentueren van de cursor focus aan of uit. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentuering moet zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven eronder. Voor de meeste vormen kunt u de lijndikte en de grootte van de vorm of de ruimte tussen de vorm en de muisaanwijzer bepalen. Tonen De oproepkeuzelijst Tonen regelt wanneer de regel accentuering zichtbaar is. U kunt kiezen voor altijd zichtbaar, of alleen als u drukt op de sneltoets voor accentueren of u kunt kiezen uit diverse automatische instellingen.
150 Het gebruik van Hal
De standaard sneltoets voor het Accentueren is LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + \ Een instelling in het dialoogvenster "Visuele Geavanceerde Opties" bepalen hoe de sneltoets zich gedraagt. De Accentuering kan worden weergegeven zolang als u de sneltoets indrukt (interactief), of het kan het accentueren aan of uit zetten. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen. Regel Het Regel eigenschappenblad bevat de opties voor het accentueren van de actieve regel in een tekstgebied. Accentueer de Regel Dit aankruisvak schakelt de accentuering van de regel aan of uit. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentuering moet zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven eronder. Tonen De oproepkeuzelijst Tonen regelt wanneer de regel accentuering zichtbaar is. U kunt kiezen voor altijd zichtbaar, of alleen als u drukt op de sneltoets voor accentueren of u kunt kiezen uit diverse automatische instellingen. De standaard sneltoets voor het Accentueren is LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + \ Een instelling in het dialoogvenster "Visuele Geavanceerde Opties" bepalen hoe de sneltoets zich gedraagt. De Accentuering kan worden weergegeven zolang als u de sneltoets indrukt (interactief), of het kan het accentueren aan of uit zetten. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen.
Het gebruik van Hal
151
Focus Het Focus eigenschappenblad bevat de opties voor het accentueren van de focus buiten tekstgebieden, bijvoorbeeld in menu's of de focus op andere elementen dan tekstgebieden in dialoogvensters. Accentueer de Focus Dit aankruisvak schakelt het accentueren van de cursor focus aan of uit. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentueringen moeten zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven eronder. Tonen De oproepkeuzelijst Tonen regelt wanneer de regel accentuering zichtbaar is. U kunt kiezen voor altijd zichtbaar, of alleen als u drukt op de sneltoets voor accentueren of u kunt kiezen uit diverse automatische instellingen. De standaard sneltoets voor het Accentueren is LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + \ Een instelling in het dialoogvenster "Visuele Geavanceerde Opties" bepalen hoe de sneltoets zich gedraagt. De Accentuering kan worden weergegeven zolang als u de sneltoets indrukt (interactief), of het kan het accentueren aan of uit zetten. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen. Lees voor vanaf hier Het eigenschappenblad Lees voor vanaf hier bevat de opties voor het accentueren van de positie in de functie Lees voor vanaf hier. Dit eigenschappenblad heeft twee kolommen waarvan de eerste de instellingen voor het accentueren van het gesproken woord bevat en de tweede kolom de instellingen voor het accentueren van de regel die het gesproken woord bevat. U kunt de instellingen voor teken en regel onafhankelijk van elkaar wijzigen.
152 Het gebruik van Hal
Accentueer aankruisvak Gebruik het aankruisvak "Accentueer gesproken woord" en het aankruisvak "Accentueer de regel" om de accentueringen van het woord of de regel aan of uit te schakelen. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentueringen moeten zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven eronder. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen. Dolphin Cursor Het eigenschappenblad van de Dolphin Cursor bevat de opties voor het accentueren van de positie in de Dolphin Cursor modus. Dit eigenschappenblad heeft twee kolommen waarvan de eerste de instellingen voor het accentueren van het teken en de tweede kolom de instellingen voor het accentueren van de regel waarop de Dolphin Cursor staat, bepalen. U kunt de instellingen voor teken en regel onafhankelijk van elkaar wijzigen. Het accentueren van het teken is alleen beschikbaar als u de Dolphin Cursor navigeert per teken. Het accentueren van de regel kan in sommige gevallen een enkel element accentueren in plaats van een regel, namelijk als u met de navigatie toetsen naar een element navigeert in plaats van een regel. Accentueer aankruisvak Gebruik het aankruisvak "Accentueer het Teken" en het aankruisvak "Accentueer de regel" om de accentueringen van het woord of de regel aan of uit te schakelen. Vorm Gebruik de Vorm instellingen om te bepalen hoe en hoe groot de accentueringen moeten zijn. Afhankelijk van de vorm die u kiest vanuit de oproepkeuzelijst kunt u aanvullende instellingen regelen met de schuiven
Het gebruik van Hal
153
eronder. De Ruimte schuif is alleen beschikbaar bij bepaalde vormen van de regel accentuering. Kleuren opties U kunt kiezen uit diverse kleuren opties. Afhankelijk van de gekozen optie kunt u ook de kleur(en) en/of het transparant zijn instellen. Tonen De oproepkeuzelijst Tonen regelt wanneer de regel accentuering zichtbaar is. U kunt kiezen voor altijd zichtbaar, of diverse automatische instellingen.
154 Het gebruik van Hal
5.5 Dolphin Item Zoeker De Item Zoeker is een dialoogvenster dat kan worden geopend en die een lijst weergeeft met specifieke onderwerpen die worden gevonden in het doelvenster. De lijst kan worden gesorteerd en er kan actie op uitgevoerd worden, bijvoorbeeld, een link die is gevonden in de lijst met alle links waarop een linker- of rechterklik actie uitgevoerd wordt. Het Item Zoeker dialoog geeft de volgende elementen weer: • Een lijst met de doel elementen wordt weergegeven in een rolbare keuzelijst. • Een oproep keuzelijst levert een sorteer methode die toegepast kan worden op de lijst, bijvoorbeeld gesorteerd op alfabetische volgorde. • Knoppen zijn beschikbaar om specifieke acties uit te voeren op de geselecteerde lijst, bijvoorbeeld, de knop "links klikken" zal het klikken op de geselecteerde optie het klikken op de linker muisknop door Hal laten simuleren. • Er is een "Annuleren" knop om het dialoog te verlaten zonder dat een actie wordt uitgevoerd. Het drukken op de toets ESCAPE zal dezelfde functie uitvoeren. De Dolphin Item Zoeker is beschikbaar in twee formaten: een enkele lijst of een meervoudige tabbladen lijst. Beide formaten bieden dezelfde functionaliteit. Het verschil tussen de twee formaten is dat de meervoudige tabbladen lijst een dialoog is dat alle beschikbare lijsten van het actieve venster weergeeft, inclusief een verzamel lijst, binnen een enkele dialoog. De enkele lijst geeft slechts een enkel blad weer. Dit is vaak een aangepaste lijst voor een specifieke applicatie.
Het gebruik van Hal
155
Voorbeeld afbeelding van een meervoudig tabblad Item Zoeker:
Het meervoudig tabblad Item Zoeker kan gebruikt worden bij een gelimiteerd aantal applicaties en is beperkt tot de elementen binnen het document venster. Op dit moment zijn de volgende applicaties ondersteund, Microsoft Internet Explorer, Microsoft Excel, Microsoft Word en Mozilla Firefox. Voor het openen van de meervoudig tabblad Item Zoeker: Druk op CAPS LOCK + TAB. Indien u naar een andere pagina navigeert in de Item Zoeker met meervoudige tab zal dit worden onthouden voor de volgende keer dat u dit programma gebruikt tijdens het werken in uw toepassing. Om meer te weten te komen over de aangepaste lijst die beschikbaar is voor specifieke applicaties kunt u de notities lezen die vermeld zijn in de applicatie mapbestanden. Deze kunnen worden bekeken door selectie van "Applicatie Notities" in het "Map" menu van het regelpaneel van Hal.
156 Het gebruik van Hal
5.6 Doc Lezer Met de Doc Lezer kunt u uw eigen persoonlijke leesomgeving ontwerpen. In deze omgeving kunt u documenten laden en bekijken net zoals webpagina's en andere vormen van tekstuele informatie. In de Doc Lezer kunt u onder andere een keuze maken in de grootte van de tekst, de voorgrond en achtergrond kleuren en het afbreken van tekstregels. Starten van de Doc Lezer. Druk op CAPS LOCK + NUMERIEK PLUS. De Doc Lezer zal het document laden (dit kan een aantal seconden duren) en u vervolgens in het document venster plaatsen van de Doc Lezer. U kunt dan met de TAB toets naar de werkbalk gaan waar u de verschillende opties van de Doc Lezer zult vinden. Afsluiten van de Doc Lezer. Druk op ESCAPE. U kunt met de pijltoetsen door de tekst heen lopen. Het drukken op de PIJL OMHOOG of OMLAAG zal u per keer een bepaalde eenheid verplaatsen. Het drukken op de PIJL LINKS of RECHTS zal u per keer een woord verplaatsen. 5.6.1 Doc Lezer Werkbalk De werkbalk van de Doc Lezer bevat de verschillende opties die u ter beschikking staan in dit leesprogramma. Werkbalk benaderen. Druk op TAB. Herhaald drukken op TAB verplaats u door de opties van de werkbalk en uiteindelijk terugkeren naar het document venster. U kunt ook SHIFT + TAB gebruiken om te navigeren door de werkbalk knoppen. De knoppen van de Doc Lezer werkbalk.
Het gebruik van Hal
157
Start / Stop Zodra deze knop wordt geselecteerd zal het lezen van het document beginnen. Het lezen van het document kan ook gestart en gestopt worden door drukken op de SPATIEBALK. Tijdens het lezen van het document wordt het actuele woord geaccentueerd en het document venster wordt automatisch doorgerold.
Tekst groter Selecteren van deze knop zal de grootte van de tekst, die weergegeven wordt in het documentvenster, vergroten. Het vergroten van de tekst is onafhankelijk van de aangepaste font opties in het Doc Lezer Instellingen dialoog. Als het aankruisvak "Document Stijl gebruiken" is geselecteerd worden de font groottes aangepast aan de originele grootte van de tekst.
Tekst kleiner Selecteren van deze knop zal de grootte van de tekst, die weergegeven wordt in het documentvenster, verkleinen. Het vergroten van de tekst is onafhankelijk van de aangepaste font opties in het Doc Lezer Instellingen dialoog. Als het aankruisvak "Document Stijl gebruiken" is geselecteerd worden de font groottes aangepast aan de originele grootte van de tekst waarbij de kleinste waarde overeenkomt met de grootte van de tekst in het actuele document.
Accentueren. Het selecteren van deze knop biedt de gelegenheid om in een oproep keuzelijst te selecteren of u per regel, zin of alinea wilt werken. De geselecteerde item bepaalt wat wordt geaccentueerd als een "eenheid" en
158 Het gebruik van Hal de grootte van de verplaatsing als u door uw tekst navigeert. Door te drukken op ALT + H gaat u rechtstreeks naar deze optie.
Modus Door het selecteren van deze knop wordt bepaald in welke modus de gegevens in het web browser worden bekeken. Dit kan zijn "Woord omkeren" of "Enkele regel". Door te drukken op ALT + M gaat u rechtstreeks naar deze optie. Als geen van beiden is geselecteerd wordt het afbreken van de regels bepaald door het document zelf. Dit kan resulteren in het rollen van tekst buiten het web lees venster.
Instellingen Selecteren van deze knop geeft een dialoog venster weer die de instellingen van de Doc Lezer bevatten. Dit bevat de lettertype instellingen, voorgrond en achtergrond kleuren die gebruikt moeten worden in het web lees venster en hoe de Doc Lezer het document zal laden. Door te drukken op ALT + S gaat u rechtstreeks naar deze optie. 5.6.2 Doc Lezer instellingen De Doc Lezer kent een aantal instellingen die ervoor zorgen dat het lezen gaat zoals u dat wenst. Deze Doc Lezer instellingen zijn te benaderen door de knop "Opties" in de Doc Lezer werkbalk te selecteren of door te drukken op ALT + O als u in de Doc Lezer werkt. In het "Instellingen" dialoogvenster kunt u alle configuratie opties die beschikbaar zijn voor de Doc Lezer benaderen. Font instellingen. In de Doc Lezer kunt u bepalen welk lettertype (font) u wilt gebruiken om de tekst weer te geven in het leesvenster. Ook de lettergrootte die gebruikt wordt is in te stellen.
Het gebruik van Hal
159
Kleur instellingen De kleuren die worden gebruikt in het leesvenster zijn in te stellen. Er zijn drie categorieën waarbij u een voorgrond en achtergrond kleur kunt toepassen. 1. Document kleuren waarmee de achtergrond en voorgrond kleuren worden ingesteld voor het document venster. Als echter "Document kleuren gebruiken" geselecteerd is, wordt deze instelling niet toegepast. 2. Woord accentuering kleuren waarmee de achtergrond en voorgrond kleuren worden ingesteld voor het aangeven van de actieve focus in de Doc Lezer. Dit geeft het actueel geselecteerd woord weer tijdens het lezen van het document met de Doc Lezer. Als echter "Woord omkeren" is geselecteerd zal deze instelling niet worden toegepast. 3. Eenheid accentuering kleuren waarmee de achtergrond en voorgrond kleuren worden ingesteld voor de eenheid van de verplaatsing. Dit is het gedeelte dat wordt geaccentueerd als u door het document navigeert met de pijltoetsen. Gebruik de "Kleur instellingen" en "Kleur" aankruisvakken om de opties die u wilt gebruiken of wijzigen. Gebruik de TAB en SHIFT + TAB om tussen de twee lijsten te schakelen. Hele document oppakken. Door het aankruisvak "Hele document oppakken" te selecteren kunt u het complete document in de Doc Lezer laden. Afhankelijk van de grootte van het document kan dit enkele seconden in beslag nemen. Deze optie wordt alleen ondersteund in geactiveerde DOM applicaties zoals Microsoft Word, Adobe Acrobat Reader, Internet Explorer, NotePad, WordPad, enzovoort. Het is ook mogelijk om het aantal regels die u wilt oppakken in te stellen door de optie "Hele document oppakken" uit te zetten en het aantal regels op te geven in het keuzevak. hiermee wordt alleen een stuk van de tekst geladen en dit zal sneller gebeuren. Als u werkt met een applicatie die geen DOM ondersteuning kent zal de Doc Lezer de inhoud van het actieve scherm laden. Woord omkeren Met de selectie van het aankruisvak "Woord omkeren" zal de geaccentueerde focus in een omgekeerde accentuering worden weergegeven, gebaseerd op de aangegeven kleurinstellingen, of
160 Het gebruik van Hal gebaseerd op de actuele kleuren van het document, afhankelijk van de actieve kleur instellingen. Doc Lezer spraak Dit is vergelijkbaar met het aan en uitzetten van de spraak in het document venster. Als deze optie is geselecteerd zal het document worden voorgelezen met de geselecteerde "Lees voor vanaf hier stem" zoals vermeld in het "Stem en Taal" dialoogvenster. Document kleuren gebruiken. Als dit aankruisvak is geselecteerd zal de Doc Lezer de kleuren die aangegeven zijn in het document gebruiken in plaats van de zelf ingestelde kleuren. Document stijl gebruiken. Door het selecteren van deze optie gebruikt de Doc Lezer de stijlen die ingesteld zijn in het document. Omslag regel naar De optie "Omslag regel naar" wordt gebruikt om een regel afbreking te plaatsen als het een bepaalde lengte overschrijdt. Dit is nuttig als de regels buiten het actieve venster lopen door de lengte van de tekstregel. Het kan ook erg nuttig zijn als u een bepaalde regellengte wilt gebruiken bij het gebruik van een Braille leesregel. Om deze optie niet actief te maken geeft u de "Omslag regel naar" de waarde 0. Doc Lezer snelheid De schuifbalk "Doc Lezer snelheid" bepaalt de snelheid waarbij het document wordt gelezen. Deze functie is onafhankelijk van de snelheid van de Hal stem.
Het gebruik van Hal
161
5.7 Applicatie Instellingen Verandert u regelmatig de instellingen van Hal wanneer u werkt met verschillende applicatie? Als u inderdaad regelmatig de instellingen van Hal wijzigt om het gedrag te beheren als u tussen applicaties schakelt of zelfs als u binnen een applicatie werkt, dan kan Hal deze taak voor u automatiseren met behulp van instellingen bestanden. Ieder instellingen bestand wordt automatisch geladen wanneer het betreffende programma de focus krijgt. Applicatie instellingen bestanden kunnen ook situatie instellingen bevatten. Situatie instellingen zijn alternatieve instellingen die toegepast worden bij het oproepen van een dialoog of oproepvenster binnen een doel applicatie, bijvoorbeeld een spelling controle dialoog. Applicatie instellingen bestanden worden aangemaakt via het menu "Bestand" van het Hal regelpaneel. De bestanden worden opgeslagen in de \Settings map met een extensie .atl. Opmerking: wanneer u het regelpaneel opent met de LINKER CONTROL+SPATIEBALK, wordt in de statusbalk automatisch het instellingen bestand dat wordt gebruikt weergegeven, alsmede de situatie instellingen en de naam van de applicatie waar u zich zojuist bevond.
5.7.1 Aanmaken Instellingenbestand voor een Applicatie Het aanmaken van een Instellingenbestand voor een Applicatie is een eenvoudig proces. Volg onderstaande stappen om een applicatie instellingenbestand aan te maken: 1. Start de applicatie waarvoor u een instellingenbestand wilt maken. 2. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK om het regelpaneel van Hal te openen 3. Open het menu "Bestand" en het submenu "Nieuw" en druk op enter. 4. Selecteer "Applicatie Instellingen". Het dialoogvenster "Selecteer Instellingenbestand" zal verschijnen. Hier kunt u kiezen of u kiest voor het "Aanmaken van een nieuw Instellingenbestand" of "Gebruik van een bestaand Instellingenbestand".
162 Het gebruik van Hal 5. Gebruik de pijltoetsen om de optie knop "Maak nieuw Instellingenbestand aan" te selecteren en TAB naar en selecteer de "OK" knop. Het dialoogvenster "Aanmaken nieuw Instellingenbestand" verschijnt. 6. Type een naam in voor het nieuwe applicatie instellingenbestand. Geef het een zinvolle naam zoals de naam van de applicatie die deze instellingen gaat gebruiken als voorbeeld "Microsoft Word 97". Er staan ook twee optieknoppen in dit venster "Maak een nieuw leeg instellingenbestand aan" en "Kopieer een bestaand instellingenbestand". 7. Selecteer het keuzerondje "Kopieer een bestaand instellingenbestand". In het dialoogvenster wordt de oproepkeuzelijst "Kopieer van" actief daarmee de keuze mogelijk te maken van het bestaande applicatie instellingenbestand dat u wilt gebruiken. Hal zal de instellingen overnemen vanuit het geselecteerd bestand in de nieuwe. 8. Kies het Standaard Instellingenbestand uit de oproepkeuzelijst (Default Applicatie). 9. Druk op de knop "OK". Het applicatie instellingenbestand voor de actieve applicatie is nu aangemaakt en de naam ervan verschijnt in de statusbalk van het regelpaneel. Opmerking: Als het aankruisvak "Koppel…" in het dialoogvenster "Aanmaken nieuw Instellingenbestand", niet is geselecteerd zal de actieve applicatie niet gekoppeld worden aan het Instellingenbestand dat u aan het maken bent. Opmerking: Denk eraan dat in de netwerkversie GEEN instellingen worden aangemaakt of opgeslagen voordat u uw eigen persoonlijke instellingen directory locatie opgeeft. Zie Netwerk Installatie voor meer details. Zodra een applicatie instellingenbestand is gemaakt zullen alle instellingen die gewijzigd zijn, worden opgeslagen in dit bestand en automatisch worden gebruikt wanneer het bestand actief is, of m a w wanneer de applicatie de focus heeft. 5.7.2 Situatie Instellingen Aanmaken Binnen de applicatie instellingen kunnen een of meerdere "situaties" worden gedefinieerd. Situaties kunnen slechts worden bepaald voor
Het gebruik van Hal
163
secundaire vensters, zoals oproep dialoogvensters. Iedere bepaalde situatie binnen een Instellingenbestand kan een eigen set aan instellingen hebben. Aanmaken nieuwe Situatie Instellingen voor een applicatie: 1. Start de applicatie waarvoor u een Situatie Instelling wilt maken in het Applicatie Instellingenbestand. Ga naar de bepaalde situatie, bijvoorbeeld het dialoogvenster waarvoor u de speciale situatie instellingen wilt maken. 2. Druk op LINKER CONTROL + SPATIEBALK om het regelpaneel van Hal te openen 3. Open het menu "Bestand" en het submenu "Nieuw" en druk op enter. 4. Selecteer "Situatie Instellingen". Het dialoogvenster "Kies of Maak een Situatie" zal verschijnen en er wordt aan u gevraagd de keuze te maken uit "Maak nieuwe Situatie" of "Gebruik bestaande Situatie". 5. Gebruik de pijltoetsen om de optie knop "Nieuwe Situatie Aanmaken" te selecteren en selecteer dan de knop "OK". Er wordt vervolgens gevraagd een naam voor de situatie die gaat aanmaken op te geven. 6. Geef het een zinvolle naam, zoals de naam van het dialoogvenster waarvoor de situatie instellingen worden gemaakt. 7. Druk op de knop "OK". Wanneer de situatie specifieke instellingen worden toegepast op een dialoogvenster zal het dialoogvenster "Vensternaam" verschijnen. In de meeste gevallen is er geen noodzaak de situatie condities te veranderen die automatisch worden ingevoerd maar patroon herkenning is mogelijk wanneer dat gewenst is. 8. Druk op de knop "OK". Opmerking: De condities van de situatie bestaan uit de "Vensternaam" en "Klassenaam". De "Vensternaam" is de tekst die verschijnt op de titelbalk van een dialoogvenster en de "Klassenaam" is een interne naam die meestal uniek is voor dat dialoogvenster. Gedurende het proces is echter de "Klassenaam" verborgen. Deze waarde kan alleen worden gezien en bijgesteld in de optie "Situatie Beheer" van het menu "Bestand" van het Hal regelpaneel. Nu een situatie is bepaald kunt u de instellingen verpersoonlijken.
164 Het gebruik van Hal
De naam van de actieve situatie zal worden weergegeven in de statusbalk na de naam van het instellingenbestand. Waar er geen situatie is bepaald zullen veranderingen die gemaakt zijn in de instellingen worden toegepast op de hele applicatie. 5.7.3 Patroon overeenkomst Op een aantal plaatsen in deze software wordt de functie patroonovereenkomst gebruikt. Dit is het proces van het vergelijken van twee regels tekst op een enigszins vage manier. Er zal in het instellingenbestand een regel staan waartegen een tekst op het scherm wordt gecontroleerd. Een patroon overeenkomst geeft de mogelijkheid om een regel aan te geven die kan overeenkomen zelfs als de tekst niet exact overeenkomt. Het werkt via het gebruik van zogenaamde jokertekens. Het * teken geeft nul of meerdere tekens aan. Het kan alleen bestaan of samen met andere tekens ervoor of erna. Als u bijvoorbeeld een overeenkomst probeert te zoeken met de naam van een venster, maar de titel van het venster bevat een document bestandsnaam die kan verschillen, kunt u het sterretje gebruiken op het punt waar de naam van het document verschijnt. Bijvoorbeeld "Microsoft Word - *" of "* boodschap". U kunt net zoveel jokertekens gebruiken in de tekstregel als u wilt, zoals bijvoorbeeld *spe* Verder kunt u een ? (vraagteken) gebruiken als jokerteken voor een enkel teken. U kunt ook de \ (schuine streep naar links) gebruiken om het jokerteken effect op te heffen van het volgende teken, dus als u de regel die u exact wilt laten overeenkomen een ster of vraagteken bevat zoals "Bestand nu opslaan?". De regel moet, om de exacte overeenkomst te krijgen, er als volgt uitzien "Bestand nu opslaan\?", anders zal het laatste teken van de overeenkomstregel elk teken in de vensternaam of klassenaam als overeenkomst zien. Dus resumerend, * (sterretje) komt overeen met nul of meerdere tekens ?. (vraagteken) komt overeen met één teken \ (schuine streep naar links) geeft aan dat het volgende teken geen jokerteken is (zelfs als het een ? of * is)
Het gebruik van Hal
165
5.7.4 Regelpaneel met standaard instellingen Wanneer gewerkt wordt met applicatie instellingenbestanden moet u in het achterhoofd houden dat, als het Regelpaneel is ingesteld om het standaard applicatie instellingenbestand te gebruiken, wanneer u in het Regelpaneel bezig bent, er twee applicatie instellingenbestanden in gebruik zijn: de instellingen voor het Regelpaneel en de instellingen voor de applicatie. Dit betekent dat veranderingen die gemaakt worden geen effect hebben totdat u terug keert naar uw applicatie en het bijbehorende specifieke instellingenbestand. Dit geldt ook waar voor sneltoetsen, als Hal hetzelfde instellingenbestand gebruikt als diegene die u aan het bewerken bent, zullen veranderingen direct effect hebben, en het drukken op een sneltoets het Regelpaneel direct wijzigt. Anderszins zal de verandering geen effect hebben voordat wordt teruggekeerd naar de applicatie.
5.8 Webpagina instellingen Opmerking: Mozilla Firefox ondersteunt momenteel geen webpagina instellingen. Om de kracht van de applicatie en situatie instellingen te completeren zijn er webpagina instellingen. Deze instellingen zijn ontworpen om u een betere grip te geven over de manier waarop u met een webpagina omgaat en welke elementen kunnen en worden herkend op deze pagina. Webpagina instellingen, anders dan de situatie instellingen, zijn niet gebaseerd op de Venster titel maar op het zogenoemde URL adres (uniform resource locator) van de webpagina. Hiermee wordt bereikt dat zekere instellingen voor een webpagina of zelfs een website met jokertekens kunnen worden ingevoerd in de regels. De opties kunnen worden bekeken door selecteren van de "Webpagina instellingen" in het menu "Algemeen" in het regelpaneel van Hal. Dit dialoog kent de volgende opties: Webadres Deze keuzelijst geeft de actieve regel weer. De standaard regel is "default -*". De instellingen die met deze regel verbonden zijn zullen worden toegepast als geen andere regel overeenkomt met het actieve webadres.
166 Het gebruik van Hal Het beheer van de regels gaat via de knoppen "Nieuw", "Bewerken" en "Verwijderen" die onder de oproep keuzelijst zijn vermeld. Opmerking: De eigenschappen van de standaard regels kunnen niet worden bewerkt of verwijderd. De instellingen die in de standaard regel staan worden toegepast als er geen specifieke regel bestaat voor de actieve pagina. Ieder regel kan zijn eigen instellingen hebben. De instellingen worden in een boomstructuur gepresenteerd. Algemeen. • Activeer IE Standaard rollen Het activeren van deze optie betekent dat Internet Explorer het rollen (bladeren) in de pagina regelt in plaats van de Dolphin Cursor van Hal. Op sommige webpagina's is het moeilijk te bepalen voor Hal of de actieve focus zichtbaar is op het scherm omdat een element van de pagina de rolbalk bevat en niet de pagina zelf. Het activeren van deze optie lost dit probleem op maar heeft wel tot gevolg dat het rollen enigszins hortend zal plaats vinden. • Wacht tot pagina is geladen Deze optie zal bij selectie voorkomen dat de navigatie op de webpagina in Dolphin Cursor modus begint totdat de pagina volledig is geladen. Dit voorkomt dat het systeem gaat zwerven over de pagina terwijl deze nog wordt geladen. Zodra de pagina is geladen zal de Dolphin Cursor worden geplaatst op de eerste regel van de pagina terwijl de pagina informatie wordt gemeld. • Afkortingen en letterwoorden uitbreiden Deze aankruisvakken bepalen of de tekst op het scherm uitvoer is of dat de afkorting of het letterwoord met hun label worden gemeld door by Hal en Supernova. De gerelateerde labels zijn respectievelijk en . • Verwijder de selectie van pagina verversen en actiefX verversen. Sommige webpagina's willen zich automatisch verversen na enige tijd. Dit is standaard voor pagina's met nieuws artikelen, sport nieuws, advertenties, enzovoort. de code die wordt gebruikt door web ontwerpers en die de pagina verversen kunnen gebaseerd zijn op JavaScript of HTML. Op dit moment is het niet mogelijk om te voorkomen dat een JavaScript pagina zich ververst, echter pagina's die HTML META DATA aanpak gebruiken kunnen worden gestopt.
Het gebruik van Hal
167
Het selecteren van Pagina verversen uitzetten aankruisvak voert deze taak uit. Pagina verversen is een kwestie omdat de schermlezer een nieuwe pagina, die geladen wordt, denkt te zien en de Dolphin Cursor wordt naar de bovenkant van de pagina gebracht. Dit kan het navigeren van pagina's zelfs onmogelijk maken aangezien na het verplaatsen van enkele regels omlaag voordat u terug gebracht wordt naar de bovenkant van de pagina. U kunt zich voorstellen dat het verversen een zaak is die wordt meegenomen in de discussies op W3C. Huidige regels suggereren dat webpagina ontwerpers een statische pagina als alternatief moeten aanbieden of de mogelijkheid tot het verversen blokkeren. • Melden van Tabellen met kaders en Tabellen met koppen. De rol van tabellen in webpagina's is verschillend. Ze kunnen en zijn vaak gebruik voor het regelen van het ontwerp van een pagina maar worden ook gebruikt om gegevens weer te geven. De bij de tabel horende elementen bepalen hoe de Dolphin Cursor werkt met de tabel. Een tabel met een zichtbaar kader bevat
. Dit is waarschijnlijk de meest gebruikte manier om tabel gegevens weer te geven. Sommige webpagina ontwerpers echter, geven de voorkeur aan het niet weergeven van een kader. Om Hal te laten weten dat het in een tabel werkt moet er een andere manier zijn om de tabel te herkennen. In dit geval wordt naar de koplabel gezocht. Dit is de label . Met de Melden tabellen met koppen geselecteerd bent u in staat om te navigeren door de tabel op de gebruikelijke wijze, dat wil zeggen, de cel positie zal worden herkend en de tabel navigatie sneltoetsen zullen kunnen worden gebruikt. • Melden Element en Hulptip etiket, melden element etiket en melden element titel. Deze opties bieden een alternatieve benadering voor het benoemen van elementen die gevonden worden binnen formulieren. Dit kan vereist zijn omdat in sommige gevallen de positie van het etiket van de tekst zich bevindt op een punt buiten de detectie van Hal. Met deze aankruisvakken geselecteerd wordt de naam van het element gehaald uit het element van het etiket en niet vanaf het scherm. Het etiket van de Hulptip van het element wordt verzekerd vanuit de alt etiket, het element etiket uit de etiket en de element titel komt van het naam element. • Vermengen links met standaard tekst
168 Het gebruik van Hal Links worden behandeld als aparte elementen tijdens het navigeren in de Dolphin Cursor modus. Dit betekent dat links die onderdeel zijn van de geschreven tekst behandeld worden alsof ze op een aparte regel staan. Dit vereist dat u de Dolphin Cursor omlaag verplaatst. Met de selectie van deze optie zullen links die onderdeel vormen van de geschreven tekst, vermeld worden als aanwezig maar er wordt niet automatisch heen genavigeerd. Om een link te selecteren vereist dat u over de regel navigeert om de link te localiseren voordat het kan worden geactiveerd. Overnemen auto Dolphin Cursor Met een serie keuzerondjes kunt u bepalen hoe de Automatische Dolphin Cursor zich gedraagt bij een specifieke pagina. De beschikbare opties zijn: • Auto Dolphin Cursor niet overnemen • Applicatie cursor altijd gebruiken • Automatische Dolphin Cursor altijd gebruiken Deze instelling is gerelateerd aan elke bepaalde situatie instelling. Overnemen Formulier Modus Door middel van een serie keuzerondjes kunt u het gedrag van de Formulieren modus bepalen voor een specifieke webpagina. De beschikbare opties zijn: • Formulier modus niet overrulen • Formulier modus altijd aan • Formulier modus altijd uit Deze instelling is gerelateerd aan elke bepaalde situatie instelling. Eigen opties In sommige extreme gevallen kan het zijn dat de standaard opties van Hal niet voldoende ondersteuning leveren bij het bekijken van en werken met een webpagina. In deze gevallen is het mogelijk om de manier waarop Hal detecteert wat er op het scherm staat veranderen door het wijzigen van het mapbestand en de regels voor het benoemen. • Eigen mapbestand gebruiken
Het gebruik van Hal
169
Het kiezen van deze optie zal toegang geven tot een keuzelijst waarin een alternatieve map kan worden geselecteerd. Druk op TAB om deze keuzelijst te benaderen. • Eigen Benoemen regel gebruiken Het kiezen van deze optie geeft toegang tot de "Element benoeming" knop. Druk op TAB om deze knop te benaderen. Selecteren van deze knop zal het dialoogvenster "Elementen benoemen regels voor HTML vensters" verschijnen. In dit dialoog krijgt u de mogelijkheid om de standaard regels voor het benoemen van verschillende elementen te veranderen. Om meer te leren over het benoemen van elementen kunt u de documentatie bekijken in de "Training modus" die kan worden benaderd via het "Help" menu van het Hal regelpaneel. Spraak Prioriteit Elementen Hoe de etiketten van elementen worden gemeld wordt bepaald door het spraak prioriteit systeem. Standaard wordt het zichtbare etiket beschouwd als het primaire etiket, terwijl een niet zichtbaar etiket of titel als secundair wordt aangemerkt. Door middel van deze instellingen kan het standaard prioriteit systeem worden gewijzigd, waarbij de prioriteit van de titel en het etiket een hogere prioriteit kan krijgen. De beschikbare opties zijn: • Standaards gebruiken • Titels, Etiketten dan Tekst
5.9 Mappen Mapbestanden bevatten de detectie instellingen die regelen hoe het toegangssysteem uitvindt wat er op het scherm staat. Dit omvat onder andere informatie zoals: • Hoe en wat voor soort informatie te verkrijgen van MSAA. • Een lijst van getrainde grafische elementen. • Hoe een etiket te vinden voor elk element in een dialoogvenster. • Verschillende vensterklassen en wat ze betekenen. • Of verschillende soorten tabellenprogramma’s moeten worden gezocht. • Wat de aangepaste sneltoetsen voor een applicatie doen.
170 Het gebruik van Hal • Wat voor soorten Focussen moeten worden bekeken. • Alle speciale gebeurtenissen die door het aanpassingssysteem moeten worden herkend en gemeld. Mapbestanden kunnen alle detectie instellingen bevatten die nodig zijn voor één of meer applicaties. Een aantal verschillende mapbestanden zijn door Dolphin aangemaakt en zijn meegeleverd bij Hal. Normaal zal het juiste Mapbestand automatisch worden gebruikt als u tussen geopende applicaties schakelt. Mapbestanden bevatten een lijst van gekoppelde applicaties op exact dezelfde wijze als de applicatie instellingenbestanden. Het kan echter zijn dat u voor een specifieke applicatie het mapbestand wilt veranderen. Het kiezen van het juiste bestand kan de toegang tot uw applicatie sterk verbeteren. Het kan zijn dat u niet een optimaal mapbestand gebruikt voor een applicatie indien: • U een applicatie gebruikt waarvoor geen specifiek mapbestand meegeleverd is door Dolphin. Tenzij u anders beslist zult u het Standaard (Default) Applicatie Mapbestand gebruiken.. • U een versie van een applicatie gebruikt die verschilt van de versie informatie die opgeslagen is in elk door Dolphin geleverd mapbestand. • U een Windows configuratie gebruikt die sterk verschilt van de computer waarop het mapbestand is aangemaakt. (bijvoorbeeld er is geen MSAA geïnstalleerd). • U een mapbestand heeft gekopieerd van een ander machine zodat een applicatie is geregistreerd voor twee mapbestanden. 5.9.1 Mapbestand Kiezen Kiezen of veranderen van het Mapbestand dat wordt gebruikt voor een applicatie is rechtlijnig. Mapbestand kiezen: 1. Start de applicatie die u wilt aanpassen. 2. Open het regelpaneel door te drukken op LINKER CONTROL+SPATIEBALK.
Het gebruik van Hal
171
3. Open het menu "Bestand" en het submenu "Nieuw" en druk op enter. 4. Selecteer "Map" om een selectie dialoogvenster te openen. 5. Selecteer de optie "Mapbestand maken of Kiezen". 6. Kies het mapbestand dat gebruikt moet worden uit de keuzelijst. 7. Druk OK. U kunt nu terugkeren naar uw applicatie. De detectie instellingen van het zojuist gekozen mapbestand zullen direct werkzaam zijn. 5.9.2 Het juiste Mapbestand kiezen Als u een nieuwe applicatie heeft waar nog geen mapbestand is dat door Dolphin is geleverd zal het Standaard Applicatie Mapbestand worden gebruikt. Dit bevat een aantal generieke detectie instellingen die de basis toegankelijkheid moet opleveren, maar misschien niet met alle toeters en bellen van andere applicaties. Indien uw aanpassingssysteem niet naar wens presteert, is het zinvol om eens een ander Mapbestand te proberen. U kunt net zo veel andere mapbestanden proberen totdat u er één vindt die redelijk tot goed voldoet. In het algemeen kan gezegd worden dat u het beste een mapbestand kunt proberen dat voor een gelijksoortige applicatie werkt. Probeer en gebruik één van de volgende mogelijkheden: • Een mapbestand voor een andere versie van dezelfde applicatie. Nieuwere versies van applicaties worden constant vrijgegeven. Een mapbestand voor een oudere versie zou heel goed kunnen werken. • Een mapbestand voor een applicatie van dezelfde fabrikant. Als voorbeeld, indien u een nieuwe Microsoft Applicatie heeft, probeer dan het Microsoft Office Mapbestand. • Probeer het MSAA Applicatie Mapbestand als u denkt dat uw applicatie MSAA ondersteund. • Vergeet niet dat, indien het grootste probleem voor u is het niet aanwezig zijn van toetsenbord toegang tot uw applicatie, u altijd de Dolphin Cursor kunt gebruiken. Indien u geen echte oplossing kunt vinden en niet naar tevredenheid kunt werken met de applicatie, probeer dan bij Dolphin te informeren of er een aangepast Mapbestand beschikbaar is voor de applicatie.
172 Het gebruik van Hal
5.9.3 De meest recente Mapbestanden verkrijgen Er zijn drie manieren om de meest actuele Dolphin updates te verkrijgen. 1. De Dolphin Updater In het "Help" menu van het regelpaneel bestaat een "Zoek naar updates" optie. Selecteren van deze optie zal een verbinding leggen met de Dolphin Service site waar u mapbestanden, script bestanden en software updates kunt laten downloaden en automatisch installeren of opslaan in de map van uw keuze. Hal kan zodanig worden ingesteld dat gecontroleerd wordt of nieuwe mapbestanden aanwezig zijn via het "Automatische Update instellingen" dialoogvenster. Deze optie wordt benaderd via het menu "Algemeen". 2. Door de Dolphin website te bezoeken. Op de Dolphin website zijn de laatste map- en scriptbestanden beschikbaar. Bezoek de Download pagina om de recente bestanden te bekijken. De te downloaden bestanden staan in een zelf-uitpakkend zipbestand. Er zijn ook links beschikbaar naar niet officiele (beta) map- en scriptbestanden. 3. Per Post. Als u de lokale Dolphin leverancier benadert of Dolphin Computer Access, zijn er mogelijkheden om de laatste updates via de post verstuurd te krijgen.
Het gebruik van Hal
173
5.10 Bestandsbeheer Instellingen Het Bestandbeheer instellingenbestand dialoogvenster levert de opties die helpen bij het beheren van de applicatie instellingenbestanden en de mapbestanden. Met behulp van het Bestandbeheer Instellingen dialoog kunt u: • De eigenschappen van een instellingenbestand bekijken. • Een instellingenbestand Exporteren. • Controleren welke applicaties zijn geregistreerd met welk instellingenbestand en de regels bewerken die een applicatie koppelen aan een instellingenbestand. • De regels voor een applicatie veranderen zelfs als deze niet geopend is. • Een instellingenbestand verwijderen. In het geval van een applicatie instellingenbestand is het ook mogelijk de regels die verbonden zijn aan situatie instellingen in het bestand te beheren en te veranderen.
5.11 Windows Aanlog Scherm Windows applicaties worden niet eerder gestart voordat u compleet bent ingelogd en alleen zogenaamde "services" met heel weinig toegangsrechten kunnen worden gebruikt ten tijde van het aanloggen. Hal is geen uitzondering en daarom kunt u niet alle gebruikelijke functies van Hal gebruiken. Echter er zijn een aantal basis functies mogelijk. Opmerking: de Dolphin Pen levert geen ondersteuning voor het Windows aanlogscherm.
5.11.1 Spraak bij Windows Aanlogscherm U kunt spraakuitvoer gebruiken ten tijde van het aanlogscherm van Windows. Ten eerste moet u de spraak aanzetten vanuit het Regelpaneel van Hal. Open het menu "Algemeen" en kies de "Opstart Voorkeuren". Hier kunt u de taal voor de spraaksynthesizer kiezen die gebruikt zal worden bij de aanlogmeldingen.
174 Het gebruik van Hal
Opmerking: U kunt alleen de Orpheus spraaksynthesizer versie 2 van Dolphin gebruiken, andere synthesizers worden niet ondersteund bij het aanlogscherm. De aanlog prompt opties zijn alleen beschikbaar in het Uitvoer dialoog wanneer Orpheus 2 wordt gebruikt. Mochten de opties niet beschikbaar zijn schakel dan eerst naar Dolphin Orpheus TTS 2. De volgende keer dat u de PC start zult u informatie horen vanaf het aanlogscherm gesproken door Orpheus in de geselecteerde taal. De volgende Hal sneltoetsen zijn beschikbaar bij het aanlogscherm. Om help te krijgen bij de beschikbare Hal sneltoetsen: Druk op F1 Om de spraak te stoppen: Druk op F2 Om het laatst gesprokene te herhalen: Druk op F3 Om door de stem van de spraaksynthesizer te lopen: Druk op F4
175
CHAPT
ER
6
Menu structuur van Hal
Dit hoofdstuk behandelt de menustructuur en alle menu-opties en dialoogvensters die kunnen worden benaderd via het Regelpaneel menu van Hal .
6.1 Bestand Menu Bestand
Dit menu biedt de gelegenheid om de uitvoer instellingen te beheren inclusief de situatie instellingen. U kunt instellingen bestanden en situaties aanmaken of aanpassen, u kunt de instellingen in de voorkeuren wijzigen, de situatie regels veranderen en u kunt situatie en instellingen bestanden verwijderen. Er is ook een optie voor het afsluiten van Hal. 6.1.1 Nieuwe Situatie Instellingen Bestand menu > Nieuw > Situatie Instellingen
Het is mogelijk om binnen een applicatie instellingenbestand een aantal instellingen te gebruiken voor een specifieke situatie. zoals bijvoorbeeld het spellingcontrole dialoogvenster in een tekstverwerker. Met de optie "Kies of Maak Situatie aan" kunt u een nieuwe set situatie-instellingen aanmaken en het actieve venster van de applicatie eraan koppelen of het actieve venster van de applicatie koppelen aan een bestaand situatie instellingenbestand. Maak nieuwe of gebruik bestaande situatie Gebruik de keuzerondjes om te kiezen tussen het aanmaken van een nieuwe situatie of het gebruiken van een bestaande situatie. Als u ervoor kiest een bestaande situatie te gebruiken, moet u deze uit een keuzelijst selecteren. Indien u ervoor kiest een nieuwe situatie aan te maken, drukt u op OK en er wordt gevraagd om een nieuwe naam op te geven voor de nieuwe situatie. Voer iets in dat het venster in de applicatie omschrijft.
176 Menu structuur van Hal
U wordt dan gebracht naar een situatie regel dialoogvenster. Hier kunt u de situatie regel bewerken die wordt gebruikt om overeenkomst te zoeken met de titel van het venster. 6.1.2 Nieuwe Applicatie Instellingen Bestand menu > Nieuw > Applicatie Instellingen
Instellingen bestanden voor toepassingen bieden de mogelijkheid om voor Hal instellingen te bepalen die binnen de toepassing worden gebruikt. Hiermee wordt voorkomen dat iedere keer de instellingen moeten worden aangepast voor Hal. Selecteren van de optie "Aanmaken of Kiezen Instellingenbestand" geeft de gelegenheid om een nieuw instellingenbestand te maken of de actieve applicatie te koppelen aan een bestaand instellingenbestand. De actieve applicatie is die applicatie die u draaide juist voordat u het Regelpaneel opende en die getoond wordt in de statusbalk van het Regelpaneel. Het kiezen voor het maken van een nieuw instellingen bestand brengt u naar een nieuw dialoogvenster. Nieuw Instellingenbestand Aanmaken In dit dialoogvenster kunt u een nieuw instellingenbestand aanmaken. Naam Instellingenbestand Voer een naam in voor het nieuwe instellingenbestand. U moet iets invoeren dat goed te onthouden is zodat u dit instellingenbestand in de toekomst eenvoudig kunt terugvinden. De naam van de applicatie, of serie is een goede keuze! Een naam is vooraf voor u ingevuld gebaseerd op de naam van het product en de naam van het uitvoerbare bestand van de applicatie. U kunt dit gebruiken en bewerken of u kunt een gehele nieuwe naam invoeren. Nieuw leeg instellingenbestand aanmaken Deze optie maakt een leeg instellingenbestand aan. In de praktijk kunt u geen leeg instellingenbestand gebruiken aangezien alle instellingen een
Menu structuur van Hal
177
waarde moeten hebben. Het zal in werkelijkheid een instellingenbestand aanmaken gebaseerd op een interne standaard set instellingen. Kopieer Bestaand instellingenbestand. Met deze optie maakt een kopie van een bestaand instellingenbestand. Kies het te kopiëren instellingenbestand uit de oproepkeuzelijst. Nieuw Instellingenbestand Registreren Deze optie koppelt (registreert) de actieve applicatie aan uw nieuwe instellingenbestand. Dit betekent dat een koppeling wordt gemaakt in de eigenschappen van het instellingenbestand die uw actieve applicatie bevatten. Dit zal tot gevolg hebben dat uw nieuwe instellingenbestand wordt gebruikt door de actieve applicatie zodra u gereed bent met het aanmaken ervan. 6.1.3 Nieuwe Map Bestand menu > Nieuw > Map
Het dialoogvenster "Kies een Mapbestand" kan worden gebruikt om een ander mapbestand te selecteren voor de actieve applicatie. Kies een Mapbestand dialoogvenster Dit dialoogvenster waarschuwt u als u twee verschillende mapbestanden heeft voor de actieve applicatie. De reden kan zijn dat u recent een bestand heeft geïmporteerd of gekopieerd op de computer die een gekoppelde applicatie bevat die ook aan een ander mapbestand is gekoppeld. Dit dialoogvenster geeft de gelegenheid om een mapbestand te kiezen dat u wilt gebruiken met de applicatie. Als u het juiste mapbestand gekozen heeft zal de schermlezer de applicatie uit het andere mapbestand verwijderen en u krijgt in het vervolg geen waarschuwing meer. Selecteer Mapbestand keuzelijst Deze lijst bevat alle mapbestanden die overeenkomen met de actieve applicatie. Kies het juiste mapbestand uit de lijst en dit zal in de toekomst worden gebruikt voor de applicatie.
178 Menu structuur van Hal
6.1.4 Situatie Instellingen bewerken Bestand menu > Bewerken > Situatie Instellingen
Het dialoogvenster Situatiebeheer biedt de mogelijkheid om uw situatie instellingen in geselecteerd instellingenbestand te bewerken, verwijderen of bij te stellen. Situatie Keuzelijst Kies de situatie die u wilt bewerken of verwijderen uit de oproepkeuzelijst. Regel Wijzigen Druk op de Regel Bewerken knop om de regels aan te passen die gebruikt worden om te bepalen of deze situatie wordt gebruikt. Hiermee gaat u naar het Bepaal de Situatie regels dialoogvenster. Verwijderen knop Deze knop verwijdert de actieve geselecteerde situatie uit het instellingenbestand. U kunt geen 'standaard situatie' verwijderen. Bepaal de Situatie regels In dit dialoogvenster kunt u de regels bekijken en bewerken die gebruikt worden voor deze situatie. Iedere situatie kan één of meerdere regels bevatten. Ieder regel bevat informatie dat wordt vergeleken met het actieve voorgrond venster. Een situatie wordt gekozen als de informatie in de regel overeenkomt met het voorgrond venster. Wanneer u ervoor kiest een bestaande situatie voor een venster te gebruiken met het Situatie Aanmaken of Kiezen (zie "Nieuwe Situatie Instellingen" pagina 175) dialoogvenster, wordt een nieuwe regel aangemaakt. Er is geen limiet aan het aantal regels die een situatie kan bevatten, het moet echter zeker één regel bevatten om geselecteerd te kunnen worden.
Menu structuur van Hal
179
Iedere regel bestaat uit een Vensternaam en een Klassenaam. De Vensternaam wordt verkregen uit de titel van een venster en wordt gebruikelijk getoond in de titelbalk van een venster. De Klassenaam is een interne identificatie die wordt bepaald door de applicatie. Gebruikelijk is de klassenaam van weinig betekenis, het blijft echter meestal onveranderd ook als de vensternaam wijzigt. De Vensternaam en klassenaam worden beiden vergeleken met behulp van Patroon overeenkomst. Daarom kunt u een enkele regel aanmaken die voor verschillende vensters kan gelden. Bedenk dat met patroon overeenkomst geen veld leeg gelaten mag worden. Om een regel aan te maken die overeenkomt met elke tekst typt u een * (sterretje). U kunt van regel naar regel gaan met de Volgende Regel en Vorige Regel knoppen. Om een nieuwe regel aan te maken, drukt u op de Toevoegen Regel knop en om een regel te verwijderen op de DELETE knop. 6.1.5 Applicatie Instellingen bewerken Bestand menu > Bewerken > Applicatie Instellingen
Hiermee wordt het dialoogvenster Bestandsbeheer Instellingen geopend. In dit dialoog kunt u een bepaald instellingen bestand selecteren en de voorkeuren daarin aanpassen (zoals het versienummer, de naam en gekoppelde applicaties), specifieke situatie regels wijzigen binnen het instellingen bestand en, indien nodig, de situatie regels of het instellingen bestand zelf verwijderen. Lijst van Instellingenbestanden Selecteer het instellingenbestand dat u wilt gaan beheren uit de lijst met bestanden in de keuzelijst. Eigenschappen In het eigenschappen dialoogvenster kunt u de eigenschappen van een instellingenbestand wijzigen. De eigenschappen zijn onderdeel van het instellingenbestand gerelateerd aan de naam, versie en lijst met gekoppelde applicaties.
180 Menu structuur van Hal
Naam Dit tekstgebied bevat de naam van het instellingenbestand. U kunt hier vrijelijk het bestand wijzigen om het een andere naam te geven. De naam heeft geen invloed op het werken van het instellingenbestand of welke applicaties het gebruiken. Versie Dit tekstgebied is ontworpen om het versienummer van het instellingenbestand te bevatten. U kunt dit gebied bewerken om het versienummer te wijzigen. Indien u een instellingenbestand aanmaakt door een kopie te maken van een bestaande, raden we aan de naam en het versienummer van de kopie te wijzigen zodat te volgen is welk instellingenbestand het is. Met het versienummer, kunt u diverse instellingenbestanden hebben met dezelfde naam en toch onderscheid tussen de bestanden maken. Opmerking: Het versienummer wordt niet automatisch bijgehouden. Het ligt aan uzelf om dit te veranderen wanneer u dit nuttig vindt.
Applicaties gekoppeld aan dit instellingenbestand Deze keuzelijst bevat alle applicaties die gekoppeld zijn aan dit instellingenbestand. Iedere applicatie is aangegeven door het pad naar het uitvoerbare bestand van het programma. De volgorde in de keuzelijst is niet belangrijk voor het gekozen instellingenbestand. U kunt met de pijltoetsen omhoog of omlaag gaan door de lijst en de applicatie kiezen die u wilt verwijderen of waarvoor u een instelling wilt wijzigen. Applicatie Toevoegen Met de knop Applicatie Toevoegen kunt u één van de geopende applicaties verbinden aan dit instellingenbestand. Voor de Applicatie instellingen kunt u dit ook doen vanuit het Applicatie Instellingen eigenschappenblad. Applicatie toevoegen: • Druk op de Applicatie toevoegen knop
Menu structuur van Hal
181
• Kies één van de geopende applicaties uit de oproep keuzelijst Selecteer Applicatie • Druk OK. De geselecteerde applicatie zal worden toegevoegd aan de lijst met gekoppelde applicaties voor dit instellingenbestand. De applicatie van uw keuze zal bij alle andere instellingenbestanden (indien aanwezig) worden verwijderd. Selecteer Applicatie Selecteer hier de applicatie die u wilt toevoegen aan dit Instellingenbestand. Applicatie Verwijderen De knop Applicatie Verwijderen geeft de mogelijkheid om de geselecteerde applicatie uit de lijst van applicaties, die verbonden zijn met dit instellingenbestand, te verwijderen. Die applicatie zal in het vervolg starten met het standaard instellingenbestand. Instellingenbestand verwijderen Het Selecteren van de delete knop zal het bestand uit uw systeem verwijderen. Wanneer het instellingenbestand is verwijderd wordt het Standaard Applicatie instellingenbestand gebruikt om de bijbehorende applicatie te benaderen. Situatiebeheer dialoogvenster Onder het Situatiebeheer kunt u alle taken uitvoeren die u ook in het "Situatiebeheer" menu. In "Bestandsbeheer Instellingen" is het mogelijk om regels die zijn gekoppeld aan situatie instellingen te veranderen zonder dat het nodig is om "in" de bepaalde situatie te zijn op dat moment. 6.1.6 Map bewerken Map menu > Bewerken > Map
In het "Map bestand beheer" dialoog vindt u opties die het mogelijk maken om de eigenschappen van een mapbestand aan te passen en een geselecteerd mapbestand te verwijderen. Er zijn ook opties die de mogelijkheid geven om de regels en acties te wijzigen in het mapbestand.
182 Menu structuur van Hal
Mapbestanden lijst Selecteer het instellingenbestand dat u wilt gaan beheren uit de lijst met bestanden in de keuzelijst.
Eigenschappen In het eigenschappen dialoogvenster kunt u de eigenschappen van een instellingenbestand wijzigen. De eigenschappen zijn onderdeel van het instellingenbestand gerelateerd aan de naam, versie en lijst met gekoppelde applicaties.
Naam Dit tekstgebied bevat de naam van het instellingenbestand. U kunt hier vrijelijk het bestand wijzigen om het een andere naam te geven. De naam heeft geen invloed op het werken van het instellingenbestand of welke applicaties het gebruiken.
Versie Dit tekstgebied is ontworpen om het versienummer van het instellingenbestand te bevatten. U kunt dit gebied bewerken om het versienummer te wijzigen. Indien u een instellingenbestand aanmaakt door een kopie te maken van een bestaande, raden we aan de naam en het versienummer van de kopie te wijzigen zodat te volgen is welk instellingenbestand het is. Met het versienummer, kunt u diverse instellingenbestanden hebben met dezelfde naam en toch onderscheid tussen de bestanden maken. Opmerking: Het versienummer wordt niet automatisch bijgehouden. Het ligt aan uzelf om dit te veranderen wanneer u dit nuttig vindt.
Menu structuur van Hal
183
Applicaties gekoppeld Deze keuzelijst bevat alle applicaties die gekoppeld zijn aan dit instellingenbestand. Iedere applicatie is aangegeven door het pad naar het uitvoerbare bestand van het programma. De volgorde in de keuzelijst is niet belangrijk voor het gekozen instellingenbestand. U kunt met de pijltoetsen omhoog of omlaag gaan door de lijst en de applicatie kiezen die u wilt verwijderen of waarvoor u een instelling wilt wijzigen.
Bewerk Regel Deze knop biedt de mogelijkheid om wijzigingen aan te brengen in de gegevens in het Wijzig Applicatie Regel dialoogvenster. Hierin kunt u sommige geavanceerde eigenschappen, die bepalen of een applicatie dit Instellingenbestand gebruikt of niet, wijzigen. Applicatie Regel bewerken De applicatie regel bevat een set met informatie die gebruikt wordt om te bekijken of een geopende applicatie overeenkomt met het instellingenbestand. Om een regel te laten overeenkomen moet de hele informatie in dit dialoogvenster overeenkomen met dat van de geopende applicatie. De normale methode van overeenkomst met een instellingenbestand is gebaseerd op de bestandsnaam van het uitvoerbare bestand van de applicatie. Soms wilt u echter een ander instellingenbestand gebruiken voor verschillende versies van dezelfde applicatie. In dat geval zal de naam van het uitvoerbare bestand meestal dezelfde zijn. Bijvoorbeeld, alle versies van Microsoft Word worden genoemd WINWORD.EXE. Uw Dolphin aanpassingssoftware is in staat elke gestarte applicatie in meer detail te analyseren. Waar het mogelijk is voor de applicatie (hetgeen meestal het geval is bij commerciële applicaties) het versienummer, modulenaam, bestandsomschrijving, productnaam en de naam van de fabrikant van de applicatie te verkrijgen. U kunt deze informatie gebruiken om een regel te maken die meer of minder verbonden is aan een speciale versie van de applicatie. De verschillende elementen in dit dialoogvenster geven de actuele regels aan waaraan de applicatie moet voldoen om te worden herkend.
184 Menu structuur van Hal
Deze aanvullende informatie kan ook worden verkregen door het zoeken naar het uitvoerbare bestand met de Windows Verkenner, het bekijken van de eigenschappen daarin en de versie te bepalen. Wanneer u voor het eerst een applicatie registreert met een instellingenbestand, worden de regels in dit dialoogvenster automatisch ingesteld op een exacte overeenkomst. Normaal is er geen noodzaak om dit te veranderen, maar het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat u een instellingenbestand wilt aanmaken voor een aantal verschillende versies van dezelfde applicatie. Dit is de manier waarop sommige mapbestanden die door Dolphin worden geleverd worden gemaakt. Indien u erin slaagt om de regels te veranderen zodat ze niet langer overeenkomen, zal dit instellingenbestand niet langer worden gekozen. Er zijn enkele manieren om dit probleem te herstellen, ten eerste kunt u de veranderingen in de regels terugzetten, en als tweede kunt u de regel verwijderen en de applicatie opnieuw registreren. Voor ieder van deze instellingen (met uitzondering van het versienummer) geldt dat u, ervoor kan kiezen ze te negeren, kunt controleren op een exacte overeenkomst of kijken naar een patroon overeenkomst.. Versie Dit geeft het versienummer van de applicatie waar u naar moet kijken. U kunt kiezen tussen een exacte waarde en een reeks van waarden. Applicatie versienummers bestaan uit 4 cijfers gescheiden door punten. Deze nummers worden gecombineerd om samen het versienummer te maken. Wanneer u kijkt naar een reeks van versienummers, wordt elk nummer apart gecontroleerd startend met het meest linkse nummer. De meeste applicaties gebruiken één van de nummers voor het hoofd versienummer en de andere nummers voor mindere versies of build nummers. De reeks van toelaatbare waarden voor ieder van de 4 nummers is 0 tot 65535. Module De modulenaam is een interne naam die wordt gebruikt door het besturingssysteem om de applicatie te herkennen wanneer het wordt geladen in het computergeheugen. De modulenaam echter staat aangegeven in het uitvoerbare bestand van de applicaties dus kan het worden gebruikt om de applicatie te identificeren.
Menu structuur van Hal
185
Bestandsomschrijving, Product- en Bedrijfsnaam Dit zijn extra gegevens die in het uitvoerbare bestand van de applicatie staan. U kunt ze negeren, ze gebruiken voor een overeenkomst of voor een patroon overeenkomst. Applicatie Taal Een oproep keuzelijst met alle talen die door de actieve synthesizer worden ondersteund en zijn geïnstalleerd. Wanneer u beslist heeft welk mapbestand u wilt gebruiken voor een applicatie en de Applicatie Taal is de lokale taal dan is dit het mapbestand dat u gaat gebruiken. Selecteer "Maakt niet uit" indien de taal kan worden genegeerd als het mapbestand wordt geselecteerd. Toevoegen Applicatie Met de knop Applicatie Toevoegen kunt u één van de geopende applicaties verbinden aan dit instellingenbestand. Voor de Applicatie instellingen kunt u dit ook doen vanuit het Applicatie Instellingen eigenschappenblad. Applicatie toevoegen: • Druk op de Applicatie toevoegen knop • Kies één van de geopende applicaties uit de oproep keuzelijst Selecteer Applicatie • Druk OK. De geselecteerde applicatie zal worden toegevoegd aan de lijst met gekoppelde applicaties voor dit instellingenbestand. De applicatie van uw keuze zal bij alle andere instellingenbestanden (indien aanwezig) worden verwijderd.
Selecteer Applicatie Selecteer hier de applicatie die u wilt toevoegen aan dit Instellingenbestand.
186 Menu structuur van Hal
Verwijderen Applicatie De knop Applicatie Verwijderen geeft de mogelijkheid om de geselecteerde applicatie uit de lijst van applicaties, die verbonden zijn met dit instellingenbestand, te verwijderen. Die applicatie zal in het vervolg starten met het standaard instellingenbestand.
Historie Het Geschiedenis dialoog geeft de mogelijkheid de veranderingen die hebben plaats gevonden in dit instellingenbestand te volgen, wie het veranderd heeft en wanneer. De lijst staat in omgekeerde chronologische volgorde en start vanaf het moment van creatie. Dit wordt meestal door Dolphin ingevuld om de historie van het instellingenbestanden bij te houden. Opgeslagen informatie: • Ieder verandering van gebruiker die het bestand veranderd heeft. • Tijd en datum van de veranderingen • Het origineel bestand waar dit bestand een kopie van is • Veranderingen in naam en versienummer. De geschiedenis log kan niet worden verwijderd. Bekijk Applicatie Notities knop Deze knop opent het dialoogvenster Applicatie Notities. Het dialoogvenster bevat informatie over het mapbestand geschreven door degene die het mapbestand heeft aangemaakt. Gebruikelijk zal het melden hoe het mapbestand gebruikt moet worden en het bevat meestal een lijst met aangemaakte sneltoetsen die met dit mapbestand kan worden gebruikt. Verwijder dit mapbestand Het Selecteren van de delete knop zal het bestand uit uw systeem verwijderen. Wanneer het instellingenbestand is verwijderd wordt het Standaard Applicatie instellingenbestand gebruikt om de bijbehorende applicatie te benaderen.
Menu structuur van Hal
187
Exporteren Bestand menu > Exporteren
Exporteren van een instellingenbestand is het kopiëren van het instellingenbestand vanuit de instellingen directory op uw machine naar een andere locatie, vaak een diskette. Omdat de naam van een instellingenbestand weinig overeenkomst bezit met de naam van het bestand moet u de Export optie gebruiken om er zeker van te zijn dat u een kopie heeft van het juiste bestand. Exporteren van een instellingenbestand: 1. Kies het bestand dat u wilt exporteren uit het lijstvenster. 2. Druk op de knop Exporteren. 3. Kies de directory waar de kopie moet worden geplaatst, in de boomstructuur 4. Druk OK. Het bestand wordt gekopieerd.
Script De "Scriptgroep" in de "Beheer Mapbestanden" dialoog kent dynamische elementen. Wanneer een map is gekoppeld aan een scriptbestand worden de opties voor het herladen, bewerken en verwijderen beschikbaar gesteld. Wanneer echter een mapbestand geen gekoppeld script kent is alleen de optie aanwezig om een scriptbestand aan te maken. Voor meer informatie over het schrijven van scripts en het bekijken en downloaden van scripts van derden kunt u een bezoek brengen aan de Dolphin Scripting Zone. Het webadres is http://www.yourdolphin.com/scripts. 6.1.7 Script bewerken Het dialoog "Scripten" heeft dynamische elementen Wanneer een map is gekoppeld aan een scriptbestand worden de opties voor het herladen, bewerken en verwijderen beschikbaar gesteld. Wanneer echter een
188 Menu structuur van Hal mapbestand geen gekoppeld script kent is alleen de optie aanwezig om een scriptbestand aan te maken. Voor meer informatie over het schrijven van scripts en het bekijken en downloaden van scripts van derden kunt u een bezoek brengen aan de Dolphin Script Zone. Het webadres is http://www.yourdolphin.com/scripts. 6.1.8 Importeren Bestand menu > Importeren
Importeren is het toevoegen van aanvullende instellingenbestanden, Mapbestanden of Scriptbestanden vanuit een externe locatie op uw systeem. Indien u nieuwe Dolphin standaard bestanden importeert worden ze gekopieerd in de standaard directory. Indien u eerder instellingen heeft veranderd dan kunt u nu kiezen om de nieuwe geïmporteerde bestanden van Dolphin te gebruiken of dat u uw eigen instellingen wilt blijven gebruiken. Indien u geen nieuwe Dolphin standaard bestanden importeert dan zullen de bestanden worden gekopieerd in de instellingen directory. Als u eerder instellingen heeft aangepast zult u een waarschuwing krijgen dat u uw aangepaste bestanden gaat overschrijven en als u dat niet wilt kunt u het importeren niet uitvoeren. In elk geval als u beslist om de actieve instellingen te vervangen door de nieuwe geïmporteerde zullen deze veranderingen direct uitgevoerd worden. Importeren van één of meerdere instellingenbestanden: 1. Selecteer de optie importeren. 2. Kies de map waar de nieuwe instellingenbestanden zijn opgeslagen. 3. Selecteer één of meer instellingenbestanden (het is een keuzelijst met meervoudige selectie). 4. Druk OK. 6.1.9 Exporteren Bestand menu > Exporteren
Exporteren van een instellingenbestand is het kopiëren van het instellingenbestand vanuit de instellingen directory op uw machine naar
Menu structuur van Hal
189
een andere locatie, vaak een diskette. Omdat de naam van een instellingenbestand weinig overeenkomst bezit met de naam van het bestand moet u de Export optie gebruiken om er zeker van te zijn dat u een kopie heeft van het juiste bestand. Exporteren van een instellingenbestand: 1. Kies het bestand dat u wilt exporteren uit het lijstvenster. 2. Druk op de knop Exporteren. 3. Kies de directory waar de kopie moet worden geplaatst, in de boomstructuur 4. Druk OK. Het bestand wordt gekopieerd. 6.1.10 Standaards Herstellen Bestand menu > Standaards Herstellen
Algemene Voorkeuren Deze optie geeft de gelegenheid om het instellingenbestand terug te zetten naar de originele status, zoals die was bij installatie van de Dolphin software, of terug naar de status van de laatste update van Dolphin. Actieve Map en Script Gebruik deze instelling om de map- en scriptbestanden voor de actieve applicatie terug te zetten naar de standaard. Het standaard mapbestand is de map die met de versie van Hal is meegestuurd, of een nieuwere versie van dat mapbestand indien het een originele Dolphin map is die is geïnstalleerd via de Internet Updater of de Import functie. U kunt de optie "Herstel naar Standaard" niet gebruiken om naar mapbestanden van derden te herstellen. Alle Mappen en Scripts Hiermee worden alle map- en scriptbestanden hersteld naar de originele versies die door Dolphin zijn geleverd.
190 Menu structuur van Hal
6.1.11 Hal Verlaten Bestand menu > Hal Verlaten
Hiermee sluit u Hal af. Opmerking, als u echter slechts het Hal Regelpaneel wilt minimaliseren druk dan op de ESCAPE toets.
6.2 Beeld Beeld menu
Het menu "Beeld" geeft de mogelijkheid om de instellingen voor het markeersysteem voor de focuste bepalen. 6.2.1 Accentuering Opties Beeld menu > Accentueren Opties > Focus
Menu structuur van Hal
191
De "Accentueren Opties" geven de mogelijkheid om de actieve focus positie te accentueren (markeren). U kunt kiezen tussen verschillende soorten en kleuren voor iedere andere focus soort.
6.2.2 Doc Lezer Beeld > Doc Lezer Instellingen
Selecteer deze menu optie om direct de Doc Lezer instellingen te benaderen. In het "Instellingen" dialoogvenster kunt u alle configuratie opties die beschikbaar zijn voor de Doc Lezer benaderen. Met de Doc Lezer kunt u uw eigen persoonlijke leesomgeving ontwerpen. In deze omgeving kunt u documenten laden en bekijken net zoals webpagina's en andere vormen van tekstuele informatie. Start de Doc Lezer met de CAPS LOCK + NUMERIEK PLUS. verlaat de Doc Lezer met behulp van ESCAPE. U kunt met de pijltoetsen door de tekst heen lopen. Het drukken op de PIJL OMHOOG of OMLAAG zal u per keer een bepaalde eenheid verplaatsen. Het drukken op de PIJL LINKS of RECHTS zal u per keer een woord verplaatsen. 6.2.3 Geavanceerde Opties Sneltoets Accentuering schakelen De Sneltoets Accentuering schakelen optie bepaalt de actie die wordt uitgevoerd wanneer de optie Weergeven in "Accentueren Opties" dialoog op "Op toetsdruk" staat ingesteld. Als de Sneltoets Accentueren niet is geselecteerd zal de focus alleen worden geaccentueerd als de sneltoets wordt gedrukt. Aan de andere kant zal, indien geselecteerd, het drukken op de sneltoets als schakelaar werken, namelijk het aan en uitzetten van de focus accentuering.
6.3 Spraak Spraak menu
Het menu "Spraak" biedt het beheer van de spraak instellingen.
192 Menu structuur van Hal
6.3.1 Stem Spraak menu > Stem
Schakelt de spraak aan of uit. Dit kan ook gebeuren met de volgende sneltoets: Om de spraak aan of uit te schakelen: Druk op LINKER CONTROL + 0 6.3.2 Stem Voorkeuren
Menu structuur van Hal
193
Algemene Voorkeuren Spraak menu > Stem Voorkeuren > Algemene Voorkeuren
De optie Voorkeuren geeft de mogelijkheid om de uitvoer instellingen voor uw spraaksynthesizer te bepalen. Volume De keuzelijst Volume wordt gebruikt om het volume van de spraak aan te passen. De waardereeks is afhankelijk van uw synthesizer. U kunt ook het volume regelen op elk moment van het werk met sneltoetsen: Volume verhogen: Druk op LINKER CONTROL + IS GELIJK Volume verlagen: Druk op LINKER CONTROL + MINUS In sommige omstandigheden kan het zijn dat u de spraak compleet wilt stoppen. Hoewel u dit kunt doen door het volume tot nul te verlagen, is een snellere methode het uitschakelen van de Spraakuitvoer. Spraak aan- en uitschakelen: Druk op LINKER CONTROL + NUL Snelheid De keuzelijst snelheid wordt gebruikt om de snelheid van de spraak aan te passen. De waardereeks is afhankelijk van uw synthesizer. U kunt ook de snelheid regelen op elk moment van het werk met sneltoetsen: Snelheid verhogen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + IS GELIJK Snelheid verlagen: Druk LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + MINUS
194 Menu structuur van Hal
Andere stemkenmerken kunnen een effect hebben op de snelheid bij sommige synthesizers, zoals tussen-woord en tussen-alinea pauze. Instellen Synthesizer Spraak menu > Stem Voorkeuren > Synthesizer Instellen tab
Het Instellen Synthesizer dialoogvenster biedt de gelegenheid uw spraaksynthesizer te kiezen. Selecteer Synthesizer knop Met de knop Selecteer Spraaksynthesizer kunt u een hardware of software synthesizer kiezen uit de actief geconfigureerde synthesizers. U kunt diverse synthesizers in SAM Instellen (pagina 249). Wanneer u drukt op Selecteer Synthesizer zal er een dialoogvenster verschijnen waar u uit een lijst de synthesizer kunt kiezen. De door u geselecteerde synthesizer zal worden gebruikt zodra u op OK drukt. Er kan een korte vertraging optreden terwijl het systeem overschakelt naar de andere synthesizer.
Menu structuur van Hal
195
Indien de Selecteer Spraaksynthesizer knop niets doet, en er wordt gemeld 'geen synthesizer geselecteerd' onderin, komt dat doordat er geen andere Spraaksynthesizers zijn om uit te kiezen. Controleer of uw synthesizer juist is ingesteld en kijk of het is gedetecteerd door SAM door te kijken in SAM Instellen (pagina 249). Selecteer Synthesizer dialoog
Het dialoogvenster Selecteer Synthesizer laat u de spraaksynthesizer kiezen. U krijgt een lijst met beschikbare eenheden gepresenteerd, de eenheden die aanwezig zijn op uw systeem en gedetecteerd door SAM. Selecteer eenvoudig de gewenste eenheid uit de beschikbare lijst om van uitvoereenheid te veranderen. Als er slechts één optie in de lijst staat namelijk 'geen spraaksysteem' zijn er geen geconfigureerde spraaksynthesizers beschikbaar. Controleer of uw synthesizer juist is ingesteld en kijk of het is gedetecteerd door SAM door te kijken in SAM Instellen (pagina 249). Instellen De knop Instellen biedt de mogelijkheid om instellingen voor de Spraak of Brailleleesregel die u op dit moment gebruikt te veranderen. Het brengt u direct naar het dialoogvenster Instellen van die eenheid, hetgeen sneller werkt dan via het SAM configuratie venster. Taal Instelling Niet alle Spraaksynthesizers hebben de mogelijkheid om informatie te verstrekken omtrent de taal of talen die beschikbaar zijn. Indien uw Dolphin software merkt dat dit het geval is, kunt u het taal configuratie venster gebruiken om de taal in te stellen voor elke taalpositie van uw synthesizer.
196 Menu structuur van Hal Hiermee laat Hal weten welke talen de synthesizer spreekt zodat het zeker kan zijn dat het de tekst verstuurt in de juiste tekenset en ook de juiste omschrijvingen geeft als u van taal verandert met een sneltoets. Configureren van de taal in uw synthesizer: 1. Selecteer een onbekende taal uit de taal configuratie oproepkeuzelijst 2. Druk de knop Taalselectie. 3. Kies de juiste taal uit het dialoogvenster. 4. Herhaal de stappen vanaf stap 1 voor iedere taal. Opmerking, het kan zijn dat u naar iedere onbekende taal moet schakelen om uit te vinden wat het is (of bekijk de synthesizer configuratie). Hal zal van elke synthesizer onthouden welke taal configuratie geldt. Stem en Taal Spraak menu > Stem Voorkeuren > Stem en Taal tab
Het "Stem en Taal Instellingen" dialoogvenster geeft u de kans een andere stem te kiezen voor de verschillende spraak contexten. Een Spraak context is een speciaal kenmerk van de uitgesproken tekst die aangeeft waar het vandaan gekomen is of in welke modus u aan het werk bent. Het kan nuttig zijn verschillende stemmen te gebruiken voor verschillende contexten. Het kan helpen bij het onthouden van de modus waarin u werkt of welk soort bedieningselement u bewerkt. Het aantal stemmen dat hier is gekozen en die geprogrammeerd zijn, worden automatisch per synthesizer opgeslagen. Dit betekent dat u als u van synthesizer wisselt een ander set met stemmen heeft, maar dat de stemmen voor de vorige synthesizer zijn opgeslagen en weer zullen worden gebruikt zodra u weer terugschakelt naar deze synthesizer. Schermlezer Taal In deze keuzelijst kunt u kiezen welke stem u wilt gebruiken om de aanwijzingen gelezen door de schermlezer wilt horen. U kunt kiezen uit de beschikbare talen in uw synthesizer. Een aanwijzing is een tekst die niet vanaf het scherm wordt gelezen.
Menu structuur van Hal
197
Als bijvoorbeeld wordt gemeld "Startmenu Zoeken, bevat submenu", zijn de woorden "Startmenu", en "bevat submenu" aanwijzingen. De andere teksten worden van het scherm afgenomen. Gebruikelijk zal de taal van uw schermlezer overeenkomen met uw Systeem toegangstaal (zie "Taal aanpassingssysteem" pagina 235). Scherm Lezer Stem Deze keuzelijst biedt de keuze uit de stemmen die beschikbaar zijn om de tekst die door de scherm lezer wordt gebruikt dus niet van het scherm, bijvoorbeeld het soort element of extra informatie over elementen. Scherm Taal De oproepkeuzelijst schermtaal regelt de taal die de synthesizer gebruikt om tekst vanaf het scherm te lezen. U kunt kiezen uit de beschikbare talen in uw synthesizer. Als bijvoorbeeld wordt gezegd "annuleren knop", staat de tekst "annuleren" op het scherm en wordt uitgesproken in de schermtaal. De andere tekst is een aanwijzing. U kunt de schermtaal ieder moment wijzigen met een aantal sneltoetsen. Dit kan nuttig zijn als u in een omgeving werkt waar meerdere talen worden gebruikt. De Talen vooruit doorlopen: Druk op LINKER CONTROL + PUNT De Talen terug doorlopen: Druk op LINKER CONTROL + KOMMA Tekstgebied stem De Tekstgebied stem wordt gebruikt om een tekst in een werkgebied of werkruimte te lezen. Een tekstgebied is een bedieningselement dat een cursor bevat en die de mogelijkheid heeft om per teken door het gebied te lopen. U kunt bijvoorbeeld een heldere stem kiezen voor het bewerken van tekst of een grotere pauze tussen woorden te melden.
198 Menu structuur van Hal
De uitzondering hierop is wanneer u Lees voor vanaf hier gebruikt. Hoewel u een Werkgebied leest, zal het systeem in plaats daarvan de Lees voor vanaf hier Stem gebruiken. Schermleesstem De Schermlezer stem wordt gebruikt voor alle tekst in uw applicatie die niet in een menu of werkgebied staat. Dit zal de meerderheid zijn van de tekst in uw applicatie. Kies de dialoogstem uit de keuzelijst. Menustem De Menustem wordt gebruikt om een oproepmenu te lezen. U kunt een gewenste stem kiezen uit de keuzelijst. Lees voor vanaf hier Stem De Lees voor vanaf hier Stem oproeplijst bepaalt welke stem wordt gebruikt voor de functie Lees voor vanaf hier. Deze stem zal elke stem verdringen onafhankelijk van het element dat u aan het lezen bent in de functie Lees voor vanaf hier. Dolphin Cursor Stem De Dolphin Cursor Stem is exclusief het voor gebruik van de Dolphin Cursor. Laad Alle Standaard Stemmen Deze knop zorgt ervoor dat de initiële standaard set met stemmen van de synthesizer wordt geladen. Persoonlijke stemmen Spraak menu > Stem Voorkeuren > Gebruiker bepaalde Stemmen tab
Deze optie wordt gebruikt om spraaksynthesizer stemmen aan te maken of te wijzigen. U kunt uw eigen stemmen definiëren of een bestaande aanpassen. Ieder stem bestaat uit een naam en een aantal synthesizer kenmerken. Het actuele aantal synthesizer kenmerken, hun betekenis en mogelijk bereik is afhankelijk van uw synthesizer.
Menu structuur van Hal
199
De groep elementen genaamd "Kenmerken voor…" stelt de basis Spraak karakteristieken in van de stemmen, zoals de toonhoogte en intonatie. De groep "Andere Spraak Kenmerken" bevat andere maar meer synthesizer afhankelijke instellingen. Deze kenmerken staan in een oproeplijst getiteld "Kenmerk". De lijst "Waarde" geeft de mogelijkheid de waarde te veranderen van het actieve geselecteerde kenmerk in de lijst "Kenmerk". Wanneer u gereed bent met het aanpassen van een stem: Druk OK of Toepassen om de verandering te activeren. Indien u een stem heeft veranderd die actief wordt gebruikt door de schermlezer zullen de veranderingen direct gebruikt worden na het drukken van OK of Toepassen. Stem Keuze Gebruik de Taal oproepkeuzelijst om een synthesizertaal te kiezen waarin u de stemmen wilt bewerken. Stemtaal De oproepkeuzelijst Stem Keuze geeft een lijst van alle actieve beschikbare Spraaksynthesizer stemmen. Kies de stem die u wilt gaan bewerken of uit de lijst wilt verwijderen. Toevoegen De knop Toevoegen maakt een nieuwe stem aan. Er is geen limiet aan het aantal stemmen die u kunt aanmaken. Nieuwe stem aanmaken: 1. Druk op de Toevoegen knop. 2. Type de naam in voor de stem die u gaat aanmaken en druk ENTER. De nieuwe stem wordt aangemaakt. U kunt nu die stem bewerken. Wanneer u gereed bent met het bewerken van de kenmerken moet u de nieuwe stem kiezen in het dialoogvenster voor de stemselectie om te gebruiken in de schermlezer.
200 Menu structuur van Hal
Verwijderen De knop Verwijderen haalt de stem weg die is geselecteerd in de stem keuzelijst. Verwijderen van een stem: 1. Selecteer de stem die u wilt verwijderen uit de stem oproepkeuzelijst 2. Druk op de Verwijderen knop. Opmerking: Deze knop zal in grijs worden weergegeven als de stem is gekozen in het stemselectie dialoogvenster. 3. Bevestig dat u de stem wilt verwijderen door op de knop OK in het bevestigingsvenster te drukken. De stem wordt verwijderd. Hernoemen Met deze knop geeft u de stem een andere naam. De naam van een stem beïnvloedt niet de functionaliteit ervan. Stem hernoemen: 1. Selecteer de stem die u van een andere naam wilt voorzien uit de stem oproepkeuzelijst 2. Druk op de Hernoemen knop. 3. Type de nieuwe naam in het werkgebied voor de gekozen stem en druk op ENTER. De stem heeft nu een andere naam. Kenmerken voor De groep kenmerken (parameters) voor bevat de individuele Spraaksynthesizer instellingen voor de geselecteerde stem. Voor een beter overzicht hebben we de snelheid en intonatie kenmerken apart geplaatst. Voor alle andere kenmerken moet u de naam kiezen uit de Kenmerken keuzelijst. Daarna kunt u de waarde veranderen in de waarde keuzelijst. Iedere synthesizer heeft verschillende kenmerken beschikbaar. Indien een element grijs van kleur is, betekent dit dat dit kenmerk niet beschikbaar is in de synthesizer die u gebruikt.
Menu structuur van Hal
201
Een stem veranderen: 1. Selecteer de stem die u wilt veranderen, uit de oproepkeuzelijst Stem. 2. Druk TAB of SHIFT+ TAB totdat u de stem die u wilt bijstellen bereikt. 3. Bewerk de instellingen met behulp van de pijltoetsen tot de stem naar uw zin is. Zodra u een stem verandert zal de testtekst in het testtekst venster worden gelezen met de nieuwe stem. 4. Herhaal de stappen totdat de stem geheel naar wens is ingesteld. Toonhoogte keuzelijst Hier kunt u de toonhoogte van de spraak regelen. Hoe hoger de getallen hoe sneller, maar de reeks van instelmogelijkheden hangt af van de gebruikte synthesizer. Intonatie keuzelijst Hier kunt u de intonatie van de spraak regelen. De intonatie is een aanduiding voor de mate van variatie van de toonhoogte van de spraak omhoog en omlaag in een zin. Een kleine waarde zal resulteren in een monotone soort spraak. Een hoge waarde zal een zeer expressieve bijna zangerige stem maken. Kenmerk keuzelijst Kies hier de spraak synthesizer parameter die u wilt wijzigen. De waarde die ingesteld kan worden wordt getoond in de Waarde keuzelijst eronder. Waarde keuzelijst Deze keuzelijst toont de mogelijke waarden voor de parameter die erboven is geselecteerd. Kies de waarde die u wenst. Testtekst De testtekst is een werkgebied waarin een tekst staat. Deze tekst wordt uitgelezen iedere keer als de waarde van een stemkenmerk wordt gewijzigd. U kunt deze tekst veranderen en iets anders daarvoor in de plaats zetten. Deze testtekst geeft de mogelijkheid om veranderingen aan te brengen en daarna de veranderingen te horen door het lezen van de
202 Menu structuur van Hal tekst, zodat u zeker weet dat de veranderingen de juiste zijn en u geen onverstaanbare stem heeft gemaakt. Laad Standaard Stemmen Deze knop zorgt ervoor dat de initiële standaard set met stemmen van de synthesizer wordt geladen. Welke set dat is hangt af van de synthesizer. De stemnamen die zijn gebruikt zijn afhankelijk van de actieve taal die u gebruikt in het aanpassingssysteem. 6.3.3 Tekenmelding Spraak menu > Tekenmelding
Dit regelt hoeveel en wat er wordt gemeld als een tekst wordt ingevoerd in een document. Er zijn vier keuzes die bepalen wat er gebeurt als u typt: • Tekens - Ieder teken wordt gemeld. • Woorden - Ieder woord wordt gemeld. • Tekens en Woorden - Ieder teken wordt gemeld en ieder woord. • Geen - niets wordt gemeld.
Menu structuur van Hal
203
6.3.4 Toetsenbord Echo Spraak menu > Toetsenbord Echo
Als u op een toets drukt op het toetsenbord die geen betekenis heeft, zal het automatisch spraaksysteem niets te melden hebben omdat er geen verandering op het scherm heeft plaats gevonden. Het Toetsenbord Meldsysteem zal echter spreken. Dit staat bekend als toetsmelding . Het systeem van toetsmelding geeft aan welke toets u heeft gedrukt. Dit heeft dus niets te maken met hetgeen er met de applicatie gebeurt als resultaat van het drukken op een Toetscombinatie. De toetsmelding zal alleen iets melden als u een toets heeft gedrukt en er niets gebeurt in de toepassing. Omdat de toetsmelding de actuele Toetscombinaties meldt, hebben de omschrijvingen die u hoort niets te maken met een functie in uw applicatie. Als u bijvoorbeeld drukt op de toets PIJL OMLAAG, kunnen er twee dingen gebeuren: • Indien het automatisch Spraaksysteem herkent dat de cursor een regel omlaag gegaan is op het scherm, zal het de nieuwe regel lezen. • Indien het automatisch Spraaksysteem geen beweging van de cursor waarneemt, zal de toetsmelding zeggen "pijl omlaag". De toetsmelding wordt geregeld met de instellingen in het dialoogvenster Toetsenbord Melding. Toetsmelding is een goede manier om te bepalen of het drukken op een toets iets heeft uitgevoerd of niet. Dit kan gebeuren als u bijvoorbeeld aan het einde van een keuzelijst of een werkgebied staat. Verder drukken op de pijltoets omlaag zal geen effect hebben. Soms zal een applicatie een piepof pingsignaal geven om aan te duiden dat u geen goede toets heeft ingedrukt. Opmerking: Toetsmelding gebeurt niet onmiddellijk. Er kan een kort tijdsverschil zijn tussen het drukken van de toets en de melding ervan. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat de schermlezer een ogenblik wacht om te zien of de applicatie reageert of niet.
204 Menu structuur van Hal
Toetsenbord Melding U kunt ervoor kiezen om bepaalde toetscombinaties altijd te laten uitspreken door te schakelen van de automatische modus naar de handmatige modus en met behulp van de instellingen. In de automatische modus, worden de toetscombinaties uitgesproken als ze geen verandering op het scherm teweeg brengen (omdat de applicatie ze niet gebruikt heeft). In de handmatige modus, kunt u kiezen welke toetsen altijd worden gemeld. Dit melden gebeurt vooraf aan de gemelde tekst die door de verandering op het scherm is veroorzaakt. Automatische Toetsmelding Het aankruisvak automatische toetsmelding zet het toetsenbord spraaksysteem in de automatische modus. Elke toets wordt gemeld indien u ze drukt en er geen relevante schermverandering plaats vindt. Geselecteerde Toetsmelding Deze aankruisvakken bepalen het melden van toetsenbord toetsen. Automatische toetsmelding moet uitgeschakeld zijn voordat deze bedieningselementen beschikbaar zijn. Ieder aankruisvak zet een toetsmelding voor een specifieke toets of groep van fysieke toetsen aan. U kunt dus selecteren welke toetsen op het toetsenbord worden gemeld en welke niet. De toetsenbordgroepen zijn de volgende: Navigatietoetsen - deze bevatten pijltoetsen, home, end, pagina omhoog en pagina omlaag. Functietoetsen - dit is de bovenste rij toetsen van functietoetsen, normaal F1 tot en met F12. Alfanumerieke toetsen - alle standaard toetsen die u gebruikt om teksten aan te brengen in een document. Control/Alt met Alfanumerieke toetsen - toetscombinaties van de Control of Alt toetsen met een Alfanumerieke toets. Insert/Delete/Backspace - genoemde toetsen. Tab, ENTER, Spatiebalk, Escape - deze enkele toetsen kunnen individueel ingesteld worden.
Menu structuur van Hal
205
Vergrendel toetsen - Num lock, Scroll lock en Caps Lock toetsen. Modificatie toetsen - de toetsen CTRL, SHIFT of ALT die niet in combinatie met een andere toets worden gedrukt. 6.3.5 Tekststijl meldingen Spraak menu > Tekststijl Meldingen
Het dialoogvenster "Tekststijl Meldingen" wordt gebruikt om de spraak bij het melden in de diverse gebieden van het scherm aan te passen. Spraak instellingen omvatten zulke zaken als interpunctie, letter attributen melding (afhankelijk van uw toegangs product) en de regels voor de uitspraak van getallen. U kunt de spraakstijl instellen voor de volgende gebieden en spraak modes: • Werkgebieden - de gebieden met een knipperende tekstcursor. • Promptgebieden - de andere tekstgebieden die geen werkgebieden of menu's zijn. • Menu's - de oproep- en gewone menu's • Lees voor vanaf hier - bepaalt de spraak stijl in de optie Lees voor vanaf hier. • Dolphin Cursor - bepaalt de spraak stijl in de Dolphin Cursor modus. Interpunctie Niveau U kunt kiezen uit verschillende niveau’s voor het uitspreken van interpuncties (leestekens) uit deze keuzelijst. Dit interpunctie niveau heeft betrekking op gewone gesproken tekst, als resultaat van een schermverandering of het drukken op een sneltoets. Kies het niveau voor de punctuatie uit de lijst. Iedere verhoging van niveau geeft aan dat er meer leestekens moeten worden uitgesproken. Getallen melden Getallen kunnen worden gemeld als cijfers, in paren of als getallen. U kunt de stijl kiezen voor de gewenste melding in de groep "Getallen Melden" in uw Spraakstijl eigendommenblad. Getallen melden in cijfers betekent dat elk cijfer apart wordt gemeld, bijvoorbeeld twee drie vier. Getallen melden als getallen houdt in dat de
206 Menu structuur van Hal numerieke waarde in woorden wordt uitgesproken, bijvoorbeeld twee honderd vier en dertig. Getallen melden in paren breekt de numerieke waarde af in een serie van twee cijfers. Dit wordt in het dagelijks gebruik veel toegepast. Uitspraak in paren wordt vaak gebruikt om een telefoonnummer of datum door te geven, zoals bijvoorbeeld het jaar 1996 omschreven zal worden als negentien zes en negentig, indien de instelling voor paren is ingesteld. Meldingen De aankruisvakken in de Melden groep zetten de melding van relevante tekens en regelkenmerken aan. Teken kenmerken worden gemeld op basis van het teken op het scherm (in uw document). Het meldt niet de tekens die gebaseerd zijn op de status van de werkbalk van een tekstverwerker die actueel het lettertype aangeeft waarin de volgende letter zal staan. Als u met de pijltoetsen een teken naar links of rechts gaat zal het kenmerk melden afhankelijk zijn van het type van elk teken dat u bereikt. Opmerking, sommige van de tekenkenmerken zijn alleen beschikbaar in bepaalde situaties, bijvoorbeeld sommige kenmerken zijn alleen geldig voor Microsoft Word documenten of voor HTML pagina's. 6.3.6 Algemene Meldingen Hoofdletters melden De keuzerondjes Woorden en Pieptonen geven de keuze om hoofdletters te melden in woorden of met pieptonen. Als u Woorden kiest zal de Spraak de hoofdletters als volgt melden: • "Hoofdletterteken" – betekent dat een enkele letter een hoofdletter is. Dit wordt alleen gebruikt als u door een document loopt per letter. • "Hoofdletter" – betekent dat een woord begint met een enkele hoofdletter. • "Alles Hoofdletters" – betekent dat een woord geheel in hoofdletters is geschreven. • "Gemengd hoofdletters" – betekent dat een woord één of meerdere hoofdletters bevat.
Menu structuur van Hal
207
Indien u pieptonen kiest wordt er een oproepkeuzelijst getoond met het etiket "Gebruikt geluid". Gebruik deze keuzelijst om een pieptoon te kiezen die u wilt horen als er een hoofdletter staat. De geselecteerde pieptoon zult u te horen krijgen als u van optie verandert. De aanwezigheid van pieptonen is afhankelijk van de gebruikte synthesizer. • Een enkele pieptoon wordt gebruikt voor het aangeven van een hoofdletterteken of een woord beginnend met een hoofdletter. • Twee pieptonen geven een woord aan met een andere combinatie van hoofdletters. Braille Veranderingen melden Als dit aankruisvak is geselecteerd zullen veranderingen die u aanbrengt in de Braille via sneltoetsen, worden gemeld. Dit omvat mede de volgende Braille opties: • Literatuur Modus • Fysieke Modus • Ontwerp Modus • Uitgebreide Modus • Kenmerk Modus • Cursorsoort • Cursor zichtbaar • Zes of Achtpunts Braille • Routingknop actie • Braille aan en uit Melden 'geen focus gedetecteerd' Dit aankruisvak bepaalt of een melding 'geen focus gedetecteerd' plaats vindt wanneer Hal geen focus kan detecteren. Klembordacties melden Dit aankruisvak bepaalt of de klembord activiteit wordt gemeld, bijvoorbeeld als de tekst wordt geknipt, gekopieerd of geplakt naar of van het klembord. Een "Klembord toets mapping" dialoog is beschikbaar ter ondersteuning van deze functie. Dit dialoog bevat instellingen die het mogelijk maken om
208 Menu structuur van Hal alternatieve sneltoetsen te bepalen voor de knippen, kopiëren en plakken instructies. De sneltoetsen behoeven slechts te worden gewijzigd als uw besturingsprogramma niet de standaard toetsen gebruikt voor deze functies. Herhalingen
In de Spraak voorkeuren opent de knop "Herhalingen" het dialoogvenster "Teken herhaal instellingen". Dit dialoog bevat de opties voor de afhandeling van herhaalde tekens. De instellingen worden algemeen toegepast maar zijn geactiveerd per situatie door het selecteren van het aankruisvak "Herhalingen" in de spraak stijl meldingen instellingen. Het melden van de herhaalde tekens is ook bepaald door de instelling van de interpunctie niveau optie. Als het teken, in het interpunctie niveau instelling, niet wordt gemeld zal ook de melding van het herhaalde teken achterwege blijven. Klembord toets mapping In de Spraak voorkeuren opent de knop "Klembord toets mapping" een dialoog waarbinnen u de sneltoetsen kunt instellen voor kopiëren, knippen en plakken. De sneltoetsen behoeven slechts te worden gewijzigd als uw besturingsprogramma niet de standaard toetsen gebruikt voor deze functies. Standaard toets toewijzingen: Kopieer CTRL + C Knippen CTRL + X Plakken CTRL + V
Menu structuur van Hal
209
De sneltoetsen worden gebruikt door de functie "Klembordacties melden". Ze veranderen niet de manier van werken met de klembordacties door het besturingsprogramma. 6.3.7 Breedsprakigheid niveau Braille menu > Breedsprakigheid niveau Spraak menu > Breedsprakigheid niveau
Het kiezen van het niveau van breedsprakigheid voor de Braille of spraak. Breedsprakigheid instellingen regelen de hoeveelheid informatie die wordt gegeven door Hal en de manier waarop deze informatie wordt gemeld. De opties zijn: • Minimum • Laag • Gemiddeld • Hoog Indien u situatie regels heeft bepaald zal deze instelling alleen de actieve situatie veranderen. 6.3.8 Monitor Markeringen Spraak menu > Monitor Markeringen
Schakelt alle Monitor Markeringen aan of uit. De implementatie en het doel van de monitor markeringen worden bepaald door de auteur van de map. Waar een monitor markering is geïmplementeerd binnen een map moet deze worden gedocumenteerd in de Applicatie Notities. Het selecteren van "Monitor Markeringen Aan" bepaald of de betreffende monitor markering actief is in de gegeven situatie. 6.3.9 Klik en lees vanaf hier Spraak menu > Lees voor vanaf hier > Klik en Lees vanaf hier
Als "Klik en Lees vanaf hier" geselecteerd is kan de Lees voor vanaf hier functie worden gestart en gestopt door simpel de middelste muisknop te gebruiken. Dit zal het Lees voor vanaf hier starten op de positie van de muis aanwijzer.
210 Menu structuur van Hal
Dit kan worden geactiveerd door in het "Spraak" menu de optie "Klik en Lees vanaf hier" te selecteren of via het "Spraak" eigenschappenblad. 6.3.10 Geavanceerde Opties Cursor Dolphin Cursor automatisch gebruiken aankruisvak Met deze instelling kunt u de automatische Dolphin Cursor aan of uit zetten. De automatische Dolphin Cursor is een speciale functie die als onderdeel van een mapbestand kan worden geprogrammeerd. Wanneer een mapbestand voor een applicatie wordt aangemaakt kunnen bepaalde onderdelen aangemerkt worden om automatisch de Dolphin Cursor te gebruiken, wat in de praktijk betekent dat de Dolphin Cursor automatisch aangeschakeld kan worden wanneer de toetsenbord Focus wordt verplaatst naar bepaalde onderdelen van uw applicatie. Dit is handig als er geen focus bestaat in het bepaalde venster. Deze optie kan ook aan en uit worden gezet met behulp van een sneltoets. Voor het aan of uit schakelen van de auto Dolphin Cursor: Druk op LINKER CONTROL + 4. Beperk Dolphin Cursor tot actief gebied aankruisvak Standaard zal Hal de Dolphin Cursor beperken tot het actieve gebied als het gebied wordt aangegeven als een beperkt gebied. U kunt dit gedrag uitschakelen door de selectie van dit aankruisvak te verwijderen. Ook is het mogelijk om deze optie met een sneltoets te schakelen. Voor het aan en uitschakelen van de optie Beperk Dolphin Cursor tot actief gebied: Druk op LINKER CONTROL + 2. Merk op dat deze instelling alleen actief wordt zodra u de volgende keer schakelt naar de Dolphin Cursor. Gebruik de Dolphin Cursor niet wanneer u met tab schakelt tussen de Formulier velden aankruisvak
Menu structuur van Hal
211
Wanneer deze optie is geselecteerd wordt u automatisch in de Formulier Modus gebracht als u schakelt tussen elementen met de Dolphin Cursor. Dit vereenvoudigt het invullen van formulieren zonder constant handmatig de Formulier Modus te selecteren. Deze optie kan ook aan en uit worden gezet met behulp van een sneltoets. Automatische Formulier Modus schakelen: Druk op CAPS LOCK + ENTER. Schema Breedsprakigheid Spraak menu > Geavanceerde Opties > Breedsprakigheid Schema's tab Braille menu > Geavanceerde Opties > Breedsprakigheid Schema's tab
Breedsprakigheid instellingen bepalen hoeveel informatie wordt gemeld door Hal, en hoe deze informatie wordt weergegeven. Er zijn een aantal standaard niveau's bepaald die u kunt bijwerken totdat ze naar wens werken. U kunt ook nieuwe breedsprakigheid schema's toevoegen. Breedsprakigheid Gebruik deze oproepkeuzelijst om te kiezen uit de schema's die beschikbaar zijn. Alle verdere veranderingen in dit dialoogvenster worden toegepast op het geselecteerde schema. Toevoegen U kunt extra breedsprakigheid schema's toevoegen door te drukken op de Toevoegen knop. U krijgt een dialoogvenster voorgeschoteld waar u een naam kunt opgeven voor het nieuwe breedsprakigheid schema. Wanneer u een nieuw breedsprakigheid schema toevoegt zullen de standaard waardes worden gekopieerd vanaf het schema dat was opgeroepen voordat u op Toevoegen drukte. Opmerking: Hal zal automatisch de eigen breedsprakigheid schema's van een nummer voorzien en dit nummer toevoegen aan het eind van de naam.
212 Menu structuur van Hal
DELETE De knop Verwijderen geeft de mogelijkheid om een eigen breedsprakigheid schema te verwijderen. Hernoemen De knop Hernoemen biedt de mogelijkheid om een bepaald eigen breedsprakigheid schema een andere naam te geven. Opmerking: Hal zal automatisch de eigen breedsprakigheid schema's van een nummer voorzien en dit nummer toevoegen aan het eind van de naam. Dit nummer is niet te wijzigen.
Schema op standaard instellen De knop Schema op standaard instellen biedt de mogelijkheid om de originele instellingen van het schema te herstellen. Deze knop is alleen beschikbaar voor de standaard breedsprakigheid schema's maar niet voor de zelf aangemaakte schema's. Toevoegen bij bekijken Breedsprakigheid Schema via sneltoets. Hal biedt u de mogelijkheid om tussen de verschillende breedsprakigheid schema's te schakelen met behulp van een sneltoets, deze is standaard de CAPS LOCK + IS GELIJK voor de spraak breedsprakigheid en LINKER SHIFT + CAPS LOCK + IS GELIJK voor de braille breedsprakigheid schema's. Dit aankruisvak geeft de mogelijkheid om de breedsprakigheid schema's te kiezen die met de sneltoets kunnen worden geselecteerd. Als het aankruisvak is geselecteerd kunt u dit breedsprakigheid schema veranderen met de sneltoets, indien niet geselecteerd kan dit schema niet worden benaderd via de sneltoets. Soort Element Gebruik de oproepkeuzelijst om het soort element te kiezen dat u wilt wijzigen. Alle andere instellingen in dit groepvenster zullen de breedsprakigheid instellingen voor dit element wijzigen.
Menu structuur van Hal
213
Spraak/Braille Soort Gebruik de oproepkeuzelijst om het soort element te kiezen. Alle andere instellingen in groepvenster van de Spraak/Braille Soort geven aan hoe deze elementsoort wordt gemeld. Spraak bij Verlaten De spraak breedsprakigheid instelling is alleen beschikbaar als de optie "Melden van soort gebied dat de Focus bevat" is geselecteerd. "Melden van soort gebied dat de Focus bevat" regelt het melden van een soort gebied als de focus op dat gebied komt, De instelling "Spraak bij Verlaten" zal het soort gebied opnieuw melden bij het verlaten van de focus uit dat gebied. Voorbeeld: Neem aan dat deze optie is aangezet voor het soort gebied "groepvenster". Wanneer u met tab binnen het groepvenster "Melden soort" komt zal Hal uitspreken "Melden soort groep" gevolgd door de omschrijving van de focus. Ga verder met de tab in dit groepvenster. Zodra men buiten het groepvenster komt zal Hal uitspreken "Groep verlaten" gevolgd door de omschrijving van de nieuwe focus positie. De melding "Melden soort groep" zodra de focus in dat groepvenster terechtkomt wordt bepaalt door de instelling van "Melden van soort gebied dat de Focus bevat". De melding "Groep verlaten" wanneer de focus het groepvenster verlaat wordt bepaald door de optie "Spraak bij verlaten". Randen Gebied invoegen Dit aankruisvak heeft invloed op het tonen van de regel bij de fysieke navigatie. Als het aankruisvak is geselecteerd zullen de randen van het element worden meegenomen in de fysieke regel, als het aankruisvak niet is geselecteerd zullen de randen van het element worden genegeerd. Breedsprakigheid voor de Status Dit dialoogvenster biedt de mogelijkheid de melding van de statusinformatie te veranderen.
214 Menu structuur van Hal
Gebied Status Dit aankruisvak bevat alle statusinformatie die beschikbaar is voor het actieve element. Hal zal de statusinformatie melden in de volgorde die in de lijst is bepaald. Omhoog Gebruik de omhoog knop om de geselecteerde optie hoger op de lijst geplaatst te krijgen. Omlaag Gebruik de omlaag knop om de geselecteerde optie lager op de lijst geplaatst te krijgen. Bij verplaatsing binnen dezelfde container alleen spraak verandering Deze breedsprakigheid instelling slaat op de status die is geselecteerd in de Gebied Statuslijst. Het kan worden gebruikt om Hal te laten stoppen met het steeds weer herhalen van dezelfde informatie. Indien geselecteerd zal Hal de statusinformatie niet melden als die hetzelfde is als de statusinformatie van het vorige element, zolang in dezelfde container wordt rondgegaan. "Container" betekent hier het gebied dat de actieve focus bevat, zoals een groepvenster. Positie gerelateerd aan Focus en Gebiedsoort Gebruik deze knoppen om te kiezen wanneer de status informatie zal worden gemeld. Deze instelling slaat op de status die actief geselecteerd is in de lijst. Voor Kies "Voor" om de status informatie voor het etiket en soort element gemeld te krijgen, bijvoorbeeld "focus OK knop" waarbij "focus" is de status, "OK" het etiket en "knop" het soort element aangeeft.
Menu structuur van Hal
215
Tussen Kies "Tussen" om de status informatie tussen het etiket en soort element gemeld te krijgen, bijvoorbeeld "OK focus knop" waarbij "focus" is de status, "OK" het etiket en "knop" het soort element aangeeft. Na Kies "Na" om de status informatie na het etiket en soort element gemeld te krijgen, bijvoorbeeld "OK knop focus" waarbij "focus" is de status, "OK" het etiket en "knop" het soort element aangeeft. Uit Kies "Uit" indien u de status van het actieve geselecteerde element in de lijst niet gemeld wilt hebben. Waarde Deze oproep keuzelijst biedt de mogelijkheid om meer detail te laten melden wanneer de status wordt gemeld. Kies de bepaalde status die u wilt bewerken uit de lijst en gebruik de keuzerondjes eronder om aan te geven hoe u de status wilt laten melden. Standaard Omschrijving Kies "Standaard Beschrijving" om de standaard omschrijving van de status te gebruiken. Specificatie Kies " Specificatie" indien u een eigen tekst wilt opgeven als beschrijving van de status. Specificatie gebied Gebruik dit "specificatie gebied" om uw eigen tekst voor de beschrijving van de status aan te brengen.
216 Menu structuur van Hal
Bevat mede Elementsoort Selecteer het aankruisvak "Bevat mede Elementsoort" als de beschrijving die u in het "specificatie" tekstgebied heeft aangegeven mede de elementsoort bevat. Als u dit aankruisvak selecteert zal Hal de soort van het element niet melden aangezien het veronderstelt dat u reeds in de tekst heeft aangegeven om welke soort het gaat. Uit Kies uit indien u deze status niet wilt laten vermelden. Monitor Markeringen Spraak menu > Geavanceerde Opties > Monitor Markeringen tab
Deze optie kan worden gebruikt om individuele Monitor Markeringen aan of uit te schakelen. Instellen Markeringen Gebruik deze oproepkeuzelijst om een aantal Monitor Markeringen in een lijst op te roepen. U kunt een lijst van alle Monitor Markeringen krijgen voor gebieden die actief getoond worden op het scherm, of een lijst met Monitor Markeringen voor alle actieve toepassingen of u kunt een lijst kiezen met alle Monitor Markeringen voor een bepaald mapbestand. Markering actie Deze keuzelijst toont alle Monitor Markeringen in de geselecteerde set. Gebruik de aankruisvakken vooraan iedere lijstoptie om de Monitor Markering aan of uit te zetten.
6.4 Braille Braille menu
Het "Braille" menu stelt u in staat om de braille uitvoerinstellingen te beheren.
Menu structuur van Hal
217
6.4.1 Braille uitvoer Braille menu > Braille Uitvoer
Schakelt Braille in of uit. Dit kan ook gebeuren met de volgende sneltoets: Braille in of uitschakelen: Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + =. 6.4.2 Algemene Voorkeuren Braille menu > Algemene Voorkeuren
Het dialoogvenster Braille Uitvoer Instellen bevat een aantal instellingen voor het Braille-systeem, die niet afhankelijk zijn van de applicatie. Vertaal Tabellen Braille menu > Algemene Voorkeuren > Vertaal Tabellen tab
Computer Braille In deze lijst kiest u de braille computercode tabel die u op de leesregel wilt gebruiken. U kunt kiezen uit verschillende talen. Literatuur Braille In deze lijst kiest u de Braille literatuur tabel die u op de leesregel wilt gebruiken. U kunt kiezen uit verschillende talen.
Het Braille Instellen dialoogvenster geeft de gelegenheid om uw Braille-eenheid te kiezen. Selecteer Braille Eenheid knop De knop Selecteer Brailleleesregel wordt gebruikt om te kiezen welke verversbare Brailleleesregel wordt gebruikt. U kunt elke Braille-eenheid kiezen die is geconfigureerd. U kunt diverse eenheden instellen bij SAM Instellen (pagina 249) (Configuratie menu > SAM Instelling). Wanneer u drukt op Selecteer Brailleleesregel zal een dialoogvenster verschijnen en u kunt hier een Braille-eenheid uit de lijst kiezen. Uw geselecteerde eenheid zal worden gebruikt zodra u op OK drukt.
Menu structuur van Hal
219
Selecteer Braille Eenheid dialoog
Het dialoogvenster Selecteer Braille Eenheid biedt de mogelijkheid om uw Braille-eenheid te kiezen. U krijgt een lijst met beschikbare eenheden gepresenteerd, de eenheden die aanwezig zijn op uw systeem en gedetecteerd door SAM. Selecteer eenvoudig de gewenste eenheid uit de beschikbare lijst om van uitvoereenheid te veranderen. Als de enige optie die in de lijst aanwezig is 'geen Braille eenheid' is, dan komt dat doordat er geen Braille-eenheden zijn geconfigureerd en kunt u niet kiezen. Controleer of uw Braille-eenheid juist is geconfigureerd en kijk of het correct is gedetecteerd door SAM, door te kijken in SAM Instellen (pagina 249) (Configuratie menu > SAM Instelling). Braille Rolmarges De rolmarges bepalen de afstand die de Braille-eenheid zal verschuiven als u drukt op de Teruglezen of Vooruitlezen toetsen. Dit is ook de breedte die de leesregel schuift als de cursor de linker of rechterkant van de leesregel voorbij gaat en cursor volgen actief is. 6.4.3 Algemene Meldingen Braille menu > Algemene Meldingen
220 Menu structuur van Hal
Veranderingen Braille tonen Als dit aankruisvak is ingeschakeld zullen de veranderingen die plaats vinden in de Braille door het gebruik van de sneltoetsen worden weergegeven. Dit omvat mede de volgende Braille opties: • Literatuur Modus • Fysieke Modus • Ontwerp Modus • Uitgebreide Modus • Kenmerk Modus • Cursor soort • Cursor zichtbaar • Zes of Achtpunts Braille • Routing knop actie • Braille aan en uit Weergeven Geen focus gedetecteerd Dit aankruisvak bepaalt of een melding 'geen focus gedetecteerd' plaats vindt wanneer Hal geen focus kan detecteren. Beperkingen in Fysieke Modus Deze twee lijsten geven u de mogelijkheid om verschillende Braille tekens te gebruiken om de grenzen van verschillende objecten weer te geven. In de eerste lijst kiest u het object en in de tweede de grenskarakters. 6.4.4 Invoer Braille menu > Invoer
Het Invoer menu biedt de mogelijkheid om de opties voor de braille invoer te veranderen. Braille Invoer bepaalt de actie die de braille routing knoppen uitvoeren. Additioneel zijn er bepaalde braille-eenheden die "Braille Toetsinvoer" hebben, d w z het gebruik maken van de toetsen op de braille-eenheid om tekst in te voeren.
Menu structuur van Hal
221
Brailletoetsen Braille menu > Invoer > Brailletoetsen
Als deze optie aan staat kunt u tekens intypen via zes of acht knoppen op uw Braille eenheid. De knoppen die u gebruikt om te typen zijn afhankelijk van de Eenheid, en niet alle eenheden hebben deze mogelijkheid. Invoer via zes toetsen kan nuttig zijn als u wilt typen zonder de handen van de Braille eenheid af te halen. Computer code wordt gebruikt voor deze manier van typen. Braille menu > Invoer > Literatuur invoer
Als deze optie aan staat kunt u tekens intypen via zes of acht knoppen op uw Braille eenheid. De knoppen die u gebruikt om te typen zijn afhankelijk van de Eenheid, en niet alle eenheden hebben deze mogelijkheid. Het is ook beperkt tot de ondersteunde Braille tabellen. Routing Knoppen Braille menu > Invoer > Routing Knoppen
Het "Invoer vanuit Eenheid" dialoogvenster geeft de mogelijkheid om in te stellen wat de routingknoppen moeten doen op uw Braille-eenheid en selecteert of de Braille Invoer Modus aan staat. Routingknoppen Actie Deze keuzerondjes bepalen wat er gebeurt als u een routing knop drukt op uw Braille eenheid. De keuzen zijn het uitvoeren van een linker muisklik, een dubbelklik, een rechter muisklik of het omschrijven van het teken op dat punt. Tweede Routingknoppen Actie Deze keuzerondjes bepalen wat er gebeurt als u een routing knop drukt op uw Braille eenheid. De keuzen zijn het uitvoeren van een linker muisklik, een dubbelklik, een rechter muisklik of het omschrijven van het teken op dat punt. Niet alle Braille eenheden hebben een tweede rij met routing knoppen.
De "Invoer vanaf Eenheid met de Dolphin Cursor" dialoogvenster geeft de mogelijkheid om in te stellen wat de routing knoppen op uw Braille eenheid doen bij gebruik van de Dolphin Cursor. 6.4.5 Tekens Braille menu > Tekens
Het menu Tekens biedt de mogelijkheid om verschillende Braille instellingen te veranderen die tekens op uw Braille-eenheid weergeven. Dit omvat mede de Literatuur Braille modus en de Uitgebreide Eenheid modus. Literatuur Braille menu > Tekens > Literatuur
Deze instelling zet de Literatuur Braille optie aan of uit. Indien u de optie aanzet zal de Braille eenheid de Braille in Literatuur Braille weergeven, anders zal het de Computer Braille gebruiken. We gebruiken de term "Literatuur Braille" aangezien het de grade 1 en grade 2 Braille gebruikt. Uitgebreid Braille menu > Tekens > Uitgebreid
Gebruik deze instelling om de optie Uitgebreid Braille aan of uit te zetten. Als deze aan staat zal elk teken dat een kenmerk heeft anders dan "normaal" gemarkeerd worden, meestal door toevoeging van de punt 8. Opties Braille menu > Tekens > Opties...
Het Tekens dialoogvenster geeft de mogelijkheid om de verschillende Braille instellingen te veranderen die te maken hebben met het weergeven van tekens op de Braille eenheid. Dit omvat mede de Literatuur Braille modus en de Uitgebreide Eenheid modus.
Menu structuur van Hal
223
Cursor Woord Samengetrokken In de Literatuur modus kunt u ervoor kiezen het woord met de cursor samen te trekken of niet samen te trekken. Dit aankruisvak schakelt tussen deze mogelijkheden. Indien deze optie uitgezet is wordt het woord met de cursor geschreven in Computer Braille. Indien het woord niet is samengetrokken wordt het bewerken van documenten eenvoudiger. Hoofdletters Weergeven Sommige versies van Literatuur Braille geven een hoofdletter aan met een speciaal voorloopteken voor de letter of de samentrekking genaamd het Hoofdletterteken. Andere versies van de Literatuur Braille staan het weglaten van zo'n teken toe en sparen daarmee ruimte. Acht Punt Braille Het ‘8 Punt Braille aankruisvak’ schakelt tussen het gebruik van de zespunts en achtpunts Braille modes. Dit is vooral zinvol bij het gebruik van Computer Braille, waarbij de onderste punten bijvoorbeeld kunnen worden gebruikt om hoofdletters en andere speciale tekens weer te geven. In verschillende Computer codes bijvoorbeeld worden hoofdletters weergeven door de punt 7 toe te voegen aan het standaard Braille teken voor die letter. U zou ook voor de zespunts Braille kunnen kiezen als u een probleem heeft met het lezen van de achtpunts versie. Trillende Hoofdletters Deze optie, die speciaal geschikt is bij de zespunts Braille, maakt dat de hoofdletters op uw Braille eenheid knipperen. De knippersnelheid hiervan wordt geregeld door de knippersnelheid instelling in het dialoogvenster van de Cursor. Uitgebreide Tekens De Uitgebreide tekens opties bepalen wat er precies wordt verstaan onder een "Uitgebreid" teken. Selecteer deze kenmerken zoals u ze wilt gebruiken.
224 Menu structuur van Hal
Stijl laat u kiezen hoe u een uitgebreid teken weergegeven wilt hebben. Standaard wordt punt 8 toegevoegd aan het teken. Andere opties zijn: • punt 7 • punt 7 en 8 • punt 8 • punt 7 knipperend • punt 7 en 8 knipperend • punt 8 knipperend 6.4.6 Ontwerp Braille menu > Ontwerp
Met de opties in dit menu kunt u het ontwerp van de Braille-eenheid instellen. Fysieke Modus Braille menu > Ontwerp > Fysieke Modus
Deze optie schakelt tussen de Fysieke en Logische modes. De Fysieke modus geeft de mogelijkheid om het fysieke ontwerp van elementen op het scherm te bepalen. De Logische modus toont de logische associatie van een incidentele tekst met de focus. Dit is gelijk aan de spraakuitvoer. Deze modus is nuttig voor het werken met dialoogvensters als de schermlezer de tekst etiketten aan de bijbehorende bedieningselementen koppelt, enzovoort. Volgen Braille menu > Ontwerp > Volgen
Dit aankruisvak bepaalt of de Braille eenheid de verplaatsing van de focus in de Fysieke modus volgt als u de applicatie gebruikt. Normaal zet u Volgen aan, maar het kan zijn dat u dat niet wilt om een bepaald gebied op het scherm in de gaten te houden.
Menu structuur van Hal
225
Opties Braille menu > Ontwerp > Opties
In deze ontwerp opties in dit dialoogvenster kunt u de Fysieke modus van de Braille eenheid instellen. Tevens bevat het opties zoals het schuiven van de regels tijdens het vooruit en achterwaarts navigeren, of de begin en einde markeringen worden weergegeven en of het fysieke ontwerp van het scherm wordt getoond. Voorwaarts en Terug schuiven In dit aankruisvak wordt aangegeven of de toetsen Teruglezen en Vooruitlezen door de regels heen gaan op het scherm in de Fysieke modus. Indien deze optie is uitgezet worden deze twee toetsen beperkt tot de actieve regel. Als echter Rondgaan is aangezet bent u in staat om door het hele venster te lezen met de toetsen Vooruitlezen en Teruglezen.
Alleen complete woorden weergeven Regelmatig zijn tekstregels langer dan de lengte van de Braille eenheid, hetgeen betekent dat een Braille eenheid slechts een deel van een regel per keer kan weergeven. Om het volgende deel van de tekst te zien drukt u op de toets Braille Vooruit Verplaatsen. Dit kan tot resultaat hebben dat woorden gesplitst worden aan het einde en begin van de Braille regel als u vooruit gaat. Het selecteren van de optie "Alleen Complete Woorden Weergeven" voorkomt dat de woorden verminkt worden omdat ze niet op de Braille regel passen. Dit is bijzonder nuttig als u contract Braille codes gebruikt zoals UK Grade 2 Braille. Deze optie betekent dat de rol marge positie wordt bijgesteld gebaseerd op de positie van de woorden. Als u vooruit verplaatst maar het volgende woord past niet op uw Braille regel zal een gat worden weergegeven na het laatste teken van het laatste woord dat nog op de regel past. Dit maakt het eenvoudiger om te klikken na het laatste woord dat wordt weergegeven. Het geeft tevens duidelijker aan dat dit het einde van een woord is. Wanneer er meer spaties of ruimtes zijn die meerdere Braille cellen overbruggen kan het zijn dat, bij het verplaatsen vooruit of achteruit, de tekst niet begint in de uiterst linkse cel.
226 Menu structuur van Hal
Waar een woord het totaal aantal Braille cellen overschrijdt zal het woord verminkt verschijnen op de Braille eenheid, dat wil zeggen dat het zich gedraagt alsof de optie "Alleen Complete Woorden Weergeven" is uitgeschakeld. Het kan ook voorkomen dat grote delen van de Braille regel blanco zijn. Begin en Einde regel markeringen Deze twee aankruisvakken bepalen of er een markeringsteken wordt geplaatst aan het begin en einde van regels of teksten in de Fysieke modus. Dit kan nuttig zijn wanneer Rondgaan aan staat en u wilt weten wanneer u van de ene regel naar de andere gaat. Ontwerpmodus Tonen Met dit aankruisvak wordt de Ontwerp modus aangezet of uitgezet voor de Fysieke modus. Met Ontwerp aan worden de tekens op de regel zo goed mogelijk op de Braille eenheid geplaatst zodanig dat het schermontwerp zoveel mogelijk wordt gevolgd. Dit kan resulteren in enige compressie of expansie. Indien Ontwerp is uitgezet zal de Braille eenheid alleen de tekens weergeven en de spaties (bijvoorbeeld tussen kolommen), maar het ontwerp zal mogelijk niet geheel het schermontwerp volgen. Vergroot spatieruimte Wanneer Ontwerp weergeven uit staat bepaalt deze instelling of de spaties in een regel tekst worden weergegeven op de Braille eenheid. Pixels per Cel in spatieruimte Met Ontwerp weergeven Uit bepaalt deze optie hoeveel Braillecellen moeten worden gebruikt voor de ruimtes in de tekstregel. Ontwerpmodus De regels, woorden en tekens aankruisvakken bepalen de manier waarop Tekens worden geplaatst op de Braille eenheid in de Fysieke modus wanneer Ontwerp weergeven is aangezet. Ieder item (regel, woord of teken) wordt geplaatst in de cellen die ermee overeenkomen.
Menu structuur van Hal
227
Vergroot binnen spatieruimte Dit aankruisvak geeft de mogelijkheid dat een set tekens in een ruimte worden geplaatst die erop volgt indien Ontwerp weergeven is aangezet. Dit kan resulteren in een verminderde compressie van de tekens, maar de ruimte, bijvoorbeeld tussen twee kolommen tekst, zal niet de juiste grootte aangeven. Koppeltekens tonen In de Fysieke modus en met Ontwerp weergeven aangezet zal, indien expansie nodig is, de extra ruimte die de tekst inneemt worden gevuld met koppeltekens. Met dit aankruisvak wordt bepaald of deze koppeltekens worden weergegeven of niet. Ontwerp Lengte De Ontwerp Lengte is het aantal Braillecellen die over het hele scherm moet worden verdeeld. De hoeveelheid ruimte die één Braillecel vertegenwoordigt is de totale scherm resolutie gedeeld door dit getal. Indien u bijvoorbeeld een 800-pixel scherm resolutie gebruikt en een Ontwerp Lengte van 80, zal iedere cel op de Braille eenheid 10 pixels vertegenwoordigen. 6.4.7 Statuscellen Dialoogvenster Braille menu > Statuscellen...
In het Statuscellen dialoogvenster worden de instellingen veranderd die aangeven wat er in de statuscellen van uw Braille eenheid wordt weergegeven. Selecteer de instellingen die u wenst. De optie die u kiest zal worden weergegeven in de statuscellen in de volgorde van verschijning in het dialoogvenster. Iedere optie beslaat één cel. Functies op Eenheid Deze statuscel toont de actuele instelling van de verschillende modes van het Braillesysteem, inclusief de Kenmerk Modus, Literatuur Braille, Fysieke modus en Volgen. De bovenste 4 punten tonen welke kenmerk modus actief is: Als deze laag staan, dan toont de leesregel de normale tekens. De letters A tot en met E
228 Menu structuur van Hal geven de 5 verschillende kenmerken weergaven aan, als u de kenmerken doorlopen toets gebruikt. F geeft de omschrijving modus aan. De onderste 4 punten geven andere instellingen weer: • Punt 3: Literatuur Braille(hoog)/Computer Braille(laag). • Punt 6: Fysieke Mode(hoog)/Logische Mode(laag). • Punt 7: Focus in de leesregel(hoog)/Focus buiten de leesregel(laag). • Punt 8: Volgen aan(hoog)/uit(laag). Cursorpositie Deze statuscel geeft de positie van de cursor aan in een regel tekst in een tekstgebied. De bovenste vier punten geven de tientallen en de onderste vier de eenheden weer. De punten 245678 geven bijvoorbeeld aan dat de cursor staat op positie 0 (uiterst links). Bedenk wel dat het aantal tekens dat zich in een regel kan bevinden afhankelijk is van de lettergrootte en de grootte van het venster. Focussoort Deze statuscel geeft het type en de status van de focus aan. Dit is vooral zinvol in de Fysieke modus. Kenmerken De verschillende aankruisvakken voor de kenmerken geven de kenmerken weer van het teken dat onder de cursor staat in een tekstgebied. De informatie is exact dezelfde als in de Kenmerk modus functie. 6.4.8 Cursor Braille menu > Cursor
Dit menu bepaalt de verschijning van de cursor. De meeste instellingen gelden slechts bij het bewerken van een tekst in een tekstgebied.
Menu structuur van Hal
229
Zichtbaar Braille menu > Cursor > Zichtbaar
Met deze instelling wordt bepaald of de cursor zichtbaar is op de Braille-eenheid. In een tekstgebied is de Braille cursor een enkele cel, die verschijnt boven het teken op invoerpunt. Wanneer u niet in een tekstgebied staat en de Braille eenheid staat in de Fysieke modus, wordt de "cursor" gebruikt om de werkfocus aan te geven. Alle tekens in de focus worden onderstreept met de punten 7 en 8. Stijl Braille menu > Cursor > Stijl
Het "Cursorstijl" dialoog bepaald de verschijningsvorm van de cursor. De meeste instellingen gelden slechts bij het bewerken van een tekst in een tekstgebied. De instellingen omvatten ook de vorm en de knippersnelheid die gebruikt wordt om aan te geven waar de cursor zich bevindt en de gebruikte stijl in de fysieke Braille modus. Vorm Deze oproepkeuzelijst bepaalt de vorm van de cursor wanneer deze zich in een tekstgebied bevindt. Beschikbare opties zijn: • Punt 8 • Punt 7 en 8 • Alle punten • Punt 8 knipperend • Punten 7 en 8 knipperend • Alle punten knipperend De cursor wordt bovenop het actieve teken geplaatst. Dus hoe groter de cursor is hoe makkelijker het te vinden is, maar hoe moeilijker het teken eronder te lezen is.
230 Menu structuur van Hal
Knippersnelheid De knippersnelheid keuzelijst stelt de snelheid in van de knipperende cursor en een knipperende tekst op uw Braille eenheid. Hoe hoger het getal hoe sneller de knippersnelheid is. Fysieke Focusstijl De oproepkeuzelijst "Fysieke Focusstijl" geeft de gelegenheid te selecteren hoe Hal de positie van de focus aangeeft, wanneer u in de fysieke braille modus bent. Beschikbare opties zijn: • Punt 8 • Punt 7 en 8 • Punt 7 • Punt 8 knipperend • Punten 7 en 8 knipperend • Punt 7 knipperend 6.4.9 Braille op het Scherm Braille menu > Braille op het Scherm
Als de optie "Braille op het scherm" is geselecteerd wordt er een klein venster op een vaste plaats weergegeven die de inhoud van de Braille eenheid aangeeft. De instelling van deze optie wordt gevonden in het dialoogvenster "Braille Geavanceerde Opties". Dezelfde actie kan worden uitgevoerd met een sneltoets: Aan/uit schakelen van de Scherm Braille Monitor Druk op LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + 1.
Menu structuur van Hal
231
6.4.10 Breedsprakigheid niveau Braille menu > Breedsprakigheid niveau Spraak menu > Breedsprakigheid niveau
Het kiezen van het niveau van breedsprakigheid voor de Braille of spraak. Breedsprakigheid instellingen regelen de hoeveelheid informatie die wordt gegeven door Hal en de manier waarop deze informatie wordt gemeld. De opties zijn: • Minimum • Laag • Gemiddeld • Hoog Indien u situatie regels heeft bepaald zal deze instelling alleen de actieve situatie veranderen. 6.4.11 Gekoppelde Gebieden Braille menu > Gekoppelde Gebieden...
Deze instelling maakt het mogelijk om alle Braille Koppelingen uit te zetten. Standaard zijn de Braille Koppelingen aangezet. Opmerking: Als de Braille koppelingen zijn geactiveerd heeft u de mogelijkheid om individuele koppelingen uit te schakelen met behulp van de instellingen in het eigenschappenblad van de "Gekoppelde Gebieden" in het dialoogvenster "Braille Geavanceerde Opties". 6.4.12 Geavanceerde Opties Braille op het Scherm Braille menu > Geavanceerde Opties > Braille op het scherm tab
Deze opties maken wijziging van de vorm van de Braille op het scherm monitor mogelijk. U kunt de positie en de grootte van de Braille Monitor aangeven.
232 Menu structuur van Hal
Schema Breedsprakigheid Spraak menu > Schema's Breedsprakigheid Braille menu > Breedsprakigheid Schema's
Dit opent het "Instellen Breedsprakigheid Schema's" dialoog, waar u de voorgeprogrammeerde spraak of braille breedsprakigheid instellingen kunt wijzigen en waar uw nieuwe breedsprakigheid schema's kunt aanmaken. Breedsprakigheid instellingen bepalen hoeveel informatie door Hal wordt gemeld en hoe deze informatie wordt gemeld. De breedsprakigheid schema's voor braille kunnen worden gewijzigd in het "Braille Breedsprakigheid Schema's" dialoog. Dit dialoog lijkt veel op het "Spraak Breedsprakigheid Schema's" dialoog dat wordt gebruikt voor het veranderen van de spraak breedsprakigheid schema's. Kijk a u b in het hoofdstuk over het gebruik van Hal voor meer details over het veranderen van de breedsprakigheid schema's.
Dit dialoogvenster kan worden gebruikt om individuele Braille Koppelingen aan of uit te zetten. Instellen Koppelingen Gebruik de oproep keuzelijst om een set Braille Koppelingen te kiezen die eronder komen te staan. U kunt een lijst met alle Braille Koppelingen voor de gebieden die actief op het scherm staan laten verschijnen, of een lijst met Braille Koppelingen voor alle actieve toepassingen of u kunt ervoor kiezen een lijst weer te geven van alle Braille Koppelingen voor een specifiek mapbestand. Braille Koppeling Actie Deze keuzelijst toont alle Braille Koppelingen in de geselecteerde set. Gebruik de aankruisvakken voor iedere optie in de lijst om de Braille Koppeling aan of uit te zetten.
Menu structuur van Hal
233
6.5 Algemeen. Algemeen menu
Het menu "Algemeen" stelt u in staat sommige algemene configuratie instellingen te beheren, inclusief Sneltoetsen, Regelpaneel instellingen of configuratie van de uitvoereenheden. 6.5.1 Opstart Voorkeuren Algemeen menu > Opstart Voorkeuren
Stem tijdens aanloggen gebruiker Selecteer het aankruisvak "Stem tijdens aanloggen gebruiker" om spraak uitvoer mogelijk te maken tijdens het aanlogscherm van Windows. Opmerking: U kunt alleen de Dolphin Orpheus TTS spraaksynthesizer versie 2 gebruiken, andere synthesizers worden niet ondersteund in het aanlog scherm. De Dolphin Pen ondersteunt de spraak tijdens het aanloggen niet. Zodra het aankruisvak is geselecteerd kunt u uit een lijst met vele talen uw selectie maken. Deze lijst is beperkt tot de talen die beschikbaar zijn in Dolphin Orpheus TTS. De stem die wordt gebruikt met een taal is de standaard tem die gekoppeld is aan die taal. Hal starten na aanloggen Gebruik deze instelling om aan te geven of Hal automatisch moet opstarten na het aanloggen in het systeem. Als een conflicterend Dolphin product wordt gedetecteerd in de opstartgroep zal een waarschuwing verschijnen die om bevestiging vraagt om door te mogen gaan met de actie.
234 Menu structuur van Hal
6.5.2 Update instellingen Algemeen menu > Update Instellingen
Met een Internet verbinding kan Hal zodanig worden ingesteld dat op de achtergrond een controle plaats vindt naar product updates op een dagelijkse, wekelijkse of maandelijkse basis. Hiermee bent u ervan verzekerd dat u altijd met de laatste updates werkt. Als liever niet heeft dat er automatisch wordt gekeken naar updates, kunt u deze optie uitschakelen. Ook is het mogelijk om handmatig te zien of er product updates zijn. Dit gebeurt door het selecteren van "Update via Internet..." in het "Help" menu.
Menu structuur van Hal
235
6.5.3 Het Regelpaneel Algemeen menu > Regelpaneel
Het dialoogvenster Regelpaneel Instellingen bevat diverse mogelijke configuratie instellingen. In dit dialoog kunt u de verschijning van het regelpaneel van Hal wijzigen. Taal aanpassingssysteem Deze keuzelijst biedt de mogelijkheid om de taal voor het gehele aanpassingssysteem te wijzigen (met uitzondering van de documentatie). Alle tekst in het Regelpaneel zal veranderen, alsmede de spraak, braille of vergroter instructies nadat het dialoogvenster voor systeem instelling wordt gesloten. Nuttige waarschuwingen toestaan Dit aankruisvak schakelt nuttige waarschuwingen aan of uit. Een nuttige waarschuwing is bijvoorbeeld krijgt u tijdens het trainen van grafische objecten. Indien u de sneltoets drukt voor een grafische training maar de optie grafische training is uitgezet, kunt u een waarschuwing krijgen.
236 Menu structuur van Hal
Helpboodschappen toestaan Met dit aankruisvak wordt het verschijnen van nuttige boodschappen aan of uitgeschakeld. Help boodschappen kunnen verschijnen om behulpzaam te zijn bij specifieke taken. Als deze optie niet geactiveerd is zullen deze boodschappen niet verschijnen. Het is ook mogelijk om bepaalde boodschappen niet meer weer te geven door het aankruisvak "Laat dit bericht niet meer zien" niet te selecteren binnen het berichten venster. Standaard instellingen gebruiken Standaard zal Hal het uitvoer instellingenbestand gebruiken van de vorige applicatie terwijl u in het Hal regelpaneel staat. Dit heeft het voordeel dat u in feite de instellingen gebruikt die u veranderd heeft zodra u deze veranderingen toepast, zodat u direct de effecten van de wijzigingen kunt ervaren. In sommige gevallen kan het zijn dat de instellingen in het actieve uitvoerinstellingenbestand niet passend zijn voor het Hal regelpaneel en daardoor moeilijk zijn om ermee te werken binnen het regelpaneel. Als dat het geval is kunt u het aankruisvak "Gebruik de standaard instellingen" selecteren, waardoor Hal het standaard applicatie" instellingenbestand gaat gebruiken voor het Hal regelpaneel. Verberg indien geminimaliseerd Deze instelling regelt wat er gebeurt wanneer het Hal regelpaneel is geminimaliseerd. Als de instelling niet actief is zal Hal in de Windows taakbalk blijven tussen de andere geopende applicaties wanneer het regelpaneel is geminimaliseerd. Hierdoor heeft u toegang tot het Hal regelpaneel via ALT+TAB naast de normale sneltoets voor het regelpaneel (standaard linker Control+Spatiebalk). Als de instelling wel actief is zal Hal niet zichtbaar zijn in de taakbalk na het minimaliseren van het regelpaneel. Opmerking: Deze instelling verandert niet de systeemlade. Hal zal altijd zichtbaar zijn in de systeemlade zolang het draait.
Menu structuur van Hal
237
Regelpaneel stijlen Het regelpaneel kan op een aantal manieren worden ingesteld met verschillende stijlen. Gebruik het bijbehorende keuzerondje om de selectie te maken. Alleen menubalk tonen De alleen menubalk stijl geeft slechts de menubalk van Hal weer. Dit is de meest compacte weergave van het regelpaneel. Alle instellingen in Hal kunnen worden benaderd via het menusysteem of een toegewezen sneltoets. Knoppenbalk stijl De knoppenbalk stijl bevat een menubalk en een aantal eigenschappenbladen. De instellingen binnen de eigenschappenbladen worden weergegeven in een compacte knoppenbalk voor eenvoudige benadering en navigatie. Statusbalk Deze instelling bepaalt of de statusbalk zichtbaar is of niet. De statusbalk bevat informatie over de applicatie en het instellingenbestand dat op dit moment in gebruik is. Alle veranderingen die u aan het regelpaneel maakt, zullen in dit instellingenbestand worden toegepast. Opmerking, de Statusbalk instelling is ook beschikbaar wanneer u de optie "Alleen Menubalk tonen" selecteert. Altijd op voorgrond Als deze instelling is geselecteerd zal het Hal regelpaneel altijd op de voorgrond komen over andere vensters heen. Start met tonen Paneel of geminimaliseerd Paneel Deze keuzerondjes bepalen of het Hal regelpaneel geopend of geminimaliseerd is tijdens het opstarten van Hal: • Start met tonen Paneel Hal zal starten met een geopend regelpaneel • Start met geminimaliseerd Paneel
238 Menu structuur van Hal Hal zal starten met een geminimaliseerd regelpaneel • Start met onveranderde zichtbaarheid Paneel Hal zal starten met een geopend of een geminimaliseerd regelpaneel afhankelijk van de status bij het afsluiten van de vorige keer dat Hal gebruikt werd. 6.5.4 Toetsenbord en Sneltoetsen Algemeen menu > Toetsenbord en Sneltoetsen
Toetsenbord Algemeen menu > Toetsenbord en Sneltoetsen > Toetsenbord tab
Het "Toetsenbord" eigenschappenblad stelt het te gebruiken toetsenbord en de Sneltoets set in voor Hal. De "Toetsenbord" keuzelijst die in dit dialoog aanwezig is selecteert het soort toetsenbord dat gebruikt moet worden, zoals bijvoorbeeld een standaard (desktop) toetsenbord of een laptop toetsenbord. Deze selectie zal mede bepalen welke sneltoetsen set beschikbaar is in de "Set" keuzelijst. De "Taal" keuzelijst wordt gebruikelijk ingesteld op de "Toegangssysteem taal" hetgeen betekent dat het op dezelfde taal ingesteld wordt als de instelling van het regelpaneel van Hal. Het is ook mogelijk om een andere taal te selecteren als u een alternatief toetsenbord ontwerp wilt gebruiken, als u bijvoorbeeld Hal wilt gebruiken met het Nederlandse toegangssysteem maar daarbij een Amerikaans toetsenbord ontwerp. Opmerking: de lijst met beschikbare talen kan voor sommige toetsenborden beperkt zijn tot die talen die slechts in een beperkt aantal beschikbaar is (voorbeeld BigKeys LX Toetsenbord). De "Set" keuzelijst geeft de sneltoetsen set aan die zal worden gebruikt. De beschikbare sets worden beperkt door de selecties in de "Toetsenbord" en "Taal" lijsten. Het kan zijn dat u uw instellingen moet aanpassen als u een sneltoets set wilt selecteren die niet in de lijst vermeld is, als u bijvoorbeeld een standaard functietoetsen set wilt gebruiken op uw desktop dan moet u "Laptop" selecteren in de "Toetsenbord" lijst om de gewenste set te activeren.
Menu structuur van Hal
239
Als een sneltoetsen set is gewijzigd is het mogelijk om de originele instelling te herstellen door het selecteren van de knop "Herstel standaard sneltoetsen". Dit levert dezelfde functionaliteit als de gelijkwaardige knop in het "Sneltoets" dialoogvenster. Num Lock Aan voor gebruik Numerieke toetsen Gebruik deze instelling om de numerieke sneltoetsen aan en uit te schakelen met behulp van de Num Lock toets. In vele gevallen wilt u de mogelijkheid gebruiken om met de numerieke toetsen getallen in te typen. Als u de standaard numerieke sneltoetsen gebruikt dan kunt u dat niet doen omdat die toetsen gebruikt worden om Hal functies uit te voeren. Als deze optie staat ingeschakeld kunt u met de Num Lock toets schakelen tussen het gebruik als Hal sneltoetsen en als numerieke toetsen.
240 Menu structuur van Hal
Sneltoetsen Algemeen menu > Toetsenbord en Sneltoetsen > Sneltoets tab
Verschillende Windows applicaties werken met verschillende toetscombinaties. In sommige gevallen kan het zijn dat u de standaard sneltoetsen wilt wijzigen zodanig dat ze niet in conflict raken met toetsaanslagen in uw applicaties. Onthoudt goed dat een sneltoetscombinatie die u bepaald anders wordt gebruikt en niet doorgegeven aan de applicatie. Een sneltoetscombinatie wordt bepaald door een modificatietoets en een actietoets. Een modificatietoets bestaat uit één van de volgende toetsen of een combinatie ervan, SHIFT, CONTROL en ALT. Een actietoets is elke andere toets op het toetsenbord met de uitzondering van de toetsen CAPS LOCK, CONTROL, ALT, SHIFT, PRINT SCREEN, SCROLL LOCK, PAUSE en NUMLOCK. Er is een verscheidenheid aan acties in uw aanpassingssysteem. Regellezen en Vergrotingsfactor verhogen zijn bijvoorbeeld acties. Iedere actie kan één of meerdere toegewezen sneltoetsen gebruiken. Dit
Menu structuur van Hal
241
configuratie dialoogvenster geeft de mogelijkheid om de sneltoetsen te veranderen die aan iedere actie zijn toegewezen. U kunt ook instructies tegenkomen die geen toegewezen toetsen hebben. U kunt dit ook zelf bewerkstelligen als u slechts weinig instructies gebruikt of een beperkt toetsenbord (bijvoorbeeld bij een Laptop) heeft, waar slechts weinig extra toetsen ter beschikking staan. Indien u een Brailleleesregel gebruikt kunt u als aanvulling voor de toegewezen sneltoetsen ook knopcombinaties op uw Brailleleesregel koppelen aan instructies. Met een zorgvuldige instelling van de knoppen op uw Brailleleesregel kunt u de PC 'onder controle' krijgen vanaf de eenheid. Ook kunt u algemene Spraakfuncties aan de Brailleknoppen toewijzen om te vermijden dat u uw hand moet wegnemen van de Brailleleesregel om een Spraaktoets te bedienen. Een Brailleknopcombinatie bestaat uit één of meerdere knoppen op de Brailleleesregel, die tegelijkertijd moeten worden ingedrukt. Het aantal mogelijke verwisselingen hangen af van uw Brailleleesregel en kunnen soms groot zijn. De beperkende factor is meestal de reikwijdte van en de hoeveelheid aan vingers die u op hetzelfde moment kunt gebruiken! Elke enkele sneltoets kan worden vervangen door of aangevuld met een knop op de Brailleleesregel. Dit slaat op alle instructies in het systeem, niet alleen op de Braille instructies. Omgekeerd kunt u ook toetsenbord sneltoetsen aanwijzen om Braille instructies uit te voeren. Sneltoetsgroep Voor het gemak zijn alle mogelijke instructies verdeeld in een aantal groepen. Iedere groep wordt een Sneltoetsgroep genoemd. U kunt de sneltoetsgroep kiezen uit de oproepkeuzelijst. De Instructie keuzelijst wordt zodanig gewijzigd dat u alleen de instructies ziet die bij de geselecteerde groep behoren. Instructie De instructie keuzelijst bevat een lijst met alle individuele instructies in de geselecteerde sneltoetsgroep. Kies de instructie waarvoor u de sneltoetscombinatie wilt veranderen. Toegewezen Toetsen Deze keuzelijst toont alle sneltoetsen die momenteel zijn toegewezen aan de getoonde instructie in de instructie keuzelijst. U kunt met de pijltoetsen
242 Menu structuur van Hal omhoog en omlaag door de toegewezen sneltoetsen lopen. Indien de keuzelijst leeg is zijn er geen toegewezen sneltoetsen voor de geselecteerde instructie. Kies uit de lijst de toets die u wilt vervangen of verwijderen. Toets toevoegen Deze knop roept het dialoogvenster Toets bepalen op waarin u de sneltoets kunt bepalen die u wilt gebruiken voor de getoonde instructie in de instructie keuzelijst. (Bedenk daarbij dat u meerdere sneltoetsen kunt toewijzen aan een enkele instructie). Als u een sneltoets wilt wijzigen gebruik dan de Vervangen Knop. Toets vervangen Deze knop roept het dialoogvenster Toets bepalen op waarin u de sneltoets kunt bepalen die u wilt gaan gebruiken voor de getoonde instructie in de instructie keuzelijst. Elke verandering die u maakt zal de actieve geselecteerd sneltoets vervangen door de nieuwe toets. Als u een nieuwe toets wilt toevoegen gebruik dan de Toevoegen Knop. Toets verwijderen Deze knop verwijdert de actieve sneltoetscombinatie die is geselecteerd in de keuzelijst Toegewezen Toetsen. Toetscombinatie bepalen Het dialoogvenster voor het bepalen van de Toetscombinatie biedt de mogelijkheid om de sneltoetscombinatie te bepalen voor de instructie. De naam van de instructie wordt toegevoegd aan de titel van het venster om u te herinneren aan de instructie waar u mee bezig bent. De manieren om sneltoetsen te bepalen: • Automatisch door het drukken op een toetsenbord toets voor het bepalen van de knop. • Handmatig, door het invullen van de Modificatie toetsen en een toetsenbord toets element. Een omschrijving van de actieve toetscombinatie verschijnt onderin het venster en wordt aangepast als u de instellingen verandert.
Menu structuur van Hal
243
Bepaal via Toetsenbord Met deze knop kunt u de instelling van uw sneltoetscombinatie automatisch laten invullen: De sneltoets automatisch invullen: 1. Druk op de Bepaal via toetsenbord knop. Een boodschap verschijnt met de mededeling wat u vervolgens moet doen. 2. Druk op de door u gekozen sneltoetscombinatie. Op deze toetsdruk zal niet worden gereageerd, zelfs als het is toegewezen aan een andere instructie. Het boodschapvenster verdwijnt en de inhoud van de velden van de modificatie toetsen en de toetsenbordtoets zullen automatisch worden ingevuld gebaseerd op de, door u, ingedrukte Toetscombinatie. Modificatie toetsen Met deze keuzerondjes kunt u de modificatie toetscombinatie kiezen voor uw sneltoets. Voor ieder van de CONTROL, SHIFT en ALT toetsen kunt u kiezen uit Geen, Linker of Rechter. (CAPS LOCK) Het selecteren van het aankruisvak CAPS LOCK betekent dat de bepaalde Ingestelde Dolphin Modificatie toets zal worden toegevoegd aan de sneltoets instelling. Toetsenbord toetsen Deze keuzelijst geeft een lijst van alle fysieke toetsen op uw toetsenbord. De omschrijvingen zijn gebaseerd op de taal van uw aanpassingssysteem en kan enigszins onjuist zijn indien fysieke toetsenbord ontwerp niet correct is ingesteld in Windows. U kunt een willekeurige toets uit deze lijst kiezen. Indien u kiest voor (geen) dan zal de sneltoetscombinatie alleen bestaan uit de Modificatietoets. Dit is de manier waarop de spraak stoppen toets (LINKER CONTROL) is bepaald.
244 Menu structuur van Hal
Braille Toets Toevoegen Deze knop roept het dialoogvenster Toets bepalen op waarin u de toets kunt bepalen op uw Brailleleesregel die u wilt gebruiken voor de getoonde instructie in de instructie keuzelijst. Bepaal Brailletoets combinatie Het dialoogvenster Bepaal Braille toetscombinatie biedt u de mogelijkheid om de gewenste Braille toetscombinatie voor de instructie te bepalen. De naam van de instructie wordt toegevoegd aan de titel van het venster om u te herinneren aan de instructie waar u mee bezig bent. Een Braille toetscombinatie bestaat uit: • Één of meerdere toetsen op de Brailleleesregel. • Een cursorrouting toets boven een status cel(Statuscel Toets). • Een tweede toets boven een status cel (Tweede Statuscel Toets). Indien u kiest voor een toetscombinatie, dan moeten de toetsen tegelijkertijd worden gedrukt om de combinatie te laten herkennen. Sommige Brailleleesregels staan het toe om een willekeurige combinatie van toetsen te kiezen. Dit is meestal bepaald door beperkingen van de hardware of software binnen de Brailleleesregel. U wordt gewaarschuwd zodra u een ongeldige combinatie van knoppen wilt gebruiken. Niet alle Braille-eenheden hebben routingknoppen of tweede routingknoppen. De manieren om toets combinatie te bepalen: • Automatisch door Druk om de knoppen te gebruiken om te bepalen knop. • Handmatig; stel de aankruisvakken in. Een omschrijving van de actieve toetscombinatie verschijnt onderin het venster en wordt aangepast als u de instellingen verandert. Druk Braille toetsen voor het bepalen Met deze knop worden automatisch de instellingen voor de te gebruiken Braille knopcombinatie ingevuld:
Menu structuur van Hal
245
Knopcombinatie automatisch bepalen: 1. Gebruik de Druk om de knoppen te gebruiken om te bepalen knop. Een boodschap verschijnt met de mededeling wat u vervolgens moet doen. 2. Druk op de door u gekozen knopcombinatie op uw Brailleleesregel. Verzeker u ervan dat u wel alle knoppen tegelijkertijd indrukt. Het boodschapvenster verdwijnt en de inhoud van de velden van de modificatie toetsen en de toetsenbordtoets zullen automatisch worden ingevuld gebaseerd op de, door u, ingedrukte Knopcombinatie. Soort Brailleleesregel toets Deze drie keuzerondjes geven u de mogelijkheid een soort brailleleesregel toets te bepalen. U heeft de volgende keuzen: • Een Toets of Toetscombinatie(normaal). • Een cursorrouting toets boven een status cel(Statuscel Toets). • Een tweede toets boven een status cel (Tweede Statuscel Toets). Combinatie Aankruisvakken Deze groep van aankruisvakken bevat een aankruisvak voor elke fysieke knop op uw Brailleleesregel. Om een toetscombinatie te bepalen selecteert u alle aankruisvakken voor de knoppen die onderdeel vormen van de combinatie die u wenst en haalt eventuele selectie weg bij alle andere. Statuscel Positie In deze lijst kunt u bepalen welke cursorrouting toets u wilt gebruiken. Dit zijn de cursorrouting toetsen (enkelvoudig of dubbel) boven de status cellen van uw Brailleleesregel. Toets Conflicten Als u een toetscombinatie samenstelt die reeds aan een andere instructie is gekoppeld krijgt u een melding van een conflict. Dit boodschapvenster bevat de toetscombinatie en de originele instructie die eraan is toegewezen.
246 Menu structuur van Hal
Indien u nu OK drukt zal de sneltoets toegewezen worden aan de nieuwe instructie en verwijderd bij de originele instructie. Indien u echter op annuleren drukt zal de nieuwe sneltoets toegewezen blijven aan de originele instructie. Herstel standaard sneltoetsen De knop "Herstel standaard sneltoetsen" zal alle sneltoetsen op de originele door Dolphin geleverde waarden terug zetten. Herstel standaard Brailleknoppen De knop "Herstel standaard Brailleknoppen" zal alle sneltoetsen op de originele door Dolphin geleverde waarden terug zetten. Ingestelde Dolphin Modificatie Toets Net als de standaard modificatie toetsen zoals Shift en Control, biedt Hal de mogelijkheid om gewone toetsen te gebruiken als modificatie toetsen. Deze worden aangegeven als "CAPS LOCK TOETS" in de toetsenlijst. De toets die als CAPS LOCK wordt ingesteld in het Dolphin Persoonlijke Modificatie Toetsenlijst in het dialoog "Sneltoetsen". De standaard CAPS LOCK is (CAPS LOCK) maar een andere CAPS LOCK kan worden geselecteerd uit een vooraf bepaalde lijst met mogelijkheden. Deze selectie wordt opgeslagen binnen een sneltoets set. Uitschakelen in Interactieve Modus Het aankruisvak "Uitschakelen in interactieve modus" is alleen beschikbaar voor sneltoetsen toewijzingen in bepaalde commando's / commando sets. Als geen sneltoets is toegewezen aan een geselecteerd commando of de commando set maakt geen gebruik van deze optie zal dit aankruisvak niet in de dialoog verschijnen. Als "Uitschakelen in interactieve modus" is geselecteerd zal de sneltoets niet werken in de interactieve modus. In plaats daarvan zal deze toets beschikbaar zijn als invoertoets. Standaard staat dit aankruisvak niet geselecteerd.
Menu structuur van Hal
247
6.5.5 Webpagina instellingen Algemeen menu > Webpagina Instellingen
Met de Webpagina instellingen kunnen het gedrag van Hal bij de interactie met een webpagina veranderd worden. Opties omvatten het regelen van de uitvoer bij het laden van de pagina, de uitbreiding van afkortingen en letterwoorden, het uitschakelen van pagina en active x verversing en het melden van verschillende hypertext elementen. ZieWebpagina instellingenvoor meer informatie. 6.5.6 Item Zoeker Algemeen menu > Item Zoeker
Dit menu item start de Dolphin Item Zoeker Dit item wordt uitgezet als u in een applicatie werkt die deze functie niet ondersteunt. Ondersteunde applicaties zijn momenteel Microsoft Office, Mozilla Firefox en Windows Internet Explorer. De Item Zoeker kan ook worden gestart met een sneltoets. Voor het openen van de meervoudig tabblad Item Zoeker: Druk op CAPS LOCK + TAB. Indien u naar een andere pagina navigeert in de Item Zoeker met meervoudige tab zal dit worden onthouden voor de volgende keer dat u dit programma gebruikt tijdens het werken in uw toepassing. 6.5.7 Geavanceerde Opties Systeem Configuratie Algemeen menu > Geavanceerde Opties > Systeem Configuratie tab
248 Menu structuur van Hal
Windows Instellingen Dialoog Algemeen menu > Geavanceerde Opties > Systeem Configuratie tab > Windows Instellingen knop
Optimale prestaties van de Windows en de toegangssoftware van Dolphin kunnen afhangen van bepaalde Windows configuratie instellingen. De instellingen binnen het Windows Instellen dialoogvenster levert een eenvoudige toegang tot deze instellingen. Windows Instellingen Categorie De keuzelijst Windows Instellingen categorie geeft toegang tot de verschillende groepen instellingen die binnen de aanpassingssoftware kunnen worden gebruikt. Dit omvat vereiste, aanbevolen en technische ondersteuning instellingen. Windows Instellingen lijst Deze lijst bevat de instellingen voor de geselecteerde categorie. U kunt individuele instellingen aan en uitschakelen, maar het uitschakelen van bepaalde instellingen kan de functionaliteit beperken van Hal.
Menu structuur van Hal
249
Stel Dolphin Aanbevolen Instellingen in Het selecteren van de knop Stel Dolphin Aanbevolen Instellingen in zal alle instellingen in de categorie lijsten aanzetten. Dit is een snelle en eenvoudige manier om alle instellingen te activeren. Herstel Windows instellingen bij verlaten De selectie van het aankruisvak Herstel actieve venster instellingen na verlaten, zal zoals de titel reeds suggereert, de vorige instellingen binnen Windows herstellen zodra de Dolphin aanpassingssoftware wordt verlaten. Dit kan vooral van belang zijn als de computer ook door andere personen wordt gebruikt. SAM Instellen Algemeen menu > Geavanceerde Opties > Systeem Configuratie tab > Sam Instelling
De optie SAM Instellen wordt gebruikt om het SAM Configuratie Regelpaneel op te roepen. Hiermee kunt u de Spraaksynthesizer en Brailleleesregel instellen. Zie Synthesizer Access Manager voor meer informatie over het gebruik van SAM.
250 Menu structuur van Hal
SAM afsluiten bij verlaten Wanneer dit is geselecteerd zal deze instelling ervoor zorgen dat Hal aan SAM doorgeeft af te sluiten zodra Hal wordt verlaten. Dit heeft geen effect op andere applicaties (zoals Cicero) die actueel SAM gebruiken. Opmerking: deze optie is niet beschikbaar wanneer Hal wordt benaderd via de Dolphin Pen. SAM wordt altijd afgesloten als de Dolphin Pen versie van Hal wordt afgesloten.
Detectie instellingen Algemeen menu > Geavanceerde Opties > Detectie Instellingen
Hal heeft de mogelijkheid om grafische beelden te trainen als elementen of als tekst zodat het de volgende keer, als ze worden gebruikt, herkend worden en de informatie die het gevolg is van de training kan worden gemeld in plaats van alleen maar de melding dat het om een 'grafisch beeld' gaat. Getrainde grafische beelden worden opgeslagen in een Beeld database. Dit dialoog biedt de mogelijkheid om getrainde grafische beelden te beheren en te wijzigen. Grafische Databank Taal Getrainde grafische afbeeldingen worden opgeslagen in een taalafhankelijk gegevensbankbestand. Gebruik de Taallijst om te kiezen welke grafische databank u wilt bewerken. U kunt de taal kiezen voordat u de elementen gaat trainen in het dialoogvenster Applicatie Regel bewerken (pagina 183) in de map bestand eigenschappen. Getrainde Grafische elementen Deze lijst bevat alle getrainde grafische afbeeldingen in de geselecteerde actieve grafische databank.
Menu structuur van Hal
251
Selecteer een grafische afbeelding uit de lijst om de eigenschappen te bewerken of om het te verwijderen. Wijzigen knop Deze knop opent het "Wijzigen getrainde Grafische objecten" dialoogvenster en geeft de gelegenheid om de grafische objecten eigenschappen van objecten uit de lijst te wijzigen. Verwijderen knop Deze knop verwijdert het grafische object die is geselecteerd in de lijst "Getrainde grafische objecten" uit de grafische databank. Grafische Training Aan Gebruik dit aankruisvak om de grafische training aan of uit te zetten. U kunt slechts objecten trainen als deze optie aangezet is. Wijzigen getrainde grafische elementen U kunt in dit dialoogvenster de eigenschappen van de getrainde objecten veranderen. U kunt kiezen wat voor soort object het grafische object voorstelt en afhankelijk van de soort kunt u ook de status, het etiket en commentaar veranderen. Soort gebied Gebruik de lijst "Soort gebied" om te kiezen welk type object wordt vertegenwoordigd door de grafische afbeelding. In de meeste gevallen zal het 'tekst' zijn, maar u kunt ook kiezen uit 'aankruisvak', 'keuzerondje' of verschillende soorten knoppen. Status Deze optie is alleen beschikbaar als u als soort gebied gekozen heeft voor 'aankruisvak' of 'keuzerondje'. U kunt deze lijst gebruiken om de status van het element te kiezen. De beschikbare opties zijn 'geselecteerd', 'partieel geselecteerd' en 'niet geselecteerd'.
252 Menu structuur van Hal
Etiket Dit gebied is alleen beschikbaar als het gekozen soort gebied 'tekst' of 'knop' is. Gebruik het om het grafische object een etiket te geven. Commentaar In dit veld kunt u een commentaar typen voor het grafische object. Gebruikelijk is het de naam van de applicatie waar het object gevonden is. Mapping op afstand Toestaan Het aanzetten van deze optie geeft de mogelijkheid aan bureau computers die de Dolphin oefening op afstand draaien, om verbinding te maken en op afstand de configuratie van Hal in te stellen. Indien u niet van plan bent om deze oefening op afstand te gebruiken, moet u deze optie uit zetten. Mocht u de optie hebben aangezet zal, om redenen van veiligheid, deze optie automatisch worden uitgezet zodra u Hal afsluit.
6.6 Help oproepen Help menu
6.6.1 Help Onderwerpen Help menu > Help Onderwerpen
Het menu Help bevat links naar diverse bronnen die kunnen helpen bij het bestuderen van Windows, Hal, Mappen en Scripten. Informatie specifiek voor Mappen en Scripten kan worden gevonden in het sub menu Geavanceerde Help Onderwerpen. 6.6.2 Applicatie Notities Map menu > Applicatie Notities
Applicatie notities leveren informatie over het actieve mapbestand en zijn basis mappen. Deze notities zijn gemaakt door de schrijver van een
Menu structuur van Hal
253
mapbestand en zullen meestal vertellen hoe het bestand optimaal te gebruiken is voor de applicatie. Aanvullend moet het de aangepaste applicatie toetsen bevatten, nuttige applicatie sneltoetsen en algemene hints en tips. 6.6.3 Deblokkeren / Activeren Help menu > Deblokkeren / Activeren
Wanneer een demonstratie versie draait bevat het "Help" menu een "Deblokkeren" optie. Dit geeft de gelegenheid om Hal te deblokkeren. Neem contact op met uw lokale Dolphin leverancier om een deblokkeercode aan te schaffen. Wanneer Hal is gedeblokkeerd of een gekochte versie is geïnstalleerd zal het "Help" menu een andere optie weergeven namelijk de optie "Activeren". Activering is nodig om een software licentie te verkrijgen.. Zonder activering zal Hal slechts 30 dagen gebruikt kunnen worden. Na de activering zal de menu optie worden verwijderd uit het "Help" menu. 6.6.4 Opstart wizard Help menu > Opstart Wizard
Deze optie zal de "Dolphin Opstart Wizard" starten. Dit kan worden gebruikt om via de wizard de instellingen te veranderen. Veranderingen worden aangebracht aan de standaard instellingen bestanden. Indien andere instellingen bestanden in gebruik zijn zullen deze niet worden gewijzigd. 6.6.5 Gebruiker terugkoppeling Help menu > Gebruiker terugkoppeling
De gebruiker terugkoppeling opties bieden de mogelijkheid om in te schrijven voor de Dolphin Nieuwsbrief door een email adres op te geven, en daarmee een manier om aan te geven dat u bevestigt of afwijst dat er anonieme informatie verzameld wordt door Dolphin. Om meer te weten te komen over Dolphin en uw privacy kunt u een bezoek brengen aan http://www.yourdolphin.com/privacy.
254 Menu structuur van Hal
6.6.6 Controleer updates Help menu > Controleer updates...
Hal kan zoeken naar mapbestanden, scriptbestanden en eventuele product updates op de Dolphin server. Deze updates kunnen worden gedownload en automatisch worden geïnstalleerd of ze kunnen worden gekopieerd in een map naar keuze om later te worden geïnstalleerd of geïmporteerd. Deze optie biedt de mogelijkheid om regelmatig te controleren of er updates aanwezig zijn op een tijd die u schikt. Hal kan ook een controle op de achtergrond uitvoeren gebaseerd op uw "Automatische update instellingen". 6.6.7 Info Help menu > Info
Dit opent het "Info" venster dat details weergeeft over de versie van Hal die u heeft geïnstalleerd, details over de geregistreerde gebruiker en het serienummer van Hal. Deze informatie is belangrijk als u contact met Dolphin of uw Dolphin dealer opneemt voor technische ondersteuning.
255
CHAPT
ER
7
Sneltoetsen
De volgende tabellen geven de sneltoetsen aan die in Hal beschikbaar zijn. Ze zijn gegroepeerd per categorie voor eenvoudige benadering Iedere categorie bevat een lijst met instructies en bijbehorende toetsen. Opmerking: de tabellen geven geen enkele applicatie specifieke sneltoetsen weer. Voor informatie betreffende de specifieke applicaties kunt u kijken in het hoofdstuk "Applicaties" of in de Applicatie Notities van het mapbestand. Voor ieder Hal instructie zijn twee alternatieve sneltoetsen vermeld: de standaard Numerieke sneltoetsen en de standaard sneltoetsen gebaseerd op de Functietoetsen. De Numerieke sneltoetsen set is ontworpen voor gebruikers van een standaard desktop toetsenbord. De meeste van de Hal instructies zijn gebaseerd op de toetsen van het Numerieke gedeelte van het toetsenbord. De Functietoets sneltoetsen wordt vooral aanbevolen voor laptop gebruikers, of als u moeilijk met de Numerieke toetsen kunt werken. De meeste Hal instructies zijn verbonden met de functietoetsen. Tip: een sneltoetsen set wordt geselecteerd in de "Toetsenbord" instellingen. Om de toetsenbord instellingen te benaderen opent u het "Algemeen" menu in het regelpaneel van Hal en kiest hier de optie "Toetsenbord en Sneltoetsen". Er zijn ook andere sneltoetsen sets beschikbaar. Deze emuleren vorige versies van Hal of emuleren basis sneltoetsen die worden gebruikt bij andere hulpmiddelen. Om een lijst te zien van de bepaalde sneltoetsen voor deze emulatie modes, kunt u terecht op de ondersteuning pagina's van de Dolphin website waar artikelen geplaatst zijn die kunnen worden gedownload.
256 Sneltoetsen
7.1 Acties Functie
Auto Train Grafisch Element
Regelpaneel Oproepmenu Doc Lezer
Auto Train Grafisch Element verlaten Scherm vastzetten Hal help.
Sneltoetsen aan / uit Regelpaneel Openen
Volgende toets doorlaten voor applicatie Rij / Kolom modus schakelen Scherm Verversen
Bureau computer Sneltoetsen LINKER CONTROL + VIERKANTE HAAK SLUITEN CAPS LOCK + SPATIEBALK CAPS LOCK + NUMERIEK PLUS ESCAPE PAUSE HOOFDLETTE R + F1 of RECHTER CONTROL + RECHTER SHIFT + / LINKER CONTROL + 8 LINKER CONTROL + SPATIEBALK LINKER CONTROL + 7 LINKER CONTROL + 9 LINKER CONTROL + PUNTKOMMA
Laptop Sneltoetsen LINKER CONTROL + VIERKANTE HAAK SLUITEN CAPS LOCK + SPATIEBALK CAPS LOCK + F11 ESCAPE PAUSE HOOFDLETTE R + F1 of RECHTER CONTROL + RECHTER SHIFT + / LINKER CONTROL + 8 LINKER CONTROL + SPATIEBALK LINKER CONTROL + 7 LINKER CONTROL + 9 LINKER CONTROL + PUNTKOMMA
Niet toegewezen Instructies De volgende lijst geeft niet toegewezen instructies aan in deze categorie. Aan deze instructies kan handmatig een toetscombinatie worden toegewezen.
Anti Stotter systeem aan/uit Hoofdletters aan / uit
Tekenmelding doorlopen Toetsomschrijving Modus
Taal terug
Taal vooruit
Monitor Markeringen
Zwijg Volgende synthesizer
Bureau computer Sneltoetsen LINKER CONTROL + 6 CAPS LOCK + AANHALINGST EKEN CAPS LOCK + PUNTKOMMA CAPS LOCK + SCHUINE STREEP NAAR RECHTS LINKER CONTROL + PUNT LINKER CONTROL + KOMMA LINKER CONTROL + 5 LINKER CONTROL LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + VIERKANTE HAAK SLUITEN
Laptop Sneltoetsen LINKER CONTROL + 6 CAPS LOCK + AANHALINGST EKEN CAPS LOCK + PUNTKOMMA CAPS LOCK + SCHUINE STREEP NAAR RECHTS LINKER CONTROL + PUNT LINKER CONTROL + KOMMA LINKER CONTROL + 5 LINKER CONTROL LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + VIERKANTE HAAK SLUITEN
257
258 Sneltoetsen Vorige synthesizer
Snelheid verlagen
Snelheid verhogen
Breedsprakigheid schema doorlopen Stem aan / uit
Volume verlagen
Volume verhogen
LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + VIERKANTE HAAK OPENEN LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + MINUS LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + IS GELIJK CAPS LOCK + IS GELIJK LINKER CONTROL + 0 LINKER CONTROL + MINUS LINKER CONTROL + IS GELIJK
LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + VIERKANTE HAAK OPENEN LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + MINUS LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + IS GELIJK CAPS LOCK + IS GELIJK LINKER CONTROL + 0 LINKER CONTROL + MINUS LINKER CONTROL + IS GELIJK
Bureau computer Sneltoetsen LINKER SHIFT + NUMERIEK 0 NUMERIEK 4 NUMERIEK PUNT NUMERIEK 8
Laptop Sneltoetsen
7.3 Spraaktoetsen Functie
Extra focus informatie Teken Element Beschrijf positie focus (meervoudige toets)
Niet toegewezen Instructies De volgende lijst geeft niet toegewezen instructies aan in deze toetsenbord set categorie. Aan deze instructies kan handmatig een toetscombinatie worden toegewezen. • Etiket Onder • Etiket Rechts • Naar volgende Woord • Naar vorig Woord
7.4 Spraaktoetsen (Sub Acties) In deze categorie hebben de instructies geen toegewezen sneltoetsen. Dit komt omdat alle instructies deel uitmaken van meervoudige toetsacties voor de belangrijkste Spraak toetsen. Als u een enkele sneltoets wilt hebben die één van de ingebouwde meervoudige toets instructies uitvoert, kan een sneltoets handmatig worden toegewezen aan die instructie. Kijk voor instructies bij "Gebruik en Wijziging van sneltoetsen".
7.5 Lees voor vanaf hier Functie Klik en lees vanaf hier Lees voor vanaf hier
Bureau computer Sneltoetsen Middelste muisknop NUMERIEK PLUS
Laptop Sneltoetsen Middelste muisknop F11
Sneltoetsen Stop Lezen
Stop Lezen en schakel focus
NUMERIEK PLUS of ESCAPE of LINKER CONTROL of RECHTER CONTROL NUMERIEK MINUS of SPATIEBALK
F11 of ESCAPE of LINKER CONTROL of RECHTER CONTROL F4 of SPATIEBALK
7.6 Dolphin Cursor (Algemeen) Functie
Activeer omlaag Activeer indrukken Activeer omhoog Automatische Dolphin Cursor aan / uit Automatische Dolphin Cursor Beperkt tot Gebied aan / uit Zoeken met Dolphin Cursor
Bureau computer Sneltoetsen Komma SPATIEBALK Punt LINKER CONTROL + 4 LINKER CONTROL + 2 F3
Volgende zoeken met Dolphin Cursor
F4
Vorige zoeken met Dolphin Cursor
F2
Formaat modus schakelen
CAPS LOCK + ENTER ENTER LINKER CONTROL + 1
Interactie met element Modus vastzetten
Laptop Sneltoetsen Komma SPATIEBALK Punt LINKER CONTROL + 4 LINKER CONTROL + 2 LINKER CONTROL + F3 LINKER CONTROL + F4 LINKER CONTROL + F2 CAPS LOCK + ENTER ENTER LINKER CONTROL + 1
261
262 Sneltoetsen Trainen grafisch element
Zet Dolphin Cursor Uit Zet Dolphin Cursor Aan Venster vastzetten
LINKER CONTROL + VIERKANTE HAAK OPENEN NUMERIEK MINUS NUMERIEK MINUS LINKER CONTROL + 3
LINKER CONTROL + VIERKANTE HAAK OPENEN F4 F4 LINKER CONTROL + 3
7.7 Dolphin Cursor (Verplaatsing) Functie
Onderkant venster / gebied
Kies Dolphin Cursor beperkt tot Gebied Dolphin Cursor Pagina omlaag Dolphin Cursor Pagina omhoog Einde regel Volgende Kop Vorige Kop Links Linker kant
Linker woord
Bureau computer Sneltoetsen LINKER CONTROL + END Numeriek /
Laptop Sneltoetsen LINKER CONTROL + END F2
CAPS LOCK + PAGE DOWN CAPS LOCK + PAGE UP END CAPS LOCK + DELETE CAPS LOCK + INSERT PIJL NAAR LINKS LINKER SHIFT + CAPS LOCK + HOME LINKER CONTROL + PIJL NAAR LINKS
CAPS LOCK + PAGE DOWN CAPS LOCK + PAGE UP END CAPS LOCK + DELETE CAPS LOCK + INSERT PIJL NAAR LINKS LINKER SHIFT + CAPS LOCK + HOME LINKER CONTROL + PIJL NAAR LINKS
Sneltoetsen Verplaats Dolphin Cursor naar eerste werkbalk Verplaats Dolphin Cursor naar volgende applicatie
Verplaats Dolphin Cursor naar volgende venster Verplaats Dolphin Cursor naar vorige applicatie
Verplaats Dolphin Cursor naar vorige venster
Verplaats de Dolphin Cursor naar de Snelstartbalk
Verplaats de Dolphin Cursor naar de Systeemlade Verplaats fysiek omlaag
Volgende Regel Volgend Hoofdvenster Volgend element Fysiek onderkant
Fysiek aan / uit
Fysiek bovenkant
Vorig dialoog Vorig groot element Vorige Regel Vorig Hoofdvenster Vorig element Beperk Dolphin Cursor tot selectie
Rechts Rechter kant
Rechter woord
TAB LINKER SHIFT + CAPS LOCK + PAGE DOWN LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER SHIFT + CAPS LOCK + PAGE UP LINKER SHIFT + F7 PAGINA OMHOOG PIJL OMHOOG LINKER SHIFT + F8 LINKER SHIFT + TAB LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + NUMERIEK MINUS PIJL NAAR RECHTS LINKER SHIFT + CAPS LOCK + END LINKER CONTROL + PIJL NAAR RECHTS
LINKER SHIFT + F3 PAGINA OMLAAG PIJL OMLAAG LINKER SHIFT + F4 TAB LINKER SHIFT + CAPS LOCK + PAGE DOWN LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER SHIFT + CAPS LOCK + PAGE UP niet toegewezen PAGINA OMHOOG PIJL OMHOOG niet toegewezen LINKER SHIFT + TAB LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + F4 PIJL NAAR RECHTS LINKER SHIFT + CAPS LOCK + END LINKER CONTROL + PIJL NAAR RECHTS
Sneltoetsen Verplaats Dolphin Cursor naar Muis Spring vooruit
Spring terug
Begin regel Tabel omlaag Tabel naar links
Volgende tabel Vorige Tabel Tabel naar rechts
Tabel omhoog Bovenkant venster / gebied
Middelste muisknop LINKER CONTROL + PIJL OMLAAG LINKER CONTROL + PIJL OMHOOG HOME CAPS LOCK + PIJL OMLAAG CAPS LOCK + PIJL NAAR LINKS CAPS LOCK + END CAPS LOCK + HOME CAPS LOCK + PIJL NAAR RECHTS CAPS LOCK + PIJL OMHOOG LINKER CONTROL + HOME
Middelste muisknop LINKER CONTROL + PIJL OMLAAG LINKER CONTROL + PIJL OMHOOG HOME CAPS LOCK + PIJL OMLAAG CAPS LOCK + PIJL NAAR LINKS CAPS LOCK + END CAPS LOCK + HOME CAPS LOCK + PIJL NAAR RECHTS CAPS LOCK + PIJL OMHOOG LINKER CONTROL + HOME
7.8 Dolphin Cursor (Muisinstelling) Functie
Sleep met Linker Muisknop
Sleep met Rechter Muisknop
Bureau computer Sneltoetsen RECHTER CONTROL + HOME RECHTER CONTROL + RECHTER SHIFT + HOME
Laptop Sneltoetsen RECHTER CONTROL + HOME RECHTER CONTROL + RECHTER SHIFT + HOME
265
266 Sneltoetsen Neerzetten
Klik links op Dolphin Cursor Klik links op de Dolphin Cursor en schakel Dolphin Cursor uit Dubbelklik links op de Dolphin Cursor Middenklik op de Dolphin Cursor Muiswiel omlaag op de Dolphin Cursor Muiswiel omhoog op de Dolphin Cursor Verplaats Muis naar Focus
Klik rechts op de Dolphin Cursor Klik rechts op de Dolphin Cursor en schakel Dolphin Cursor uit Dubbelklik rechts op de Dolphin Cursor
RECHTER CONTROL + END INSERT A
RECHTER CONTROL + END INSERT A
Q
Q
T
T
X
X
W
W
RECHTER CONTROL + DELETE DELETE
RECHTER CONTROL + DELETE DELETE
D
D
I
I
7.9 Dolphin Cursor (Tekst Selecteren) De Dolphin Cursor Selectie sneltoetsen zijn voor de Bureau computer en Laptop sets dezelfde. Functie Sneltoetsen Selecteer een teken links SHIFT + PIJL NAAR LINKS Selecteer een teken rechts SHIFT + PIJL NAAR RECHTS Selecteer een woord links LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PIJL NAAR LINKS
Sneltoetsen Selecteer een woord rechts
Selecteer het begin van de regel Selecteer het einde van de regel Selecteer volgende regel Selecteer vorige regel Selecteer een "Vooruit springen" marge
Selecteer een "Terug springen" Marge
Selecteer de bovenkant van het venster
Selecteer de onderkant van het venster
Selecteer het volgende grote object Selecteer het vorige grote object Alles selecteren Kopiëren
LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PIJL NAAR RECHTS Shift + Home SHIFT + END Shift + Pijl Omlaag Shift + Pijl Omhoog LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PIJL OMLAAG LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PIJL OMHOOG LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + HOME LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + END Shift + Pagina Omlaag Shift + Pagina Omhoog CONTROL + A Control + C
Kijk voor meer informatie over de Op Maat Lijsten in de Hal Help voor de betreffende applicatie. Help informatie kan worden verkregen van Hal door te drukken op CAPS LOCK + F1.
7.11 Op Maat Acties Op Maat applicatie sneltoetsen zijn toegewezen aan bepaalde acties binnen een mapbestand. Kijk om meer te weten te komen over specifieke Op Maat applicatietoetsen, in de Hal Help voor die applicatie. Om de Hal Help voor een applicatie te bekijken start u de applicatie en drukt op CAPS LOCK + F1 om een oproepmenu weer te geven. De items in dit menu bieden koppelingen met de bronnen van de beschikbare help.
7.12 Tekstinvoer Deze categorie geeft toetsen weer die beschikbaar komen in de Formulier Modus die anders zijn toegewezen voor gebruik van de Dolphin Cursor. Functie Bureau Laptop computer Sneltoetsen Sneltoetsen Annuleren ESCAPE ESCAPE Vorig teken verwijderen Spatie Terug Spatie Terug Dit teken verwijderen DELETE DELETE Enter ENTER ENTER
Sneltoetsen Teken naar links Verplaats naar einde regel Verplaats naar begin regel Teken Fonetisch
Regel fonetisch
Teken Lezen Tekenkenmerken Lezen, Set 1 Tekenkenmerken Lezen (Set 2) Regel Lezen Teken naar rechts Regel Spellen Regel breedsprakigheid
PIJL NAAR LINKS END HOME LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + NUMERIEK 4 LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + NUMERIEK 6 NUMERIEK 4 LINKER SHIFT + NUMERIEK 4 LINKER CONTROL + NUMERIEK 4 NUMERIEK 6 PIJL NAAR RECHTS LINKER SHIFT + NUMERIEK 6 LINKER CONTROL + NUMERIEK 6
PIJL NAAR LINKS END HOME LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + F6 niet toegewezen
F6 LINKER SHIFT + F6 LINKER CONTROL + F6 F8 PIJL NAAR RECHTS LINKER SHIFT + F8 niet toegewezen
7.13 Braille Functie
Terug
Kenmerken doorlopen
Bureau computer Sneltoetsen LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + KOMMA LINKER CONTROL + LINKER SHIFT +=
269
Laptop Sneltoetsen LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + KOMMA LINKER CONTROL + LINKER SHIFT +=
270 Sneltoetsen Teken omschrijving aan / uit
Voorwaarts
Ga naar Focus
Koppelingen aan / uit
Literatuur braille aan / uit
Monitor aan / uit
Braille Uitvoer aan / uit
Fysieke / Logische Modus
Breedsprakigheid schema doorlopen
LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PUNT LINKER CONTROL + LINKER SHIFT +/ LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER SHIFT + CAPS LOCK + IS GELIJK
LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT + PUNT LINKER CONTROL + LINKER SHIFT +/ LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER CONTROL + LINKER SHIFT += LINKER SHIFT + CAPS LOCK + IS GELIJK
Niet toegewezen Instructies De volgende lijst geeft niet toegewezen instructies aan in deze categorie. Deze instructies kunnen handmatig worden voorzien van een toegewezen toetscombinatie of hebben reeds een toegewezen Braille eenheid knopcombinatie. Kijk a u b voor meer informatie in de sneltoetsen lijst van uw Braille eenheid.
Sneltoetsen
271
Onder:
Halve leesregel breedte naar links
Braille Document Achterwaarts lezen
Halve leesregel breedte naar rechts
Braille Document Lezen Achteruit (Dolphin Cursor)
Invoer aan / uit
Braille Document Vooruit lezen
Ontwerp aan / uit
Braille Document Lezen Vooruit (Dolphin Cursor)
Regel omlaag
Één cel naar links
Regel omlaag (Dolphin Cursor)
Één cel naar rechts
Einde Regel
Cursor aan / uit
Begin Regel
Cursor Stijl
Regel omhoog
Eenheid Tekens
Regel omhoog (Dolphin Cursor)
Eenheid Letterkleuren
Routingknop actie
Eenheid Voorgrond letterkleur weergeven
Routing Knop Actie in Dolphin Cursor
Eenheid letternaam
Tweede Routingknoppen Actie
Eenheid Letter grootte
Tweede Routingknop Actie in Dolphin Cursor
Eenheid Letterstijl
Boven:
Acht punts Zes punts
Braille Volgen aan/uit
Uitgebreid aan / uit
Trillende hoofdletter aan / uit
Ruimte uitbreiden aan / uit
Leesregelbreedte naar links
Flush Invoer
Leesregelbreedte naar rechts
272 Sneltoetsen
7.14 Brailleleesregel Sneltoets Overzicht Iedere Braille eenheid die wordt ondersteund door Hal heeft een standaard set met sneltoetsen toegewezen gekregen die verschillende functies uitvoeren. In dit hoofdstuk worden de sneltoets lijsten gegeven. We hebben de verschillende Brailleleesregels per fabrikant in alfabetische volgorde geplaatst. Er worden steeds SAM stuurprogramma’s ontwikkeld en verbeterd voor nieuwe en bestaande Brailleleesregels. Neem contact op met uw leverancier van de Braille-eenheid voor de laatste ontwikkelingen of kijk op de Dolphin website (http://www.dolphinuk.co.uk/). Opmerking: iedere toegewezen Braille sneltoets kan naar wens worden aangepast in het sneltoetsen dialoog in het Hal regelpaneel. 7.14.1 ALVA Het SAM stuurprogramma voor de Alva eenheden leveren ondersteuning voor de Alva Braille Terminals Serie 3 en 4 (Delphi) en de Alva Satellieten 544, 544 Traveller, 570 Pro en 584 Pro (Serie 5) modellen. Alva Braille Terminals, Serie 3 & 4 (Delphi) Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel
Invoer toetsen: Prog Home + Cursor Home + Omhoog Links Rechts Omhoog Omhoog Omlaag Omlaag Cursor Home + Links Home + Rechts
Sneltoetsen Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Ontwerp tonen schakelen Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Routingknop actie Braille Routingknop Actie in Dolphin Cursor Braille tweede Routingknop actie Braille Tweede Routingknop Actie in Dolphin Cursor Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug
Alva Satellite 544, 544 Traveller, 570 Pro and 584 Pro (Braille Terminal Series 5) Plaktoetsen De toets BackEar is een "plaktoets". Het werkt alleen als plaktoets met de Omhoog, Omlaag, Links en Rechts toetsen. Dat betekent dat BackEar alleen gedrukt schakelt tussen "braille Lees vanaf hier" en de normale modus. In de "Braille Lees vanaf hier" (als de plaktoets aan staat) zal drukken op Omhoog, Omlaag, Links en Rechts worden behandeld als de toetscombinatie BackEar + Omhoog/Omlaag/Links/Rechts toets. In deze modus zal de cursor een regel omhoog/omlaag verplaatsen iedere keer als u naar een nieuwe regel gaat. Actie Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug
Braille Vooruit
Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen
Invoer toetsen: Home + Cursor Links Duimknop1 Duimknop3 Rechts Duimknop2 Duimknop4 Omhoog Omhoog Omlaag Omlaag Cursor Home + Links Home + Rechts Home Home + Omlaag Cursor + Links Cursor + Rechts Omhoog + Links
Sneltoetsen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Ontwerp tonen schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer Pagina Omhoog
Omhoog + Links Home + Omhoog Omhoog + Rechts Omhoog + Omlaag Status knop 1 Cursor + Omhoog Status knop 3 Status knop 2 Pad Omhoog Pad Omhoog Pad Omlaag Pad Omlaag Pad Links Pad Links Pad Rechts Pad Rechts Pad Links + Pad Omhoog Pad Links + Pad Omhoog Pad Rechts + Pad Omlaag Pad Rechts + Pad Omlaag Tab terug + Tab Tab terug + Tab Omhoog + BackEar Omhoog + BackEar Omlaag + BackEar Omlaag + BackEar Rechts + BackEar Rechts + BackEar Links + BackEar Links + BackEar Tab terug + Pad Omhoog
275
276 Sneltoetsen Dolphin Cursor Vorig groot Object Simuleer toetsdruk Pagina Omlaag Dolphin Cursor Volgend groot Object Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug Simuleer toetsdruk Delete Simuleer toetsdruk Windowstoets Simuleer toetsdruk Alt Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status Lezen Braille Cursor aan/uit Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Actie Lees voor vanaf hier Actie Lees voor vanaf hier afsluiten
Tab terug + Pad Omhoog Tab terug + Pad Omlaag Tab terug + Pad Omlaag TAB TAB Tab terug Tab terug Pad Omhoog + Pad Omlaag Pad Links + Pad Rechts Tab terug + Pad Rechts Pad Links + Pad Omlaag Pad Omhoog + Pad Rechts Noordelijk oor Zuidelijk oor Oostelijk oor Westelijk oor Westelijk oor Voorste oor Voorste oor
7.14.2 Baum Er is geen SAM stuurprogramma voor de Baum Braille eenheden. De eenheden kunnen echter worden gebruikt via de Baum Braille emulatie modus met uw toegangssoftware. Kijk in de documentatie van de Braille eenheid voor verdere informatie over de emulatie modus. 7.14.3 Blazie Engineering Het SAM stuurprogramma voor Blazie Braille Lite eenheden levert ondersteuning voor de Braille Lite 18, Braille Lite 40 en Braille Lite 20 Millenium. Het SAM stuurprogramma voor Blazie Focus eenheden ondersteunen de Focus 40, 44, 70, 80 en 84.
Sneltoetsen
277
Braille Lite 18, Braille Lite 40 en Braille Lite 20 Millenium Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 6 invoer Punt 7 - Punt 8 invoer Spatie invoer Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug
Braille Vooruit
Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts
Invoer toetsen: Punt 1 - Punt 6 Punt 7 - Punt 8 (BL 40 en BL 20 Millenium) Spatie Invoer toetsen: Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 3 + Punt 4 Punt 1 + Punt 6 BL 18 en BL 20 Millenium: Balk naar Links BL 40: Linker Balk naar links of Rechter Balk naar links BL 18 en BL 20 Millenium: Balk naar Rechts Braille Lite 40: Linker Balk naar rechts of Rechter Balk naar rechts Punt 1 Punt 1 Punt 4 Punt 4 Spatie Punt 3 Punt 6 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 1 + Punt 3 Punt 4 + Punt 6
278 Sneltoetsen Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Geavanceerd aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug
Punt 3 + Punt 5 Punt 3 + Punt 5 Punt 1 + Punt 4 + Punt 6 Punt 2 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 6 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 5 Punt 5 Punt 2 + Punt 3 + Punt 6 Punt 2 + Punt 6 Punt 2 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + Spatie Punt 1 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 6 + Spatie Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 3 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Spatie
Sneltoetsen Simuleer toetsdruk Windowstoets Simuleer toetsdruk Omhoog Simuleer toetsdruk omlaag Simuleer Pagina Omhoog Simuleer toetsdruk Pagina Omlaag Simuleer toetsdruk Enter
279
Punt 2 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Rechter Whiz Wiel Omhoog (BL 20 Millenium) Rechter Whiz Wiel Omlaag (BL 20 Millenium) Linker Whiz Wiel Omhoog (BL 20 Millenium) Linker Whiz Wiel Omlaag (BL 20 Millenium) Rechts of Linker Whiz Wiel Druk (BL 20 Millenium)
Focus 40, 44, 70, 80 en 84 modellen. Deze 5 modellen delen dezelfde sneltoetsen, echter de Focus 40 en Focus 80 omschrijven de "Vooruit balk" als "Zwenken" en de "Algemene eenheid" toetsen als "Selector". Invoer knoppen Functie Spatie invoer 1 invoer 2 invoer 3 invoer 4 invoer 5 invoer 6 invoer 7 invoer 8 invoer Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug
Toetsdruk Spatie Punt 1 Punt 2 Punt 3 Punt 4 Punt 5 Punt 6 Punt 7 Punt 8 Toetsdruk Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 3 + Punt 4 Punt 1 + Punt 6 Punt 1 + Punt 2 Linker Shift
280 Sneltoetsen Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Acht punts - Zes punts Braille Geavanceerd aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links
Rechter Shift Punt 1 Punt 1 Punt 4 Punt 4 Spatie Punt 3 Punt 2 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 1 + Punt 3 Punt 4 + Punt 6 Punt 3 + Punt 5 Punt 3 + Punt 5 Punt 1 + Punt 4 + Punt 6 Punt 7 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 6 Punt 1 + Punt 4 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 5 Punt 2 + Punt 3 + Punt 6 Punt 2 + Punt 6 Punt 2 + Punt 4 + Spatie Linker Whiz Wiel Omhoog Rechter Whiz Wiel Omhoog Linker Whiz Wiel Omhoog Rechter Whiz Wiel Omhoog Linker Whiz Wiel Omlaag Rechter Whiz Wiel Omlaag Linker Whiz Wiel Omlaag Rechter Whiz Wiel Omlaag Punt 3 + Linker Shift
Sneltoetsen Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Dolphin Cursor Interactief met element Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer Pagina Omhoog Simuleer toetsdruk Pagina Omlaag Simuleer toetsdruk Tab Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug Simuleer toetsdruk Windowstoets Dolphin Cursor Spring terug Dolphin Cursor Spring vooruit Dolphin Cursor Formulier Modus schakelen
Punt 3 + Linker Shift Punt 6 + Linker Shift Punt 6 + Linker Shift Linker Whiz Wiel Druk Rechter Whiz Wiel Druk Linker Whiz Wiel Druk Rechter Whiz Wiel Druk Rechter Vooruitbalk Rechter Vooruitbalk Linker Vooruitbalk Linker Vooruitbalk Linker algemene eenheid Rechter algemene eenheid Punt 6 Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Linker Shift Punt 6 Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Linker Shift Punt 5 Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Linker Shift Punt 5 Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Linker Shift Punt 8 Punt 2 + Spatie Punt 2 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 + Linker Shift Linker algemene eenheid Rechter algemene eenheid Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Spatie
281
282 Sneltoetsen
7.14.4 Braudi Het SAM stuurprogramma voor Braudi levert ondersteuning voor de Braudi Pro modellen. Braudi Pro Actie Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Cursor aan/uit Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object
7.14.5 Handy Tech Het Handy Tech SAM stuurprogramma ondersteunt de Handy Tech Braille Window, Bookworm, Braille Wave, Braille Star en Braillino modellen. Handy Tech Braille Window Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Dolphin Cursor Kies Werkfocus Actie Kies Dolphin Cursor Actie Ga naar Werkfocus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen
284 Sneltoetsen Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off Braille Acht punts - Zes punts Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer toetsdruk 0 Simuleer toetsdruk 1 Simuleer toetsdruk 2 Simuleer toetsdruk 3 Simuleer toetsdruk 4 Simuleer toetsdruk 5 Simuleer toetsdruk 6 Simuleer toetsdruk 7 Simuleer toetsdruk 8 Simuleer toetsdruk 9 Handy Tech Bookworm Actie Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Dolphin Cursor Kies Werkfocus Actie Kies Dolphin Cursor Braille Kenmerken doorlopen Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl
B3 + B4 + B6 B2 + B4 + B5 B11 B8 + B3 B7 B8 + R B8 + R B8 + L B8 + L 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Invoer toetsen: L V L + Enter L + Enter Enter + R Enter + R Esc L + Esc Esc + R L+R L + Esc + R
Sneltoetsen Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Dolphin Cursor Links Klikken op Dolphin Cursor en schakel naar Werk Modus
L + Esc + Enter L + Esc + Enter Esc + Enter + R Esc + Enter + R Enter
Handy Tech Braille Wave Invoer knoppen Functie Spatie invoer 1 invoer 2 invoer 3 invoer 4 invoer 5 invoer 6 invoer 7 invoer 8 invoer Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Dolphin Cursor Kies Werkfocus Actie Kies Dolphin Cursor
286 Sneltoetsen Actie Ga naar Werkfocus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit
Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Dolphin Cursor Kies Werkfocus Actie Kies Dolphin Cursor Actie Ga naar Werkfocus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off
Sneltoetsen Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Invoer schakelen Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Home Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Dolphin Cursor Einde regel Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit
292 Sneltoetsen Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Dolphin Cursor Kies Werkfocus Actie Kies Dolphin Cursor Actie Ga naar Werkfocus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Invoer schakelen Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Dolphin Cursor Volgende Regel
Sneltoetsen Simuleer toetsdruk naar links Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Home Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Dolphin Cursor Einde regel Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer Pagina Omhoog Simuleer Pagina Omhoog Dolphin Cursor Vorig groot Object Dolphin Cursor Vorig groot Object Simuleer toetsdruk Pagina Omlaag Simuleer toetsdruk Pagina Omlaag
7.14.6 KTS Het SAM stuurprogramma voor KTS levert ondersteuning voor de KTS Brailloterm (oude serie) en de Brailloterm32. KTS Brailloterm (oude serie) Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Breedte naar links Braille Breedte naar rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen
Sneltoetsen Actie Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object
7.14.7 ONCE Het ONCE SAM stuurprogramma ondersteunt de ONCE EcoBraille 40, 80 en de EcoBraille Plus. Opmerking: De EcoBraille eenheden kunnen niet opnieuw worden gedetecteerd als ze initieel reeds zijn gedetecteerd. Indien u de Braille display opnieuw moet detecteren omdat u Hal opnieuw
298 Sneltoetsen gestart heeft of u moet een "Nu alle eenheden Detecteren" in SAM initiëren, zet dan eerst de eenheid uit en daarna weer aan.
EcoBraille 40, EcoBraille 80 en EcoBraille Plus Actie Toetsdruk Braille Terug Links Braille Vooruit Rechts Braille Regel omhoog Omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Omhoog Cursor) Braille Regel omlaag Omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Omlaag Cursor) Braille Ga naar Focus Cursor Braille Bovenkant Cursor + Omhoog Braille Onderkant Cursor + Omlaag Braille Halve breedte links Cursor + Links Braille Halve breedte rechts Cursor + Rechts Actie Regelpaneel openen F1 Braille Volgen aan/uit F2 schakelen Braille Literatuur Braille aan/uit F3 schakelen Braille Fysieke/logische modus F4 schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit F4 Braille Cursor aan/uit F5 Braille Ontwerp tonen F6 schakelen Braille Koppelingen aan/uit F7 schakelen Braille Acht punts - Zes punts F8 Braille Cursorstijl F9 Braille Geavanceerd aan/uit F0 Braille Breedsprakigheid Status knop 1 Schema doorlopen Braille Routingknop actie Status knop 2 Braille Routingknop Actie in Status knop 2 Dolphin Cursor
7.14.8 Papenmeier Het SAM stuurprogramma van Papenmeier levert ondersteuning voor de Papenmeier Braillex Compact, 2D Lite / 2D Lite Plus, Tiny, 2D Screen, EL 2D-40 (met Easy Access balk), EL 2D-66 (met Easy Access balk), EL 80 (Met Easy Access balk), EL 2D-80 (Met Easy Access balk), EL 40 P (Met Easy Access balk) en EL 40 s, EL 66 s en EL 80 s (met Easy Access balken). Braillex Compact 480, 2D Lite / 2D Lite Plus en Tiny Actie Toetsdruk Actie Regelpaneel openen FN + A Spraaktoetsen Waar ben ik? FN Braille Terug RB Braille Vooruit RF Braille Regel omhoog Omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog Omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag OMLAAG Dolphin Cursor Fysiek omlaag OMLAAG verplaatsen Braille Ga naar Focus A Braille Begin regel C+H Braille Einde regel H+B Braille Bovenkant C + RB Braille Onderkant C + RF Braille Cel links FN + H Braille Cel rechts H+A Braille Fysieke/Logische modus Omlaag + B schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Omlaag + B Braille Literatuur Braille aan/uit C+B Braille Kenmerken doorlopen RB + A
Braillex 2D Screen Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 8 invoer Spatie invoer Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit
Invoer toetsen: 1-8 RF Toetsdruk 7+3 7 RB RF H H I I 1 H + Shift Shift + E 1+4 1+8 RB + Shift Shift + RF 2+4 2+4
Sneltoetsen Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Geavanceerd aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Windowstoets
Braillex EL Serie (uitgezonderd "EL 40 s", "EL 66 s" en "EL 80 s") Actie Invoer toetsen: Actie Regelpaneel openen EAB twee stappen Rechts + RECHTER toets achter Spraaktoetsen Waar ben ik? RECHTER toets achter Braille Terug EAB één stap Links Braille Vooruit EAB één stap Rechts Braille Regel omhoog EAB één stap omhoog
302 Sneltoetsen Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Volgen aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Geavanceerd aan/uit Simuleer toetsdruk Omhoog
EAB één stap omhoog EAB één stap omlaag EAB één stap omlaag RECHTER toets voor EAB twee stappen Links EAB twee stappen Rechts EAB twee stappen Omhoog EAB twee stappen Omlaag EAB twee stappen Links + RECHTER schakelaar voor EAB twee stappen Rechts + RECHTER schakelaar voor EAB twee stappen omlaag + LINKER toets voor EAB twee stappen omlaag + LINKER toets voor EAB twee stappen Links + RECHTER toets achter EAB twee stappen Links + LINKER toets achter EAB twee stappen Rechts + LINKER toets achter EAB twee stappen Omhoog + RECHTER toets voor EAB twee steppen omhoog + Rechter toets achter LINKER toets voor EAB twee stappen Links+ LINKER toets voor EAB twee stappen rechts+ LINKER toets voor LINKER toets achter EAB één stap omhoog+ RECHTER toets achter EAB één stap omhoog+ RECHTER toets voor
Sneltoetsen Dolphin Cursor Vorige Regel
Simuleer toetsdruk omlaag
Dolphin Cursor Volgende Regel
Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape
EAB één stap omhoog+ RECHTER toets achter EAB één stap omhoog+ RECHTER toets voor EAB één stap omlaag+ RECHTER toets achter EAB één stap omlaag+ RECHTER toets voor EAB één stap omlaag+ RECHTER toets achter EAB één stap omlaag+ RECHTER toets voor EAB één stap naar links+ RECHTER toets achter EAB één stap naar links+ RECHTER toets achter EAB één stap naar rechts+ RECHTER toets achter EAB één stap naar rechts+ RECHTER toets achter EAB twee stappen omlaag+ RECHTER toets achter EAB twee stappen omlaag+ RECHTER toets achter EAB één stap naar rechts + Rechter toets voor EAB één stap naar rechts + Rechter toets voor EAB één stap naar links + Rechter toets voor EAB één stap naar links + Rechter toets voor EAB twee stappen rechts+ RECHTER toets achter EAB twee stappen rechts+ RECHTER toets achter EAB twee stappen links+ RECHTER toets achter EAB twee stappen links+ RECHTER toets achter EAB twee stappen omhoog+ RECHTER toets achter
303
304 Sneltoetsen Braille koppelingen schakelen Braille Lees vanaf hier vooruit in werk en Dolphin Cursor modus Braille Lees vanaf hier achteruit in werk en Dolphin Cursor modus
EAB twee steppen omhoog + Rechter toets achter EAB één stap naar rechts + Rechter toets voor EAB één stap naar links + Rechter toets voor
Braillex EL 40 s, EL 66 s en EL 80 s Opmerkingen: Linker toets voor en linker toets achter opent de configuratie dialogen. Rechter toets achter opent een dialoog waar de werk modus kan worden geselecteerd (navigatie modus, PC Modus of Gecombineerde modus). Deze toetsen zijn niet beschikbaar voor de schermlezer. De EL 40 s kent geen linker toets. De rechter toets bestaat ook niet maar wordt gesimuleerd door het stuurprogramma. De (gesimuleerde) positie van de rechter toets wordt ingesteld in de werk modus dialoog. Dit is vergelijkbaar met andere modellen in de EL serie waar de rechter toets wordt gebruikt voor de selectie van de werk modus. Navigatie Modus: Actie Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Ga naar Focus
Invoer toetsen: EAB één stap Links EAB één stap Rechts EAB één stap omhoog EAB één stap omhoog EAB één stap omlaag EAB één stap omlaag EAB twee stappen Links EAB twee stappen Rechts EAB twee stappen Omhoog EAB twee stappen Omlaag RECHTER toets voor
Sneltoetsen
PC Modus Actie Simuleer toetsdruk omhoog = Dolphin Cursor Vorige Regel = Simuleer toetsdruk omlaag = Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Alt
Invoer toetsen: EAB één stap omhoog + (PC Modus) EAB één stap omhoog + (PC Modus) EAB één stap omlaag + (PC Modus) EAB één stap omlaag + (PC Modus) EAB één stap links + (PC Modus) EAB één stap links + (PC Modus) EAB één stap rechts + (PC Modus) EAB één stap rechts + (PC Modus) EAB twee stappen omlaag + (PC Modus) EAB twee stappen omlaag + (PC Modus) EAB twee stappen omhoog + (PC Modus) EAB twee stappen rechts + (PC Modus) EAB twee stappen rechts + (PC Modus) EAB twee stappen links + (PC Modus) EAB twee stappen links + (PC Modus) Rechter voortoets + (PC Modus)
Gecombineerde Modus Actie Simuleer toetsdruk Omhoog
Invoer toetsen: EAB één stap omhoog + (Gecombineerde Modus)
305
306 Sneltoetsen Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit Braille Lees vanaf hier achteruit (Dolphin Cursor) Simuleer toetsdruk Home Dolphin Cursor Begin regel Simuleer toetsdruk End Dolphin Cursor Einde regel Simuleer Toetsdruk Ctrl End Dolphin Cursor Onderin Venster / Gebied Simuleer Toetsdruk Ctrl Home Dolphin Cursor Bovenin Venster / Gebied Simuleer toetsdruk Alt
EAB één stap omhoog + (Gecombineerde Modus) EAB één stap omlaag + (Gecombineerde Modus) EAB één stap omlaag + (Gecombineerde Modus) EAB één stap rechts + (Gecombineerde Modus) EAB één stap rechts + (Gecombineerde Modus) EAB één stap links + (Gecombineerde Modus) EAB één stap links + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen links + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen links + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen rechts + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen rechts + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen omlaag + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen omlaag + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen omhoog + (Gecombineerde Modus) EAB twee stappen omhoog + (Gecombineerde Modus) Rechter voortoets + (Gecombineerde Modus)
7.14.9 Pegasus Het SAM stuurprogramma voor Pegasus levert ondersteuning voor de Pegasus Braille Controller modellen.
Sneltoetsen
307
Pegasus Braille Controller Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Halve breedte links Braille Halve breedte rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Hoofdletters trillen aan/uit Braille Geavanceerd aan/uit Braille Routingknop actie
7.14.10 Pulse Data Het SAM stuurprogramma voor Pulse Data levert ondersteuning voor de Braille Note (18 en 32 CEL modellen). Braille Note Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 6 invoer Spatie invoer Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant
Invoer toetsen: Punt 1 - Punt 6 Spatie Toetsdruk Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 3 + Punt 4 Punt 1 + Punt 6 Vorige Volgende Terug Terug Vooruit Vooruit Spatie Punt 1 + Punt 4 Punt 3 Punt 6 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3
Sneltoetsen Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Breedte naar links Braille Breedte naar rechts Braille Halve breedte links Braille Halve breedte rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Volgen aan/uit Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Hoofdletters trillen aan/uit Braille Geavanceerd aan/uit Braille Geavanceerd aan/uit Braille Invoer schakelen Braille Ontwerp tonen aan/uit Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts
Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 Punt 1 + Punt 3 Punt 4 + Punt 6 Punt 1 Punt 4 Punt 1 + Punt 2 Punt 4 + Punt 5 Spatie Terug Spatie Terug Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 Punt 1 + Punt 4 + Punt 6 Punt 2 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 6 Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 5 Punt 5 Punt 2 + Punt 3 + Punt 6 Punt 1 + 3 + 4 + 5 + 6 Punt 2 + 4 + 5 + 6 Enter Punt 1 + 2 + 3 + 4 + 6 Punt 2 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + 4 + 5 + 6 Punt 1 + Spatie Punt 1 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 6 + Spatie Punt 6 + Spatie
309
310 Sneltoetsen Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Routingknop actie Braille Routingknop Actie in Dolphin Cursor Braille tweede Routingknop actie Braille Tweede Routingknop Actie in Dolphin Cursor Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug Simuleer toetsdruk Delete Simuleer toetsdruk Windowstoets
Punt 2 + 6 + Spatie terug Punt 2 + 6 + Spatie terug Punt 1 + 2 + 6 Punt 1 + 2 + 6 Punt 1 + 2 + 4 + 5 + 6 Punt 1 + 2 + 4 + 5 + 6 Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + Spatie Punt 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + Spatie Punt 1 + 3 + 4 + 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Spatie Punt 1 + 4 + 5 + Spatie Punt 2 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie
7.14.11 Sensotec Het Sensotec SAM stuurprogramma ondersteunt de Euroscope 20 en 40. Sensotec Euroscope 20 Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 8 invoer Spatie invoer Actie Braille Terug Braille Vooruit
Invoer toetsen: Punt 1 - Punt 8 Spatie Invoer toetsen: N2 N3
Sneltoetsen Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug Simuleer toetsdruk Windowstoets
311
N1 N1 N4 N4 N1 + N4 N1 + N2 + N3 N2 + N3 + N4 N2 + N3 N2 + N3 N1 + N3 N2 + N4 Punt 2 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + Spatie Punt 1 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 4 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 3 + Spatie Punt 6 + Spatie Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 3 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Spatie Punt 2 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie
312 Sneltoetsen
Sensotec Euroscope 40 Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 8 invoer Spatie invoer Actie Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Braille Ga naar Focus Braille Bovenkant Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Onderkant Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog
Invoer toetsen: Punt 1 - Punt 8 Spatie Invoer toetsen: N2 N5 N1 N4 N1 N4 N3 N6 N3 N6 N2 + N5 N1 + N2 N4 + N5 N2 + N3 N5 + N6 Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + 4 + 5 + Spatie Punt 2 + Punt 4 + Spatie Punt 1 + Spatie
Sneltoetsen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer Toetsdruk Spatie Dolphin Cursor Activeer Drukken Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Spatie terug Simuleer toetsdruk Windowstoets Simuleer toetsdruk Alt Simuleer toetsdruk Alt
313
N1 + N4 Punt 1 + Spatie N1 + N4 Punt 4 + Spatie N3 + N6 Punt 4 + Spatie N3 + N6 Punt 3 + Spatie N1 + N2 + N3 Punt 3 + Spatie N1 + N2 + N3 Punt 6 + Spatie N4 + N5 + N6 Punt 6 + Spatie N4 + N5 + N6 Punt 1 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 5 + Spatie Spatie Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 2 + Punt 3 + Punt 4 + Punt 5 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 2 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 3 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie N1 + N3 Punt 1 + Punt 2 + Spatie Punt 2 + Punt 4 + Punt 5 + Punt 6 + Spatie Punt 1 + Punt 3 + Punt 4 + Spatie N4 + N6
314 Sneltoetsen
7.14.12 Technibraille Het Technibraille SAM stuurprogramma ondersteunt de Zephyr. Technibraille Zephyr Opmerking, niet alle Zephyr Braille-eenheid toetsen worden ondersteund.
Invoer Toetsen Functie Punt 1 - Punt 8 invoer Spatie invoer Actie Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Breedte naar links Braille Breedte naar rechts Braille Fysieke/Logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit Braille Kenmerken doorlopen
Sneltoetsen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Volgen aan/uit Braille Cursor aan/uit Braille Invoer schakelen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk naar links Dolphin Cursor Links Simuleer toetsdruk naar rechts Dolphin Cursor Rechts Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Alt
315
. + Spatie + Spatie terug (Backspace) 8 8 2 2 4 4 6 6 Element Element 9 9 3 3 Alt
7.14.13 TeleSensory Het SAM stuurprogramma voor TeleSensory levert ondersteuning voor de Navigator, PowerBraille 40 en PowerBraille 65/80 modellen. Navigator en PowerBraille 40 Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog
PowerBraille 65/80 Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Einde regel
7.14.14 Tieman Het SAM stuurprogramma voor Tieman levert ondersteuning voor de Tieman CombiBraille (45/85), Braille Voyager, MultiBraille 40 en MultiBraile 80 modellen. CombiBraille (25/45/85) Invoer toetsen: Functie Punt 1 - Punt 6 invoer Spatie invoer
Invoer toetsen: Knop 1 - Knop 6 Duimknop 4
Plaktoetsen Knop 4 is een "plaktoets". Het werkt alleen als plaktoets met Duimknop 1, Duimknop 2, Duimknop 4 en Duimknop 5. Dat betekent dat Knop 4 alleen gedrukt schakelt tussen "braille Lees vanaf hier" en de normale modus. In de "Braille Lees vanaf hier" (terwijl de plaktoets aan staat) zal drukken op de Duimknop 1, 2, 4 en 5 zal worden gezien als de toetscombinatie Knop 4 + Duimknop toets. In deze modus zal de cursor een regel omhoog/omlaag verplaatsen iedere keer als u naar een nieuwe regel gaat. De plaktoetsen werken niet in de Invoer modus. Actie Invoer toetsen: Actie Regelpaneel openen Knop 6 + Knop 5 + Knop 4 + Knop 1 + Knop 2 + Knop 3
320 Sneltoetsen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Braille Regel omhoog (Dolphin Cursor) Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Braille Regel omlaag (Dolphin Cursor) Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts
Braille Voyager Invoer toetsen: Functie Punt 1 - Punt 6 invoer Spatie invoer
Invoer toetsen: B1 - B6 T3
Plaktoetsen B4 is een "plaktoets". Het is alleen een plaktoets met T1, T2, T3 en T4. Dat betekent dat B4 alleen gedrukt schakelt tussen "braille Lees vanaf hier" en de normale modus. In de "Braille Lees vanaf hier" (terwijl de plaktoets aan staat) zal het drukken op T1,T 2, T3 en T4 worden gezien als de toetscombinatie B4 + T1/T2/T3/T4. In deze modus zal de cursor een regel omhoog/omlaag verplaatsen iedere keer als u naar een nieuwe regel gaat. De plaktoetsen werken niet in de Invoer modus. Actie Invoer toetsen: Actie Regelpaneel openen B1 + B2 + B3 + B4 + B5 + B6 Spraaktoetsen Waar ben ik? B2 + B4 Spraaktoetsen Status B3 + B4 (meervoudige toetsen) Braille Terug T1 Braille Vooruit T4 Braille Regel omhoog T2 Braille Regel omhoog (Dolphin T2 Cursor) Dolphin Cursor Fysiek omhoog T1 + T2 verplaatsen Braille Regel omlaag T3 Braille Regel omlaag (Dolphin T3 Cursor) Dolphin Cursor Fysiek omlaag T3 + T4 verplaatsen Braille Ga naar Focus T2 + T3 Braille Begin regel B3 Braille Einde regel B6
Sneltoetsen Braille Bovenkant Braille Onderkant Braille Cel links Braille Cel rechts Braille Fysieke/logische modus schakelen Dolphin Cursor Fysiek aan uit Braille Literatuur Braille aan/uit schakelen Braille Kenmerken doorlopen Braille Tekenomschrijving aan/uit Braille Aan/uit Braille Koppelingen aan/uit schakelen Braille Monitor on off Braille Volgen aan/uit schakelen Braille Cursor aan/uit Braille Acht punts - Zes punts Braille Cursorstijl Braille Hoofdletters trillen aan/uit Braille Geavanceerd aan/uit Braille Invoer schakelen Braille Ontwerp tonen schakelen Braille Vergroot spatieruimte aan/uit Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Lees vanaf hier vooruit Braille Lees vanaf hier vooruit (Dolphin Cursor) Braille Lees vanaf hier achteruit
326 Sneltoetsen Simuleer toetsdruk Omhoog Dolphin Cursor Vorige Regel Simuleer toetsdruk omlaag Dolphin Cursor Volgende Regel Simuleer toetsdruk Enter Dolphin Cursor Interactief met element Braille Routingknop actie Braille Routingknop Actie in Dolphin Cursor Braille tweede Routingknop actie Braille Tweede Routingknop Actie in Dolphin Cursor Simuleer toetsdruk Tab Dolphin Cursor Volgend Object Simuleer toetsdruk Shift Tab Dolphin Cursor Vorig Object Simuleer toetsdruk Escape Simuleer toetsdruk Windowstoets Multibraille 80 Actie Actie Regelpaneel openen Spraaktoetsen Waar ben ik? Spraaktoetsen Status (meervoudige toetsen) Braille Terug Braille Vooruit Braille Regel omhoog Dolphin Cursor Fysiek omhoog verplaatsen Braille Regel omlaag Dolphin Cursor Fysiek omlaag verplaatsen Braille Ga naar Focus Braille Begin regel Braille Einde regel
Dit hoofdstuk bevat informatie over het gebruiken en instellen van specifieke applicaties en het optimaliseren van Windows. Ook kunt u vaak gestelde vragen vinden, een handleiding voor het oplossen van problemen en een referentie voor de sneltoetsen.
8.1 Netwerk installatie Dit hoofdstuk behandelt de netwerk installatie. Dit omvat een standaard server installatie en een terminal server of citrix client installatie. Als u een enkele gebruiker installatie wilt uitvoeren kijk dan in het Installatie hoofdstuk. De installatie in een netwerk omgeving verschilt enigszins van de installatie op een lokale machine. De netwerkversie is ontworpen om het voor verschillende gebruikers mogelijk te maken om met een enkele kopie van de software op de fileserver te werken. Aangezien netwerk configuraties nogal verschillen moeten deze instructies slechts worden gezien als een leidraad. Assistentie van uw Netwerkbeheerder kan vereist zijn bij deze installatie. 8.1.1 Standaard Server Installatie De netwerkversie is compatibel met een groot aantal andere netwerkconfiguraties, inclusief profielen, er is echter een planning nodig om een succesvolle installatie te bereiken. De installatie van Hal omvat de volgende stappen: 1. Software installatie op de fileserver. 2. De configuratie van individuele werkstations. 3. Per gebruiker gestelde configuratie instellingen. Het installatieproces is rechtlijnig. Stappen 2 en 3 kunnen handmatig gescheiden voor elk werkstation en elke gebruiker, of kan worden gedaan door de werkstations remote te installeren en de gebruikers loginscripts te wijzigen.
330 Referentie
Om een succesvolle netwerkinstallatie te krijgen is het volgende noodzakelijk: • Directories op de fileserver die door de beheerder kunnen worden beschreven maar waarvan de gebruiker alleen lezen toegang heeft. Deze directory (en subdirectoires) moeten de geïnstalleerde componenten bevatten. Bij vele netwerk omgevingen zal dit de programma bestanden directory zijn. Alle gebruikers moeten deze directory kunnen benaderen gebruikmakend van dezelfde netwerknaam (UNC pad, gemeenschappelijke naam, enz). • Iedere gebruiker moet een eigen directory hebben. Dit kan onderdeel van een profiel of slechts een persoonlijke map. De eigen directory kan op het netwerk staan of op de lokale machine indien meerdere profielen lokaal worden opgezet, of iedere gebruiker altijd zijn eigen machine gebruikt. • Beheerder toegang op alle werkstations. Het installeren van Hal verschilt enigszins bij het gebruik van Windows XP werkstation of van een Windows Vista werkstation. Kijk a u b in het bijbehorende hoofdstuk. Gebruiken op een Windows XP werkstation Software Installatie op de Fileserver 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. 2. Start het Dolphin installatie programma vanaf de product CD-ROM. U kunt het installatieprogramma op de fileserver draaien, of op een willekeurig werkstation, aangenomen dat u schrijfbevoegdheid heeft voor de directories waar de componenten moeten worden geïnstalleerd. 3. Zodra het installatieprogramma is geladen zal worden gevraagd de taal voor het product dat geïnstalleerd moet worden te kiezen. Daarna zal gevraagd worden welke versie geïnstalleerd moet worden, "Enkele Gebruiker " of "Netwerk". Selecteer "Netwerk" als gewenste versie. 4. Een dialoogvenster zal worden getoond met informatie over het gebruik van het installatieprogramma. Volg de instructies op het scherm om de installatie te vervolgen voor ieder component. Het is belangrijk dat een "Handmatig" installatie wordt gevolgd en, wanneer erom wordt gevraagd, de installatie directory voor het UNC pad wordt opgegeven. Alle componenten moeten
Referentie 331 worden geïnstalleerd binnen een gedeelde ouder directory, bijvoorbeeld opgeslagen in een ouder "Dolphin" directory. Als een Automatische installatie is geselecteerd zullen alle componenten worden gekopieerd naar de map \Programma's\Dolphin op de C:\ schijf. 5. Kopieer het bestand SAM32.DLL vanuit de SAM directory naar de Hal directory. (Als alternatief, kopieer het naar de \SYSTEM32 map voor ieder werkstation waarop u Hal wilt gebruiken. Dit bestand moet ergens in het PAD worden aangegeven. U moet nu een kopie van Hal, van SAM en van Orpheus hebben in drie verschillende directories. Als u Dolphin Orpheus TTS gebruikt moet u SAM melden waar deze de Dolphin Orpheus TTS kan vinden. 1. Open de SAM installatie directory en bepaal de plaats van de subdirectory genaamd Orpheus. Hierin moet een bestand aanwezig zijn genaamd DOLOSTUB.INI welke de volgende twee regels bevat: [ORPHEUS] INSTALL= 2. Aan de regel "INSTALL=" moet het \\FILESERVER\Share pad zijn toegevoegd. Waarbij \\FILESERVER\Share de publieke of gedeelde naam van de directory is waarin Orpheus is geïnstalleerd, zoals gezien wordt door alle gebruikers. Voorbeeld, INSTALL=\\Server1\Dolphin\Orpheus U kunt toegewezen drive letters in dit pad gebruiken indien nodig. Configuratie Werkstation. Voor ieder van de werkstations waarop Hal moet worden gebruikt moet u volgende stappen volgen (mogelijk kunt u deze stappen voor alle werkstations met behulp van inlog scripts automatiseren!): 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. 2. Zoek de SAM installatie map met behulp van de Windows Verkenner en start SAM.EXE. Hiermee wordt SAM geregistreerd op de lokale machine en worden automatisch synthesizers gedetecteerd. Het is mogelijk dat u hardware Spraaksynthesizers en/of Braille-eenheden apart moet configureren voor elk werkstation. De instellingen worden opgeslagen voor dat werkstation. 3. Bepaal met de Windows Verkenner de installatie directory van Hal, en voer het programma DOLCFGNT.EXE uit. U moet een boodschap krijgen met "Interceptie stuurprogramma geïnstalleerd en met succes
332 Referentie geconfigureerd". Indien u een andere boodschap krijgt heeft u waarschijnlijk niet voldoende bevoegdheden. 4. Indien de gebruiker werkt onder beperkte/gelimiteerde gebruiker account in Windows XP bepaal dan in de installatiemap van Hal het bestand "dll_reg.cmd" en voer dit uit. Hiermee worden bepaalde bestanden geregistreerd om volledige functionaliteit te waarborgen. 5. Log uit en herstart de machine. Gebruiker Configuratie en product activering. Maak een snelkoppeling aan voor het Hal uitvoerbare programma (exe) en plaats deze in het Startmenu profiel van iedere gebruiker. Indien een directory voor "Alle Gebruikers" bestaat kan de snelkoppeling daar geplaatst worden. Tot slot, 1. Start Hal. Als Hal start verschijnt er een scherm waarin wordt vermeld dat de activering nog moet plaats vinden met het aantal dagen die u nog heeft voordat het is verlopen. Kijk voor het activeren van Hal in het onderdeel "Product activeren voor netwerk versie" verderop in dit hoofdstuk. 2. Open het Hal regelpaneel door drukken op LINKER CONTROL+SPATIEBALK. 3. Druk op ALT+A om het "Algemeen" menu te openen. 4. Druk op G om de "Algemene Detectie Instelling" submenu te openen. 5. Selecteer "Instellingen Locatie..." in het submenu. U krijgt dan de gelegenheid om de locatie van de map op te geven waar de gebruikers instellingenbestanden moeten worden geplaatst. Geef eveneens het pad op. De locatie van de instellingenbestanden wordt in het gebruikers registerprofiel geplaatst. Het pad naar deze ingang is HKEY_CURRENT_USER\Software\Dolphin\. Als deze ingang mist zullen de in Hal door de gebruiker gewijzigde instellingen verloren gaan bij een herstart van het systeem. 6. Open nu het menu Bestand in het regelpaneel en selecteer de optie "Hal Verlaten" om Hal af te sluiten. De installatie en configuratie stappen zijn nu compleet.
Referentie 333
Als u om de een of andere reden moeilijkheden ondervindt bij het installeren of instellen van uw Dolphin software, kijk dan a u b in het hoofdstuk "Problemen oplossen". Gebruik van Windows Vista werkstation Software Installatie op de Fileserver 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. 2. Start het Dolphin installatie programma vanaf de product CD-ROM. U kunt het installatieprogramma op elk ondersteund werkstation starten aangenomen dat u schrijfbevoegdheid heeft voor de directories waarin Hal wordt geïnstalleerd. 3. Zodra het installatieprogramma is geladen zal worden gevraagd de taal voor het product dat geïnstalleerd moet worden te kiezen. Daarna zal gevraagd worden welke versie geïnstalleerd moet worden, "Enkele Gebruiker " of "Netwerk". Selecteer "Netwerk" als gewenste versie. 4. Een dialoogvenster zal worden getoond met informatie over het gebruik van het installatieprogramma. Volg de instructies op het scherm om de installatie te vervolgen voor ieder component. Het is belangrijk dat een "Handmatig" installatie wordt gevolgd en, wanneer erom wordt gevraagd, de installatie directory voor het UNC pad wordt opgegeven. Alle componenten moeten worden geïnstalleerd binnen een gedeelde ouder directory, bijvoorbeeld opgeslagen in een ouder "Dolphin" directory. Als een Automatische installatie is geselecteerd zullen alle componenten worden gekopieerd naar de map \Programma's\Dolphin op de C:\ schijf. U moet nu een kopie van Hal, van SAM en van Orpheus hebben in drie verschillende directories. Configuratie Werkstation. Voor ieder van de werkstations waarop Hal moet worden gebruikt moet u volgende stappen volgen (mogelijk kunt u deze stappen voor alle werkstations met behulp van inlog scripts automatiseren!): 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. U moet de schrijf bevoegdheid hebben voor de installatie directory. 2. Bepaal met de Windows Verkenner de installatie directory van Hal, en voer het programma "Netinstall.exe" uit. U moet een boodschap krijgen
334 Referentie met "Interceptie stuurprogramma geïnstalleerd en met succes geconfigureerd". Indien u een andere boodschap krijgt heeft u waarschijnlijk niet voldoende bevoegdheden. 3. Log uit en herstart de machine. Gebruiker Configuratie en product activering. 1. Start Hal. Als Hal start verschijnt er een scherm waarin wordt vermeld dat de activering nog moet plaats vinden met het aantal dagen die u nog heeft voordat het is verlopen. Kijk voor het activeren van Hal in het onderdeel "Product activeren voor netwerk versie" verderop in dit hoofdstuk. 2. Open het Hal regelpaneel door drukken op LINKER CONTROL+SPATIEBALK. 3. Druk op ALT+A om het "Algemeen" menu te openen. 4. Druk op G om de "Algemene Detectie Instelling" submenu te openen. 5. Selecteer "Instellingen Locatie..." in het submenu. U krijgt dan de gelegenheid om de locatie van de map op te geven waar de gebruikers instellingenbestanden moeten worden geplaatst. Geef eveneens het pad op. De locatie van de instellingenbestanden wordt in het gebruikers registerprofiel geplaatst. Het pad naar deze ingang is HKEY_CURRENT_USER\Software\Dolphin\. Als deze ingang mist zullen de in Hal door de gebruiker gewijzigde instellingen verloren gaan bij een herstart van het systeem. 6. Open nu het menu Bestand in het regelpaneel en selecteer de optie "Hal Verlaten" om Hal af te sluiten. De installatie en configuratie stappen zijn nu compleet. Als u om de een of andere reden moeilijkheden ondervindt bij het installeren of instellen van uw Dolphin software, kijk dan a u b in het hoofdstuk "Problemen oplossen". Instructies voor verwijderen Volg onderstaande stappen: Voor het verwijderen van het Dolphin interceptor stuurprogramma van het werkstation: 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden.
Referentie 335 2. Druk op de WINDOWStoets (of CONTROL+ESCAPE) om het Windows Startmenu op te roepen en ga met de pijltoetsen naar de "Uitvoeren" en druk dan op ENTER. 3. Type het pad naar de aanpassingssoftware directory waar het bestand "dolcfgnt.exe" staat en voeg de parameter –r toe op de instructieregel, bijvoorbeeld, \\server\dolphin\snova\dolcfgnt.exe -r U moet een boodschap krijgen met de melding "Interceptie stuurprogramma met succes verwijderd". Indien u een andere boodschap krijgt heeft u waarschijnlijk niet voldoende bevoegdheden. Als de gebruiker onder een beperkt / gelimiteerd gebruiker account werkt en de instructie "dll_reg.cmd" is gedraaid gedurende de installatie procedure: 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. 2. Bepaal en draai de instructie "dll_unreg.cmd" die zich in de installatiemap van Hal bevindt. Hiermee worden bepaalde bestanden die nodig zijn voor Hal uit het register verwijderd. Alle werkstation snelkoppelingen, persoonlijke Hal instelling bestanden en component mappen op de fileserver kunnen nu worden verwijderd. 8.1.2 Terminal Server Installatie Deze versie van Hal is compatibel met Terminal Servers. Er zijn twee basis configuraties van de server die worden ondersteund. • RDP protocol • ICA protocol. Servers met Citrix Metaframe geïnstalleerd kan beide protocollen gebruiken, hoewel het ICA protocol wordt aanbevolen. Ondersteunde Server en Protocol Configuraties Protocol Servereisen RDP protocol Windows 2003 Server. ICA protocol. Windows 2003 Server; Citrix Metaframe XP FR3. Bepaalde versies van de RDP en ICA protocollen zeggen audio herleiden te ondersteunen. Daarom is het mogelijk een TTS machine te draaien op
336 Referentie een server en de audio naar de klant te sturen. Het is echter onze mening dat een extreme latente audio door het netwerk geïntroduceerd wordt, hetgeen betekent dat dit geen praktische oplossing is voor een schermlezer en daardoor niet ondersteund. Opmerking: Alle klanten terminals die zijn verbonden aan een bepaalde server hoeven NIET allen gelijk te zijn.
Technische handleiding Hier zijn enige richtlijnen met betrekking tot de Hal netwerk bandbreedte vereisten. Deze vereisten zijn persoonlijk per Hal gebruiker en moeten worden beschouwd als aanvulling op elke andere vereiste voor een sessie op afstand en eventuele andere applicaties. • CPU Gebruik: Maximum van 4 Hal gebruikers per CPU-kern. (ongeveer 700Mhz per gebruiker) maar ideaal is 1 Hal per CPU-kern. • Netwerk Bandbreedte: Voor vergroting/Kleurenschema /visuele effecten: 5Mbit/sec • Netwerk Bandbreedte: Sam Remote extensies: 50Kbits/sec • Netwerk audio (optioneel) 500Kbit/sec • Netwerk latency (vertraging): < 10ms. • Geheugen (Ram) 40MB. Samenvattend moet de netwerk bandbreedte tussen de server en de client op een minimum van 10Mbit/sec zitten, en gerout via een CAT5 bekabeling of vergelijkbaar. Alle netwerk routers moeten uitgevoerd zijn als schakelaars en niet als hubs. Het proberen van het draaien van Hal over een client die via ADSL of een typische 2Mbit WAN is verbonden zal zeer waarschijnlijk niet tot succes leiden door de excessieve netwerk latency (vertraging) en het delen van bandbreedte. Als u een netwerk heeft dat snel genoeg is moet u de data compressie uitschakelen in het ICA/RDP protocol om de prestatie te verhogen. Ondersteunde klanten configuratie Minimum Hardware en Besturingssysteem eisen Bij een "Thick Client", een systeem gebaseerd op een PC met minimaal: • Processor - Intel P2 400 Mhz of equivalent.
Referentie 337 • Geheugen - 128 MB. • Grafische kaart - PCI "inbouw" kaart met 4 MB geheugen (niet op moederbord). • Geluidskaart - Sound Blaster compatibele "inbouw" kaart (niet op moederbord) - dit is alleen nodig als een SAM ondersteunde software synthesizer/TTS wordt gebruikt. • Harde schijf - 125 MB vrije ruimte - dit is mede afhankelijk van de software synthesizer/TTS (indien aanwezig) wordt gebruikt. • Seriële poorten - indien een seriële hardware synthesizer/TTS en Braille-eenheden worden gebruikt zal 1 seriële poort per eenheid zijn vereist. • USB Porten - indien een USB hardware synthesizer/TTS en Braille-eenheden worden gebruikt zal 1 USB poort per eenheid zijn vereist. • Besturingssysteem - Windows 98 of Windows ME of Windows NT 4.0 of Windows 2000 of Windows XP. (Opmerking: de PC hardware vereisten zijn verbonden met de Microsoft Besturingssysteem eisen) Voor een "Thin client" zoals een Wyse WinTerm: • Seriële poorten - 1 Seriële poort is vereist voor elke seriële hardware synthesizer/TTS en/of Braille-eenheid die wordt gebruikt. Klanten Terminal Server verbindingssoftware: Voor het Remote Desktop Protocol (RDP), zijn er verschillende klantenconfiguraties die kunnen worden gebruikt: • Microsoft Remote Desktop Verbinding voor clients met Windows versie 5.x of hoger (beschikbaar voor download vanaf de Microsoft website) - dit is de aanbevolen client. • Clients met Microsoft Windows 2000 Server Terminal Services voor 32 bit x86 Windows versie 5.x.
338 Referentie
Voor Clients met het Citrix Independent Computing Architecture (ICA) protocol: • Citrix Program Neighborhood 7.x of later - dit is beschikbaar als onderdeel van het Feature Release 3 pack of als download vanaf de Citrix website. (Opmerking: Vele "Thin clients" zoals Wyse WinTerm zullen een oudere versie van het Citrix Program Neighborhood hebben geïnstalleerd en indien mogelijk moet dit worden geupdate naar versie 7.x of later, als dit echter niet mogelijk is zouden deze klanten moeten kunnen draaien maar in "Volledig scherm" modus.) RDP protocol Ondersteunde Software klanten Terminals op de klanten machine SAM 2 Windows (vereist Desktop PC voor de (met Windows Spraak of 98-XP), Braille); Dolphin Orpheus TTS (optioneel ); SAPI (optioneel );
Ondersteunde Opties
Vereisten
Softwarematige Spraak (Alle SAM eenheden)
SAM/Dolphin Orpheus TTS/SAPI machines die moeten worden geïnstalleerd op de clients. Geluidskaart
Hardwarematige Spraak (Alle SAM eenheden) Braille (Alle SAM eenheden)
Seriële poort.
Seriële/USB poort.
Referentie 339
ICA protocol. Ondersteunde Software op de Ondersteunde klanten klanten Opties Terminals machine Windows SAM 2 (vereist Softwarematig Desktop PC voor de Spraak e Spraak of Braille); (met Windows (Alle SAM 98-XP), Dolphin eenheden) Orpheus TTS ICA klantverbinding (optioneel); versie 7 SAPI (optioneel); Hardwaremati ge Spraak (Alle SAM eenheden) Braille (Alle SAM eenheden) Basis Vergroter functies Geen. Hardwaremati Windows ge Spraak Desktop PC (Alle SAM (met Windows seriële 98-XP), eenheden) ICA klantverbinding versie 7 Braille (Alle SAM seriële eenheden) Basis Vergroter functies
Vereisten
SAM/Dolphin Orpheus TTS/SAPI machines die moeten worden geïnstalleerd op de clients. Geluidskaart Seriële poort.
Hardwaremati ge Spraak (Alle SAM seriële eenheden)
Seriële poort. ICA poort mapping.
Braille (Alle SAM seriële eenheden)
Seriële poort. ICA poort mapping.
Basis Vergroting bestaat uit de standaard Vergroter functies, maar is niet zo vloeiend of reageert niet zo vlot als op een losse machine.
Installatie Instructies Om een succesvolle netwerkinstallatie te krijgen is het volgende noodzakelijk: • Directories op de fileserver die door de beheerder kunnen worden beschreven maar waarvan de gebruiker alleen lezen toegang heeft. Deze directory (en subdirectoires) moeten de geïnstalleerde componenten bevatten. Bij vele netwerk omgevingen zal dit de programma bestanden directory zijn. Alle gebruikers moeten deze directory kunnen benaderen gebruikmakend van dezelfde netwerknaam (UNC pad, gemeenschappelijke naam, enz). • Iedere gebruiker moet een eigen directory hebben. Dit kan onderdeel van een profiel of slechts een persoonlijke map. De eigen directory kan op het netwerk staan of op de lokale machine indien meerdere profielen lokaal worden opgezet, of iedere gebruiker altijd zijn eigen machine gebruikt. Op de Server Installatie van Hal en SAM Voer een Netwerkinstallatie van Hal uit. Installeer SAM ook. U hoeft Orpheus of SAPI niet op de Server te installeren. Software installatie op de file-server 1. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden.
Referentie 341 2. Start het Dolphin installatie programma vanaf de product CD-ROM. U kunt het installatieprogramma op de fileserver draaien, of op een willekeurig werkstation, aangenomen dat u schrijfbevoegdheid heeft voor de directories waar de componenten moeten worden geïnstalleerd. 3. Zodra het installatieprogramma is geladen zal worden gevraagd de taal voor het product dat geïnstalleerd moet worden te kiezen. Daarna zal gevraagd worden welke versie geïnstalleerd moet worden, "Enkele Gebruiker " of "Netwerk". Selecteer "Netwerk" als gewenste versie. 4. Een dialoogvenster zal worden getoond met informatie over het gebruik van het installatieprogramma. Volg de instructies op het scherm om de installatie te vervolgen voor ieder component. Bedenk dat de "Persoonlijk" installatie moet worden geselecteerd voor ieder component indien de directory locatie voor de te installeren bestanden niet de standaard "Programma Bestanden" map is. Aangezien u een Terminal Server installatie uitvoert is het niet nodig om Dolphin Orpheus TTS te installeren, aangezien dit op de klanten machine plaats vindt om de prestaties te verbeteren. Opmerking: We raden aan om, bij installatie van SAM op de Terminal Server, de volledige share padnaam voor de Universal Naming Convention (UNC) te gebruiken als installatie map voor SAM en niet de drive designator met pad. Gebruik als het installatiepad, bijvoorbeeld \\servername\Apps\Dolphin\SAM, waarbij de "servername" de naam is van de netwerk server die wordt gebruikt voor de installatie en "apps" als het hoogste shareniveau, Gebruik niet C:\Apps\Dolphin\SAM. Door deze methode vermijden we hopelijk een potentieel probleem waarbij niet alle gebruikers een specifieke drive designator beschikbaar hebben daardoor niet automatisch SAM laden bij het opstarten van Supernova.
Opmerking: gedurende dit proces kan er een boodschap verschijnen met de tekst dat "sam.exe niet te vinden", druk gewoon op de "OK" knop en ga verder met de installatie procedure.
Installatie van de Interceptor Zodra Hal en SAM zijn geïnstalleerd, moet u handmatig de bijbehorende terminal server interceptor(s) installeren. Eerst moet u uitloggen en alle actieve ICA en RDP sessies sluiten en aanloggen als Systeembeheerder.
342 Referentie
Om de interceptor te installeren opent u een command prompt, waarna u naar de installatie directory van Hal gaat en daar de instructie typt: Voor Citrix Metaframe (ICA) Dolcfgnt –c Voor Terminal Server (RDP) Dolcfgnt -t (Om de interceptors te verwijderen gebruik: Voor Citrix MetaFrame (ICA) - Dolcfgnt -c -r Voor Terminal Server (RDP) - Dolcfgnt -t –r) Het moet niet nodig zijn om de server opnieuw op te starten na het uitvoeren van deze instructie, aangenomen dat er geen actieve RDP of ICA sessies. We raden aan de terminal services manager te gebruiken en alle standby sessies te resetten na de installatie van de interceptor om te forceren dat ze geladen worden (opnieuw starten van de server doet hetzelfde). U kunt de utility dcmutil gebruiken om de interceptor status te controleren. Dcmutil is zodanig geupdate dat een oproepvenster verschijnt om de keuze te kunnen maken uit de Primaire eenheid, RDP en ICA protocollen. Maak de SAM Server installatie af. Om de netwerk versie van SAM zichtbaar te maken voor alle gebruikers moet SAM zijn register sleutels kunnen aanmaken. Om dit uit te voeren bepaalt u de SAM installatiemap zoals aangemaakt gedurende de installatie van SAM, bijv M:\Apps\Dolphin\SAM, en draait daar het SAM.exe programma. Zodra SAM voor de eerste keer gedraaid heeft op de server moet u volledige toegang geven aan alle terminal server gebruikers tot de SAM registersleutels om de mogelijkheid te bieden aan SAM om de instellingen voor iedere machine op te kunnen slaan. Dit bereikt u door regedt32 te gebruiken. Stel de permissies in voor HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Dolphin\SAM en alle subsleutels voor alle gebruikers om te kunnen lezen/schrijven/updaten.
Referentie 343
Op de Client Er zijn diverse opties afhankelijk van de klantenmachine en de soort synthesizer/Braille-eenheid die u gebruikt. Software Spraak (Dolphin Orpheus TTS). Dit vereist een Windows Desktop PC als client. 1. Installeer de SAM Terminal Server Extensies op de client (Zie het hoofdstuk "SAM Terminal Server Extensies (pagina 344)" voor de configuratie instructies). 2. Installeer Dolphin Orpheus TTS op de client. 3. Gebruik de ICA of RDP client om verbinding te maken met de terminal als een specifieke gebruiker. 4. Draai SAM.exe lokaal om alle eenheden te detecteren en gebruik de lokaal aanwezige software synthesizer. 5. Draai Hal via de snelkoppeling, bepaal dan de plaats voor de gebruikers instellingen met behulp van de systeemmenu (Alt+Spatiebalk) optie in het regelpaneel van Hal. Sluit dan af en herstart Hal. Hardwarematige Spraak/Braille ("Thin Client") Dit werkt met alle soorten clients. 1. Verbindt de Hardware Synthesizer (bijvoorbeeld Apollo) en/of Braille-eenheid met de seriële (COM) poorten. 2. Gebruik de ICA of RDP client om verbinding te maken met de terminal server al specifieke gebruiker. 3. Map de compoorten vanaf de client naar de server (zie het hoofdstuk "Seriële poort omleiding (zie "Seriële poort herleiding" pagina 346)" voor instructies). 4. Draai SAM.exe op de server om alle eenheden te detecteren en gebruik de hardware synthesizer/Braille-eenheid gekoppeld aan de client. 5. Draai Hal via de snelkoppeling, bepaal dan de plaats voor de gebruikers instellingen met behulp van de systeemmenu (Alt+Spatiebalk) optie in het regelpaneel van Hal. Sluit dan af en herstart Hal.
344 Referentie
Hardwarematige Spraak/Braille (Desktop Client) Dit vereist een Windows Desktop PC als client. 1. Sluit de Hardware Synthesizer (bijvoorbeeld Apollo) en/of Braille-eenheid aan op de seriële (COM) poorten 2. Installeer de SAM Terminal Server Extensies op de client (Zie het hoofdstuk "SAM Terminal Server Extensies (pagina 344)" voor de configuratie instructies). 3. Gebruik de ICA of RDP client om verbinding te maken met de terminal server al specifieke gebruiker. 4. Draai SAM.exe lokaal om alle eenheden te detecteren en om de hardware synthesizer/Braille-eenheid gekoppeld aan de client te gebruiken. 5. Draai Hal via de snelkoppeling, bepaal dan de plaats voor de gebruikers instellingen met behulp van de systeemmenu (Alt+Spatiebalk) optie in het regelpaneel van Hal. Sluit dan af en herstart Hal. SAM Terminal Server Extensies SAM bevat Terminal Server extensies waarmee het mogelijk is om uitvoereenheden gekoppeld aan een lokale computer te laten gebruiken om door applicaties die binnen een terminal server sessie draaien, met de RDP of Citrix terminal programma's. Opmerking: Namen van paden in de instructies hieronder zijn de standaard padnamen, pas ze aan uw installatie aan.
Configureren van de SAM client installatie met Citrix Metaframe (ICA) Kopieer SamRemote.dll uit de \TerminalServer map van de Hal/SAM installatie CD naar de Citrix Client installatie directory die meestal te vinden is in C:\Program Files\Citrix\ICA Client En voor ICA client versie 9 of eerder: • Bewerk het bestand C:\Program Files\Citrix\ICA Client\module.ini
Referentie 345 a) In het [ICA 3.0] hoofdstuk voegt u "SamRemote" toe aan het einde van de regel "VirtualDriver". Verzeker u ervan dat er een komma staat als scheiding en dat het een enkele regel blijft. b) In het [VirtualDriver] hoofdstuk voegt u een regel toe aan het eind die bevat:SamRemote = c)Voeg aan het einde van het bestand een nieuw hoofdstuk toe die het volgende bevat: [SamRemote] DriverName = SamRemote.DLL DriverNameWin16 = DriverNameWin32 = SamRemote.DLL Voor een ICA client versie 10 en later: • Gebruik REGEDIT32, voeg "SAMRemote" toe aan de "VirtualDriver" reeks (gebruik de komma scheiding) in de sleutel: HKEY_LOCAL_MACHIINE\Software\Citrix\ICA Client\Engine\Configuration\Advanced\Modules\ICA 3.0 • Maak een nieuwe Sleutel in: HKEY_LOCAL_MACHIINE\Software\Citrix\ICA Client\Engine\Configuration\Advanced\Modules\SAMRemote Maak drie nieuwe Reeks waarden aan in de bovenstaande sleutel, namelijk: a) "DriverName" met de waarde gegevens van "SamRemote.DLL" b) "DriverNameWin16" met de waarde gegevens van "Unsupported" (of laat leeg) c) "DriverNameWin32" met de waarde gegevens "SamRemote.DLL"
Configureren van de SAM client installatie voor Terminal Server (RDP) 1. Kopieer de SamRemote.dll vanuit de \TerminalServer map van de Hal/SAM installatie CD naar één van beiden:a) Citrix en RDP: de Citrix Client installatie directory die meestal si C:\Program Files\Citrix\ICA Client b) Alleen RDP: C:\Program Files\Dolphin\Sam
346 Referentie 2. Voeg de volgende registersleutel toe:HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Terminal Server Client\Default\AddIns\SamRemote Maak een waarde reeks aan "naam" genoemd die het pad bevat naar de SamRemote.dll die gebruikt is in stap 1 hierboven, bijvoorbeeld C:/Program Files/Citrix/ICA Client/SamRemote.dll Seriële poort herleiding Indien u seriële poort herleiding gaat gebruiken in plaats van de SAM Terminal Server Extensies, dan moet u de server COM poorten herleiden naar de lokale client COM poorten (Dit moet worden uitgevoerd voor elke gebruiker, wanneer deze is aangelogd als de gebruiker, hoewel het mogelijk kan zijn dit deels uit te voeren als Systeembeheerder vanaf de server): Voor Citrix Meta Frame ICA clients: Indien een gebruiker een seriële synthesizer gaat gebruiken gedurende de Citrix MetaFrame XP sessie, moeten de juiste seriële poorten correct worden geconfigureerd om een omgeving te aan te maken die spreekt en blijft spreken. Nadat een seriële poort is gemapt voor een specifieke client, zal de mapping effectief blijven in alle toekomstige verbindingen voor die client. Andere clienten zullen niet worden beïnvloed door de seriële poort mapping. Gebruik de volgende stappen om een seriële poort te mappen: 1. Maak de seriële poorten beschikbaar in de Citrix ICA Client applicatie (Citrix Program Neighborhood- >Tools->Serial Devices->Add). 2. Gebruikmakend van de Citrix ICA Client, log aan op de juiste Citrix MetaFrame XP server maak daarbij gebruik van de getuigschriften van de gebruiker die de gemapte seriële poort. 3. Ga naar het Startmenu, en kies Uitvoeren 4. Type CMD en druk ENTER. 5. Op een command prompt, type het volgende en druk ENTER: net use ComX: \\Client\ComY: (Waarbij X het nummer van de seriële poort is op de server en H is het nummer van de seriële poort op de client eenheid.) De volgende bevestiging zal verschijnen: "De instructie is met succes afgesloten."
Referentie 347
Voor Microsoft RDP clienten: (Opm. deze functie werkt niet met Windows 2000 Server als die wordt gebruikt als Terminal Server) Om zeker te zijn dat de seriële communicatie op de server-machine naar de client wordt gestuurd, moet u onderstaande stappen volgen: 1. Start de Remote Desktop Connection Utility. 2. Druk op ALT-O voor Opties. 3. TAB naar de Remote Desktop Connection Utility tab. 4. Ga met de pijltoets naar rechts naar de Lokale Resources. 5. TAB naar het Seriële Poorten aankruisvak. 6. Druk op SPATIEBALK om dit aankruisvak aan te kruisen. 7. Druk op ENTER om de verbinding te maken met de aangegeven server. Kijk a u b in de documentatie van de Microsoft Remote Desktop Connection Utility voor extra configuratie opties. Instructies voor Gebruik De basis werking van Hal binnen de terminal server sessie is dezelfde als op een desktop machine, met de volgende uitzonderingen: Uitvoereenheden Indien u SAM draait op de client, zullen alle eenheden die u heeft geconfigureerd op de client verschijnen in een lijst met eenheden die beschikbaar zijn in de sessie. U kunt echter deze eenheden niet configureren vanuit de sessie, u moet dat doen vanuit de kopie van SAM op de client. Indien u COMpoorten heeft gemapt, moet u 'detecteren alle eenheden' uitvoeren om ze te vinden. Alle compoort eenheden moeten normaal werken. Interceptor Status Fouten Indien de interceptor niet juist is geïnstalleerd krijgt u een boodschap daarover. Het zal echter de interceptor niet automatisch installeren,
348 Referentie ondanks dat de boodschap dat meldt. De Systeembeheerder moet dit doen vanaf de server machine. Audio Problemen Indien u tracht een TTS machine te draaien op de server en de audio herleiden functie gebruikt van RDP of ICA om geluid naar de client terminal te sturen, krijgt u onzekere resultaten. Dit is geen ondersteund installatie scenario. Een client installatie van SAM gebruiken 1. Start een sessie op de terminal server door de Citrix Program Neighbourhood of Microsoft Remote Desktop Connection software te draaien. Sam zal automatisch starten op de lokale machine. 2. Zodra u aangelogd bent, start u Hal. "Sam geïnstalleerd" zal worden gemeld door een lokale synthesizer. 3. Hal zal waarschijnlijk standaard de eerst beschikbare synthesizer gebruiken, wat meestal de versie van Dolphin Orpheus TTS is, die is geïnstalleerd op de terminal server. Dit zal traag verlopen aangezien de audio over het netwerk wordt verstuurd. 4. Vanuit het regelpaneel van Hal kunt u een alternatieve stem selecteren vastgelegd voor "(terminal)". Dit zal de eenheid gebruiken die lokaal is geïnstalleerd, die dan veel beter reageert.
Register locaties voor de Terminal Server Dolphin Interceptors Register locaties voor de Dolphin Terminal Server Interceptors Citrix ICA Opgeslagen in HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\vdtw30\Device0\I nstalledDisplayDrivers Standaard stuurprogramma naam is VDTW30 RDP Opgeslagen in
Referentie 349
HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\RDPDD\Device0\In stalledDisplayDrivers Standaard stuurprogramma naam is RDPDD Installatie gebruikt DCM Onder HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\DisplayChaining Zijn er twee nieuwe subsleutels respectievelijk voor de RDP en ICA ketens.
8.1.3 Product activeren voor een netwerk versie Het activeren van het product is vereist om een software licentie voor Hal te verkrijgen. Zonder de software licentie zal Hal slechts 30 dagen te gebruiken zijn. WAARSCHUWING - bekijk a u b de Eindgebruiker Licentie Overeenkomst voordat u Hal gaat activeren. Zodra Hal is geactiveerd is teruggave niet meer mogelijk. Het activeren van een netwerk of meervoudige gebruiker licentie vereist het invoeren van de meervoudige gebruiker licentie code die vermeld is op uw software licentie certificaat. Als dit een upgrade is kan het zijn dat uw certificaat apart is geleverd van de upgrade software. Om Hal te activeren: 1. Start Hal. Als Hal start verschijnt er een scherm waarin wordt vermeld dat de activering nog moet plaats vinden met het aantal dagen die u nog heeft voordat het is verlopen. 2. Selecteer "Nu Activeren" om het activering proces te starten. 3. Selecteer de knop "Meervoudige gebruiker licentie". 4. Voer de meervoudige gebruiker licentie code in, die vermeld staat op uw software licentie certificaat. Product activering is gereed.
350 Referentie
8.1.4 De Dolphin Pen Installatie De Dolphin Pen is een versie van Hal onder licentie geleverd op een USB Pen eenheid. Om Hal met succes op een PC te gebruiken vanaf de Dolphin Pen moet de PC eerst worden ingesteld door een Systeem beheerder of iemand met dezelfde veiligheid rechten. Dit is nodig omdat de instellingen van de hardware van de machine moet worden aangepast in het Windows register om de video stuurprogramma interceptor te kunnen installeren. Het Dolphin installatie programma kan deze register instellingen niet wijzigen tenzij er Beheerder rechten zijn. Het installeren van de the Dolphin Pen: 1. Zet de computer op de normale manier aan en start Windows zoals gebruikelijk. 2. Aanloggen als beheerder of als iemand met dezelfde bevoegdheden. 3. Plaats de Dolphin pen in een USB poort. Als een snelle ondersteuning wordt gevraagd voor de installatie gebruik dan Windows Hulpprogramma beheer (Windows Toets + U). 4. Open Windows Verkenner (WINDOWS TOETS + E). 5. Druk op "D" totdat u "Dolphin Pen" tegenkomt. 6. Zoek en draai het bestand "Go.exe" dat u vindt op het Dolphin Pen station om de installatie te beginnen. hiermee wordt de auto afspelen programma gestart en indien nodig het Dolphin interceptor stuurprogramma. Als de installatie van het Dolphin interceptor stuurprogramma noodzakelijk is wordt aan u gevraagd om de installatie ervan te bevestigen, hetgeen een herstart van Windows vereist. De installatie is nu gereed. Als u de Dolphin Pen in de USB poort laat zitten zal het Hal starten bij het herstarten van Windows. Voor de veiligheid raden we ten sterkste aan om een kopie te maken van de Dolphin Pen in een map op de lokale harde schijf of een externe schijf. In het geval dat er iets uit de inhoud per ongeluk is gewist kunnen die bestanden worden hersteld vanuit de reserve map naar de Dolphin Pen. Een reserve kopie maken van de Dolphin Pen: 1. Open Windows Verkenner (WINDOWS TOETS + E).
Referentie 351 2. Druk op "D" totdat u "Dolphin Pen" tegenkomt. 3. Zoek het bestand "Backup Pen Contents.cmd" die zich bevindt op de Dolphin Pen en draai het. 4. Volg de instructies die op het scherm verschijnen. De backup procedure is nu gereed. Herstellen van een backup: 1. Open Windows Verkenner (Windows toets + E). 2. Navigeer naar de locatie waar de backup is opgeslagen. 3. Zoek het bestand "Restore Pen Contents.cmd" dat zich bevindt in deze map en draai het. 4. Volg de instructies die op het scherm verschijnen. Het herstellen van de backup is nu gereed. Opmerking: verwijder de Dolphin Pen nooit uit de USB poort tijdens het gebruik ervan. De Dolphin Pen mag slechts worden verwijderd als Hal is afgesloten. Wanneer Hal is afgesloten zult u een "afnemend belgeluid" horen waarmee bevestigd wordt dat het veilig is om de Dolphin Pen uit de USB poort te verwijden.
352 Referentie
8.2 Technische notities In dit hoofdstuk staan belangrijke technische notities die de toegangs mogelijkheden voor applicaties van derden kunnen verbeteren. 8.2.1 Algemene besturingssysteem tips Toepassen van onderstaande algemene tips zullen uw besturingssysteem optimaal laten werken: • Zet eventuele screensavers uit, of gebruik ALLEEN de "blanco scherm" screensaver die met Windows wordt geleverd. (Voortdurende screensaver activiteit kan een grote vertraging opleveren wanneer de screensaver stopt). • Gebruik geen bureaublad achtergrond; hierdoor wordt uw PC alleen maar vertraagd en wordt er ongeveer 1 megabyte aan geheugen gebruikt. • Gebruik kleine scherm lettertypen of grote voor het bureaublad – maar gebruik geen niet standaard lettertypen en grootten. (Met niet standaard lettertypen kan het gebeuren dat sommige toepassingen de tekst niet juist weergeven). • Verander de grootte van de zaken in de "Beeldscherm Vormgeving" eigenschappen niet. Gebruik het "Windows Standaard" kleurenschema indien enigszins mogelijk. • Schakel spanning beheerfuncties op uw PC uit voor video kaart en beeldscherm. (Speciaal als in de "lage spanning modus", de seriële poorten worden uitgeschakeld waardoor een verlies aan spraak kan optreden!). • Laat de virusscanner niet ieder bestand controleren als het wordt geladen. Dit kan de computer enorm vertragen en belangrijke prestatie problemen leveren. • Gebruik geen bureaublad klokfuncties. Het voortdurend ophogen van de getoonde tijd kan de prestatie verlagen. • Gebruik het bureaublad niet zonder eerst alle vensters geminimaliseerd te hebben. • Neem de tijd als u met diskettes werkt. • Indien u een muis kunt gebruiken, zet dan de aanwijzersnelheid op langzaam zonder versnelling.
Referentie 353
8.2.2 Algemene applicatie tips Als u zoveel mogelijk onderstaande algemene tips toepast, zal de toegang tot de toepassingen met uw aanpassingssoftware optimaal zijn. • Gebruik alle toepassingen in een gemaximaliseerd venster. Hiermee wordt zoveel mogelijk voorkomen dat tekst wordt afgeknepen bij de randen van vensters. • Zet nooit de optie voor vensters "Altijd op voorgrond" aan. • Gebruik het bureaublad niet zonder dat u eerst alle vensters heeft geminimaliseerd. • Gebruik uw tekstverwerker met een zoom factor van 100% (indien van toepassing). Hiermee kan de lettergrootte van de tekst accuraat worden bepaald. • Gebruik geen "achtergrond verwerking" functies in uw toepassing. Dit kan namelijk de reactietijd van Hal beïnvloeden omdat Hal ook een achtergrond proces is, en geforceerd wordt om procestijd te delen met alle andere achtergrond processen. 8.2.3 Java Applicaties Hal werkt goed met Java applicaties die de Java Access Bridge ondersteunen en het Java 2 Platform Standaard Editie (J2SE) Runtime Environment (JRE) geïnstalleerd hebben. Om optimale toegang tot Java applicaties te krijgen moet u zich ervan overtuigen dat de volgende onderdelen zijn geïnstalleerd: • Java Access Bridge versie 2.0 of later • JRE 5.0 Update 2 of later JRE kan worden gedownload van http://java.sun.com/j2se/1.5.0/download.jsp. De JRE biedt de mogelijkheid aan gebruikers om een Java applicatie te draaien. Een link naar Java Access Bridge kan worden gevonden in http://java.sun.com/products/accessbridge (http://java.sun.com/products/accessbridge/). Java Access Bridge maakt het voor Hal mogelijk om interactief te werken met Java applicatie door toegang te verlenen via het Java Accessibility API. Alleen Java applicaties die draaien in een eigen venster worden ondersteund. Java applicaties die draaien binnen Internet Explorer of Netscape zijn momenteel niet ondersteund.
354 Referentie
Gebruikers bij ondernemingen kunnen de Sun Java Plug-in gebruiken om hun Java applicaties te forceren een eigen venster te gebruiken om de applicatie toegankelijk te maken.
Configuratie stappen Om de client Java omgeving in te stellen voor het werken met Hal: 1. Installeer de JRE 5.0 Update 2 op de client PC. 2. Installeer de Java Access Bridge versie 2 waarbij gekeken moet worden of, gedurende de installatie, de Java Access Bridge is geïnstalleerd op elke actieve JRE die aanwezig is op de client PC. 3. Draai de Java applicatie en verzeker u ervan dat de "Java Accessibility" mapbestanden gekoppeld zijn aan het doelprogramma. Als bovenstaande stappen met succes zijn uitgevoerd en u nog steeds toegangs moeilijkheden tegen komt bij het gebruik van Hal met de Java applicatie kan het zijn dat de Java applicatie niet op een volledige toegankelijke wijze is geïmplementeerd. Niet alle Java applicaties ondersteunen Java Access Bridge. Sun Microsystems levert een gratis gereedschap genaamd "Java Accessibility Helper" (beschikbaar op http://java.sun.com/developer/earlyAccess/jaccesshelper/) die de Java applicatie kan onderzoeken en een toegangs rapport kan aanmaken. Opmerking: Als u scherm corruptie ondervindt tijdens het werken met de Java applicatie wordt dit veroorzaakt omdat de Java applicatie de zogenaamde DirectDraw gebruikt. Dit kan worden opgelost door het activeren van de DirectDraw compatibiliteit in Hal. Deze optie wordt gevonden in het dialoogvenster "Videosysteem" dat benaderd wordt via het menu "Configuratie" van uw Hal regelpaneel. Voor algemene Java toegangs informatie kunt u een bezoek brengen aan http://www.sun.com/access. 8.2.4 Adobe Acrobat Lezer Portable Document Format (PDF) is een universeel formaat dat ontwikkeld is door Adobe Systems. Het geeft gebruikers de mogelijkheid om elektronische documenten te lezen, versturen en bekijken waarbij de
Referentie 355 formattering niet wordt aangepast, onafhankelijk van het platform dat is gebruikt voor het aanmaken van het document. Om een PDF bestand te kunnen bekijken moet u gebruik maken van de Adobe Acrobat Lezer applicatie van Adobe, die gratis beschikbaar is. Het is belangrijk te weten of uw versie van de Acrobat Lezer ingebouwde toegankelijkheid heeft. Voor de Acrobat Lezer 7.0 heeft Adobe twee versies van de lezer gemaakt, één voor het standaard gebruik en één voor het gebruik met extra toegangs mogelijkheden. Om deze reden raden we u aan om de laatste versie van de Acrobat Lezer te installeren als u PDF bestanden gaat lezen. 8.2.5 Corel WordPerfect Het voorkomen van bepaalde toegankelijkheid problemen, bijvoorbeeld het volgen van de vergroting of het foutief herkennen van tekst als bitmap, kan worden opgelost door de parameter /FL toe te voegen aan de Corel WordPerfect startinstructie. De parameter /FL betekent dat Corel WordPerfect tekst direct naar het scherm zal schrijven zoals de meeste andere Windows toepassingen. Zonder de /FL parameter maakt Corel WordPerfect een bitmap aan buiten het scherm en maakt dan een kopie op het scherm.
356 Referentie
8.3 Problemen Oplossen Dit hoofdstuk over het oplossen van verschillende problemen is bedoeld om u te helpen bij diverse problemen en foutboodschappen die u tegen kunt komen bij het gebruik van deze software. Indien u het probleem niet kunt oplossen met behulp van dit hoofdstuk kunt u natuurlijk contact opnemen met uw dealer of met de Dolphin support desk voor assistentie of u kunt op de Dolphin web site kijken of er nieuwe informatie is over het oplossen van problemen. 8.3.1 Installatie- en Instelproblemen De volgende vragen en antwoorden hebben te maken met technische vragen die kunnen opkomen tijdens de installatie en de instelprocedure. V. Hoe kan ik de sneltoetsen van Hal veranderen als ik een laptop gebruik? De meeste laptops hebben geen apart numeriek toetsenblok maar hebben het numerieke toetsenblok geïntegreerd in het toetsenbord met de functie (FN) toets. Dit kan het gebruik van vele sneltoetsen die met Hal werken moeilijk maken, aangezien het meerdere toetsdrukken vereist om simpele taken uit te voeren. Om dit te voorkomen kent Hal een alternatieve set met sneltoetsen die gebruik maken van de Functietoetsen. Een alternatieve set sneltoetsen gebruiken: 1. Druk op LINKER CONTROL+SPATIEBALK om het regelpaneel te openen. 2. Selecteer "Toetsenbord en Sneltoetsen" in het "Algemeen" menu. 3. Selecteer "Laptop" in de "Toetsenbord" lijst. 4. Selecteer "Standaard: Functietoetsen" in de "Set" lijst. 5. Selecteer OK om de verandering te bevestigen. De set met voorgeprogrammeerde sneltoetsen die door Hal worden gebruikt, is nu gebaseerd op de Functietoetsen. Kijk voor een lijst met deze sneltoets combinaties in het hoofdstuk "Sneltoets tabellen".
Referentie 357
V. Hoe kan ik het Numerieke Toetsenblok gebruiken? Hal gebruikt een bepaalde set sneltoetsen om bepaalde voorgeprogrammeerde acties uit te voeren. Standaard zijn deze sneltoetsen gebaseerd op het gebruik van het numerieke toetsenbord toetsen, hetgeen betekent dat de normale numerieke toetsenbord functionaliteit is uitgeschakeld. Als u echter toegang tot de numerieke toetsen wilt hebben om bijvoorbeeld een lijst getallen in te voeren, kan dit eenvoudig worden gerealiseerd door de Hal sneltoetsen uit te schakelen. Sneltoetsen aan en uit zetten: LINKER CONTROL + 8 Opmerking: De toets 8 is de toets op het QWERTY toetsenbord en niet op het numerieke toetsenblok.
V. Hoe kan ik voorkomen dat Hal automatisch gaat laden? Gedurende het installatie proces kunt u bepalen of u wilt dat Hal automatisch wordt geladen of niet door dit aan te geven in de "Opstart" groep. Na de installatie is het ook mogelijk om het gedrag bij starten van Hal te veranderen door de status van het aankruisvak van "Hal starten na aanloggen" te wijzigen. Deze optie wordt gevonden in het regelpaneel van Hal als een optie van het menu "Algemeen" > "Opstart Voorkeuren" sub-menu. V. Waarom meldt Hal een niet geregistreerde fout boodschap bij het opstarten? Ik gebruik de enkele gebruiker versie. Gedurende de installatie van de versie voor een enkele gebruiker worden een aantal sleutels toegevoegd aan het register van het systeem. Deze sleutels worden geplaatst in het profiel van de actieve gebruiker en moeten aanwezig zijn om de software met succes te kunnen gebruiken. Als het register van de gebruiker is gewijzigd waardoor één of meerdere sleutels verloren zijn gegaan of als de gebruiker heeft aangelogd met een ander gebruikersprofiel zal de register-foutboodschap worden getoond.
358 Referentie
Indien u onder uw eigen gebruiker profiel heeft aangelogd en deze boodschap heeft gekregen is de eenvoudigste manier om het probleem op te lossen het opnieuw installeren van Hal of het systeem register terug te zetten naar een vorige versie die de juiste register waarden bevat. V. Waarom worden mijn instellingen voor Hal niet opgeslagen nadat ik de computer opnieuw heb gestart? Ik gebruik een netwerkversie. Het laatste deel van de netwerk installatie is het bepalen van de locatie van de gebruikers instellingenbestand directory. Dit is een unieke map die door Hal wordt gebruikt om de persoonlijke instellingen op te slaan. Indien deze locatie niet bekend is of er zijn beperkingen aan het gebruiker profiel waardoor de locatie niet kan worden gebruikt om op te slaan tijdens het uitloggen zal Hal een standaard setup gebruiken tijdens het opnieuw opstarten. Hal bepaalt waar het moet kijken om het gebruiker instellingenbestand te vinden via een register waarde onder HKEY_CURRENT_USER\Software\Dolphin\. Kijk in het Netwerk installatie instructies voor nadere details. V. Waarom meldt Orpheus dat het niet is geïnstalleerd in SAM terwijl mijn Netwerkbeheerder zegt dat het wel is geïnstalleerd? Ik gebruik een netwerkversie. Gedurende de netwerk installatie procedure is het nodig om het bestand DOLOSTUB.INI, dat zich in de SAM\Dolphin Orpheus TTS map bevindt, bij te werken met het pad naar het Dolphin Orpheus TTS programma. Dit bestand geeft aan SAM door waar het Orpheus programma is te vinden. Wanneer Dolphin Orpheus TTS is geïnstalleerd kan een ongeldige of missende verwijzing in het DOLOSTUB.INI bestand betekenen dat Dolphin Orpheus TTS niet wordt herkend door SAM, waardoor de boodschap voor het niet vinden wordt weergegeven. Om met succes het DOLOSTUB.INI bestand bij te werken kunt u kijken in de Netwerk installatie instructies. V. Wat kan een Windows blauw scherm (blue screen of death) veroorzaken en hoe kan ik het herstellen? Hal moet normaal met iedere videokaart kunnen werken die in de Windows Hardware Compatibiliteit lijst staat vermeld en een door Microsoft geleverd stuurprogramma beschikbaar heeft.
Referentie 359
Als uw werkstation een niet voor 100% compatibel video stuurprogramma heeft kan het voorkomen dat u het Windows blauwe scherm krijgt als Windows opnieuw opstart na de installatie van Hal. Indien u een Windows herstelpunt aanmaakt voordat u installeert is het eenvoudig om na het "Blauwe scherm" te herstellen in enkele minuten, in tegenstelling tot het opnieuw moeten installeren van Windows. Voordat u Hal weer gaat installeren kunt u het beste eerst een door Microsoft gecertificeerd video stuurprogramma of een andere compatibel video stuurprogramma voor uw video kaart installeren. V. Ik kan de Windows grafische interceptor niet opstarten? Deze fout betekent dat de speciale module voor het intercepteren en monitoren van alle activiteit op het scherm niet is geïnstalleerd of niet werkt. Om dit probleem op te lossen volgt u de volgende stappen. 1. Log aan als Beheerder of als iemand die dezelfde bevoegdheden bezit. 2. Draai het programma DOLCFGNT.EXE. Dit staat in de installatie directory van uw product en op de product CD. 3. Controleer de boodschap die u krijgt: "Interceptie stuurprogramma met succes geïnstalleerd en geconfigureerd. U moet uw machine nu opnieuw opstarten om het interceptie stuurprogramma te laden." Deze boodschap geeft aan dat het interceptie stuurprogramma goed is geïnstalleerd. Start uw machine opnieuw en kijk of Hal werkt. Indien dat niet het geval is ga verder met stap 4. "Algemene Registerfout", "Een niet verwachtte Register sleutel " Deze fouten betekenen dat het configuratie programma niet in staat is het register te benaderen. Dit kan een aantal oorzaken hebben. Het deel van uw registers dat de grafische kaarten instelt is defect. Om dit te repareren moet u de grafische stuurprogramma’s opnieuw installeren en daarna gaat u terug naar stap 1. U heeft geen toestemming om in het register te lezen of te schrijven. Neem contact op met uw Systeembeheerder voor assistentie. "Kan niet schrijven naar gdichain.ini in de system32 directory", "Kan niet lezen uit gdichain.ini in de system32 directory". Dit betekent dat het configuratiebestand gdichain.ini opgeslagen in de system32 directory niet kan worden benaderd, meestal omdat u geen
360 Referentie bevoegdheid heeft. Neem contact op met uw Systeembeheerder voor assistentie. "Kan versie van dolntdrv.dll niet lezen", "Kan dolntdrv.dll stuurprogramma niet kopiëren naar de system32 directory", "Kan de bestandskenmerken van het dolntdrv.dll stuurprogramma niet instellen in system32 directory", "Kan directory niet vinden". Dit betekent dat het grafische interceptor programma niet correct is geïnstalleerd in de system32 directory, of niet kan worden gevonden. Dit wordt gewoonlijk veroorzaakt omdat u geen bevoegdheid heeft om de system32 directory te benaderen. Neem contact op met uw Systeembeheerder voor assistentie. "Geheugen allocatiefout ", "Video stuurprogramma toets is defect", "GDICHAIN.INI is defect. Systeem is opnieuw ingesteld" Indien u één van deze boodschappen krijgt neem dan contact op met de technische afdeling van Dolphin. "TOEPASSING-X is geïnstalleerd op deze machine en deze versie is niet compatibel met uw product, enzovoort" Hal is niet compatibel met enkele andere stukken software en zal installatie weigeren indien deze andere software is geïnstalleerd. U moet de andere software die wordt aangegeven eerst verwijderen. 4. Er zijn een aantal oorzaken die ervoor zorgen dat het interceptie stuurprogramma niet werkt. • U heeft Microsoft Netmeeting geïnstalleerd. Deze software is niet compatibel met Microsoft Netmeeting. U moet de Netmeeting verwijderen (gebruik programma’s toevoegen/verwijderen) en start de machine opnieuw. • Uw grafische versneller schuif op laag ingesteld. De grafische versneller schuif moet geheel omhoog gezet worden om de Dolphin software te laten werken. Verander de instelling en start de machine opnieuw. • Uw machine is zodanig geconfigureerd dat een reserve kopie van uw configuratie steeds weer opnieuw wordt gebruikt iedere keer als u de machine opstart. Sommige netwerken zijn op die manier geconfigureerd zodat veranderingen wel gemaakt kunnen worden aan de hardware configuratie tijdens de installatie van de Dolphin software, maar dat deze veranderingen teniet worden gedaan wanneer de machine opnieuw wordt opgestart. Om de interceptor te installeren is het nodig om het onderdeel HLKM van het register te veranderen, en dat twee bestanden worden toegevoegd aan de system32 directory (dolntdrv.dll of dol2kdrv.dll, gdichain.ini). Neem
Referentie 361 contact op met uw Systeembeheerder om te onderzoeken of dit het geval is. • U heeft meerdere beeldschermen geïnstalleerd. Hal is niet compatibel met Meervoudige scherm installaties. V. Hoe kan ik de pagina fault problemen die ik krijg oplossen? Ik gebruik een netwerkversie. Indien u bij tijd en wijle "pagina faults" krijgt tijdens het gebruik van de software vanaf de netwerk server probeer dan de installatie te doen op de lokale vaste schijf. Als Hal correct werkt vanaf een lokale schijf dan is er een probleem met uw netwerk configuratie. De time-out van het netwerk protocol is de meest waarschijnlijke oorzaak van de pagina fault problemen wanneer het besturingssysteem gegevens ophaalt van de netwerk server. Één of meerdere van de hierna genoemde verbeteringen kunnen mogelijk de problemen verminderen: • Breng het netwerk en/of de server op een hoger niveau zodat een hogere snelheid wordt bereikt. • Verhoog de hoeveelheid RAM geheugen in het werkstation, waarmee de hoeveelheid paging door het besturingssysteem wordt verminderd. • Verhoog de time-out waarden voor het netwerk protocol voor de werkstations. (Neem contact op met uw Systeembeheerder voor verdere assistentie). 8.3.2 Spraakuitvoer Problemen De volgende vragen en antwoorden hebben betrekking op technische problemen in relatie tot de Spraakuitvoer. V. Hoe verander ik tussen SAPI systemen? Een SAPI synthesizer wordt door SAM herkend als een enkele eenheid. Daarom zijn er enkele stappen nodig om van SAPI systeem te veranderen. Als eerste moet u uw "SAPI Synthesizer" geselecteerd hebben als de voorkeur synthesizer, daarna kunt u het gewenste SAPI systeem kiezen door: 1. Openen van het Regelpaneel door te drukken op LINKER CONTROL + SPATIEBALK 2. Selecteer in het "Spraak" menu de optie "Stem Voorkeuren" en het submenu "Instellen Synthesizer".
362 Referentie 3. Selecteer "Instellen" knop. Dit brengt u direct naar het dialoogvenster "SAM naar SAPI stuurprogramma configuratie" dat de beschikbare SAPI synthesizers en modes in een lijst toont plus toegang tot componenten zoals de woordenboeken. 4. Selecteer de gewenste SAPI synthesizer en modus. 5. Selecteer OK om de verandering te bevestigen. De geselecteerde SAPI machine is nu de gewenste uitvoer eenheid voor Hal. V. Waarom krijg ik geen spraakuitvoer van Hal? Het verlies aan Spraakuitvoer kan veroorzaakt worden door een aantal factoren. De meest algemene oorzaken en de oplossingen daarvoor staan hieronder vermeld: Gebruik van een hardware synthesizer. Als u een hardware synthesizer gebruikt moet u zeker weten dat deze aan staat voordat u Hal start, bekijk dan de instructies van de fabrikant voordat u in de on-line handleiding van SAM gaat. Gebruik van een software synthesizer. Indien u gebruik maakt van een softwarematige synthesizer kunnen de problemen met de Spraakuitvoer door een aantal factoren worden veroorzaakt: • Problemen van de instellingen van de geluidskaart en de luidspreker. Controleer of u een geluidseffect kunt afspelen. (Probeer het volume op de taakbalk te veranderen, u moet een ping horen als de schuif wordt verplaatst). Controleer alle Windows volume instellingen. Zowel het golfkanaal als de hoofd volumeregelaars moeten misschien omhoog worden gedraaid. Controleer of uw luidsprekers of hoofdtelefoon goed zijn aangesloten en aangezet. Controleer eventuele volume regelaars op de luidsprekers of hoofdtelefoon.
Referentie 363 Controleer of het apparaatbeheer aangeeft dat de geluidskaart correct werkt. • Software problemen. Open het SAM regelpaneel en controleer welke eenheden zijn gedetecteerd. Er moet een getal '1' in de kolom eenheid staan vermeld. Indien Orpheus is gedetecteerd, open dit en probeer de mixer uit te zetten. Indien het niet wordt gedetecteerd, probeer de computer opnieuw te starten. Indien het nog steeds niet wordt herkend neem contact op met de technische afdeling van Dolphin. Orpheus probeert slechts een aantal keren te communiceren met de geluidskaart bij het opstarten. Indien een Windows systeemgeluid wordt afgespeeld als Orpheus tracht te communiceren met de kaart kan Orpheus mogelijk niet reageren. Probeer in dit geval het opnieuw starten van Hal. Ga naar de optie "Synthesizer" in het menu "Spraak" van het Regelpaneel. Klik op de knop Selecteer Synthesizer en kies de synthesizer opnieuw of probeer een andere eenheid. • Controleer of de sneltoets "Stem schakelen" niet is geactiveerd. Het is mogelijk om de stem aan of uit te zetten met behulp van de sneltoets LINKER CONTROL + 0. Spraak kan ook worden aan en uitgezet per applicatie en situatie via de instellingen. V. Waarom start Hal met een verschillende synthesizer? Wanneer Hal opstart zal het proberen dezelfde spraakeenheid te gebruiken als de laatste keer. Indien het daar niet in slaagt zal het naar een andere eenheid zoeken en daar één uit kiezen. Dit is gedaan om er zeker van te zijn dat er een Spraakuitvoer is als de gekozen synthesizer verzaakt. Indien u een hardware Spraaksynthesizer gebruikte en de schermlezer start met Orpheus, betekent het dat er een probleem is met uw hardware synthesizer. De meest voorkomende problemen worden veroorzaakt doordat de synthesizer niet aan staat of niet correct is aangesloten. Controleer de spanning en verbinding van uw hardware Spraaksynthesizer. V. Waarom verlies ik mijn Spraakuitvoer wanneer het modem wordt gestart? Dit kan gebeuren wanneer de modem- en synthesizer bronnen worden gedeeld door uw systeem.
364 Referentie
Over het algemeen is dit het resultaat van de instelling van dezelfde IRQ-bron voor de hardware seriële synthesizer en een intern modem voor de toegewezen COM poorten. Om dit probleem op te lossen is het noodzakelijk om de hardware synthesizer aan een andere COM poort aan te sluiten of het interne modem aan een andere bron te koppelen. Dit probleem kan ook voorkomen onder andere situaties, bijvoorbeeld als de geluidskaart dezelfde bronnen deelt met een modem waardoor een verlies van of slecht werkende spraak het gevolg is bij gebruik van de software synthesizer. Om de bronnen van uw systeem te bestuderen kijkt u in de "SysteemInfo" optie van de systeemwerkset die is te vinden onder Startmenu Programma’s, Bureau-Accessoires of gebruik het. (Opmerking: het onjuist aanwijzen van bronnen kan schadelijk effect hebben op de prestatie van het systeem en daarom moet zoiets met uitzonderlijke zorg uitgevoerd worden.
V. Waarom spreekt Orpheus nu met een vreemd accent? Orpheus levert Spraak ondersteuning voor een aantal talen. Het is mogelijk om tussen talen te schakelen met een sneltoets, namelijk LINKER CONTROL + PUNT en LINKER CONTROL + KOMMA. Met deze sneltoetsen loopt u door de verschillende talen heen die beschikbaar zijn in uw synthesizer. De meest algemene oorzaak voor het spreken met een vreemd accent door Orpheus is het per ongeluk drukken op genoemde sneltoets. U moet ook bedenken dat het veranderen van de Spraakuitvoer eenheden tot gevolg kan hebben dat de schermtaal instellingen kunnen wijzigen. Deze instellingen zijn niet afhankelijk van de "synthesizer". Indien Dolphin Orpheus TTS bijvoorbeeld UK Engels gebruikt en u schakelt naar een SAPI synthesizer die Amerikaans Engels gebruikt en u schakelt daarna weer terug naar Dolphin Orpheus TTS zult u merken dat het nu ook Amerikaans Engels spreekt. Het terug veranderen naar UK Engels vereist de verandering van de taalinstelling in het Regelpaneel van Hal . 8.3.3 Brailleuitvoer Problemen De volgende vragen en antwoorden hebben betrekking op technische problemen in relatie tot de Brailleuitvoer.
Referentie 365
V Waarom reageert mijn Braille-eenheid niet? De reden dat een Braille-eenheid niet reageert wanneer Hal is gestart kan zijn: • Een hardware-configuratie probleem. De Braille-eenheid is niet aangeschakeld, niet correct aangesloten of niet juist geconfigureerd. Raadpleeg de handleiding van de fabrikant. • Een SAM configuratie-probleem. Open het SAM regelpaneel en controleer welke eenheden zijn gedetecteerd. Er moet een getal '1' in de kolom eenheid staan vermeld. Indien de Braille-eenheid niet is gedetecteerd probeer deze dan te configureren. • Een Hal instelling probleem. Controleer of de Braille-eenheid wordt geselecteerd als de gewenste eenheid in het Regelpaneel. 8.3.4 Applicatie Problemen De volgende vragen en antwoorden hebben betrekking op technische problemen in relatie tot bekende problemen met toepassingen. V. Waarom geeft de Dolphin Item Zoeker "niet gevonden" aan voor alle lijsten in alle webpagina's die bekeken worden met Internet Explorer? voor gebruikers die werken met een beperkte gebruiker account is een extra stap nodig om dol_inet.dll te registreren. Met deze stap wordt toegang verkregen tot de Dolphin Item Zoeker in hypertext vensters, bijvoorbeeld in Internet Explorer. Dol_inet.dll registreren: 1. Verzeker u ervan dat u bent aangelogd met lokale beheerder rechten. 2. Open een opdrachtregel 3. Verander de map waar Hal is geïnstalleerd. Standaard is het een sub-map van \Program files\Dolphin (bijv. \Snova voor Supernova). 4. Type het commando: regsvr32 dol_inet.dll
366 Referentie
Het bestand is nu geregistreerd. De gebruiker kan nu aanloggen en met succes alle gedocumenteerde functionaliteit die beschikbaar is voor hypertext vensters, zoals in Internet Explorer, gebruiken. De volgende stappen moeten worden ondernomen als het bestand uit de registratie moet worden verwijderd. Dol_inet.dll registratie verwijderen: 1. Open een opdrachtregel 2. Verander de map waar Hal is geïnstalleerd. Standaard is het een sub-map van \Program files\Dolphin (bijv. \Snova voor Supernova). 3. Type de instructie: regsvr32 /u dol_inet.dll Hiermee wordt met succes het bestand uit het register verwijderd en moet worden opgenomen als onderdeel van de installatie verwijderen procedure. V. Waarom werkt mijn applicatie niet goed zelfs als er een mapbestand bestaat. In bepaalde gevallen kan het gebeuren dat een mapbestand zichzelf niet automatisch koppelt aan een applicatie, bijvoorbeeld als de applicatie reeds een gekoppeld mapbestand heeft of het versienummer van de applicatie ligt buiten de versie reeks van het mapbestand. U kunt een applicatie aan een nieuw of alternatief mapbestand koppelen, volg daarvoor de instructies in het hoofdstuk Mapbestand Kiezen (pagina 170). V. Waarom komt een dialoogvenster soms op in de achtergrond? Het verschijnen van dialoogvensters in de achtergrond is een ingebouwde functie van Windows. Het principe hierachter is dat hierdoor wordt voorkomen dat per ongeluk een boodschappenvenster of dialoogvenster wordt gesloten door de gebruiker omdat die zich concentreert op de invoer van gegevens en niet op de scherm activiteit. Aan de andere kant is dit effect lastig bij het gebruik van aanpassingssoftware aangezien deze dan het actieve aandachtspunt blijft gebruiken en niet meldt wat er op de achtergrond gebeurt. In het geval van Supernova, Hal en LunarPlus kunt u de selectie van "SAM Instellen" in het Regelpaneel vinden, die deze symptomen instellen.
Referentie 367
De beste oplossing voor dit probleem is het continu ervan bewust zijn dat het zo is. Indien een optie is geselecteerd en er lijkt niets te gebeuren op het scherm probeer dan met ALT+TAB te schakelen tussen de geopende vensters. V. Hoe kan ik het toegankelijkheid probleem oplossen bij het gebruik van Corel WordPerfect? Het voorkomen van bepaalde toegankelijkheid problemen, bijvoorbeeld het volgen van de vergroting of het foutief herkennen van tekst als bitmap, kan worden opgelost door de parameter /FL toe te voegen aan de Corel WordPerfect startinstructie. De parameter /FL betekent dat Corel WordPerfect tekst direct naar het scherm zal schrijven zoals de meeste andere Windows toepassingen. Zonder de /FL parameter maakt Corel WordPerfect een bitmap aan buiten het scherm en maakt dan een kopie op het scherm.
369
CHAPT
ER
9
Software licentie en ondersteuning.
Dit hoofdstuk bevat de software licentie overeenkomst en informatie over de product ondersteuning. Het is belangrijk de software licentie zorgvuldig door te lezen, omdat na de activering van het product er geen mogelijkheid is tot teruggave van de koopsom.
9.1 Software Licentie Deze ELO (in het Engels EULA) is een legale overeenkomst tussen u, de eindgebruiker (in het vervolg “U”) en Dolphin Computer Access Ltd (“Dolphin”). Lees deze overeenkomst zorgvuldig door. Indien u de termen niet accepteert moet u het hele product met het aankoopbewijs in de originele verpakking binnen dertig dagen retourneren aan uw Dealer voor het terugkrijgen van uw geld. WAARSCHUWING - Zodra het product is geactiveerd is teruggave niet meer mogelijk.
1. Eigendom. Dit Product bevat computer software ("Software"), gedrukt materiaal en eventuele elektronische documentatie. Het Product wordt aan u in licentie gegeven en niet verkocht. Het Product is beschermd door auteursrechten, internationale auteursovereenkomsten alsmede intellectuele eigendomswetten. 2. Licentie. A Desktop/Laptop Versie - Dit Product is in licentie gegeven aan een enkele persoon. U mag het alleen installeren en gebruiken op computers die uw eigendom zijn en die u zelf gebruikt. Indien een netwerk of meervoudige gebruikers overeenkomst is aangeschaft, is het aantal gelijktijdige gebruikers beperkt tot het aantal aangeschafte licenties. Aanvullende licenties moeten worden aangeschaft zodra meer gebruikers dit product gaan gebruiken.
370 Software licentie en ondersteuning. B Dolphin Pen Versie - Dit product kan worden gebruikt op elke computer aangenomen dat u de toestemming heeft van de eigenaar. Let op: als u de Dolphin pen verliest kunnen we de licentie niet vervangen. A Hand-eenheid Versie - Dit Product is in licentie gegeven aan een enkele hand-eenheid en aan een enkele persoon. Als een netwerk site-licentie of een site-licentie voor meerdere gebruikers is aangeschaft wordt het aantal hand-eenheden die gelijktijdig mogen worden gebruikt en gebruikers die gelijktijdig ermee werken, beperkt tot het aantal licenties dat is aangeschaft: Aanvullende licenties moeten worden aangeschaft indien er meer hand-eenheden/gebruikers zijn. 3. Beperkingen. U mag geen kopie maken van de Software, anders dan één enkele kopie voor backup of archivering, met dien verstande dat de kopie in uw bezit blijft. U mag de Software niet wijzigen, vertalen, décompileren, of op een andere wijze reverse engineering plegen. U mag de Software niet uitlenen, verhuren, leasen, onder sub-licentie geven of kopiëren voor derden voor welk doeleinde dan ook. 4. Overdracht. U mag het Product aan een andere gebruiker overhandigen op een permanente basis onder voorwaarde dat de ontvanger akkoord gaat met de termen in deze ELO (EULA) en u geen kopieën achterhoudt van de Software. 5. Beëindiging. U kunt deze ELO (EULA) op elk moment beëindigen. Als deze overeenkomst is beëindigd bent u verplicht het Product te vernietigen tezamen met alle kopieën van de Software in welke vorm dan ook. 6. Algemeen. Indien u zich niet aan de termen van deze overeenkomst houdt, kan Dolphin deze ELO (EULA) overeenkomst beëindigen en heeft Dolphin het recht actie te ondernemen om te voorkomen dat u de Software verder gebruikt of het gebruik te beperken.
Garantie en Aansprakelijkheid Dolphin garandeert dat de media waarop het product wordt gedistribueerd vrij zijn van defecten en dat ze kosteloos vervangen zullen worden indien er desondanks defecten zijn opgetreden. Dolphin aanvaardt geen verantwoordelijkheid met betrekking tot fouten of problemen in de software of audio informatie, of voor de volledige werking bij speciale toepassingen. Elke mogelijke aansprakelijkheid is beperkt tot het bedrag dat is betaald voor het product Informeer ons indien u problemen of fouten vindt en we zullen ons best doen ze te verbeteren. (Opmerking: • We raden u aan om regelmatig uw werk op te slaan en backups te maken, zeker voordat u nieuwe software of hardware gaat installeren. • Door de vele configuratie-mogelijkheden en daardoor complexe structuren van de software kunnen fouten voorkomen. Zorg voor uw compactdisc (CD) • Plaats de schijven nooit in direct zonlicht. • Voorkom hoge temperaturen en vochtigheid. • Behandel uw schijf met beleid om krassen te voorkomen. • Plak nooit etiketten op uw schijf. • Schrijf nooit op uw schijf. Bewaar uw schijf in de bijbehorende cassette.
9.2 Productondersteuning Voor alle geregistreerde gebruikers is een volledige Dolphin productondersteuning beschikbaar voor de levensduur van uw product. Ga voor ondersteuning van uw product via het web naar de Dolphin website (http://www.dolphinuk.co.uk/) waar u een verscheidenheid aan technische hulp kan krijgen, dat is vooral buiten de werkuren erg nuttig. Onder andere: • Een on-line Kennis database met zoekmogelijkheden. • Productinformatie.
Software licentie en ondersteuning.
373
• Links naar mailinglijsten waar artikelen voor de gebruikers, vragen, tips en trucs staan die u met elkaar kunt delen. • Productnieuws en ondersteuning. • Informatie over beschikbare verbeteringen. • Bij tijd en wijle verbeteringen die zijn te downloaden. Voor ondersteuning in Engeland voor de Dolphin Producten kunt u direct contact opnemen via: • E-mail: [email protected] • Telefoon: Ondersteuningsdesk : +44 (0)1905 754765 • Telefoon: Ondersteuningsdesk (lokaal tarief) : 0845 130 5454 • Telefoon: Dolphin Telefoniste : +44 (0)1905 754577 • Telefoon: Dolphin Telefoniste (lokaal tarief) : 0845 130 5353 • Fax: +44 (0)1905 754559 Telefonische ondersteuning vanuit Engeland is normaal beschikbaar tijdens de werkuren van 9 uur ‘s-morgens tot 17,30 uur van Maandag tot en met Vrijdag. E-mail en Faxen die buiten deze uren zijn verzonden, worden indien mogelijk de volgende dag beantwoord. Voordat u de helpdesk belt zoek eerst Uw Serienummer (pagina 373). • Post adres: Technische Ondersteuning Dolphin Computer Access Ltd. Technology House Blackpole Estate, West Worcester United Kingdom WR3 8TJ
9.3 Uw Serienummer Indien u ondersteuning wilt hebben kan het zijn dat men het serienummer van uw product vraagt om zeker te zijn dat uw product is geregistreerd. Uw serienummer vindt u op de volgende plaatsen: • Gedrukt op een etiket boven op de doos.
374 Software licentie en ondersteuning. • Gedrukt op de product-CD. • Gedrukt op uw registratiekaart. • In het Info venster van uw software (Menu Help > Info).
9.4 Aanbevolen hardware vereisten De hardware vereisten die hieronder vermeld staan dienen slechts als gids. De werkelijke prestatie van uw PC zal verschillen afhankelijk van de gebruikte toepassingen alsmede de videokaart die het systeem bevat. Aanbevolen hardware eisen De computer apparatuur die u wilt gaan gebruiken moet voldoen aan de Microsoft hardware compatibiliteit lijst voor het besturingssysteem dat u wilt gaan gebruiken. De Microsoft Hardware Compatibiliteit Lijst (HCL) voor Windows Vista kan worden gevonden op http://winqual.microsoft.com/HCL De aanbevolen PC specificatie voor Hal is: • Processor - Intel® Core 2 Duo™ 2.1Ghz, of Intel® Pentium™ D Processor 925 3.0Ghz, of Intel® Centrino Duo™ Mobile 1.66, of AMD® Athlon™ 64 X2 Dual Core Processor 3600+, of vergelijkbaar of hoger. • Geheugen - 1Gb of groter • Grafische kaart - "inbouw" AGP of PCI Express of PCI kaart met 256 MB geheugen of groter. • Geluidskaart - "op het board" of "inbouw". • Harde schijf - 500 MB vrije ruimte, indien meerdere Tekst naar Spraak systemen (TTS) moeten worden geïnstalleerd zal meer vrije ruimte nodig zijn. • Internet aansluiting
9.5 Ondersteunde Besturingssystemen De volgende besturingssystemen worden door Hal ondersteund: • Windows XP Home Editie met Service Pack 2 of later. • Windows XP Professioneel met Service Pack 2 of later. • Windows Vista Home Basic.
Software licentie en ondersteuning.
375
• Windows Vista Home Premium. • Windows Vista Business. • Windows Vista Enterprise. • Windows Vista Ultimate. Opmerking: de 64-Bit Uitvoeringen van deze besturingssystemen worden op dit moment nog niet ondersteund.
Andere Besturingssystemen Controleer de comptabiliteit eerst door contact op te nemen met Dolphin of uw Dolphin Leverancier voordat u dit product gaat installeren op een besturingssysteem anders dan de bovengenoemde. Talen Deze software ondersteunt een aantal verschillende Windows talen, inclusief maar niet beperkt tot Amerikaans, West en Oost Europees en het Verre Oosten. Het kan echter zijn dat het product niet is vertaald in de taal die u wenst te gebruiken. Neem contact op met Dolphin om uit te vinden welke talen momenteel ondersteund worden.
mapbestand en refereert aan het automatisch schakelen naar de Gebied Dolphin Cursor modus wanneer een specifiek venster de focus heeft.
Verklarende Woordenlijst A
Automatische Dolphin Cursor Automatisch gebied Dolphin Cursor wordt bepaald in een mapbestand en refereert aan het automatisch schakelen naar de Dolphin Cursor modus wanneer een specifiek venster de focus heeft.
Algemene instellingen Algemene instellingen zijn instellingen die van toepassing zijn op het hele toegangssysteem, onafhankelijk van de applicatie of situatie.
B Applicatie instellingenbestand Een applicatie instellingenbestand biedt de mogelijkheid om uw voorkeuren voor het gebruik van de Schermlezer, Vergroter of Braille op te slaan voor een bepaalde applicatie en ze iedere keer automatisch te laden als u schakelt naar die applicatie. Applicatie Notities Applicatie notities zijn de instructies, hints en tips die de gebruiker informeert over het optimaal gebruiken van de doelapplicatie met het bijbehorende mapbestand. Deze worden geschreven door de auteur van de map. Automatisch gebied Dolphin Cursor Automatisch gebied Dolphin Cursor wordt bepaald in een
Braille koppelingen Braille koppelingen leggen een bepaald element vast en gebruiken een gelimiteerd aantal cellen om het te monitoren. Dit wordt bepaald in het mapbestand. Braille ontwerp Braille ontwerp is een schermlezer modus die de Braille-eenheid gebruikt om het fysieke ontwerp van het scherm weer te geven. Breedsprakigheid De hoeveelheid informatie die gegeven wordt door de schermlezer op de Braille leesregel of in de spraak wordt breedsprakigheid genoemd. Het niveau en de uitvoer kunnen worden bijgesteld via het Regelpaneel.
C Cicero Cicero is een optische tekenherkenning (OCR) tekstlezer ontwikkeld door Dolphin. het kan gedrukte informatie scannen en lezen.
toetsenbord te werken in gebieden op het scherm waar normaal met de werkfocus geen toegang is. Dolphin Orpheus TTS Orpheus is een software synthesizer die ontwikkeld is door Dolphin.
Cipher Dolphin Pen Cipher is een Braille vertaalprogramma ontwikkeld door Dolphin.
D Default (Standaard) Applicatie mapbestand Deze krachtige algemene map bevat een standaard set met schermlees regels die de Dolphin software in staat stellen gebruikt te worden met de meeste bekende producten.
De Dolphin Pen is een versie van Hal onder licentie geleverd op een USB Pen eenheid. Dolphin toets De Dolphin toets is een modificatie toets die eventueel naar wens kan worden veranderd. Standaard wordt de CAPS LOCK toets als Dolphintoets gebruikt. DOM
Detectie instellingen Detectie instellingen worden gebruikt door de schermlezer om te bepalen wat er op het scherm staat. Dolphin software combineert verschillende methoden die bij verschillende applicaties het beste passen. Deze instellingen worden primair opgeslagen in het mapbestand. Dolphin Cursor Dolphin Cursor is een schermlezer functie die het mogelijk maakt om met het
DOM (document object model dat is een object-georiënteerde benadering van gestructureerde documenten zoals HTML-, XHTML- en XML-documenten) geeft aan hoe elementen in een document (tekst, afbeeldingen, koppen, links, enzovoort) worden weergegeven. Het DOM bepaalt welk attribuut bij welk element hoort. Hal maakt gebruik van de DOM informatie in ondersteunde applicaties, om juiste en uitgebreide uitvoer te leveren.
G
L
Gebied Dolphin Cursor
Lunar
Het gebied Dolphin Cursor bestaat uit één of meer gebieden, die bepaald zijn in een mapbestand, die kunnen worden benaderd met behulp van de gebied Dolphin Cursor sneltoets. Dit verplaatst de Dolphin Cursor naar het doelgebied en beperkt de navigatie tot dat gebied (zoals een werkbalk).
Lunar is een scherm vergroter software ontwikkeld door Dolphin. LunarPlus LunarPlus is a scherm vergroter die ter ondersteuning spraak gebruikt. Ondersteunende spraak biedt een lager niveau ondersteuning dan een schermlezer levert. Dit is een Dolphin product.
Gekoppelde Gebieden Gekoppelde gebieden zijn een optie van het Vergroter systeem. Ze bieden de mogelijkheid om een te bepalen gebied van het scherm te selecteren en op een plaats op het scherm te projecteren zodat het altijd zichtbaar blijft zelfs als het scherm rolt. U kunt diverse koppelingen per applicatie gebruiken.
H
M Mapbestanden Een mapbestand is een instellingenbestand dat de regels bevat die bepalen wat er op het scherm wordt herkend en hoe Hal met de doelapplicatie samenwerkt. Mapbestanden worden aangemaakt en gewijzigd met behulp van de Hal of Supernova training modus.
Hal Hal is een schermlezer die is ontwikkeld door Dolphin. Versies van Hal zijn beschikbaar voor de desktop PC en voor mobiele apparatuur die werken met Windows Mobiele besturingssysteem. Hal omvat de training modus. Met de training modus kan de gebruiker mapbestanden aanmaken en wijzigen.
Modificatie toets Een modificatie toets is een toets die wordt gebruikt samen met een andere toets om een bepaalde actie uit te voeren. Typische modificatie toetsen zijn de SHIFT, CONTROL en ALT toetsen.
Monitor Markeringen Monitor markeringen houden veranderingen in een bepaald element of gebied op het scherm in de gaten. Als een verandering optreedt wordt de tevoren ingestelde actie uitgevoerd. Monitor markeringen worden ingesteld in een mapbestand, maar de geprogrammeerde actie kan worden uitgeschakeld via het Regelpaneel indien die niet gewenst is.
O Op Maat Acties Een Op Maat actie heeft betrekking op vooraf-ingestelde schermlezer acties in een mapbestand die helpen bij het benaderen van de applicatie. Alle Op Maat acties moeten worden gedocumenteerd in de applicatie notities van het mapbestand.
P PDF Portable Document Format (PDF) is een universeel formaat dat ontwikkeld is door Adobe Systems. Het geeft gebruikers de mogelijkheid om elektronische documenten te lezen, versturen en bekijken waarbij de formattering niet wordt aangepast, onafhankelijk van het platform dat is gebruikt voor het aanmaken van het document. Om een PDF bestand te kunnen bekijken moet u gebruik maken van de Adobe Acrobat Lezer
applicatie van Adobe, die gratis beschikbaar is.
S SAM SAM staat voor Synthesizer Access Manager, en is een Dolphin component dat het beheer verzorgt van de stuurprogramma's van apparatuur van derden inclusief hardware en software spraaksynthesizers, en Braille-eenheden en notitie opname apparatuur. SAM geeft ook de mogelijkheid aan compatibele applicaties om dezelfde synthesizer en Braille-eenheid te delen. Selectie Dolphin Cursor Selectie Dolphin Cursor beperkt de verplaatsing van de Dolphin Cursor tot het geselecteerde gebied. Software synthesizer Een software synthesizer is een programma dat in staat is om spraakuitvoer te genereren via de geluidskaart van de computer. Zie Dolphin Orpheus TTS. Standaard instellingen Standaard instellingen zijn die instellingen die door Dolphin als algemene instellingen zijn geprogrammeerd in het installatie pakket. Ze worden altijd gebruikt
met een applicatie die geen eigen instellingenbestand bezit. Supernova Supernova is een schermlezer en vergroter ontwikkeld door Dolphin. Supernova omvat tevens de training modus. Met de training modus kan de gebruiker mapbestanden aanmaken en wijzigen.
T Toegangssysteem Het Toegangssysteem is een term die gebruikt wordt om uw Dolphin product, dat u toegang tot het gebruik van een computer geeft, te omschrijven, . De term kan worden vervangen door Hal, Lunar, LunarPlus of Supernova.
V Vensterpoort De term vensterpoort is een algemeen begrip voor het vergroot gebied van het scherm dat kan worden gewijzigd in de Vergroter Veranderen modus.
W Windows Instellingen Windows instellingen zijn die configuratie opties die beschikbaar zijn in Microsoft Windows en bepaalde specifieke applicaties. Het aanzetten of uitzetten van zekere Windows instellingen kan de prestatie van Hal verbeteren.
Ga naar specifieke plaatsen, 140 Geavanceerde Opties, 191, 210, 231, 247 Geavanceerde Spraak Instellingen., 43 Gebied Dolphin Cursor, 379 Gebied Status, 214 Gebruik van muiswiel, 139 Gebruik van Windows Vista werkstation, 333 Gebruiken op een Windows XP werkstation, 330 Gebruiker terugkoppeling, 33, 253 Gekoppelde Gebieden, 231, 232, 379 Geselecteerde Toetsmelding, 204 Getallen melden, 205 Getrainde Grafische elementen, 250 Grafische Databank Dialoogvenster, 250 Grafische Databank Taal, 250 Grafische Training Aan, 251
E Een client installatie van SAM gebruiken, 348 Eigen Actie toetsen, 99 Eigenschappen, 179, 182 Element Hiërarchie, 89 Element namen, 103 Element verplaatsing, 131 Etiket, 252 Exporteren, 187, 188
F Focus, 151 Focus Accentuering dialoog, 148
G
H Hal, 21, 379 Hal afsluiten, 49 Hal starten na aanloggen, 233 Hal Verlaten, 190 Handmatige Spraak, 95 Handy Tech, 283 Help Onderwerpen, 252 Help oproepen, 252 Help opvragen in het regelpaneel, 35 Helpboodschappen toestaan, 236 Herhalingen, 208 Hernoemen, 200, 212 Herstel standaard Brailleknoppen, 246 Herstel standaard sneltoetsen, 246 Herstel Windows instellingen bij verlaten, 249 Het concept van een Dolphin Cursor, 121 Het gebruik van de Hal sneltoetsen, 36 Het gebruik van Hal, 85 Het installeren onder Windows Vista, 23 Het juiste Mapbestand kiezen, 171 Het Probleem van Voorgrondvensters, 35 Het Regelpaneel, 235 Historie, 186 Hoofdletters melden, 206 Hoofdletters Weergeven, 223
Index 385 HTML Help, 52
I ICA protocol., 339 Importeren, 188 In het venster verplaatsen, 127 Info, 254 Ingestelde Dolphin Modificatie Toets, 246 Installatie- en Instelproblemen, 356 Installatie Instructies, 340 Installatie onder Windows XP, 22 Installatie verwijderen van een enkele gebruiker versie., 25 Installatie voor enkele gebruiker, 22 Installeren van Hal, 21 Instellen, 195 Instellen breedsprakigheid, 39 Instellen Koppelingen, 232 Instellen Markeringen, 216 Instellen Synthesizer, 194 Instellen van de spraak parameters, 37 Instellingenbestand verwijderen, 181 Instructie, 241 Instructies voor Gebruik, 347 Instructies voor verwijderen, 334 Interactie bedieningselementen, 141 Interpunctie Niveau, 205 Intonatie keuzelijst, 201 Introductie, 11 Invoer, 220 Item Zoeker, 247, 267
J Java Applicaties, 353
K Kenmerk keuzelijst, 201 Kenmerken, 110, 228 Kenmerken doorlopen, 110 Kenmerken voor, 200 Kies een Mapbestand dialoogvenster, 177 Klembord toets mapping, 208 Klembordacties melden, 207 Klik en lees vanaf hier, 106, 209 Klikken, 137 Knippersnelheid, 230 Knoppen, 107 Kopieer Bestaand instellingenbestand., 177 Koppeltekens tonen, 227 KTS, 295
L Laad Alle Standaard Stemmen, 198 Laad Standaard Stemmen, 202 Lees voor vanaf hier, 41, 104, 151, 260 Lees voor vanaf hier Stem, 198 Lezen van kenmerken, 98 Lijst van Instellingenbestanden, 179 Literatuur, 222 Literatuur Braille, 217 Literatuur en Computer Braille, 116 Logische Modus, 117 Logische verplaatsing, 128 Lunar, 379 LunarPlus, 379
M Maak nieuwe of gebruik bestaande situatie, 175 Map bewerken, 181 Mapbestand Kiezen, 170 Mapbestanden, 379 Mapbestanden lijst, 182 Mappen, 169 Mapping op afstand Toestaan, 252 Markering actie, 216 Meer informatie verkrijgen, 41 Melden 'geen focus gedetecteerd', 207 Meldingen, 206 Menu structuur van Hal, 175 Menustem, 198 Microsoft Excel, 72 Microsoft Internet Explorer, 60 Microsoft Office, 70 Microsoft Word, 76 Modificatie toets, 379 Modificatie toetsen, 243 Module, 184 Monitor Markeringen, 209, 216, 380 Mozilla Firefox, 62 Muis, 148 Muis bewerkingen, 137
N Na, 215 Naam, 180, 182 Naam Instellingenbestand, 176 Naar ander venster verplaatsen, 134 Navigeren, 108 Navigeren door webpagina's, 55 Netwerk installatie, 329 Nieuw Instellingenbestand Aanmaken, 176
386 Index Nieuw Instellingenbestand Registreren, 177 Nieuw leeg instellingenbestand aanmaken, 176 Nieuwe Applicatie Instellingen, 176 Nieuwe Map, 177 Nieuwe Situatie Instellingen, 175 Num Lock Aan voor gebruik Numerieke toetsen, 239 Nuttige waarschuwingen toestaan, 235
O Omhoog, 214 Omlaag, 214 ONCE, 297 Ondersteunde Besturingssystemen, 374 Ondersteunde klanten configuratie, 336 Ondersteunde Server en Protocol Configuraties, 335 Ontwerp, 224 Ontwerp Lengte, 227 Ontwerp modus Tonen, 118 Ontwerpmodus, 226 Ontwerpmodus Tonen, 226 Op de Client, 343 Op de Server, 340 Op Maat Acties, 268, 380 Opstart Proces, 31 Opstart Voorkeuren, 233 Opstart wizard, 33, 253 Opties, 222, 225 Opwaarderen van een vorige versie (Upgraden), 22 Outlook Express, 64 Over deze handleiding, 11
P Papenmeier, 299 Patroon overeenkomst, 164 PDF, 380 Pegasus, 306 Persoonlijke stemmen, 198 Pixels per Cel in spatieruimte, 226 Positie gerelateerd aan Focus en Gebiedsoort, 214 Problemen Oplossen, 356 Product activeren voor een netwerk versie, 349 Productondersteuning, 372 Pulse Data, 308
R Randen Gebied invoegen, 213
RDP protocol, 338 Referentie, 329 Regel, 150 Regel Wijzigen, 178 Regelpaneel met standaard instellingen, 165 Regelpaneel stijlen, 237 Regelpaneel van Hal., 34 Register locaties voor de Terminal Server Dolphin Interceptors, 348 Registratie, 31 Routing Knoppen, 221 Routing toets actie, 109 Routingknoppen Actie, 221
S SAM, 380 SAM afsluiten bij verlaten, 250 SAM Instellen, 249 SAM Terminal Server Extensies, 344 Schakel Tekenbeschrijving aan/uit, 112 Schakelen van en naar de Dolphin Cursor, 121 Schema Breedsprakigheid, 211, 232 Schema op standaard instellen, 212 Scherm Lezer Stem, 197 Scherm Taal, 197 Schermleesstem, 198 Schermlezer Taal, 196 Script, 187 Script bewerken, 187 Selecteer Applicatie, 181, 185 Selecteer Braille Eenheid dialoog, 219 Selecteer Braille Eenheid knop, 218 Selecteer Mapbestand keuzelijst, 177 Selecteer Synthesizer dialoog, 195 Selecteer Synthesizer knop, 194 Selectie Dolphin Cursor, 380 Sensotec, 310 Seriële poort herleiding, 346 Serienummer, 373 Simulatie van Toetscombinaties, 119 Situatie Instellingen Aanmaken, 162 Situatie Instellingen bewerken, 178 Situatie Keuzelijst, 178 Situatiebeheer dialoogvenster, 181 Slepen en Neerzetten, 138 Snelheid, 193 Snelle Navigatietoetsen, 57 Sneltoets Accentuering schakelen, 191 Sneltoetsen, 19, 240, 255 Sneltoetsgroep, 241 Software Licentie, 369 Software licentie en ondersteuning., 369
Index 387 Software synthesizer, 380 Soort Brailleleesregel toets, 245 Soort Element, 212 Soort Focus, 114 Soort gebied, 251 Specificatie, 215 Specificatie gebied, 215 Specifieke Applicatie toetsen, 99 Spellen, Uitgebreid en Fonetisch, 97 Spraak, 86, 191, 257 Spraak bij Verlaten, 213 Spraak bij Windows Aanlogscherm, 173 Spraak Instellingen, 86 Spraak/Braille Soort, 213 Spraaktoetsen, 40, 258 Spraaktoetsen (Sub Acties), 260 Spraaktoetsen gebruiken, 134 Spraakuitvoer Problemen, 361 Spreken tijdens het typen, 40 Standaard instellingen, 380 Standaard instellingen gebruiken, 236 Standaard Omschrijving, 215 Standaard Server Installatie, 329 Standaards Herstellen, 189 Start met tonen Paneel of geminimaliseerd Paneel, 237 Starten van Hal, 29 Status, 251 Statusbalk, 237 Statuscel Positie, 245 Statuscellen, 113 Statuscellen Dialoogvenster, 227 Stel Dolphin Aanbevolen Instellingen in, 249 Stem, 192 Stem en Taal, 196 Stem Keuze, 199 Stem tijdens aanloggen gebruiker, 233 Stem Voorkeuren, 192 Stemmen, 22 Stemtaal, 199 Stijl, 229 Supernova, 381 Synthesizer Access Manager (SAM), 21 Systeem Configuratie, 247
T Taal aanpassingssysteem, 235 Taal Instelling, 195 Technibraille, 314 Technische notities, 352 Teken verplaatsing, 133 Tekenmelding, 202 Tekens, 222
U Uit, 215, 216 Uitgebreid, 222 Uitgebreide Eenheid, 115 Uitgebreide Tekens, 223 Uitschakelen in Interactieve Modus, 246 Update instellingen, 234 Uw Serienummer, 373 Uw Software Verwijderen onder Windows XP, 25
V Vensterpoort, 381 Veranderen Bedieningselement, 90 Veranderen van Instellingen, 35 Veranderingen Braille tonen, 220 Verberg indien geminimaliseerd, 236 Vergroot binnen spatieruimte, 227 Vergroot spatieruimte, 226 Verplaatsen binnen een document., 92
388 Index Verplaatsen van de Dolphin Cursor met behulp van de muis, 56 Versie, 180, 182, 184 Vertaal Tabellen, 217 Verwijder dit mapbestand, 186 Verwijderen, 200 Verwijderen Applicatie, 186 Verwijderen knop, 178, 251 Verwijderen onder Windows Vista, 27 Volgen, 118, 224 Volume, 193 Voor, 214 Voorwaarts en Terug schuiven, 225 Vorm, 229
W Waar ben ik?, 90 Waarde, 215 Waarde keuzelijst, 201 Wat is Nieuw?, 16 Webpagina instellingen, 165, 247 Webpagina's lijst, 59 Weergeven Geen focus gedetecteerd, 220 Werken in veranderend scherm, 143 Werken met een Braille eenheid, 43 Werken met spraak, 40 Werken met Visuele instellingen, 39 Werkgebied Spraaktoetsen, 96 Werkgebieden, 92 Wijzigen getrainde grafische elementen, 251 Wijzigen knop, 251 Wijzigen van een breedsprakigheid schema, 101 WinAmp, 79 Windows Aanlog Scherm, 173 Windows Help, 53 Windows Instellingen, 381 Windows Instellingen Categorie, 248 Windows Instellingen Dialoog, 248 Windows Instellingen lijst, 248 Windows Mail, 67 Windows Taakbalk & Startmenu, 80
