Persbericht Resultaten eerste halfjaar 2002 Licht nettoverlies eerste zes maanden; Verwachting 2e helft 2002: een bescheiden positief nettoresultaat H1-2002 Resultaat vóór rente, afschrijvingen en belastingen (EBITDA) Operationeel netto-resultaat (na belasting en vóór afschrijving goodwill)
-/-
H1-2001
€ 3,1 mln
€ 16,3 mln
€ 1,2 mln
€ 10,5 mln
Den Bosch – IT en Telecom dienstverlener Computer Services Solutions Holding N.V. heeft in het eerste halfjaar een resultaat vóór rente, afschrijvingen en belastingen (EBITDA) geboekt van € 3,1 miljoen tegen € 16,3 miljoen in 2001. De omzet nam ten opzichte van de eerste helft van vorig jaar met 17% af van € 107,4 miljoen naar € 89,5 miljoen. De daling deed zich voor in nagenoeg alle acht business lines van de onderneming. De sterkste daling is zichtbaar bij de gerealiseerde marge van hardware verkopen en de hieraan gerelateerde dienstverlening. De totale brutomarge nam af met 23% van € 71,1 miljoen naar € 55,0 miljoen. Een daling van de bedrijfskosten, onder meer door een sterke afname van het aantal medewerkers, kon de teruggelopen omzet en marges niet compenseren. De onderneming activeert dit boekjaar voor het eerst goodwill op overgenomen activiteiten. Na afschrijving van goodwill en na belastingen resteert een nettoverlies van € 1,3 miljoen. De organisatie is inmiddels voor een groot deel aangepast aan de huidige marktomstandigheden. Tegen het eind van het jaar zal het aantal full time medewerkers in vergelijking met ultimo 2001 zijn gedaald met ongeveer 15%. CSS voorziet op korte termijn nog geen wezenlijk herstel van de markt. De onderneming verwacht in het tweede halfjaar, uitgaande van een traditionele gunstige seizoensinvloed in deze periode, een bescheiden positief nettoresultaat te realiseren. Marktomstandigheden De marktomstandigheden blijven onveranderd moeilijk. De afvlakkende economische groei leidt bij klanten tot een nog immer aarzelende houding ten aanzien van ICT-investeringen. Deze terughoudendheid is ook toegenomen bij het MKB, waarin CSS met de business lines Telecom- en Software-oplossingen actief is. In de tweede helft van het boekjaar voorziet CSS nog geen 1
verbetering van deze trend. Desalniettemin zal er op langere termijn sprake zijn van een inhaalslag door een toenemende vervangingsvraag en de implementatie van geïntegreerde softwareoplossingen. CSS is goed gepositioneerd om hiervan te profiteren. De ontwikkelingen op het gebied van voice over IP zorgen ervoor dat de vraag naar deze telecomoplossing begint aan te trekken. De gecombineerde kennis van CSS op het gebied van telecommunicatie, security en connectivity maakt de onderneming tot een aantrekkelijke partner op dit gebied. In het afgelopen halfjaar is binnen CSS de kennis op het gebied van netwerken op basis van IP aanzienlijk toegenomen. Mede onder invloed van oplossingen met Voice over IP en de marktontwikkelingen rondom ADSL, heeft CSS met een tiental nieuw aangetrokken specialisten een ondersteunende dienst gecreëerd. Bijna 1000 klanten maken reeds gebruik van deze oplossing. Het IP-beheer wordt hier door CSS 7 x 24 uur uitgevoerd. Strategie en organisatie Een omvangrijk herstructurering- en reorganisatieprogramma is in de loop van het eerste halfjaar in gang gezet, waarbij de organisatie is gestroomlijnd en omgevormd van vier business units naar acht transparante in de Benelux actieve business lines met 14 meer marktgerichte business solutions. Deze meer klantgerichte aanpak, waarbij cross selling van producten en diensten beter tot stand komt, slaat goed aan bij de afnemers van CSS. Hierbij treden synergie-effecten op. Een belangrijke doelstelling hierbij is het reduceren van kosten. Gezien de verslechterde marktomstandigheden gedurende het eerste halfjaar zal de directie verdere maatregelen nemen teneinde het kostenpatroon verder aan te passen aan de nagestreefde marge voor het tweede halfjaar. Deze verdere kostenbesparingen zullen zich concentreren op de indirecte kosten. Deze maatregelen hebben uitsluitend betrekking op de Nederlandse activiteiten. Daarnaast richt de strategie van de onderneming zich thans meer en meer op het bedienen van de grootzakelijke markt met gerichte ICT-oplossingen. Voor het MKB streeft CSS naar account leadership, waarbij door middel van cross-selling volledig geïntegreerde IT- en telecomoplossingen worden aangeboden. Intern werkt CSS momenteel aan een verdere specialisatie van kennis op het gebied van ICT-oplossingen en nieuwe technologieën. Het aantal technologiepartners waar CSS zich actief op richt, zal verder worden gereduceerd. Samen met een versterkte focus op kostenbeheersing dient het proces van stroomlijning in business lines moeten leiden tot herstel van autonome groei, cashflow en winstgevendheid van de onderneming – ook bij gelijkblijvende marktomstandigheden. Daarnaast moet dit proces leiden tot verbetering van de balansverhoudingen.
Omzet, Resultaten en Balans Netto omzet De netto-omzet van CSS kwam in het eerst halfjaar van 2002 uit op € 89,5 miljoen, vergeleken met € 107,4 miljoen in 2001. Deze daling is voornamelijk toe te schrijven aan een afname van de dienstverlening en de gerealiseerde marge van hardware verkopen in met name het tweede kwartaal. In totaal is in het eerste halfjaar voor € 68 miljoen aan hardware-verkopen (circa 80% van de totale hardware-omzet) uitbesteed (1e halfjaar 2001: € 103 miljoen). Alleen een commissie over deze verkopen wordt verantwoord in de omzet. De brutomarge nam ten opzichte van het eerste halfjaar van 2001 met 23% af tot € 55,0 miljoen. 2
EBITDA Het bedrijfsresultaat voor belasting, rente en afschrijving goodwill (EBITDA) daalde met 81% van € 16,3 miljoen in de eerste helft van 2001 tot € 3,1 miljoen in de eerste zes maanden van 2002. Het resultaat voor belastingen, interest en afschrijvingen als percentage van de omzet bedroeg 3,5% ten opzichte van 15,2% in de eerste helft van 2001. Het resultaat voor belastingen, interest en afschrijvingen als percentage van de brutomarge daalde van 22,9% naar 5,7%. Nettoresultaat De nettowinst daalde van € 10,5 miljoen in de eerste helft van 2001 tot een nettoverlies van € 1,3 miljoen. Afschrijving goodwill Met ingang van het lopende boekjaar is CSS overgegaan op activering van goodwill en amortisatie van goodwill op eerder verworven activiteiten. De afschrijving vindt plaats over een periode van 10 jaar. Per 30 juni 2002 was € 8,7 miljoen geactiveerd. Er is in het eerste halfjaar voor in totaal € 129.000 aan immateriële activa afgeschreven. Balansgegevens Het balanstotaal bedroeg € 121,1 miljoen per ultimo juni 2002. Op vergelijkbare basis bedroeg dit per ultimo december 2001 € 117,9 miljoen. De solvabiliteit bedroeg ultimo juni 2002 23,9% (31 december 2001 op vergelijkbare basis 16,2%). Eind 2001 is middels de deelneming in Atcostplus met KPN de joint venture Proclare gestart. Als gevolg van deze joint venture bleven de aan CSS gerelateerde debiteuren en crediteuren en de daaraan gekoppelde financiering achter in Atcostplus. Aangezien Atcostplus thans alleen als houdstermaatschappij optreedt, heeft CSS besloten deze debiteuren en crediteuren, en de daaraan gekoppelde financiering op te nemen in de balans. Financiering en cashflow Eind mei heeft CSS van haar financier, een aantal institutionele beleggers en van het management additioneel vermogen aangetrokken om de eerder in gang gezette herstructurering en reorganisatie van de onderneming uit te kunnen voeren. Het additioneel vermogen werd noodzakelijk doordat de bestaande financieringsvorm (factoring) door de afgenomen omzet leidde tot een aanzienlijke vermindering van de beschikbare middelen. Er zijn circa 2,2 miljoen gewone aandelen (9,9% van het uitstaande aandelenkapitaal) onderhands geplaatst tegen een koers van € 3, alsmede een 4% converteerbare obligatielening groot circa € 2,5 miljoen. Deze lening is converteerbaar vanaf 1 januari 2003 tegen een conversiekoers van € 3,50. Na afronding van het herstructurering- en reorganisatieproces heeft CSS haar kostenbasis substantieel verlaagd. Gezien de onzekere vooruitzichten en de verdere aanscherping van de herstructurering, vindt een heroriëntatie plaats op de samenstelling van de activiteiten. Daarnaast onderzoekt de onderneming de mogelijkheden tot verdere versterking van de vermogenspositie, danwel tot een beter bij de huidige marktsituatie passende financieringsstructuur. Pensioenen Ten aanzien van de pensioenvoorzieningen van CSS kan worden gemeld dat CSS geen eigen pensioenfonds heeft. De medewerkers bouwen hun pensioenrechten zelf op. Zodoende doen zich 3
ten aanzien van dit onderwerp geen situaties voor uit hoofde waarvan CSS, in het kader van het huidige beursklimaat, op enigerlei wijze aanvullende pensioenrechten zou moeten doteren. Medewerkers Aantal medewerkers per ultimo Gemiddeld aantal medewerkers Omzet per medewerker (x € 1.000) Brutomarge per medewerker (x € 1.000)
1e helft 2002 1.859 1.953 45,8 28,1
1e helft 2001 2.160 2.140 50,2 33,2
Performance per businessline In de bijlage treft u de omzet en marge aan per business line en pro-forma tevens die per voormalige business unit. Atcostplus Via haar 49% belang in Atcostplus heeft CSS een indirect belang van 24,5% in de joint venture tussen Atcostplus en KPN Inkoop en Logistiek welke opereert onder de naam Proclare. Deze joint venture is in eind 2001 tot stand gekomen. Proclare is een private business exchange voor nonstrategische goederen. In maart 2002 heeft Proclare de activiteiten overgenomen van het Nederlands Inkoop Centrum (NIC). Bij de onderneming werken thans ruim 300 professionals. Het hoofdkantoor is gevestigd in Delft, daarnaast zijn er vestigingen in Brussel, Rosmalen en Zwolle. De activiteiten van Proclare ontwikkelen zich geheel volgens plan. Vooruitzichten CSS voorziet op korte termijn nog geen wezenlijk herstel van de markt. De onderneming verwacht in het tweede halfjaar, uitgaande van een traditionele gunstige seizoensinvloed in deze periode, een bescheiden positief nettoresultaat te realiseren. Op dit halfjaarbericht is geen accountantscontrole toegepast.
Den Bosch, 29 augustus 2002 De Directie Voor meer informatie: Jan Vlasveld, Directievoorzitter Computer Services Solutions Holding N.V. Telefoon 073-6441900 Website: www.css.nl
Profiel CSS CSS is een aan de Euronext Amsterdam genoteerde ICT service provider in de Benelux met een vooraanstaande positie in ICT-oplossingen. CSS richt zich zowel op duizenden kleine en middelgrote organisaties, als op een toenemend aantal grote corporate en – large accounts in met name de sectoren Telecom, Finance, Gezondheidszorg en Overheid. CSS biedt via 22 vestigingen in Nederland en België met circa 1800 medewerkers een breed pakket diensten (advies, implementatie, en beheer) en systemen (software en hardware) aan gebruikers van ICT. Het merendeel van de commodity hardware distributie, gekenmerkt door lage marges, is verzelfstandigd in de online business exchange Proclare, een initiatief van KPN, Oracle en CSS. Tot de door CSS vertegenwoordigde leveranciers behoren marktleiders zoals Microsoft, Novell, SAP, Exact, Aremissoft, Oracle, Compaq, IBM, Hewlett Packard, Cisco, Citrix, Siemens, Nortel en Avaya. De consultants en engineers van CSS houden zich hoofdzakelijk bezig met het aanbieden van ICT totaaloplossingen gebruikmakend van de kennisgebieden van haar wereldwijde technologiepartners.
4
De aanpak van CSS kenmerkt zich door een optimale inzet van medewerkers op basis van een combinatie van nationale en lokale beschikbaarheid, waardoor voortdurend de juiste persoon op het juiste moment ter plaatse kan zijn. De dienstverlening van de onderneming vindt plaats vanuit acht complementaire en goed met elkaar samenwerkende business lines, met elk hun eigen resultaatverantwoordelijkheid. Vanuit de business lines worden eenduidige ICT-totaaloplossingen, de zogeheten Business Solutions, door middel van een gecentraliseerd verkoopkanaal aangeboden met gebruikmaking van de kennisgebieden van haar wereldwijde partners.
Bijlagen: •
Performance per businessline en pro-forma voormalige business unit
•
Geconsolideerde Winst- en Verliesrekening over de eerste zes maanden van 2002
•
Geconsolideerde balans per 30 juni 2002
5
BIJLAGEN Performance per businessline Technology Consulting Vanuit deze business line vindt gespecialiseerde consultancy plaats op het gebied van ondere andere storage solutions, server based computing en activiteiten op het gebied van thin-client technologie. Moeizame marktomstandigheden. De drivers van de markt zijn onder andere de serverconsolidatie- en hosting-markt. De bodem lijkt bereikt. Van hieruit dient CSS mee te groeien en samenwerkingsverbanden starten. In miljoenen € Technology Consulting
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 7,7
7,5
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 14,9
12,8
Operations & Management In deze business line zijn de beheeractiviteiten van CSS geconcentreerd, zowel on-site als remote (op afstand). Een betrouwbare ICT-infrastructuur wordt in toenemende mate als bedrijfskritisch ervaren. Specifieke expertise onder andere op het gebied van zogeheten ITIL-processen zorgen ervoor dat CSS ruimschoots kan voldoen aan de steeds hogere eisen die afnemers stellen aan dienstverlening op het gebied van beheer. Netwerkbeheer en het beheer van infrastructuren zijn ook onderdeel van een outsourcingstrategie. Corporate accounts zijn hier reeds langere tijd mee bezig. CSS merkt dat ook bij de large accounts aanvragen liggen om zich voor te bereiden op deze scenario’s. Het aantal klanten van CSS voor onder andere remote- beheer is duidelijk groeiend. In miljoenen € Operations & Management
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 8,6
6,2
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 9,1
7,6
Installation Services Vanuit deze business line wordt de grootzakelijke markt bediend voor zover het de uitrol van grootschalige projecten betreft. Te denken valt hierbij aan ondernemingsbrede implementatietrajecten, waarbij een professionele en projectmatige aanpak vereist is. Ondanks het omzetverlies bij een aantal grotere klanten heeft deze business line nieuwe afzetkanalen kunnen bereiken. De marge staat echter nog steeds onder druk. In miljoenen € Installation services
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 4,4
3,1
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 6,9
5,9
ICT Application Integration De professionals van ICT Application Integration hebben specifieke kennis op het gebied van software-ontwikkeling en bieden veelal maatwerk aan op basis van bestaande ontwikkelomgevingen (onder andere Delphi, Java, Oracle, Lotus Notes). Daarnaast worden diensten geleverd rondom de Customer Relationship Management (CRM) software van Onyx. Bij de bouw van maatwerksoftware is bij een aantal technologieën groei geconstateerd. Vooral in onze 6
zogeheten Software-ateliers is dit merkbaar. Een aantal andere technologieën blijft echter merkbaar achter. In miljoenen € ICT Application Integration
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 11,8 8,2
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 16,4 10,7
Telecom Als full-service telecom dienstverlener is deze business-line in staat om aan de grootzakelijke markt en het Midden en Kleinbedrijf (MKB) complete communicatie oplossingen te implementeren van marktleiders als Avaya, Siemens en Nortel. De business-line Telecom richt zich tevens op het aanbieden van telecom engineering op het gebied van bekabeling en connectivity, communication contact center oplossingen, service en beheer. Deze business line kende een aarzelend begin van het jaar vooral in de Nederlandse markt, met name door de introductie van nieuwe productlijnen bij onze technologiepartners. Ook de convergentie van de technologie heeft het beslistraject bij onze opdrachtgevers vertraagd. In België ontwikkelt de telecommarkt zich voor CSS voorspoedig. Voor de gehele business line voorziet CSS een lichte verbetering in het tweede halfjaar. 1e halfjaar 2002 Omzet Marge 41,0 19,6
In miljoenen € Telecom
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 40,0 21,4
Software Solutions Deze business line richt zich als full-service dienstverlener op het ontwikkelen, implementeren en beheren van Enterprise Resources Planning (ERP) software van vooraanstaande partners als Exact en Softbrands. Daarnaast beheert Software Solutions de hiervoor benodigde infrastructuur. Ook hier reageert de markt (MKB) aarzelend. Langere beslistrajecten en de verlate introductie van nieuwe software-releases, hebben de back-log doen toenemen. Ook hier ziet CSS een lichte verbetering in het tweede halfjaar. e
In miljoenen €
1 halfjaar 2002 Omzet Marge 12,8 7,8
Software Solutions
e
1 halfjaar 2001 Omzet Marge 14,1 7,9
Infrastructure & Security De business line Infrastructure & Security richt zich op het aanbieden en uitvoeren van projecten rond netwerken (koppelingen en –routeringen), veiligheid en efficiënte inrichting van ICTinfrastructuren. Moeizame marktomstandigheden. Klanten adopteren de nieuwe technologieimpulsen maar matig. Als gevolg van samenwerkingsverbanden is een lichte verbetering mogelijk in het tweede halfjaar. In miljoenen € Infrastructure Security
&
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 0,6 0,6
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 1,7 1,6
7
Education De business line Education is volledig gefocust op het aanbieden van ICT-opleidingen variërend van generieke tot klantspecifieke opleidingstrajecten en opleidingen voor de eigen professionals. Hier ontwikkelt de markt zich eveneens matig. De omzet wordt voornamelijk gegenereerd door klassikale opleidingen met de traditionele technologieën. Samenwerkingsverbanden worden hier actief onderzocht CSS verwacht op korte termijn op dit gebied concrete resultaten te kunnen boeken. In miljoenen € Education
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 2,6 2,0
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 4,3 3,0
Ter vergelijking in onderstaande tabel de omzet en marge per voormalige business unit. In miljoenen € Telecom System Integration Professional Resources Solutions Totaal
1e halfjaar 2002 Omzet Marge 41,0 19,6 15,3 13,3 20,4 14,3 12,8 89,5
7,8 55,0
1e halfjaar 2001 Omzet Marge 40,0 21,4 26,6 22,4 26,7 19,2 14,1 107,4
7,9 70,9
8
Geconsolideerde Winst- en Verliesrekening over de eerste zes maanden van 2002 e
e
1 helft 2002 € 000
1 helft 2001 € 000
89.508 54.954 -/- 51.819 3.135 -/- 2.877 -/- 2.205 -/- 1.947 635 -/- 1.312
107.439 71.127 -/- 54.845 16.282 -/- 1.654 -/642 13.986 -/- 3.500 10.486
31.12.2001
€ miljoen 28,5 16,4 8,7 67,5
31.12.2001 Pro forma € miljoen 27,0 15,6 75,3
121,1
117,9
76,5
30.06.2002
31.12.2001
€ miljoen 28,9 2,4 2,4 24,5 62,9
31.12.2001 Pro forma € miljoen 19,1 6,1 11,5 81,2
121,1
117,9
76,5
Netto-omzet Brutomarge Som der kosten EBITDA Afschrijvingen Financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Netto resultaat
Geconsolideerde balans per 30 juni 2002 Activa 30.06.2002 Vaste activa Vordering Atcostplus Goodwill Vlottende activa Totaal
€ miljoen 27,0 49,5
Passiva
Groepsvermogen Converteerbare lening Voorzieningen Leningen < 1 jaar Overige kortlopende schulden Totaal
€ miljoen 19,1 6,1 51,3
De cijfers per 31 december 2001 zijn pro forma aangepast voor vergelijkingsdoeleinden.
Gegevens per aandeel Aantal uitstaande aandelen per ultimo Gemiddeld aantal uitstaande aandelen
1e helft 2002
1e helft 2001
24.866.207 22.178.016
21.251.345 20.018.321
9
