Groot gemeentelijk communicatieonderzoek

Groot gemeentelijk communicatieonderzoek Syntheserapport, juni 2013

Eric Goubin & Els Kint

11

Groot Gemeentelijk Communicatieonderzoek 2013

Voorgeschiedenis 1997 telefonisch door Memori 2003 telefonisch door studenten marketing ism Memori 2008 online door studenten marketing ism Memori 2013 door onderzoekers marketing & Memori: online enquête + mondelinge enquête bij de centrumsteden • Telkens hoge respons • • • •

• In kaart gebracht: evoluties binnen gemeentelijke

overheidscommunicatie in tijden van ondermeer doorbraak internet, decreet openbaarheid van bestuur… => professionalisering & diversifiëring • Wat nu? Besparingen? Verdere professionalisering? Wat met opkomst sociale media? …

22


Inhoud • 1. Methodologie & representativiteit • 2. Organisatie en structuur van gemeentelijke communicatie • 3. De communicatieambtenaar • 4. Gemeentelijk communicatiebeleid • 5. OCMW & gemeente • 6. Participatie & communicatie • 7. De gemeentelijke mediamix • 8. Besluiten

33


1. Methodologie & representativiteit

44

Groot GrootGemeentelijk GemeentelijkCommunicatieonderzoek Communicatieonderzoek2013 2013

Methodologie • Online (qualtrics) • Bezoek aan centrumsteden • Half maart-half mei 2013

• 1 reminder via e-mail • Telefonische opvolging

55


Representativiteit • 235 / 308 = 76% responsgraad 100% 90%

responspercentage

80% 70%

-10D

weging !

60% 50% 40%

10-20D 20-50D

50D+

30% 20% 10%

0%

VL-BRAB

66

ANTW

LIMBURG

Bedrijfsmanagement Groot Gemeentelijk 2012 Communicatieonderzoek 2013

WEST-VL

OOST-VL

Verband provincie - inwonersaantal 100%

2% 25%

90%

3% 29%

5% 25%

6%

6%

17%

27%

% van de gemeenten

80% 70%

42%

40% 50%

45%

39%

60%

20-50D

50%

10-20D

40% 30%

-10D

34%

34%

27%

25%

20% 19% 10% 0%

VL-BRAB

77

50D+

ANTW

LIMBURG


WEST-VL

OOST-VL

2. Organisatie en structuur: gemeentelijke communicatie, wie doet het?

88


Welke mandataris is verantwoordelijk voor communicatiebeleid? (volgens inwonersaantal) 100% 90%

83%

% van de

gemeenten

80% 70%

70% 60% 50%

burgemeester

56%

55% 52%

46%

51% 48%

schepen

40%

noch bij burgemeester, noch bij schepen

30%

30% 20% 10%

17%

3%

5%

2%

3%

10-20D

20-50D

0%

TOTAAL

-10D

0%

50D+ Gewogen n=308 p=.001

99


Welke mandataris is verantwoordelijk voor communicatiebeleid? (volgens provincie) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 69%

70% 60% 50%

66%

64%

burgemeester

56% 46%

45%

41%

53% 48%

52% 44%

40%

schepen noch bij burgemeester, noch bij schepen

31%

30% 20% 10%

3%

4%

0%

TOTAAL VL-BRAB

0%

ANTW

2%

5%

4%

LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=308 p=.011

10 10


EVOLUTIE: Beleidsbevoegdheid communicatie 100 90

% van de gemeenten

80 70 60 50

62 54

2003

56 46

40 38

30 20 10 0

schepen

11 11


burgemeester

46

2008 2013

Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatieambtenaar? (volgens inwonersaantal) 100% 90%

% van de gemeenten

80%

98%

100%

20-50D

50D+

90%

88%

75%

70% 60% 50% 40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

Gewogen n=308 p=.000

12 12


Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatieambtenaar? (volgens provincie) 100% 98%

90%

% van de gemeenten

80%

88%

100%

87%

85% 74%

70% 60% 50% 40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL


13 13


Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatiedienst? (volgens inwonersaantal) 100%

100%

90%

91%

% van de gemeenten

80% 70% 60%

70%

69%

50% 40%

42%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+


14 14


Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatiedienst? (volgens provincie) 100% 90% 85%

80%

80%

70% 60%

69%

68% 62%

50%

51%

40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL


15 15


EVOLUTIE: Gemeenten met communicatieambtenaar 100 98 98

90 80

85 85

90

88

93

83 84

79 % van d e gemeenten

100100100

75

70 68

60

1997 2003

50

2008

40

2013

30 20 10 0

TOTAAL

16 16

-10D

10-20D


20-50D

50D+

EVOLUTIE: Gemeenten met communicatiedienst 100

100100100

90

91 91

% van de gemeenten

80 78

70 68 69

60 50

67

52 40

37

20

1997 2003

52

40

30

70

2008

42

2013

21

10 0

TOTAAL

17 17

-10D

10-20D


20-50D

50D+

Hoeveel communicatiemedewerkers zijn er? (volgens inwonersaantal) 100%

% van de gemeenten met communicatiedienst

90% 80%

4% 7%

3% 17%

23% 80%

70% 60%

1% 13%

15%

40%

54%

85 en 140

24%

meer dan 20 koppen

25%

tot 20 koppen

50% 40%

2% 22%

tot 10 koppen

53%

tot 5 koppen

35% 40%

tot 2 koppen

30%

31%

1 kop

20% 10%

10%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

0% 50D+


18 18


Hoeveel VTE communicatiemedewerkers zijn er? (volgens inwonersaantal) 3%

90%

4% 17%


100%

80% 70%

6% 8% 0%

13%

86%

19%

15%

60 en 100

31% 31%

24%

meer dan 20 vte

68%

60% 50%

4%

43%

tot 20 vte 46%

51%

tot 10 vte tot 5 vte

40%

tot 2 vte

30%

1 kop

20%

19%

10% 8%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

0% 50D+


19 19


Aantal medewerkers communicatie inwonersaantal Gemiddeld

aantal verschillende mensen

aantal VTE’s

-10D

1,3

1,0

10-20D

1,9

1,5

20-50D

3,4

2,6

50D+

27,3

20,4

TOTAAL

3,8

3 Gewogen n=211

20 20


EVOLUTIE: Aantal VTE’s communicatiemedewerker in de gemeente TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+

1997

3,2

2003

3,3

1,3

2

2,8

14

2008

1,8

1

1,3

2,5

7

2013

3

1

1,5

2,6

20,4

In 2008 zaten bepaalde grote steden zoals Antwerpen niet in het bestand Wat een onmiddellijke weerslag heeft op de gemiddelden

21 21


Medewerkers in specifieke communicatiefuncties redacteur infoblad

53%

webmaster

50%

persverantwoordelijke

37%

graficus

24%

coördinator sociale media

24%

coördinator interne communicatie

23%

coördinator vrijetijdscommunicatie (UiT)

19%

verantwoordelijke evenementen

11%

inspraakambtenaar

10%

woordvoerder

7%

andere specifieke functies, specifieer:

18%

geen specifieke functies

33% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

% van de gemeenten

4% non respons Gewogen n=308

22 22


Medewerkers in specifieke functies (volgens inwonersaantal)

redacteur infoblad webmaster persverantwoordelijke graficus coördinator sociale media coördinator interne communicatie

50D+

coördinator vrijetijdscommunicatie (UiT) verantwoordelijke evenementen

20-50D

inspraakambtenaar

10-20D -10D

woordvoerder andere specifieke functies, specifieer: geen specifieke functies 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

% van de gemeenten

Gewogen n=308 max p=.040

23 23


EVOLUTIE: Medewerkers in specifieke functies 2008

2013

webredacteur 48%

redacteur infoblad 53%

persverantw. 33%

webmaster 50%

graficus 18%

persverantw. 37%

verantw. evenementen 17%

graficus 24%

inspraakambtenaar 6%

coörd. soc. media 24% coörd.interne comm. 23%

coörd. VT/UiT 19% verantw. evenementen 11%

GEEN 42%

24 24


GEEN 33%

Hoe lang bestaan de communicatiediensten al? (volgens inwonersaantal)


100%

13%

90% 80% 70%

13%

4% 12% 33%

3% 17%

21%

22%

16%

23%

60%

langer dan 20 jaar

33%

16-20 jaar

28%

50% 40%

77%

26%

11-15 jaar

46%

6-10 jaar 0-5 jaar

30% 20%

24%

25%

21%

8% 15%

10% 0%

4%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+

4% non respons Gewogen n=211 p=.000

25 25


Hoe lang bestaan de communicatiediensten al? (volgens provincie) 100%

13%


90% 80%

7%

9%

12%

13%

13% 16%

70%

23%

60%

36%

15%

3% 16%

12%

16-20 jaar 16%

26%

15%

30%

21% 28%

21%

langer dan 20 jaar

38%

36%

23%

20%

28%

15%

23%

50% 40%

20%

29%

11-15 jaar 6-10 jaar 0-5 jaar

21% 14%

10%

15%

0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG WEST-VL OOST-VL 4% non respons Gewogen n=211 p=.013

26 26


Diensten met een eigen communicatieverantwoordelijke 14%

Cultuur Vrije Tijd Toerisme/Feesten/Evenementen Bibliotheek

4%

Jeugd

4%

Informatica/ICT Secretariaat Burgerzaken Grondgebied/Ruimtelijke Ordening OCMW Technische dienst Brandweer Alle diensten

4% 8% 3% 0% 3% 0% 2% 0% 1% 0% 1% 0% 1% 0% 0% 0% 3% 6%

Andere Geen

42%

6%

Sport

Personeel/Interne zaken

65%

8% 8% 6% 23%

23% 46%

TOTAAL 50D+

15%

31% 61%

0%

0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Gewogen n=.308 p=.000(Cochran)

27 27


EVOLUTIE: Diensten met eigen communicatieverantwoordelijke 2008 2013

Cultuur 16%

14%

Jeugd

7%

4%

Sport

6%

6%

Toerisme

5%

6%

Secretariaat

4%

3%

Vrije Tijd

4%

9%

Bibliotheek

3%

4%

Personeel/interne zaken

3%

4%

GEEN 59% 63%

28 28


Eigen communicatieverantwoordelijke op de cultuurdienst 100% 90%

% van de gemeenten

80% 70% 65%

60% 50% 40%

30% 20%

20%

10% 0%

29 29

9%

10%

-10D

10-20D


20-50D

50D+

3. De communicatieambtenaar

30 30


Communicatieambtenaar: M/V

man; 43% vrouw; 57%

Gewogen n=.239 31 31


Leeftijd communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal) 100%

16%

17%

% van de communicatieambtenaren

90% 80%

11%

19%

42%

22% 26%

26%

33%

70% 49%

60% 50%

45%

8%

41% 43%

40%

33%

51+ jaar 41-50 jaar

31-40 jaar -30 jaar

30% 20% 10%

13%

16%

18%

17% 4%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+ Gewogen n=.239 p=.042

32 32


Gemiddelde leeftijd communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal)

• Algemeen: 40 jaar − − − −

-10D: 10-20D: 20-50D: 50D+:

40 jaar 38 jaar 41 jaar 44 jaar

Gewogen n=.239 p=.009 33 33


Diploma communicatieambtenaar (Volgens inwonersaantal) 100%

46%

34%

42%

56%

83%


90% 80% 70%

43%

60% 50%

master/licentiaat

51%

44%

bachelor

40%

secundair onderwijs

40%

30% 20%

21%

17%

10%

8%

7%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

2%

20-50D

0% 50D+

Gewogen n=.239 p=.001 34 34


Statuut communicatieambtenaar (volgens provincie)


100% 90%

1,8%

23,2%

5,8%

0 41,6%

0 22,0%

24,9%

3,4%

20,6%

86%

80% 70%

0 12,5%

78%

75%

contractueel bepaalde duur

76%

69%

contractueel onbepaalde duur

60% 58%

50%

vastbenoemd, statutair

40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL Gewogen n=239 p=.009

35 35


Ambtenarengraad communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal) 100%

12%

31%

11%

47%


90% 80%

92%

60%

53%

8%

70%

59% 60%

C

50%

53%

B

40%

30%

A 35% 29%

20% 10%

10%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+ Gewogen n=239 p=.000

36 36


Moeten de communicatieambtenaren hun communicatietaken combineren met andere taken? (volgens inwonersaantal) 100%


90% 87%

80% 70% 60%

60%

58%

50%

46%

40%

30% 20% 17%

10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+

Gewogen n=239 p=.000 37 37


Moeten de communicatieambtenaren hun communicatietaken combineren met andere taken? (volgens provincie) 100%


90% 80%

81%

70% 60%

60%

63%

50%

51%

55%

55%

40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL

Gewogen n=239 p=.037 38 38


Welke taken combineren de communicatieambtenaren? % van de communicatieambtenaren die taken moeten combineren

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20%

42% 32% 31%

27% 27% 24% 21% 13%

10%

9%

6%

6%

5%

4%

2%

0%

Gewogen n=239 39 39


Lidmaatschappen communicatieambtenaren Kortom, Vlaamse Vereniging voor Overheidscommunicatie

89%

Provinciale collegawerkgroep van communicatieambtenaren

61%

UiTnetwerk - Cultuurnet

44%

Vereniging voor Zakelijke Communicatie

6%

Belgische Vereniging voor Interne Communicatie BVIC

4%

Andere, specifieer:

4%

Weet niet/geen antwoord

6%

0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de communicatieambtenaren

Gewogen n=239 40 40


EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Geslacht en leeftijd 100%

49

50

57

39 jaar

39 jaar

40 jaar

51

50


90% 80% 70% 60% 50% 40%

Vrouw 43

30% 20% 10% 0%

2003

41 41

2008


2013

Man

EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Diploma 100%

30


90%

10 48

8 44

80% 70%

28

60%

secundair

50% 40%

46 42

40

2003

2008

30% 20%

10% 0%

42 42


2013

bachelor master

EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Ambtenarengraad % van de communicatieambtenaren

100% 90% 80% 70% 60%

D C

50%

B

40%

A

30% 20% 10% 0% 1997

43 43

2003


2008

2013

EVOLUTIE: profiel communicatieambtenaar Statuut 100%

70

77

69

75

90% 80% 70% 60% Vastbenoemd

50%

Contractueel onbepaalde duur Contractueel bepaalde duur

40% 30%

30

20%

23 23

23

10% 6

0% 1997

44 44

2003

2008


2 2013

EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar combinatie met andere taken 100 90

% van de gemeenten

80 70 60

74 64

62

60

50 40

30 20 10 0

1997

45 45

2003


2008

2013

EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar combinatie met andere taken 2003

2008

2013

Receptie/infobalie/onthaal

minimaal

26%

32%

Evenementen

4e plaats

37%

31%

Ombuds

minimaal

33%

27%

Secretariaat

2e plaats

27%

27%

Toerisme

1e plaats

32%

24%

Informatisering

minimaal

19%

21%

Cultuur

1e plaats

21%

13%

46 46


EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Lidmaatschappen 44

UiTnetwerk/cultuurnet

61

Provinciale collegawerkgroep

64

2008

89

Kortom

70

0

47 47

2013

10

20


30

40

50

60

70

80

90

100

4. Gemeentelijk communicatiebeleid

48 48


Gemeenten met een meerjarenbeleidsplan communicatie (volgens inwonersaantal) 100% 90%

5% 70%

4% 69%

72%

67%

71%

80% % van de gemeenten

14%

70% 60%

weet niet geen antwoord

50%

neen

40%

ja

30% 20%

33% 24%

27%

28%

10-20D

20-50D

14%

10% 0%

TOTAAL

-10D

50D+

12% non respons Gewogen n=.308 p=.001 49 49


Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte…) beleidsplannen (volgens inwonersaantal) 100% 90%

8% 55%

80% % van de respondenten

18%

5% 56%

56%

38%

55%

70% 60%

63%

neen

50% 40%

30%


39%

38%

42%

ja

26%

20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte…) communicatieplannen (volgens provincie) 100% 90%

8%

7%

8%

8%

6%

55%

73%

36%

61%

57%

8% 51%

% van de gemeenten

80% 70%


60% 55%

50%

neen

40%

30%

38%

37%

41%

ja

31%

20%

20%

10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL



EVOLUTIE: Gemeenten met meerjarenbeleidsplan communicatie 100 90

% van de gemeenten

80 70

70

60

61

60

50

2003 2008

50

40

30 20

2013 38

36

36 36 27

24 18

10

33

13

28

14

0

TOTAAL

52 52

-10D

10-20D


20-50D

50D+

EVOLUTIE: Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte…) beleidsplannen 100 90

% van de gemeente

80

80

70 60

63

2008

50

30

2013

47

40 39

38

32 26

20

42

30

17

10 0 TOTAAL

53 53

-10D

10-20D


20-50D

50D+

Gemeenten met eigen communicatiebudget (volgens inwonersaantal) 100%

24%

20%

31%

21%

13%

90% 8%

% van de gemeenten

80% 70%

32%

41%

35%

79%

26% 60%

neen

50% 40%

min of meer 44% 39%

30%

43%

44%

10-20D

20-50D

ja

20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

50D+



EVOLUTIE: Gemeenten met eigen communicatiebudget 100 90

% van de gemeenten

80

78

70

79

71

60 50 40 30

2003 2008 geen meting

51

47

44 32

35

39

41

2013 duidelijk

44

43

2013 min of meer

35 26

20 10

8

0

TOTAAL

55 55

-10D

10-20D

20-50D


50D+

Gemeenten met deontologische code m.b.t. communicatie van mandatarissen en ambtenaren (volgens inwonersaantal) 100% 9% 90%

% van de gemeenten

80%

13%

8%

7% 11%

20% 21%

26%

8% 17%

12%

geen afspraken

70% 60%

20%

15%

19%

informele afspraken, te beperkt of onvoldoende duidelijk

25%

17% 13%

30% 20%

29%

27%

50% 40%

24%


duidelijke informele afspraken 46%

32%

10%

27%

29%

26%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+

duidelijke afspraken, formeel goedgekeurd door het gemeentebestuur



EVOLUTIE: Gemeenten met deontologische code m.b.t. communicatie van mandatarissen en ambtenaren 32

formeel goedgekeurd

16

19

duidelijk informeel

37

20

onduidelijk/beperkt informeel

2013

12

2003 20

geen

27

9

geen antwoord

8

0

57 57

10

20

30

40 50 60 70 % van de gemeenten


80

90

100

Gemeenten met goedgekeurd reglement klachtenbehandeling 100% 90%

% van de gemeenten

80%

70% 60%

67%

50%

40% 30% 20%

23%

10%

10%

0%

ja

neen

weet niet geen antwoord 12% non respons Gewogen n=.308

58 58


Rol communicatieambtenaar in klachtenbehandeling meldpunt/verzamelpunt

43%

coördinerende rol

40%

klachtenopvolging

37%

verantwoordelijk voor actieve openbaarheid…

36%

stelt reglement op

21%

advies verlenen, consult bij twijfels

21%

behandelt alle klachten en aanvragen

21%

andere rol, specifieer

5%

geen rol…

26%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeentebn

12% non respons Gewogen n=.308 59 59


EVOLUTIE: Gemeenten met reglement klachtenbehandeling 100 90

% van de gemeenten

80 70 67

60 50

52

40

30 20 10 0

2008

60 60


2013

Gemeenten met een goedgekeurd reglement Openbaarheid van Bestuur (volgens inwonersaantal) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 75%

70% 60% 50% 40%

30%

43%

38% 33%

31%

20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Gemeenten met een goedgekeurd reglement Openbaarheid van Bestuur (volgens provincie) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 70% 60% 50%

48%

40%

30%

38% 32%

36%

38%

LIMBURG

WEST-VL

34%

20% 10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

OOST-VL



EVOLUTIE: Gemeenten met een reglement openbaarheid van bestuur 100 90

% van de gemeenten

80 70 60 50 40

30

36

38

38

2008

2013

20 10 0

1997

63 63


Gemeenten met interne richtlijnen m.b.t. gebruik sociale media (volgens inwonersaantal) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 75%

70% 60% 50% 40%

30% 20%

32% 26%

25% 14%

10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Gemeenten met interne richtlijnen m.b.t. gebruik sociale media (volgens provincie) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 70% 60% 50% 40% 37%

30% 20%

26%

35%

24%

10%

18%

18%

WEST-VL

OOST-VL

0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG



Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? nieuwe inwoners

68%

jongeren

57%

toeristen

43%

handelaars

42%

senioren

41%

deelnemer vrijetijdsaanbod (UiT)

36%

ondernemingen

35%

horeca

19%

personen met een handicap

11%

etnisch-culturele minderheden

10%

inwoners van de regio/omliggende gemeenten

10%

mensen in armoede

8%

jonge gezinnen

8%

andere

7%

geen speciale doelgroepbenadering

15% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%



Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? (volgens inwonersaantal) nieuwe inwoners jongeren toeristen

handelaars senioren

50D+

deelnemer vrijetijdsaanbod (UiT)

20-50D

ondernemingen

10-20D -10D

horeca personen met een handicap etnisch-culturele minderheden inwoners van de regio omliggende gemeenten jonge gezinnen 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

12% non respons Gewogen n=.308 Max p=.050 67 67


Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? (volgens provincie)

jongeren

toeristen

OOST-VL WEST-VL

LIMBURG

senioren

ANTW VL-BRAB

ondernemingen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

% van de gemeenten

12% non respons Gewogen n=.308 Max p=.050 68 68


% van de gemeenten

EVOLUTIE: Doelgroepenbenadering 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

69 69

2003 2008 2013


Gemeentelijke huisstijl: logo of wapenschild? 100%

78%

67%

75%

92%

92%

90%

% van de gemeenten

80%

een ander logo dan een wapenschild een wapenschild als logo

70% 60% 50% 40% 30% 20%

33% 25%

22%

10% 8%

8%

20-50D

50D+

0%

TOTAAL

-10D

10-20D



Gemeenten en hun huisstijlrichtlijnen (volgens inwonersaantal) 100%

56%

31%

57%

80%

71%

90%

% van de gemeenten

80%

huisstijlrichtlijnen, omschreven in een nota of huisstijlboekje

70% 44%

richtlijnen omtrent huisstijl, maar die zijn niet vervat in een nota of huisstijlboekje

60% 50% 40%

26%

23%

30% 25%

20% 10%

17%

8% 20%

21%

15%

geen richtlijnen omtrent de huisstijl

5%

0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Gemeenten en hun huisstijlrichtlijnen (volgens provincie) 100%

56%

43%

69%

67%

55%

48%

90%

% van de gemeenten

80% 70% 60% 40%

50% 40%

28% 21%

26%

30%

22%

19% 25%

20% 10%

17%

17% 9%

24%

huisstijlrichtlijnen, omschreven in een nota of huisstijlboekje richtlijnen omtrent huisstijl, maar die zijn niet vervat in een nota of huisstijlboekje geen richtlijnen omtrent de huisstijl

14%

0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG WEST-VL OOST-VL 12% non respons Gewogen n=.308 p=.000

72 72


Mate waarin de gemeentelijke huisstijlrichtlijnen worden opgevolgd (volgens provincie) 100%

% van de gemeenten met huisstijlrichtlijnen

90%

32%

46%

30%

46%

79%

70%

50%

13% 87%

80%

60%

21%

70%

68% 54%

40% 30%

50%

slechts gedeeltelijk opgevolgd doorgaans goed opgevolgd

20% 10% 0%



Wanneer is huisstijl het laatst aangepast (volgens inwonersaantal) 100% 90%

11% 13%

% van de gemeenten

80% 70%

24%

15%

14%

2% 14%

8% 42%

11%

11%

17%

29%

27%

weet niet geen antwoord langer dan 10 jaar geleden

60% 50%

34%

33%

30%

8%

28%

40%

17%

6 tot 10 jaar geleden 3 tot 5 jaar geleden

30% 20%

21%

23%

TOTAAL

-10D

24%

25%

20-50D

50D+

tijdens de laatste 2 jaar

18%

10% 0%

10-20D



Gemeenten met een baseline (volgens inwonersaantal) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 75%

70% 60% 59% 50%

50%

50%

40%

41%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Gemeenten met een baseline (volgens provincie) 100% 90%

% van de gemeenten

80% 70%

68%

60% 50%

50%

54%

40%

50% 42%

40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG

WEST-VL

OOST-VL



5. OCMW & Gemeente

77 77


Gemeenten met (bij de gemeente bekende) communicatieambtenaar OCMW (volgens inwonersaantal) 100%

100%

90%

% van de gemeenten

80% 70% 60% 50% 40%

30%

44% 33%

31%

20% 17%

10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+

3% non respons 8% weet niet Gewogen n=.308 p=.005

78 78


EVOLUTIE: OCMW’s met communicatieambtenaar 100%

100

90%

% van de gemeenten

80%

80

70% 60%

2003

50%

2008

40%

44

30%

33 28

20%

25

8

TOTAAL

79 79

33

16 17

10% 0%

31

2013

-10D

10-20D


20-50D

50D+

Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie geen samenwerkingsverband

33%

andere samenwerkingsverbanden

20%

gemeenschappelijke communicatiekanalen

48%

gemeenschappelijk communicatieplan

5%

gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s)

8%

gemeenschappelijke communicatiedienst

15% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Gewogen n=.308

80 80


Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie (volgens inwonersaantal) geen samenwerkingsverband andere samenwerkingsverbanden gemeenschappelijke communicatiekanalen

50D+ 20-50D 10-20D


-10D

gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s) gemeenschappelijke communicatiedienst 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%

Gewogen n=.308 niet significantl

81 81


Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie (volgens provincie) geen samenwerkingsverband andere samenwerkingsverbanden

OOST-VL

gemeenschappelijke communicatiekanalen

WEST-VL LIMBURG


ANTW VL-BRAB

gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s) gemeenschappelijke communicatiedienst 0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Gewogen n=.308 Max p=.003

82 82


EVOLUTIE: Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie 33%

GEEN

23%

8% 8%

gemeenschappelijke medewerker

5% 9%

gemeenschappelijk beleid/plan

Vooral kleinere gemeenten 2013 2008 20%

andere samenwerking

48% 52%

gemeenschappelijke kanalen 0%

83 83

Vooral grotere gemeenten

29%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten


6. Participatie & gemeentelijke communicatie

84 84


Methodieken bewonersparticipatie officiële adviesraden

72%

bewonersvergaderingen en groepsgesprekken met burgers

55%

bewonersenquêtes

34%

gemeentelijke website

29%

vragenuurtje/zitdagen door leden CBS

29%

sociale media

21%

wijkraden

13%

communicatie-adviesraad met burgers en verenigingen

6%

individuele interviews

5%

interne adviesraad met enkel ambtenaren

3%

andere, specifieer:

10%

geen enkele methode

10%

weet niet/geen antwoord

2% 0%

20%

40% 60% 80% % van de gemeenten

100%



INWONERS TOTAAL weet niet/geen antwoord

-10D

10-20D

PROVINCIE

20-50D

2%

7%

1%

geen enkele methode

10%

6%

11%

15%

andere, specifieer:

10%

2%

11%

9%

4%

5%

50D+

VL-BRAB

ANTW

LIMBURG WEST-VL OOST-VL 8%

54%

6%

14%

4%

10%

13%

11%

7%

13%

13%

6%

10%

5%

2%

8%

3%

2%

9%

10%

2%

5%

3%

6%

11%

3%

interne adviesraad met enkel ambtenaren individuele interviews

3% 5%

9%

2%

3%

communicatieadviesraad met burgers en verenigingen wijkraden

6%

11%

2%

6%

13%

6%

10%

18%

42%

5%

21%

12%

14%

11%

sociale media

21%

15%

20%

30%

25%

12%

34%

18%

19%

21%

vragenuurtje/zitdagen door leden CBSwebsite gemeentelijke

29%

19%

29%

35%

38%

19%

36%

28%

22%

38%

29%

28%

26%

36%

17%

44%

26%

26%

30%

16%

bewonersenquêtes

34%

32%

28%

37%

71%

29%

51%

18%

36%

27%

bewonersvergaderingen en groepsgesprekken officiële adviesraden

55%

49%

50%

65%

63%

41%

72%

64%

48%

46%

72%

68%

75%

75%

54%

66%

85%

60%

73%

73%

86 86


17%

2%

EVOLUTIE: methodieken gemeentelijke participatie 2008 2013 Bewonersvergadering 68%

55%

Vragenuur/zitdagen 42%

29%

Bewonersenquêtes 37%

34%

Adviesraad met burgers 16%

6%

Wijkraad 13%

13%

Poll/website 10% (Niet aangeboden in 2008) Officiele adviesraad

29%

Nieuw in 2013: Sociale Media

21%

72%

GEEN 8% 10%

87 87


Gemeenten die afgelopen twee jaar publieksonderzoek realiseerden 100% 90%

% van de gemeenten

80% 70% 60% 50% 40%

30% 20% 10% 0%

TOTAAL

-10D

10-20D

20-50D

50D+



Onderwerpen gemeentelijk publieksonderzoek • Gebruik communicatiemiddelen • Tevredenheid dienstverlening • Verkeer, infrastructuur, parkeerbeleid, heraanleg • Zeer specifiek lokale thema’s

89 89


7. Mediamix

90 90


Mediamix: welke communicatiekanalen zetten de gemeenten in? website gemeentelijk informatieblad lokale persberichten en -contacten flyers/folders/brochures aanplakborden, affichekasten of -zuilen e-mail affiches bewonersbrieven bewonersvergaderingen infobalie / loket gemeentelijke info- of wegwijsgids Facebook e-zine/digitale nieuwsbrief digitale informatieborden betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan-… 39% vrijetijdsmagazine of UiTmagazine 39% Twitter 36% lokale televisie (online of via kabelTV) 25% zelf actief bewoners benaderen via mondelinge communicatie 25% stands op beurzen en evenementen 23% lokale radio 18% telefonische infolijn 15% teletekstpagina's 12% sms-berichten 12% LinkedIn 9% apps voor smartphone of tabletpc/iPad 8% Netlog 1% andere, specifieer: 10%

0%

20%

40%

100% 97% 96% 94% 89% 87% 87% 86% 79% 79% 79% 71% 58% 53%

60%

80%

100%

120%



Mediamix - gebruik • Geen verschillen wat betreft gebruik website en infogids

naar inwonersaantal of provincie



Mediamix – gebruik - pers (volgens inwonersaantal)

100% 100% 97%

lokale persberichten en -contacten 89%

betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan-huisbladen)

73% 66% 39%

50D+

9% 100%

10-20D

37%

lokale televisie (online of via kabelTV)

20-50D

19%

-10D

11%

58% 27%

lokale radio

17% 6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% % van de gemeenten

Gewogen n=.308 max p=.002 93 93


Mediamix – gebruik - pers (volgens provincie)

• Enkel significant verschil wat betreft lokale televisie die

meer ingezet wordt in Limburg (39%)



Mediamix – gebruik – sociale media (volgens inwonersaantal)

Facebook

66% 63%

Twitter 20%

sms-berichten

8% 8%

LinkedIn

6% 5%

apps voor smartphone of tabletpc/iPad

5% 2%

0%

33%

49%

100%

81%

50D+

54%

16%

12%

82%

20-50D

10-20D

38%

12%

-10D 46%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten

Gewogen n=.308 max p=.002 95 95


Mediamix – gebruik – sociale media (volgens provincie)

57%

Facebook 59% 28%

Twitter 21% 5%

sms-berichten

9% 12% 10% 7% 4% 5%

LinkedIn

4%

0%

80% 77%

86%

44% 48% 41%

OOST-VL WEST-VL LIMBURG

22%

ANTW VL-BRAB

22%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten

Gewogen n=.308 max p=.057 96 96


Mediamix – gebruik – diverse kanalen (volgens inwonersaantal)

flyers/folders/brochures

85%

affiches

72%

bewonersbrieven

78%

bewonersvergaderingen

68%

infobalie / loket

75% 69%

gemeentelijke info- of wegwijsgids

66%

e-zine/digitale nieuwsbrief digitale informatieborden vrijetijdsmagazine of UiTmagazine

77%

60%

39% 26% 26%

100% 96% 89% 84%

100% 94%

88% 92% 93% 93%

100%

76%

50D+ 20-50D

100%

10-20D -10D

92%

68%

53% 46% 40%

76%

100% 99% 96%

100%

65%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten

Gewogen n=.308 max p=.005 97 97


Mediamix – gebruik – diverse kanalen (volgens inwonersaantal)

93% 87% 98% 98% 93%

flyers/folders/brochures aanplakborden, affichekasten of -zuilen

71%

93% 89% 96% 89%

82% 91% 88% 97% 76%

e-mail

70% 78%

bewonersvergaderingen

69%

OOST-VL WEST-VL

91% 89%

LIMBURG ANTW

77% 79% 76% 91% 69%

infobalie / loket 43%

e-zine/digitale nieuwsbrief

66% 62%

43%

VL-BRAB

76%

38%

51% 59% 42%

digitale informatieborden 0%

20%

40%

60%

77% 80%

100%

120%

Gewogen n=.308 max p=.023 98 98


Mediamix – In welke kanalen investeren gemeenten de meeste arbeidstijd? gemeentelijk informatieblad website lokale persberichten en -contacten flyers/folders/brochures e-mail gemeentelijke info- of wegwijsgids infobalie / loket e-zine/digitale nieuwsbrief Facebook digitale informatieborden bewonersbrieven vrijetijdsmagazine of UiTmagazine betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan-… affiches bewonersvergaderingen aanplakborden, affichekasten of -zuilen zelf actief bewoners benaderen via mondelinge… telefonische infolijn lokale televisie (online of via kabelTV) apps voor smartphone of tabletpc/iPad Twitter %

94% 79% 20% 17% 12% 11% 11% 7% 7% 6% 6% 5% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% % % 10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%



Mediamix – In welke kanalen wensen gemeenten de meeste arbeidstijd te investeren? gemeentelijk informatieblad website Facebook lokale persberichten en -contacten e-zine/digitale nieuwsbrief bewonersvergaderingen 8% flyers/folders/brochures 7% apps voor smartphone of tabletpc/iPad 6% gemeentelijke info- of wegwijsgids 6% infobalie / loket 5% Twitter 5% zelf actief bewoners benaderen via mondelinge… 5% vrijetijdsmagazine of UiTmagazine 5% digitale informatieborden 4% bewonersbrieven 4% e-mail 3% affiches 1% sms-berichten 1% telefonische infolijn 1% lokale televisie (online of via kabelTV) 1% aanplakborden, affichekasten of -zuilen 1% betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan-… 1% lokale radio 1% LinkedIn 0% andere, specifieer: 4% 0%

10%

80% 78% 24% 20% 15%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Gewogen n=.308 100 100


EVOLUTIE: Mediamix – Top 10 1997

2003

2008

2013

1° Infoblad

1° Infoblad (98%)

1° Website (“bijna” 100%)

1° Website (100%)

2° Lokale pers (incl HaH)

2° Website (93%)

2° Infoblad (97%)

2° Infoblad (97%)

3° Folders/brochs/gids

3° Lokale pers (incl HaH) (91%)

3° Flyers/folders/brochs (92%) 3° Lokale pers (96%)

4° Regionale TV

4° (Bewoners)brieven (90%)

4° Infopanelen e.d. (91%)

4° Flyers/folders/brochs (94%)

5° Teletekst

5° E-mail (89%)

5° Lokale pers (incl HaH) (90%)

5° Aanplakborden, affichezuilen/kasten (89%)

6° Affiches

6° Bewonersvergad. (88%)

6° Affiches (89%)

6° E-mail (87%)

7° Bewonersvergad.

7° Persoonl. gesprekken (82%) 7° Gemeentel. infogids (84%) 7° Bewonersbrieven (86%)

8° (Bewoners)brieven

8° Gemeentel. infogids (81%)

9° Lokale radio

9° Flyers/folders/brochs (79%) 9° Bewonersvergad. (82%)

10° Evenementen

10° Infopanelen e.d. (78%)

101 101

8° E-mail (84%)

8° Bewonersvergaderingen (79%) 9° Infobalie/loket (79%)

10° (Bewoners)brieven (81%) 10° Gemeentel. infogids (79%)


EVOLUTIE: Mediamix – Sterke stijgers • Social media: nieuwkomer − Facebook 71% − Twitter 36% − LinkedIn 9%

• Digitale nieuwsbrief − Van 32%(2008) naar 58%

• Digitale infoborden − Van 35%(2008) naar 53%

102 102


8. Besluiten

103 103


• Voor de periode 2008-2013 kunnen we spreken van een lichte

vooruitgang in gemeentelijke communicatie, niet minder en zeker niet meer dan dat. Het is duidelijk dat zoals ook op andere werkingsterreinen het geval is, met name kleinere gemeenten het moeilijker hebben om hun communicatieve kerntaak te kunnen waarmaken. Die trend zet zich in vergelijking met onze eerdere metingen nog sterker door.

• Ook de provinciale verschillen zijn nog scherper geworden

dan bij vorige bevragingen, waarbij gemeenten in de provincies Antwerpen en Limburg een nog grotere communicatieve voorsprong ontwikkelen t.o.v. met name Vlaams-Brabant en in zekere mate ook t.o.v. West-Vlaanderen.

104 104


• Communicatieve samenwerking met de OCMW’s staat nog bij de

meeste steden en gemeenten nog in de kinderschoenen, en lijkt zelfs eerder achteruit dan vooruit te gaan. • Een markante vaststelling van het onderzoek is dat gemeentelijke communicatie nogal “doenerig” is, en er vaak weinig doordacht beleid of langetermijnvisie achter zit. • Zo werkt men enerzijds hard aan de ontwikkeling van hoe langer hoe meer digitale, mondelinge en gedrukte communicatiekanalen. • Maar anderzijds zijn er minder gemeenten dan bij de laatste bevraging (in 2008) met een communicatiebeleidsplan. Er is ook wat minder aandacht voor het gericht communiceren naar specifieke doelgroepen. Zo’n ¾ van de Vlaamse gemeenten doet wel iets met sociale media, maar slechts bij ¼ van die gemeenten is sprake van beleid en afspraken op dat vlak.

105 105


• Anderzijds nemen arbeidsdeling en bijhorende specialisatie toe, en

ontstonden nieuwe, veelbelovende coördinatiefuncties m.b.t. interne communicatie, vrijetijdscommunicatie, sociale media. • Professionalisering zet zich door op het vlak van statuut en scholingsgraad van de communicatieambtenaar, de ontwikkeling van een mix van digitale, gedrukte en mondelinge kanalen, huisstijlontwikkeling, … .

106 106


• De budgettaire krapte waarbinnen lokale overheden

tegenwoordig moeten werken, zal de lokale overheden wellicht dwingen om ook op het vlak van communicatie tot keuzes over te gaan en tot rationalisering te komen. • In dat geval is er meer dan ooit nood aan beleidskeuzes, aan een meerjarenvisie, en aan goede samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke actoren.

107 107


Bijlage: Tekstsynthese van het grafiekenrapport

108 108


1. Vraagstelling & respons •

Voor de vierde keer sinds 1997 organiseerden opleiding Marketing en onderzoekscentrum Memori (Thomas More hogeschool) een grootschalige bevraging van de gemeentelijke communicatiediensten. In die zestien jaar kende het lokale communicatielandschap een hele omwenteling.

•

Rond de eeuwwisseling begon internet echt goed door te breken. In 2004 werd het Decreet op Openbaarheid van Bestuur van kracht, dat nu ook lokale overheden verplichtte tot het ontwikkelen van een communicatiebeleid, aangestuurd door een communicatieambtenaar. Het gemeentelijk communicatieonderzoek van 2008 toonde de professionaliseringsbeweging die het decreet op gang bracht. De hamvraag bij het “Groot Gemeentelijk Communicatieonderzoek” van 2013 is dan ook: zet de professionalisering van gemeentelijke communicatie zich verder?

•

•

109 109

Dankzij de oproepen van de VVSG en Kortom was de respons opnieuw zeer groot: 76% van de 308 steden en gemeenten nam deel aan deze online bevraging. Bij de centrumsteden werd de enquête mondeling afgenomen.


2. Organisatie en structuur van gemeentelijke communicatie •

Wie neemt de beleidsbevoegdheid voor gemeentelijke communicatie op zich? In de kleinere gemeenten (- 10.000 inwoners) is dat gewoonlijk een schepen (70%), bij de steden is dat doorgaans de burgemeester (83%). Maar hier merk je grote provinciale verschillen.

Er stellen zich aanduidbare provinciale verschillen in de uitbouw van de gemeentelijke communicatiediensten. • Waar in de provincies Antwerpen en Limburg zowat alle gemeenten beschikken over een communicatieambtenaar, heb je in de drie andere provincies telkens 12 à 26% waar die functie niet echt is ingevuld. Met name in West-Vlaanderen is dit een aandachtspunt. • Antwerpen en Limburg zijn ook de provincies waar verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 4/5) beschikt over een min of meer volwaardige communicatiedienst. In Vlaams-Brabant is dat slechts 1 gemeente op 2. In Oost- en West-Vlaanderen is dat ongeveer 2/3. •

110 110


•

In een gemeentelijke communicatiedienst werken gemiddeld 3,8 medewerkers (3 VTE). We kunnen stellen dat bij kleine en middelgrote gemeenten er per 10.000 inwoners gemiddeld ongeveer 1 VTE communicatiemedewerker aan de slag is, wat ietsje hoger is dan bij de bevraging in 2008.

•

Bij de centrumsteden ligt dat gemiddelde een stuk hoger dan VTE/10.000 inwoners. Dat laat zich verklaren door de verhoudingsgewijs grotere hoeveelheid en verscheidenheid van stedelijke communicatietaken op het vlak van bijvoorbeeld toerisme, cultuur, welzijnsvoorzieningen, wijkwerking, haven, industrie, … .

111 111


•

In vergelijking met de vorige onderzoeken maken meer en meer gemeenten werk van specifieke functies: redacteur infoblad (53%), webmaster (50%), persverantwoordelijke (37%), graficus (24%).

•

En sinds 2008 doen ook nieuwe functies hun opgang: coördinator sociale media (24%), coördinator interne communicatie (23%), coördinator vrijetijdscommunicatie/Uit (19%).

•

Een minderheid van lokale overheden heeft een specifieke communicatieverantwoordelijke voor de vrijetijdsdiensten, cultuur, jeugd, sport, toerisme… .

112 112


3. De gemeentelijke communicatieambtenaar •

Het beroep van communicatieambtenaar vervrouwelijkt: met in 1997 nog 54% mannelijke communicatieambtenaren zijn er nu 57% vrouwen.

•

Er zijn ongeveer evenveel communicatieambtenaren met een hogeschoolals met een universitair diploma.

•

Het overgrote merendeel is statutair (75%) of is contractueel onbepaalde duur (23%).

•

De meeste communicatieambtenaren (89%) verenigen zich in Kortom, de beroepsvereniging voor overheidscommunicatie, en zijn lid van provinciale collegawerkgroepen (61%). 44% participeert aan het Uit-netwerk van Cultuurnet.

•

Bij ongeveer ¾ van de lokale overheden heeft de communicatieambtenaar een rol bij klachtenbehandeling: voornamelijk als verzamelpunt van klachten en/of in een coördinerende rol.

113 113


4. Gemeentelijk communicatiebeleid •

Slechts 24% van de gemeenten beschikt over een communicatiebeleidsplan. In 2008 was dat nog 36%. Het merendeel van de kleine tot grotere gemeenten organiseert de communicatie nog veeleer ad hoc, met weinig of geen langetermijnvisie. Meer en meer kleine en middelgrote gemeenten maken ondertussen wel werk van domeinspecifieke communicatieplannen (vrijetijdsdiensten, toerisme, …).

•

44% van de gemeenten beschikt over een redelijk afgebakend communicatiebudget. Bij 32% is dat “min of meer” het geval, en ongeveer ¼ (24%) van de gemeenten heeft niet eens een communicatiebudget.

114 114


•

Hoewel de meeste lokale overheden wel specifieke communicatieinitiatieven nemen naar specifieke doelgroepen, kent de belangstelling daarvoor een licht dalende trend ten opzichte van de bevraging in 2008. 15% van de gemeenten stelt helemaal geen doelgroepgerichte communicatie op te zetten.

•

Topper in doelgroepencommunicatie blijven de acties naar nieuwe inwoners (68% van de gemeenten), jongeren (57%), toeristen (43%), senioren (41%).

•

Ten opzichte van vorige bevragingen ontwikkelt zich wel iets meer doelgroepgerichte communicatie naar ondernemingen (35%) en horeca (19%). Er is verhoudingsgewijs weinig gerichte communicatie naar kansengroepen (telkens ongeveer 10%): personen met een handicap, mensen in armoede, etnisch-culturele minderheden.

115 115


•

Niet meer dan een kwart van de gemeenten realiseerde afgelopen jaren minstens één publieksonderzoek: tevredenheidsmetingen, gebruik en waardering van de informatiekanalen, bevragingen m.b.t verkeersveiligheid en infrastructuurwerken… .

•

32% van de gemeenten heeft zoiets als een formele afsprakennota of code over communicatie door ambtenaren en/of mandatarissen, 19% heeft hierover informele afspraken, en net zoals in 2008 heeft 40% heeft hierover nog weinig of geen afspraken. 38% van de gemeenten heeft een reglement openbaarheid van bestuur.

•

Toch nog 22% van de gemeenten gebruikt het wapenschild als logo, 78% doet dat niet meer. Binnen die context beschikt 56% van de gemeenten over behoorlijk ontwikkelde huisstijlrichtlijnen, 26% heeft dit enkel “informeel”, en 17% heeft helemaal geen huisstijlrichtlijnen.

116 116


5. Gemeente & OCMW •

Bij liefst 2/3 van de OCMW’s is er geen communicatieambtenaar, of is die niet bekend bij zijn gemeentelijke collega.

•

Hier en daar werkt men samen tussen gemeente en OCMW: 15% heeft een gemeenschappelijke communicatiedienst, 48% heeft gemeenschappelijke communicatiekanalen.

•

Markant is dat er eigenlijk minder communicatiesamenwerking is tussen OCMW en gemeente dan bij de bevraging in 2008: bij 33% van de lokale overheden is er helemaal geen communicatiesamenwerking tussen gemeente en OCMW (en opzichte van “slechts” 23% “non-samenwerking” in 2008).

117 117


6. Participatie en gemeentelijke communicatie •

Bewonersparticipatie blijft hoofdzakelijk lopen via officiële adviesraden (72%) en d.m.v. bewonersvergaderingen (55%). Eén gemeente op drie werkt daarvoor al eens met een bewonersenquête.

•

Geleidelijk ontdekken gemeenten voor interactieve communicatie en participatie beroep de mogelijkheden van elektronische kanalen: de gemeentelijke website (van 10% in 2008 naar 29% in 2013) en sociale media (nieuw medium, 21% van de gemeenten). Dat compenseert het dalend belang van vragenuur/zitdagen (van 42% in 2008 naar 29% in 2013).

•

¼ van de steden en gemeenten realiseerde afgelopen twee jaar minstens één publieksonderzoek.

118 118


7. Mediamix • • • • • •

119 119

Bijna alle lokale overheden hebben als topkanalen voor gemeentelijke communicatie de website, het gemeentelijk infoblad, de lokale pers en eigen drukwerkjes (flyers, brochures, …). Sociale media zijn in opgang: 71% van de gemeenten is op een of andere manier actief met Facebook, 36% met Twitter, 9% met LinkedIn. Ten opzichte van de bevraging van 2008 maken de lokale overheden gevoelig meer gebruik van digitale nieuwsbrieven (van 32% naar 58%) en digitale informatieborden (van 35% naar 53%). Een kwart van de steden en gemeenten biedt via kabeltelevisie of via internet lokale televisieinhoud aan. 18% biedt informatie via lokale radio. 8% van de steden en gemeenten heeft ondertussen ervaring in het aanbieden van apps voor smartphone of tablet computers. Tussen al dat digitale geweld blijven “oude” communicatievormen als bewonersbrieven, bewonersvergaderingen, loketwerking het als prominente communicatiekanalen nog erg goed doen bij telkens ongeveer 4/5 van de lokale overheden.


8. Markante verschillen naargelang schaalgrootte

120 120

−

Vooral bij kleine gemeenten (-10.000 inwoners) is een schepen bevoegd voor communicatie, bij de steden is dat gewoonlijk de burgemeester.

−

¼ van de kleine gemeenten (-10.000 inwoners) heeft geen communicatieambtenaar.

−

42% van de kleine gemeenten heeft een communicatie”dienst” (t.o.v. Vlaams gemiddelde van 69%)

−

Hoe kleiner de gemeente, hoe groter de kans dat de communicatieverantwoordelijke zijn baan moet combineren met andere taken.

−

hoe kleiner de gemeente, hoe minder er sprake is van specifieke communicatiefuncties. Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op meer arbeidsdeling in specifieke communicatiefuncties.

−

Enkel OCMW’s van steden en gemeenten met meer dan 50.000 inwoners hebben steeds een communicatieverantwoordelijke. In kleine gemeenten (-10.000 inwoners) is dat bij slechts 17% (Vlaams gemiddelde is 33%).


121 121

−

Eerder uitzonderlijk beschikt een kleine gemeenten over een communicatiebeleidsplan (14%).

−

In vergelijking met de anderen doen de kleine gemeenten beduidend minder beroep op àlle types mondelinge, gedrukte en digitale communicatiekanalen.

−

Enkel de gemeenten met meer dan 50.000 inwoners beschikken in grote meerderheid over een afzonderlijk communicatiebudget.

−

Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op een uitgewerkte huisstijl.

−

Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op een gerichte communicatiewerking naar specifieke doelgroepen

−

Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans dat er al eens een publieksonderzoek wordt opgezet.


9. Markante provinciale verschillen •

122 122

In het algemeen speelt schaalgrootte een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Vlaams-Brabant en WestVlaanderen zijn de provincies met verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten met minder dan 10.000 inwoners (telkens 34%) . De Provincie Antwerpen heeft het minste “kleine” gemeenten (19%). Die verschillen laten zich voelen.


9.1 Provincie Antwerpen •

We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies.

•

In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. De Provincie Antwerpen heeft het minste “kleine” gemeenten (19%). De gemeentelijke communicatiediensten zijn verhoudingsgewijs het beste uitgebouwd in de Provincie Antwerpen: 85% t.o.v. Vlaamse gemiddelde 69%. In de Provincie Antwerpen is de functie van communicatieambtenaar zowat overal ingevuld. Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. Gemeenten en OCMW’s werken m.b.t. communicatie beduidend beter samen in de Provincie Antwerpen dan elders in Vlaanderen. Enkel in de provincies Antwerpen en Limburg beschikt telkens ongeveer ¼ van de gemeenten over een gemeenschappelijke communicatiedienst van gemeente en OCMW (t.o.v. Vlaams gemiddelde 15%).

•

• •

• •

123 123


• • • • •

•

124 124

In de Provincie Antwerpen maken de gemeenten gevoelig meer gebruik van verschillende communicatiekanalen. Dat geldt nog uitdrukkelijker voor de inzet van digitale kanalen. In de Provincie Antwerpen is er het meeste sprake van specifieke (thema- of doelgroepgerichte) communicatieplannen (bij 55% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 38%)). In de Provincies Antwerpen en Limburg werken de gemeenten verhoudingsgewijs meer met een uitgewerkte huisstijl (telkens ongeveer 68% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 56%). In de Provincies Antwerpen en Limburg beschikken verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 36%) over richtlijnen voor het gebruik van sociale media (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%). In de Provincies West-Vlaanderen (48%) en Antwerpen (46%) is er verhoudingsgewijs gevoelig meer gemeentelijke aandacht voor communicatie met ondernemingen dan elders in Vlaanderen (gemiddeld 35%). In de provincies Antwerpen en Limburg zijn er bijna twee keer zo veel gemeenten met doelgroepgerichte communicatie naar senioren, dan elders in Vlaanderen. De gemeenten in beide provincies zijn ook de koplopers in doelgroepencommunicatie naar jongeren.


9.2 Provincie Limburg •


•

In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Limburg en Oost-Vlaanderen zijn op dat vlak een “gemiddelde provincie”.

•

In de Provincie Limburg is de functie van communicatieambtenaar zowat overal ingevuld (t.o.v. 88% Vlaams gemiddelde).

•

De provincie Limburg heeft beduidend minder statutaire gemeentelijke communicatieambtenaren (58%) dan elders in Vlaanderen (gemiddeld 75%).

•

Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld.

125 125


•

Enkel in de provincies Antwerpen en Limburg beschikt telkens ongeveer ¼ van de gemeenten over een gemeenschappelijke communicatiedienst van gemeente en OCMW (t.o.v. Vlaams gemiddelde 15%).

•

In de Provincies Antwerpen en Limburg werken de gemeenten verhoudingsgewijs meer met een uitgewerkte huisstijl (telkens ongeveer 68% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 56%).

•

In de Provincies Antwerpen en Limburg beschikken verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 36%) over richtlijnen voor het gebruik van sociale media (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%).

•

In de provincies Antwerpen en Limburg zijn er bijna twee keer zo veel gemeenten met doelgroepgerichte communicatie naar senioren, dan elders in Vlaanderen. De gemeenten in beide provincies zijn ook de koplopers in doelgroepencommunicatie naar jongeren.

•

Enkel in Limburg (64%) en in West-Vlaanderen (53%) organiseert meer dan de helft van de gemeenten communicatie naar de doelgroep toeristen.

126 126


9.3 Provincie Oost-Vlaanderen •


•

In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Limburg en OostVlaanderen zijn op dat vlak een “gemiddelde provincie”. Algemeen: Oost-Vlaanderen scoort veeleer “gemiddeld” in het hele onderzoek. Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. Verhoudingsgewijs minder gemeenten beschikken in deze provincie over een uitgewerkte huisstijl. In de Provincies Oost- en West-Vlaanderen beschikken verhoudingsgewijs het kleinste aantal gemeenten over richtlijnen voor het gebruik van sociale media: telkens 18% (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%).

• •

• •

127 127


9.4 Provincie Vlaams-Brabant •


•

In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Samen met West-Vlaanderen is Vlaams Brabant de provincie met verhoudingsgewijs het grootste aantal “kleine” gemeenten, met minder dan 10.000 inwoners (telkens 34%) .

•

Vlaams-Brabant scoort het zwakst wat betreft het aantal gemeenten dat over een min of meer volwaardige communicatie”dienst” beschikt (51% t.o.v. Vlaams gemiddelde 69%).

•

Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld.

128 128


•

In de Provincie Vlaams-Brabant is er het minste sprake van specifieke (thema- of doelgroepgerichte) communicatieplannen (bij 20% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 38%).

•

In Vlaams-Brabant is er in de gemeentelijke communicatie gevoelig minder aandacht voor gerichte doelgroepencommunicatie dan in de ander provincies.

•

In de Provincie Vlaams-Brabant is er verhoudingsgewijs het minste gemeentelijke aandacht voor communicatie met ondernemingen: 19% t.o.v. Vlaams gemiddelde van 35%.

•

De Vlaams-Brabant ontwikkelt verhoudingsgewijs weinig communicatieinitiatieven naar de doelgroep toeristen. De Vlaams-Brabantse gemeenten zijn hier hekkensluiter met 27% t.o.v. het Vlaamse gemiddelde van 43%.

129 129


9.5 Provincie West-Vlaanderen •


Samen met Vlaams-Brabant is West-Vlaanderen de provincie met verhoudingsgewijs het grootste aantal “kleine” gemeenten, met minder dan 10.000 inwoners (telkens 34%) . • In West-Vlaanderen moeten de gemeentelijke communicatieambtenaren hun job verhoudingsgewijs een stuk vaker (81)%) combineren met andere taken dan hun collega’s elders in Vlaanderen (60%). • In West-Vlaanderen is bij 26% van de gemeenten de functie van communicatieambtenaar niet echt ingevuld (t.o.v. 12% in heel Vlaanderen). • Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. •

130 130


•

Verhoudingsgewijs minder gemeenten beschikken in deze provincie over een uitgewerkte huisstijl.

•

In de Provincies Oost- en West-Vlaanderen beschikken verhoudingsgewijs het kleinste aantal gemeenten over richtlijnen voor het gebruik van sociale media: telkens 18% (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%).

•

In de Provincies West-Vlaanderen (48%) en Antwerpen (46%) is er verhoudingsgewijs gevoelig meer gemeentelijke aandacht voor communicatie met ondernemingen dan elders in Vlaanderen (gemiddeld 35%).

•

Enkel in Limburg (64%) en in West-Vlaanderen (53%) organiseert meer dan de helft van de gemeenten communicatie naar de doelgroep toeristen.

131 131


Groot gemeentelijk communicatieonderzoek

Recommend Documents