Stedenlink het netwerk van kennissteden j a a r v e r s l a g
2 0 0 8
Stedenlink
Stedenlink - Jaarverslag 2008 Stichting Stedenlink is een netwerk van twaalf steden en twee provincies die zich gezamenlijk inzetten om optimaal gebruik te maken van ICT ten behoeve van de samenleving. Hierbij is het essentieel dat er vrij toegankelijke glasvezelnetten aangelegd worden en dat het maatschappelijke en economische belang van lokale (en regionale) overheden nadrukkelijk wordt gediend. Nederland is een innovatief land en moet zich ontwikkelen tot een kenniseconomie. De Stedenlink partners dragen hieraan bij door samen te werken aan lokale initiatieven. Stichting Stedenlink is in 2001 opgericht. Stedenlink richt zich op de volgende kernpunten: 1. Stedenlink heeft zich eerst ingezet om het belang van investeren in breedband op de agenda te krijgen. Vervolgens is gewerkt aan een algemeen inzicht dat ADSL en kabel niet volstaan voor werkelijk breedband: er zijn glasvezelverbindingen nodig. De glasvezelinfrastructuur, interlokaal gekoppeld via open digitale marktplaatsen, moest aangelegd worden. Het belang hiervan wordt steeds meer ingezien. 2. Nu richt Stedenlink zich op de noodzaak van open netwerken, overal moeten drempelloos diensten beschikbaar zijn; een digitale snelweg die voor iedereen toegankelijk is. 3. Digitale diensten moeten waar mogelijk samen ontwikkeld en opgeschaald worden.
De volgende twaalf steden en twee provincies zijn lid van Stichting Stedenlink:
Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Deventer, Eindhoven, Enschede, Helmond, Leeuwarden, Rotterdam, Tilburg en Zoetermeer. Eind 2008 zijn er twee provincies kandidaat-lid van Stedenlink geworden: Gelderland en Overijssel.
Organisatie Het bestuur van Stichting Stedenlink bestond in 2008 uit bestuurlijk vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten. In juni 2008 trad Hans Janssen af als voorzitter van Stedenlink. Eric Helder is benoemd tot nieuwe voorzitter en in diens plaats is Kees Bethlehem aangesteld als vicevoorzitter. Het algemeen bestuur vergaderde tweemaal in 2008, het dagelijks bestuur zesmaal. Stedenlink kent verder een kerngroep, bestaande uit ambtelijk vertegenwoordigers van de deelnemende gemeenten. De werkzaamheden van en voor Stedenlink worden zo veel mogelijk uitgevoerd door leden van de kerngroep. Daaruit is weer een kopgroep ontstaan, die de dagelijkse zaken waarneemt. De kopgroep bestaat uit vertegenwoordigers van Enschede, Helmond, Leeuwarden, Deventer en Tilburg. Deze steden vervullen taken op het gebied van onder meer kennisdeling, buitenlandse connecties, nieuwsgaring en -verspreiding. Deventer heeft hierbij een coördinerende rol en verricht de publiciteit en de administratie van Stedenlink.
Gemeente/Provincie:
Verantwoordelijk bestuurder
Gemeente Amersfoort Gemeente Amsterdam Gemeente Arnhem Gemeente Den Haag Gemeente Deventer
Arriën Kruyt Maarten van Poelgeest Willem Hoeffnagel Frits Huffnagel Gosse Hiemstra (DB, secretaris/penningmeester) Erik van Merrienboer Eric Helder (DB, voorzitter vanaf juni 2008) Kees Bethlehem (DB, vicevoorzitter vanaf oktober 2008)
Gemeente Eindhoven Gemeente Enschede Gemeente Helmond
Gemeente Leeuwarden
Marga Waanders (DB)
Gemeente Rotterdam Gemeente Tilburg
Marc Harbers Joost Möller (vanaf juni 2008) Hans Janssen (voorzitter tot juni 2008) Bé Emmens Marijke van Haaren (vanaf januari 2009) Carry Abbenhues (vanaf januari 2009)
Gemeente Zoetermeer Provincie Gelderland Provincie Overijssel
Het algemeen nut van glasvezel verdient beter Eric Helder, voorzitter van Stedenlink sinds juni 2008, schreef het artikel ‘Het algemeen nut van glasvezel verdient beter’. Dit artikel werd op 22 januari 2008 gepubliceerd in de Nederlandse Staatscourant en is te vinden op www.stedenlink.nl. Hierin wordt geconcludeerd dat het maatschappelijke en economische nut van glasvezelnetwerken enorm is, maar dat de telecomwetgeving glasvezelnetwerken niet als een nutsvoorziening behandelt. De regelgeving voorziet niet in het adequaat reguleren van zaken als open netwerken en een transparante opbouw van kosten. Daarbij leggen verschillende partijen, onder andere Reggefiber en KPN, hun infrastructuur aan. Daardoor ontstaat er een lappendeken van allemaal FttH-aansluitingen met - over het land gezien - verschillende bedrijven als eigenaar. FttH staat voor Fiber to the Home, dit is glasvezel dat aangelegd wordt tot aan de woning. In de komende jaren zal steeds meer glasvezel aangelegd worden, naast (en als vervanging van) de bestaande coaxvoorzieningen van
kabelbedrijven en het kopernetwerk van KPN. De behoefte aan communicatiesnelheid zal zo hoog worden dat alleen het glasvezelnetwerk daarin kan voorzien. Een ongewenste monopoliepositie zal ontstaan, tenzij we tijdig aanvullende spelregels ontwikkelen. Om de genoemde problematiek aan te pakken moeten er spelregels komen tussen de overheid en de markt, die waarborgen dat glasvezelnetwerken behandeld worden als nutsvoorziening. Er moet worden nagedacht over wettelijke voorwaarden bij het exploiteren van telecommunicatienetwerken. Bovendien moet het economische en maatschappelijke belang van lokale (en regionale) overheden nadrukkelijker worden gewaarborgd; hiertoe wil Stedenlink gesprekspartner zijn voor markt en rijksoverheid. Stedenlink heeft destijds het initiatief genomen om een nationaal, onafhankelijk platform op te richten waarop de markt, instellingen en de overheid samenkomen om vraagstukken te behandelen met betrekking tot de koppeling van digitale netwerken. Hieruit is in 2007 Stichting BreedNed voortgekomen (www.breedned.nl).
Stedenlink ondersteunt rapport OPTA OPTA, de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit, heeft eind 2008 een ontwerp met beleidsregels opgesteld inzake ‘Tariefsregulering ontbundelde glastoegang’. Het OPTA voornemen is wat Stedenlink betreft een noodzakelijke en welkome ontwikkeling. Niet alleen schept het de voorwaarden om te zorgen dat in Nederland een doorgaande investering in glasvezelnetwerken plaats zal vinden, ook wordt door de tariefvoorstellen een level playing field geschapen voor dienstenaanbieders. Op deze wijze kunnen de prijzen voor afnemers zodanig zijn, dat een brede uitrol van glasvezelaansluitingen mogelijk wordt. Ook kunnen dienstenaanbieders hun diensten over een breed netwerk distribueren; wat de innovatie en economische groei in Nederland alsmede de transitie van de Nederlandse economie naar een kenniseconomie zal bevorderen. Vanzelfsprekend heeft Stedenlink in de consultatieronde dit OPTA voornemen ondersteund.
Kennis delen Een vast agendapunt binnen de bestuurlijke en of ambtelijke vergaderingen van Stedenlink is het uitwisselen van de ervaringen in de gemeenten/provincies en daarbuiten. Op deze wijze houden de leden elkaar op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en inzichten. Er wordt samengewerkt om deze zo goed mogelijk te implementeren in de deelnemende steden en provincies. Ook zijn er bijeenkomsten om over specifieke zaken te overleggen. In 2008 waren er aparte bijeenkomsten over de fysieke aanleg van glasvezel in de steden. Stedenlink heeft voor haar leden een onderzoek laten verrichten naar de organisatie van stedelijke uitrol van FttH, glasvezel naar woningen. De uitkomsten van dit onderzoek zijn uitgebreid besproken. Ook zijn er verschillende bijeenkomsten gegeven waar, door de gemeenten Nijmegen en Deventer, werd uitgelegd welke ervaringen met de grootschalige aanleg van Fiber to the Home (FttH) zijn opgedaan en hoe de steden zich het beste hierop kunnen voorbereiden. Verder zijn er binnen Stedenlink veel bilaterale contacten. Zo hebben bijvoorbeeld de deelnemende medewerkers en bestuurders van de gemeenten Arnhem, Amersfoort en Leeuwarden een bezoek aan Deventer gebracht, waarin de ontwikkelingen van Deventer zijn toegelicht ter inspiratie voor lokaal beleid in de desbetreffende steden. Vanuit Stedenlink hebben vertegenwoordigers op diverse bijeenkomsten en congressen in Nederland en Europa het woord gevoerd. Stedenlink wordt breed erkend als dé vertegenwoordiger van de kennis op het gebied van ICT en stedelijke samenleving, en als dé vertegenwoordiger van de belangen van lokale overheden op dit terrein.
Informatievoorziening De website www.stedenlink.nl is een belangrijk medium waarop kennis gedeeld wordt. Belangrijke ontwikkelingen, actueel nieuws, een agenda van relevante bijeenkomsten en achtergrondinformatie worden hier bijgehouden. Tevens is op de website www.stedenlink.nl een filmpje over Stedenlink te vinden, zowel in het Nederlands als in het Engels, waar de bestuurders van alle deelnemende steden verwoorden wat de missie van Stedenlink is. Ook houden de bestuurders een weblog bij op de website. In 2008 zijn meerdere malen nieuwsbrieven verstuurd, zowel aan interne partners als externe partners van Stedenlink, deze zijn terug te vinden op de website. De interne en externe kennisdeling wordt sterk gewaardeerd door de deelnemers.
Foto impressie Stedenlink studiereis Brussel
Vervolg Stedenlink studiereis Brussel Studiereis Brussel Ieder jaar maken de leden van Stichting Stedenlink een studiereis naar het buitenland. Doel is om samen meer zicht te krijgen op ontwikkelingen op het gebied van Europese regelgeving en fondsen, maar zeker ook op ‘best practices’ in andere landen. Verder zijn de netwerkactiviteiten van belang voor de profilering van Stedenlink en voor het aanhalen van samenwerking op het gebied van projectontwikkeling en Europese lobby. In oktober 2008 ging de reis naar Brussel. De vierdaagse studiereis begon met het aanhalen van de onderlinge contacten en met het uitwisselen van ervaringen. De interne kennisdeling is een belangrijk aspect van de studiereis. De laatste ontwikkelingen werden uitgewisseld met betrekking tot infrastructuur, e-government en dienstenontwikkeling. Deze sessies vormen de basis voor het nieuwe werkprogramma van 2009. In Brussel zijn veel activiteiten gedaan, zo bezocht Stedenlink o.a. het Europees Parlement. Een aantal bijeenkomsten worden hier kort toegelicht:
• De leden van Stedenlink werden uitgebreid voorgelicht over EU lobby, regelgeving en programma’s. Dat is voor Stedenlink van belang, omdat de race voor Open Net Works nog niet gelopen is. Breedband is een speerpunt in het Europese beleid (i2010). Bovendien is het belangrijk in Europa te laten horen dat zonder actieve inbreng van gemeenten de benodigde uitrol van glasvezel niet voorspoedig kan verlopen. De Nederlandse regelgeving is strenger voor overheden dan de Brusselse; dit heeft een remmende werking op onze innovatiekracht ten opzichte van de internationale ontwikkelingen. De EU standpunten kwamen ruim aan bod en tegelijkertijd kon Stedenlink haar eigen standpunten goed verwoorden. • Stedenlink bracht een bezoek aan het Centrum voor Informatica voor het Brussels Gewest (CIBG). Alle publieke informaticadiensten binnen het Brussels Gewest zijn ondergebracht bij het CIBG. Het CIBG levert diensten aan alle overheidsorganisaties in het hoofdstedelijk gewest, zoals infrastructuur voor alle scholen en digitale cartografie. • Stedenlink bezocht ook de FedICT (Federale Overheidsdienst Informatie- en Communicatietechnologie), deze valt onder het Ministerie van Ondernemen en Vereenvoudiging. België is bestuurlijk een heel gecompliceerd land met gewesten, provincies, gemeenten, gemeenschappen en regio’s. De burger wil snel en efficiënt overheidsdiensten afnemen, zonder precies te weten hoe het bestuurlijk in elkaar zit. De overheid is voor de burger een virtuele overheid. Een succes van FedICT is de elektronische identiteitskaart (eID). De kaart wordt verstrekt aan alle Belgen van 12 jaar en ouder en wordt gebruikt voor zowel particuliere als overheidsdiensten. Er is tevens een Suske en Wiske album uitgebracht met als titel ‘De sinistere site’, om scholieren te waarschuwen voor de gevaren van onzorgvuldig gebruik van internet.
10 • Het glasvezelnetwerk van Brussel heet Irisnet. Zo’n 600 locaties in Brussel en in de omliggende dorpen en steden zijn aangesloten op Irisnet. Op de campus van VUB-ULB (Vrije Universiteit Brussel) draait sinds 2005 een draadloos Wifi-netwerk genaamd Urbizone. Dit netwerk wordt verder uitgerold naar bijvoorbeeld hogescholen en bibliotheken. In de toekomst zal een verdere integratie van Irisnet en Urbizone ontstaan met nieuwe diensten. • Stedenlink bracht ook een bezoek aan het IBBT. Dit is het Interdisciplinair Instituut voor Breedband Technologie. Het IBBT is een onafhankelijke onderzoeksinstelling die in opdracht van de Vlaamse overheid innovatie binnen ICT stimuleert. Het IBBT-team biedt bedrijven en organisaties actieve ondersteuning bij onderzoek en ontwikkeling en brengt daarvoor uiteenlopende bedrijven, overheden en non-profitorganisaties samen rond onderzoeksprojecten. Binnen een maand na de studiereis is er een conferentie over domotica ontwikkelingen gehouden in Deventer. Een medewerker van het IBBT/Vrije Universiteit Brussel, is naar Deventer gekomen om deze conferentie bij te wonen. De studiereis zorgt ervoor dat er internationale contacten worden gelegd, om kennis met elkaar te delen. Op deze manier worden krachten gebundeld.
Stedenlink over de grenzen De Open Net Works-gedachte van Stedenlink wordt regelmatig uitgedragen op congressen en in soortgelijke netwerken, ook over de grenzen. Deze Europese netwerkactiviteiten zijn van groot belang voor de profilering van Stedenlink, maar ook voor de uitwisseling van kennis en informatie en het aanhalen van samenwerking op het gebied van de Europese lobby. Leeuwarden nam de honneurs waar voor de ‘Europese’ portefeuille. Zij deed dit o.a. op de bijeenkomsten van het Grote Stedennetwerk Eurocities (als coördinator van de werkgroep Broadband van het Knowledge Society Forum). Stedenlink was ook prominent aanwezig bij het jaarcongres van Digital Cities in Barcelona, waar een vertegenwoordiger van Leeuwarden dagvoorzitter was bij het onderdeel Social Inclusion en Community services en waar contacten zijn gelegd met het Engelse zusternetwerk DC10Plus. Tevens was Stedenlink bij het congres van het Eurocities Knowledge Society Forum in Lyon, waar vooral de aanpak rondom digitale marktplaatsen centraal stond. Bijzonder was het bezoek van een groep Zweden, die dankzij eerdere Europese netwerken, o.a. met onze Zweedse ‘zusterclub’ SSNF (Swedish City Net Association), contact hadden gezocht met Stedenlink. In september 2008 maakten ICT-medewerkers van 14 gemeenten uit de regio Norrbotten in Noord-Zweden een studiereis naar Nederland, op zoek naar inspiratie vanuit Stedenlink. Leeuwarden, Deventer en Enschede hebben dit bezoek voorbereid. Twee onderwerpen stonden daarin centraal: breedbanddiensten en ICT-Samenwerking. Ze volgden o.a. een compact programma in Deventer en Enschede. Een ander netwerk waar Stedenlink nauw mee samenwerkt, is INEC, International Network of E-Communities, dat haar hoofdzetel in Nederland heeft.
11 De Europese commissie heeft een database met ‘best practices’ van projecten uit alle lidstaten laten maken, die in 2008 is gelanceerd: de Broadband Portal (www.broadband-europe.eu). Stedenlink is via Leeuwarden vertegenwoordigd in de Advisory Board van de Broadband portal.
UPDATES GEMEENTEN
2009 is het European Year of Creativity and Innovation. De Stedenlink-activiteiten in 2008 vormden hierop alvast een voorbereiding.
Alle Amersfoortse inwoners en ondernemers op glasvezel, zodat de dienstenontwikkeling op gang komt. Dat is onze ambitie. Een aantal jaren geleden is BreedNet Amersfoort van start gegaan, voor onze instellingen en bedrijven. In 2008 zijn de eerste stappen gezet naar de volledige verglazing van de stad. De gemeenteraad heeft ingestemd met de ambitie en ziet de noodzaak van een stadsbrede dekking van glasvezel. Dat is belangrijk voor de inwoners, voor de talloze ZZP’ers in de stad, voor mensen die langer thuis willen wonen, voor telewerken etcetera. In het noorden van Amersfoort ligt al een glasvezelnetwerk naar huishoudens. Ruim 10.000 woningen zijn aangesloten en vele woningen volgen in 2009.
Iedere gemeente geeft hier een update over de breedbandactiviteiten uit 2008
Gemeente Amersfoort
Bewonersnetwerken actief aan de slag met diensten De Stichting Bewonersnetwerken Amersfoort is in 2008 met een aantal diensten gestart. In onze Vinex-wijk is men met een zorgproject begonnen. Het startsein voor wijkTV is gegeven en videocommunicatie wordt op twee basisscholen geïntroduceerd. De gemeente en de provincie Utrecht subsidiëren deze pilots. De gemeente vindt deze initiatieven, van onderop, van cruciaal belang. Juist de inwoners vragen om deze diensten, juist bij de inwoners vinden we draagvlak.
12 Ambassadeurs in de stad In 2008 is de Taskforce Fiber to the Home geïnstalleerd. Dit zijn onze ambassadeurs in de stad en regio die net als de gemeente graag willen dat er nieuwe innovatieve diensten worden ontwikkeld. Dit zijn diensten die een grote maatschappelijke en economische waarde hebben. Alle belangrijke instellingen zijn vertegenwoordigd, van bedrijfsleven tot onderwijs, van cultuur tot woningcorporaties.
Gemeente Amsterdam Europese Commissie steunt Amsterdams model In het licht van de nationaliseringen van banken eind 2008 is straks nog lastig uit te leggen hoe hoog de golven waren over de rol van Amsterdam in breedband. Waar zittende ondernemers niet bereid bleken de stad van toekomstbestendige infrastructuur te voorzien richtte de stad dan maar samen met marktpartijen een eigen bedrijf op. Fel bevochten in Hollandse rechtszalen en Brusselse wandelgangen heeft de stad zich jarenlang teweer gesteld tegen aantijgingen van staatssteun en dubbele agenda’s. Eind december 2007 sprak de Europese Commissie in een verrassend transparante beschikking eenduidig uit dat de Amsterdamse aanpak geheel paste binnen het Europees verdrag. Daarmee is in Europa nu eenduidig vastgesteld dat het steden vrij staat om op een zakelijk gezonde basis samen met marktpartijen te investeren in breedband. Eind 2008 telt Amsterdam zo’n 40.000 woningen die gebruik kunnen maken van glasvezel. Tegelijkertijd lijken marktpartijen als KPN en Reggefiber belangstelling te krijgen om in de hoofdstad open glasvezel aan te leggen. Educatieve en culturele breedband: ooit ‘onbereikbare luxe’, nu voor iedereen normaal Amsterdam telt naast het Citynet-breedbandprogramma ook acties gericht op cultuur en onderwijs. Inmiddels hebben veel podia in de stad een symmetrische 1.000 Mb/s verbinding waardoor ze bij live voorstellingen geen straalzender meer nodig hebben. In het project Cultureplayer verkent de culturele wereld hoe het opslaan van programma’s op allerlei manieren gebruikt kan worden. Eén van de doelgroepen is de Amsterdamse schooljeugd. Tot voor
13 kort deelde men per school een ADSL of kabelverbinding. In 2008 startte via een Europese aanbesteding het Amsterdamse scholennet BOA, waardoor iedere school van een 1.000 Mb/s verbinding zal worden voorzien. Begin november werd bekend dat het Amsterdamse onderwijs een samenwerking is aangegaan met de NASA om superhoge resolutie satellietopnamen te beoordelen. Parallel wordt de nieuwe bandbreedte ingezet om gebruik te maken van de rijke videoarchieven van de Nederlandse Omroep, het stedelijk archief en het Amsterdams Historisch Museum. Op deze manier wordt wat vroeger een veelal onbereikbare ‘luxe excursie’ was nu een dagelijks en op afroep beschikbare kwaliteit van het onderwijs - voor alle leerlingen.
Gemeente Arnhem In 2008 is er veel gebeurd in Arnhem op het gebied van ICT-beleid, met name op het gebied van breedband. Fiber to the Home De gemeente Arnhem heeft een intentieovereenkomst gesloten met de GNEM (Gemeenschappelijke Netwerk Exploitatie Maatschappij Arnhem). De GNEM valt onder Reggefiber. Inmiddels zijn alle 6.000 woningen van de woningbouwcorporatie Portaal op glasvezel aangesloten. Geleidelijk maken steeds meer bewoners daar ook daadwerkelijk gebruik van. De GNEM heeft in de wijk ‘de Laar’, met 12.000 inwoners, een intensief vraagbundelingstraject uitgevoerd. De GNEM heeft veel energie gestoken in het informeren van de bewoners over het aanbod. Alle bewoners zijn meermalen door de GNEM benaderd en de wijk is aangesloten bij festiviteiten. Uiteindelijk beoordeelde de GNEM het draagvlak te gering voor een rendabele investering. Achteraf gezien heeft zich in deze wijk het dilemma voorgedaan van de sociale cohesie. Enerzijds zijn investeringen in glasvezel essentieel om de sociale cohesie in de wijk te bevorderen. Anderzijds is een minimale vorm van sociale cohesie noodzakelijk om een vraagbundeling effectief uit te voeren. Na afloop moest geconstateerd worden dat de sociale cohesie in de wijk te gering was. De mond-tot-mondreclame is te weinig van de grond gekomen. Het project in de wijk ‘de Laar’ is uitgesteld. Marktplaats digitale diensten De marktplaats voor digitale diensten van Arnhem is eigendom van en wordt geëxploiteerd door de NDIX (Nederlands - Duitse
14 Internet eXchange). Hierdoor is Arnhem aangesloten op het netwerk van de NDIX en daardoor gekoppeld aan vrijwel alle steden in het oosten van het land. In 2008 is het gelukt een sluitende exploitatie te realiseren. Het aantal klanten is gestabiliseerd. De marktmeester heeft twee keer een jaarverslag uitgebracht. Inmiddels is de marktmeesterfunctie slapend in afwachting van de samenvoeging met de marktmeesterfunctie van Nijmegen. SSGA De Stichting Samenwerkingsverband Glasvezel Netwerk Arnhem (SSGA) groeit gestaag. Inmiddels zijn er 10 deelnemende partijen met ongeveer 60 aansluitingen. In 2008 is Viataal toegetreden. In 2008 hebben alle basisscholen en gemeenschapshuizen besloten zich op glasvezel aan te sluiten, die verbinding wordt verzorgd door SSGA. In totaal gaat het daarbij om 60 nieuwe aansluitingen. De basisscholen hebben ook besloten gezamenlijk een shared service centrum op te richten. Daarnaast zal een city-learningcentrum worden opgezet om onderwijsinhoudelijke toepassingen te ontwikkelen.
Gemeente Den Haag Investeren in Excellente Dienstverlening én ontsluiten van zorg en cultuur Den Haag werkt hard aan Excellente Dienstverlening voor bewoners, bedrijven en bezoekers. Een goede infrastructuur is hierbij noodzakelijk. In het Atrium van het Stadhuis is bijvoorbeeld draadloos internet beschikbaar. Stichting Glaslokaal – die reeds 250 aansluitingen heeft bij onder andere scholen – heeft in 2008 een impuls gekregen van € 750.000 om 50 extra aansluitingen te realiseren bij zorg- & cultuurinstellingen. Op het bedrijventerrein Forepark (110 ha bruto) heeft BBned in 2008 een open glasvezelnetwerk gerealiseerd, waarbij bedrijven de keuze hebben uit meer dan 35 verschillende dienstenleveranciers. Versterken infrastructuur In de ‘Sociaal-Economische Agenda Den Haag 2020’ is de ambitie uitgesproken om voor een groeiend aantal zelfstandige ondernemers zonder personeel te werken aan glasvezelaansluitingen. In 2009 staat dan ook een strategische verkenning op de rol naar een vernieuwde aanpak voor glasvezel en de aanleg van draadloos internet in de stad. Den Haag heeft de ambitie om voor ondernemers en Hagenaars een attractieve stad te zijn. Het ontsluiten en koppelen van instellingen in de ‘Internationale stad van Vrede & Recht’ is hierbij vanzelfsprekend een onderwerp van onderzoek.
15 ICT als economische magneet Den Haag doet het goed in ICT-congressen! In het najaar van 2008 heeft bijvoorbeeld Symantec haar global congress in het Word Forum Convention Center gehouden. Het ‘ICT Gala’ en ‘Den Haag Telecom’ waren ook dit jaar weer een groot succes. Eind december heeft het Chinese telecombedrijf ZTE Corporation, in de wereld de grootste producent van mobiele telefoons en telecommunicatienetwerken, besloten haar Europese hoofdkantoor en het verkoop- en distributiecentrum in Den Haag te vestigen. Om (jonge) ondernemers te stimuleren worden de communities van innovatieve én creatieve ontwikkelaars verder uitgebouwd. Het ontsluiten van deze locaties met glasvezel is hierbij een vanzelfsprekendheid. De ‘CaballeroFabriek’ (www.cabfab.nl) in de Binckhorst doet het zeer goed. ‘Binck36’ (www.binck36.nl) in de Binckhorst en ‘Labs55’ (www.labs55.nl) in Laakhaven zijn sinds de zomer van 2008 in ontwikkeling.
Gemeente Deventer Deventer, de eerste geheel verglaasde stad van Nederland! Met nu al 50% Fiber to the Home (FttH) wordt Deventer in 2009 de eerste geheel verglaasde stad en daarmee de snelste stad van Nederland! Van de 40.000 woningen zijn er eind 2008 ruim 20.000 aangesloten. De aanleg van Fiber to the Home loopt vlot en het enthousiasme in Deventer blijft hoog. In 2008 is besloten ook de tot Deventer behorende dorpen Diepenveen en Bathmen aan te sluiten op glasvezel. Schoolglas Schoolglas is een project van de gemeente Deventer en de scholen uit het basisonderwijs, waarbij een glasvezelverbinding ervoor zorgt dat alle scholen supersnel breedbandinternet hebben. De ontwikkeling van digitale ondersteuning in het primair onderwijs loopt voorspoedig. Er zijn vele mogelijkheden dankzij Schoolglas, zoals digiborden, klassestudio, videoconferencing, expert op afstand, gezamenlijk ICT beheer en nog veel meer. Dit zorgt voor een verrijking van het onderwijs. Het project wordt inmiddels geheel door het gezamenlijke primair onderwijs te Deventer gedragen met enthousiasme en voortvarendheid. Op www.schoolglas.nl zijn de vorderingen te volgen. Lokale omroep De gemeente en de lokale omroep te Deventer hebben de handen ineen geslagen om optimaal gebruik te gaan maken van het snelle glasvezelnet. Het gaat dan om bijvoorbeeld themakanalen, burgerjournalistiek en het verhogen van de digitale sociale
16 participatie. Hart voor Deventer is een platform voor en door Deventenaren, waarop lokaal nieuws met elkaar gedeeld wordt. Op de site www.hartvoordeventer.nl zijn de plannen en ontwikkelingen te volgen. Domotica Samen met zorgverleners en woningbouwverenigingen worden de mogelijkheden onderzocht om domotica stadsbreed te introduceren. Domotica staat voor communicatie tussen allerlei elektrische en elektronische voorzieningen in de woningen en in de woonomgeving van bewoners. Dit is bedoeld voor de bewoners en dienstverleners.
Gemeente Eindhoven Eindhoven leading in technology for everyone Conform de doelstellingen van Glasrijk Eindhoven streeft de gemeente Eindhoven naar een volledige verglazing ten behoeve van inwoners en bedrijfsleven voor 2011. De eerste 25.000 woningen (van de in totaal meer dan 100.000) zijn aangesloten, het gebruikersniveau is landelijk ongekend hoog en varieert tussen de 50% en 75%. In 2009 zijn de volgende 25.000 - 30.000 woningen aan de beurt. Ook de glasvezelaansluitingen voor het bedrijfsleven stijgen exponentieel. Eind 2008 zijn er vijf bedrijventerreinen verglaasd. Meerdere dienstenaanbieders bieden hun diensten aan over dit netwerk. Het Eindhovens Schoolnet Een driesporen project is in samenspraak én samenwerking met het Primair Onderwijs, het Voortgezet Onderwijs en de Bibliotheken opgepakt. Het Eindhovens Schoolnet heeft, naast een open beheerd glasvezelnetwerk, een groot en groeiend palet aan diensten ontwikkeld met en voor het onderwijs. De diensten zijn gericht op samenwerking, bedrijfsvoering en educatie. Nauwe samenwerking in deze geschiedt met Innovo Limburg. Het Eindhovens Schoolnet zal vanaf medio 2009 (gefaseerd) operationeel zijn. Provinciale samenwerking De vijf grootste steden in Brabant en de provincie Brabant ontwikkelen momenteel een unieke samenwerking op het gebied van ICT. Deze samenwerking richt zich op zowel de innovatie als de toepassing van ICT voor de eigen gemeentelijke diensten, als wel voor de diverse gedeelde maatschappelijke thema’s.
17 Onderzoek sociaal maatschappelijke effecten van glasvezel In opdracht van de gemeente Eindhoven is een onderzoek gedaan door de TU/e (Technische Universiteit Eindhoven) naar de effecten van glasvezel op sociale verrijking en sociale cohesie van inwoners. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden in wijken waar inwoners reeds meerdere jaren gebruik maken van glasvezel. Het onderzoek heeft onomstotelijk aangetoond dat diverse sociaal maatschappelijke effecten zeer positief beïnvloed worden door open glasvezelconstructies in combinatie met onderliggende communities. Diversen Naast bovenstaande ontwikkelingen werkt Eindhoven aan nog meer initiatieven, zoals: • intelligente camerabewaking voor bedrijven; • doorontwikkeling en opschaling regionale marktplaats; • brede uitrol van ICT-zorgdiensten; • de slimste woning van Nederland; • samenwerkingsprogramma voor telediagnostiek t.b.v. oncologiepatiënten.
Gemeente Enschede De ‘breedband-koffieboon’ Breedband is in Enschede/Twente een commodity voor dienstverlening geworden, net zoals de koffieboon dat is voor de koffie. Die ‘breedbandkoffieboon’ is ontstaan in de fijne smeltkroes van Stichting Breedband Twente, NDIX, TrenT, Reggefiber, KPN, COGAS en vele anderen die hun nek uitsteken voor breedbanddiensten in deze regio. De commodity breedband is in Landsdeel Oost van Nederland het laagst in prijs! Dat is al jaren het geval en wordt als ‘normaal’ gezien. Mede hierdoor is er grote groei van de ICT-sector in Enschede/ Twente/Euregio: bedrijven grijpen de kans door onder meer via de marktplaats NDIX/TrenT hun distributiegebied te vergroten. Ook zijn er bedrijven die voor hun softwareproductie al filialen opzetten elders in de wereld, waaronder in Dalian/China. Een greep prominente breedband cases: • Roessingh als het nationaal toonaangevend ‘bewegingsinstituut’; • IZIT heeft in Twente het digitaal patiëntdossier technisch gerealiseerd; • TeleTop is voor vele scholen de elektronische leeromgeving; • Telecats is succesvol met onder meer een dyslexiepakket voor LO en VO; • Dinkelborg in Denekamp neemt zorgdiensten (met domotica) af vanuit regio Enschede; • pilot crisisbeheersing Grolsch Veste met draadloos breedband; • breedband is ‘exportproduct’ naar Duitsland, met dienstverleners via de NDIX; • principe van software as a service (saas) in bedrijfsverzamelgebouwen (Arke, Oosterveld);
18 • ontwikkelingen in het nieuwe Nationale Muziekkwartier. Het gaat in deze voorbeelden om diensten tussen bedrijven/instellingen onderling: Business to Business (B2B). In Enschede (en Haaksbergen) is een enorme inspanning aan de gang door Reggefiber om de stad te ‘verglazen’ en elk huishouden te voorzien van glasvezeltoegang. Dit schept kansen voor aanbieders om breedbanddiensten aan te bieden aan de massa: Business to Consumer (B2C), met de potentie van Consumer to Consumer (C2C).
Gemeente Helmond Verglazing van de stad Nadat de verglazing van de bedrijventerreinen in Helmond is gerealiseerd, is in 2008 ook Fiber to the Home in een eerste wijk van Helmond met succes opgeleverd. De voorbereidingen voor de verglazing van twee andere wijken stagneert omdat vooralsnog de norm voor deelname niet wordt gehaald. De intentie van marktpartijen blijft echter om heel Helmond te verglazen. Daarnaast zijn in 2008 de voorbereidingen getroffen voor de realisatie van een digitale marktplaats in het kader van Brabantnet. Dienstenontwikkeling Daar waar ICT in het dagelijks gebruik steeds meer toeneemt, wil de gemeente in de communicatie met de burgers en bedrijven in Helmond ook moderne faciliteiten gebruiken. Dit doet de gemeente Helmond door via de website elektronische dienstverlening aan te bieden maar ook door elektronische participatie en burgerbetrokkenheid te realiseren. Landelijk worden de vorderingen en ontwikkelingen op het gebied van de elektronische overheid door de Overheid.nl-monitor in kaart gebracht. Helmond is hierin als eerste geëindigd in de categorie gemeenten tussen 50.000-100.000 inwoners in 2008. Daarnaast zijn in 2008 met de provincie en de vijf grootste Brabantse steden als onderdeel van ‘Samen Investeren’ de visie en ambitie geformuleerd voor het programma ‘Verbindend Brabant’. Het doel is de toegankelijkheid van de overheid te verbeteren middels de inzet van ICT. Voor Helmond liggen de prioriteiten hierbij op het gebied van e-governement en de doorontwikkeling naar een virtuele Brabantstad.
19
Gemeente Leeuwarden De highlights van Leeuwarden: FR-IX faciliteert froeks.tv In 2008 ging froeks.tv van start, een soort youtube voor Friese jongeren. Het is een doorslaand succes, met ruim 50.000 unieke gebruikers. Het project maakt gebruik van de faciliteiten van Internet Valley bij de FR-IX (Friese Internet eXchange), dat o.a. een zeer geavanceerd technisch platform biedt, verspreid over meerdere hoogwaardige datacentra in het Noorden. Doperkerk FR-IX klant Nog een zeer bijzondere klant van de FR-IX dit jaar is een kerk: de Johannes de Doperkerk. Deze is in 2008 gestript en verbouwd tot duurzame ‘high tech’ kantoorruimten voor jonge bedrijven op het gebied van watertechnologie. Zij werken samen met het Toptechnologisch Instituut Wetsus, aan de overkant van het plein. FR-IX levert de ‘State of the Art’ aansluitingen waarmee de jonge bedrijven zichzelf verbinden aan de tastbare wereld. Gamevalley De gemeente Leeuwarden, de provincie Fryslân en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden hebben ‘Gamevalley’ voorbereid, een kenniscentrum dat in Leeuwarden van start gaat. Starters krijgen hierin alle faciliteiten, waaronder een z.g.n. ‘Motion Capture Studio’ om hun bedrijf te ontwikkelen, met name op het gebied van Serious Gaming.
20 Nieuw datacenter In Leeuwarden is in juni het eerste ‘high power’ datacenter in Friesland geopend. Het is een waardevolle toevoeging voor de FR-IX en haar klanten, die nu in een nog betere omgeving zijn gehuisvest. Bijzonder is dat het datacenter buitengewoon ‘duurzaam’ is gebouwd, door de toepassing van groene stroom en energiezuinige koeling. De restwarmte kan worden gebruikt door bedrijven in de directe omgeving. De verbinding tussen ICT en duurzaamheid zal de komende jaren sterk worden gestimuleerd. Fiber to the Home Samen met marktpartijen werd de verglazing van Leeuwarden verkend en voorbereid. Gemeentelijke dienstverlening De gemeentelijke dienstverlening via Internet werd in 2008 verder uitgebreid en geprofessionaliseerd. Zo werd Kanaal Lokaal gestart, in samenwerking met de lokale omroep en diverse culturele en maatschappelijke instellingen als musea, de archieven en de bibliotheek; een nieuw medium dat dankzij onderlinge glasvezelverbindingen het lokale nieuws dichter bij de burger brengt. Leeuwarden werkt verder nauw samen met het IZSF, het ICT-Samenwerkingsverband Zuidwest Friesland, dat een koploper is als het gaat om Shared Services voor de betrokken zes gemeenten. Centraal staat een gemeenschappelijke data-opslag. Deze is in de eerste plaats bedoeld voor data-opslag, backup en uitwijk, maar de samenwerking richt zich ook op verdere gezamenlijke beleidsontwikkeling voor data-archivering en –opslag.
Regionale samenwerking Eind 2008 hebben gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân bekend gemaakt dat ze in de toekomst meer samen zullen optrekken op het gebied van vraagbundeling en dienstenstimulering.
21
Gemeente Rotterdam
instellingen interesse getoond. Zie: www.r-ix.nl
Glasvezel in Rotterdam Na de ervaringen in de pilotwijken Nesselande en Lloydkwartier zijn de vooruitzichten voor een verdere uitrol van het glasvezelnetwerk voorspoedig. Voor de uitbreiding van het glasvezelnetwerk naar bestaand woningbezit zijn plannen met woningcorporaties ontwikkeld om in 2009 te starten met het aansluiten van 30.000 woningen in Rotterdam-Noord. Met enkele marktpartijen is Rotterdam serieus in gesprek. Partijen die betrokken zijn bij het ontwikkelingsproject Pact op Zuid hebben nu ook belangstelling getoond voor het aansluiten van bestaande woningen op glasvezelnetwerken in Rotterdam Zuid. Er moet veel energie worden geïnvesteerd in de ontwikkeling en zichtbaarheid van onderscheidende diensten op glasvezelnetwerken. Hiervoor heeft het projectteam Glazen Maas initiatieven ontwikkeld die deze zichtbaarheid moeten gaan vergroten, zoals City Media Rotterdam, Rotterdam Draadloos en IP-televisie in Nesselande. Zie: www.glasvezelrotterdam.nl
Rotterdam Draadloos Samen met marktpartijen is in oktober 2008 de pilot Rotterdam Draadloos van start gegaan. In het centrum is ter grootte van een vierkante kilometer een WiFi-netwerk aangelegd dat open staat voor bedrijven en instellingen om mobiele toepassingen te testen. Het project maakt, aanvullend op de vaste breedbandinfrastructuur, draadloze toegang voor mobiele diensten mogelijk. Bijvoorbeeld voor publieke dienstverleners maar ook voor ondernemingen in bijvoorbeeld de logistieke sector. Mobiele toepassingen kunnen belangrijke bedrijfseconomische voordelen bieden en de dienstverlening verbeteren. In 2009 vindt er een evaluatie plaats die vooral is gericht op de beantwoording van de vraag of er een markt is voor een grootstedelijke draadloos netwerk. Zie: www. rotterdamdraadloos.nl
R-iX De oprichting van de Rotterdamse Internet eXchange (R-iX, november 2007) is door de Rotterdamse en regionale markt zeer warm ontvangen. Er is in de korte bestaansperiode een enorme dynamiek ontstaan die veel perspectief biedt voor de toekomst. Circa tien bedrijven en/of instellingen zijn momenteel aangesloten op de R-iX. Met een bijna even groot aantal is de R-iX in een vergevorderd stadium van contractbesprekingen. Hieronder bevinden zich enkele grotere internationale ondernemingen en zorg- en onderwijsinstellingen. Daarnaast is door ca. 40 ondernemingen en
City Media Rotterdam Een voorbeeld van een innovatie, gebaseerd op glasvezelinfrastructuur, is het project City Media Rotterdam (CMR). Hierbij is met moderne beeldschermtechnologie en narrowcasting een nieuw communicatiemedium in Rotterdam ontwikkeld. In november 2008 zijn in metrostation Beurs, in samenwerking met de RET, veertien beeldschermen in gebruik genomen die zowel redactionele als commerciële content laten zien aan metroreizigers. De verwachtingen zijn hoog gespannen en de commerciële markt kijkt over de schouders mee naar dit unieke Rotterdamse project. Zie: www.citymediarotterdam.nl IP-televisie In samenwerking met diverse marktpartijen startte in septem-
22 ber 2008 de wijk Nesselande een proef met IP-televisie bij een aantal huishoudens. Met behulp van een zogenaamde set-top box kunnen gebruikers kiezen tussen digitale televisie en het analoge televisieaanbod en worden er zenderpakketten aangeboden die nu alleen met behulp van een schotelantenne ‘uit de lucht’ kunnen worden gehaald. Met name dit laatste deel is voor de oude stadswijken met hun schotelantenneproblematiek een belangrijk perspectief voor de toekomst. De Rotterdamse woningcorporaties kijken met grote belangstelling mee naar de resultaten van deze proef. Datacenters Na de opening van de R-iX is snel duidelijk geworden dat meerdere Rotterdamse partijen hun ICT aan het uitbesteden zijn en grote behoefte hebben aan datacapaciteit. Die moet bij voorkeur in de omgeving van Rotterdam te vinden zijn én betaalbaar en ‘groen’ zijn. Met het bij elkaar brengen van de vraag en het inventariseren van de mogelijke ‘groene’ locaties in Rotterdam en omgeving wordt de markt daarbij hulp geboden. Het is de ambitie binnen drie jaar een groot Rotterdams onafhankelijk ‘groen’ datacenter te bouwen. Daarmee is de Rotterdamse glasvezelinfrastructuur, met de netwerken, de R-iX en Rotterdam Draadloos, op de goede weg!
Gemeente Tilburg Nieuwe ICT-visie In Tilburg is in 2008 een nieuwe ICT-visie door het college vastgesteld. Uitgangspunt van de nieuwe visie is om de interne gemeentelijke ICT beter direct dienstbaar te maken aan de externe beleidsdoelen die de gemeente heeft geformuleerd in de inhoudelijke beleidsprogramma´s (economie, jeugd & onderwijs, zorg, cultuur, veiligheid, etcetera). Dat impliceert minder interne ICT en meer ICT in en voor de stad. De omvorming van Tilburg.nl van gemeentewinkel naar stadssite is daar een goed voorbeeld van, evenals het ondernemersloket op deze site. Deze bijstelling van de focus is vooral ingegeven door de veranderingen in de samenleving, waarbij ICT een steeds grotere rol speelt. Interne en externe ICT kunnen echter niet zonder elkaar: om de stad optimaal te kunnen faciliteren moet de gemeente haar eigen informatiehuishouding ook goed op orde hebben. Virtueel Tilburg Met virtueel Tilburg lopen we voorop in Nederland. Samen met Helmond en Apeldoorn is de basis gelegd waarmee nu ook in andere steden volgens dezelfde manier virtuele steden ontstaan. De huidige virtuele stad bevat inmiddels vrijwel de gehele binnenstad en is behalve leuk om te bezoeken ook een goede informatiebron voor Tilburgers om zich op de hoogte te stellen van alle ontwikkelingen in de binnenstad. Kijk op www.virtueeltilburg.nl Fiber to the Home Aan het eind van 2008 is bekend geworden dat Midden-Brabant-Net haar eerste Fiber to the Home-project gaat starten in Tilburg. Daar-
23 naast heeft ook Reggefiber serieuze plannen om in Tilburg aan de slag te gaan met de aanleg van FttH.
Gemeente Zoetermeer Zoetermeer, innoverend naar een sterkere kenniseconomie! Zoetermeer heeft met 13% van het beschikbare aantal arbeidsplaatsen, het hoogste percentage ICT-werkgelegenheid van Nederland. De vestiging van de Academie voor ICT & Media Zoetermeer; de aanleg van een megasnelle digitale infrastructuur voor het Zoetermeerse bedrijfsleven, scholen en zorginstellingen; meer ICT-gebruik in het onderwijs en een sterk netwerk in de ICT-sector zijn te noemen als resultaten van een op innovatie gericht beleidskader. In samenwerking met de Stichting Kenniseconomie en Innovatie Zoetermeer (Stichting KIZ) blijft de gemeente zich sterk maken voor een gunstig klimaat voor kennisintensieve bedrijvigheid. Enkele initiatieven en projecten in dit kader in 2008:
Uitbreiding hoger ICT-onderwijs De versterking van het beroepsonderwijs (MBO/HBO) – één van de speerpunten van het Zoetermeers programma Kenniseconomie en Innovatie – heeft er inmiddels toe geleid dat met ingang van september 2008 op de Academie voor ICT & Media Zoetermeer de in Nederland unieke opleiding ‘Information Security Management’ wordt aangeboden. Naast de meer technische en bedrijfskundige vakken worden studenten ook onderwezen in de rol en risico’s van het menselijke handelen bij de beveiliging van bedrijfsinformatie. ICT-Sociëteit, TechCrossings & CreationInn.com De gemeente Zoetermeer organiseert periodiek netwerkbijeen-
24 komsten voor de ICT-branche. Na afloop van de presentatie door een vermaarde spreker uit de branche is er gelegenheid voor de bezoekers om te netwerken tijdens een informele netwerkborrel. Op 18 februari, 24 april en 27 oktober 2008 werd een ICT-Sociëteit georganiseerd over respectievelijk ‘e-werken’, ‘software-as-aservice (SaaS)’ en ‘social networking’. Stichting KIZ heeft in 2008 samen met Crosspring ook drie ‘Techcrossing’-dagen georganiseerd. Aanbieders van innovatieve technologieën werken op deze werksessies in tien teams van drie tot vijf deelnemers samen met managers van (middel)grote ondernemingen om crossindustry toepassingen voor technologische innovaties te bedenken. Tenslotte kan de lancering van het online platform CreationInn. com als gerealiseerd innovatiefeit genoemd worden. Het betreft een eerste versie van een online-netwerk dat virtuele ontmoetingen, samenwerkingen en open innovatie dient te stimuleren en te faciliteren in de regio Zoetermeer. Zuid Hollands Kennisfestival 2008 In samenwerking met de Kennisalliantie, de Kamer van Koophandel Zoetermeer en de Academie voor ICT en Media Zoetermeer is op 5 november het Kennisfestival 2008 georganiseerd: een inspirerende dag waar ondernemers, onderzoekers en vertegenwoordigers van onderwijs- en overheidsinstellingen bijeen kwamen om actief kennis te maken tijdens seminars, debatten en ‘de Kennismarkt’. Zie ook www.zoetermeer.nl/ict en www.kizoetermeer.nl
UPDATES PROVINCIES Provincies ook welkom bij Stedenlink Een netwerk is dynamisch. Dat blijkt ook uit de samenstelling van Stedenlink. Er hebben zich eind 2008 twee nieuwe kandidaatleden aangemeld: de provincies Overijssel en Gelderland. Dat is een opmerkelijke ontwikkeling. Enerzijds logisch, omdat beide provincies een actief ICT- en innovatiebeleid voeren. Anderzijds is het bijzonder en zeer welkom dat gemeenten en provincies zich op zo’n belangrijk dossier weten te vinden. De provincie Gelderland en de provincie Overijssel onderschrijven het belang van open netwerken voor burgers, bedrijven en instellingen. Stichting Stedenlink is sinds jaren een belangrijke voorvechter van open netwerken. In IPO-verband hebben Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant zich sterk gemaakt voor een sterkere provinciale rol bij de uitrol van glasvezel in stad en platteland. Provincies kunnen een belangrijke rol spelen door partijen bij elkaar te brengen en vraagbundeling te organiseren. Een belangrijk punt hierbij is de koppeling van verschillende regionale netwerken via digitale marktplaatsen en het opschalen van breedbanddiensten. Hiervoor hebben de provincies in 2006 met steun van het Ministerie van Economische Zaken een Breedbandleeromgeving opgezet. Op 4 september 2008 is tijdens het gezamenlijke symposium van IPO (Interprovinciaal Overleg), Ministerie EZ en Stedenlink dit meerjarige programma op een feestelijke wijze afgesloten. Tijdens ditzelfde symposium heeft wethouder Gosse Hiemstra (Deventer) namens Stichting Stedenlink de gedeputeerden Carry Abbenhues (Overijssel) en Marijke Van Haaren (Gelderland) uitgenodigd om zich aan te sluiten bij het Stedenlink-netwerk. Beide gedeputeerden zijn op deze uitnodiging ingegaan.
25 Ter introductie volgt hieronder een korte schets van de breedbandactiviteiten van de provincies uit 2008.
Open breedbandnetwerken in Gelderland
Zwolle
versie 2008.02
Lelystad
Verglaasd bedrijventerrein
Hattem
Wezep
TReNT Glasvezel Lepelingen
Provincie Gelderland
Eurofiber
Nunspeet
Lorentz
DevEnterbreed Bergweide
Ermelo
NDIX Marktplaatsen Er zijn veel glasvezelinitiatieven en partijen actief. Om fragmentatie te voorkomen zorgt de NDIX (Nederlands - Duitse Internet eXchange) uit Enschede ervoor dat via een aantal ‘digitale marktplaatsen’ onderliggende glasvezelnetwerken aan elkaar worden geknoopt. Leveranciers van internet, telefonie en tv krijgen via de NDIX toegang tot klanten in het gehele netwerk. NDIX heeft al marktplaatsen operationeel in Arnhem, Nijmegen, Zutphen, Winterswijk, Harderwijk en Doetinchem. Het afgelopen jaar heeft gedeputeerde Marijke van Haaren in Ede NDIX-marktplaatsen geopend bij BIT in Ede en in Tiel. Met de opening van de Marktplaats in Barneveld (2009) is het netwerk van gekoppelde marktplaatsen gereed.
Smeenkhof
Relined
Hengelo
Deventer
Vaassen Putten
Stadsring Arnhem (SSGA) Enschede
Apeldoorn
TeleMann
Twello
Nijkerk
Breedband in Gelderland Met het Telemann-netwerk in Nijmegen, SSGA in Arnhem, CAI Harderwijk en BIT in Ede heeft Gelderland belangrijke breedbandpioniers in huis. De provincie investeert niet zelf in glasvezel, maar organiseert de vraagbundeling voor de realisatie van glasvezelprojecten. Dit heeft inmiddels geresulteerd in een Gelderland-dekkende ‘open’ glasvezelring, een twintigtal met glasvezel ontsloten bedrijventerreinen en acht NDIX-marktplaatsen.
CAI Harderwijk
Almelo
Epe
Feithenhof
Harderwijk
Kloosterlanden
Amersfoort
Handelspark de Weteringen Lochem
Zutphen Barneveld
Digitale NDIX marktplaatsen
Frankeneng Laarberg
Utrecht
Dieren
Heestereng Ede
Arnhem
Bennekom
Bedrijvenpark 'De Vallei'
Wageningen
Velp
Heelsum Renkum
Doesburg
Oosterbeek
Westervoort Duiven
Medel
Beatrixpark
IJsseloord II
Culemborg
Doetinchem
Zevenaar
Lichtenvoorde
Technopark
Winterswijk
Industrieterrein Veeneslat
Aalten
Didam
Huissen Elst
Westervoortsedijk
Hofskamp Ulft
Tiel Beuningen
West Kanaaldijk
Bijsterhuizen Wijchen Oost
Zaltbommel
Nijmegen Wijchen Groesbeek
Lindenholt 1:575.000
1961
's Hertogenbosch
Dienst: Afdeling: Bron:
REW EZ/SBB prov Gelderland
Auteur: Vormgever: Datum:
W. Huntink B.Evers 01-02-2008
Fiber to the Farm De glasvezelring tussen steden en kernen is een feit. Met deze glasvezelbackbone wordt het technisch en economisch nu ook mogelijk om het buitengebied aan te sluiten. Vanwege de langere afstanden tot centrales is de snelheid van ADSL in het buitengebied een stuk lager dan in stedelijke gebieden. Operators hebben weinig interesse om ook dunbevolkte gebieden te bekabelen. Uit het haalbaarheidsonderzoek is gebleken dat 60 tot 80 procent van de huishoudens en bedrijven in het buitengebied zit te wachten op snellere verbindingen. Met de komst van zogenaamde kennisboerderijen krijgt het platteland een nieuwe economische impuls. Daarnaast geeft de kabel een nieuwe impuls aan de leefbaarheid van het platteland. Denk hierbij aan ICT-toepassingen in het onderwijs en zorg op afstand. Met een bijdrage van de provincie Gelderland is het project Fiber to the Farm van start gegaan. Bij voldoende deelname worden langs de provinciale weg Vorden-Ruurlo-Borculo circa 10.000 aansluitingen gerealiseerd op glasvezel. Het projectmanagement wordt gefinancierd door de ge-
26 meenten Bronckhorst en Berkelland, SEO Achterhoek, Rabobank en provincie Gelderland. De feitelijke aanleg wordt betaald uit het abonnement van de deelnemers. Om de kosten voor aanleg te drukken graven de deelnemers zélf mee. Via een corporatie worden zij eigenaar van het netwerk. De vereniging bepaalt dus welke dienstenaanbieders internet, telefonie en tv gaan leveren. Wanneer deze aanpak slaagt, volgt de rest van het buitengebied.
Provincie Overijssel Het programma ICT-diensteninnovatie Overijssel 2008-2011 is één van de pijlers onder de beleidsstrategie ‘Overijssel Werkt!’. Het programma stimuleert economische innovatie van de nonprofit en zakelijke dienstverlening door gerichte impulsen te geven in enkele maatschappelijke sectoren, zoals onderwijs, wonen/zorg, creatieve industrie, overheidsdienstverlening en kennistransfer. De provincie Overijssel en de drie grote gemeenten verlengen hiermee de succesvolle samenwerking op het vlak van breedbandinfrastructuur en de ontwikkeling van maatschappelijke ICT-diensten. Het programma verloopt langs twee sporen: innovatie/creatie van vernieuwende toepassingen en opschaling/verspreiding van gerealiseerde toepassingen binnen de provincie. Projecten dienen onderdeel te zijn van de regionale innovatieagenda’s van Twente, Deventer/Stedendriehoek en Zwolle/N.W. Overijssel. Hierdoor kunnen ook projecten uit andere gemeenten in Overijssel ondersteund worden. Begin oktober 2008 is het programmamanagement in de nieuwe vorm samen met partners van start gegaan. In 2008 zijn een aantal perspectiefvolle projecten ter medefinanciering ingediend bij de provincie Overijssel. De voorstellen zijn beoordeeld en door Gedeputeerde Staten gehonoreerd. Ook voor de komende jaren wordt actief gezocht naar projecten in genoemde sectoren. Stichting Stedenlink heeft contact met andere provincies en steden om het Stedenlink-netwerk in de toekomst nog verder uit te breiden.
27 STEDENLINK 2009 Stedenlink 2009 In 2009 zal Stedenlink zich voornamelijk richten op de Open Net Works-campagne en op kennisuitwisseling. De Open Net Workscampagne is al wel op gang maar verdient nog verdere ondersteuning. Stedenlink constateert met genoegen dat in de ICT-Agenda 2008-2011 van het Ministerie van Economische Zaken ‘interoperabiliteit en standaarden’, geheel in lijn met ons Open Net Works-concept, als één van de vijf prioriteiten is benoemd. Want die Open Net Works kunnen en moeten er komen, door samenwerking met betrokken partijen. Vanzelfsprekend is Stedenlink ook actief deelnemer in BreedNed, het onafhankelijk, nationaal platform waarop de markt, instellingen en de overheid samenkomen om pragmatisch en oplossingsgericht vraagstukken te behandelen met betrekking tot de koppeling van digitale netwerken. Wij werken graag samen met andere partijen uit het veld om de doelen te bereiken en houden het Ministerie graag aan haar ambities in dezen. Moge de ‘ICT-bloem’ van EZ tot volle bloei komen! Stedenlink gaat in 2009 natuurlijk ook door met kennisverzameling en -verspreiding. Thema’s waar Stedenlink het komende jaar zeker nader mee aan de slag gaat, zijn de opschaling van diensten, ontwikkeling van lokale media via glasvezel, de open diensten standaard duurzame ICT, FttH en de toepassingen voor de maatschappelijke sectoren en bedrijven. Voor de leden van Stedenlink zijn daartoe periodiek bijeenkomsten afgesproken. Maar ook worden er open kennisateliers georganiseerd over de nieuwste ontwik-
kelingen rond breedbandtoepassingen en de (gewenste) maatschappelijke effecten. De Stedenlink-leden tonen elkaar de best practices en gaan op zoek naar opschalingsmogelijkheden daarvan. Ook zullen, net als in 2008, verschillende Stedenlink-partners weer geïnteresseerde delegaties van andere steden ontvangen en inpraten over de ontwikkelingen en mogelijkheden van breedbandtoepassingen op maatschappelijk vlak. Tot slot blijft Stichting Stedenlink zoeken naar partners en coalities met als doel om de Nederlandse koploperspositie op breedbandgebied te handhaven, zulks ter bevordering van ons Nederlandse innovatief vermogen en de sociaaleconomische perspectieven, zeker ook op lokaal niveau!
Stedenlink Colofon Dit jaarverslag is tot stand gekomen met medewerking van de deelnemende gemeenten en provincies Eindredactie Yvonne Sprick Vormgeving Océ Business Services Projectbureau Stedenlink p.a. Gemeente Deventer Postbus 5000 7400 GC Deventer Telefoon: 0570-69 4240 Mail:
[email protected] www.stedenlink.nl Uitgave januari 2009
