NUMMER 74, 23 MEI 2014
IN DIT NUMMER Groninger Molenweekend 2014: naar de molen! – lees verder Oktobermaand Kindermaand – lees verder Collectiewacht boekt goede resultaten – lees verder Aardbevingen en het cultureel erfgoed in dialoog – lees verder Bouwhistorisch onderzoek bij molens – lees verder Agenda – lees verder
Contrasten
Nederland kiest voor Europa, maar wel met een opkomst percentage van 37%. Het blijft een bijzonder gegeven: Hoe kun je nu voor Europa kiezen terwijl je er deel van uitmaakt? Je kunt nog zoveel sterren uit vlaggen knippen en meenemen naar Nederland, maar wij blijven in Europa wonen en blijven Europeanen. Volgens de encyclopedie voelen we ons pas Europeaan sinds het contact met andere werelddelen waardoor vanaf de 19de eeuw een gemeenschappelijk Europees bewustzijn werd geboren. Europa als politieke eenheid is wellicht niet aan de orde, maar als culturele eenheid bestaat ze al lang. Dat geldt zeker voor het gebied waar wij wonen, het noordelijk kustgebied. Onze geschiedenis en onze objecten en monumenten zijn beter te relateren aan de Europese geschiedenis dan aan de nationale geschiedenis. Dat maakt dat voor de erfgoedsector vooral met Duitsland samenwerking zeer voor de hand ligt. Het Europa van de regio’s, zoals bijvoorbeeld de Eems Dollard Regio is voor de cultuursector van evenveel belang als het nationale cultuurbeleid. Daarom ben ik blij met de pro-Europese uitslag van deze verkiezingen. Wij zijn onderdeel van de Europese cultuur. De volgende verkiezingen moeten daarom ook niet meer gaan om meer of minder Europa, maar goed of slecht Europees beleid.
Groninger Molenweekend 2014 Thema: Naar de molen! Ook dit jaar zullen de Groninger molens in het tweede weekeinde van juni hun deuren openen voor het publiek. Het merendeel van de ruim tachtig molens is op zaterdag 14 en of zondag 15 juni van alle kanten te bewonderen en zal, mits het weer het toelaat, in werking zijn. Molenaars en molengidsen staan de bezoekers graag te woord. Daarnaast hebben de vrijwilligers op de molen verschillende activiteiten georganiseerd. Zo wordt er in veel molens een rondleiding gegeven en worden er demonstraties verzorgd. In molen De Eendracht in Sebaldeburen
bijvoorbeeld kunnen bezoekers de hydraulische aandrijving in werking zien en bij De Fram in Woltersum wordt het ambachtelijk houtzagen gedemonstreerd. Stoelen matten, bijenkorven vlechten en andere ambachten worden op zaterdag getoond in de Vestingmolen in Bourtange. In De Groote Polder in Slochteren wordt de geschiedenis van het waterbeheer ter plaatse en de werking van de molen uitgelegd en ook wordt er voorlichting gegeven over de opleiding tot vrijwillig molenaar. Een bezoek aan (de) molen(s) combineren met een fietstocht? Bij de molenaar van de Olle Widde in Ten Post is een fietsroute verkrijgbaar die langs acht molens voert. Molen De Eendracht in Sebaldeburen
En natuurlijk worden in diverse molens pannenkoeken gebakken: de Joeswert in Feerwerd, Udema’s molen in Finsterwolde/Ganzedijk of bij buitenplaats Reitdiep, aan de overkant van de Wilhelmina in Noorderhoogebrug. Kinderactiviteiten Ook voor kinderen is er van alles te beleven tijdens het Groninger Molenweekend. Knutselen, een fotopuzzeltocht en verkleden bij De Ebenhaëzer in Enumatil, op zaterdag en op zondag in de Noordermolen in Noorddijk ‘beestjes op de molen’: een ‘slootexcursie’ voor kinderen in de basisschoolleeftijd, waarbij onder deskundige begeleiding bekeken wordt wat er zoal leeft in de sloten rondom de molen. Ook De Widde Meuln in Ten Boer heeft kinderactiviteiten bij de molen. Het volledige programma is te vinden in het schema.
Oktobermaand Kindermaand Organisaties bieden weer een aantrekkelijk programma Vanaf nu kunnen instellingen zich aanmelden voor Oktobermaand Kindermaand. Alle kinderen van 4 tot en met 12 jaar kunnen alle weekenden gratis meedoen aan culturele kinderactiviteiten. We streven ernaar om samen met de culturele instellingen een mooi programma samen te stellen binnen iedere gemeente in Groningen. Het is mogelijk om zelf een programma te ontwikkelen, maar medewerkers van Oktobermaand Kindermaand kunnen ook meedenken of organisaties met elkaar in contact brengen. Inmiddels hebben een paar organisaties al activiteiten aangemeld. Zo heeft het Kloostermuseum in Aduard een workshop kalligraferen. De Fraeylemaborg organiseert een avontuurlijke en leerzame speurtocht door het bos, het Sprokkelpad [foto]. Gewapend met een sleutel, een verrekijker en plattegrond gaan ze op stap. Het Muzeeaquarium Delfzijl brengt de kinderen in aanraking met miniatuur scheepsmotoren. Wilt u graag meedoen, maar heeft u geen formulier ontvangen? Neem dan contact op met
[email protected].
Collectiewacht boekt goede resultaten Pilot wordt in juni afgesloten Met vijf musea met een aan scheepvaart gerelateerde collectie is vanaf oktober 2013 in zeven bijeenkomsten gewerkt aan een methode voor medewerkers behoud en beheer. Nu de laatste bijeenkomst afgelopen donderdag 22 mei plaatshad is het tijd voor een analyse. Zijn de gestelde doelen gehaald: is het zicht op de fysieke conditie van de objecten en bewaaromstandigheden verbeterd, is er een stappenplan gemaakt waarin knelpunten, prioriteiten en planmatige aanpak achterstanden en problemen zijn opgenomen, is het praktijkhandboek tot stand gekomen? Een gesprek met Tom Heyne en Franjola van Hellemond, twee van de projectbegeleiders. ‘Strijd tussen het onzichtbare en zichtbare werk’ “Eén van de belangrijkste doelen van deze pilot was het vergroten van het bewustzijn. Er werd nogal eens ad-hoc gewerkt, de waan van de dag als het ware, en er is al veel gewonnen als behoud en beheer gestructureerd en planmatig aangepakt wordt. Om instellingen hierbij te ondersteunen wordt een logboek als organisatie-instrument ontwikkeld. Het logboek komt deels tot stand door inbreng van de expertise van de deelnemers aan de pilot. Het logboek moet ook de leiding inzage geven: wat gebeurt er, wat blijft er liggen en waarom. Misschien minder tentoonstellingen per jaar organiseren zodat er tijd is om bijvoorbeeld eens rustig het depot op orde te brengen. Er is soms sprake van een strijd tussen het onzichtbare en het zichtbare werk. Publieksgerichte activiteiten treden nogal eens op de voorgrond. Het logboek kan dan ook een discussiemiddel zijn. Het management krijgt op deze manier inzicht in de knelpunten. We hebben gemerkt dat in de loop van dit project musea al behoud en beheer taken gestructureerder zijn gaan aanpakken. We hebben er op gehamerd: zorg voor een planning, wie doet wat, maak duidelijke afspraken en stem het werk af. Eerst voorbereiden dan pas uitvoeren. In het logboek worden de taken benoemd, die worden vervolgens gekoppeld aan functies en personen. Het is belangrijk overzicht te houden en de taken moeten vooral ook overdraagbaar zijn. In het logboek wordt ook uitleg gegeven over de verschillende taken en kunnen op- en aanmerkingen worden opgenomen. We gaan deze pilot nog evalueren en de resultaten in het najaar bespreken met de deelnemende musea. De bedoeling is dat er een vervolg komt. We denken aan het opzetten van een platform. Terugkijkend kunnen we zeggen dat we de actieve inbreng van de deelnemers als heel waardevol hebben ervaren. We kunnen concluderen dat het netwerk werkt, het is een stimulerende stok achter de deur. Het samenwerken, de uitwisseling dat geeft richting.” ** Het is de bedoeling dat het logboek in december officieel wordt gepresenteerd waarna het ook voor andere musea beschikbaar komt. De vijf deelnemende musea brengen in juni ter afsluiting van deze fase nog een bezoek aan het Archeologisch Depot in Nuis waar ze gaan praten over collectiemobiliteit van scheepvaart gerelateerde objecten.
Aardbevingen en het cultureel erfgoed in dialoog De derde bijeenkomst van de Dialoogtafel was op 14 mei. Peter Breukink, directeur van de Stichting Oude Groninger Kerken, neemt namens het cultureel erfgoed deel aan de gesprekken. Hij meldt over de bijeenkomst van 14 mei het volgende. “Binnenkort zal door de Tafel een speciale bijeenkomst worden georganiseerd in het kader van de Leefbaarheidsparagraaf. Daar zullen mogelijk de betreffende onderwerpen in de Agenda voor het Cultureel Erfgoed aan de orde komen. Ik kan ook melden dat de NAM naar alle waarschijnlijkheid in september het monumentenprotocol samen met het SOGK model voor monumenteneigenaren aan de Dialoogtafel zal voorleggen waarna iedere monumenteneigenaar zich op beide nota's kan beroepen bij de schadeafhandeling. Wij hebben als stichting het plan opgevat om de archeologie in relatie tot de preventie op de agenda te zetten. De provinciaal archeoloog voelt daar ook voor. Preventie en archeologie kunnen elkaar, naar wij verwachten, aardig in de weg (gaan) zitten als we er niets aan doen. Daar moeten we dus over nadenken in het kader van het totale preventiebeleid voor het behoud van het cultureel erfgoed. Waar het archeologisch erfgoed ook toe behoort.”
Bouwhistorisch onderzoek bij molens Op recente bijeenkomsten van het Groninger Molenhuis is het onderwerp bouwhistorisch onderzoek uitgebreid aan de orde geweest. Men is het er over eens dat voor een verantwoorde molenrestauratie een goed onderzoek naar de bouwgeschiedenis gewenst is. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek kan de restauratie gemotiveerd worden en besloten worden hoe deze aangepakt wordt: welke onderdelen laat je intact omdat ze bouw- of cultuurhistorisch grote waarde hebben, welke bouwkundige constructies zijn zo bijzonder dat je er bij de restauratie speciale aandacht aan moet schenken. Voor de uitvoering van bouwhistorisch onderzoek kan De Hollandsche Molen een financiële bijdrage leveren.
Voor de restauratie van De Eureka in Wetsinge is uitgebreid bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd.
Voor advies over bouwhistorisch onderzoek kan men zich wenden tot Gerard Troost van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (http://www.cultureelerfgoed.nl/). Informatie kan men ook vinden bij de Stichting Bouwhistorie Nederland, waar een brochure met richtlijnen beschikbaar is (http://www.bouwhistorie.nl/userfiles/RichtlijnenBouwhistorischOnderzoek.pdf). De moleneigenaren hebben afgesproken om de volgende platformbijeenkomsten aandacht te besteden aan dit onderwerp door voor elkaar te presenteren op welke manier de huidige restauraties plaats vinden en waarom voor welke oplossingen is gekozen.
Agenda ► ma 2 juni ► ma 2 juni
Voorjaarsledenvergadering Informatiebijeenkomst subsidiestromen
14:00-15:00 uur
Museumhuis
15:00-17:00 uur
► di 3 juni
Extra platform borgen
10:00-12:00 uur
Museumhuis/ Molenhuis Museumhuis
► zo 6 juli ► za/zo 14-15 juni ► di 9 september ► wo 1 oktober
Abt Emo Lezing Groninger Molenweekend Directeurenoverleg Informatiebijeenkomst Wegwijs in registratie Platform borgen
16:00-17:00 uur 10:00-16:00 uur 10:00-12:00 uur 09:30-12:30 uur
Kerk Wittewierum hele provincie Museumhuis Museumhuis
10:00-12:00 uur
Museumhuis
► di 7 oktober
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS: Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen t. (050) 313 00 52. Reacties en kopij:
[email protected]. Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar
[email protected].
