GRUP Leidingstraat Zomergem Opwijk Nota voor Publieke Consultatie. Plan-milieueffectenrapport

GRUP Leidingstraat Zomergem – Opwijk Nota voor Publieke Consultatie Plan-milieueffectenrapport

COLOFON Opdracht: Opmaak van een plan-milieueffectrapport voor het GRUP Leidingstraat Zomergem - Opwijk Nota voor Publieke Consultatie TEKSTBUNDEL incl. KAARTENBUNDEL Opdrachtgever: Fluxys NV Kunstlaan 31 1040 Brussel Opdrachthouder: SORESMA nv Britselei 23 2000 Antwerpen Tel 03/221.55.00 Fax 03/221.55.03 www.soresma.be kwaliteitslabel ISO 9001:2000

Identificatienummer: 1290223007\gpa – nota voor publieke consultatie Datum:

status / revisie:

Juni 2009 September 2009 Februari 2010

Nota voor publieke consultatie Revisie 1 Definitief

Vrijgave: Jan Parys, MER-coördinator Contractmanager Projectmedewerkers: Jan Parys,

MER-deskundige Monumenten en landschappen,

Roel Colpaert

MER-deskundige Fauna en Flora MER-deskundige Water

Gert Pauwels

MER-deskundige Bodem

Bert Bossyns

Adviseur

Inhoud Inhoud ______________________________________________________________________ 2 1

Inleiding _________________________________________________________________ 6 1.1

Woord vooraf _______________________________________________________________ 6

1.2

Initiatiefnemer ______________________________________________________________ 8

1.3

Wat is een milieueffectrapport? ________________________________________________ 9

1.4

Waarom een MER? __________________________________________________________ 9

1.5

Doelstelling nota voor publieke consultatie en van de terinzagelegging_______________ 10

1.6

Termijn en locatie van de terinzagelegging______________________________________ 10

1.7

Wat zijn nuttige inspraakreacties? ____________________________________________ 11

1.8

Wat gebeurt er met de inspraakreacties? _______________________________________ 11

1.9

Toetsing aan de MER-plicht __________________________________________________ 11

1.10

Overzicht van de procedure ________________________________________________ 12

1.10.1 1.10.2

2

Plan-m.e.r.-procedure volgens integratiespoor __________________________________________12 Verder besluitvormingsproces ______________________________________________________15

Beschrijving van het plan___________________________________________________ 17 2.1

Aard en omvang van de leidingstraat __________________________________________ 17

2.2

Voorgeschiedenis ___________________________________________________________ 18

2.3

Ruimtelijke situering ________________________________________________________ 18

2.4

Doel en duurzaamheid_______________________________________________________ 19

2.5

Beschrijving van de onderzochte alternatieven __________________________________ 21

2.5.1 2.5.2 2.5.3

2.6

Locatiealternatieven ______________________________________________________________21 Uitvoeringsalternatieven ___________________________________________________________21 Nulalternatief ___________________________________________________________________22

Specifieke eigenschappen aardgasleiding Zomergem-Opwijk ______________________ 22

2.6.1 2.6.2 2.6.3 2.6.4 2.6.5 2.6.6 2.6.7 2.6.8

Technische beschrijving van het project_______________________________________________24 Deelingrepen____________________________________________________________________24 Arbeidsveiligheid tijdens de werken__________________________________________________24 Voor de werken _________________________________________________________________24 Aanleg leiding in open sleuf ________________________________________________________25 Deelingreep B: maatregelen om machines toegang te verschaffen tot het tracé _________________27 Reglementaire testen en proeven ____________________________________________________30 Aanleg door middel van horizontaal gestuurde boring ____________________________________31

3

Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden__________________________________ 33

4

Opstellen van het MER ____________________________________________________ 47 4.1

Werkingssfeer van het MER__________________________________________________ 47

4.2

Selectie van de significante milieudisciplines ____________________________________ 47

4.3

Afbakening van de referentiesituatie, de ontwikkelingsscenario’s en de geplande situatie48

4.3.1 4.3.2

Autonome ontwikkeling ___________________________________________________________49 Gestuurde ontwikkeling ___________________________________________________________49

1290223007 – Nota voor publieke consultatie MER RUP Leidingstraat Zomergem - Opwijk

2 Februari 2010

4.4

Methodologie effectbeschrijving en –beoordeling ________________________________ 50

4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

5

Methodologie per milieudiscipline____________________________________________ 57 5.1

Bodem, geologie en reliëf_____________________________________________________ 57

5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4

5.2

5.3

Studiegebied ____________________________________________________________________62 Methodiek beschrijving van de referentiesituatie ________________________________________62 Beknopte beschrijving van de referentiesituatie _________________________________________62 Effectvoorspelling en beoordeling ___________________________________________________65

Fauna en Flora _____________________________________________________________ 67

5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4

5.4

Studiegebied ____________________________________________________________________57 Methodiek beschrijving van de referentiesituatie ________________________________________57 Beknopte beschrijving van de referentiesituatie _________________________________________57 Effectvoorspelling en beoordeling ___________________________________________________59

Water: Grond- en oppervlaktewater ___________________________________________ 62

5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4

Studiegebied ____________________________________________________________________67 Methodiek beschrijving van de referentiesituatie ________________________________________67 Beknopte beschrijving van de referentiesituatie _________________________________________68 Effectvoorspelling en –beoordeling __________________________________________________69

Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie ________________________________ 73

5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.4.5 5.4.6

6

Algemene methodiek voor de beoordeling van de effecten ________________________________50 Waardeschaal van de effectbeoordeling _______________________________________________51 Effecten gerelateerd aan ingrepen____________________________________________________52 Formuleren van milderende maatregelen ______________________________________________55 Interdisciplinaire gegevensoverdracht ________________________________________________55

Studiegebied ____________________________________________________________________73 Methodiek beschrijving van de referentiesituatie ________________________________________73 Beknopte beschrijving van de referentiesituatie _________________________________________73 Effectvoorspelling en –beoordeling __________________________________________________75 ‘Mens’_________________________________________________________________________77 Optiediscipline ‘Geluid en trillingen’ _________________________________________________80

Voorstel inhoudstafel plan-MER _____________________________________________ 82 6.1

Algemeen__________________________________________________________________ 82

6.2

Inleiding __________________________________________________________________ 82

6.3

Hoofdstuk: beschrijving van het plan __________________________________________ 82

6.4

Hoofdstuk: randvoorwaarden ________________________________________________ 82

6.5 Hoofdstuk: beschrijving van de referentiesituatie, geplande situatie en ontwikkelingsscenario’s ___________________________________________________________ 82 6.6

Hoofdstuk: methodologie effectbeoordeling en ingreep-effect-relaties _______________ 83

6.7 Hoofdstuk: beschrijving en evaluatie van de milieueffecten en de remediërende maatregelen _____________________________________________________________________ 83

7

6.8

Hoofdstuk: gewestgrensoverschrijdende effecten ________________________________ 83

6.9

Hoofdstuk: leemten in de kennis en voorziene post-evaluatieprogramma’s ___________ 83

6.10

Hoofdstuk: eindbespreking _________________________________________________ 84

6.11

Hoofdstuk: tewerkstelling & investering______________________________________ 84

6.12

Hoofdstuk: niet-technische samenvatting _____________________________________ 84

Team van MER-deskundigen________________________________________________ 85


3 Februari 2010

8

Verklarende woordenlijst en afkortingen ______________________________________ 86

9

Bronnen ________________________________________________________________ 89

10

Bijlagen _______________________________________________________________ 90

10.1

Bijlage 1: Nota inzake de milieu-impact van aardgas ___________________________ 90

10.2

Bijlage 2: nota beleid inzake veiligheid Fluxys _________________________________ 96

10.3

Bijlage 3: Veiligheidsfiches Aardgas ________________________________________ 101

10.4

Bijlage 4: Convenant Archeologie __________________________________________ 104

10.5

Bijlage 5: beslissing initiatiefnemerschap ____________________________________ 109

10.6

Bijlage 6: Kaartenbundel _________________________________________________ 110

10.7

Bijlage 7: informatie aangaande van toepassing zijnde RUP’s ___________________ 110

Figuren Figuur 1-1: Timing van de geplande leidingstraat VTN-II ................................................................... 7 Figuur 1-2: Procedure plan-MER voor RUP via integratiespoor....................................................... 14 Figuur 2-1: Aanduiding leidingstraat als overdruk ............................................................................ 18 Figuur 2-2: Schematische weergave werkstrook (DN 1200)............................................................ 23 Figuur 2-3:Schematische weergave werkstrook (DN1000).............................................................. 23 Figuur 2-4: Voorbeeldtekening gestuurde boring ............................................................................. 31

Tabellen Tabel 3-1: Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden al dan niet van toepassing op het plan(gebied) en studiegebied ....................................................................................... 34 Tabel 4-1: Identificatie van sleutel-, optie- en niet-relevante disciplines voor het plan.................... 47 Tabel 4-2 Matrix van de waardeschaal van de effectbeoordeling ................................................ 51 Tabel 4-3: Ingreep-Effectmatrix voor het RUP “Leidingstraat Zomergem-Opwijk”: potentiële permanente effecten .................................................................................................... 53 Tabel 4-4: Interdisciplinaire gegevensoverdracht binnen het MER voor de geplande leidingstraat 56 Tabel 5-1: beoordelingscriteria voor de discipline bodem op plan-MER-niveau .............................. 60 Tabel 5-2: Beoordelingscriteria voor de milieudiscipline bodem, project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER ................................................................... 61 Tabel 5-3: beoordelingscriteria voor de discipline water op plan-MER-niveau................................. 65 Tabel 5-4: Beoordelingscriteria voor de discipline ‘water’ project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER .......................................................................... 66 Tabel 5-5: beoordelingscriteria voor de discipline fauna en flora (plan-MER-niveau) ...................... 70 Tabel 5-6: Beoordelingscriteria voor de discipline Fauna en Flora; project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in project-MER ......................................................................... 71 Tabel 5-7: beoordelingscriteria voor de discipline ‘Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie’ (Plan-MER-niveau) ....................................................................................................... 75 Tabel 5-8: Beoordelingscriteria voor de discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER............. 76 Tabel 5-9: beoordelingscriteria discipline Mens (plan-MER-niveau) ................................................ 78 Tabel 5-10: Beoordelingscriteria voor de discipline Mens, project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER .......................................................................... 79 Tabel 5-11: Milieukwaliteitsnormen voor geluid gedurende de dagperiode ..................................... 80 Tabel 5-12: beoordelingscriteria voor de discipline ‘Geluid en trillingen’ (Plan-MER-niveau) .......... 81 Tabel 5-13 Beoordelingscriteria geluid project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER ........................................................................................................... 81


4 Februari 2010

Kaarten Kaart 1a Overzicht van de VTN-II leidingstraat Kaart 1b Situering project op orthofotoplan Kaart 1c Situering op topografische kaart Kaart 2

Situering op het gewestplan

Kaart 3

Bodemkaart

Kaart 4

Oppervlakte- en grondwater

Kaart 5

Biologische waarderingskaart

Kaart 6

Fauna en Flora

Kaart 7

Monumenten en Landschappen


5 Februari 2010

1

Inleiding

1.1

Woord vooraf Fluxys plant de aanleg van een ondergrondse aardgasvervoerleiding tussen Opwijk (Vlaams-Brabant) en Zomergem (Oost-Vlaanderen). Deze verbinding maakt deel uit van het VTN-II-project (zie Kaart 1a). VTN-II is een nieuwe aardgasvervoerleiding, parallel met de bestaande VTN-leiding tussen Zeebrugge en Raeren (Eynatten) (Duitse Grens). De eerste fase van het project omvat de aanleg van ongeveer 170km DN1000 leiding (84bar) tussen Opwijk en Raeren (Eynatten). De aanleg van de leiding is opgesplitst in drie loten, nl. (i) lot 1: Opwijk-Landen (83km), (ii) lot 2: Landen-Raeren (Eynatten) (85,5km) en (iii) lot 3: aanleg leiding in bestaande tunnels onder het Albertkanaal en de Maas te Visé (1.600m). De aanleg zal concreet worden zodra Fluxys over alle vereiste federale en regionale vergunningen en machtigingen beschikt. Dit is momenteel voor wat betreft Vlaanderen voorzien in december 2009 en voor Wallonië begin 2010. Het voorliggende document handelt over het deel van het traject van VTN-II tussen Zomergem en Opwijk. De zone Zeehavengebied Gent maakt geen onderdeel van deze studie uit. Op geregelde tussenafstanden worden tevens afsluiterknooppunten geïnstalleerd. Voor het deel Opwijk-Raeren(Eynatten) werd reeds een project-MER goedgekeurd (PRMER-0226-GK). Het deel Zomergem-Zeebrugge wordt in een later stadium aangevat, naar verwachting na 2013. Het VTN-II project is opgenomen in de meerjarenplanning van de CREG (indicatief plan 2001-2014), die verantwoordelijk is voor de bevoorradingszekerheid van België. De opname van het project door de CREG houdt in dat de federale overheid overtuigd is van de noodzaak van de realisatie van dit project. Dit betekent dat de CREG van oordeel is dat de verbindingscapaciteit tussen Raeren(Eynatten) en Zeebrugge verhoogd dient te worden. De Vlaamse regering heeft op 19 juli 2007 beslist om het VTN-II project te ondersteunen en voor dit project een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan op te maken. Het project heeft volgende belangrijke voordelen voor de Belgische markt: - Versterken van de bevoorradingszekerheid. De aanleg van bijkomende transportcapaciteit is een hefboom voor aanvullende capaciteit voor levering in België. - Oplossing voor toenemende verzadiging van transport voor levering in België op de oost/west as. - Nieuwe capaciteit voor levering in België aan relatief lage kostprijs, ten gevolge van het zogenaamde schaaleffect. - Flexibiliteit aan schippers voor de Belgische markt neemt toe. - Versterking van de hub Zeebrugge. - Ontwikkeling van de concurrentiepositie voor nieuwe marktspelers met Russisch of Noors gas. De geplande leiding (zie figuur 1-1) tussen Zomergem en Opwijk (als onderdeel van VTNII) kan opgedeeld worden in twee deeltracés. De leiding van Zomergem tot GentDesteldonk (uitgezonderd Zeehavengebied Gent) is 17.929m lang (DN1200-84bar) en de realisatie is voorzien voor 2012. Het traject van Gent-Desteldonk tot Opwijk heeft een lengte van 44.032m (DN1000-84bar en de realisatie is voorzien voor 2013. Het tracé is in de provincie Oost-Vlaanderen gesitueerd in de gemeenten Zomergem, Waarschoot, Lovendegem, Evergem, Lochristi, Zele, Berlare, Lebbeke en de steden Gent, Dendermonde, Aalst en Lokeren. In de provincie Vlaams-Brabant is het tracé gesitueerd in Opwijk. De totale lengte bedraagt ca. 62km. Op geregelde tussenafstanden dienen afsluiterknooppunten geïnstalleerd te worden. De afsluiterknooppunten worden gebouwd op dezelfde locatie als bij VTN-I. De knooppunten worden maximaal geïntegreerd binnen de omheining van de bestaande knooppunten.


6 Februari 2010

Figuur 1-1: Timing van de geplande leidingstraat VTN-II

Volgens de geldende regelgeving dient, in het kader van een latere vergunningverlening voor de aanleg van het VTN-II-project, een bestemmingswijziging uitgevoerd te worden. Dit zal gebeuren door middel van een gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP), waarin een leidingstraat voor leidingen zal afgebakend worden. Deze leidingstraat wordt afgebakend omwille van de bundeling van lijninfrastructuren, hier meer bepaald om bundeling met de bestaande VTN-I-leiding mogelijk te maken. Voor dit RUP zal een plan-MER opgemaakt worden.


7 Februari 2010

Met deze nota voor publieke consultatie wordt het startschot voor de milieueffectrapportage gegeven. Frequent gebruikte terminologie in de nota voor publieke consultatie: Onder de term plangebied verstaat men het gebied van de voorgenomen activiteit (leidingstraat) binnen de perimeter van een concept van voorontwerp-RUP. Het studiegebied wordt globaal gedefinieerd als het plangebied met daarbij het invloedsgebied van de effecten. De afbakening van het studiegebied is afhankelijk van het invloedsgebied van de afzonderlijke ingrepen en milieukarakteristieken. Dit kan per milieueffect verschillen. Leeswijzer Deze nota voor publieke consultatie omvat 10 hoofdstukken, inclusief dit inleidend hoofdstuk. Hieronder is de inhoud van deze hoofdstukken omschreven. Hoofdstuk 1 gaat verder in op de functie van milieueffectrapportage, schetst de procedure met afstemming op het RUP en geeft aan hoe de burger opmerkingen kan formuleren op de inhoudsafbakening van het op te maken MER;

1.2

-

Hoofdstuk 2 situeert het plangebied geografisch; gaat in op de historiek, een beschrijving van de onderzochte randvoorwaarden en alternatieven en bovendien worden hier de doelstellingen van de invulling van het plan toegelicht;

-

Hoofdstuk 3 schetst kort de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden in tabelvorm;

-

Hoofdstuk 4 gaat in op algemene methodologische aspecten en omvat een algemeen ingreep-effectenschema;

-

Hoofdstuk 5 reikt de basisgegevens aan waarop de effectbeoordeling zich zal baseren en geeft een toelichting omtrent de methodologie voor het bepalen van de referentiesituatie en de effecten per milieudiscipline. Ook een eerste aanzet tot de ontwikkelingsscenario’s wordt hier gegeven;

-

Hoofdstuk 6 bevat een voorstel voor de inhoudstafel van het MER;

-

In hoofdstuk 7 wordt het Team van deskundigen voorgesteld;

-

Hoofdstuk 8 omvat een verklarende woordenlijst met vooral niet in de tekst uitgelegde technische termen;

-

Hoofdstuk 9 tenslotte is de literatuurlijst;

-

Hoofdstuk 10 bundelt de kaarten en bijlagen.

Initiatiefnemer De bevoegde overheid voor de opmaak van het RUP is de Vlaamse Overheid. Dit betekent dat de Vlaamse Overheid in principe ook de initiatiefnemer van het plan-MER is. Het besluit van de Vlaamse Regering van 19/06/2009 (B.S. 16/07/2009) met betrekking tot het overnemen van de verplichtingen inzake plan-milieueffectrapportage over ruimtelijke plannen van de bevoegde overheid, maakt het evenwel mogelijk dat de verplichting tot de opmaak van het plan-MER kan overgedragen worden. Door Fluxys werd een aanvraagdossier opgemaakt en ingediend voor het overnemen van de verplichtingen inzake de plan-milieueffectrapportage. Deze aanvraag werd ingediend in juli 2009. De vraag omtrent het overnemen van het initiatiefnemerschap werd op 29 oktober ingewilligd door het departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed, Afdeling Ruimtelijke Planning. De relevante correspondentie hieromtrent werd opgenomen in bijlage 5. De initiatiefnemer van de opmaak van het plan-MER is bijgevolg: Fluxys nv Kunstlaan 31 1040 Brussel


8 Februari 2010

1.3

Wat is een milieueffectrapport? In een milieueffectrapport (MER) wordt gerapporteerd over milieueffecten van een voorgenomen plan of activiteit: de milieugevolgen voor mensen, planten, dieren, goederen, water, bodem, lucht, monumenten, de natuur en het landschap worden op een wetenschappelijke manier bestudeerd en beschreven. De wettelijke eisen van de inhoud van het MER zijn omschreven in het MER - VR decreet 1 van 18 december 2002 . Het MER wordt opgesteld door een team van erkende deskundigen en wordt na afwerking inhoudelijk getoetst door de Dienst Mer. Hierbij gaat de dienst Mer na of het MER alle voornoemde elementen bevat en dus alle vereiste informatie verschaft. Daarom is deze toetsing ook een soort kwaliteitscontrole. Gezien de doelstellingen van een MER dient er met o.a. volgende elementen duidelijk rekening te worden gehouden: • Tijdelijke en permanente effecten dienen voor het voorgenomen plan zoveel mogelijk op een kwantitatieve manier te worden aangetoond. • Alternatieven gegroeid in of gekend voor de m.e.r.-procesfase (aangereikt door de deskundigen, de administratie en de initiatiefnemer zelf) zoveel mogelijk beschrijven, ze mee opnemen in de effectvoorspelling of duidelijk motiveren waarom deze desnoods verworpen werden. • Effecten (ook de gevoelige zones) en milderende maatregelen duidelijk situeren (op kaart met een voor iedereen werkbare schaal) m.a.w. aangeven waar welk effect optreedt en hoe groot dat effect is en duidelijk situeren waar best welke maatregelen genomen worden om de nadelige beoordeelde effecten te milderen en desnoods hoe groot het milderend effect is? • Effecten van het voorgenomen plan beoordelen, volgens vooraf bepaalde beoordelingscriteria, alsook deze van alle in het onderzoek mee opgenomen alternatieven met inbegrip van het volledig geremedieerd plan. Uiteraard dient de informatie in het MER objectief en volledig te zijn en gemakkelijk terug te vinden. Het rapport moet met aandacht voor de zorg zijn samengesteld.

1.4

Waarom een MER? 2

Milieueffectrapportage (m.e.r.-proces) is een instrument om de doelstellingen en beginselen van het milieubeleid te helpen realiseren, nl. het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen. Milieueffectrapportage is een juridisch-administratieve procedure waarbij vóórdat een activiteit of ingreep (projecten of beleidsvoornemens en plannen) plaatsvindt, de milieugevolgen ervan op een wetenschappelijk verantwoorde wijze worden bestudeerd, besproken en geëvalueerd. De achterliggende grondgedachte suggereert dat het beter is om de voor het milieu schadelijke activiteiten (plannen en projecten) vanaf een vroeg stadium in de besluitvorming te ondervangen en bij te sturen. Milieueffectrapportage dwingt de overheid mogelijke milieueffecten grondig in overweging te nemen vooraleer zij over de uitvoering van het plan of het project een besluit neemt. De overheid zal aan de hand van het milieueffectrapport haar uiteindelijke beslissing tot goedkeuring van het plan motiveren. Ook de burger kan het MER gebruiken voor het formuleren van opmerkingen tijdens het openbaar onderzoek in het kader van de vergunningsprocedure. De milieueffectrapportage is dus niet alleen van belang voor de overheid, maar ook voor de initiatiefnemer, waarbij de erkende deskundige de belangrijke 1 Decreet van 18 december 2002 tot aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houden de algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffecten veiligheidsrapportage (B.S. 13-02-2003). 2 Milieueffectrapportage (m.e.r.) wordt gedefinieerd als "alle handelingen die nodig zijn voor opstellen en beoordelen van een Milieueffectrapport (MER)". Milieueffectrapportage is m.a.w. een proces (bron: www.mervlaanderen.be).


9 Februari 2010

taak heeft zowel de initiatiefnemer als de overheid objectief en op een wetenschappelijk verantwoorde wijze te duiden op de gevolgen op het milieu van het plan. De overheid zal aan de hand van het milieueffectrapport haar uiteindelijk beslissing tot uitvoering van het plan motiveren. Het principe is eigenlijk eenvoudig: eerst denken en dan doen. Zo laat de milieueffectrapportage toe daadwerkelijk een preventief milieubeleid te voeren. Een MER is een informatief instrument en geen beslissingsinstrument. De beslissing die genomen wordt door de bevoegde overheid betreffende het al dan niet toelaten of vergunnen van een plan onderworpen aan de plan-MER plicht, houdt ook rekening met andere sectoren (sociale, economische en technische belangen) en met openbare inspraak.

1.5

Doelstelling nota voor publieke consultatie en van de terinzagelegging Het voorliggende document behandelt de nota voor publieke consultatie van de leidingstraat voor de aardgasleiding tussen Zomergem en Opwijk. De nota voor publieke consultatie vormt de eerste procedurele stap in de opmaak van het milieueffectrapport. In de nota worden, naast een beschrijving van het voorgenomen plan, de specifieke milieuaspecten beschreven welke onderzocht zullen worden inclusief de verdere aanpak voor de beoordeling van deze aspecten. Het legt m.a.w. de diepgang van het MER vast zodat men zich duidelijk kan voorstellen wat er in het MER minimaal zal beschreven worden en hoe de effecten zullen worden beoordeeld. Het doel van de terinzagelegging van de nota voor publieke consultatie is ten eerste om de betrokken inwoners en bedrijven op de hoogte te stellen van het voorgenomen plan en haar mogelijke gevolgen op de omgeving. Ten tweede is het de bedoeling om concrete, zinvolle reacties uit te lokken (zie verder) waarmee de Dienst Mer rekening kan houden bij de opmaak van richtlijnen. De richtlijnen bakenen de inhoud af van de te bespreken en te onderzoeken onderwerpen in het milieueffectrapport. Door nuttige inspraakreacties van inwoners kan het onderzoek voor het milieueffectrapport inhoudelijk bijgestuurd worden. Meer informatie is beschikbaar in een folder die de Dienst Mer daarover heeft opgesteld. Deze folder vindt u op de webstek www.mervlaanderen.be. De folder kan u ook aanvragen via [email protected].

1.6

Termijn en locatie van de terinzagelegging De voorliggende nota voor publieke consultatie is gedurende een periode van maximaal 30 dagen ter inzage bij de gemeente waarvan het grondgebied geheel of gedeeltelijk door het op te maken RUP zal worden bestreken en van elke gemeente die aanzienlijke effecten kan ondervinden van het plan. Dit betreft de gemeenten Zomergem: Markt 1, 9930 Zomergem Waarschoot: Dorp 1, 9950 Waarschoot Lovendegem: Kerkstraat 45, 9920 Lovendegem Evergem: Fortune De Kokerlaan 11, 9940 Evergem Lochristi: Dorp-West 52, 9080 Lochristi Zele: Markt 50, 9240 Zele Berlare: Dorp 22, 9290 Berlare Lebbeke: Flor Hofmanslaan 1, 9280 Lebbeke Opwijk : Ringlaan 20, 1745 Opwijk en de steden: Gent: Botermarkt 1, 9000 Gent Aalst: Grote markt 3 , 9300 Aalst Lokeren: Groentemarkt 1, 9160 Lokeren Dendermonde: Franz Courtensstraat 11, 9200 Dendermonde.


10 Februari 2010

De nota is tevens beschikbaar op de websites van de hiervoor genoemde gemeenten en steden. De opmerkingen en aanvullingen kunnen enkel schriftelijk per brief ingediend worden bij de dienst Mer. Er kan hierbij gebruik worden gemaakt van een formulier dat downloadbaar is vanaf www.mervlaanderen.be. Op dit formulier dient de titel van het plan-MER duidelijk ingevuld te worden. De opmerkingen moeten ingediend worden binnen de 30 dagen vanaf de beslissing van de Dienst Mer over de volledigverklaring. Dit kan op onderstaand adres: Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Cel Milieueffectrapportage Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus 8 1000 Brussel [email protected]

1.7

Wat zijn nuttige inspraakreacties? De terinzagelegging is geen openbaar onderzoek waarbij bezwaarschriften kunnen ingediend worden. Bezwaarschriften kunnen enkel ingediend worden tijdens het openbaar onderzoek dat georganiseerd zal worden naar aanleiding van de RUP-procedure en van de latere vergunningsaanvraag. Dit is dus tijdens de latere besluitvormingsprocedure en niet gedurende de m.e.r.-procedure. Het milieueffectrapport is bij een dergelijk openbaar onderzoek overigens bruikbaar als instrument om bezwaarschriften te onderbouwen maar ook een basis om ze te weerleggen. Het is dus in ieders belang dat het milieueffectrapport van goede kwaliteit is. Zoals eerder vermeld kan de Dienst Mer enkel zinvolle reacties gebruiken voor het opstellen van richtlijnen die de initiatiefnemer en de deskundigen moeten volgen bij het opstellen van het MER. Dit kunnen opmerkingen zijn over de vorm en presentatie van het MER maar ook inhoudelijke opmerkingen zoals opmerkingen over het voorgenomen plan zelf, over de alternatieven, over de beschrijving van de bestaande toestand, milieueffecten en milderende maatregelen, over de opvolging en evaluatie van de effecten, over de leemten in de kennis,….

1.8

Wat gebeurt er met de inspraakreacties? De dienst MER bepaalt welke opmerkingen en aanvullingen aanleiding geven tot een uitbreiding of inkrimping van het onderzoek dat dient te gebeuren in het plan-MER. De richtlijnen, die door de dienst Mer worden opgesteld, vormen samen met de nota voor publieke consultatie het eigenlijke onderzoekskader waar de onderzoekers mee moeten werken. Deze richtlijnen zijn een openbaar document en elke burger kan ze bij de milieuambtenaar van zijn gemeente opvragen. Deze richtlijnen zijn eveneens beschikbaar op de webstek www.mervlaanderen.be.

1.9

Toetsing aan de MER-plicht De wettelijke eisen van de inhoud van het MER zijn omschreven in het MER – VR decreet van 18 december 2002. Dit decreet is ondertussen gedeeltelijk gewijzigd door het planMER-decreet van 27 april 2007 (BS d.d. 20 juni 2007) en de wijziging van 8 mei 2009 dat nu van toepassing is. De Vlaamse Regering keurde op 12 oktober 2007 (BS d.d. 07/11/2007) het ‘besluit betreffende de milieueffectrapportage over plannen en programma's’ goed. Het besluit geeft uitvoering aan het plan-mer-decreet van 27 april 2007. Ook is het Besluit van 18 april 2008 betreffende het integratiespoor voor de milieueffectrapportage van een ruimtelijk uitvoeringsplan van toepassing (B.S. 30/05/2008).


11 Februari 2010

Het decreet verplicht dat bepaalde plannen van administratieve overheden van gewestelijk, provinciaal of lokaal niveau worden onderworpen aan een milieueffectenstudie, vooraleer zij definitief worden goedgekeurd. Wie een plan met aanzienlijke milieueffecten wil opmaken, moet eerst de milieueffecten en de eventuele alternatieven in kaart brengen. Er is geen lijst die aangeeft welke plannen onder de plan-MER-plicht vallen. Art. 4.2.3§2 van het plan-MER-decreet van 27 april 2007 bepaalt dat er een plan-MER voor het RUP leidingstraat Zomergem-Opwijk moet worden opgemaakt omdat het een plan betreft dat het kader vormt voor toekenning van een vergunning van een project opgenomen in bijlage I van het Besluit van 10/12/2004. Het betreft een plan inzake o.a. vervoer en ruimtelijke ordening en het plan heeft mogelijk betekenisvolle effecten op speciale beschermingszones (Immers de geplande leidingstraat loopt langsheen het Habitat- en Vogelrichtlijngebied ‘Schelde- en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ en doorkruist het Vogelrichtlijngebied ‘Durme en de middenloop van de Schelde’, waardoor een passende beoordeling vereist is. Het VEN-gebied ‘De Vallei van de Boven Zeeschelde van Kalkense meersen tot Sint-Onolfspolder’ wordt tevens doorkruist.

1.10

Overzicht van de procedure

1.10.1

Plan-m.e.r.-procedure volgens integratiespoor De opmaak van het MER zal verlopen conform de procedure voor het opstellen van een plan-MER volgens het Decreet van 18 december 2002, gewijzigd door het Decreet van 27 april 2007. De opmaak van het plan-MER zal verlopen volgens het integratiespoor, wat inhoudt dat de milieueffectrapportage plaatsvindt tijdens het voorbereidende proces voor de opmaak en voor de vaststelling van het RUP. De opmaak van een plan-MER voor een RUP volgens integratiespoor is inmiddels juridisch verankerd door het Besluit van de Vlaamse regering van 18 april 2008. Door het integratiespoor is een mogelijkheid voorzien in het inbouwen van de onderdelen van het MER in het formele planningsproces over een ruimtelijk uitvoeringsplan. Dit biedt het voordeel dat gelijktijdig met het planningsproces de milieubeoordeling kan gebeuren zodat het planningsproces indien nodig kan bijgestuurd worden. Deze procedure is efficiënter, eenvoudiger en kan een substantiële tijdswinst betekenen voor alle betrokkenen. Zoals gemeld loopt de opmaak van het plan-MER parallel met de opmaak van het RUP. De nota voor publieke consultatie wordt ook voorgelegd aan de actoren die betrokken zijn bij de opmaak van het RUP, zijnde de genodigden voor de plenaire vergadering. De dienst MER kan ook andere instanties (dan de genodigden voor de plenaire vergadering) uitnodigen, waarvan zij het advies nuttig acht. Deze actoren kunnen ook aanwezig zijn bij de richtlijnenvergadering van het plan-MER. Het uiteindelijke plan-MER wordt ofwel volledig geïntegreerd in de toelichtingsnota van het RUP, ofwel als apart document behouden. Goedkeuring van een RUP is niet mogelijk zonder beslissing van de Dienst Mer.


12 Februari 2010

De opmaak van een plan-MER o.b.v. het integratiespoorbesluit kan opgedeeld worden in verschillende fasen. In

Figuur 1-22 en hierna in deze paragraaf wordt de procedure voorgesteld.


13 Februari 2010

Figuur 1-2: Procedure plan-MER voor RUP via integratiespoor

1. Opmaak nota voor publieke consultatie Aan de hand van deze nota brengt de initiatiefnemer Fluxys de Dienst Mer op de hoogte van het voorgenomen plan. Deze nota omvat tenminste: alle informatie die vereist is volgens artikel 4.2.8, § 1, van het MER-decreet voor de kennisgeving en inhoudsafbakening van het plan-MER, o.m.:

-

-

een beschrijving van het plan/de voorgenomen activiteit

relevante gegevens uit vorige rapportages, studies,…

de voorgestelde inhoudelijke aanpak van het m.e.r.

een beschrijving en evaluatie van reeds onderzochte alternatieven

de voorstelling van de erkende MER-coördinator en het team van MERdeskundigen.

een beschrijving, verduidelijking en gebiedsafbakening van het voorgenomen RUP met:

in voorkomend geval: een beschrijving van de redelijke alternatieven voor dat RUP of voor onderdelen ervan;

de relatie met het ruimtelijk structuurplan of de ruimtelijke structuurplannen waarvan het een uitvoering is;

een toelichting van de te volgen besluitvormingsprocedure voor het RUP en het planMER. Daarin wordt aangegeven welke actoren betrokken zijn bij het planningsproces;


14 Februari 2010

-

de reden voor de opmaak van deze nota voor publieke consultatie en de mogelijkheid om tijdens de publieke consultatie opmerkingen of suggesties te doen over het voorstel van reikwijdte, detailleringniveau en inhoudelijke aanpak van het plan-MER.

De Dienst Mer neemt binnen de 20 dagen (termijn van orde) een beslissing over de volledigheid van de nota voor publieke consultatie en betekent ze binnen deze termijn aan de initiatiefnemer. De dienst Mer legt de volledig verklaarde nota voor publieke consultatie ter inzage voor het publiek. De dienst Mer informeert eveneens volgende actoren over de terinzagelegging: genodigden van plenaire vergadering RUP -

ander instanties waarvan de Dienst Mer het advies nuttig acht

-

eventueel instanties t.b.v. grensoverschrijdende planconsultatie

Eventuele opmerkingen en adviezen over de inhoudsafbakening van het MER moeten binnen 30 dagen aan de Dienst Mer bezorgd worden. De nota voor publieke consultatie wordt besproken op een vergadering waarbij de Dienst Mer en de bevoegde overheid aanwezig zijn. Overheden en instanties die door de Dienst Mer geraadpleegd werden kunnen eveneens een vertegenwoordiger sturen naar deze vergadering. De Dienst Mer maakt binnen de 20 dagen na de vergadering (termijn van orde) een verslag op dat de richtlijnen voor het MER bevat. De richtlijnen hebben betrekking op: de reikwijdte, het detailleringsniveau en de inhoudelijke aanpak van het plan-MER: -

de bijzondere richtlijnen voor het opstellen van het plan-MER:

-

beslissing over de voorgestelde erkende MER-coördinator en het voorgestelde team van MER-deskundigen.

2. Uitvoeringsfase Tijdens de uitvoeringsfase stelt het team van deskundigen het plan-MER op onder leiding van een erkende MER-coördinator. Dit plan-MER wordt volledig geïntegreerd in de toelichtingsnota van het RUP of wordt opgesteld als een apart document dat in bijlage bij de toelichtingsnota kan toegevoegd worden. 3. Beoordelingsfase Na indiening van het plan-MER bij de dienst Mer controleert deze of het MER beantwoordt aan de inhoudelijke vereisten van de richtlijnen. Afhankelijk van de timing van de opmaak van het RUP gebeurt de goedkeuring van het plan-MER door de Dienst Mer ofwel vóór de plenaire vergadering van het RUP (schriftelijk), ofwel op de plenaire vergadering zelf – waarbij de Dienst Mer aanwezig is – ofwel achteraf, maar vóór de voorlopige vaststelling van het ontwerp-RUP. Indien het plan-MER wordt ingediend voor de organisatie van de plenaire vergadering beslist de dienst Mer uiterlijk binnen een termijn van vijftig dagen (termijn van orde) na ontvangst van het plan-MER over de goed- of afkeuring ervan. Het definitief plan-MER maakt deel uit van het RUP en volgt verdere dezelfde procedure als het RUP.

1.10.2

Verder besluitvormingsproces

1.10.2.1

RUP-procedure Inleidend Er wordt tevens verwezen naar de ‘beoordelingsfase plan-MER’ in voorgaande paragraaf. Het plan-MER dient goedgekeurd te zijn opdat het samen met het ontwerp-RUP in openbaar onderzoek gaat. Het MER is niet alleen een hulp bij de besluitvorming maar moet ook "doorwerken in de besluitvorming" nl. "bij de beslissing van de overheid over het voorgenomen plan en de onderdelen en bij de uitwerking ervan wordt rekening gehouden met de goedgekeurde rapporten én met de opmerkingen en commentaren die werden uitgebracht". Het goedgekeurd plan-MER, het goedkeuringsverslag en de richtlijnen dienen rekening


15 Februari 2010

houdende met artikel 4.2.8 van het plan-m.e.r.-decreet samen in openbaar onderzoek te gaan met het ontwerp van plan nl. ontwerp van gewestelijk RUP (kortweg RUP). I.f.v. de doorwerking in de besluitvorming zal het MER in de mate van het mogelijke bij de milderende maatregelen aangeven wanneer en hoe deze zullen/kunnen doorwerken (bv. rechtstreekse doorwerking in stedenbouwkundige voorschriften van het RUP of in specifieke inrichtingsstudies, of in stedenbouwkundige aanvragen,…). Het ontwerp-RUP incl. plan-MER, dat naar de plenaire vergadering gaat, dient rekening gehouden te hebben met de officiële richtlijnen die zijn geformuleerd in de plan-m.e.r.procedure. Het resultaat van de plenaire vergadering zal al dan niet een bevestiging inhouden van het voorstel van ontwerp-plan-RUP eventueel met de nodige bijstelling. Algemeen RUP’s worden opgemaakt ter uitvoering van ruimtelijke structuurplannen. Ze betekenen een juridische verankering van de beleidsopties uit het structuurplan, met een actiegericht karakter. RUP’s scheppen de ruimtelijke mogelijkheden (o.a. inzake bestemming, inrichting en beheer) voor de realisatie van een toekomstvisie m.b.t. de ordening van recreatiegebieden, commerciële centra, bedrijven en diensten, verkeers- en vervoersinfrastructuur, groene ruimten, enz. . Inhoud en procedure in een notendop De opmaak van een gewestelijk RUP verloopt in verschillende fasen. De samenhang met de plan-m.e.r.-procedure werd vooraan in deze paragraaf kort toegelicht. - Start opmaak voorontwerp RUP - Vastlegging plenaire vergadering - Plenaire vergadering - Opmaak ontwerp-RUP - Voorlopige vaststelling RUP - Aankondiging Openbaar onderzoek (max. 30 dagen naar voorlopige vaststelling) - Openbaar onderzoek RUP (minimaal 60 dagen, uiterlijk aan te vangen de dertigste dag na aankondiging in het B.S, termijn van orde) - Verwerking Resultaten openbaar onderzoek en advies Vlacoro aan Vlaamse Regering (90 dagen na einde openbaar onderzoek, verlengbaar met 30d op gemotiveerd verzoek van de Vlacoro) - Voorbereiding RUP voor goedkeuring - Definitieve vaststelling RUP (180 dagen na einde openbaar onderzoek, verlengbaar tot 210 dagen indien adviestermijn Vlacoro openbaar onderzoek verlengd (verlengbaar met 60 dagen op verzoek van het departement, maximaal 30d schorsing van de termijn indien een dossier van de R.v.State vereist is, voor de duur van de behandeling van het dossier) - Publicatie (max. 60 dagen na def vaststelling) - Inwerkingtreding RUP (14 dagen later)

1.10.2.2

Andere procedures Voor bepaalde deelprojecten of –ontwikkelingen dienen nog project-MER’s te worden opgesteld naar aanleiding van de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning. Bij het opstellen van een project-MER is ook nog een terinzagelegging voorzien. Eens het project-MER– voor zover van toepassing – is opgemaakt en goedgekeurd, kunnen de benodigde stedenbouwkundige, milieuen andere vergunningen worden aangevraagd. In het kader van de vergunningsaanvraag is wettelijk eveneens een openbaar onderzoek voorzien.


16 Februari 2010

2

Beschrijving van het plan

2.1

Aard en omvang van de leidingstraat De geplande leidingstraat tussen Zomergem en Opwijk kan opgedeeld worden in twee deeltracés. De leidingstraat van Zomergem tot Gent-Desteldonk (uitgezonderd Zeehavengebied Gent) is 17.929m lang. De leidingstraat tussen Gent-Desteldonk en Opwijk heeft een lengte van 44.032m. Het gedeelte van het project in het Zeehavengebied van Gent wordt niet opgenomen in het RUP “Leidingstraat Zomergem-Opwijk”, en bijgevolg ook niet in dit plan-MER. Gezien de snelle industriële ontwikkelingen in de Gentse haven heeft Fluxys beslist om dit deel van de leiding vervroegd aan te leggen, voorafgaandelijk aan de realisatie van het volledige tracé Zomergem-Opwijk. Voor de leiding doorheen het Gentse Zeehavengebied oordeelde de Afdeling Stedenbouwkundig Beleid en Onroerend Erfgoedbeleid van de Vlaamse overheid dat het gewestplan en zijn voorschriften een voldoende vergunningsbasis vormen voor die leiding. Dit werd bevestigd met een schrijven van 17 november 2008. Bijgevolg is de opmaak van een GRUP, en bijgevolg het toetsen aan de plan-MER-plicht voor dit deeltracé, niet noodzakelijk. Volgens de geldende regelgeving is de aanleg van de leiding in het Gentse Zeehavengebied niet onderworpen aan de project-MER-plicht, maar Fluxys heeft verkozen om voor de aanleg ervan een project-MER op te maken. In toepassing van het bundelingsprincipe wordt het tracé van de aan te leggen leiding tussen Zomergem en Opwijk dus voorzien als een leidingstraat. Daardoor kan het tracé in de toekomst eventueel gebruikt worden voor bijkomende leidingen. Een leidingstraat is een symbolische aanduiding in overdruk die geldt als juridische basis voor de beoordeling van stedenbouwkundige vergunningen voor leidingen in parallellisme met de bestaande leiding(en). De aanduiding in overdruk houdt in dat de bestemmingen van de plannen van aanleg (de gewestplannen) van toepassing blijven. Een leidingstraat heeft geen specifiek bepaalde breedte en bepaalt ook niet het aantal leidingen dat gerealiseerd kan worden, of de tussenafstand tussen leidingen. Wel is bepaald dat de beschikbare ruimte optimaal gebruikt moet worden. Onnodige ruimteconsumptie moet dus vermeden worden. Bij de beoordeling van concrete aanvragen voor stedenbouwkundige vergunningen moet dus beoordeeld worden of de aanvraag verenigbaar is met deze bepalingen van het ruimtelijk uitvoeringsplan en eventuele andere juridische regels. Het aanduiden van een leidingstraat heft uiteraard ook geen andere juridische bepalingen op, zoals bijvoorbeeld uit de milieuwetgeving. In het RUP “Leidingstraat Zomergem-Opwijk” zal de leidingstraat als volgt afgebakend worden:

Art. 1. Leidingstraat In het gebied, aangeduid met deze overdruk, zijn alle werken, handelingen en wijzigingen toegelaten voor de aanleg, de exploitatie en wijzigingen van ondergrondse transportleidingen en hun aanhorigheden. Nieuwe leidingen worden gerealiseerd in functie van het optimaal ruimtegebruik van de leidingstraat. De aanvragen voor vergunningen voor een transportleiding en aanhorigheden worden beoordeeld rekening houdend met de in grondkleur aangegeven bestemming. De in grondkleur aangegeven bestemming is van toepassing voor zover de aanleg, de exploitatie en wijzigingen van de leidingen en hun aanhorigheden niet in het gedrang worden gebracht.


17 Februari 2010

Figuur 2-1: Aanduiding leidingstraat als overdruk

De geplande leidingstraat heeft een lengte van ongeveer 62 km, exclusief het gedeelte Gentse Zeehaven. De geplande leidingstraat is voor 100 % parallel aan de bestaande VTNI-leiding voorzien. De breedte van een leidingstraat wordt in de voorschriften niet bepaald. In bepaalde kwetsbare zones kan een leidingstrook worden afgebakend, dewelke wel een welbepaalde breedte krijgt.

2.2

Voorgeschiedenis In de voorstudie gecontacteerd.

van

deze

leidingstraat

werden

verschillende instanties

reeds

Volgende instanties werden in deze voorstudie betrokken:

2.3

Alle betrokken gemeenten

ARP: Afdeling Ruimtelijke Planning

VIOE: Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed

CREG: Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas

Ruimtelijke situering De geplande leidingstraat is weergegeven op bijgevoegd situatieplan (Kaart 1b en 1c) en een uittreksel uit het gewestplan (Kaart 2). Het plangebied situeert zich op de topografische kaartbladen 13-8, 14-5, 14-6, 14-7, 22-3, 22-4, 22-7, 22-8, 23-5 en 23-6, schaal 1/10.000. Kaart 1b Situering van het plangebied op orthofoto. Kaart 1c Situering op topografische kaart Het plangebied situeert zich in de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, in de gemeenten Zomergem, Waarschoot, Lovendegem, Evergem, Lochristi, Zele, Berlare, Lebbeke, Opwijk en de steden Gent, Dendermonde, Aalst en Lokeren. Volgens de bestemmingen op het gewestplan doorkruist de geplande leidingstraat volgende gebieden:

Natuurgebied Industriegebied Bestaande waterwegen Agrarisch gebied Landschappelijk waardevol agrarisch gebied Bufferzone Woongebied Agrarisch gebied met ecologisch belang Gebied voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut Groengebied Woongebied met landelijk karakter


18 Februari 2010

Kaart 2


Ter hoogte van de geplande leidingstraat zijn volgende RUP’s van toepassing: Gewestelijk RUP: Afbakening Zeehavengebied Gent - Inrichting R4-oost en R4-west’ De leidingstraat ligt binnen de grenzen van dit RUP, maar niet in een afzonderlijk ingekleurd deelgebied en is zonder specifieke voorschriften.

2.4

-

Gewestelijk RUP: Leidingstraat Kluizen-Eeklo, Dit RUP bakent een leidingstraat af, die grotendeels overeenkomt met de geplande leidingstraat in de gemeenten Zomergem, Waarschoot en Evergem. Plan en voorschriften werden opgenomen in bijlage.

-

Gemeentelijk RUP Zonevreemde Sportinfrastructuur Voetbalterrein de Sjoeters, gemeente Opwijk. De geplande leidingstraat doorkruist hierbij de zone voorbestemd voor oefenterreinen (art. 2.2, zie bijlage)

-

In Lochristi is een algemeen plan van aanleg (goedgekeurd 30/06/1994). De geplande leidingstraat doorkruist volgens dit APA landelijke woonzone en agrarische zone (zie bjlage).

Doel en duurzaamheid Het plan moet geplaatst worden in een context van een groeiende vraag naar aardgas in België en Europa, en dit zowel voor huishoudelijk als voor industrieel gebruik. Aardgas wordt gepromoot als een minder milieuvervuilende energiebron. In de huishoudelijke sector wordt in de komende jaren met een toename van het verbruik van ongeveer 3 % per jaar gerekend. Binnen Europa winnen pijpleidingen als transportmiddel steeds meer aan belang. Pijpleidingen bieden tal van voordelen die een verregaande positieve invloed hebben op het milieu, op de mobiliteit en op de kostenbalans van zowel de overheid als het bedrijfsleven. Ook binnen België wordt er zowel op politiek als op administratief niveau wordt erkend dat aardgas een toenemend belang heeft in de energievoorziening van België (aardgas staat in voor meer dan 20% van de totale primaire energievoorziening van België). Pijpleidingen kunnen een positieve bijdrage leveren als deeloplossing voor de mobiliteitsproblematiek en zijn bovendien een betrouwbaar, milieuvriendelijk, duurzaam en kostefficiënt transportmiddel. Het transport via pijpleidingen kan een bijdrage leveren tot het oplossen van de mobiliteitsproblematiek. Pijpleidingvervoer zorgt nu reeds voor substantieel minder verkeer en files, dit zou in de toekomst verder uitgebreid kunnen worden. Bovendien is de vervoerscapaciteit van pijpleidingen vele malen groter dan die van wegtransport en een uitgebreid pijpleidingnetwerk zou een positieve bijdrage leveren tot de mobiliteit. Pijpleidingtransport is kostenefficiënter dan andere transportmodi; de uitgave aan onderhoud van wegen vermindert en de aanleg van pijpleidingen gaat snel (na enkele maanden kunnen deze reeds operationeel zijn). Het energiegebruik van transport via pijpleidingen is optimaal, omdat er normaal gezien geen sprake is van lege terugvrachten, terwijl de traditionele vervoerswijzen zoals vrachtwagens en schepen niet altijd hun volledige capaciteit benutten. Pijpleidingtransport betekent een relatief efficiënt ruimtegebruik. Eenmaal de leiding is aangelegd, is het ruimtebeslag van de infrastructuur minimaal. Pijpleidingen zijn milieuvriendelijk. Nieuwe ondergrondse leidingen hebben slechts een tijdelijke weerslag op het milieu die dankzij remediërende maatregelen gemakkelijk kunnen worden opgevangen. Door de bovendien beperkte emissies (CO2, NOx, VOC,…) leveren het gebruik van aardgas en het transport via pijpleidingen een positieve bijdrage tot de klimaatverandering. Tot slot wordt het transport via pijpleidingen beschouwd als veilig in vergelijking met wegen spoorvervoer.


19 Februari 2010

De verdere ontwikkeling van het aardgas dient het algemeen belang en is enkel mogelijk indien de nodige infrastructuur binnen redelijke termijnen en op economisch verantwoorde wijze kan worden gerealiseerd. Uit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is gebleken dat het goederenvervoer door pijpleidingen tot de meest duurzame vervoerswijzen behoort en dus moet gestimuleerd worden in het kader van de huidige mobiliteitsproblemen. Daarenboven wordt gesteld dat deze vervoerswijze niet als structuurbepalend wordt beschouwd, maar slechts een meekoppelende functie heeft van zowel het stedelijk gebied als van de open ruimte. Deze thesis wordt overigens bevestigd door art. 11 van de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel van leidingen, waarin wordt gesteld dat de vervoerinstallaties de bestemming van de door hen bezette terreinen moeten eerbiedigen en dus niet wijzigen. In bijlage 1 wordt een nota opgenomen met daarin een beknopte uitleg over het gebruik van aardgas en een vergelijking van het transport van aardgas via leidingen met andere vormen van energietransport. Doel van het plan is het mogelijk maken van de aanleg van een aardgasvervoerleiding tussen Zomergem en Opwijk, als onderdeel van het VTN-II-project. Het VTN-II project is opgenomen in de meerjarenplanning van de CREG (indicatief plan 2001-2014 en indicatief plan 2007-2017), die verantwoordelijk is voor de bevoorradingszekerheid van België. De opname van het project door de CREG houdt in de federale overheid overtuigd is van de noodzaak van de realisatie van dit project. Dit betekent dat de CREG van oordeel is van de verbindingscapaciteit tussen Raeren(Eynatten) en Zeebrugge verhoogd dient te worden. De Vlaamse regering heeft op 19 juli 2007 beslist om het VTN-II project te ondersteunen en voor dit project een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan op te maken. De leidingstraat neemt de bestaande VTN-I-leiding mee op. De nieuwe hoofdtransportleiding maakt deel uit van het internationale transportnetwerk en is een versterking van de verbindingen tussen de Belgische, Duitse, Franse, Engelse en Nederlandse netwerken. Het VTN-II project is eveneens opgenomen in de lijst van de Prospectieve Studies, o.l.v. FOD, Economie afdeling Energie. Het VTN-II project is bovendien een zogenaamd TEN annex I-project (prioritair Trans European Energy Network), vereist voor het versterken van de interoperabiliteit tussen de aardgasnetwerken van buurlanden. Dit project is eveneens vereist voor het verhogen van de bevoorradingszekerheid op Europees vlak en het verbeteren van de onderlinge vervoerscapaciteit (beslissing nr. 1364/2006/EC van het Europese Parlement-06/09/2006). Volgens de geldende regelgeving dient, in het kader van een latere vergunningverlening voor de aanleg van het VTN-II-project, een bestemmingswijziging uitgevoerd te worden. Dit zal gebeuren door middel van een gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP), waarin een leidingstraat voor leidingen zal afgebakend worden. Bij opmaak van dit RUP wordt gebruik gemaakt van de typevoorschriften voor de gewestelijke RUP’s (besluit van de Vlaamse Regering, 11/04/2008). Deze leidingstraat wordt afgebakend omwille van de bundeling van lijninfrastructuren, hier meer bepaald om bundeling met de bestaande VTN-I-leiding mogelijk te maken. Voor dit RUP zal een plan-MER opgemaakt worden.


20 Februari 2010

2.5

Beschrijving van de onderzochte alternatieven Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen uitvoeringsalternatieven en locatiealternatieven. Locatiealternatieven zijn locaties die aan bod komen indien er keuze is tussen meerdere mogelijke plangebieden of indien er alternatieve inplantingsplaatsen binnen het vastgelegde plangebied zijn. Uitvoeringsalternatieven zijn bijvoorbeeld wijzigingen aan de manier waarop de werken worden uitgevoerd, de keuze van het gebruikte materiaal, enz. Deze kunnen, tijdens het verloop van de MER-studie, voorgesteld worden indien blijkt dat de milieueffecten kunnen gemilderd worden en bovendien technisch en financieel haalbaar zijn. Uitvoeringsalternatieven zijn van ondergeschikt belang op het niveau van een plan-MER.

2.5.1

Locatiealternatieven De geplande leidingstraat volgt over de gehele lengte de bestaande VTN-I leiding. In het kader van het bundelingsprincipe van lijninfrastructuren en het optimaal ruimtegebruik wordt er vanuit gegaan dat er geen grote (ver afwijkend van de bestaande leiding) alternatieven onderzocht worden. Bij de tracébepaling van VTN-I werden destijds reeds verschillende alternatieven afgewogen, waarbij het huidige tracé vanuit milieuoogpunt behouden werd als minst schadelijke tracé. Het tracé van de VTN-I leiding werd op 9 december 1997 goedgekeurd door de Vlaamse Regering. In de overweging van dat besluit werd toen gesteld dat: -

de verbinding gekozen is rekening houdend met de bestaande en potentieel nieuwe gasverbruikszones; het tracé bepaald is op basis van een technisch, ruimtelijke en ecologische afweging; een tracé bepaald is met beperkte ruimtelijke impact; in de mate van het mogelijke getracht is bestaande lijninfrastructuur te volgen, maar dit niets steeds mogelijk bleek.

Gezien het tracé van de VTN-I leiding met uiterste zorg gekozen is, is voor de leidingstraat een tracé naar voren gekomen dat de aanleg van nieuwe leidingen toelaat in parallel met de bestaande VTN-I-leiding. Dit wordt bevestigd door de beslissing van de Vlaamse Regering van 19 juli 2007 om het VTN-II-leidingproject te ondersteunen. Daar waar er lokaal langsheen de bestaande leiding zich kwetsbare gebieden bevinden, kunnen er kleine afwijkende locatiealternatieven onderzocht worden. Deze mogelijke alternatieven zijn nog niet vastgelegd en kunnen bij het opmaken van het MER nog naar voren komen.

2.5.2

Uitvoeringsalternatieven Het voorkomen van uitvoeringsalternatieven is een aspect dat naar voren komt op projectMER-niveau. Op plan-MER-niveau wordt verondersteld dat in de leidingstraat, bij aanleg van leidingen, de basisuitvoeringsmethode wordt toegepast. Dit bestaat uit de aanleg van de leiding in open sleuf. Ter hoogte van speciale punten (kruisingen van wegen, waterlopen, spoorlijnen, waardevolle gebieden) kan de leiding worden aangelegd door middel van een persing of een horizontaal gestuurde boring. Mogelijk kunnen bij het opmaken van het project-MER nog alternatieven worden voorgesteld.


21 Februari 2010

2.5.3

Nulalternatief Het nulalternatief bestaat erin dat het plan niet wordt gerealiseerd.

2.6

Specifieke eigenschappen Zomergem-Opwijk

aardgasleiding

Het te onderzoeken onderwerp van het plan-MER is de afbakening van een leidingstraat voor een ondergrondse vervoersleiding, middels een gewestelijk RUP. Hierdoor wordt de aanleg en exploitatie van een aardgasvervoersleiding op die locatie mogelijk gemaakt. Teneinde de mogelijke effecten van de afbakening van die leidingstraat (en dus ook van de aanleg en exploitatie van de aardgasleiding in die leidingstraat) in te schatten wordt in navolgende paragrafen meer informatie gegeven aangaande de specifieke ingrepen die de aanleg van een leiding met zich meebrengt. Aangezien het RUP “leidingstraat ZomergemOpwijk” in eerste instantie wordt opgesteld voor de geplande aardgasvervoersleiding tussen Zomergem en Opwijk en aangaande dit specifieke leidingproject reeds informatie aanwezig is wordt dit project als basis gebruikt voor onderstaande beschrijving. Volgende gegevens zijn echter nog het onderwerp van onderzoek naar de specifieke technische uitwerking van de aardgasleiding en kunnen voor de effectieve aanleg van de leiding dus nog wijzigen. Ze vormen echter een goede basis om de mogelijke impact te beoordelen. Fluxys NV plant de aanleg van een nieuwe aardgasvervoerleiding tussen Zomergem (Oostwinkel) en Opwijk(Hollestraat). Het tracé van de leiding wordt opgesplitst in twee deeltracés. Deeltracé Zomergem (Oostwinkel) – Gent (Desteldonk), met uitzondering van het Zeehavengebied Gent: De leiding heeft een lengte van 17.929m en een diameter van 1,2m (DN 1200-84bar). De afstand tot de parallelle VTN-I leiding bedraagt (rand/rand buis) 8m. De wettelijke gronddekking van de aardgasvervoerleiding bedraagt 80 cm. Fluxys NV opteert minimum voor 110 cm. De werkstrookbreedte voor de aanleg van een leiding met voornoemde nominale diameter bedraagt 36 m (zie Figuur 2-2). Deeltracé Gent (Desteldonk) – Opwijk (Hollestraat): De leiding heeft een lengte van 44.032m en een diameter van 1m (DN 1000-84bar). De afstand tot de parallelle VTN-I leiding bedraagt (rand/rand buis) 7m. De wettelijke gronddekking van de aardgasvervoerleiding bedraagt 80 cm. Fluxys NV opteert minimum voor 110 cm. De werkstrookbreedte voor de aanleg van een leiding met voornoemde nominale diameter bedraagt 34 m (zie Figuur 2-2).


22 Februari 2010

Figuur 2-2: Schematische weergave werkstrook (DN 1200)

Figuur 2-3:Schematische weergave werkstrook (DN1000)


23 Februari 2010

2.6.1

Technische beschrijving van het project In de technische beschrijving van de projectwerken wordt het project in detail beschreven (situering, dimensies, afbakening gebied, fasering van de werken, enz.). Bij de beschrijving van de geplande situatie (i.e. de toestand van het projectgebied na uitvoering van het project), is het van belang dat men weet wat het project precies inhoudt. Daarom wordt een nauwkeurige beschrijving gegeven van het project met analyse van hoofdingrepen en deelingrepen, beschrijving van activiteiten tijdens de verschillende fasen van het project (voorbereidende fase, uitvoeringsfase incl. afwerking en exploitatiefase), exacte locatie van de ingrepen e.d.. Dit laat toe een gedetailleerd beeld te krijgen van de mogelijke toestand van het studiegebied na de uitvoering van het project. In volgende beschrijving wordt de methode voor de standaard aanleg van een leiding in open sleuf in detail beschreven. De hier beschreven methodiek is een algemene werkwijze, gebaseerd op bestaande projecten voor de aanleg van een aardgasvervoerleiding, dewelke kan worden aangepast aan de specifieke noden van het project.

2.6.2

Deelingrepen De aanleg van een leiding kan worden opgedeeld in verschillende deelingrepen. Deze worden hieronder opgelijst, waarna ze per deelingreep besproken worden. A. voorbereiding van de werkstrook B. maatregelen om machines toegang te verschaffen tot het tracé C. verwijdering van de teelaarde van de rijstrook en de bouwsleuf D. installeren bemalingspompen en bemalen E. uitgraven sleuf F. aanleg aardgasvervoerleiding G. afwerking bouwsleuf H. ontruiming van de werkstrook I. herstel van het terrein in zijn oorspronkelijke staat J. aanbrengen van bebakening K. bouw schraapkolf- en afsluitersknooppunten

2.6.3

Arbeidsveiligheid tijdens de werken Vooraleer met de uitvoering wordt gestart, wordt het tijdens de studie opgemaakt dossier in het kader van de “Tijdelijke en Mobiele Bouwplaatsen” door de door Fluxys aangestelde veiligheidscoördinator (ontwerp) overgedragen aan de door Fluxys aangestelde veiligheidscoördinator (uitvoering). Kick-off meetings, overlegvergaderingen, veiligheidsrondgangen in aanwezigheid van zowel de veiligheidscoördinator van Fluxys, Contractant en zijn onderaannemers worden op regelmatige tijdstippen georganiseerd (zie ook bijlage 2: Nota beleid inzake veiligheid Fluxys en bijlage 3: Veiligheidsfiches aardgas).

2.6.4

Voor de werken Tijdens de studiefase is met elke eigenaar/uitbater van zowel privé als openbaar domein contact opgenomen en wordt binnen de bepalingen van het koninklijk besluit van Verklaring van Openbaar Nut getracht met privé-eigenaars een doorgangsovereenkomst af te sluiten waarbij o.a. de door Fluxys te betalen vergoedingen worden vastgelegd. Deze doorgangsovereenkomst verschaft Fluxys het recht om enerzijds tijdens de werken de desbetreffende percelen tijdelijk te bezetten en anderzijds om de wettelijk verplichte inspecties en eventuele onderhoudswerken uit te voeren na aanleg. De specifieke eisen van de beheerders van infrastructuren of kabel- en leidingeigenaars worden opgenomen in de transportvergunning.


24 Februari 2010

Tevens worden topografische inplantingsplannen op schaal 1/1.000 of 1/500 (in geval van parallellisme) opgemaakt die het tracé van de geplande leiding weergeven en waarop de kadastrale gegevens van de percelen zijn aangebracht. De eisen die zowel de openbare besturen als privé-eigenaars kenbaar maken tijdens de onderhandelingen worden besproken en verwerkt in het Bijzonder Bestek. De aanlegwerken worden uitgevoerd door terzake ervaren contractanten en staan onder het permanent toezicht van Fluxys en van een door de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie erkend onafhankelijk controle-organisme. Dit controle-organisme voert ook de wettelijk voorziene controles uit op de gebruikte materialen (leidingelementen van hoogwaardig staal, afsluiters, hulpstukken, …). Twee maanden voordat de werf een aanvang neemt en na het verkrijgen van de 3 “Verklaring Openbaar Nut ”, worden alle betrokken eigenaars en besturen per aangetekend schrijven door Fluxys ingelicht. Voor de aanvang der werken wordt er voor alle privé terreinen, per betrokkene, door een FLUXYS aangestelde onderhandelaar, een voorafgaande tegensprekelijke plaatsbeschrijving opgesteld. De aangestelde contractant der werken verwittigt nogmaals alle betrokkenen ten minste vijftien dagen vóór de effectieve bezetting van de bouwplaatsen en hij stelt zelf voorafgaandelijke tegensprekelijke plaatsbeschrijvingen op van alle betrokken openbare domeinen. De aanlegwerken van de leiding worden, ingevolge decretale bepalingen, van nabij gevolgd door archeologische diensten. Deze zijn voor het Vlaamse Gewest het Vlaams Instituut voor het onroerend erfgoed (VIOE). Tijdens de studiefase is reeds overleg gepleegd over de zones die in aanmerking komen voor interessante archeologische vondsten. Eventuele afspraken in dit verband zijn opgenomen in het Bijzonder Bestek. Aangezien de archeologen vrije toegang tot de werkstrook hebben om de nodige onderzoekingen te kunnen verrichten, heeft dit een zekere invloed op de werkmethode en fasering van de werken, o.m.: • de teelaarde dient afgegraven door kranen met bakken zonder tanden; • na het afgraven van de teelaarde dienen de archeologen in de gelegenheid te worden gesteld ongestoord de nodige vaststellingen te kunnen doen gedurende een periode van minimum 5 werkdagen waarbinnen geen zwaar werfverkeer toegelaten is; • draineringswerken mogen slechts nà de archeologische werkzaamheden worden uitgevoerd. Fluxys vernieuwde recent de reeds bestaande convenant met het VIOE. Fluxys stelt hiervoor de vereiste archeologen ter beschikking, als assistentie van het VIOE en verleent zijn medewerking bij de opmaak van de archeologische prospectiegegevens (bijlage 4: convenant archeologie).

2.6.5

Aanleg leiding in open sleuf Normaal wordt de leiding aangelegd in open sleuf. De wettelijke gronddekking van de leiding bedraagt 80cm, Fluxys opteert hier voor een gronddekking van 1,10m. Bij kruisingen in open sleuf van wegen, waterlopen en andere infrastructuren, de zogenaamde "Speciale Punten" en "Bijzondere Punten" (= belangrijke en omvangrijke kruisingen die bijzondere uitvoeringstechnieken vereisen) in open sleuf wordt de leiding dieper (120cm of meer) aangelegd. In voorkomend geval wordt boven de leiding een mechanische bescherming aangebracht d.m.v. betonplaten. Bij kruising van ondergrondse infrastructuren zoals kabels en nutsleidingen wordt de aardgasvervoerleiding in de meeste gevallen eronderdoor gevoerd met een tussenafstand groter dan of gelijk aan de wettelijke voorziene 0,20m. Bij parallelle aanleg met bestaande 3 Wanneer het onmogelijk is de leiding aan te leggen op het openbaar domein en het nodig is privégronden te doorkruisen wordt hiervoor met een verklaring van openbaar nut de toestemming tot gegeven.


25 Februari 2010

ondergrondse infrastructuren zoals kabels en andere nutsleidingen wordt de aardgasvervoerleiding aangelegd met een tussenafstand die groter of ten minste gelijk is aan de wettelijk voorziene 0,40m. In het geval van een kruising tussen VTN I en VTN II wordt een minimale tussenafstand van 0,50m aangehouden.

2.6.5.1

Deelingreep A: voorbereiding van de werkstrook Werfinstallatie en mobilisatie De aannemer start met de installatie van de werfburelen m.i.v. aansluitingen voor elektriciteit, water, sanitair, telecommunicatie,… Samen met de werfmobilisatie wordt al het nodige materiaal, de machines en de arbeidsmiddelen voor de aanleg van de leiding naar de werf gebracht. Op de terreinen waar materiaal wordt gestapeld, wordt de teelaarde afgegraven en voorlopig gestockeerd. De nodige verhardings- en nivelleringswerken worden uitgevoerd. Het volledige terrein van de werfinstallatie m.i.v. de materiaalopslagruimte, wordt omheind. De juiste locatie van de werfburelen is momenteel nog niet gekend. Topografische werkzaamheden De aslijn van de leiding wordt op het terrein uitgezet met behulp van paaltjes. De ondergrondse installaties (kabels en leidingen) worden gelokaliseerd op basis van informatie verstrekt door de diverse concessiehouders/nutsmaatschappijen. Naast detectie van deze installaties dient de exacte inplanting en diepteligging door de aannemer te worden bepaald d.m.v. manueel gegraven proefsleuven. Binnen de werkstrook worden alle aanwezige merkpalen, luchtbakens, eigendomspalen, omheiningen en de loop van de aanwezige grachten en waterlopen door de aannemer ingemeten teneinde deze op dezelfde plaats terug te kunnen plaatsen of de loop van de grachten en/of waterlopen te kunnen herstellen. De werf wordt ook voorzien van signalisatie in overeenstemming met het verkeersreglement. Plaatselijk worden doorgangen voorzien voor het vee en voor de exploitanten van de belendende percelen. Ruimtebeslag De afbakening van de werkstrook gebeurt ten opzichte van de uitgezette as met behulp van houten palen. Het ruimtebeslag van de werkstrook omvat: •

een rijstrook voor het werfverkeer;

•

een zone waar de leiding bovengronds wordt gelast en de lasnaden bekleed;

•

de sleuf;

•

een zone waar de ondergrond en de teelaarde zo zorgvuldig mogelijk gescheiden gestockeerd worden.

Inrichten werkstrook Het inrichten van de werkstrook omvat: •

het tijdelijk verwijderen van obstakels (bebakening, afsluitingen, verlichtingspalen, …);

•

het gedeeltelijk en tijdelijk inbuizen van de gekruiste grachten en waterlopen;


26 Februari 2010

2.6.6

•

het operationeel houden van in gebruik zijnde installaties (verplaatsing van kabels, nutsleidingen, …). Tijdens de gehele duur van de werf dient de waterbevoorrading (veedrinkputten, waterputten, waterbakken) en de elektriciteitsvoorziening in alle percelen te worden verzekerd;

•

de instandhouding van de drainering, de afloop van water van de terreinen die de werkstrook kruisen of die buiten de werkstrook vallen doch door de werken worden beïnvloed.

Deelingreep B: maatregelen om machines toegang te verschaffen tot het tracé De werkstrook wordt meestal betreden vanaf een openbare weg. In uitzonderlijke gevallen dienen voorlopige toegangswegen ingericht te worden om de werf te bereiken. De juiste locatie van deze toegangswegen zijn momenteel nog niet gekend.

2.6.6.1

Deelingreep C: verwijdering van de teelaarde van de rijstrook, de bouwsleuf en de stapelzone ondergrond Bij de inrichting van de werkstrook worden volgende ingrepen uitgevoerd:

2.6.6.2

•

nivelleringswerken van de grond;

•

het afgraven van de teelaarde over de volledige werkstrookbreedte, verminderd met de breedte van de opslagzone van de teelaarde;

•

in bos-, heide- en veengronden wordt de bovenste humuslaag afgegraven en behandeld zoals teelaarde in cultuur- en weilanden.

Deelingreep D: installeren bemalingspompen en bemalen Bij het inrichten van de werkstrook wordt een drainage (horizontale of verticale bemaling) geïnstalleerd indien nodig voor het uitvoeren van de werken. Immers om de leiding in een droge sleuf aan te kunnen leggen, kan het in bepaalde omstandigheden nodig zijn de sleuf te bemalen. Het drooghouden van de sleuf kan gebeuren door het plaatsen van een horizontale drainage volgens de as van de leiding of door het plaatsen van verticale filters. Bemalingspompen worden geplaatst aan de buitenzijde van de werkstrook. Het bemalingswater wordt via een stelsel van afvoergrachten, greppels en leidingen geloosd bij voorkeur in een gracht of waterloop.

2.6.6.3

Deelingreep E: uitgraven sleuf De sleuf wordt uitgegraven op basis van het lengteprofielontwerp en de uitgezette as van de leiding. Het graven gebeurt met graafmachines uitgerust met graafbakken afgestemd op de grondsoort waardoor de sleufwanden onder een welbepaalde hellingshoek komen te staan of d.m.v. kettinggraafmachines. Het uitgraven van de sleuf gebeurt bij voorkeur in talud onder een hoek die bepaald wordt i.f.v. de grondsoort. De diepte van de sleuf en de ligging van de leiding is derwijze dat de leiding in alle richtingen een minimum gronddekking heeft van 1,10m (vooral van belang bij grachten en hellende terreinen). Bij het uitgraven wordt rekening gehouden met de bochten, de specifieke vereisten in de buurt van wegen, spoorwegen, waterwegen, gedraineerde landbouwgronden en ondergrondse infrastructuren waardoor een diepere uitgraving nodig is.


27 Februari 2010

De breedte van de sleufbodem is minstens 0,20m breder dan de diameter van de leiding + eventuele mechanische bescherming (0,10m aan beide zijden). De bodem van de sleuf wordt zodanig genivelleerd dat de leiding over de volledige lengte op de grond steunt. Verder worden alle stenen en scherpe voorwerpen, die de bekleding van de leiding zouden kunnen beschadigen, verwijderd. De uitgegraven grond wordt op minstens 50cm van de rand van de sleuf gestapeld. Er wordt geen funderingszone onder de leiding aangelegd, waardoor het grondverzet (uitgraving) beperkt blijft. Uitgravingen in de buurt van ondergrondse leidingen en kabels gebeuren begeleid, deels manueel en indien mogelijk met graafmachines waarvan de krachtcapaciteit beperkt is. Na het vrijgraven worden alle ondergrondse installaties (nutsleidingen, kabels, drainage, …) zorgvuldig opgemeten door het topografiebureel van de aannemer. Indien de aard van het terrein het noodzaakt, wordt de sleuf gestut om een stabiele en veilige werkomgeving te creëren. Dit kan ook nodig zijn in de omgeving van gebouwen en andere kunstwerken.

2.6.6.4

Deelingreep F: aanleg aardgasleiding Laden, vervoer, lossen, opslag en verhandeling van materialen De leidingelementen worden zorgvuldig behandeld om deuken en schade aan de bekleding te voorkomen. Naargelang het geval worden de buizen hetzij rechtstreeks uitgereden langsheen het tracé, hetzij tussentijds opgeslagen op daartoe ingerichte stapelplaatsen. Bij het uitrijden van de buizen worden zij gelegd op houten blokken en in een richting parallel aan de aslijn van de leiding zodanig dat zij door eenvoudige manipulatie aan elkaar kunnen worden gelast. Richtingsveranderingen In functie van het tracé (horizontaal) en de terreinconfiguratie (vertikaal) zullen richtingsveranderingen van de buizen nodig zijn. Deze richtingsveranderingen kunnen als volgt worden uitgevoerd: •

door de elastische vervorming van de leiding;

•

door koudbuigen van de beklede buizen;

•

door warmbuigen van de onbeklede buizen in de fabriek.

Lassen De buizen worden bovengronds aan elkaar gelast tot strengen. Voor het lassen dienen alle lasnaden van de buizen zowel in- als extern gereinigd te zijn. Het lassen gebeurt volgens lasprocedures die vooraf op proefstukken zijn gekwalificeerd in overeenstemming met de Europese norm EN 288.3/A1, en goedgekeurd door het erkende controleorganisme. De lassen worden uitgevoerd door gekwalificeerde lassers. Laswerken voor hogedrukleidingen zijn wettelijk onderworpen aan controles die uitgevoerd worden door een erkend controleorganisme. Elke ondergrondse las wordt genummerd d.m.v. een aluminiumplaatje, welke op de las wordt aangebracht. Alle gegevens van de lassen worden opgetekend in het lasboek.


28 Februari 2010

Bekleding van de leiding De buizen zijn in de fabriek bekleed met polyethyleen. De uiteinden van de buizen zijn steeds onbekleed om voldoende ruimte vrij te houden voor het lassen. Eens aan elkaar gelast, worden alle naakte delen op de werf bekleed. Het aanbrengen van de bekleding wordt uitgevoerd door gecertificeerd personeel. Over de gehele lengte van de leiding wordt de bekleding gecontroleerd door middel van een elektrische borstel, het zogenaamd afvonken. De controle gebeurt voordat de leiding in de sleuf wordt neergelaten. Neerlaten leiding in de sleuf Na het graven van de sleuf en nadat de aaneengelaste buizenstreng volledig is bekleed, gecontroleerd met het elektrisch afvonkapparaat en goedgekeurd, wordt de leiding in de sleuf neergelaten met behulp van aangepast materieel. Het opheffen en verhandelen van de buizenstrengen gebeurt met beugels of sledes om beschadiging van de bekleding te voorkomen. De leiding wordt, indien nodig, onmiddellijk na het neerlaten op gepaste wijze beveiligd om het opdrijven tengevolge van wateroverlast te voorkomen.

2.6.6.5

Deelingreep G: afwerking bouwsleuf Vóór de aanaarding van de sleuf worden leiding en toebehoren opgemeten teneinde een as built dossier te kunnen opstellen. De aanaarding van de sleuf verloopt in drie fasen: •

Kleine aanvul: aanaarding tot 0,30m boven de leiding met losse aarde of zand. Na de kleine aanvul worden nog volgende werken uitgevoerd: o

in voorkomend geval plaatsen van een teletransmissiekabel en/of een HDPE-mantelbuis voor een optische vezelkabel;

o

plaatsen van de mechanische bescherming bestaande uit gewapende betonplaten ter hoogte van grachten, onbevaarbare waterlopen, wegenis … - zoals bepaald in het Technisch en Bijzonder Bestek;

o

plaatsen van een waarschuwingsnet en -lint met daarop informatie over Fluxys over het gehele tracé.

•

Grote aanvul: hierna wordt de sleuf verder opgevuld met de uitgegraven grond, er zorg voor dragend dat de opeenvolgende lagen in dezelfde volgorde als de oorspronkelijke gelaagdheid worden teruggeplaatst. De aanvullingen gebeuren in lagen van max. 0,30m en worden derwijze verdicht zodat de oorspronkelijke dichtheid van de grond wordt bekomen.

•

Tenslotte wordt de teelaarde teruggeplaatst en dit over de volledige werkstrook, sleuf incluis. Vooraf wordt de ondergrond t.p.v. de rijstrook losgewoeld om de natuurlijke waterdoorlatendheid van de bodem te herstellen.

Tijdens de aanaardingswerkzaamheden worden ook de aanwezige draineersystemen weer in staat gesteld. De uitvoeringswijze en materiaalkeuze worden vooraf besproken met de landeigenaars en goedgekeurd door Fluxys.


29 Februari 2010

Bijzondere maatregelen dienen te worden getroffen bij aanaarding van sleuven in hellende terreinen om uitspoeling van de aanaarding tegen te gaan o.m. het plaatsen van kleistoppen in de sleuf en het onmiddellijk herinzaaien van het terrein.

2.6.6.6

Deelingreep H: ontruiming van de werkstrook De werkstrook wordt volledig ontruimd, de teelaarde bewerkt met aangepaste landbouwwerktuigen teneinde de structuur zo goed als mogelijk te herstellen en de grond zaaiklaar te maken. Het inzaaien wordt bij voorkeur overgelaten aan de landeigenaar/uitbater.

2.6.6.7

Deelingreep I: herstel van het terrein in zijn oorspronkelijke staat Alle terreinen gebruikt voor de aanleg van de leiding worden in hun oorspronkelijke staat hersteld tot algehele voldoening van de landeigenaars en beherende overheden. Voor alle privé-terreinen wordt, per betrokkene, een proces verbaal van vrijgave inclusief een schadevergoedingsformulier opgemaakt. De aannemer maakt samen met de betrokken overheden proces-verbaal van de weer in staat stelling op voor alle betrokken openbare domeinen. Deze werken moeten binnen de kortst mogelijke termijn worden uitgevoerd en er wordt naar gestreefd deze binnen een periode van 10 weken te beëindigen na het openen van de werkstrook.

2.6.6.8

Deelingreep J: aanbrengen van bebakening Tot slot wordt het tracé van de leiding gevisualiseerd door merkpalen en luchtbakens. Deze bebakening vormt een belangrijke pijler in het veiligheidsbeleid. •

Betonnen merkpalen voorzien van signalisatieplaatjes worden geplaatst bij elke wegkruising en kruising van een waterloop en telkens zich een belangrijke richtingsverandering van de leiding voordoet.

•

Luchtbakens worden geplaatst bij belangrijke richtingsveranderingen om de aanwezigheid van een leiding te benadrukken en om het toezicht vanuit een helikopter mogelijk te maken.

Het geheel van bebakening wordt nog aangevuld met de meetpunten voor kathodische bescherming. Na het plaatsherstel worden alle nieuw geplaatste of herplaatste merkpalen, luchtbakens, omheiningen, … en de verdwenen objecten (vb gevelde bomen) opgemeten, derwijze dat as-built-inplantingsplannen van de leiding kunnen worden opgesteld die de meest recente toestand van het terrein na beëindiging van de werken weergeven.

2.6.7

Reglementaire testen en proeven Conform de bepalingen van de gaswet worden de leiding en de afsluitersknooppunten onderworpen aan een hydraulische weerstandsproef op 1,4 maal de ontwerpdruk (84 bar) gedurende 24u en aan een pneumatische dichtheidsproef op 6 bar. Beide testen geschieden onder toezicht van een erkend controleorganisme. Dit organisme heeft eveneens alle bij wet of bij ministeriële omzendbrief en de in de geldende normen en Europese richtlijnen opgelegde testen en proeven van de geleverde materialen opgevolgd. Na het succesvol beëindigen van alle testen en het controleren van de materiaalcertificaten zal een QRN (Quality Release note) afgeleverd worden.


30 Februari 2010

2.6.8

Aanleg door middel van horizontaal gestuurde boring Ter hoogte van belangrijke wegkruisingen en bij kruisingen van een aantal waterlopen wordt de leiding aangebracht via een persing of horizontaal gestuurde boring.

2.6.8.1

Horizontaal gestuurde boring Bij het horizontaal gestuurd boren wordt eerst over de totale lengte een gat geboord waarna de productbuis door dit gat wordt getrokken (Figuur 2-2). Vanaf een op het maaiveld opgestelde boorstelling wordt de pilotbuis onder een intredehoek in de grond gedrukt. Tijdens het boren wordt continu boorvloeistof (bentoniet) doorheen de holle boorbuizen onder hoge druk gepompt. Nadien wordt het boorgat in meerder fasen geruimd. Bentoniet is een natuurlijk product dat tijdens de boring volgende functies vervult: het instandhouden van het boorgat, het reduceren van de wrijving buisboorgat en het transporteren van de losgewoelde grond. De boorspoeling wordt gerecycleerd, d.w.z. gereinigd en gezuiverd van de getransporteerde grond zodat naast gerecycleerd bentoniet nog hoofdzakelijk een steekvaste zandfractie overblijft. Bij een horizontaal gestuurde boring wordt enkel een in- en uittredepunt vrijgemaakt met respectievelijke afmetingen van 5.625m² en 2.500m².

Figuur 2-4: Voorbeeldtekening gestuurde boring

De initiatiefnemer voorziet horizontaal gestuurde boringen ter hoogte van de Tijarm en Bovenschelde. Bij de techniek van de horizontaal gestuurde boring is het noodzakelijk dat de streng op voorhand wordt voorbereid. Deze moet zo worden aangelegd dat hij over de volledige lengte van de horizontaal gestuurde boring klaar ligt voor het boorgat waardoor hij zal worden getrokken. Deze leiding moet klaar liggen in de richting van de uit te voeren boring.


31 Februari 2010

Bijgevolg kan deze streng deels buiten de normale werkzone van het tracé komen te liggen. Tot slot wordt de gelaste streng in het boorgat getrokken.


32 Februari 2010

3

Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden In het juridisch kader worden de verschillende relevante aspecten inzake het milieubeleid voor het plangebied en studiegebied toegelicht. Dit gebeurt vanuit drie invalshoeken: • een eerste luik omvat de (korte) beschrijving van de wetgeving in het kader van de ruimtelijke ordening; • het tweede deel bevat een opsomming van de wettelijke bepalingen op het vlak van de milieuhygiëne (recht dat ertoe strekt een aantal negatieve invloeden op het leefmilieu te voorkomen/beperken); • in het laatste deel komen de bepalingen van het milieubeschermingsrecht aan bod (recht dat het behoud/herstel van positieve elementen beoogt). In Tabel 3-1 worden de juridische randvoorwaarden opgesomd die in het kader van gelijkaardige plannen moeten worden nagegaan, samen met hun relevantie voor dit plan, een korte bespreking en een verwijzing naar het hoofdstuk in de nota voor publieke consultatie of het MER waar de randvoorwaarde van toepassing is. Ten slotte zijn ook de beleidsmatige randvoorwaarden van belang. Deze, die in het kader van gelijkaardige plannen moeten worden nagegaan, worden opgesomd in onderstaande tabel, eveneens samen met hun relevantie voor dit plan, een korte bespreking en een verwijzing naar het van toepassing zijnde hoofdstuk in de nota voor publieke consultatie of het MER. Opmerking bij de kolom ‘Relevant’ in volgende tabellen: Onder relevant wordt hier bedoeld ‘relevant voor verdere bespreking in het MER’ in een speciale paragraaf of onder specifieke disciplines. Voor bepaalde randvoorwaarden zal bij relevant ‘nee’ aangeduid staan: daar waar de randvoorwaarde niet van toepassing is op het voorgenomen plan of op het plan- en studiegebied. -

daar waar de randvoorwaarde wel van belang kan zijn bij de verdere projectontwikkeling binnen het plangebied, in de verdere vergunningsprocedure maar echter niet relevant op planniveau (omdat dit juridisch niet afdwingbaar is of wegens het ontbreken van voldoende detailleringsgraad/planuitwerking). Dit wordt in de tabel aangeduid als ‘neen*’.


33 Februari 2010

Tabel 3-1: Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden al dan niet van toepassing op het plan(gebied) en studiegebied

Randvoorwaarde Ruimtelijke ordening Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

Verordenende plannen

Inhoud

Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (een coördinatie van het decreet ruimtelijke ordening) voert vernieuwingen in op drie belangrijke punten: vergunningen, planologie en handhaving. Die vernieuwingen beogen vooral vereenvoudigde en transparantere procedures en een grotere rechtszekerheid voor burgers en lokale besturen. Geeft de richtlijnen weer van het toekomstig gebruik van de ruimte in Vlaanderen. De hoofddoelstelling is het behoud en waar mogelijk versterking en de uitbreiding van de nog resterende open ruimte.

Ja

Beschrijft de RUP-procedure voor een leidingstraat. In dit kader wordt een plan-MER opgesteld

Planningsprocedure

Ja

In het RSV wordt de bundeling van ondergrondse leidingen waar mogelijk met bestaande lijninfrastructuren, zoals o.a. het volgen van bestaande en/of ontworpen ondergrondse vervoerleidingen en lijninfrastructuren: primair wegennet I en II, spoorwegen, waterwegen en hoogspanningsleidingen als beleidsoptie vermeld. De geplande leiding doorkruist de volgende gewestplanbestemmingen: Natuurgebied, Agrarisch gebied (+ landschappelijk waardevol, + met ecologisch belang), Buffergebied, Waterloop, Industriegebied, Woongebied (+ met landelijk karakter), Gebied voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut, Groengebied. De geplande leidingstraat is gelegen in of nabij - het gewestelijk RUP “Afbakening Zeehavengebied Gent”

Gestuurde ontwikkeling

Plannen die de bestemming van de gronden in Vlaanderen bepalen. Hieronder wordt verstaan - gewestplan

Ja

- Bijzonder plan van aanleg (BPA) - Ruimtelijke Uitvoeringsplan (RUP)

Stedenbouwkundige vergunning

Concrete toepassing van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening.

Neen*

Gemeentelijke

Specifieke stedenbouwkundige vergunning

Neen*


-

het gewestelijk RUP “Leidingstraat Kluizen-Eeklo”

-

het gemeentelijk RUP te Opwijk: “Zonevreemde sportinfrastructuur voetbalterrein de Sjoeters”.

Een stedenbouwkundige vergunning is voor het leidingproject nodig. Bovendien is een project-MER vereist bij de aanvraag van de stedenbouwkundige vergunning (zie verder MER-decreet). Voor het kappen van bomen niet in bosverband en 34 Februari 2010

Ruimtelijke situering en gestuurde ontwikkeling F & F, Landschap, Geluid Zie Kaart 2

Vergunningsprocedure

Vergunnings-

Randvoorwaarde kapvergunning

Milieuhygiënerecht Bodemsaneringsdecreet – Vlarebo (uitvoeringsbesluit)

Inhoud

Relevant

Bespreking waarvoor geen stedenbouwkundige vergunning is vereist, dient onder bepaalde voorwaarden een kapvergunning te worden aangevraagd. De aanvraag kan worden geïntegreerd in de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning

Hoofdstuk procedure

Regelt de bodemsanering, potentiële verontreinigingsbronnen, historisch verontreinigde gronden en grondverzet in Vlaanderen. Indien gronden worden overgedragen of onteigend dienen de bepalingen van het bodemsaneringsdecreet gevolgd te worden.

Ja (beperkt op dit planniveau)

De mogelijke aanwezigheid van potentieel verontreinigde sites of gronden die zijn opgenomen in het register van verontreinigde gronden wordt opgevraagd bij de gemeenten Zomergem, Waarschoot, Lovendegem, Evergem, Lochristi, Zele, Berlare, Lebbeke, Opwijk en de steden Gent, Dendermonde, Aalst en Lokeren. Volgens de “digitale versie van de verspreiding van bodemonderzoeken in Vlaanderen, OVAM, Afdeling Bodemsanering en Attestering, toestand 22/12/2006” bevinden er zich op korte afstand van het geplande tracé (<200m) verscheidene bodemonderzoeken/saneringsprojecten.

Discipline Bodem

Uitvoeren van onderzoek naar uitgegraven grond zit niet vervat binnen het MER. Beoogd grondverzet kan in fase van het plan-MER nog niet correct ingeschat worden.

Vlarem

Het Vlaams reglement inzake milieuvergunningen bepaalt de milieuvoorwaarden inzake ingedeelde inrichtingen.

Ja (beperkt op dit planniveau)

Vlarea

Het Vlaams Reglement inzake afvalvoorkoming en beheer (uitvoeringsbesluit van het afvalstoffendecreet), regelt het beheer en voorkomen van afvalstoffen in Vlaanderen.

Neen*


Van toepassing bij de concrete realisatie van voorliggend plan, op het huidige plan-niveau weinig relevant Een leiding is geen ingedeelde inrichting, een drukreduceerstation wel. Van toepassing bij de concrete realisatie van voorliggende leiding, op het huidige plan-niveau weinig relevant Bij de aanleg van een aardgasvervoerleiding kunnen mogelijk materialen vrijkomen die bij hergebruik onder de VLAREA-reglementering vallen (b.v. gebruik van uitgegraven grond in bouwstof). Alle afvalstoffen worden conform de Vlaamse wetgeving terzake

35 Februari 2010

Vergunningsprocedure

Discipline Bodem

Randvoorwaarde

Inhoud Ook het aanwenden van afvalstoffen als secundaire grondstof wordt hierin gereglementeerd.

Relevant

Wet op de bescherming van oppervlaktewateren

Regelt de bescherming van oppervlaktewateren van het openbaar hydrografisch net en de territoriale zee tegen verontreiniging en legt de kwaliteitsdoelstellingen vast voor alle oppervlaktewateren. De milieukwaliteitsnormen waaraan de oppervlaktewateren en het geloosde bemalingswater moeten voldoen zijn opgenomen in VLAREM II. Hierin wordt vastgelegd dat buitengewone werken van wijziging van de waterlopen slechts kunnen uitgevoerd worden nadat hiervoor een machtiging bekomen is vanwege de bevoegde overheid. Voor de bevaarbare waterlopen geldt o.a. een besluit betreffende het toekennen van vergunningen, het vaststellen en innen van retributies voor het privatieve gebruik van het openbaar domein van de waterwegen en hun aanhorigheden. Regelt de bescherming van het grondwater, het gebruik ervan en het voorkomen en vergoeden van schade. De procedure voor het aanvragen van een vergunning voor de onttrekking van of infiltratie naar het grondwater, evenals voor boringen naar grondwater, is geïntegreerd in VLAREM (rubrieken 52 tot en met 55). In verband met de te volgen vergunningsprocedure worden de grondwaterwinningen in 3 categorieën onderverdeeld naargelang het opgepompte debiet (melding, vergunning klasse 1 en vergunning klasse 2). Specifieke

Ja

Wet op de onbevaarbare waterlopen

Bevaarbare waterlopen

Grondwaterdecreet


Bespreking verwijderd. Van toepassing bij de concrete realisatie van voorliggende leiding, op het huidige plan-niveau weinig relevant De geplande leidingstraat doorkruist verschillende waterlopen. Sommige waterlopen dienen aan de basiskwaliteit te voldoen, andere aan viswater, terwijl nog andere aan drinkwater.

Hoofdstuk

Discipline Water, Discipline Fauna en Flora Zie Kaart 4

Ja

De geplande leidingstraat doorkruist verschillende onbevaarbare waterlopen.

Discipline Water Kaart 4

Ja

De geplande leidingstraat kruist het Schipdonkkanaal, Dender en Schelde.

Discipline Water Kaart 4

Ja (maar beperkt op dit planniveau)

In het kader van de werken nodig voor de aanleg van de leiding is het mogelijk dat bemaling noodzakelijk is. In het plan-MER zal de kwetsbaarheid voor mogelijke daling van het grondwater worden ingeschat. Details inzake bemaling en effecten zullen vooral op projectniveau belangrijk zijn. Hieruit zal tevens blijken over welke hoeveelheden het zal gaan en of er al dan niet een melding dient te gebeuren of een vergunning dient aangevraagd te worden.

Discipline Water

36 Februari 2010

Discipline Fauna en Flora

Randvoorwaarde

Polders en Watering

Decreet Integraal Waterbeleid

Inhoud voorwaarden voor hoger genoemde activiteiten zijn opgenomen in de hoofdstukken 5.52 tot en met 5.55 van VLAREM II.

Relevant

De afbakening van waterwingebieden en beschermingszones valt onder het besluit van 27 maart 1985.

Ja

Polders zijn openbare instellingen die werden/worden opgericht met het oog op instandhouding, drooglegging en bevloeiing van de ingedijkte gronden die op de zee en de aan getij onderhevige waterlopen werden veroverd. Wateringen zijn openbare instellingen die buiten de polderzones ingesteld zijn met het oog op het tot stand brengen en handhaven, binnen de grenzen van hun gebied, van een voor de landbouw en hygiëne gunstige bewatering en met het oog op de beveiliging van de grond tegen watersnood. Dit decreet is de implementatie van de Europese Kaderrichtlijn Water in de Vlaamse wetgeving en legt de doelstellingen, principes en structuren vast voor een vernieuwd duurzaam waterbeleid. In dit decreet wordt o.m. de watertoets als instrument voor een integraal waterbeleid opgenomen. Voor een activiteit die wordt onderworpen aan een milieueffectrapportage geschiedt de analyse en evaluatie van het al dan niet optreden van een schadelijk effect op de kwantitatieve toestand van het grondwater en de op te leggen voorwaarden om dat effect te vermijden, te beperken, te herstellen of te compenseren in dit rapport.

Ja


Ja

Bespreking

De geplande leiding doorkruist een waterwingebieden of beschermingszones (te Berlare-Zele) Op een afstand kleiner dan 150 m van de geplande leiding komen er verscheidene vergunde grondwaterwinning voor. De geplande leidingstraat doorkruist de wateringen ‘Van de Wagemakersstroom’, ‘de Burggraevenstroom’ en ‘Zomergem-Lovendegem’.

In het MER zal nagegaan worden of het plan interfereert met de bepalingen van dit decreet.

37 Februari 2010

Hoofdstuk

Discipline Water

Discipline Water

Randvoorwaarde

Gewestgrensoverschrijdende effecten

Milieubeheersrecht MER-decreet

Natuurdecreet

Inhoud Dit decreet houdt eveneens in dat de schade door overstromingen zo veel mogelijk wordt beperkt door oplossingen die aansluiten bij de natuur van het watersysteem (o.a. aanpak aan de bron en het voorzien van buffering voor overtollig water). Ook zorgt dit decreet ervoor dat de nodige ruimte voor water planmatig wordt vastgelegd. D.m.v. de watertoets (besluit van 20/06/2006) dient de overheid na te gaan hoe het watersysteem zal worden beïnvloed door het project. Het watersysteem is het geheel van alle oppervlaktewater (gaande van water dat een helling afstroomt tot de rivieren), het grondwater en de natuur die daarbij hoort. Verdrag van Espoo: Verdrag inzake milieueffectrapportage in grensoverschrijdend verband (UNECE, 1991)

Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

Neen

Er worden geen gewestgrensoverschrijdende effecten verwacht. De dichtstbijzijnde grens (Nederland) bevindt zich op meer dan 8 km.

-

Dit decreet en bijhorende besluiten regelt de opmaak van een milieueffectrapportage.

Ja

Alle disciplines MER-plicht

Dit decreet regelt het beleid inzake natuurbehoud en vrijwaring van het natuurlijke milieu, inzake de bescherming, de ontwikkeling, het beheer en het herstel van de natuur en het natuurlijk milieu, inzake de handhaving en het herstel van de daartoe vereiste milieukwaliteit en inzake het scheppen van een zo breed mogelijk draagvlak. Het decreet regelt tevens de procedure van de afbakening van de Speciale Beschermingszones. Het gebiedsgericht beleid houdt ook de ontwikkeling van het Vlaams Ecologisch

Ja

Het betreffende plan is plan-MER-plichtig. Het desbetreffende leidingproject is project-MER plichtig Algemene bepalingen uit het Natuurdecreet zijn uiteraard van toepassing. De geplande leidingstraat bevindt zich net naast en gedeeltelijk in VEN-gebied ‘Vallei van de BovenZeeschelde van Kalkense meersen tot SintOnolfspolder’.


De geplande leidingstraat bevindt zich in de buurt van verscheidene habitatrichtlijngebieden. In een straal van 1000m rond het geplande tracé treffen we ‘Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ aan en ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’.

38 Februari 2010

Discipline Fauna en Flora Kaart 5

Fauna en Flora

Fauna en Flora

Randvoorwaarde

Inhoud Netwerk (VEN) en het Integraal Verwevings- en ondersteunend Netwerk (IVON) in. Het natuurdecreet legt de voorschriften en geboden in VEN en de Speciale Beschermingszones vast. Tevens regelt dit decreet het soortgericht natuurbeleid (soortenbescherming volgens Koninklijk Besluit)). In het kader van het MER zijn volgende artikels belangrijk: •

art. 8, dat het stand-still-beginsel invoert: ‘De Vlaamse regering neemt alle nodige maatregelen ter aanvulling van de bestaande regelgeving om over het gehele grondgebied van het Vlaamse Gewest de milieukwaliteit te vrijwaren die vereist is voor het behoud van de natuur en om het stand-stillbeginsel toe te passen zowel wat betreft de kwaliteit als de kwantiteit van de natuur en ongeacht de bestemming van het gebied’.

•

art. 14, dat de natuurtoets invoert t.o.v. de initiatiefnemer: ‘Iedereen die handelingen verricht of hiertoe de opdracht verleent, en die weet of redelijkerwijze kan vermoeden dat natuurelementen in de onmiddellijke omgeving daardoor kunnen worden vernietigd of ernstig geschaad, is verplicht om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijze van hem kunnen worden gevergd om de vernietiging of de schade te voorkomen, te beperken of te herstellen’. art. 16, dat een compensatie oplegt bij beschadigingen aan natuur, en in se dus de natuurtoets inhoudt t.o.v. de

•


Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

De geplande leidingstraat doorkruist het Vogelrichtlijngebied (over een afstand van ca. 114m) ‘Durme en de middenloop van de Schelde’.

Fauna en Flora

Het plangebied bevindt zich niet in Ramsargebied. Het voorkomen van beschermde soorten in het studiegebied wordt nader onderzocht en omschreven in het MER.

39 Februari 2010

Randvoorwaarde

Inhoud overheid: ‘Als voor een activiteit op grond van wetten, decreten of besluiten een vergunning of toestemming van de overheid, dan wel een kennisgeving of melding aan de overheid vereist is, draagt deze overheid er zorg voor door het opleggen van voorwaarden of het weigeren van de vergunning of toestemming dat er geen vermijdbare schade aan de natuur kan ontstaan’. Door toepassing van art. 16 kan de Vlaamse Regering vergunningen weigeren of toekennen onder bepaalde voorwaarden (herstel- of compensatiemaatregelen. •

art. 25, m.b.t. de voorschriften en geboden in VEN, zoals het gebruik van bestrijdingsmiddelen, wijzigen structuur van waterlopen, wijzigen bodemreliëf of werkzaamheden uit te voeren die het grondwaterpeil doen dalen of de bestaande ont- en afwatering versterken.

•

art. 26bis waarin vermeld staat dat in VEN geen onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur mag toegebracht worden. Dit artikel geldt voor alle VEN-gebieden die een effect kunnen ondervinden van het project. Er kan enkel een afwijking door de ministers bekomen worden als kan aangetoond worden dat het project voor groot openbaar belang dient uitgevoerd te worden, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard.

•

art. 36ter §3: De aanwezigheid van een speciale beschermingszone houdt o.m.


Relevant

Bespreking

Inzake de doorkruising van de VEN-gebieden kan een ontheffing bekomen worden overeenkomstig art. 28 van het Maatregelen besluit, indien de stedebouwkundige vergunning afgeleverd werd na positief advies van ANB. Dit is eveneens zo voor het bekomen van een natuurvergunning voor het wijzigen van KLE en vegetatie. van belang op project-MERniveau.

40 Februari 2010

Hoofdstuk

Randvoorwaarde

Inhoud in dat een passende beoordeling dient te worden opgemaakt door de initiatiefnemer voor elke vergunningsplichtige activiteit. Bij een MER-plichtig project geschiedt de passende beoordeling in het kader van de milieueffectrapportage.

Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

Ja

De geplande leidingstraat bevindt zich op ca. 200m van het natuurreservaat ‘Scheldebroeken’.

Neen

Er bevindt zich geen bosreservaat in het studiegebied

Discipline Fauna en Flora Kaart 5 /

Ja (maar beperkt op dit planniveau)

T.g.v. de uitvoering van het project en de erfdienstbaarheid zullen waarschijnlijk een aantal bomen moeten worden gekapt. Dit zal volgens het decreet gecompenseerd worden, voor de kappingen binnen de voorbehouden zone. Voor de kappingen in de werfstrook, maar buiten de voorbehouden zone wordt een kapmachtiging aangevraagd. van belang op project-niveau.

•

Natuurreservaten

Bosreservaten

Bosdecreet

Art. 51: bescherming van planten- en dierensoorten en van hun levensgemeenschappen Voor elk erkend natuurreservaat wordt een beheersplan opgesteld.

De Vlaamse Regering stelt vast voor welke bossen of bosgedeelten bijzondere beschermings- en beheersmaatregelen worden genomen omdat ze een ecologische en wetenschappelijke functie te vervullen hebben. Deze bossen worden vanaf de aanwijzing of erkenning bosreservaten genoemd. Heeft tot doel het behoud, de bescherming, de aanleg, het beheer en het herstel van de bossen en het natuurlijk milieu van de bossen te regelen. Het regelt o.a. compensatie van ontbossing: Art. 90bis §1 van het bosdecreet stelt dat ontbossing verboden is. Ontbossing in zones met de bestemming woongebied is wel mogelijk, mits naleving van de voorschriften van de wetgeving op de ruimtelijke ordening en de stedenbouw en na advies van de Afdeling Bos & Groen. Art. 90bis §4 legt compensatieplicht op met het oog op het natuurbehoud van een gelijkwaardig bosareaal door de houder van de stedenbouwkundige vergunning tot ontbossing.


41 Februari 2010

Discipline Fauna en Flora

Randvoorwaarde

Inhoud De compensatie wordt gegeven in natura en/of door storting van een bosbehoudsbijdrage in het Fonds voor Preventie en Sanering inzake Leefmilieu en Natuur.

Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

Landschapsdecreet en decreet tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten.

Regelt de bescherming van landschappen en de instandhouding, het herstel en het beheer van de in het Vlaams Gewest gelegen beschermde landschappen. Regelt de bescherming van de monumenten, stads- en dorpsgezichten. De ‘erfgoedlandschappen’ vormen een onderdeel van het Decreet inzake de landschapszorg. Nieuw voor de landschapszorg is het behoud van de erfgoedlandschappen via de tussenstap van aanduiding van ‘ankerplaatsen’. Dat zijn de meest waardevolle landschappen zoals weergegeven in de landschapsatlas. Vanaf de opname in ruimtelijke uitvoeringsplannen worden deze ‘ankerplaatsen’ erfgoedlandschappen genoemd. Op die manier wordt een integratie van de landschapszorg in de ruimtelijke ordening nagestreefd. De landschapsatlas is de atlas van de relicten van de traditionele landschappen, waarin de landschapskenmerken weergegeven worden voorzover deze een erfgoedwaarde hebben. In de landschapskenmerkenkaart worden naast de landschapskenmerken die een erfgoedwaarde hebben, ook andere ruimtelijk structurerende landschapskenmerken opgenomen. Regelt de bescherming, het behoud en de instandhouding, het herstel en het beheer

Neen

De geplande leidingstraat nadert het beschermde monument ‘Goed Ten Bosch’ tot op ca. 130m op het grondgebied Evergem. Het beschermde landschap ‘Het Broek’ in Berlare ligt ca. 350m ten zuiden van het geplande tracé.

-

Decreet op het archeologisch


Ja De geplande leiding nadert de ankerplaats ‘Oude Scheldemeander van Overmere- Donk en Berlare Broek tot op ca. 350m en de ankerplaats ‘Kravaalbos’ tot op ca. 170m. De ankerplaats ’Dendermeersen tussen Mespelare en Wiese’ worden over een afstand van ca. 1600m gekruist.

Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Kaart 6

Ja

Er zijn verschillende aanduidingen in de landschapsatlas en landschapskenmerkenkaart die overlappen met het plangebied.

Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie.

Ja

In het kader van het MER zal navraag gebeuren bij de beheersarcheologen van RWO waaruit zal blijken of de

Discipline Landschap,

42 Februari 2010

Randvoorwaarde patrimonium

Beleidsmatige Randvoorwaarde Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan

Inhoud van het archeologisch patrimonium en organiseert en reglementeert de archeologische opgravingen.

Relevant

Zie verder ‘verdrag van Malta’ onder de beleidsmatige randvoorwaarden Inhoud

Ja

Geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant voeren.

Bespreking werken al dan niet gebeuren in een zone met een hoge archeologische potentie. Tevens zal de Centrale Archeologische Inventaris geraadpleegd worden.

Hoofdstuk Bouwkundig erfgoed en Archeologie.

Relevant

Bespreking

Hoofdstuk

Ja

In het provinciaal ruimtelijke structuurplan OostVlaanderen wordt vermeld dat het gecombineerd goederenvervoer (vrachtwagen/spoor/water/pijpleiding) als 'complementaire' vervoerswijze verder moet worden uitgebouwd. Zowel de infrastructurele voorzieningen (ter versterking van de alternatieve vervoerswijzen) als de ruimtelijke randvoorwaarden (gebundelde deconcentratie) moeten worden voorzien.


In het provinciaal ruimtelijke structuurplan VlaamsBrabant worden pijpleidingen als structuurbepalend op provinciaal niveau beschouwd. Er worden geen directe doelstellingen en acties vermeld, die relevant zijn voor dit plan. Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS)

Geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de desbetreffende gemeenten willen voeren.

Ja

Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP)

Beschrijft het natuurbeleid dat de desbetreffende gemeenten de komende jaren willen voeren.

Ja

Gemeentelijk mobiliteitsplan

Beschrijft het mobiliteitsbeleid dat de desbetreffende gemeenten de komende jaren willen voeren Bevat de beleidskeuzen voor het milieubeleid in Vlaanderen op korte en middellange termijn.

Ja

Gewestelijk Milieubeleidsplan 20032007 MINA 3 (19 sept.


Ja

Uit navraag bij de doorkruiste gemeenten blijkt dat er in reeds goedgekeurde of in opmaak zijnde gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen geen relevante bepalingen inzake het gebied van de geplande leidingstraat werden opgenomen De GNOP’s van de doorkruiste gemeenten zullen indien beschikbaar worden opgevraagd en worden nagekeken op relevante aspecten. De Mobiliteitsplannen van de doorkruiste gemeenten zullen indien beschikbaar worden opgevraagd en worden nagekeken op relevante aspecten. Eén van de vermelde beleidskeuzen is de overschakeling in de landbouw van mazout op aardgas. 43 Februari 2010


Gestuurde ontwikkeling Discipline Fauna en Flora Gestuurde ontwikkeling Discipline Mens Gestuurde ontwikkeling

Randvoorwaarde 2003)

Inhoud Naast een situering van de milieuproblemen in Vlaanderen komt eveneens het actuele milieubeleid (o.a. aandacht voor knelpunten en actieplannen), een doelgroepenbeleid, een gebiedsgerichte benadering, een weergave van instrumenten met knelpunten, het benaderen van het financiële aspect en tot slot de samenwerking met andere overheden aan bod. Het MINA 3 wordt opgesteld vanuit twaalf milieuthema’s. Beschrijft het milieubeleid dat de provincies Vlaams-Brabant en de provincie OostVlaanderen de komende jaren willen voeren.

Relevant

Bespreking Ook in volgende thema’s worden elementen aangehaald die relevant zijn voor dit project: - verontreiniging en aantasting van de bodem; - verstoring van watersystemen; - hinder; - versnippering; - verlies aan biodiversiteit.

Hoofdstuk

Ja

In het Provinciaal Milieubeleidsplan Oost-Vlaanderen en het Provinciaal Milieubeleidsplan Vlaams-Brabant wordt geen melding gemaakt van specifieke acties in het plangebied.


Gemeentelijk milieubeleidsplan (MBP)

Beschrijft het milieubeleid dat de desbetreffende gemeenten de komende jaren willen voeren

Ja


Ruilverkaveling

Een ruilverkaveling herschikt landbouwpercelen binnen een vooraf afgebakend gebied. Het instrument ruilverkaveling wordt ingezet om een gebied in al zijn facetten integraal en duurzaam te laten ontwikkelen. Heeft tot doel de inrichting van landelijke gebieden te realiseren overeenkomstig de bestemmingen toegekend door de ruimtelijke ordening. Hierbij wordt kwaliteit, synergie en evenwicht in de ontwikkelingen van het ruimtegebruik van de open ruimte beoogd. Heeft tot doel een gebied optimaal in te richten in functie van het behoud van de bestaande natuur, voor het herstel en ontwikkeling van natuur en het beheer nadien. Hier kunnen openbare besturen, diensten

Neen

De Milieubeleidsplannen van de doorkruiste gemeenten zullen indien beschikbaar worden opgevraagd en worden nagekeken op relevante aspecten. Het plangebied bevindt zich niet in een ruilverkaveling.

Provinciaal milieubeleidsplan

Landinrichting

Natuurinrichting

Regionale landschappen


/

Neen

Het plangebied bevindt zich niet in een landinrichtingsproject.

/

Neen

Het plangebied maakt geen deel uit van een natuurinrichtingsproject.

/

Ja

Regionaal landschap ‘Schelde Durme’ en

Gestuurde

44 Februari 2010

Randvoorwaarde

Inhoud en verenigingen elkaar ontmoeten en samenwerken aan de ontwikkeling van de streek.

Relevant

Bespreking ‘Meetjesland’.

Bekkens en deelbekkens

Vlaanderen is ingedeeld in 11 rivierbekkens. De organisatie van het rivierbekkenbeleid zal gebeuren door het opstellen van een deelbekkenbeheerplan.

Ja

Het plangebied bevindt zich in het bekken van de Gentse kanalen, Beneden-Scheldebekken en het Denderbekken in het stroomgebied van de Schelde. De geplande leidingstraat bevindt zich in het deelbekken van de Gentse kanalen, BenedenScheldebekken en het Denderbekken.

Stiltegebieden

Een ‘stiltegebied’ wordt meestal gedefinieerd als een gebied waarin de natuurlijke geluiden, afkomstig van zowel fauna als flora, overheersen. De vertaling naar Vlaamse regelgeving is nog niet gebeurd. Vanuit de Vlaamse Overheid wordt er wel naar gestreefd te handelen ‘in de geest van Malta’. Er wordt hierbij in de eerste plaats gestreefd naar het behoud van de sites in situ, wat een inschakeling van archeologie in de vroegste fasen van de ruimtelijke planning vereist. Daar waar behoud in situ niet mogelijk is, is het enige mogelijke alternatief een preventief archeologisch onderzoek van de bedreigde sites.

Neen

Het plangebied is niet gelegen in een potentieel stiltegebied.

/

ja

Er wordt verder verwezen naar de opmerking onder ‘decreet archeologisch patrimonium’ juridische randvoorwaarden

Discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie in het MER

Ja

Bij de bepaling van het tracé van de leidingstraat wordt

Vergunnings-

Europese Conventie van Malta (La Valetta, 1992)

Hoofdstuk ontwikkeling / Discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Discipline Water

In het verdrag zijn tevens bepalingen opgenomen m.b.t. de financiering van archeologisch onderzoek. In art. 5 van het verdrag wordt verplicht te waarborgen dat milieueffectrapportage en de daaruit voortvloeiende beslissingen ten volle rekening houden met archeologische vindplaatsen en hun context. Federale Gaswet

De federale gaswet en de bijhorende


45 Februari 2010

Randvoorwaarde

Inhoud uitvoeringsbesluiten regelen alle aspecten inzake het vervoer van aardgas via leidingen, inclusief de veiligheidsmaatregelen


Relevant

Bespreking met deze bepalingen rekening gehouden

46 Februari 2010

Hoofdstuk procedure

4

Opstellen van het MER

4.1

Werkingssfeer van het MER De werkingssfeer van het MER kan zich op verschillende niveaus situeren, met name op beleidsniveau, locatieniveau en/of uitvoeringsniveau. Hoewel het een plan-MER betreft situeert de werkingssfeer van dit milieueffectrapport zich eerder op plan- en locatieniveau dan op beleidsniveau.

4.2

Selectie van de significante milieudisciplines In het MER worden de effecten van het plan op de verschillende disciplines onderzocht. Er wordt onderscheid gemaakt tussen sleuteldisciplines, optiedisciplines en niet relevante disciplines. Tabel 4-1: Identificatie van sleutel-, optie- en niet-relevante disciplines voor het plan

Discipline Bodem Water: grondwater en oppervlaktewater Fauna en Flora en biodiversiteit Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie Mens Lucht (onder mens) Geluid en trillingen Licht (onder mens) Warmte en stralingen Klimaat Aanspraak op energie- en grondstofvoorraden

Sleuteldiscipline

Optiediscipline

Niet relevante discipline

Voor de evaluatie van de effecten die het voorgestelde plan zal teweegbrengen, worden bepaalde disciplines als relevant beschouwd. Het feit dat de ingrepen op de betreffende milieudisciplines onomkeerbare en dus permanente effecten veroorzaken, klasseert hen onder de noemer sleuteldisciplines. Als sleuteldisciplines zullen in het MER onderzocht worden: • Water • Bodem • Fauna en Flora • Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie De disciplines ‘Mens’ en ‘Geluid en trillingen’ worden als optiedisciplines in aanmerking genomen. Deze disciplines zullen beknopt in het MER besproken worden. Voor deze disciplines zullen volgende significante effecten worden behandeld: • Geluid en trillingen zullen veroorzaakt worden bij uitvoering van de geplande werkzaamheden. Het storend effect hiervan is van tijdelijke aard, zonder significante permanente gevolgen. • Mens: tijdelijke hinder inzake wonen, werken, mobiliteit, rustverstoring en permanent onveiligheidsgevoel


47 Februari 2010

De disciplines 'lucht' en ‘licht’ en 'klimaat', warmte en straling', worden niet weerhouden als relevante disciplines in het kader van het voorgestelde plan. Deze disciplines dienen, ons inziens, in het MER niet onderzocht te worden. • De omvang van het plan is niet van die aard dat een effect op de lucht- en lichtkwaliteit kan verwacht worden. • Bij de uitvoering van de werken (bij leidingaanleg) worden normaliter geen luchtvervuilings- of storende lichtbronnen ingezet. • Het plan is niet van die aard dat effecten te verwachten zijn op het stofgehalte van de lucht, of op de hoeveelheid licht die in de omgeving van het plangebied wordt gegenereerd. • De omvang van het plan is niet van die aard dat een effect op het klimaat kan verwacht worden. • Bij de uitvoering van de werken worden normaliter geen warmte- of stralingsbronnen ingezet. Aangezien geen negatieve effecten te verwachten zijn, dient de discipline niet onderzocht te worden in het MER. • Het plan is niet van die aard dat effecten te verwachten zijn op de globale gezondheid. • Aanspraak op energie- en grondstofvoorraden: wegens de eigenschappen van het plan, worden verwaarloosbare effecten verwacht op de energie- en grondstofvoorraden.

4.3

Afbakening van de referentiesituatie, ontwikkelingsscenario’s en de geplande situatie

de

Een milieueffectrapport kan pas tot stand komen nadat de milieueffecten vastgesteld zijn, door middel van een vergelijking van de meestal huidige toestand van het studiegebied (referentiesituatie) met de toestand van het studiegebied tijdens en na de uitvoering van het plan (geplande situatie) en de toestand van het gebied zoals die zou ontstaan zonder gestuurde beïnvloeding van buitenaf (autonome ontwikkeling). De referentiesituatie in de disciplines bodem, water, fauna en flora, landschap en mens-sociaalorganisatorisch geeft een beschrijving van meestal de huidige toestand van het studiegebied door gebruik te maken van bestaande documenten, veldwaarnemingen, kaartmateriaal, e.d. De bestaande toestand wordt geëvalueerd en kwetsbare gebieden worden afgebakend met het oog op de effectvoorspelling. Opmerking: de referentiesituatie wordt beschreven op basis van de meest recente rapporten, metingen, beschikbare info, kaarten, enz. Per thema binnen de verschillende disciplines zullen dit andere jaartallen betreffen. In het MER wordt indien nodig beschreven welke referentiegegevens worden gehanteerd. Er wordt in principe uitgegaan van de meest recent beschreven situatie. -

Specifiek voor de leidingstraat Zomergem-Opwijk is de referentiesituatie de huidige toestand met aanwezigheid van de bestaande VTN-I leiding, met inbegrip van de geldende bestemmingen en voorschriften van het gewestplan en eventuele aanwezige BPA’s en RUP’s.

Verder worden de mogelijke ontwikkelingsscenario’s beschreven. In het MER worden voor de disciplines bodem, water, fauna en flora, landschap en mens-sociaal-organisatorisch de effecten getoetst t.o.v. deze ontwikkelingsscenario’s. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de autonome ontwikkeling (m.n. de evolutie die het studiegebied zal ondergaan zonder beïnvloeding van buitenaf) en de gestuurde ontwikkeling. Voor de gestuurde ontwikkeling zal rekening gehouden worden met de


48 Februari 2010

beleidsmatige en juridische randvoorwaarden zoals doelstellingen vermeld in structuurplannen, …. Vervolgens wordt de geplande situatie besproken. De geplande situatie is de toestand van het onderzoeksgebied tijdens en na uitvoering van het plan. Voor elke discipline zal bepaald worden welke effectgroepen relevant zijn voor de studie. Een beoordeling van deze milieueffecten zal gegeven worden aan de hand van de resultaten bekomen bij de beschrijving van de referentiesituatie. Bij deze beoordeling zal eveneens rekening moeten gehouden worden met de evolutie van het studiegebied m.a.w. men zal de resultaten eveneens moeten toetsen aan de ontwikkelingsscenario’s. -

4.3.1

De 'geplande situatie' is de toestand van het studiegebied tijdens en na de uitvoering van het plan, zoals het vastgelegd is in het RUP en de stedebouwkundige voorschriften. Aangezien de stedebouwkundige voorschriften de aanleg van een aardgasleiding in de leidingstraat mogelijk maken, wordt in de geplande situatie ook een leidingaanleg-fase beschouwd. zonder rekening te houden met remediërende maatregelen.

Autonome ontwikkeling Onder autonome ontwikkeling wordt verstaan: de ontwikkeling die het studiegebied zou doormaken indien er geen juridische en beleidsmatige randvoorwaarden voor dat gebied zouden gelden.

4.3.2

Gestuurde ontwikkeling In het MER zal nagegaan worden of het plan bepaalde mogelijk wenselijke ontwikkelingsscenario’s niet hypothekeert of een knelpunt vormt.

4.3.2.1

Ruimtelijke ontwikkeling • Het realiseren van gewestplanbestemmingen; • Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Met het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV), door het Vlaams Parlement goedgekeurd, tracht de Vlaamse regering een duurzame visie op de ontwikkeling van het Vlaamse Landschap uit te bouwen. Hierdoor wordt het één van de belangrijkste elementen in het ruimtelijke beleid van het Vlaamse Gewest. Elk ruimtelijk structuurplan bevat een bindend, richtinggevend en een informatief gedeelte. Het bindend gedeelte is enkel bindend voor de overheid. De bindende bepalingen slaan op de stedelijke gebieden, het buitengebied, de gebieden voor economische activiteiten en de lijninfrastructuur. In het richtinggevend gedeelte worden de krachtlijnen van de gewenste ruimtelijke structuur op het niveau van Vlaanderen geschetst. De voorstellen en richtlijnen geven de krachtlijnen met betrekking tot de gewenste structuur van het buitengebied weer. Ze moeten een antwoord bieden op de problemen en de behoeften die zich stellen. • Provinciaal Ruimtelijk structuurplan Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant; • Gemeentelijk Ruimtelijk structuurplannen; • Integraal Waterbeleid: deelbekkenbeheerplannen; • BPA’s; • Ruimtelijke Uitvoeringsplannen. In het MER zal worden nagekeken of er voor het plan of studiegebied specifieke bepalingen werden opgenomen in deze plannen.


49 Februari 2010

4.3.2.2

Het natuurontwikkelingsscenario Onder natuurontwikkelingsscenario wordt verstaan: de ontwikkeling die het studiegebied zou doormaken indien gunstige voorwaarden worden gecreëerd voor een overwegend natuurlijke Fauna en Flora. Bij het natuurontwikkelingsscenario dient o.m. rekening gehouden te worden met: • beleidsvisies van de GNOP’s van de doorkruiste gemeenten en steden; • het decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu; • gebiedsspecifieke ontwikkelingsperspectieven voor de natuurlijke structuur in de structuurplannen.

4.4

Methodologie effectbeschrijving en –beoordeling

4.4.1

Algemene methodiek voor de beoordeling van de effecten De ingreep-effectanalyse omvat een globale analyse en afbakening van de te verwachten relevante milieueffecten. Hierin wordt de milieu-impact van het plan op de referentietoestand (meestal huidige toestand) beschreven. Dit kan het best gebeuren aan de hand van ingreep-effectenschema’s waarop dan de selectie van significante milieueffecten kan gebeuren. Daarna worden de relevante milieueffecten per milieudiscipline beschreven en beoordeeld. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de reikwijdte van de milieueffecten. Een essentieel kenmerk van het m.e.r.-proces is dat in het bijzonder aandacht wordt besteed aan de interrelaties tussen de disciplines (bvb. Water – Fauna en Flora). Om te komen tot een verantwoorde confrontatie tussen de voorgestelde ingrepen enerzijds en de effecten en hun impact anderzijds, worden de mogelijke ‘knelpunten’ en ‘positieve punten’ tijdens hoofdzakelijk de exploitatiefase en per relevante milieudiscipline weergegeven en beschreven. Gebruik van basiskaarten moet toelaten om de locatie, de impact en de beoordeling van de relevante effecten beter in te schatten. Alle effecten worden in de tekst beschreven. Kwantificeren en/of op kaart weergeven van effecten is slechts mogelijk wanneer hiervoor voldoende informatie voorhanden is en wanneer het opportuun is op plan-MER niveau. Specifiek voor een Plan-MER voor de afbakening van een leidingstraat dient er rekening mee gehouden te worden dat bij de afbakening van een leidingstraat geen bepaalde breedte wordt vastgelegd. Dit impliceert dat vanuit de verschillende disciplines telkens de kwetsbare zones aangeduid zullen worden, teneinde na te gaan of er wel voldoende draagkracht is om in de geplande leidingstraat meerdere leidingen aan te leggen. Daar waar de omgeving vanuit eventuele aanwezige kwetsbare factoren beperkend is, zal dit duidelijk in het plan-MER aangegeven worden. Vanuit deze zogenaamde “flessenhalsbenadering” kunnen dan ruimtelijke maatregelen voorgesteld worden. Dit houdt in dat er lokaal wordt voorgesteld om beperkingen op te leggen in de voorschriften, voornamelijk door middel van de afbakening van een leidingstrook, dewelke wel een welbepaalde breedte heeft. Volgende structuur zal in het MER consequent aangehouden worden: - effectbeschrijving en beoordeling ervan per deelingreep (per discipline); - samenvatting van de effectbeoordeling; - voorstel van milderende maatregelen en aandachtspunten; - eventueel kaart met lokalisatie van de mogelijke effecten en kwetsbare zones. Deze werkmethode wordt verder in deze nota en voor de relevante disciplines meer in detail besproken, waarbij de voornaamste voorspellings- en beoordelingstechnieken beschreven worden die zullen gebruikt worden bij de ingreep-effectanalyses in het milieueffectrapport.


50 Februari 2010

4.4.2

Waardeschaal van de effectbeoordeling In het MER zal de bespreking, beoordeling en evaluatie van de effecten van het plan (voor de verschillende milieudisciplines) rekening houden met globale ingreep-effectrelaties (op plan-niveau). De beoordeling zal zich baseren op: Wat is de significantie van de ingreep? Het belang van het effect van de ingreep op het desbetreffende onderdeel wordt beoordeeld met de termen 'significant' en met ‘kwetsbaarheid’ (zeer, matig, weinig). De significantie is een rechtstreeks gevolg van de kwetsbaarheid van het gebied voor een bepaald onderdeel van een discipline. Wanneer een gebied als kwetsbaar werd getypeerd voor een onderdeel, zal een ingreep die hierop een invloed heeft significant zijn. Wat is de omvang van de effecten? De omvang van de effecten wordt vastgesteld en uitgedrukt in termen als ‘groot’, ‘matig’ en ‘gering’. Het vaststellen van de omvang van de effecten gebeurt a.d.h.v. de criteria die hierboven werden beschreven, en dit naargelang de milieudiscipline waarop deze effecten invloed uitoefenen. Wat is het waardeoordeel? Het waardeoordeel van het effect wordt met de termen ‘positief’ en ‘negatief’ uitgedrukt. Hierin worden nog gradaties onderscheiden, aangeduid met een aantal plus- en mintekens. Deze gradatie verloopt exponentieel. Een combinatie van deze elementen geeft verschillende mogelijkheden, samengevat in volgende matrix. Tabel 4-2 Matrix van de waardeschaal van de effectbeoordeling Omvang van

Groot

Matig

Gering

Neutraal

het effect Waardeoordeel significantie

Positief

negatief

Positief

negatief

Positief negatief

---

++/+++

--/---

++

van de ingreep4 Zeer kwetsbaar

+++

Matig kwetsbaar

++/+++

Weinig kwetsbaar

+/++

--/---/--

++ +

--

+ +/0

--

0

-

0

-/0

0

3 tekens: sterk (pos. of neg.) effect; 2 tekens: matig (pos. of neg.) effect; 1 teken: beperkt (pos. of neg.) effect 0: neutraal of geen effect Onafhankelijk van de omvang of significantie (lees kwetsbaarheid) kan een effect optreden dat neutraal wordt beoordeeld wanneer de (deel)ingreep noch een positief noch een negatief effect teweegbrengt.

4 Ook de significantie kan een gradatie hebben of meer specifiek kan de graad van kwetsbaarheid (of de waarde van een gebied) als zeer kwetsbaar, matig kwetsbaar of weinig kwetsbaar ingeschat worden; zodat de combinatie van significantie van de ingreep (mate van kwetsbaarheid) en omvang van het effect een matrix oplevert die de klasse-indeling van ernst oplevert door de combinatie van “zeer kwetsbaar gebied” respectievelijk “matig kwetsbaar gebied” ... met respectievelijk “gering, matige of grote aantasting of omvang van effect”.


51 Februari 2010

4.4.3

Effecten gerelateerd aan ingrepen Per discipline worden de effecten ten gevolge van het plan toegelicht. In een plan-MER worden voornamelijk die effecten die onderscheidend kunnen werken op planniveau behandeld. Voor dit plan houdt dat in dat “het van kracht zijn van het RUP leidingstraat, met zijn stedenbouwkundige voorschriften” (doelende op de exploitatiefase) als permanent effect in beschouwing genomen wordt. Het van kracht zijn van dit RUP houdt in dat in de leidingstraat de nodige werken uitgevoerd kunnen worden voor de aanleg van een aardgasleiding. Daarom worden ook de permanente effecten die tijdens de aanlegfase van een leiding kunnen ontstaan besproken. Hieronder worden ook effecten verstaan die omwille van een tijdelijke ingreep een permanente invloed kunnen hebben. Tevens wordt hierbij ook rekening gehouden met het feit dat in de leidingstraat meerdere leidingen aangelegd kunnen worden. Wanneer de uitvoering van meerdere achtereenvolgende ingrepen een permanent effect kunnen veroorzaken, zal dit ook in het plan-MER behandeld worden. Voor de aanleg van de leiding Zomergem-Opwijk zal, na goedkeuring van het plan-MER, een project-MER worden opgemaakt. Door de initiatiefnemer wordt ervoor geopteerd om in het plan-MER de mogelijke effecten van de leidingaanleg op een dusdanige manier te beschrijven en te beoordelen, dat het plan-MER gebruikt kan worden als basis voor de opmaak van het latere project-MER. Dit betekent dat in het plan-MER niet enkel de onderscheidende effecten op plan-niveau (permanente effecten) behandeld zullen worden, maar dat, waar dit enigszins mogelijk is, ook de te verwachten effecten (tijdelijk en permanent) van de effectieve aanleg van de leiding Zomergem-Opwijk behandeld zullen worden. In het op te maken plan-MER zal hierin steeds een duidelijk onderscheid gemaakt worden. Bij de bepaling per discipline van de te bespreken effecten, worden dan ook twee tabellen inzake beoordelingscriteria weergegeven. De eerste tabel geeft aan welke effecten op plan-niveau het onderwerp uitmaken van de bespreking en beoordeling. De tweede tabel geeft, ter informatie, aan over welke effecten ook reeds informatie en een bespreking in het MER opgenomen kunnen worden in het kader van het later op te maken project-MER. De opname in dit plan-MER van gegevens in het kader van het latere project-MER betekent niet dat van de geldende regelgeving inzake de opmaak van project-MER’s afgeweken zal worden. Voor het eigenlijke leidingproject VTN-II Zomergem-Opwijk zullen alle geldende regelgeving en procedures gevolgd worden. In deze paragraaf wordt een algemeen ingreep-effectschema voor de globale verkenning van de potentiële milieueffecten op plan-MER-niveau gegeven. Daarnaast wordt aangehaald dat er geen gewestgrensoverschrijdende effecten worden verwacht.


52 Februari 2010

Tabel 4-3: Ingreep-Effectmatrix voor het RUP “Leidingstraat Zomergem-Opwijk”: potentiële permanente effecten Deelingrepen

Verwacht effect op … Bodem

Grondwater

Oppervlaktewater

Fauna / flora

Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie

Wijziging Infiltratieeigenschappen

Wijziging Afvoereigenschappen

Biotoopverlies

Landschapsbeleving

Wortelschade

Landschapsstructuur

Profielverstoring

Biotoopverlies

Landschapsbeleving

Mineralisatie

Wortelschade

Landschapsstructuur

Antropogeen milieu (mens en geluid)

Aanlegfase (aardgasleiding) A. Voorbereiding van de werkstrook

Profielverstoring Verdichting

B. Maatregelen om machines toegang te verschaffen tot het tracé C. Verwijdering van de teelaarde van de rijstrook en de bouwsleuf

Mogelijk verlies archeologische erfgoedwaarde D. Installatie bemalingspompen en bemaling

Invloed op fysisch/chemische eigenschappen, inklinking

Wijziging grondwatersysteem

E. Uitgraven van sleuf en werkputten

Profielverstoring Verdichting

Wijziging infiltratieeigenschappen / grondwaterstroming

F. Aanleg aardgasvervoerleiding

Verdichting

Verontreiniging door lekken

Verontreiniging door lekken

Verandering structuurkenmerken

Biotoopwijziging door verdroging

Wijziging fauna/flora

Biotoopverlies

Landschapsbeleving

Wortelschade

Mogelijk verlies erfgoedwaarde

Mogelijk verlies archeologische erfgoedwaarde

Landschapsbeleving

Inbrengen van bodemvreemde materialen, wijziging van bodemeigenschappen G. Afwerking bouwsleuf

Verdichting

Landschapsbeleving

Profielverstoring 1290223007 – Nota voor publieke consultatie MER RUP Leidingstraat Zomergem - Opwijk

53 Februari 2010

Zettingen

Deelingrepen

Verwacht effect op … Bodem

Grondwater

Oppervlaktewater

Fauna / flora


Antropogeen milieu (mens en geluid)

H. Ontruiming werkstrook I. Herstellen van het terrein in de oorspronkelijke staat

Landschapsbeleving

J. Bebakenen van de vervoerleiding

Landschapsbeleving

K. Bouw schraapkolf- en drukreduceerstation

Verdichting Profielverstoring

Wijziging infiltratiecapaciteit bodem

Wijziging afvoereigenschappen bodem

Biotoopverlies

Landschapsbeleving Landschapsstructuur

Exploitatiefase (aardgasleiding) Controle en onderhoud

Verdichting

Calamiteiten (lekken, scheuren, explosiegevaar)

Bodemverontreiniging door blusmiddelen

Ondergronds ruimtebeslag en erfdienstbaarheid

Biotoopverlies Verontreiniging door blusmiddelen

Biotoopverlies

Wijziging fauna/flora

Hinder t.g.v. calamiteiten; gezondheidsrisico’s, onveiligheidsgevoel

Ecotoopwijziging (geen diepwortelende bomen)

Landschapsbeleving

Bouwverbod boven de leiding

Verlies erfgoedwaarde Landschapsstructuur


54 Februari 2010

4.4.4

Formuleren van milderende maatregelen Er is een interactie tussen de opmaak van het RUP en de opmaak van het MER: de noodzakelijke milderende maatregelen op niveau van het RUP dewelke voortvloeien uit het MER-onderzoek zullen aanleiding geven tot aanpassingen aan de bestemmingszones of stedenbouwkundige voorschriften van het RUP. Ingevolge de milieueffectbeoordeling zullen m.a.w. aanbevelingen, maatregelen of randvoorwaarden inzake de geplande bestemmingen worden gedaan. Inzake dit RUP voor een leidingstraat kan een milderende maatregel er bijvoorbeeld uit bestaan dat er wordt voorgesteld om toch een kleine afwijking ten opzichte van de VTN-I leiding toe te passen. Een andere mogelijke maatregel is het lokaal voorstellen van een afbakening van een leidingstrook met bepaalde breedte in plaats van een leidingstraat. Zoals in voorgaande paragraaf staat vermeld, zal het plan-MER zich enkel toespitsen op de te verwachten permanente effecten tijdens de aanlegfase en de effecten tijdens de exploitatiefase. Dit neemt niet weg dat uit de effectbeoordeling aandachtspunten of milderende maatregelen naar voor kunnen komen die zich niet meer op plan-niveau bevinden maar bijvoorbeeld wel relevant kunnen zijn op het niveau van de stedenbouwkundige vergunning. Het MER zal hierin een onderscheid maken met de focus op maatregelen op het RUP-niveau.

4.4.5

Interdisciplinaire gegevensoverdracht Eén van de taken van de coördinator van het MER is het organiseren van gegevensoverdracht tussen de disciplines onderling. Een efficiënte gegevensoverdracht heeft een positieve invloed op de gevolgde methodiek van effecten impactvoorspelling en zal de betrouwbaarheid ervan verhogen. Als gevolg van deze gegevensuitwisseling zullen bepaalde disciplines hun deelstudie pas kunnen voltooien nadat andere disciplines hun deelstudie voltooid hebben. Overigens moeten de gevolgde methodologieën van de verschillende disciplines op elkaar afgestemd worden. In Tabel 4-4 volgt een matrix betreffende de mogelijke interdisciplinaire gegevensoverdracht tussen de betrokken disciplines voor het MER, gekend in fase van nota voor publieke consultatie.


55 Februari 2010

Tabel 4-4: Interdisciplinaire gegevensoverdracht binnen het MER voor de geplande leidingstraat

grondwaterstand grondwaterstromingspatroon relatie met oppervlaktewater grondwaterkwaliteit

Water

Bodem

(grond)waterstand (grond)waterkwaliteit waterhuishouding structuurkenmerken van de betrokken waterlopen in het studiegebied

milieuhygiënische kwaliteit van de bodem(lagen) grondwaterkwetsbaarheid (functie van geologie) bodemgebruik

Historisch landgebruik

Geluid en Trillingen Mens


structuurkwaliteit van de waterlopen wijziging grondwaterspiegel

wijziging bodemvochtregime wijziging structuurkenmerken verdrogings / vernattingsgevoeligheid milieuhygiënische kwaliteit van de bodem landgebruik bodemprofielontwikkeling

Fauna & Flora


historisch landgebruik terreinmorfologie

Mens


Fauna & Flora

Bodem

Disciplines die gegevens leveren

Water

Sleutel- en optiedisciplines die gegevens (zowel m.b.t. referentiesituatie als geplande situatie) opvragen

grondwaterstand waterverontreiniging

geomorfologie wijziging bodemprofiel landgebruik bodemgeschiktheid bodemprofielontwikkeling

draagkracht en stabiliteit bodem bodemvervuiling bodemgeschiktheid

biologische basiskwaliteit en potenties ruimtebeslag biologische infrastructuur vegetatiewijzigingen

wijziging aquatisch/ terrestrisch systeem

historisch landgebruik

landschappelijke waarden incl. sites en monumenten

geluidsbelasting en verkeer

geluids- en trillingsniveaus

verkeer

56 Februari 2010

5

Methodologie per milieudiscipline In de volgende paragrafen zal er dieper worden ingegaan op de gebruikte methodes om het studiegebied, de referentiesituatie, de ontwikkelingsscenario’s en de geplande situatie te beschrijven en te beoordelen.

5.1

Bodem, geologie en reliëf

5.1.1

Studiegebied De rechtstreekse ingrepen op de bodem en de effecten erop zullen enkel plaatsgrijpen binnen het studiegebied (effecten op grondwater worden besproken onder discipline water). Het studiegebied dient niet te worden opengetrokken tot buiten het studiegebied.

5.1.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Voor het onderzoek naar de bodemgesteldheid, bodemkwaliteit en de geologie in het studiegebied is tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie gebruik gemaakt van o.a.: • bodemkaart van Vlaanderen; • geologische kaart van België; • Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV) • topografische kaarten, orthofoto; • de OVAM databank is geraadpleegd om na te gaan of er bodemonderzoeken zijn uitgevoerd in het plan- en studiegebied. Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • landgebruik binnen het plangebied o.b.v. terreinopname; • detailgegevens van eventuele boringen, sonderingen en analyses uitgevoerd in het kader van dit of andere projecten; • website van de Databank Ondergrond Vlaanderen met informatie omtrent boringen, sonderingen, peilputten en/of grondwaterwinningen; • navragen bij de OVAM/steden/gemeente of er binnen of grenzend aan het plangebied, percelen zijn opgenomen in het register van verontreinigde gronden of potentieel bodemverontreinigende activiteiten aanwezig zijn geweest die een invloed hebben op het plangebied.

5.1.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie De bodem omvat de bovenste 1,25 m grond vanaf het maaiveld. Een uittreksel uit de Bodemkaart is gegeven in Kaart 3. Het studiegebied bevindt zich in de Vlaamse zand- en zandleemstreek. Het terrein langsheen de geplande leidingstraat is relatief vlak met lokaal enkele terreinverschillen. Het desbetreffende terrein bevindt zich langs de leiding op een hoogte tussen de +7 en +11 m TAW. Volgens de bodemkaart doorkruist het basistracé volgende bodems: • Antropogeen • Droog zand • Nat zand • Nat zandleem • Natte klei • Vochtig zand


57 Februari 2010

• • • •

Vochtig zandleem Vochtig leem Droog leem Droog zandleem

Voor de geplande leidingstraat worden over het gehele tracé volgende tertiaire lagen teruggevonden (in volgorde van voorkomen van Zomergem tot Opwijk): Lid van Ursel Lid van Asse Lid van Wemmel Lid van Oedelem Lid van Wemmel Lid van Asse Lid van Ursel Lid van Onderdale Lid van Zomergem Lid van Onderdale Lid van Ursel Lid van Asse Formatie van Lede Lid van Vlierzele Lid van Merelbeke Lid van Vlierzele Formatie van Lede Lid van Wemmel Lid van Ursel Voor de geplande leidingstraat worden over het gehele tracé volgende quartaire lagen teruggevonden (niet in volgorde): FLPw: Fluviatiele afzettingen van het Weichseliaan; FLPe: Fluviatiele afzettingen van het Emiaan; FMPs: Fluviatiele afzettingen van het Saaliaan; ELPw: Eolische afzettingen, zand tot zandleem; GLPe: getijdenafzettingen (marien en estuarien) van het Eemiaan; HQ: hellingsafzetingen van het quartair; EH: zandige eolische afzettingen van het Holoceen; FH: fluviatiele afzettingen van het Holoceen; GH: getijdenafzettingen van het Holoceen.

Volgens de “digitale versie van de verspreiding van bodemonderzoeken in Vlaanderen, OVAM, Afdeling Bodemsanering en Attestering, toestand 01/04/2009” bevinden er zich binnen een buffer van 200m rond de geplande leidingstraat: - Bodemsaneringsproject (dossiernummer):

Lebbeke: 11109

Zele: 22050

Gent: 26820,3082

Waarschoot: 508

- Minimaal één eindevaluatieonderzoek (dossiernummer)

Zele: 22050


58 Februari 2010

- Oriënterend bodemonderzoek (dossiernummer)

-

Opwijk: 10140, 16282, 8793, 17990

Dendermonde: 19382

Zele: 22050

Lokeren: 29337

Lochristi: 15399, 24600

Gent: 10105, 26820, 28706, 3082, 8224

Evergem: 548, 27683, 18135, 20129, 3731

Waarschoot: 508, 509

Beschrijvend bodemonderzoek:

Lebbeke: 11109, 17982

Zele: 22050

Gent: 3082, 26820

Waarschoot: 509, 509

Het bodemgebruik is bondig geschetst onder de discipline mens. In het MER wordt dit uitvoeriger beschreven. De leidingstraat loopt doorheen de polders van ‘Moervaart en Zuidlede’, ‘tussen Schelde en Durme’ en’ Van den Beneden Durme’.

5.1.4

Effectvoorspelling en beoordeling Het identificeren, meten en voorspellen van milieueffecten op of via de bodem gebeurt voornamelijk via de bodemkenmerken en –hoedanigheden. Wijzigingen van de bodem (ruim opgevat) worden meestal negatief beoordeeld omdat ze een verlies of verslechtering van de structuur inhouden. Het aanleggen van een ondergrondse leiding gaat gepaard met vergraving. Hierdoor treden structuur- en profielwijzigingen op in de bodem. Tijdelijke bemaling zorgt voor een wijziging van het bodemvochtregime. Bij de beoordeling van de effecten gaat de aandacht vooral uit naar: • de verdichting van de onverharde bodems in de werkstrook; • het verwijderen en/of verstoren van de bodemtoplaag, de stockage en het hergebruik van de grond; • het optreden van verdroging of vernatting door bemaling of door de drainerende werking van de sleuf; • de potentiële vernietiging van goed ontwikkelde bodemprofielen. In functie van de te verwachten effecten worden de meest belangrijke bodemkenmerken beschreven (profiel, textuur, gevoeligheid voor verdichting, …) en gesitueerd op een ‘kwetsbaarheidskaart’. Voor de geplande situatie stelt de deskundige ‘bodem’ een ‘knelpuntenkaart’ samen die aangeeft waar, tengevolge van de mogelijke leidingaanleg, structuurverval kan optreden, waar het originele bodemprofiel kan verstoord worden, en waar een wijziging van het bodemvochtregime te verwachten is. De effecten van een gewijzigd bodemgebruik worden beoordeeld door de waarde van de huidige bodems voor het huidige gebruik te bepalen en te vergelijken met de toekomstige waarde voor het toekomstige gebruik. De kans op bodemverontreiniging door lekken van machines wordt per werkfase ingeschat.


59 Februari 2010

Tabel 5-1: beoordelingscriteria voor de discipline bodem op plan-MER-niveau

Aspect /criterium

Binnen studiegebied

Profielvernietiging verdichting

huidige kwetsbare gebieden voor vernietiging bodemprofiel/bodemverdichting toetsen aan afbakening leidingstraat en mogelijk uitvoeringswijzen aanleg leiding. ligging huidige (potentieel) verontreinigde gronden toetsen aan locatie werken

Bodemkwaliteit


Cumulatieve aspecten Nvt

Nvt

60 Februari 2010

Tabel 5-2: Beoordelingscriteria voor de milieudiscipline bodem, project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER Effecten Structuurwijziging (verdichting en verslemping)

Criterium Oppervlakte waarover verdichtingsgevoelige bodem verstoord wordt in het projectgebied

Methodiek GIS-analyse, interpretatie boorprofielen

Profielwijziging (wijziging van bestaande bodemprofielen)

Oppervlakte waarover bodem met goed ontwikkeld bodemprofiel verstoord wordt in het projectgebied

GIS-analyse, interpretatie sonderingen

Verbruik en vrijkomen van grond Wijziging van bodemgebruik

Volume grondstromen (grondbalans) Oppervlakte gewijzigd grondgebruik

Grondbalans

Impact van eventuele bodemverontreiniging

Aantal locaties en projectfasen waar een mogelijk risico op bodemverontreiniging optreedt Kwalitatieve bespreking

GIS-analyse, terreinbezoek

Impact van aantasting van reliëfkenmerken

Wijziging van bodemkwaliteit

Kwalitatieve bespreking

Wijziging van de bodembiologie



GIS-analyse, terreinbezoek

Beoordeling op basis van huidige reliëfkenmerken en mate van vergraving t.g.v. de werken Op basis van lokalisatie van (potentieel) verontreinigde bodems en zones waar t.g.v. de werken potentiële bodemverontreiniging kan ontstaan Op basis van lokalisatie van zones waar t.g.v. de werken (bv. graven van sleuf) wijziging van bodembiologie kan plaats vinden (bv. mineralisatie)

Significantie Aan de hand van de textuurklasse en de drainageklasse wordt de gevoeligheid van de bodem voor verdichting ingeschat. Voor het studiegebied geldt: ON, S = weinig kwetsbaar P, = matig kwetsbaar De significantie wordt dan verder gespecificeerd a.h.v. de omvang van het effect. Bij profielverstoring en – vernietiging wordt een onderscheid gemaakt in bodems zonder profiel, bodems met profiel en bodems met een waardevolle profielontwikkeling. Voor het studiegebied geldt: ..m = zeer kwetsbaar (plaggengrond) ..f = matig kwetsbaar ..p = niet significant (geen profielontwikkeling) De significantie wordt dan verder gespecificeerd a.h.v. de omvang van het effect.

Eenheid m²

m²

m³ Het effect wordt als significant beoordeeld als het bodemgebruik wijzigt De significantie wordt dan verder gespecificeerd a.h.v. de omvang van het effect.

Het effect wordt als significant beoordeeld als er impact is op landschap, visuele beleving of veiligheid (i.k.v. overstromingen)

Kwalitatieve bespreking. Effecten zijn significant als verontreiniging ontstaat, verplaatst wordt of wordt gesaneerd.

m²

Aantal locaties en projectfasen -

-

-

61 Februari 2010

5.2

Water: Grond- en oppervlaktewater

5.2.1

Studiegebied Voor grondwater wordt het studiegebied bepaald door de reikwijdte van de effecten op de grondwaterstand. Alle oppervlaktewateren worden bestudeerd die eventueel beïnvloed worden door het plan, door eventuele lozingen van het bemalingswater of door het kruisen van de waterlopen.

5.2.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Grondwater is een niet te missen onderdeel van het integraal waterbeleid. Kwantiteits- en kwaliteitsbeheer van gronden oppervlaktewater moeten nauw samenhangen voor een integrale beleidsvorming. Tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie werd gebruik gemaakt van o.a.: • grondwaterkwetsbaarheidskaarten van de provincie Vlaams-Brabant en OostVlaanderen om een indicatie van de grondwaterkwetsbaarheid te bekomen; • digitale Vlaamse Hydrografische Atlas; • kaart Risicozones overstromingen en Recent overstroomde gebieden; • meetnet oppervlaktewater van de VMM. Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • onderzoek naar de verspreiding en typologie van de waardevolle waterlopen in het Vlaamse Gewest aangevuld met plaatsbezoek, verschaft informatie over de structuurkwaliteit van het oppervlaktewater; • kwel: de biologische waarderingskaart verschaft indicatieve informatie over vegetatie die mogelijks wijst op opkwellend grondwater. De gevoeligheid voor kwel op basis van ecotopen is door het Instituut voor Natuurbehoud opgenomen in een classificatiesysteem. O.b.v. de karteringen uit het terreinonderzoek kan mogelijks worden afgeleid of er vegetaties voorkomen die kunnen wijzen op kwel; • detailgegevens van eventuele boringen en sonderingen uitgevoerd in het kader van dit of andere projecten; • databank ondergrond Vlaanderen: zie discipline Bodem; • mogelijke studies m.b.t. ondiepe grondwaterkwaliteit en oppervlaktewaterkwaliteit uitgevoerd door de gemeente/provincie; • Deelbekkenbeheerplannen: Informatief gedeelte en doelstellingennota; • Watertoetskaarten; • …

5.2.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie Grondwater Het risico van verontreiniging van grondwater hangt af van talrijke factoren, die samen de kwetsbaarheid van de ondergrond bepalen. De aard en de dikte van de deklagen, de dikte en de eigenschappen van de watervoerende lagen en de dikte van de onverzadigde zone (diepte van de grondwatertafel) bepalen de kwetsbaarheid van het grondwater. De kwetsbaarheid van (de kwaliteit van) het grondwater is voor Vlaanderen weergegeven in kwetsbaarheidskaarten, met een schaal van vijf eenheden (van uiterst tot weinig kwetsbaar). Het plangebied voor de geplande leidingstraat is grotendeels gelegen in zeer kwetsbare gronden (Ca1); d.w.z. een zandige watervoerende laag met een zandige deklaag of deklaag ≤5m. De onverzadigde zone is ≤ 10m. De geplande leidingstraat doorkruist ook


62 Februari 2010

een zone (Zomergem) die aangeduid worden als weinig kwetsbaar (Cc), d.w.z. een zandige watervoerende laag met een kleiige deklaag. De onverzadigde zone is ≥ 10m. De geplande leidingstraat doorkruist een waterwingebied of beschermingszone (zone 3) op de grens van de gemeenten Berlare en Zele. Op een afstand kleiner dan 200 m van de geplande leidingstraat komen er een heel aantal vergunde grondwaterwinningen voor. De wateringen van ‘van den Wagemakersstroom’, ‘de Burggraevenstroom’ en van ‘Zomergem-Lovendegem’ worden doorkruist. Oppervlaktewater Het studiegebied bevindt zich in het bekken van de Gentse kanalen, BenedenScheldebekken en het Denderbekken in het stroomgebied van de Schelde. De geplande leidingstraat bevindt zich in het deelbekken van de Gentse kanalen, BenedenScheldebekken en het Denderbekken. Voorts bevindt de leiding zich in VHA-zone: 130: ’T Liefken -

131: Sleidingvaartdeken

-

132: Kanaal van Gent Terneuzen van Leie binnenstad tot Beneden-Schelde

-

133: Zuidlede

-

134: Moervaart tot monding Overloopbeek

-

142: afleidingskanaal van de Leie/Schipdonkkanaal van kanaal Gent-Oostende

-

432: Molenbeek

-

433: Dender van de mond Hoezebeek

-

483: schelde van de monding Molenbeek/Grote beek tot monding Oostveergrote

-

800: Lede

-

801: Durme tot monding

Volgende waterlopen worden door de geplande leidingstraat gekruist: (Deze lijst geeft een indicatie van de voornaamste gekruiste waterlopen) e • Diepenbeekjestroom (2 cat.) e • Ronsenhoekwaterloop (3 cat.) e • Schipdonkkanaal (1 cat. – kruising via Horizontaal gestuurde boring) e • Stoktevijversboswaterloop (2 cat.) e • De Lieve (1 cat.) e • Sleidingsvaardeken (2 cat.) e • Burggravenstroom (2 cat.) e • Het Hageland Zuid (2 cat.) • Lange kromme (nt geklasseerd) e • Hasselgracht (3 cat.) e • Dijkgracht Hasselbeek en Zaffelarevaardeken (2 cat.) e • Lindebeek (3 cat.) • Gentbeek (nt geklasseerd) e • Westlede (2 cat.) e • Bijsterveldbeek (3 cat.) e • Wegelbeek (3 cat.) e • Kleine watergang (2 cat.) e • Kloetenbeek (3 cat.) e • Drongengoedbeek (2 cat.) e • Ledebeek (1 cat.) e • Vispoelbeek (3 cat.) e • Hogenakkersbeek (3 cat.) e • Lokebeek (3 cat.) e • Bovenvaart (2 cat.)


63 Februari 2010

• • • • • • • • • • • • • •

e

Dambeek (3 cat.) e Broekbeek (3 cat.) e Oude Broekmeer (3 cat.) Schelde e Paddebeek (3 cat.) e Zijdijk (2 cat.) e Oude Dender (2 cat.) Dender e Groote beek (2 cat.) e Steenbeek en Bandsloot (2 cat.) e Klokbeek (3 ca.) e Hindeplas (3 cat.) Verschillende beken zonder naam Een honderdtal grachten

Op verschillende waterlopen die door de geplande leidingstraat gekruist worden, bevinden zich meetpunten van de Vlaamse Milieumaatschappij voor de opvolging van de waterkwaliteit. Hieronder treft u een niet limitatieve lijst aan van de meetpunten in of in de nabijheid van het plangebied. Deze metingen wijzen op een slechte tot zeer slechte waterkwaliteit voor sommige waterlopen, over een matige tot een zeer goede kwaliteit voor andere (BBI-index). Dit zal in het MER verder behandeld worden. De meetpunten in of in de nabijheid van het plangebied zijn: • • • • • • • • • • •

788970, 789000: Sleidingsvaardeken 789500, 789700: Burggravenstroom 764960: Diepenbeek 764990: Rondselhoekwaterloop 767000: Afleidingskanaal van de Leie 788000, 788100, 788150: ’T Liefken 497000: Lede 497950: Vispoelbeek 499600: Dender 518600: Grotebeek 518700, 518970: Oude Dender

Op basis van de structuurkenmerkenkaart worden de waterlopen gecatalogeerd van zeer zwak tot zeer waardevol (Bervoets et al, 1997). Voor enkele van de waterlopen wordt de structuurkwaliteit hieronder weergegeven: -

Zwakke structuur: Liefkensbeek, Sleidingsvaardeken, Vispoelbeek, Diepenbeek, Lede, Zelebeek.

-

Waardevol: Zaffelarevaardeken, Burgravenstroom.

Westlede,

Watergang,

Schipdonkkanaal,

Er zijn door de Vlaamse overheid verschillende kaarten opgesteld die de situatie m.b.t. overstromingen weergeven. Het betreft de volgende: • De van nature overstroombare gronden (NOG): zijn afgebakend op basis van de bestaande digitale bodemkaart. Daaruit kan worden afgeleid op welke gronden er zich in het verleden sedimenten hebben afgezet als gevolg van overstromingen. •

Recent Overstroomde Gebieden (ROG) 2006: de geactualiseerde ROG-kaart is een weergave van de gekende overstromingen die zich daadwerkelijk hebben voorgedaan in de periode 1988–2006 (update van 2005).

•

De kaart met gemodelleerde overstromingsgebieden (MOG): kaart vanuit overstromingsgebieden die via modelleringsstudies in de periode 1995-2003 werden afgebakend.


64 Februari 2010

De risicozones overstroming zijn een combinatie van zowel de ROG2003-kaart als de MOG-kaart omdat hierdoor het aantal gebieden zonder informatie geminimaliseerd wordt. Immers waar geen ROG-informatie is kan wel MOG-informatie beschikbaar zijn en vice versa. (Risicozone: Plaatsen die aan terugkerende en belangrijke overstromingen blootgesteld werden of kunnen blootgesteld worden). Ondertussen heeft de overheid een geüpdate versie van de ROG-kaart (2006), hoewel nog niet van de gecombineerde ‘risicozones overstromingen’. De risicozones zijn eerder indicatief en niet bruikbaar tot op perceelsniveau. De grenzen van de bekomen risicozones mogen dus niet als een scherpe, heel lokale grens beschouwd worden. Het plangebied doorkruist op de grens van de stad Gent en gemeente Lochristi een recent overstroomd gebied van een beek van derde categorie (geen naam bekend). Op de grens van Lochristi en Lokeren loopt het geplande tracé door het ROG van de Bijsterveldbeek, Kleine watergang en Mariabeek. Nog in Lokeren wordt het ROG van de Lede doorkruist. Op het grondgebied Berlare wordt het ROG van de Broekmeer gekruist. Het ROG van de Oude Dender en Molenbeek wordt gekruist over een afstand van ca. 1.400m, op de grens van Dendermonde en Lebbeke. Volgens de overstromingsgevoeligheidskaarten loopt het tracé door effectief overstromingsgebied in de zone rond de Oude Dender en Molenbeek, de zone rond de Oude Broekmeer en de zone rond de Lede. Mogelijks overstromingsgebied wordt gekruist langsheen de Diepenbeek, ’T Liefken, Sleidingsvaardeken, Hindeplas, Drongengoedbeek en Steenbeek. Het gebied tussen de Oude Broekmeer en Schelde wordt aangeduid als NOG, net zoals de zone rond de Lede. Kaart 4 geeft een overzicht van de discipline Water.

5.2.4

Effectvoorspelling en beoordeling De voorgestelde ingrepen kunnen de waterhuishouding van het gebied als volgt beïnvloeden: • uitdroging van de vochtige biotopen in de onmiddellijke omgeving van de werkstrook, ingevolge eventuele korte bemalingsfasen gedurende de aanlegperiode, met mogelijke permanente biotoopwijziging; • eventuele permanente hydrologische veranderingen (uitdroging/vernatting) na de werken ingevolge het doorbreken van waterdichte lagen en/of het aansnijden van watervoerende lagen voor zover die aanwezig zouden zijn; hierdoor zou in bepaalde gevallen ook verontreiniging kunnen ontstaan in watervoerende lagen; • eventueel permanente hydrologische veranderingen tengevolge van drainerende effecten van de sleuf; • mogelijke verstoring van de structuur van de gekruiste waterlopen, Op beschrijvende manier wordt getracht de geplande situatie voor te stellen, waar nodig verduidelijkt met figuren en kaarten. De kenmerken hydrografie (oppervlaktewater) en hydrogeologie (grondwater) kunnen door het plan rechtstreeks of onrechtstreeks beïnvloed worden. De effecten kunnen zowel tijdelijk als permanent zijn. Tabel 5-3: beoordelingscriteria voor de discipline water op plan-MER-niveau

Aspect /criterium

Binnen studiegebied

Verdroging door bemaling / wijziging hydrologische eigenschappen Aantasting structuurkwaliteit

huidige kwetsbare gebieden voor verdroging en wijziging watersysteem toetsen aan afbakening leidingstraat en mogelijk uitvoeringswijzen aanleg leiding. Huidige kwetsbare waterlopen toetsen aan afbakening leidingstraat en mogelijke uitvoeringswijzen aanleg leiding



Nvt

65 Februari 2010

Tabel 5-4: Beoordelingscriteria voor de discipline ‘water’ project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER Effecten Impact van bemaling

Criterium Invloedsstraal van de bemaling Verlaging grondwaterpeil

Methodiek Empirische formules (Formule van Sichardt)

Verstoring kwelgebied

Oppervlakte kwelgebied binnen studiegebied Lozingsdebiet bemaling

GIS-analyse

Impact bemaling op oppervlaktewaterkwaliteit


Impact bemaling op structuurkwaliteit


Impact werken (graven sleuf,...) op structuurkwaliteit Impact werken (graven sleuf, graven bouwputten, ...) op waterkwaliteit (zowel grond- als oppervlaktewater)

Op basis van lokalisatie van verontreinigde waterlopen en verontreinigde grondwaterzones waarbij resulterende wisselwerking kan ontstaan door verplaatsing van water vanuit het ene waterlichaam (grondwater) naar het andere (oppervlaktewater) Op basis van lokalisatie van waterloopzones met waardevolle structuurkwaliteit en rekening houdende met de impact van het lozingsdebiet van het bemalingswater GIS-analyse, terreinbezoek

Aantal kruisingen van waterlopen met (zeer) waardevolle structuurkwaliteit Kwalitatieve bespreking Op basis van lokalisatie van minder verontreinigde waterlopen en zones waar potentieel verontreinigende werken kunnen plaatsvinden

Impact werken (graven sleuf, graven bouwput,...) op waterkwantiteit


Impact bemaling op oppervlaktewaterkwantiteit


Empirische formules

Op basis van lokalisatie van zones waar werken kunnen plaats vinden die een impact hebben op de hydraulische en hydrologische kenmerken van een waterloop

Significantie Aanwezige grondwaterwinningen en kwelzones worden als kwetsbaar beschouwd. De significantie wordt dan verder gespecificeerd a.h.v. de omvang van het effect. Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking, het effect is significant als de kwelzone beïnvloed wordt Effecten zijn significant wanneer t.g.v. de wijziging van de waterkwantiteit structuurkenmerken, waterkwaliteit en/of overstromingsgevoeligheid wijzigen Kwalitatieve bespreking, effecten zijn significant als de waterkwaliteit van de waterlopen wijzigt.

Eenheid m

Kwalitatieve bespreking, effecten zijn significant als de structuur van de waterlopen wijzigt.

-

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking, effecten zijn significant als de structuur van de waterlopen wijzigt. Kwalitatieve bespreking, effecten zijn significant als de waterkwaliteit van de waterlopen wijzigt. Kwalitatieve bespreking, effecten zijn significant als verontreiniging ontstaat, verplaatst wordt of wordt gesaneerd. Effecten zijn significant wanneer t.g.v. de wijziging van de waterkwantiteit structuurkenmerken, waterkwaliteit en/of overstromingsgevoeligheid wijzigen

Aantal

66 Februari 2010

ha m³

-

-

-

Het behouden en/of realiseren van een ‘ecologische basiskwaliteit’ vormt één van de basisdoelstellingen van het natuur- en milieubeleid voor Vlaanderen. ‘Ecologische basiskwaliteit’ is die kwaliteit waarbij enerzijds organismen die lage eisen stellen aan het milieu blijvend kunnen voorkomen en waarbij anderzijds de migratie van zeldzame soorten niet belemmerd wordt (Schneiders et al.,1990). Specifiek m.b.t. de milieudiscipline ‘water’ heeft ‘ecologische basiskwaliteit’ te maken met zowel kwantiteits- (afvoerregime en structuurkenmerken) als kwaliteitskenmerken. Binnen het MER wordt een samenvatting gegeven van effecten t.g.v. de wijziging van het watersysteem als bijdrage van het oordeelkundig uitvoeren van de watertoets.

5.3

Fauna en Flora

5.3.1

Studiegebied Het vastleggen van de grenzen van het eigenlijke studiegebied is eerder afhankelijk van het ingreeptype en de effectgroep. Het studiegebied met betrekking tot biotoopverlies bestaat uit vnl. de plangebiedsgrenzen. Dit wordt uitgebreid naar de omliggende natuurgebieden inzake versnippering. Inschattingen van de reikwijdte van effecten m.b.t. rustverstoring zijn dan weer afhankelijk van het geluid en kunnen uitbreiding van het studiegebied verantwoorden. Ook effecten van verdroging/vernatting t.g.v. een eventuele bemaling, kan het studiegebied doen uitbreiden tot buiten de plangebiedsgrenzen. Op basis van genoemde afbakening van studiegebied, willen we het aandachtsgebied voor deze studie afbakenen. Aandachtsgebieden worden (volgens het MER-richtlijnenboek) in principe afgebakend aan de hand van een summiere analyse van 3 afzonderlijke criteria. Deze 3 voorgestelde toetsstenen zijn: • kwetsbare gebieden (met bvb. zeldzame ecotopen, o.b.v. de oorspronkelijke BWK); • het voorkomen van rodelijstsoorten (m.a.w. zones met zeldzame planten en dieren, o.b.v. de huidige basisdocumenten inzake flora en avifauna die ter beschikking zijn); • bijzondere beschermingen (wetgeving en beleid, o.b.v. een summiere analyse van deze 2 elementen).

5.3.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Voor de beschrijving van de referentiesituatie voor de discipline Fauna en Flora wordt tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie in eerste instantie gebruik gemaakt van: • de biologische waarderingskaart (BWK), versie 2.0 ; • ecosysteemkwetsbaarheidskaarten: geven voor de verschillende verstoringsprocessen verdroging, verzuring, eutrofiëring, ecotoopverlies en barrière de kwetsbaarheid van het plan- en studiegebied aan (zgn. signaalkaarten); • Afbakening Speciale Beschermingszones. Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • terreininventarisatie ter hoogte van de biologisch waardevolle gebieden teneinde de actualisatie van de BWK op het terrein te valideren en te actualiseren tot op heden; • het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) van de gemeente; • diverse studies die de afgelopen jaren door Afd. Natuur werden uitgevoerd ter hoogte van het genoemde plangebied.


67 Februari 2010

5.3.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie De Biologische Waarderingskaart vormt een basisdocument voor iedereen die betrokken is bij natuurbehoud, ruimtelijke planning, milieueffectrapportage, landschapszorg, e.d. Het is de enige beschikbare gebiedsdekkende inventaris van de Vlaamse biotopen en wordt daarom algemeen aangewend als referentiekader. Ze vormt nuttige informatie betreffende de toestand en betekenis van het natuurlijk milieu. Deze kaart wordt weergegeven in Kaart 5. Om de kaarten beter interpreteerbaar te maken voor het beleid wordt op basis van de inventarisatie een evaluatie doorgevoerd. Op basis van 4 criteria, nl. zeldzaamheid, biologische kwaliteit, kwetsbaarheid en vervangbaarheid, wordt aan iedere karteringseenheid, op basis van 'best professional judgement', een waardecijfer toegekend: • biologisch zeer waardevol; • biologisch waardevol ; • biologisch minder waardevol. Gezien polygonen door complexen van karteringseenheden getypeerd kunnen worden, kan de evaluatie ook een combinatie van de bovenvermelde waarderingsklassen zijn: • Complex van minder waardevolle en waardevolle elementen; • Complex van minder waardevolle en zeer waardevolle elementen; • Complex van minder waardevolle en waardevolle tot zeer waardevolle elementen; • Complex van waardevolle en zeer waardevolle elementen. Volgens de biologische waarderingskaart bevindt het centrale deel van het tracé zich net naast of in waardevolle tot zeer waardevolle complexen. Het betreft voornamelijk de regio’s rond Dendermonde, Lebbeke en Zele. Het overige deel van het tracé kruist of passeert hoofdzakelijk minder waardevolle gebieden. Een uitgebreidere beschrijving van deze aspecten volgt in het feitelijke MER. De diverse biotische aspecten zullen worden besproken op 4 niveaus: 1. Soortniveau (flora c.q. fauna) 2. Ecotoop- en BWK-niveau 3. Ecosysteemniveau 4. Niveau van de structuurkenmerken van de waterlopen. De geplande leidingstraat bevindt zich gedeeltelijk (55m) in VEN-gebied “Vallei van de Boven-Zeeschelde van Kalkense meersen tot Sint-Onolfspolder”. Binnen een buffer van 1000m rond de geplande leidingstraat bevindt zich gedeeltelijk het Habitatrichtlijngebied “Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent” (tot op 55m van het geplande tracé) en “Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen”. De geplande leidingstraat doorkruist over een afstand van 114m het Vogelrichtlijngebied “Durme en de middenloop van de Schelde”. De geplande leidingstraat bevindt zich op ca. 200m Scheldebroeken.

van het natuurreservaat

Volgens de ecosysteemkwetsbaarheidskaarten bevindt het plangebied zich in volgende gebieden: • Verdroging: langsheen het geplande tracé komen er verscheidene zones voor die kwetsbaar (met zeer kwetsbare elementen) zijn. Het betreft delen in Lochristi, Evergem, Zele en Dendermonde. In laatst genoemde komt ook een zeer kwetsbare zone voor. De overige delen zijn weinig tot niet kwetsbaar. • Geluidsverstoring: over bijna gans het tracé: kwetsbaar tot zeer kwetsbaar.


68 Februari 2010

• Eutrofiëring: grotendeels niet tot weinig kwetsbaar, enkele in Lebbeke, Dendermonde en Zomergem wordt de zone van het geplande tracé aangeduid als kwetsbaar.

5.3.4

Effectvoorspelling en –beoordeling De belangrijkste effecten die te verwachten zijn, zijn de volgende: • • • • • •

ecotoop- en biotoopvernietiging; verdroging; rustverstoring (geluid-aanlegfase); waterloop-structuurverstoring; bodemverstoring. barrièrewerking – versnippering (aanlegfase)

Bij de afweging van de effecten worden vijf criteria gebruikt: 1. Biologische basiskwaliteit: hiermee wordt het effect op de aanwezige natuurwaarden beoordeeld (zowel verbetering als verslechtering) bij het doorvoeren van de werken. Criteria zijn zeldzaamheid, vervangbaarheid en kwetsbaarheid. Dit betreft effecten van o.a. verhoging van dynamiek, verstoring, verdroging, vernatting op volledige ecotopen (met inbegrip van aanwezige faunaelementen). Hierbij wordt rekening gehouden met de vegetatie die typisch is voor het gebied, en speciale aandacht gaat uit naar de (relatief zeldzame) vegetatietypes. 2. Biologische representativiteit: beoordeeld wordt hoe het plangebied en haar natuurlijke patronen zich verhouden tot de natuurlijke opbouw van gelijkaardige landschappen in het gebied. Bij representativiteit horen ook begrippen als zeldzaamheid, kwetsbaarheid en vervangbaarheid van plant en biotoop. 3. Biologische potenties: hiermee wordt geëvalueerd in welke mate de werken de potenties van het plangebied benutten en in welke mate de te ondernemen acties inspelen op de aanwezige potenties. 4. Biologische infrastructuur: beoordeeld wordt welke ingrepen opbouwend of afbrekend werken op de onmisbare lijnen en punten in het landschap die mee de ecologische structuur van het landschap bepalen. Ook de mate waarin de migratiemogelijkheden van de aanwezige soorten bevorderd dan wel gehinderd worden, wordt beoordeeld. 5. Biologisch ruimtebeslag: geëvalueerd wordt in welke mate de geplande ingrepen bijdragen tot de omvang van het natuurlijk milieu. Hierbij wordt een overzicht gegeven van de oppervlakten en lengte-eenheden van een bepaalde vegetatie die al dan niet rechtstreeks kan verdwijnen of (her)ontwikkelen. Om de effectgroep ‘biotoopverlies’ in te schatten, zal per deeltraject nagegaan worden welke oppervlakte waardevolle biotooptypes rechtstreeks dreigen aangetast te worden tengevolge van eventuele projectwerken (met name als gevolg van ruimte-inname voor de werfkeet, het graven van de sleuven). Voor de inschatting van het effect als gevolg van rustverstoring en verdroging zullen de ecosysteemkwetsbaarheidskaarten, opgemaakt door Dienst Mer (2001) gebruikt worden. Voor de inschatting van de effecten als gevolg van barrièrewerking en biotoopverlies wordt gebruik gemaakt van de ecosysteemkwetsbaarheidskaarten die opgesteld werden door het Instituut voor Natuurbehoud in het kader van het Vlaams Impulsprogramma voor Natuurontwikkeling. Hierbij worden alle gebieden die als ‘kwetsbaar’, ‘zeer kwetsbaar’ of ‘kwetsbaar met zeer kwetsbare elementen’ aangeduid worden in de effectbeoordeling meegenomen.


69 Februari 2010

Tabel 5-5: beoordelingscriteria voor de discipline fauna en flora (plan-MER-niveau)

Aspect /criterium Ecosysteemkwetsbaarheid


Binnen studiegebied huidige kwetsbare gebieden voor biotoop-verlies/versnippering/… toetsen aan de geplande werken

Cumulatieve aspecten relatie met andere infrastructuurprojecten en natuurontwikkeling in de omgeving

70 Februari 2010

Tabel 5-6: Beoordelingscriteria voor de discipline Fauna en Flora; project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in project-MER

Effecten Biotoopverlies/winst

Criterium Oppervlakte waardevol gebied (voor fauna en/of flora) dat zal verdwijnen of gecreëerd worden

Rustverstoring

Kwetsbare soorten die beïnvloed kunnen worden door rustverstoring. Aantal m² kwetsbaar gebied dat zal beïnvloed worden Oppervlakte niet-verstoorde bodem in het studiegebied die zal verstoord worden, relevant voor bepaalde flora Oppervlakte gevoelig voor vernatting/verdroging die beïnvloed wordt

Bodemverstoring

Vernatting/Verdroging

Eutrofiëring

Oppervlakte gevoelig voor eutrofiëring

Impact van structuurverstoring

Lengte waardevolle structuur die gewijzigd wordt

Impact inkrimping/uitbreiding migratie-, foerageeren broedgebieden Versnippering en barrière-effecten

Gevoelige gebieden

Aanduiding zones die gevoelig zijn voor versnippering en barrièreeffecten.


Methodiek GIS-analyse, terreinbezoek oppervlakte waardevolle biotooptypes die rechtstreeks dreigen aangetast te worden tengevolge van de projectwerken (met name als gevolg van ruimte-inname voor de werfkeet, stockage, enz). GIS-analyse, terreinbezoek, Bespreking o.b.v. indicaties op de ecosysteemkwetsbaarheids-kaarten.

Significantie Effecten kunnen significant zijn wanneer biotopen verloren gaan of gecreëerd worden.

Eenheid Aantal strekkende meter, m²

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking, effecten kunnen significant zijn wanneer de rustverstoring ervoor zorgt dat de populatie achteruitgaat.

m² of afstand tot

GIS-analyse en BWK-types

Effecten kunnen significant zijn wanneer bodemverstoring leidt tot aantasting van de vegetatie.

m²

Empirische formules + GIS-analyse + kaarten. Bespreking o.b.v. indicaties op de ecosysteemkwetsbaarheids-kaarten en expert judgement Bespreking o.b.v. de indicaties op de ecosysteemkwetsbaarheids-kaarten en expert judgement GIS-analyse, terreinbezoek Meters gracht met matig tot waardevolle structuurkwaliteit Kwalitatieve bespreking

Effecten kunnen significant zijn wanneer vernatting/verdroging leidt tot aantasting van de vegetatie en/of de populatie van bepaalde diersoorten beïnvloedt

m²

Effecten kunnen significant zijn wanneer eutrofiëring kwetsbare flora of fauna beïnvloedt. Effecten kunnen significant zijn wanneer de structuur gewijzigd wordt en dit een invloed heeft op de aanwezige flora en/of fauna. Effecten kunnen significant zijn wanneer de eventuele wijziging in deze gebieden een invloed heeft op de aanwezige flora en/of fauna. Effecten kunnen significant zijn wanneer de versnippering/ ontsnippering de verspreiding van soorten beïnvloedt

m²

Bespreking o.b.v. indicaties op de ecosysteemkwetsbaarheids-kaarten en expert judgement

71 Februari 2010

m

Passende beoordeling aan Europa (voor wat betreft Natura 2000-gebieden en compensatiegebieden) Een speciale beoordeling vragen de Europese Habitat- en Vogelrichtlijngebieden, aangezien het in min of meerdere mate aantasten van deze Speciale Beschermingszones (SBZ’s) mogelijks een bijkomende kennisgeving ‘vraagt’ naar Europa toe (overeenkomstig Art. 6 van de Natura-2000 bepalingen). Deze gebieden zijn aangeduid op Kaart 6. Het is belangrijk de (onder voorbehoud) te verwachten consequenties van de beschermingsformules uit de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn aan te halen. Daardoor kan binnen dit MER voor deze gebieden de evolutie tussen 1988 en 2003-2004 beschreven worden. Binnen het Habitatrichtlijngebied is dit de situatie in 1992 (cfr. Habitatrichtlijn). De Europese Habitatrichtlijn (92/43/EEG) inzake het behoud van de in het wild levende soorten en natuurlijke habitats verplicht de EU-lidstaten voor de in bijlage bij deze richtlijn vermelde, bijzonder te beschermen soorten en habitats speciale beschermingsmaatregelen te treffen. Het besluit van de Vlaamse Regering van 1996 duidt 38 speciale beschermingszones (i.c. Habitatrichtlijngebieden) aan. De geplande leiding bevindt zich net naast het Habitatrichtlijngebied “Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent” en “Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen “(zie Kaart). De Europese Vogelrichtlijn (79/409/EEG) van 2/4/1979 inzake het behoud van de vogelstand verplicht de lidstaten voor de in bijlage bij deze richtlijn vermelde, bijzonder te beschermen vogelsoorten, alsook voor de geregeld voorkomende trekvogels, speciale beschermingsmaatregelen te treffen. Momenteel heeft Vlaanderen 24 Vogelrichtlijngebieden. De geplande leiding doorkruist het Vogelrichtlijngebied “Durme en de middenloop van de Schelde” over een afstand van ca. 114m(zie kaart 6). Volgens Bijlage III van art. 6 van Natura 2000 dienen een aantal stappen te worden doorlopen bij de afweging van de geplande werkzaamheden aan de Natura-2000 bepalingen. Het lijkt ons zinvol om de relevante items uit die Bijlage III en uit het hierop betrekking hebbende standaard-invulformulier, in een weliswaar gewijzigde volgorde, in het MER te doorlopen. • Er zal worden gestart met een uiteenzetting van de verschillende waarden o.b.v. de verschillende studies die in het verleden reeds werden uitgevoerd in het studiegebied. Dit moet leiden tot een algemene beschrijving van de natuurwaarden in het plangebied en onmiddellijke omgeving. Hier wordt aangehaald waar bepaalde opvallende waarden, knelpunten en potenties op vlak van vegetatie en fauna werden vastgesteld, en wordt ook de historiek van het geheel in grote lijnen toegelicht. Hiervoor baseren wij ons vooral op historische kaarten, de recentste BWK en vegetatieopnames en andere bestaande gegevens. • Nadien worden de verschillende zones aangehaald waar (vogel)soorten en natuurlijke habitats voorkomen, dewelke opgenomen zijn in de bijlagen van de verschillende richtlijnen en worden de zones besproken die effectief onder de Vogelen Habitatrichtlijn vallen. • In een volgende fase wordt kort nagegaan of het project rechtstreeks verband houdt met het beheer van het gebied met het oog op natuurbehoud. • Vervolgens wordt nagegaan of het project significante (negatieve) gevolgen kan hebben voor het gebied. • Op basis van de eventuele locatiealternatieven en wijzigingen aan het project, zal vervolgens (al dan niet) worden geconcludeerd dat er geen significant positievere, alternatieve oplossingen mogelijk zijn. • Vervolgens worden de gevolgen van het project voor de instandhoudingsdoelstellingen van de bij Europa aangemelde gebieden beoordeeld. Hierbij wordt weergegeven of er naast de voor Vlaanderen belangrijke vegetatie, flora en fauna, ook in het kader van de EU-richtlijnen belangrijke habitats en soorten aanwezig zijn, dewelke een negatieve impact kunnen ondervinden van de geplande werkzaamheden. Hiertoe wordt nagegaan voor welke habitats en soorten het HRL-gebied en de relevante compensatiegebieden werden aangemeld bij Europa en wat de impact van de leidingwerken is op deze elementen.


72 Februari 2010

• De resultaten van dit stappenplan zullen uiteindelijk leiden tot een algemene conclusie.

5.4


5.4.1

Studiegebied Naast het bestuderen van het plangebied zal het studiegebied worden opengetrokken naar het omgevende landschap. Er zijn immers effecten te verwachten vanuit de nabije omgeving op landschapsbeleving en landschapsstructuur.

5.4.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Voor het beschrijven van de referentiesituatie baseert de deskundige zich op basisinformatie die ter beschikking is of kan worden gesteld. Waardevolle informatie ter afbakening van de referentiesituatie voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie is tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie geput uit: • de Landschapsatlas (atlas van de relicten van de traditionele landschappen); • de lijst van beschermde monumenten, landschappen, stads- en dorpsgezichten; • de landschapskenmerkenkaart. Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • eventuele archeologische vondsten: advies van de beheersarcheologen van RWO; • historiek en landschapskenmerken: het GNOP van de gemeente; • historiek: tevens wordt gebruik gemaakt van zowel historisch als actueel kaartmateriaal (o.a. Ferraris, Vandermaelen, Militair Cartografisch Instituut, orthofotoplan,...) om de historiek van het studiegebied na te gaan; • landschapsbeeld en –structuur: terreinbezoek; • archeologie: raadpleging CAI (Centraal Archeologische Inventaris). • “Een lijn door het landschap, archeologie en het VTN-project”

5.4.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie Atlas van de relicten van traditionele landschappen Het is belangrijk dat de algemene kenmerken van de traditionele landschappen bewaard blijven binnen een steeds veranderende en evoluerende ruimte. Relicten zijn landschapselementen die nog duidelijk verwijzen naar of getuige zijn van de traditionele kenmerken van het landschap. Relictzones worden gedefinieerd als gebieden met een grote dichtheid aan punten lijnrelicten, zichten en ankerplaatsen. Het verspreid voorkomen van deze ‘object’-relicten kan echter de gehele ruimte typeren en het belangrijkste kenmerk van het landschap gaan uitmaken. In dat geval is de connectiviteit tussen de waardevolle landschapselementen eveneens belangrijk voor de gehele landschappelijke waarde. Een uittreksel van de Vlaamse landschapsatlas wordt weergegeven in Kaart 7. De geplande leidingstraat doorkruist de traditionele landschappen: - Cuesta van Oedelem-Zomergem - Straatdorpengebied van Waarschoot - Straatdorpengebied van Lokeren - Scheldevallei stroomafwaarts Gent - Land van Wetteren-Lede


73 Februari 2010

-

Dendervallei Klein-Brabant, Vaartland en Buggenhout Land van Merchtem

De geplande leidingstraat nadert het beschermde monument ‘Goed Ten Bosch’ tot op ca. 130m op het grondgebied Evergem. Het beschermde landschap ‘Het Broek’ in Berlare ligt ca. 350m ten zuiden van het geplande tracé. De geplande leiding nadert de ankerplaats ‘Oude Scheldemeander van Overmere- Donk en Berlare Broek tot op ca. 350m en de ankerplaats ‘Kravaalbos’ tot op ca. 170m. De ankerplaats ’Dendermeersen tussen Mespelare en Wiese’ worden over een afstand van ca. 1600m gekruist. De geplande leiding doorkruist de relictzones: - Archeologische oostrand van de cuesta van Oedelem-Zomergem - Oostelijk deel van de cuesta van Oedelem-Zomergem - Bekebos - Vallei van de Lieve - Gratiebossen - Scheldevallei van Wichelen tot Dendermonde - Eierenhoek Oudegem - Dendervallei - Eerdegem, ’t Schuurken - Dokkenebos De geplande leidingstraat kruist de lijnrelicten “Afleidingskanaal van de Leie”, “De Lieve”, “Spoorwegberm Oudegem-Hofstade”, ”Dender”, “Leirekensroute”. Landschapskenmerkenkaart Naast het historische aspect in de landschapszorg, zoals vermeld in de atlas van de relicten, zijn tevens de structurerende landschapselementen zonder relictwaarde van belang (bijvoorbeeld beekdalen, boscomplexen,…). De landschapskenmerkenkaart (aanvullende inventaris van de ruimtelijke landschapskenmerken van bovenlokaal en Vlaams belang, afd. Monumenten en landschappen, 2002) wordt hiervoor geraadpleegd. Er wordt in de inventaris een onderscheid gemaakt tussen het fysische systeem, het botanisch systeem en de menselijke infrastructuur. In (de omgeving van – 1000m) het studiegebied worden volgende landschapskenmerken teruggevonden: • Fysisch systeem: • De cuesta van Zomergem –Oedelem • Artificiële plassen • Rivierduinen en donken •

Mens • Verlaten spoorbeddingen • Spoorwegen • Interstedelijke hoofdwegen • Autosnelwegen • Hoogspanningslijnen • Verstedelijking • Industriezones • Nieuwe woonwijken

•

Biologisch systeem • Loofbossen tussen Zenne en Dender (Kluisbos) • Kasteelparken en domeinen


74 Februari 2010

• Loofbossen in de vallei van de Schelde • Maldegemveld • Verlaten spoorbedding

5.4.4

Effectvoorspelling en –beoordeling De ingrepen die de landschappelijke situatie veranderen bestaan in essentie uit het toevoegen van nieuwe elementen en het wijzigen of verwijderen van bestaande elementen. Het wijzigen van elementen wordt onderverdeeld in wijzigingen met betrekking tot de toestand en functie enerzijds en het voorkomen of uitzicht anderzijds. De verschillende mogelijke effecten worden gegroepeerd volgens de verschillende invalshoeken van de discipline (cultuurhistorie, landschapsstructuur en landschapsbeeld). In hoofdzaak wordt hier uitgegaan van de perceptuele kenmerken omdat deze objectief kunnen beschreven worden. Belevingskwaliteiten hangen immers nauw samen met een waardering en interpretatie van de situatie en deze kunnen sterk verschillen afhankelijk van de invalshoek waaruit en hoe men een gebied bekijkt. Beoordelingscriteria met betrekking tot de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie kunnen nooit volledig uit kwantitatieve grootheden bestaan door de complexiteit en het holistisch karakter van het studieobject. De beoordeling in de verschillende effectengroepen zal daarom enerzijds steunen op objectieve criteriawaarden en anderzijds steunen op onderzoek met betrekking tot invloed op omgevingsfactoren, perceptie en gedrag. Volgende effecten m.b.t. de discipline ‘landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie’ kunnen mogelijk verwacht worden: • visueel-landschappelijk effect op middellange termijn ten gevolge van wijzigingen aan kwetsbare vegetatie zoals het verdwijnen van strikt hydrofiele flora elementen (na eventuele bemaling); • blijvende sporen tengevolge van bebakening en beperkingen inzake toegankelijkheid en beplanting in de voorbehouden zone; • de verstoring van het historische bodemprofiel. Tabel 5-7: beoordelingscriteria voor de discipline ‘Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie’ (Plan-MER-niveau)

Aspect /criterium Archeologische kwetsbaarheid Verstoring monumenten, landschappen, dorpsgezichten Landschapsbeeld

Landschapsstructuur


Binnen studiegebied • huidige kwetsbare gebieden voor vernietiging archeologisch erfgoed toetsen aan locatie werken • verstoring monumenten, stads- en dorpsgezichten en landschappen toetsen • landschapsatlas toetsen aan aanwezigheid leidingstraat • huidige landschapsbeeld toetsen aan aanwezigheid leidingstraat • oppervlakte van het open gebied dat verdwijnt of wordt gewijzigd • huidige landschapsstructuur toetsen aan locatie leidingstraat


ingrepen in beleidsplannen die een impact op het gebied in de omgeving van het plangebied hebben. Nvt

75 Februari 2010

Tabel 5-8: Beoordelingscriteria voor de discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER

Effecten Cultuurhistorie Potentieel verlies / winst archeologisch patrimonium

Landschapsstructuur Aantasting landschap

Wijzigingen in landgebruik

Wijzigingen of verwijderen van microreliëf Wijziging van historische percelering Landschapsbeeld Visuele impact/belevingswaarde (wijziging in landschapsbeleving) Wijziging vista’s / visuele barrièrevorming

Criterium

Methodiek

Significantie

Eenheid

Aandeel in de bodemverstoring

GIS-analyse, Oppervlakte van de bodemverstoring rekening houdend met de potentiële aanwezigheid van archeologische vondsten o.b.v. landschapsatlas, geg. RWO

Effecten kunnen significant zijn wanneer archeologisch erfgoed verloren gaat.

m² of aantal

Aantasting landschap Oppervlakte aan beïnvloed landschap uit Landschapsatlas, waardevolle landschapselementen Aandeel wijziging waardevolle landgebruiken Constructie van gebiedsvreemde infrastructuur

GIS-analyse

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking o.b.v. expert judgement

m²

GIS-analyse, terreinbezoek Aantal en oppervlakte landgebruiktypes die van functie wijzigen

Kwalitatieve bespreking o.b.v. expert judgement

Stuk, m²


Kwalitatieve bespreking o.b.v. expert judgement Kwalitatieve bespreking o.b.v. expert judgement

-

Aantasting kleine landschapselementen,…

Impact van de geplande ingrepen en de bijbehorende landschapsevolutie op de (visuele) belevingswaarde Waardevolle zichten die veranderen


Kwalitatieve bespreking o.b.v. (historisch) kaartmateriaal en luchtfoto’s,…: inventarisatie KLE, … Terreinbezoek, foto’s,…


Terreinbezoek, foto’s


76 Februari 2010

-

-

Aantal, aard

5.4.5

‘Mens’

5.4.5.1

Afbakening studiegebied De aandacht gaat voornamelijk uit naar de impact op de directe woonomgeving van het gebied, naar de verkeersafwikkeling en naar de geluidsimpact naar aanleiding van de uitvoering van de leidingaanlegwerken. Afhankelijk van het onderzoeksthema wordt het studiegebied uitgebreid, bvb. tot de grens waar de geluids- en verkeersimpact nog een significante invloed hebben.

5.4.5.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Voor een summiere beschrijving van de referentiesituatie is tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie informatie gehaald uit: • de topokaart, de luchtfoto; • stratenatlas; • Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan; • Gouden gids • Overzicht Seveso-inrichtingen Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • landgebruik binnen het plangebied o.b.v. terreinopname; • website gemeente-toeristisch luik; • verkeerssituatie op basis van terreinopname

5.4.5.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie Functies van het doorkruiste gebied Het studiegebied vervult een aantal maatschappelijke functies, die hier in het kort worden aangehaald: • Landbouw: De geplande leidingstraat doorkruist voor het merendeel agrarisch gebied (>85%). • Wonen: De woonfunctie die het gebied vervult is beperkt. Er worden geen, woonkernen gekruist. Binnen een redelijke afstand (200 m) passeert de geplande leidingstraat geen woonkernen. Op sommige locaties worden wel straten met lintbebouwing gekruist, wat echter onvermijdelijk is. • Recreatie: De natuurgebieden die doorkruist worden door het geplande tracé zijn aantrekkelijk voor wandelaars. • Verkeer: De geplande leidingstraat kruist verschillende wegen, spoorwegen en waterlopen. De belangrijkste verbindingsassen langsheen het ca. 68 km lange tracé zijn: R4, E17, N9/70/456/458/474/47//406/416/445. • Veiligheid: Binnen een straal van 1000m komt er, op grondgebied Evergem, één Seveso bedrijf voor: Ahlers Belgium.

5.4.5.4

Effectvoorspelling en –beoordeling Beoordelingscriteria met betrekking tot de discipline mens kunnen nooit volledig uit kwantitatieve grootheden bestaan door de complexiteit en het holistisch karakter van het studieobject. De beoordeling in de verschillende effectengroepen zal daarom enerzijds steunen op objectieve criteriawaarden en anderzijds steunen op onderzoek met betrekking tot invloed op omgevingsfactoren, perceptie en gedrag. Deze discipline bespreekt hoofdzakelijk de effecten van het plan op het wonen en veiligheid (o.a. Seveso-bedrijven), het werken, de recreatie en de communicatie in de omgeving. Dikwijls hebben dergelijke effecten een sociaal-economisch karakter. De rapportage


77 Februari 2010

terzake zal steunen op o.a. een overzicht van mogelijke oorzaken van incidenten, een kwalitatieve beschrijving van de mogelijke risicogebeurtenissen, een overzicht van de met de oorzaken overeenkomstige preventieve of milderende maatregelen, … Bij het opstellen van de referentiesituatie wordt o.m. aandacht besteed aan de situering van het plan binnen de vermelde onderwerpen (wonen, landbouw, recreatie,…). De effecten van het plan op de discipline mens in in het bijzonder de veiligheidsaspecten zullen worden behandeld en geëvalueerd. De veiligheidsaspecten zullen worden behandeld in een kwalitatieve risico-analyse, welke naast een beschrijving van de oorzaken en gevolgen van een calamiteit, een opsomming omvat van de te nemen veiligheidsmaatregelen, zowel bij de oprichting als bij de exploitatie van de installaties. In dit kader worden verschillende veiligheidsafstanden gedefinieerd, welke dan voor het specifieke tracé getoetst zullen worden aan de omgeving. Boor het tracé en de installaties zullen, in functie van de omgeving (bvb. kruising woongebieden) specifieke veiligheidsmaatregelen voorgesteld worden. In het kader van een interventie door de hulpdiensten worden interventieafstanden vermeld. Daarnaast bestaat een deel van het onderzoek uit het inschatten van de effecten met betrekking tot beleving van de ruimte zoals mogelijke directe hinder van stof, geluid, visuele hinder en licht. De mogelijk aanzienlijke, maar weliswaar tot de aanlegfase beperkte periode van geluidsverstoring, zal aan de hand van reeds uitgevoerde geluidsstudies bij gelijkaardige werken, geëvalueerd en beoordeeld worden. De effecten op de visuele beleving worden besproken onder de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie-landschapsbeleving. Tabel 5-9: beoordelingscriteria discipline Mens (plan-MER-niveau)

Aspect /criterium Ruimtegebruik en wijziging functies Visuele beleving Veiligheid


Binnen studiegebied • Oppervlakte gewijzigd bodemgebruik na uitvoering plan • kwalitatieve bespreking impact op bestaande zichtlijnen en vista’s • toetsing ligging woongebieden, industriegebieden en mogelijk andere kwetsbare locaties aan de afbakening van de leidingstraat • toetsing veiligheidsafstand aan omgeving

Cumulatieve aspecten Te onderzoeken Te onderzoeken -

78 Februari 2010

Tabel 5-10: Beoordelingscriteria voor de discipline Mens, project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER

Effecten Functiewijzigingen en wijzigingen in bodemgebruik

Criterium Oppervlakte cultuurgrond met gebruiksbeperkingen of verlies

Methodiek GIS-analyse, terreinbezoek waardebepaling grond obv bodemgesteldheid, gebruik, toekomstperspectieven en oppervlakte GIS-analyse

Significantie Het effect wordt als significant beoordeeld als het bodemgebruik wijzigt en dit een invloed heeft op het ruimtelijk functioneren. Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking. De significantie van het effect wordt bepaald door categorie van de weg die onderbroken wordt.

Eenheid m²

Verstoren van het functioneel weefsel Tijdelijke hinder doorstroming wandelaars, fietsers, auto’s (Tijdelijke) wijziging in verkeersdruk en (verkeers)leefbaarheid van de (woon)omgeving

Aantal (wandel, fiets, andere) wegen die onderbroken worden of hinder kunnen ondervinden.

Aanleg: Verkeersveiligheid voor de zwakke weggebruiker

Aanlegfase: Gemiddeld aantal vrachtwagenritten per dag gedurende werkperiode tengevolge van de aanvoer van materieel.

Aantal ritten doorheen kwetsbare gebieden

Wijziging in visuele beleving

Algemene effecten op visuele beleving worden besproken onder landschapsbeeld

Zie landschap

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking o.b.v. categorisering wegen en expert judgement. Effecten zijn o.m. significant wanneer de wegcapaciteit benaderd of overschreden wordt. Kwalitatieve bespreking o.b.v. expert judgement

Hinder tijdens bouwfase tengevolge van geluid, stofvorming, transport, trillingen

Aantal gehinderde woningen in effectgebied (hindercontour)

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking. Effectenbepaling o.b.v. expert judgement.

Aantal woningen aantal menshinder -dagen

Effecten op recreatie

Wijziging in beleving

Gemiddeld aantal vrachtwagenritten per dag gedurende werkperiode tengevolge van de aanvoer van materieel en materiaal Verdwijnen of verstoren recreatie(voorzieningen) Verhoging onveiligheidsgevoel


Kwalitatieve bespreking GIS-analyse berekening invloedsstraal geluidsimpact Empirische formules

Aantal

-

Volume grondstromen (grondbalans)

Fiets- en wandelpaden aangeven en de termijn waarin deze beperkt toegankelijk zijn of verdwijnen Kwalitatieve bespreking

Kwalitatieve/kwantitatieve bespreking o.b.v. expert judgement Kwalitatieve bespreking o.b.v. expert judgement

79 Februari 2010

Aantal Ritten Aantal en termijn

5.4.6

Optiediscipline ‘Geluid en trillingen’

5.4.6.1

Afbakening studiegebied Het studiegebied wordt bepaald door de grens tot waar de geluidsproductie een significante impact kan hebben.

5.4.6.2

Methodiek beschrijving van de referentiesituatie Voor een summiere beschrijving van de referentiesituatie is tijdens de opmaak van de nota voor publieke consultatie informatie gehaald uit: • Geluidsbelastingkaarten (AVW) • gewestplan Tijdens de opmaak van het MER zullen volgende informatiebronnen verder worden aangewend of uitgediept: • Gegevens inzake geluidsdruk van verschillende aangewende machines (op basis van informatie uit eerdere leidinginfrastuctuur-MER’s)

5.4.6.3

Beknopte beschrijving van de referentiesituatie De geluidsbelastingskaart geeft de belasting langsheen de voornaamste wegen weer. Hieruit blijkt dat de zones van het tracé in de buurt van een belangrijke weg reeds een overschrijding van de toegestane norm kennen. Aangezien bij de exploitatie van de leiding er geen geluidsimpact verwacht wordt, zal enkel de situatie bij de aanleg van een leiding behandeld worden. Om een inschatting te maken van de geluidsimpact van de aanlegfase dient er vergeleken te worden met het voorkomende omgevingsgeluid in normale omstandigheden. In Tabel 5-11 wordt voor de verschillende zones die door het geplande tracé gekruist worden, de respectievelijke milieukwaliteitsnorm waar aan voldaan moet worden, weergegeven. Tabel 5-11: Milieukwaliteitsnormen voor geluid gedurende de dagperiode

Gebied Natuurgebied - Bosgebied - Parkgebied Landschappelijk waardevol agrarisch gebied Agrarisch gebied Woongebied Bufferzones Gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen Industriegebieden

5.4.6.4

Milieukwaliteitsnorm (dB(A)) 45 40 45 45 55 60 60

Effectvoorspelling en –beoordeling De mogelijk aanzienlijke, maar weliswaar tot de bouwfase beperkte periode van geluidsverstoring, zal aan de hand van reeds uitgevoerde geluidsstudies bij gelijkaardige werken, geëvalueerd en beoordeeld worden. Bij deze beoordeling van geluid (en trillingen) zal met het bijzondere karakter van de beschouwde geluids- (en trillings)bronnen (o.a. graafmachines, vrachtwagens, ....) en hun gebruiksfrequentie rekening gehouden worden. Dit alles zal afgewogen worden t.o.v. de reeds bestaande geluidsbronnen in de omgeving van het geplande tracé (zijnde belangrijke wegen, spoorwegen, ...), ten opzichte van de aanwezigheid van bewoning en ten opzichte van de voor geluidshinder en rustverstoring als kwetsbaar aangeduide gebieden vanuit de discipline Fauna en Flora. Hierbij wordt gebruik gemaakt van hindercriteria voor mens en natuur.


80 Februari 2010

Hindercriterium voor de mens: 45 dB(A); 5 Hindercriteria voor de natuur : o Gevoelige fauna: 45dB(A) o Zeer gevoelige fauna: 40 dB(A). Tabel 5-12: beoordelingscriteria voor de discipline ‘Geluid en trillingen’ (Plan-MER-niveau)

Aspect /criterium

Binnen studiegebied

Geluidshinder

huidige kwetsbare gebieden voor rustverstoring (bewoning / gevoelige biotopen) toetsen aan afbakening leidingstraat


Tabel 5-13 Beoordelingscriteria geluid project-MER niveau, ten behoeve van latere bespreking in het project-MER

Effecten

Criterium

Methodiek

Significantie

Eenheid

Hinder tijdens bouwfase tengevolge van geluid, stofvorming, transport, trillingen

Aantal gehinderde woningen in effectgebied (hindercontour)

GIS-analyse berekening invloedsstraal geluidsimpact Empirische formules

Kwalitatieve/ kwantitatieve bespreking. Effectenbepaling o.b.v. expert judgement.

Aantal woningen aantal menshinderdagen

5

Uit de studie « Disturbance by traffic of breeding birds: evaluation of the effect and considerations in planning and managing road corridors » van Reijnen, M J.S.M. & R.F.B. Foppen is gebleken 45 dB(A) een

richtwaarde is voor gevoelige broedvogels en dat 40 dB(A) ook dient te worden gehanteerd als mogelijke richtwaarde voor zeer gevoelige broedvogels. Er dient dan evenwel te worden opgemerkt dat deze studie is uitgevoerd in het kader van verkeerslawaai en dat er steeds bijzondere aandacht moet besteed worden aan het reeds aanwezige oorspronkelijke omgevingsgeluid.


81 Februari 2010

6

Voorstel inhoudstafel plan-MER

6.1

Algemeen

6.2

6.3

6.4

-

er wordt een doorlopende paginanummering voorzien

-

vooraan in het MER komt er een inhoudsopgave, een lijst met de tabellen, figuren en kaarten

-

achteraan in het MER komt er een literatuurlijst en een verklarende woordenlijst (eventueel met afkortingen en bijlagen)

-

naast een tekstbundel van het MER wordt een kaartenbundel voorzien met relevant kaartmateriaal en een fotoreportage

Inleiding -

toelichting omtrent de initiatiefnemer van het plan en samenstelling van het team van deskundigen

-

beknopte beschrijving van het plan

-

toetsing aan de MER-plicht

-

verantwoording van het plan

-

besluitvorming na goedkeuring van het MER

Hoofdstuk: beschrijving van het plan -

beschrijving van de onderzochte alternatieven

-

beschrijving van de randvoorwaarden

-

beschrijving van het plan

Hoofdstuk: randvoorwaarden juridische randvoorwaarden (worden weergegeven in een matrix, de eigenlijke bespreking verloopt onder de betreffende disciplines waar relevant) - Ruimtelijke ordening - Milieuhygiënerecht - Milieubeheersrecht beleidsmatige randvoorwaarden (worden weergegeven in een matrix, de eigenlijke bespreking verloopt onder de betreffende disciplines waar relevant)

6.5

Hoofdstuk: beschrijving van de referentiesituatie, geplande situatie en ontwikkelingsscenario’s -

afbakening te onderzoeken disciplines

-

afbakening van het onderzoeksgebied en studiegebied

-

referentiesituatie

geologie en bodem


82 Februari 2010

-

6.6

6.7

grondwater en oppervlaktewater

fauna en flora

landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

mens ruimtelijke aspecten, hinder en mobiliteit

geluid

ontwikkelingsscenario’s

autonome ontwikkeling

gestuurde ontwikkeling

Hoofdstuk: methodologie ingreep-effect-relaties

effectbeoordeling

en

Hoofdstuk: beschrijving en evaluatie van milieueffecten en de remediërende maatregelen

de

-

werkingssfeer van het MER

-

methodologie van de effectvoorspelling

-

criteria voor de beoordeling van de effecten

-

waardeschaal van de effectbeoordeling

-

ingreep-effectenschema

Voor de disciplines bodem, water, fauna en flora, mens (ruimte, hinder en mobiliteit), landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie, geluid wordt door de erkende deskundigen een uitgebreide studie uitgevoerd. De beschrijving van de milieueffecten en de identificatie van de knelpunten of positieve punten gebeurt per milieudiscipline. De beschrijving van de milieueffecten gebeurt aan de hand van de effectgroepen van de betreffende discipline. In de mate van het mogelijke wordt een indicatie van de duur van de verwachte effecten vermeld (tijdelijk of permanent). De effectbeschrijving maakt een onderscheid in aanleg (enkel permanente effecten worden besproken)- en exploitatiefase waar het detailniveau van het plan dit toelaat.

6.8

Hoofdstuk: gewestgrensoverschrijdende effecten Geen te verwachten.

6.9

Hoofdstuk: leemten in de kennis en voorziene postevaluatieprogramma’s Tijdens de loop van het opstellen van het milieueffectrapport kan men botsen op bepaalde leemten of onzekerheden. De leemten in de kennis kunnen zich manifesteren op drie verschillende niveaus: Leemten in de informatie -

Leemten in de voorspellingsmethode

-

Leemten in het inzicht

In het MER wordt hier dieper op ingegaan. Aangezien het hier een plan-MER betreft heeft dit tot gevolg dat het niet mogelijk is (ook niet opportuun binnen een plan-MER) om alle milieueffecten in detail te kunnen beoordelen.


83 Februari 2010

Het ontbreekt dikwijls aan specifieke kwantitatieve gegevens en er dient te worden uitgegaan van ‘aannames’ die het ‘ergste-geval’ of worst-case benaderen. Deze leemten worden dan opgevuld tijdens de opmaak van inrichtingsstudies/motiveringsnota’s, de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag of andere detailstudies in latere besluitvormingsfasen.

6.10

Hoofdstuk: eindbespreking Korte samenvatting van de belangrijkste effecten en de mogelijke milderende maatregelen.

6.11

Hoofdstuk: tewerkstelling & investering Een tewerkstellingsraming indien in te schatten, de voorziene investering

6.12

Hoofdstuk: niet-technische samenvatting Deze bevat een korte synthese van alle hoofdstukken van het MER, aangevuld met relevante kaarten, figuren en tabellen. De niet-technische samenvatting moet zodanig opgebouwd zijn dat het als een apart document verspreid en gelezen kan worden. Het MER wordt afgesloten met een verklarende woordenlijst en een literatuurlijst.


84 Februari 2010

7

Team van MER-deskundigen Het MER wordt opgesteld onder de verantwoordelijkheid en op kosten van de initiatiefnemer. De initiatiefnemer moet hiervoor een beroep doen op een erkende MERcoördinator. De erkend MER-coördinator waakt erover dat de samenstelling van het team van medewerkers het mogelijk maakt om het MER op te stellen in overeenstemming met de richtlijnen van de Dienst Mer. Het team van MER deskundigen is als volgt samengesteld • Jan Parys, erkend deskundige inzake ‘mens-sociaal organisatorische aspecten en mobiliteit’ en ‘monumenten en landschappen’, (erkenningsdossier EDA 438B/V-2, tot 23/10/2010), Handtekening:

• Roel Colpaert, erkend deskundige inzake Fauna en Flora en erkend deskundige inzake Water, (erkenningsdossier EDA – 007/V-3, tot 05/02/2010). Handtekening:

• Gert Pauwels, erkend deskundige inzake Bodem (erkenningsdossier EDA-650, tot 12/09/2010) en tevens coördinator van het MER Handtekening:

Gert Pauwels zal tevens optreden als coördinator, bijgestaan door Roel Colpaert. De deskundigen worden bijgestaan door Bert Bossyns en Lennert Damen.


85 Februari 2010

8

Verklarende woordenlijst en afkortingen

Alternatief

Een andere keuzemogelijkheid, beantwoordend aan de doelstelling van het plan, omvattende: realisatie-, locatie- en uitvoeringsalternatief

ANB

Agentschap voor Natuur en Bos

Bemaling

Afpomping van water om het grondwaterniveau plaatselijk te verlagen zodat werken in droge grond kunnen uitgevoerd worden

Bodemprofiel

Verticale bodemdoorsnede waarin de opbouw en de ontwikkeling van de bodem waarneembaar is

Bodemserie

De basiseenheid van de Belgische classificatie-hiërarchie. De bodemserie wordt bepaald door de grondsoort, de natuurlijke drainering en de horizontenopvolging. Een bodemserie wordt verder ingedeeld in bodemtypen

Bodemverdichting

Samenpersen en dichter maken van de bodem

BS

Belgisch Staatsblad

BWK

Biologische waarderingskaart. De voorkomende vegetatie wordt, aan de hand van een uniforme lijst van karteringseenheden, geïnventariseerd en in kaart gebracht. Aan iedere ecotoop wordt een waarde toegekend

CREG

Commissie voor de regulering van de elektriciteit en het gas

Diepsondering

Een (diep)sondering is een proef waarbij een reeks sondeerbuizen, onderaan voorzien van een sondeerpunt, langzaam en gelijkmatig in de grond wordt gedrukt en waarbij met bepaalde diepte- of tijds-intervallen, de conusweerstand, de plaatselijke wrijvingsweerstand en/of de totale indringingsweerstand worden gemeten. Met de elektrische conus kan ook de waterspanning in de grond rond de conus worden vastgesteld. De statische discontinue sondering wordt uitgevoerd met de mechanische conus (CPT-M) en de statische continue sondering wordt uitgevoerd met de elektrische conus (CPT-E of piëzoconus (CPT-U) (bron: dov)

Discipline

Milieu-aspect dat in het kader van milieu-effectrapportage onderzocht wordt, door de regelgeving vastgelegd als de disciplines 'mens', 'Fauna en Flora', 'bodem', 'water', 'lucht', 'licht, warmte en straling', 'geluid en trillingen', 'klimaat', landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie en materiële goederen'

Eutrofiëring

Een uitzonderlijke hoge algenactiviteit als gevolg van een verhoogde beschikbaarheid van nutriënten (vnl. stikstof en fosfor) door menselijk handelen

Eutroof

Voedselrijk

Faunistisch

Met betrekking tot de dierenwereld

Floristisch

Met betrekking tot de plantenwereld

Geplande situatie

Toestand van het studiegebied tijdens en na de uitvoering van het plan

GNOP

Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan


86 Februari 2010

Grondwaterkwetsbaarheid

De grondwaterkwetsbaarheid van een gebied is een code die het risico op verontreiniging van het grondwater in de bovenste watervoerende laag aangeeft (bron: dov)

GRS

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan

Ingreep-effectenschema

Schema of netwerk dat de relatie tussen de ingrepen van de voorgenomen activiteit en de mogelijke milieueffecten weergeeft

Integraal waterbeleid

Het beleid gericht op het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen met het oog op het bereiken van de randvoorwaarden die nodig zijn voor het behoud van dit watersysteem als zodanig, en met het oog op het multifunctionele gebruik, waarbij de behoeften van de huidige en komende generaties in rekening wordt gebracht

KB

Koninklijk Besluit

Kwel

Kwelgebieden zijn plaatsen waar grondwater voortdurend aan de oppervlakte komt (opwaartse grondwaterstroming i.p.v. infiltratie)

MB

Ministerieel besluit

MER

Milieueffectrapport (het rapport): milieueffectrapport over een plan of programma : een openbaar document waarin, van een voorgenomen plan of programma en van de redelijkerwijze in beschouwing te nemen alternatieven, de te verwachten gevolgen voor mens en milieu in hun onderlinge samenhang op een systematische en wetenschappelijk verantwoorde wijze worden geanalyseerd en gee¨valueerd, en aangegeven wordt op welke wijze de aanzienlijke milieueffecten vermeden, beperkt, verholpen of gecompenseerd kunnen worden (bron: nieuwe mer-decreet van 18/12/2002)

m.e.r.

Milieueffectrapportage (het proces): de procedure die al dan niet leidt tot het opstellen en goedkeuren van een milieueffectrapport over een voorgenomen actie en in voorkomend geval tot het gebruik ervan als hulpmiddel bij de besluitvorming omtrent deze actie (bron: nieuwe merdecreet van 18/12/2002)

MER-deskundige

Natuurlijke of rechtspersonen door de Vlaamse minister bevoegd voor het leefmilieu als deskundige voor het opstellen van een milieu-effectrapport in een of meerdere disciplines 'mens', 'Fauna en Flora', 'bodem', 'water', 'lucht', 'licht, warmte en straling', 'geluid en trillingen', 'klimaat' en 'monumenten en landschappen en materiële goederen in het algemeen'

Ontwikkelingsscenario

Beschrijft de evolutie van het studiegebied in de toekomst, rekening houdend met de autonome evolutie van het gebied en met de evolutie onder invloed van plannen en beleidsopties

Projectgebied

Het gebied waarin een voorgenomen activiteit gepland is.

Referentiesituatie

De toestand van het studiegebied, waarnaar gerefereerd wordt in functie van de effectvoorspelling, omvattende : de huidige, gewijzigde en de wenselijke situatie

Relict

Een relict is een overblijfsel uit vroegere tijd dat nog getuigt van de toestand die toenmaals was. Met betrekking tot landschappen kunnen relicten zeer divers in aard zijn en getuigen in vele gevallen van een


87 Februari 2010

wordingsgeschiedenis. In wezen zijn dit punt-, lijnen vlakvormige relicten Remediërende maatregel

Maatregelen die voorgesteld worden om nadelige milieueffecten van het plan te vermijden, te beperken en zoveel mogelijk te verhelpen

Rooien

Het verwijderen van bomen en houtachtige gewassen met inbegrip van hun wortelstelsel

RSV

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

RUP

Ruimtelijk Uitvoeringsplan

RWO

Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend erfgoed

SBZ

Speciale Beschermingszone (V: in kader van de Vogelrichtlijn; H: in kader van de Habitatrichtlijn)

Studiegebied

Het gebied dat bestudeerd wordt in functie van het vaststellen van de milieueffecten en afhankelijk is van de invloedssfeer van de milieueffecten

TAW

Tweede Algemene hoogtebepaling)

Watertoets

Met de “watertoets” wordt nagegaan of een ingreep schade kan veroorzaken aan het watersysteem. Het watersysteem is het geheel van alle oppervlaktewater (gaande van water dat een helling afstroomt tot de rivieren), het grondwater en de natuur die daarbij hoort


Waterpassing

(referentieniveau

voor

de

88 Februari 2010

9

Bronnen Literatuur • Aminal, Afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Richtlijnenboeken voor het opstellen en beoordelen van milieueffectrapporten. September 1997. • LNE, Afdeling Algemeen Milieuen Natuurbeleid. Geactualiseerde richtlijnenboeken voor het opstellen en beoordelen van milieueffectrapporten. 2004. • Antrop, M., Het landschap meervoudig bekeken, Monografieën Stichting Leefmilieu, nr. 30, Kapellen, 1989. • AROHM, 2001. Afdeling Monumenten en Landschappen, Vlaamse landschapsatlas • Bodemkaart van België en verklarende teksten, OC-GIS Vlaanderen • Deblust, G.; Froment, A.; Kuyken, E.; Nef, L.; Verheyen, R.; 1985. Algemene verklarende tekst Biologische Waarderingskaart van België. Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin. Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie. Coördinatiecentrum van de Biologische Waarderingskaart. • De Pue E., Laurysen L. & Stryckers P. - Milieuzakboekje. Kluwer Rechtswetenschappen België, 2003. • Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, integrale versie, 594 p. • UIA (s.d.), Basisrichtlijnen per activiteitengroep: activiteitengroep ‘aanleg van transportleidingen’, UIA departement biologie, onderzoeksgroep natuurbeheer en ethologie, 45 p. • Van Ranst, E & Sys, C., Eenduidige legende voor de digitale bodemkaart van Vlaanderen, Universiteit Gent, laboratorium voor bodemkunde, 2000 • Van Vessem J. & Kuijken E., 1995. Overzicht van de voorgestelde speciale beschermingszones in Vlaanderen voor het behoud van de vogelstand (EG-richtlijn 79/409/EEG van 2 april 1979). Rapport Instituut voor Natuurbehoud, Hasselt. • Vermeersch S., De Knijf G. & Decleer K., 2004. Exploring ecological vision for the Dender. Report of the Institute of Nature Conservation 2004.07. Brussels.

Internet Vlaamse Milieuadministratie (departement LNE) Dienst Mer Databank Ondergrond Vlaanderen Administratie Ruimtelijke Ordening Instituut voor natuur en bosonderzoek Vlaamse Milieumaatschappij Agentschap geografische informatie Vlaanderen


www.milieubeleidsplan.be www.lne.be www.mervlaanderen.be http:\\dov.vlaanderen.be www.Ruimtelijkeordening.be www.Inbo.be www.vmm.be www.agiv.be

89 Februari 2010

10

Bijlagen

10.1

Bijlage 1: Nota inzake de milieu-impact van aardgas Van alle fossiele brandstoffen heeft aardgas de laagste impact op het milieu. Ook het pijpleidingvervoer heeft een heel lage maatschappelijke kost in vergelijking met bijvoorbeeld het wegvervoer. Die lage milieu-impact is een van de redenen waarom de Europese en Belgische overheden het gebruik van aardgas promoten en die de aardgasvraag doen stijgen. Schone brandstof Aardgas wordt gebruikt als brandstof voor huishoudelijk gebruik, in industriële productieprocessen en in elektriciteitscentrales. De aan te leggen pijpleiding zal hoofdzakelijk aardgas voor huishoudelijk gebruik vervoeren.

AARDGASVRAAG IN BELGIË VOLGENS VERBRUIKERSGROEP

Stroomproductie 25%

Huishoudelijke markt 37%

Industriële markt 38% Bron : CREG

Voor de huishoudelijke markt zijn de alternatieven voor aardgas: steenkool, stookolie, elektriciteit of energie gewonnen uit hernieuwbare bronnen (windenergie, zonne-energie, biomassa of waterkracht). Van die verschillende alternatieven is aardgas de meest aangewezen keuze. Elektriciteit, bijvoorbeeld, is een afgeleide energie en daarom voor huishoudelijke verwarming energetisch en ecologisch weinig efficiënt: eerst wordt warmte geproduceerd om elektriciteit te maken en die wordt dan weer omgezet in warmte. Hernieuwbare energiebronnen, van hun kant, hebben ecologisch betere troeven dan aardgas maar het potentieel ervan is op korte termijn onvoldoende groot. Zoals we verderop aantonen, is aardgas ten opzichte van andere fossiele brandstoffen ecologisch over de hele lijn de betere keuze.


90 Februari 2010

LUCHTEMISSIES FOSSIELE BRANDSTOFFEN 800

100

50 50 50 50

700

90

40 640 35

30 g/GJ

400

91

70

500 g/GJ

80

500

20

300

kg/GJ

600

60

78 73

50

56

40 30

200

10

20

100

10

94

0

0

SO2

0

NOX Minder zure regen

Steenkool

Zware stookolie

CO2 Minder opwarming van de aarde

Stookolie

Aardgas

Het belangrijkste bestanddeel van aardgas is methaan (CH4), een molecule die bestaat uit één koolstofatoom en vier waterstofatomen. Dankzij die eenvoudige moleculaire structuur heeft aardgas bij volledige verbranding een veel lagere milieu-impact dan andere fossiele brandstoffen. Bij volledige verbranding van methaan komen alleen koolstofdioxide (CO2) en waterdamp (H2O) vrij. Andere fossiele brandstoffen hebben een lagere waterstof/koolstofverhouding dan aardgas en doen bij verbranding niet alleen meer zwavelen stikstofverbindingen maar ook onverbrande stofdeeltjes in de atmosfeer terechtkomen. Daardoor heeft aardgas een veel kleinere invloed op het broeikaseffect, zure regen en troposferische ozon. Het broeikaseffect wordt veroorzaakt doordat bepaalde reststoffen van verbranding in de atmosfeer een ‘serre-effect’ creëren. De zonnewarmte die de aarde normaal naar de ruimte terugkaatst, wordt door die stoffen opgenomen. Daardoor warmt de aarde op, wat hoogstwaarschijnlijk ingrijpende klimatologische veranderingen tot gevolg zal hebben. Het belangrijkste broeikasgas is koolstofdioxide (CO2). Bij de verbranding van aardgas komt in vergelijking met andere fossiele brandstoffen tot 45 % minder koolstofdioxide vrij. In vergelijking met andere fossiele brandstoffen draagt aardgas dus veel minder bij tot het broeikaseffect. Zure regen wordt veroorzaakt door de uitstoot van stikstofoxides (NOx) en zwaveldioxide (SO2) en zorgt er onder meer voor dat de kalksteen van (historische) gebouwen wordt aangetast. Zure regen beïnvloedt ook de plantengroei: aanhoudende zure regen kan hele bossen vernietigen. De verbranding van aardgas levert geen zwaveldioxide (SO2) op en in vergelijking met andere fossiele brandstoffen ook heel weinig stikstofoxides (NOx). Daardoor draagt de verbranding van aardgas maar in zeer beperkte mate bij tot het ontstaan van zure regen. Troposferische ozonvorming, ten slotte, komt tot uiting in de ‘ozonpieken’ in stedelijk gebied. Vooral bij warm weer loopt het ozongehalte in de lagere luchtlagen van de atmosfeer ongezond hoog op. Kinderen, senioren en personen met ademhalings- of harten vaatziekten blijven dan beter binnen.


91 Februari 2010

Troposferische ozon wordt vooral veroorzaakt door stikstofoxides (NOx) en vluchtige organische stoffen. De verbranding van aardgas levert veel minder van die stoffen op dan de verbranding van aardolie.

Milieuverantwoord vervoermiddel Aardgas wordt tot bij de afnemers gebracht via ondergrondse pijpleidingen. Ook dat is over de hele lijn een milieuverantwoorde keuze, zo blijkt uit de studie De strategische positionering van pijp- en buisleidingtransport in het vervoerbeleid van België*. Traditionele transportmodi zoals het wegvervoer, de scheepvaart of het spoor moeten het op alle vlakken afleggen tegenover ondergronds pijpleidingenvervoer. Van alle vervoermodi brengen pijpleidingen de kleinste werkelijke kost voor de samenleving mee. Ook in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen wordt gesteld dat pijpleidingvervoer tot de meest duurzame vervoerswijzen behoort en dus moet worden gestimuleerd in het kader van de huidige mobiliteitsproblemen. Mobiliteit. Mobiliteit, of beter het gebrek aan mobiliteit, wordt een steeds groter probleem. Hoewel België het meest uitgebreide autowegennet van de wereld heeft, komt het verzadigingspunt snel dichterbij. Zo slibben de belangrijkste verkeersknooppunten en –aders alsmaar vroeger dicht en lossen de files alsmaar later op. Bovendien neemt het verkeer nog toe, onder meer door het succes van onze havens en omdat België in de Europese context een typisch transitland is. Pijpleidingen leveren een belangrijke bijdrage tegen het verkeersinfarct op onze wegen. Eén ondergrondse aardgaspijpleiding vervoert per uur evenveel energie als 60 tankwagens met stookolie of 3 kolentreinen in dezelfde tijdsspanne. Bovendien is de vervoerscapaciteit van pijpleidingen vele malen groter dan die van wegtransport. In Nederland wordt nu al meer dan de helft van alle goederen en grondstoffen door pijpleidingen vervoerd (rioolwater niet meegerekend).

MOBILITEITSVOORDEEL PIJPLEIDINGTRANSPORT

AARDGAS

1 ondergrondse pijpleiding

1465

STOOKOLIE

STEENKOOL

+/- 60 tankwagens / u

tankwagens

1518 wagons (69 treinen)

+/- 3 treinen / u

Vervoerde hoeveelheid energie per dag: 2,3 miljoen GJ/dag

Daarnaast vergt pijpleidingtransport ook veel minder kosten aan de maatschappij. Ongevallen veroorzaakt door pijpleidingvervoer zijn uiterst zeldzaam en de maatschappelijke kost ervan is op lange termijn nagenoeg onbestaande. De maatschappelijke kost van ongevallen veroorzaakt door trucks wordt geschat op meer dan 20 miljard euro per jaar.


92 Februari 2010

Luchtvervuiling. Pijpleidingvervoer veroorzaakt zo goed als geen luchtvervuiling: een studie van de Europese Commissie** schat de maatschappelijke kost ervan op nul, terwijl wegvervoer de maatschappij jaarlijks meer dan 22 miljoen euro kost aan luchtvervuiling alleen. Ook de binnenscheepvaart en de trein hebben een belangrijk (zij het lager) aandeel in de luchtvervuiling.

MAATSCHAPPELIJKE KOST LUCHTVERVUILING PER TRANSPORTMODUS (IN MILJOEN €) 25.000

22.862

20.000

15.000

10.000

5.000

3.295 448

664

Trein

Binnevaart

0 Vrachtwagen

Luchtvaart

nihil Pijpleiding

Bron : Europese Commissie, Green Paper towards Fair and Efficient Pricing in Transport, INFRAS (1996) en Rothengarten (1996)

Geluidshinder. Een aantal installaties voor pijpleidingvervoer produceren geluid maar er worden systematisch inspanningen gedaan om via geluidsbeperkende maatregelen aan de bron het geluidsniveau van die installaties tot een minimum te beperken. Dat heeft als resultaat dat de geluidsproductie van pijpleidingvervoer geen maatschappelijke kost meebrengt, terwijl de maatschappelijke kost van geluidshinder door het wegvervoer wordt geschat op meer dan 12 miljoen euro**.

MAATSCHAPPELIJKE KOST GELUIDSHINDER PER TRANSPORTMODUS (IN MILJOEN €) 14.000

12.205 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000

710

1.168

Luchtvaart

Trein

nihil

nihil

0 Vrachtwagen

Binnenvaart

Pijpleiding

Bron : Europese Commissie, Green Paper towards Fair and Efficient Pricing in Transport, INFRAS (1996) en Rothengarten (1996)


93 Februari 2010

Visuele hinder. Pijpleidingen liggen ondergronds. De enige bovengrondse installaties zijn enkele drukstations, die zich dan nog dikwijls in industriezones bevinden. Voorts zitten alleen de paaltjes en ‘luchtmarkeerders’ die helikopters volgen om de pijpleiding te inspecteren, bovengronds. Pijpleidingtransport veroorzaakt dus nagenoeg geen visuele vervuiling. Andere transportmodi hebben een veel grotere impact. Wegen en treinsporen versnipperen het landschap. In die optiek stelt ook het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen dat pijpleidingvervoer niet als structuurbepalend wordt beschouwd maar alleen een meekoppelende functie heeft van zowel het stedelijk gebied als de open ruimte. Aardgasverbruik neemt toe Zoals hierboven werd aangetoond, is aardgas veruit de meest milieuvriendelijke fossiele brandstof en zijn pijpleidingen de duurzaamste transportmodus. Daarom heeft de Europese Ministerraad in juni 1998 aanbevolen om andere fossiele brandstoffen te vervangen door aardgas, als een van de maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen in het kader van het Kyoto-protocol.

EVOLUTIE AARDGASVRAAG IN BELGIË (IN GWH)

300.000

286.440

250.000 200.000 185.531 150.000 100.000

121.057

50.000 0

1993

2003

2014

Bron : CREG

Ook België stimuleert met succes de omschakeling van andere fossiele brandstoffen op aardgas. Uit een studie van de Vlaamse overheid blijkt dat 52 % van de Vlaamse gezinnen zich vandaag met aardgas verwarmt. Experts voorspellen dat de vraag naar aardgas voor huishoudelijk gebruik jaarlijks met 3 % zal blijven toenemen. Om die stijging op te vangen en de bevoorradingszekerheid te blijven verzekeren, moet het pijpleidingennet van Fluxys worden uitgebreid. De aan te leggen pijpleiding vormt een noodzakelijk onderdeel van die uitbreiding. Ruime reserves. De beschikbare wereldaardgasreserves laten die omschakeling toe. Op 1 januari 2003 bedroegen de bewezen wereldaardgasreserves 180.000 miljard m3, wat volstaat voor 60 jaar verbruik aan het huidig productiepeil. Die voorraden worden bovendien sneller aangevuld met nieuw ontdekte velden dan dat ze slinken. De technologische vooruitgang bij de exploitatie van de velden en de steeds verder uitdijende aardgasmarkt staan borg voor de voortzetting van deze tendens.


94 Februari 2010

EVOLUTIE BEWEZEN WERELDAARDGASRESERVES (IN MILJARD M3) 200.000

180.000

180.000

159.000

160.000 140.000

129.000

120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 1990

2000

2003

Bron : CREG

* Prof. dr. W. Winckelmans, De strategische positionering van pijp- en buisleidingtransport in het vervoerbeleid van België (2000, universiteit Antwerpen). ** Europese Commissie, Green paper towards Fair and Efficiënt Pricing in Transport, INFRAS (1996) en Rothengarten (1996).


95 Februari 2010

10.2

Bijlage 2: nota beleid inzake veiligheid Fluxys ALGEMEEN VEILIGHEIDSBELEID VAN FLUXYS VOOR DE AARDGASLEIDINGEN Fluxys geeft absolute voorrang aan de veiligheid, de betrouwbaarheid en de integriteit van zijn installaties. Het veiligheidsbeleid hangt nauw samen met de voorrang aan de bevoorradingscontinuïteit van de klanten op het net en evolueert in de loop der jaren volgens de opgedane ervaring. In deze context voert Fluxys een beleid dat kadert in een veiligheidsaanpak (Pipeline Integrity Management) die verder gaat dan de strikte wettelijke vereisten. Deze veiligheidsaanpak is opgebouwd rond verscheidene hefbomen zoals het ontwerp en de bouw, het toezicht op de installaties in dienst, de sensibilisering en de opvolging van derden die actief zijn in de nabijheid van Fluxys-leidingen. Indien zich ondanks de verscheidene bestaande maatregelen (vangnet) een afwijking voordoet, kan Fluxys terugvallen op een organisatie die 24u/24u en 7 dagen op 7 kan ingrijpen voor de opvolging zowel vanop afstand (centrale dispatching) als ter plaatse (sectoren per provincie) en op een wacht "constructie" voor dringende interventies. Deze volledige structuur wordt bijgestaan en geleid door een crisiscel die op ieder moment kan worden opgeroepen. Hieronder overlopen wij de belangrijkste aspecten van de verschillende hefbomen voor leidingen. ONTWERP - BOUW VAN NIEUWE AARDGASLEIDINGEN • Bij de keuze van een tracé, overlegt Fluxys met de gemeentelijke, provinciale, regionale en federale overheden om de vereisten op het vlak van veiligheid, respect voor het leefmilieu zo goed mogelijk te integreren in de activiteiten die eigen zijn aan de doorkruiste terreinen. In dit verband wordt o.a. rekening gehouden met de bewoonde of industriële gebieden van de lopende of geplande projecten, met de bescherming van zowel fauna en flora als archeologische sporen, met het respect voor landbouwgronden. Deze aspecten zijn eveneens opgenomen in de milieueffectenrapporten in geval een dergelijke studie wordt uitgevoerd. Voor elke ondergrondse leiding wordt een bouwen gasvervoervergunning aangevraagd. In dit kader ontvangen alle overheden (met inbegrip van de gemeentelijke) de plans van het bouwwerk in kwestie, om hierover hun advies en opmerkingen te geven. • De aanwezigheid van de leiding in de ondergrond wordt op verschillende manieren aangegeven (waarschuwingslinten en -netten). Wanneer bijzondere risico's worden vastgesteld, worden - al naargelang het geval - betondallen op de leiding geplaatst of wordt de leiding in een mantelbuis aangelegd. In uitzonderlijke gevallen wordt een ander tracé gezocht of een boring uitgevoerd. • Leidingen in landbouwgronden liggen ook dieper dan het wettelijke minimum van 80 cm. Een juist evenwicht tussen enerzijds een diepte die volstaat voor de bescherming tegen zware landbouwwerken (drainage, verbetering van de ondergrond) en anderzijds de beperking van structuurschade door de noodzaak van bronbemaling en de wens van de overheden en de exploitanten van de landbouwgronden om de breedte van de piste bij de aanleg te beperken, hebben ertoe geleid dat in onze technische bestekken een minimumdiepte van 110 cm wordt vereist. • In overleg met alle transporteurs per pijpleiding in België, gaat Fluxys zo vaak mogelijk in op aanbevelingen voor een grotere afstand tussen de leidingen dan de wettelijke tussenafstand van 40 cm bij parallelle ligging.


96 Februari 2010

•

In overleg met alle transporteurs per pijpleiding in België (“Fetrapi”), gaat Fluxys zo vaak mogelijk in op aanbevelingen voor een grotere afstand tussen de leidingen dan de wettelijke tussenafstand van 40 cm bij parallelle ligging.

•

Het gebruikte materiaal beantwoordt aan de geldende Europese en internationale normen (EN 10208-2, API5L, EN1594, ...) en wordt aan een reeks laboratoriumtests onderworpen om de weerstand tegen inkervingen en de materiaaleigenschappen bij bedrijfsdruk te bepalen (België beschikt op dit vlak over een internationaal erkende knowhow).

•

Het door goedgekeurde en erkende leveranciers geleverde materiaal is voor de kleinere diameters dikker dan het wettelijke minimum. De ontvangst van dit materiaal gebeurt door een onafhankelijk erkend controleorganisme. De registratie van iedere buis gebeurt zodanig dat de naspeurbaarheid mogelijk blijft.

•

Elke las wordt uitgevoerd door gekwalificeerde lassers volgens goedgekeurde werkmethodes. Elke las wordt ook onderworpen aan een radiografisch onderzoek en bepaalde lassen aan een ultrasoononderzoek. De goedkeuringen en proeven worden gecontroleerd door een onafhankelijk erkend controleorganisme. Bovendien worden lassen steekproefsgewijs onderworpen aan een destructieve labotest. Vóór de indienststelling wordt de leiding onderworpen aan een hydraulische weerstandsproef waarbij de druk 40% hoger ligt dan de ontwerpdruk. Daarnaast wordt een gasdichtheidstest uitgevoerd.

•

De andere uitvoeringsfases gebeuren eveneens onder toezicht en zijn onderworpen aan de nodige testen, bijvoorbeeld controle van de kwaliteit van de bekleding met een elektrisch afvonkapparaat vóór de neerlating in de sleuf. Deze fases worden uitgevoerd door ondernemingen met veiligheidslabel en door personeel dat is opgeleid voor de aanvul- en bekledingstaken.

•

Een eindattest met vermelding van alle controles overeenkomstig het K.B. van 11/03/66 wordt door een onafhankelijk erkend controleorganisme opgesteld.

•

Bij de leiding horen ook waarschuwingsvoorzieningen (lint of net) en een gegevenstransmissiekabel. Hierdoor kunnen bepaalde onregelmatigheden of alarmsignalen op het net worden gesignaleerd. In voorkomend geval kunnen hierdoor ook instructies worden doorgegeven o.a. voor de sluiting van bepaalde blokafsluiters.

•

De leidingen zijn uitgerust met blokafsluiters waarvan de tussenafstand altijd kleiner is dan het wettelijke maximum, maar waarvan de plaats afhangt van de terreinmogelijkheden. Op de grote assen zijn deze afsluiters gewoonlijk uitgerust om van op afstand te worden gesloten.

•

Fluxys beschikt over digitale "as built"-plans op een schaal van onder andere 1/10 000 en 1/500 in zijn centrale alfanumerieke database, deze kan snel (intern) worden geraadpleegd bij externe aanvragen voor inlichtingen.

•

Ten slotte worden de leidingen tegen corrosie beschermd aan de hand van een beschermende bekleding aangevuld met kathodische bescherming, die zorgt voor een juiste potentiaal zodat de leiding niet wordt aangetast. Deze maatregel versterkt het beschermende effect van de bekleding.


97 Februari 2010

2.

TOEZICHT EN ONDERHOUD VAN DE INSTALLATIES

Het toezicht over de installaties bestaat uit een periodieke observatie om de omgeving en de dichtheid te controleren en activiteiten te detecteren in de omgeving van de leidingen die de integriteit ervan kunnen beschadigen. 3 soorten patrouilles: patrouille te voet, patrouille per voertuig, patrouille per helikopter. De patrouille te voet wordt één keer per jaar uitgevoerd. De patrouille per voertuig wordt minimaal éénmaal per veertien dagen uitgevoerd, afhankelijk van de druk en de plaats van de leiding (stedelijke omgeving, havengebied, ...). De patrouille per helikopter wordt minimaal éénmaal per veertien dagen uitgevoerd ter controle van de hogedrukleidingen (wekelijks voor de grote assen). Dankzij de patrouilles te voet kunnen de veranderingen op het terrein optimaal worden gedetecteerd (plantengroei, verzakkingen, ...). Het tijdstip van deze controles wordt bij voorkeur bepaald afhankelijk van de observatievoorwaarden en -mogelijkheden zoals na de oogst of aan het eind van de winter wanneer de bodem nog onbegroeid is. De bovengrondse doorgangen van de leidingen ondergaan een specifieke controle om mogelijk beginnende corrosie te detecteren. Ook worden kleine onderhoudswerken uitgevoerd (onkruid bestrijden, merkpalen schilderen, ...) Naast de meer visuele patrouilles, momenteel opgevolgd via GPS, zijn er geregeld metingen ter plaatse (bij bepaalde merkpalen) om de potentiaal van de leiding op te volgen en zo de goede werking van de kathodische bescherming na te gaan. Het geheel van deze opvolgings- en toezichtactiviteiten wordt uitgevoerd door professioneel en getraind personeel. Dit personeel meldt de activiteiten rondom en in de omgeving van de leidingen en grijpt onmiddellijk in wanneer werken worden uitgevoerd zonder voorafgaande melding. De frequenties van de patrouilles en de door Fluxys uitgevoerde controles zijn veel strenger dan de wettelijke vereisten. Ook de toestand van het leidingennet wordt opgevolgd d.m.v. een inspectie met een geïnstrumenteerde schraper in het kader van een langetermijnvisie en voor zover dit technisch mogelijk is.


98 Februari 2010

3.

INFORMATIEPLICHT

Naast de nodige contacten voor het verkrijgen van de verscheidene vergunningen bij het ontwerp en de realisatie, waakt Fluxys er maximaal over dat alle betrokken partijen worden gesensibiliseerd in verband met de aanwezigheid van leidingen en de te nemen maatregelen om beschadiging te voorkomen. 3.1. Ten opzichte van de Bevolking •

De plaats waar de leiding loopt wordt aangegeven d.m.v. bakens voor luchttoezicht of betonnen merkpalen op de belangrijkste punten (wegkruising, richtingsverandering, grachten, enz.), of op een andere manier volgens de plaatselijke mogelijkheden.

•

Bovendien geeft een ondergronds waarschuwingslint en/of -net de aanwezigheid van het bouwwerk aan.

•

Om de zichtbaarheid te verbeteren worden bomen verwijderd in de nabijheid van leidingen.

3.2. Ten opzichte van Steden en Gemeenten Op regelmatige tijdstippen wordt een bezoek gebracht aan de gemeenten om de plaatselijke overheden in te lichten over de te nemen maatregelen en hen aan te sporen contact op te nemen met Fluxys in geval van een project in de nabijheid van een leiding. Wij raden aan dat de gemeentelijke overheden de brandweerkorpsen uitnodigen bij dit bezoek. Tijdens deze bezoeken wordt de laatste versie van de plans op schaal 1/10.000 overhandigd aan de gemeenten. 3.3. Ten opzichte van eigenaars en exploitanten De eigenaars en de exploitanten krijgen een brief toegestuurd waarin zowel wordt gewezen op de aanwezigheid van een leiding in elk betrokken kadastraal perceel als op de wettelijke implicaties van de erfdienstbaarheden en de beperkingen van het gebruik van de voorbehouden zones. Ook de naam van de contactpersoon en de referenties mee te delen bij werken in de beschermde zone (cf. K.B. 201/09/88), worden hen aangegeven. 3.4. Ten opzichte van de studiebureaus, de architecten en de aannemers •

In het kader van de informatieplicht dienen de architecten, de bouwheren en de aannemers contact op te nemen met Fluxys om na te gaan of er al dan niet een leiding ligt op het terrein waar zij werken uitvoeren (beschermde zone van 15m aan weerszijden van de leiding).

•

Per jaar antwoordt Fluxys op meer dan 40.000 brieven met informatieaanvragen.


99 Februari 2010

•

Voor de werken in de buurt worden ondermeer de indicatieve plans en de veiligheidsvereisten doorgegeven en is Fluxys aanwezig op belangrijke werfvergaderingen waar de beste technische oplossing wordt besproken met de te nemen veiligheidsmaatregelen.

•

Bij de aankondiging van de werken geeft Fluxys de ligging van de leiding aan d.m.v. piketten of paaltjes (bebakening), na een plaatsbepaling ter plaatse. De aannemer controleert de ligging en de diepte van de leiding d.m.v. proefsleuven.

•

Bovendien is Fluxys op aanvraag beschikbaar bij interventies in de onmiddellijke nabijheid van de leidingen.

•

Elke brief of tegensprekelijke vaststelling vermeldt een contactpersoon van Fluxys bij wie de architect of de aannemer terecht kan voor informatie.

4.

OPVOLGING VANOP AFSTAND

Fluxys controleert en beheert het net d.m.v. een centrale dispatching die permanent is bemand. Bovendien is personeel lokaal aanwezig en in een wachtrol georganiseerd. Op elke merkpaal en elk baken staat het gratis telefoonnummer: 0800/ 90102 waarop onze dispatching te bereiken is in geval van nood. De dispatching volgt de ontwikkelingen op het net via een telesignalisatie van druk en alarmmeldingen, en fungeert ook als draaischijf voor de verschillende wachtrollen in geval van incident (lokaal, rol interventie/constructie en crisiscentrum). 5.

CRISISPLAN

Naast het interne noodplan waarin de wachtrollen, de externe communicatie en de procedures in geval van een ongeluk worden vastgelegd, neemt Fluxys actief deel aan de externe noodplannen, zowel voor de Seveso-sites als voor de noodplannen "leidingen".


100 Februari 2010

10.3

Bijlage 3: Veiligheidsfiches Aardgas


101 Februari 2010


102 Februari 2010


103 Februari 2010

10.4

Bijlage 4: Convenant Archeologie


104 Februari 2010


105 Februari 2010


106 Februari 2010


107 Februari 2010


108 Februari 2010

10.5

Bijlage 5: beslissing initiatiefnemerschap


109 Februari 2010

10.6

Bijlage 6: Kaartenbundel

Kaart 1a Overzicht van de VTN-II leidingstraat Kaart 1b Situering project op orthofotoplan Kaart 1c Situering op topografische kaart Kaart 2


Kaart 3

Bodemkaart

Kaart 4

Oppervlakte- en grondwater

Kaart 5

Biologische waarderingskaart

Kaart 6

Fauna en Flora

Kaart 7

Monumenten en Landschappen


110 Februari 2010

10.7

Bijlage 7: informatie aangaande de van toepassing zijnde RUP’s


111 Februari 2010

APA Lochristi


112 Februari 2010

RUP Leidingstraat Kluizen-Eeklo


113 Februari 2010

Verordende stedenbouwkundige voorschriften

Artikel 1. Leidingstraat In het gebied, aangeduid met deze overdruk, zijn alle werken, handelingen en wijzigingen toegelaten voor de aanleg en exploitatie en wijzigingen van ondergrondse transportleidingen en hun aanhorigheden. Nieuwe leidingen worden gerealiseerd in functie van het optimaal ruimtegebruik van de leidingstraat. De aanvragen voor vergunningen voor een transportleiding en aanhorigheden worden beoordeeld rekening houdend met de in grondkleur aangegeven bestemming. De in grondkleur aangegeven bestemming is van toepassing voor zover de aanleg, de exploitatie en wijzigingen van de leidingen en hun aanhorigheden niet in het gedrang worden gebracht.

Q

>L pq

pp

o?@

G: r

J:

J

v

s >? ?I x I t?= ?? : = IJ F: < G Ly L= < = AL u < =: LH I >>? I =: w:

S SS

*n'

)( '

''

'

' z

&''

'

+'

(

'

''

(

'

+'

e

d

j

] ih

^_

]

]l

ef

g d hb

j

j

ib

k

e

d

e

d

d

d

ef

g] h

SM

2

ef

^

ab

`

db

_c

^_

]

]\

S

MT

SP

NOM P QRM

I >L

J
U: ?V : 9 ?I ;: HJ< < =: L = >?@ L A =W BC ? C X>?Y D :I =: >?@ Z AE? [: =F A> G:H G W ?I

#

$

!

!

)

''

4

6 ) ,-. ! /0 ( (7 1-. 8 23 ) ,-.

% ! 5 6 % ! &''( " " ( # ) ! *+ ' '

$

#!

"

!

!

m

% !

!

6

.

RUP Zonevreemde sportinfrastructuur voetbalterrein De Sjoeters, Opwijk


114 Februari 2010

GRUP Leidingstraat Zomergem Opwijk Nota voor Publieke Consultatie. Plan-milieueffectenrapport

Recommend Documents